Macro-economische Analyse 2015-4
Conclusie De economie groeit. Weliswaar op een lager niveau dan eerder geraamd, maar de groei houdt naar verwachting in 2016 en 2017 aan. Ook andere indicatoren staan op groen: het aantal vacatures stijgt en het consumentenvertrouwen is hoog. Zorgenpunt blijft de werkloosheid. Er is sprake van een daling, maar het aantal werklozen blijft hoog.
Macro-economische Ontwikkelingen
De woningmarkt doet het goed: Het woningmarktvertrouwen is nog nooit zo hoog geweest en het aantal verkochte woningen blijft maar stijgen. Ook de nieuwbouw ziet duidelijk herstel. Wel zijn ook op de woningmarkt nog zorgen: het aantal onvrijwillige verkopen en veilingen stijgt nog steeds en het aantal huishoudens met hypotheekachterstanden is hoog. Gelukkig lijkt dit aantal niet meer toe te nemen.
4e kwartaal 2015 Bijlage IV
Versie: Auteur:
1.0 NVM Data & Research
15 januari 2016
Onderdeel Economische Groei
Bron CBS, CPB
Inflatie
CBS, CPB
Producentenvertrouwen
CBS
Consumentenvertrouwen
CBS
Huishoudensconsumptie
CBS, CPB
Koopkrachtontwikkeling Werkloosheid
CPB CBS, CPB
Vacatures
CBS
Hypotheken
Kadaster
Hypotheek- en Kapitaalmarktrente
Hypotheekshop, DNB
Loan-to-Value
HDN
Spaartegoeden
CBS
Hypotheken met betalingsachterstanden
BKR
Acceptatiecriteria kredietverlening
DNB
Onvrijwillige veilingen
Kadaster
Nieuwbouwwoningen
MNW
Bouwvergunningen
CBS
Indices bouw en architectuur
CBS
Woningmarktindicatoren
ING, VEH, NVM
Verhuisgeneigdheid
CBS
Oordeel
Economische Groei
Inflatie
Bescheiden economische groei in 2015 en 2016, versnelling in 2017
Inflatie laag maar stabiel
Groei t.o.v. vorig kwartaal
0,1%
3e kwartaal 2015
Inflatie in laatste maanden (CBS)
Groei t.o.v. zelfde periode jaar terug
1,9%
3e kwartaal 2015
Inflatie Eurozone (CBS)
Economische groei CPB 2015
2,0%
Inflatie CPB 2015
0,3%
Voorspelling economische groei CPB 2016
2,1%
Voorspelling inflatie CPB 2016
0,9%
2,0
4 Groei tov vorige periode
sep - nov 2015
-0,1% / 0,1% / 0,1%
sep - nov 2015
Percentage
Groei tov vorig jaar
4
3
1,5
0,6% / 0,6% / 0,7%
Inflatie Nederland
Inflatie Nederland (Eur. index)
Inflatie Eurozone (Eur. index)
2 3
1,0
2015-Q3
2015-Q1
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
-0,5
2011-Q3
-1
2011-Q1
0,0
2010-Q3
0
2010-Q1
0,5
Tov vorig jaar
1
2009-Q3
Tov. vorig kwartaal
-2
2,5 2 1,5 1 0,5
-3
-1,5
Bijzonderheden * De economie groeit voor het zesde kwartaal op rij. Aanvankelijk trok de groei behoorlijk aan. In de afgelopen twee kwartalen echter viel de groei terug en lijkt er min of meer sprake van consolidatie. Inmiddels is de omvang van de economie wel weer groter dan voor de crisis. * DNB: economische groei van het bruto binnenlands product (bbp): 1,9% in 2015. In 2016 valt de groei licht terug naar +1,7%, vooral door tegenwind vanuit de internationale omgeving, om in 2017 weer aan te trekken naar 2,2% * Het CPB heeft de verwachtingen van economische groei voor 2016 naar beneden bijgesteld: van 2,4% naar 2,1%. Minder aardgaswinning is de belangrijkste oorzaak van deze lagere groei.
