Oosseldstraat 8 7004 DM Doetinchem
Tel.: 06-27473325 www.huisvanmarabout-gambia.nl
Rabo: 11.60.74.221 KVK nr. 09196368
Reisverslag 8 t/m 22 november 2014 Donderdag gestart met het inpakken van mijn koffers. Eind september heb ik de reis geboekt omdat het reisadvies van het Ministerie van Buitenlandse Zaken nog steeds positief was. Met de uitbraak van het Ebola virus in West Afrika ben je toch een stuk voorzichtiger. Toch geboekt met in het achterhoofd dat wanneer het reisadvies negatief zou worden, de reis alsnog niet doorgaat. Had geboekt bij Arkefly en in geval van een negatief reisadvies zou de kosten van het ticket vergoed worden. Op donderdag was het advies nog steeds positief: inpakken!!! Vrijdag de laatste boodschappen gedaan en nu zit mijn koffer toch echt vol. Had wat kleding gekregen om mee te nemen naar het mental home dus wat extra kilo’s geboekt voor de heenreis. Meer kilo’s wil niet zeggen dat het makkelijker is om te pakken. Heb dit keer ook aardig af moeten wegen (letterlijk en figuurlijk) wat ik wel of niet mee zal nemen. Tickets uitgedraaid, geld gepind, paspoort in de tas en nu klaar voor vertrek. De vlucht stond gepland voor zaterdag om 16.55 uur, alle tijd om rustig met de trein naar Schiphol te gaan. Zaterdagmorgen vroeg op om alles (nog eens keer) te controleren en een treinticket uit te draaien. Bij het boeken op de NS-site bleek dat het spoor er uit lag tussen Ede-Wageningen en Utrecht. U wordt met bussen vervoerd. Niet zo handig met twee grote koffers en een rugzak in een overvolle bus. Ook was er storing op het traject Utrecht-Schiphol. Gelukkig werd ik nu met de auto gebracht en even voor twee uur stond ik voor de balie op Schiphol om de koffers af te geven. Het vliegtuig is vertraagd zei de dame achter de balie en u heeft een extra stop in Faro om te tanken, ik weet helaas niet waarom. Ok het is niet anders, vertrek nu om 19.45 uur. Wel een bon gekregen voor een gratis diner maar verdere informatie ontbrak. Houdt de schermen in de gaten voor de juiste informatie was het advies. Die juiste informatie veranderde in vertrek 20.30 uur. Uiteindelijk hingen we om 21.30 uur in de lucht, ruim 4,5 uur later dan gepland. De piloot bood zijn excuses aan voor de vertraging, het vliegtuig waar ik oorspronkelijk mee zou vliegen had problemen en was uit de vloot gehaald. Het wachten was op de vlucht die terugkwam uit Gran Canaria en met dat toestel zou ik naar Gambia gevlogen worden. Dit toestel kwam echter ook met ruime vertraging aan. Ik had al een berichtje naar Gambia gestuurd dat ik laat in de nacht c.q. vroeg in de ochtend aan zou komen. Ook even gebeld naar Senghore Kunda, mijn appartement bij de familie Senghore, dat ik laat zou arriveren. Was geen enkel probleem. Het appartement was open en de lamp zou branden. Was ook allemaal perfect geregeld toen ik aankwam. De vlucht verliep vlekkeloos en ook de tankstop op Faro duurde slechts 30 minuten. Om exact 03.30 uur in de zondagochtend (04.30 NL-tijd) zette ik voet op gambiaanse bodem. Bij aankomst stond in de hal een Ebola-ploeg ons op te wachten. Ik kreeg een gel in mijn handen gespoten om mijn handen te desinfecteren en verderop werd met een soort laser apparaatje mijn temperatuur gemeten. Niets aan de hand dus ik mocht door naar de paspoortcontrole. Het duurde even voordat de koffers