2015-11
2015-5
2014-11
2014-5
2013-11
2013-5
2012-11
2012-5
-1
2011-11
-5
2011-5
-0,5
2010-11
-4
2010-5
0
-1,0
2009-11
Macro-economie
3,5
Bijzonderheden * De inflatie volgens de consumentenprijsindex (CPI) bedroeg in november 0,7 procent. In de twee voorgaande maanden lagen de prijzen voor consumenten nog 0,6 procent hoger dan een jaar eerder. Het was vooral de prijsontwikkeling van benzine die de inflatie deed stijgen. Weliswaar lag de benzineprijs in november 7 procent lager dan een jaar eerder, maar in oktober was de prijsdaling op jaarbasis nog 12 procent. * De Europese index HICP houdt in tegenstelling tot de CPI geen rekening met de kosten van het wonen in de eigen woning. In de CPI worden deze kosten berekend aan de hand van de prijsontwikkeling van huurwoningen. Omdat de huurstijging hoger is dan de gemiddelde prijsstijging van andere goederen en diensten, komt de Nederlandse inflatie volgens de CPI op dit moment hoger uit dan volgens de HICP.
Producenten- en consumentenvertrouwen
Consumentenvertrouwen
Consumenten en producentenvertrouwen stabiliseert in de plus okt - dec 2015
Consumentenvertrouwen in laatste maanden
8/9/6
okt - dec 2015
Economisch klimaat in laatste maanden
8/9/6
okt - dec 2015
20 / 21 / 14
okt - dec 2015
0/1/1
okt - dec 2015
13 / 14 / 16
okt - dec 2015
Koopbereidheid in laatste maanden Koopbereidheid grote aankopen in ltst maanden
Producentenvertrouwen
Consumentenvertrouwen
40
24
30
12
10
-36
-21
-42
-60
-24
-48
-70
Bijzonderheden * Het consumentenvertrouwen is sinds maart 2015 bijna onafgebroken positief. Ondanks een lichte daling in december ligt het consumentenvertrouwen met +6 boven het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar (-8). Het vertrouwen bereikte in april 2000 de hoogste stand ooit (+27). Het dieptepunt werd bereikt in februari 2013 (-44).
2015-12
-18
2015-6
-30
2014-12
-15
2013-6
-24
2012-12
-30
-12
2012-6
-18
2011-12
-20
-9
2011-6
-12
2010-12
-10
2010-6
0
-6
-6
Koopbereidheid
20
2009-12
2015-12
2015-6
2014-12
2014-6
2013-12
2013-6
0
2012-12
0
2012-6
6
2011-12
3
2011-6
12
2010-12
6
2010-6
18
-3
Economisch klimaat
Consumentenvertrouwen (rechts)
9
2009-12
Marktvertrouwen
Producentenvertrouwen (links)
Consumentenvertrouwen
2014-6
Consumentenvertrouwen in laatste maanden
2,4 / 4 / 3
2013-12
Producentenvertrouwen in laatste maanden
Koopbereidheid voor het eerst in 8 jaar positief
-40 -50
Bijzonderheden * De koopbereidheid van consumenten is sinds november voor het eerst in ruim 8 jaar positief. De verbetering komt vooral doordat consumenten minder negatief oordelen over de eigen financiële situatie in de afgelopen maanden. Verder vinden consumenten de tijd gunstiger voor het doen van grote aankopen.
* Ook het producentenvertrouwen is iets gedaald. Ondernemers waren vooral minder positief over de * De lichte daling van het consumentenvertrouwen komt vooral doordat consumenten minder positief toekomstige productie. Het vertrouwen van de industriële producenten ligt wel nog steeds ruim boven het oordelen over het economisch klimaat. gemiddelde van de afgelopen twintig jaar (0,4). Het vertrouwen van de ondernemers bereikte in januari 2008 de hoogste waarde (9,4) en ruim een jaar later de laagste waarde (-23,5). Sinds oktober 2014 hebben positief gestemde ondernemers de overhand.
Huishoudensconsumptie
Koopkrachtontwikkeling
Stijging huishoudensconsumptie vlakt af
Koopkracht stijgt voor bijna alle huishoudens
Huishoudensconsumptie t.o.v. vorig jaar
1,4% / 2,2% / 1,8%
aug - okt 2015
Koopkracht CPB 2015
0,7%
Mutatie goederenvolume t.o.v. vorig jaar
1,2% / 3,5% / 2,8%
aug - okt 2015
Voorspelling koopkracht CPB 2016
1,4%
Mutatie dienstenvolume t.o.v. vorig jaar
1,5% / 1,2% / 0,9%
aug - okt 2015
Consumptie 2015 CPB
1,7%
Voorspelling consumptie 2016 CPB
2,2%
Percentage
Percentage 8 Totaal
Goederen
4
Diensten
6
3
4
2
2
1 0
0
-1
-2
-2 -4 -3 -6 -4
2015-10
2015-4
2014-10
2014-4
2013-10
2013-4
2012-10
2012-4
2011-10
2011-4
2010-10
2010-4
-8
2009-10
Consumptie
10
4
Alle huishoudens Tweeverdieners Tweeverdieners Alleenstaande, 2 Alleenverdiener met kinderen, zonder kinderen, x modaal met kinderen, modaal + ½ x modaal + modaal modaal modaal 2011
2012
2013
2014
2015
AOW alleenstaande, AOW +10 000
Alleenstaande ouder, minimumloon
2016
Bijzonderheden Bijzonderheden * Consumenten hebben in oktober 2015 1,8 procent meer uitgegeven dan in oktober 2014, meldt CBS. Ze * Uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden leveren als enigen volgend jaar koopkracht in, voorspelt hebben vooral meer gas gestookt. Daarnaast gaven huishoudens meer uit aan voedings-en het Centraal Planbureau. Andere groepen gaan er op vooruit, werkenden met kinderen het meest. genotmiddelen, duurzame goederen, woninginrichting en kleding. * Het is voor het eerst sinds 2008 dat het Nibud ziet dat zo veel huishoudens een koopkrachtstijging * Volgens de Consumptieradar van CBS zijn de omstandigheden voor de consumptie door Nederlandse meemaken. Dit blijkt uit koopkrachtberekeningen van het Nibud op basis van de Miljoenennota. Mensen huishoudens in november en december per saldo een fractie gunstiger dan in oktober. Dat komt vooral met een inkomen hoger dan 50.000 euro bruto per jaar gaan er minder op vooruit dan de inkomens onder doordat de toename van de koerswaarde van Nederlandse aandelen op jaarbasis een stuk groter was. De deze grens. Dit komt omdat zij minder profiteren van de belastingverlaging. Deze verlaging is vooral consumptie door huishoudens hangt onder meer samen met de verwachtingen van consumenten, de gericht op werkenden met een laag en middeninkomen. situatie op de arbeidsmarkt en de ontwikkeling van hun vermogen. De consumptieradar laat aan de hand van zes indicatoren zien of de omstandigheden voor de Nederlandse consumptie gunstiger of minder gunstig zijn geworden.
Werkloosheid
Vacatures
In Q3 laagste aantal nieuwe werklozen na baanverlies sinds crisis Werkloosheid (duizenden personen) Werkloosheidspercentage
Arbeidsmarkt trekt aan, stijging vacatures zet door in 2016
609 / 616 / 606
sep - nov 2015
Aantal openstaande vacatures (in duizenden)
132
3e kwartaal 2015
6,8% / 6,9% / 6,8%
sep - nov 2015
Ontstane vacatures (in duizenden)
204
3e kwartaal 2015
Vervulde vacatures (in duizenden)
210
3e kwartaal 2015
Werkloosheid CPB 2015
6,9%
Voorspelling CPB 2016
6,7%
werkloze beroepsbevolking (dzd. personen) 700
werkloosheidspercentage 9
x 1000 250 Ontstane vacatures
Vervulde vacatures
Openstaande vacatures
Seizoensgecor. werkloosheid
8
600
Seizoensgecor. Werkloosheidsperc.
200
6 400
5
300
4
150
100
3 200 2 100
50
1
Bijzonderheden * De daling van de werkloosheid gaat maar langzaam. Toch zijn er duidelijke lichtpuntjes: het aantal mensen dat in het derde kwartaal werkloos is geworden na het verlies van hun baan is dit jaar het laagst sinds het begin van de economische crisis in 2008. Het gaat om 95 duizend personen. Dat is 1,1 procent van alle werkenden. * Het Planbureau voorziet ook in 2016 een langzame daling van de werkloosheid: van 6,9% in 2015 naar 6,7% in 2016. * CBS hanteert een andere definitie van werkloosheid dan CPB en DNB, waardoor zij in de berekening doorgaans op een hoger werkloosheidspercentage uitkomt.