kwamen, de controle van de koffers was ook geen probleem. In de verte zag ik iedereen staan zwaaien. Wuday stond mij op te wachten samen met Yaya en Amboy, de neef van Yaya. Yusupha stond al aan de trap van het vliegtuig te wachten. Mohammed bracht mij naar Senghore Kunda waar een heerlijke chicken yassa met wonjo klaar stond voor mij dankzij Wuday. Ondanks het late (of eigenlijk vroege) uur was iedereen present om mij te verwelkomen. Toen ik aankwam in Senghore Kunda rond 04.30 uur was iedereen natuurlijk al in diepe rust. Even lekker gedoucht en om 05.00 uur lag ik in bed. Zondagmorgen toch al weer vroeg wakker. Koffers uitgepakt en naar het plaatselijk winkeltje voor mijn ontbijt. Senfou met canned beef en thee, lekker! De rest van de dag rustig aan gedaan en tussendoor nog wat bijgeslapen. Rond 17.00 uur werd ik bij de zus van Wuday in Banjulinding verwacht voor het verjaardagsfeestje van haar dochtertje Isha. Ik was er al mooi op tijd met een grote zak Lollypops voor de jarige. Alle kinderen uit de buurt zaten netjes op plastic stoeltjes te wachten. De muziek begon te spelen en circa 35 kinderen begonnen te dansen en te zingen, een vrolijk en kleurrijk gezicht. Het hoogtepunt van het feest was het aansnijden van de taart. Dit is een ceremonie die hier bij elke verjaardag hoort. Ik had de eer om samen met de jarige de taart aan te snijden. Ik zat gehurkt bij de tafel waar de taart op stond. Aan de ene kant op mijn knie zat de jarige en aan de andere kant in mijn hand een gigantisch mes om de taart aan te snijden. De jarige jop werd angstig van dit schouwspel: zo veel mensen die naar haar keken en de toubab met een enorm mes in zijn hand. Ze begon te huilen maar nadat ik de taart aansneed en haar het eerste stukje taart gaf, was het leed gauw vergeten. Rond 19.30 uur heb ik afscheid genomen en weer teruggegaan naar mijn appartement. Ik was nog van plan om iets te gaan drinken bij Yasminas in de Senegambia Strip maar toen ik op bed lag vielen mijn ogen dichten was de nachtrust begonnen…….. Maandagmorgen weer vroeg op omdat ik naar SWEGAM wilde om over onze pomp te praten. In februari had ik werkzaamheden verricht in Gambia voor Fairwater, de stichting die de pompen uitgeeft en zij hadden beloofd om de pomp voor te financieren (de uiteindelijke financiering komt van JointhPipe nadat zij de Gemeente Oost Gelre alle watertappunten geplaatst hebben, eind 2015) en z.s.m. te plaatsen. In mei waren schijnbaar de pompen op in Gambia en rond september zouden er weer nieuwe pompen zijn. Dus naar SWEGAM in Kanifing met een gesprek met de manager Mr. Cole. Was een goed gesprek en er zijn weer pompen op voorraad. Als Paul van Beers van Fairwater zijn toestemming nu geeft dan wordt de pomp direct geplaatst. Mr. Cole stuurt Paul direct een email en ook ik zal Paul e-mailen, sms’en en ook op andere manieren benaderen om de pomp z.s.m. geplaatst te krijgen. De noodzaak is erg hoog want de centrale waterleiding ligt er al weer een poos uit en het droge seizoen is nu begonnen. September is het twee jaar geleden sinds het eerste contact met Fairwater over de plaatsing van de pomp. Er moesten eerst een aantal hobbels genomen worden zoals de financiering (mei 2013 via JointhePipe) en het graven van de put (juli 2013 dankzij het boek van Joop Keurentjes over het buurtschap Warm bij Etten) Niets staat het plaatsen van de pomp nog in de weg, het wachten is op de ‘go’ van Paul van Beers van Stichting Fairwater uit Amsterdam. Dinsdag ga ik hier nog verder aan werken, dit moet nu lukken!! Maandagavond is Lida van der Maat gearriveerd in Gambia. Lida is gepensioneerd en voormalig hoofd van een psychiatrische kliniek in de buurt van Utrecht. Zij gaat gedurende drie maanden een medische post ondersteunen in Berending. Deze week wil zij met mij meereizen naar het Huis van Marabout om de patiënten te beoordelen en ons te adviseren. Ik heb begin oktober een gesprek gehad bij haar thuis in Utrecht. Bij dit gesprek was ook één van de psychiaters van de kliniek