2015-Q3
2015-Q1
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
2010-Q3
2010-Q1
0
2009-Q3
2015-11
2015-5
2014-11
2014-5
2013-11
2013-5
2012-11
2012-5
2011-11
2011-5
2010-11
0
2010-5
0
2009-11
Arbeidsmarkt
7 500
Bijzonderheden * Zowel het aantal banen als het aantal vacatures is in het derde kwartaal van 2015 toegenomen. Het aantal banen steeg met 33 duizend. Vooral uitzendbanen droegen bij aan de groei. Ook kwamen er duizend vacatures bij, zodat de teller eind september op 132 duizend stond. Er is nu zes kwartalen achtereen sprake van banengroei, waarbij het aantal banen in deze periode met 148 duizend toenam. In de twee jaren daarvoor gingen er echter ruim 150 duizend banen verloren, zodat het totale aantal banen nog altijd iets lager ligt dan in 2011. * Het aantal vacatures in het MKB kende in 2013 met circa 46 duizend een dieptepunt. Sindsdien is het aantal openstaande vacatures met 45 procent toegenomen. Ondernemers in het MKB zijn ook betrekkelijk positief over de werkgelegenheid in 2016.
Hypotheken
Hypotheek- en Kapitaalmarktrente
Daling hypotheken en hypotheekaanvragen is seizoenstrend €
Gemiddelde hypotheeksom
260.200
Verandering hypotheeksom t.o.v. vorig jaar
5,9%
Aantal afgesloten hypotheken
20.017
Verandering aantal t.o.v. vorig jaar
nov 2015
Hypotheekrente in laatste maanden
nov 2015
Kapitaalmarktrente in laatste maanden
2,1 / 2 / 2
okt - dec 2015
0,7 / 0,7 / 0,7
okt - dec 2015
nov 2015
17,0%
nov 2015
Aantal
In euro's
40.000
350.000 Aantal afgesloten hypotheken
Percentage 5
Gemiddelde hypotheeksom
Hypotheekrente 5 jaar vast met NHG
35.000
Kapitaalmarktrente
300.000 4
30.000
250.000
25.000 200.000
3
20.000 150.000 15.000
2
100.000
10.000
1 50.000
2015-12
2015-6
2014-12
2014-6
2013-12
2013-6
2012-12
2012-6
2011-12
2011-6
2010-12
0
2010-6
2015-11
2015-5
2014-11
2014-5
2013-11
2013-5
2012-11
2012-5
2011-11
2011-5
2010-11
0
2010-5
0
2009-12
5.000
2009-11
Financiering en vermogen
Hypotheekrente daalt verder door concurrentie op hypotheekmarkt
Bijzonderheden Afgesloten hypotheken: * Het aantal geregistreerde hypotheken nam in november 2015 met 17% toe ten opzichte van november vorig jaar, van 17.105 naar 20.017. Vergeleken met oktober 2015 (22.257) is er sprake van een daling van 10%.
Bijzonderheden
Hypotheekaanvragen: * In november 2015 zijn er circa 26.000 unieke hypotheekvragen via het Hypotheken Data Netwerk (HDN) verzonden. Dat is een fractie lager dan de maand ervoor, toen er zo’n 26.300 aanvragen werden verzonden. Deze ontwikkeling volgt het seizoenspatroon van 2014. Toen vertoonde november eveneens een fractionele daling.
* Doordat de rentes voor de verschillende rentevaste periodes steeds dichter bij elkaar zijn gekomen, zetten steeds meer consumenten de hypotheekrente lang vast. Maar liefst 90% van de consumenten kiest voor een rentevaste periode van 10 jaar of langer. De meest gekozen rentevaste periode is nog steeds 10 jaar, 44 van de 100 hypotheekaanvragen kent deze periode.
* Hypotheekshop verwacht voor 2016 dat de hypotheekrente nog licht zal dalen dankzij de toegenomen concurrentie op de hypotheekmarkt. De meeste geldverstrekkers hebben aangegeven dat ze meer in hypotheken willen doen dan in 2015 en dat zet hun marges onder druk, wat weer goed is voor de consument.
* De wettelijk vastgestelde ondergrens van de toetsrente is 5,0. Dit is na 1 juli 2015 dus onveranderd.
Spaartegoeden
In 2015 helft van nieuwe hypotheekoffertes met LTV lager dan 100%
Lichte daling spaartegoeden na historisch hoogtepunt
Aantal hypotheekoffertes naar hoogte van LTV en het aandeel offertes met een LTV < 100%
Spaartegoeden (in miljarden euro's)
Aandeel LTV >= 100%
48,7%
3e kwartaal 2015
% verandering t.o.v. vorig jaar
Loan-to-value < 100%, aantalontw. tov vorig jaar
17,6%
3e kwartaal 2015
Loan-to-value >= 100%, aantalontw. tov vorig jaar
18,9%
3e kwartaal 2015
90.000
Mutatie maand op maand
okt 2015
-0,1% /-0,2% /-0,5%
aug - okt 2015
in miljoenen
10.000
25
0
20
Bijzonderheden * Het aandeel van de hypotheekaanvragen met een LTV ratio van meer dan 100% stabiliseert rond de helft van alle nieuwe hypotheekoffertes.