aanwezig. Hij heeft interesse om begin 2015 met mij mee te reizen en ons van advies te voorzien m.b.t. de behandeling van onze bewoners. Ik heb Lida nog niet gesproken omdat zij maandag laat gearriveerd is (het is nu dinsdag 09.30 uur). In de loop van de dag/avond neem ik contact met haar op en woensdag zal het eerste bezoek plaats gaan vinden aan Busura. Ik ben erg benieuwd wat zij vindt van de bewoners en welke adviezen zij nu al kan geven. Donderdag of vrijdag ga ik ook een kijkje nemen bij haar project in Berending. Zaterdag ga ik naar de kleermaker van Kumpara Art & Design op de markt in Serekunda. Hij heeft een nieuwe serie tassen voor ons gemaakt. De meeste tassen liggen al mijn appartement maar de laatst serie is zaterdag klaar. Hij gaat ons tevens helpen met het aanschaffen van twee trapnaaimachines (mogelijk gemaakt door de collecte op de Warmse Kermis 2014) voor het Huis van Marabout. Hij weet een goed adres in Banjul. We gaan ze daar volgende week kopen en daarna naar onze compound in Busura brengen. Met deze trapnaaimachines willen wij een aantal bewoners opleiden tot kleermaker. Wanneer ze onze compound verlaten dan kunnen zij hun eigen kost verdienen en worden langzaam weer geaccepteerd door de maatschappij. We hebben bewust voor trapnaaimachines gekozen omdat op de lokale markt geen stroom voorhanden is. De plaatselijke kleermaker is Busura gaat de mensen opleiden. Naast de opleiding tot tuinman in onze groentetuin is dit de tweede opleiding die wij, met eenvoudige middelen, kunnen aanbieden. Het is bloedheet in Gambia en zelfs in de avond koelt het amper af. Ik waardeer mijn (koude) douche enorm, deze loopt wel een paar keer per dag. De stroomvoorziening is nu een stuk beter, NAWEC (de NUON van Gambia) is iets stabieler dan de vorige keer. Heb pas 1 stroomuitval gehad. Wel op een vervelend moment, want ik stond op het punt om maandagavond naar Yasminas te gaan. Nog even onder de douche en dan aankleden. Ik had net de douche uitgezet toen de stroom uitviel. Op de tast een handdoek gezocht, afgedroogd en toen als een blinde mol rondgelopen totdat ik mijn zaklamp had gevonden. Kaarsje aansteken en er is weer licht, no problem. Gezellig gezeten bij Yasminas en even bijgepraat met Norbert. Lekker gegeten, shrimps in curry en de bacardi coke with ice was ook weer goed. Op tijd terug naar het appartement. De stroom was nog steeds weg dus maar op bed gaan liggen en in slaap gevallen. Midden in de nacht wakker geschrokken omdat de stroom weer terug was. Alle schakelaars stonden natuurlijk nog op ‘aan’ dus alle ventilatoren en alle lampen sprongen in één keer aan. Rondje gedaan om alles uit te schakelen, ogen dicht en weer verder slapen ……….. Ik heb in Nederland een goedkope smartphone gekocht van LG. Heb mijn gambiaanse SIM er in gedaan en kan nu overal Whatsappen, Viberen en Facebooken. Dat is erg handig want bijna iedereen werkt hier via deze apps. Alleen mijn QCELL sim kan ik nog maar gebruiken mijn AFRICELL sims zijn geblokkeerd omdat ik langer dan drie maanden weggeweest ben. En deze worden in een later stadium opnieuw uitgegeven ondanks het feit dat ik deze nummers op naam heb laten registreren. Deblokkeren kan niet meer, ik had bij mijn vertrek ik mei moeten melden dat ik langer wegbleef. Vervelend is echter dat deze nieuwe regel pas ná mei is ingesteld, maar ok no problem ik heb nog steeds mijn oude QCELL lijn Na een succesvolle maandag bij SWEGAM, de volgende morgen al weer vroeg aan de slag. Er zijn pompen op voorraad, nu is het de beurt aan Stichting Fairwater in Amsterdam. Zij hebben beloofd om de pomp voor te financieren. In mei waren er geen pompen meer en nu wel! Een lange en gedetailleerde email naar Amsterdam. Nog een sms er achteraan of er zeker van te zijn dat de email ook gelezen wordt. Het is nu tijd om spijkers met koppen te slaan. De rest van de dinsdag gebruikt om mijn andere contacten te bellen en te zeggen dat ik er weer ben. In de middag had ik wel zin in
een strandwandeling. Het was eigenlijk te heet maar oké dat was het later op de dag ook en ik wilde weer op tijd thuis zijn om te kijken of er al reactie uit Mokum was. De strandwandeling was niet echt een succes. Het was hoog water en van het strand was weinig meer over. Het is grotendeels weggeslagen door de werking van het water. Een aantal betonnen muren en grote zandzakken moeten de hoger gelegen hotelstranden beschermen tegen verdere afkalving. Ik had al een paar van deze betonnen hindernissen genomen toen het onmogelijk werd om langs het water te lopen. Op het uiterste puntje van het hoger gelegen strand stonden een aantal local juice bars. Dit zijn kleine houten stalletjes, blauw geschilderd gesierd met teksten als: a baobab a day keeps the doctor away en zelfs in het nederlands: kom hier lekker fruit drink.. De teksten waren met een brede kwast opgebracht en er was net te weinig witte verf om de nederlandse zin af te maken, toen de ‘en’ van drinken aan de beurt was, was ook de bodem van de verfpot in zicht. Het was warm op het strand en toen mij meerdere malen gevraagd werd: do you want some local juice, liet ik mij verleiden om onder één van de parasols plaats te nemen. In de schaduw zat ik bij te komen van de warmte met een vers geperst glas local juice. Na een poosje kwam er een lekker fris windje van zee ter verkoeling. Alleen de parasol vond dat wat minder wat deze was in een ietwat gammele staat. Normaal gesproken lopen de buizen waar het doek op gespannen zit vanaf de punt van de stok naar de uiteinden van het doek. De buizen zaten wel aan de ene kant in de uiteinden van het doek maar aan de andere kant, richting de punt van de stok, was er een stukje niemandsland oftewel er was geen verbinding meer met de stok. De parasol was nog wel met een touwtje vastgelegd aan de juice bar maar het mocht niet baten, de taak van deze parasol zat er op. No problem, touwtje loshalen, oude parasol over de betonnen zeewering kieperen en een vervanger installeren. Na een uurtje weer terug naar Senghore Kunda. De email gecheckt maar nog geen antwoord uit het Amsterdamse over de pomp. Toen ging de telefoon: Lida nam contact met mij op over onze gezamenlijke plannen om naar ons mental home in Busura te gaan. Lida gaat komende tijd naar onze bewoners kijken en zien wat we nog meer op vooral het medische vlak voor hen kunne doen. Zij was maandag goed gearriveerd. We spraken af om donderdag naar de kliniek in Berending te gaan waar zij de komende drie maanden een medical post gaat ondersteunen. Daarna naar de logde in Berending waar zij verblijft. Zaterdag was de meest geschikte dag om naar Busura te gaan omdat het op vrijdag vaccination day is in Berending dus dan is Lida daar hard nodig. Komt mooi uit dan kan ik nog een hoop tijd aan de pomp besteden en nog wat inkopen doen voor Kumpara Art & Design. Dinsdagavond laat nog even mijn email gecheckt en yes!! er was een email uit Amsterdam. Er werd gevraagd om de coördinaten van de pomp en foto’s van de pomp die vervangen moet worden. Ik heb teruggemaild dat het niet om een vervanging gaat maar om een nieuwe plaatsing en dat de situatie in Amsterdam én bij SWEGAM bekend is, Dit werd maandag ook bevestigd door Mr. Cole van