326.000
5.000
318.000
0
310.000
2015-10
30
10.000
2014-10
20.000
334.000
2014-4
35
15.000
2013-10
30.000
spaartegoeden
342.000
2013-4
40
stortingen
20.000
2012-10
40.000
350.000 terugbetalingen
2015-Q3
45
2015-Q1
50.000
2014-Q3
50
2014-Q1
60.000
2013-Q3
55
2013-Q1
70.000
2012-Q3
60
2012-Q1
2,6%
2015-4
aandeel LTV >= 100%
80.000
2011-Q3
okt 2015
25.000
Aandeel
LTV >= 100%
341
in miljoenen
65 LTV < 100%
Aantal
Financiering en vermogen
Loan-to-Value
Bijzonderheden * Nadat in juni een record aan bij banken gestalde spaartegoeden werd genoteerd, is in het derde kwartaal sprake van een lichte daling. Het grootste deel van de Nederlandse spaartegoeden, ruim 85 procent, staat op vrij opneembare spaarrekeningen, zoals internetspaarrekeningen.
* Elk 4e kwartaal wordt een piek in hypotheekoffertes waargenomen. Dit is een administratief effect. Naar verwachting wordt in het laatste kwartaal van 2015 deze piek nog iets hoger door door afname van de * De jaarsgewijze piek bij stortingen in januari komt waarschijnlijk door storting van de 13e maand. Elk LTV van 103% naar 102% per 1 januari 2016. jaar wordt ook in mei een piek in stortingen geregistreerd door storting van vakantiegeld.
Hypotheken met betalingsachterstanden
Acceptatiecriteria kredietverlening
Betalingsachterstanden nemen voor het eerst niet meer toe Kredietnemers met betalingsprobl. hypotheek
Banken verwachten geen verdere aanscherping acceptatiecriteria
112.681
3e kwartaal 2015
Percentage van de banken dat aanscherping / versoepeling voorziet:
0%
4e kwartaal 2015
100
Kredietnemers met betalingsprobleem op hypotheekcontract 120.000
80
100.000
60
Aanscherping
40 80.000
2015-Q4
2015-Q2
2014-Q4
2014-Q2
2013-Q4
2013-Q2
2012-Q4
2012-Q2
-40 20.000
2011-Q4
-20
2011-Q2
40.000
2010-Q4
0
2010-Q2
60.000
2009-Q4
20
-60 2015-Q3
2015-Q1
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
2010-Q3
2010-Q1
0
2009-Q3
Hypotheeknemers met betalingsproblemen
Financiering en vermogen
140.000
Bijzonderheden * Voor het eerst in 10 jaar tijd daalt het aantal mensen met een betalingsprobleem op de hypotheek. In totaal zijn er nu nog 112.681 mensen die moeite hebben om hun hypotheeklasten te betalen.
-80 -100
Versoepeling
Bijzonderheden * In de grafiek wordt weergegeven wat de mening is van de in Nederland gevestigde deelnemende banken over hun kredietverlening. De waarden kunnen variëren van -100 (alle banken versoepelen de acceptatiecriteria) tot +100 (alle banken verscherpen de acceptatiecriteria).
* Er wordt van een betalingsprobleem gesproken bij een betalingachterstand van meer dan 120 dagen op een lopend hypotheekcontract. * De verwachte aanscherping in het derde kwartaal van 2015 hield nauw verband met de verlaging van de NHG-norm en de nieuwe hypotheekregels van het Nibud. * Betalingsachterstanden op de hypotheek is slechts een van de mogelijk schulden die huishoudens kunnen hebben. De werkelijke schuldenproblematiek in Nederland is veel groter. Huurachterstanden en betaalproblemen op bijvoorbeeld de energie- of telefoonrekening worden niet centraal geregistreerd.