SWEGAM. In december 2012 ben ik samen met collega Stephan Papen en twee technici van SWEGAM naar onze compound in Busura geweest om ter plekke te bekijken wat nodig was voor de installatie. Dit werd maandag nog eens weer bevestigd door Mr. Cole van SWEGAM. Hij had alleen een akkoord nodig van Amsterdam omdat zij de pomp gaan financieren. Dit alles verwoord in een email en toen naar bed. Woensdag op weg naar Serekunda voor inkopen. Er komen weer diverse markten aan rond de kerst dus de voorraad moet op peil zijn. De tassen zijn al klaar, onze kleermaker Bubacarr Jallow had begin oktober de bestelling al gekregen en toen ik zondag aankwam had Wuday deze tassen bij haar. Naar de vaste adressen om te gaan onderhandelen. Ik heb altijd een lijstje bij me met prijzen en hoeveelheden die ik de vorige keren heb afgenomen. Want de prices go up elke keer als je niet
oppast, soms met tientallen procenten. Uiteindelijk kom je toch altijd weer uit bij de prijs die je eerder betaald hebt. Het ging betrekkelijk snel op de markt, ik heb nog wel wat wensen en ideeën maar dat kan later nog wel. Op de terugweg op de lokale markt boodschappen gedaan want er stond chicken yassa op het menu voor de lunch. De lunch stond al vrij vlot op tafel want yassa is een snelle pot. Een glas Wonjo erbij en het is helemaal compleet. De Wonjo haal ik altijd bij Mum of Fatou in Senghore Kunda. Zij maken de Wonjo zelf en bewaren deze in de diepvries. Je krijgt de fles diepgevroren mee maar met deze temperaturen is het binnen een paar minuten al voldoende ontdooit om er wat van te drinken. Na de lunch nog wat administratie gedaan voor Kumpara en daarna time to relax. De avond afgesloten met een diner en twee bacootjes bij Yasmine Restaurant in de Senegambia Strip. Ik had nog geen reactie ontvangen op mijn tweede email aan Amsterdam, de donderdag nog even afwachten en anders er maar een telefoontje aan wagen. De bacootjes van die avond en de hete zon op de markt in Serekunda kregen grip op mijn oogleden, langzaam zakten de luikjes voor mijn ogen: time to sleep!! Donderdag om 10.00 uur naar Berending, naar de health post waar Lida de komende maanden gaat werken en naar de logde waar zij deze maanden verblijft, net buiten Berending. Berending (althans deze, er zijn er meerdere in heel Gambia, gelukkig had ik nog even op de kaart gekeken) ligt dicht bij de kust. Vanuit Kololi rij je via turntable Brusubi over Brufut, Tanji, Sanyang naar Gunjur. Je zakt via de coastal road af naar de zuidgrens met Senegal richting Khartong. In Gunjur verlaat je de hoofdweg en kom je op een weg vol kuilen en gaten (free massage zoals ze hier zeggen als je over zo’n weg rijdt) We reden eerst naar de health post in Berending. Het was spreekuur dus we wachtten rustig op bankje. Even later kwam Lida ons ophalen en werden wij ook begroet door Danny, een verpleegkundige die al jaren de post ondersteunt. Ook waren er tweevrijwilligsters uit Nederland die voor langere tijd de post ondersteunden. Dit waren verpleegkundigen in opleiding die hun opleiding en vrijwilligerswerk wilden combineren. Een leuk gesprek gehad met een enthousiaste Danny die een warm hart toe droeg aan het werk in Gambia. Volgende week dinsdag gaat Danny samen met de twee vrijwilligsters ook mee naar Busura. Om 13.00 uur sloot de health post. Lida had ons uitgenodigd voor de lunch op de lodge waar zij verbleef. Deze logde is jaren geleden beetje bij beetje opgebouwd door Wim, een kunstenaar uit Nederland die er zelf ook woont. De logde was een oase van rust die helemaal opging in de natuurlijke omgeving. En leuk gesprek gehad met Wim en na een heerlijk lunch, local omelet met yassa, kregen wij een rondleiding over de logde door Wim. De logde kent een centraal gastenverblijf in een ovale vorm. De deuren grenzen aan een centraal middengedeelte ook ovaal. Midden in deze centrale ruimte had Wim van lokale mozaïek een ronde put gemaakt. Er zat een opening in het dak boven de put en de dakplaten liepen schuin af naar de put. De centrale ruimte was vrij donker maar door het gat van het dak boven de put kwam een bundel van zonlicht binnen. Een fantastisch effect. De put was nu gedempt en voorzien met de mooiste planten en kunstwerken van Wim. Dit is allemaal gebaseerd op de leefwijze van de Jola’s in de regentijd. De hutten waren in een aantal compartimenten opgedeeld en in het midden zat een gat in het dak met daar onder een put zodat men in de gevaarlijke regentijd niet naar buiten hoefde. Er zijn tien kamers in het gastenverblijf die elke een bepaald Afrikaans thema hebben. De inrichting is erg basic: een betonnen bak die betegeld is dient als bed, wel met een matras. Een muskietennet hangt boven het bed. De vloeren en wanden zijn met de typische Afrikaanse leem afgewerkt en het dak heeft de al even traditionele golfplaten. Over de muurplaten kijk je onder de golfplaten door
naar buiten. De wanden zijn opgesierd met kunstwerken die Wim voor de thema’s gemaakt heeft. De toiletten en douches zijn aparte gebouwen. De douches zijn deels niet afdekt met dakplaten en een grote emmer met een beker erin om het water over je heen te gieten is het principe van de douche. De vloeren en wanden zijn met mooie kunstzinnige mozaïeken afgewerkt. De toiletten hebben hetzelfde principe maar dan wel geheel overdekt. Rondlopend over de lodge is het genieten van de combinatie van natuur, kunst en cultuur. Rond 15.00 uur namen we afscheiden met de belofte om snel nog weer eens terug te komen. Op de terugweg even een stop in Tanji. Tanji is de vissersplaats c.q. visafslag, één van de grotere aan de Gambiaanse kust. Een paar kilometer voordat je Tanji inrijdt vanaf de coastal road kun je al ruiken waar je moet zijn. Wuday moest vis halen voor haar moeder en in Tanji is dit natuurlijk het goedkoopst en het best. We liepen door tot aan de rand van het water waar daar vindt de beste handel plaats. Ik kon er natuurlijk niets van verstaan maar het was een boeiend schouwspel. We hoefden niet lang te wachten of de verkopers/sters kamen op ons af. Ik was de enige toubab op het strand en dat trekt altijd. Met emmers, kruiwagens en plastic bakken vol vis werden wij benaderd. Eén handelaar had bundels met vis bij zich, geregen aan een touw door de kieuwen van de vis. De bolle vissenoogjes staarden naar boven met een blik van: kan der ook niks aan doen. Uiteindelijk een grote plastic met vis achter in de taxi. Ik dacht dat ik bij het verlaten van Tanji ook wel de stinkende vislucht achter mij zou laten. Dat was ook wel zo grotendeels maar de zak achter in de auto was af en toe behoorlijk aanwezig in de taxi. Aangekomen in het appartement ging de zak zolang in de koelkast totdat Wuday naar huis toe ging. De zak vis ging mee maar de lucht is nog even gebleven. S’ avonds weer even naar Yasmine for dinner. Nog even email checken maar nog steeds geen reactie vanuit Amsterdam. Dan morgen maar even bellen. Vrijdagmorgen al op tijd wakker. Ik had geen goed gevoel over de pomp. Na het ontbijt de telefoon gepakt en Amsterdam gebeld. De lijn was erg onduidelijk en ik viel blijkbaar midden in een vergadering. Over een half uur bel ik terug werd mij gezegd. Mijn onzekere gevoel werd hierdoor niet echt weggenomen, eerder groter. Maar ok een half uurtje wachten is geen