Onvrijwillige veilingen
Nieuwbouwwoningen
Aantal onvrijwillige veilingen en gedwongen onderhandse verkopen blijft stijgen
Herstel nieuwbouwmarkt houdt aan
Aantal onvrijwillige veilingen (per maand)
sep - nov 2015
Aantal nieuw in aanbod
7.377
3e kwartaal 2015
dec 2014 - nov 2015
Aantal verkocht
6.117
3e kwartaal 2015
nov 2015
Aantal opgeleverd
4.027
3e kwartaal 2015
264.700
3e kwartaal 2015
83 / 260 / 304
Aantal laatste 12 maanden
2.353
Verandering t.o.v. vorig jaar (12 maanden)
19%
€
Prijs verkochte woningen 450
4500 onvrijwillige veilingen per maand
Prijsontwikkeling t.o.v. vorig jaar
9,0%
3e kwartaal 2015
Onvrijwillige veilingen, maandvoortschrijdend jaarcijfer (rechteras)
400
4000
350
3500
300
3000
8.000
250
2500
6.000
200
2000
150
1500
100
1000
50
500
14.000 Nieuw in aanbod
12.000
Verkocht
Opgeleverd
4.000
2015-11
2015-5
2014-11
2014-5
2013-11
2013-5
2012-11
2012-5
2011-11
2011-5
2010-11
0
2010-5
0
2009-11
2.000
2015Q3
2015Q1
2014Q3
2014Q1
2013Q3
2013Q1
2012Q3
2012Q1
2011Q3
2011Q1
2010Q3
2010Q1
2009Q3
0
x 1000 euro 320 Transactieprijs
300 280 260 240
Cijfers NHG: * In het derde kwartaal van 2015 hebben in totaal 37.800 huishoudens de aankoop of verbetering van hun woning gefinancierd met NHG. Dat is een toename ten opzichte van het vorige kwartaal. Daar staat tegenover dat 1.031 huishoudens in deze periode een beroep hebben gedaan op NHG in verband met de verkoop van hun woning met verlies. Dat is een daling ten opzichte van het vorige kwartaal.
2015-Q3
2015-Q1
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
2010-Q3
220
2010-Q1
Bijzonderheden * In november 2015 vonden 304 executieveilingen plaats. Dit is een stijging van 52,8% ten opzichte van november 2014 (199). In een periode van 12 maanden was er sprake van een stijging van 19%.
2009-Q3
Woningmarkt
10.000
Bijzonderheden * De NEPROM ziet een doorzettende opwaartse beweging op de markt voor nieuwbouw koopwoningen. Werden er vorig jaar nog 26.500 nieuwe woningen verkocht, voor dit jaar is de verwachting dat er circa 30.000 woningen worden verkocht, mits het aanbod niet achterblijft. De NVM registreerde 25.000 nieuwbouwtransacties in 2015. De NVM heeft in 2015 een marktaandeel van circa 75% van van de door beroepsmatige opdrachtgevers gerealiseerde nieuwe koopwoningen. * De prijs van nieuwbouwwoningen stijgt en staat nu op 264.500 euro. Deels komt dit door een autonome stijging van de woningprijzen, maar ook door een stijging van het aandeel transacties vanaf 300.000 euro. Het lijkt erop dat weer meer doorstromers een nieuwbouwwoning durven te kopen.
Bouwvergunningen
Indices bouw en architectuur
Aantal verleende bouwvergunningen na piek weer op het niveau van 2014
Geen duidelijk herstel bouwnijverheid en projectontwikkeling
Aantal verleende bouwvergunningen totaal
10.409
3e kwartaal 2015
Index bouwnijverheid
-1%
3e kwartaal 2015
Index projectontwikkeling
Bouwvergunningen huurwoningen
3.756
3e kwartaal 2015
Index bouwinstallatiebedrijven
Bouwvergunningen koopwoningen
6.653
3e kwartaal 2015
Verandering t.o.v. periode vorig jaar
30.000
aug - okt 2015
60 / 117 /
aug - okt 2015
76 / 108 / 112
aug - okt 2015
Index (2010 = 100) Totaal verleende bouwvergunningen
Verleende bouwvergunningen huur
Verleende bouwvergunningen koop
225 Bouwnijverheid
25.000
Projectontwikkeling
Bouwinstallatiebedrijven
200 175
20.000
150 15.000
125 100
10.000
75 5.000
50 25
2015-10
2015-4
2014-10
2014-4
2013-10
2013-4
2012-10
2012-4
2011-10
2011-4
2010-10
2010-4
0
2009-10
2015-Q3
2015-Q1
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2011-Q1
2010-Q3
2010-Q1
0
2009-Q3
Woningmarkt
70 / 108 / 111
Bijzonderheden Bijzonderheden * Na een forse piek in bouwvergunningen begin 2015 was het aantal verleende bouwvergunningen in Q3 * Ondanks het herstel van de markt voor nieuwbouwwoningen, laten de indicatoren voor bouwnijverheid weer op het niveau van vorig jaar. Deze daling was vooral het gevolg van minder bouwvergunningen voor en projectontwikkeling geen duidelijke stijging zien. koopwoningen. In het vierde kwartaal wordt naar verwachting weer een administratieve piek genoteerd. * Onder bouwinstallatiebedrijven vallen onder andere elektrotechnische installatie, loodgieters- en * Nadat de bouwvergunning is verleend, duurt het gemiddeld twee jaar voordat de bouwwerkzaamheden fitterswerk en installatie van sanitair en verwarmings- en luchtbehandelingsapparatuur. gereed zijn.