probleem. De tijd begon echter wel te dringen. Ik was al een week in Gambia en had nog een week te gaan. Als de ontwikkelingen rond de pomp zich zo doorzetten in dit tempo dan ga ik volgende week weer zonder resultaat naar huis en wordt de afstand om wat te kunnen doen letterlijk en figuurlijk te groot. Na een uurtje wachten nog geen telefoon uit Amsterdam. Dan maar een andere tactiek inzetten. Ik stelde een sms in het Engels op aan Amsterdam en cc aan Mr. Cole van SWEGAM. Ik refereerde daarin aan de werkzaamheden die ik in januari voor Amsterdam hier verricht met als tegenprestatie het (voor)financieren van de pomp. Ook vermeld dat eerder dit jaar de pompen op waren en dat ik naar SWEGAM was geweest en gezien had dat er voldoende pompen op voorraad zijn. In de sms tevens vermeld dat de waterleiding het niet deed in de compound omdat de centrale solar er weer eens een keer uit lag en dat met de droge periode in aantocht het toch wel erg noodzakelijk was dat de pomp er komt. En dat SWEGAM en ik alleen maar wachten op het akkoord vanuit Amsterdam en meer niet. De rest regel ik zelf wel met SWEGAM m.b.t. plaatsing. Bijna meteen ging de piep van mijn telefoon: antwoord uit Amsterdam! Er is een donor voor de pomp maar ze hebben foto’s nodig: van voor plaatsing, tijdens de werkzaamheden en na de plaatsing. Dit i.v.m. de sponsoren die Amsterdam ondersteunen. Foto’s van voor de plaatsing
heb ik genoeg op mijn laptop staan. Een selectie van de foto’s gemaakt in de twee jaar dat wij nu bezig zijn met de pomp en de tuin. De foto’s wat verkleind anders worden ze te groot om te versturen en in twee e-mails verstuurd. Was even spannend of de verbinding het kon trekken maar na een poosje waren de beide e-mails verstuurd. Weer een sms naar Amsterdam om er zeker van te zijn dat de e-mails ook gelezen worden. In die email heb ik vermeld dat ik op maandag de plaatsing van de pomp ga plannen samen met Mr. Cole van SWEGAM. Weer meteen een sms terug met een kort maar wel geweldig antwoord: OK. Dat was het enige wat in de sms stond maar deze twee letters had ik al een hele poos op gewacht. Het was inmiddels vrijdagmiddag en vanwege Friday Prayers zat SWEGAM dicht. Maandagmorgen meteen naar SWEGAM om alles te plannen. Ik zal het tijdens mijn verblijf niet meemaken dat de pomp er komt te staan maar Yusupha kan dit prima begeleiden. Het belangrijkste is het plannen van de datum van plaatsing en dat doe ik maandag. Yusupha zal voor de foto’s van na de plaatsing zorgen en SWEGAM voor de foto’s van het plaatsingsproces. DE POMP KOMT ER NU!!!!!! Geweldig! Zaterdagmiddag ga ik met Lida naar Busura. Tot 13.00 uur mogen we niet de weg op want het is Set Settal die dag. Eén keer per maand dan is het nationale schoonmaakdag. Er mag niemand op de weg buiten de officiële diensten zoals politie, leger en ambulances. Winkels in de steden gaan dan dicht en daar wordt streng op gecontroleerd door de politie. Men moet dan letterlijk zijn eigen straatje schoonvegen en op deze manier moet het land schoner worden. Na 13.00 uur dan begint het openbare leven weer op gang te komen. Ik ontmoet Lida in Brikama op de junction bij het Galp petrol station rond 14.00 uur. Haar lodge zit in Berending en dat is vrij zuidelijk aan de kust en voor mij niet echt op de route. We gaan samen naar het Huis van Marabout waar Lida naar de patiënten wil kijken met haar verpleegkundige achtergrond. Lida heeft jaren gewerkt als hoofd van een psychiatrische kliniek in de buurt van Utrecht en is nu gepensioneerd. Zij wil ons bijstaan met advies over hoe wij onze bewoners nog beter kunnen ondersteunen. Wordt een interessante trip.