Woningmarktindicatoren
Verhuisgeneigdheid
Vertrouwen in de woningmarkt niet eerder zo groot geweest
Registratie van verhuisgeneigdheid nog opvallend laag
ING WoonIndex
4e kwartaal 2015
Vereniging Eigen Huis Marktindicator
110
4e kwartaal 2015
NVM Makelaarstemmingsindicator
136
4e kwartaal 2015
3%
3e kwartaal 2015
Percentage huishoudens dat komende 2 jaar misschien een woning wil kopen of bouwen
4%
3e kwartaal 2015
12%
160 NVM
Bijzonderheden * Het vertrouwen op de Nederlandse woningmarkt bevindt zich op een hoogtepunt. De VEH Marktindicator en de ING WoonIndex staan boven de neutrale waarde van 100, wat betekent dat meer consumenten positief zijn over de woningmarkt dan negatief. * Vereniging Eigen Huis registreert wel duidelijk een verschil in woningmarktvertrouwen naar inkomensniveau en woningmarktpositie. Lagere inkomens hebben een duidelijk lagere score dan de hoogste inkomens (101 versus 113). Inwonende kinderen (potentiële starters) hebben een lagere score dan de eigenaarbewoners (105 versus 112). Cijfers van Q3 2015. * De NVM-index wordt gebaseerd op het rapportcijfer dat de makelaars elk kwartaal geven aan de woningmarkt. Bij een waarde 100 geven makelaars de woningmarkt het rapportcijfer 5,5. Voor het 4e kwartaal van 2015 kwam het rapportcijfer op 7,1.
2015-Q3
2015-Q1
2014-Q3
2014-Q1
2013-Q3
2013-Q1
2012-Q3
2012-Q1
2011-Q3
2009-Q3
2015-Q4
2015-Q2
0%
2014-Q4
40
2014-Q2
2%
2013-Q4
60
2013-Q2
4%
2012-Q4
80
2012-Q2
6%
2011-Q4
100
2011-Q2
8%
2010-Q4
120
2010-Q2
10%
2009-Q4
140
2011-Q1
Percentage dat zeker of misschien een woning wil kopen of bouwen
2010-Q3
VEH
2010-Q1
ING
Woningmarkt
Percentage huishoudens dat komende 2 jaar zeker een woning wil kopen of bouwen
Bijzonderheden * Hoewel er in 2015 aanzienlijk meer woningen zijn verkocht dan in 2014, registreert het CBS opvallend genoeg nog steeds geen structurele en significante toename van de verhuisgeneigdheid. De Nederlandse Vereniging van Makelaars en Taxateurs in onroerende goederen NVM (hierna ‘de NVM’) behoudt zich uitdrukkelijk alle rechten op dit document voor. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NVM. Gebruik of openbaarmaking van deze informatie door derden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NVM is niet toegestaan. Het is uitdrukkelijk niet toegestaan een wijziging aan te brengen in de uiterlijke verschijningsvorm van dit document. Ondanks de voortdurende zorg en aandacht die de NVM aan de samenstelling van dit document en de daarin opgenomen gegevens besteedt, geeft de NVM geen garanties op de volledigheid, juistheid of voortdurende actualiteit van de gegevens. De NVM zal bij naar haar oordeel gebleken misbruik een beroep op haar rechten kunnen doen bij de daartoe wettelijk bevoegde Nederlandse rechter.