Zondag wordt het een dagje ontspannen. Ik heb de jongere broertjes en zusjes van Wuday beloofd om een dagje naar het strand te gaan. Mohammed komt mij om 10.00 uur ophalen met zijn 4wheel van. We kunnen daar met z’n tienen in en dat is wel makkelijk want: Kebba, Gibril, Awa, Jainaba, Adama gaan samen met Wuday en mij mee. We gaan naar het strand van Brufut. Het is een mooi en rustig strand met maar 1 restaurant. Voor dit restaurant staan een paar grote bomen zodat ik mij even lekker terug kan trekken als de rest de zee in duikt. Maandagmorgen heb ik eerst een gesprek met een Nederlander die containertransporten verzorgt van Gambia naar Nederland. Ik heb via Kumpara Art & Design vrij veel vraag naar rieten manden in allerlei maten. Deze zijn vrij lastig te vervoeren in het vliegtuig dus wanneer de tarieven redelijk zijn dan laat ik een partij manden verschepen. Het contact is ook handig als ik mijn voorraad aangevuld wil hebben of wanneer ik grotere bestellingen heb. Maar zoals gezegd alles hangt af van het prijskaart van dit transport, het biedt wel weer mogelijkheden. Daarna ga ik naar SWEGAM om de plaatsing van de pomp voor te bereiden. Dinsdag nog een keer naar Busura met Lida. Danny en de vrijwilligsters van Berending gaan dan ook mee. Woensdag naar Banjul om de naaimachines aan te schaffen. Onze kleermaker Bubacarr uit Serekunda was gisteren bij mij om de laatste tassen te brengen. Hij wist een goed adres voor de machines. Woensdag gaan we eerst naar zijn atelier in Serekunda om te overleggen en daarna naar Banjul voor de aanschaf en het regelen van het transport. Ik hoop dat het komende week nog afgeleverd kan worden want dan kan ik nog wat foto’s maken, lukt dit niet dan zorgt Yusupha voor
de foto’s. De donderdag en de vrijdag heb ik nog vrijgehouden voor een extra trip naar Busura en de laatste inkopen voor Kumpara. Het grootste gedeelte van dit verslag heb ik gisteravond (vrijdag) by candlelight getypt omdat de stroom uitviel. NAWEC had het niet zo goed zitten die avond en had letterlijk en figuurlijk weinig of geen energie meer. Ik had mijn leeslampje op mijn toetsenbord geklemd om toch nog te zien welke toetsen ik aansloeg. De meeste fouten heb ik er vandaag by daylight uitgehaald maar er zullen er ongetwijfeld nog wel wat inzitten: NO PROBLEM!! Doordat de ventilator het niet deed werd het wel erg warm in het appartement. Even lekker gedoucht met leeslampje op de rand van de wastafel en op naar Yasmina voor een verkoelende borrel. Yasmina had wél stroom omdat de Senegambia Area is aangesloten op generatoren. Onder de ventilator op het terras wat gefacebookt en gewhatsappt totdat het tijd was om naar bed te gaan. Zaterdagmorgen een rustige start vanwege Cleaning Day en een leuke trip op het programma! Zoals gezegd was het zaterdag cleaning day dus pas om 13.00 uur naar het mental home. Even uitgeslapen en na een lekker ontbijtje, senfou met canned fee and a cup of tea, naar de Senegambia Strip om geld te wisselen. Het is ongeveer 10 minuten lopen. Normaal gesproken loop ik dan een eindje in de berm en ook daar ben je niet altijd veilig. De weg is twee jaar geleden verhard en aan weerszijden een brede betonnen geul waar het water door wordt afgevoerd in Rainy Season. Ik loop meestal aan de bermkant van deze geul en nog moet ik af en toe aan de kant springen omdat een taxi zo maar de berm in rijdt zonder te kijken of er iemand loopt. De onderkant van de taxi knalt dan op de rand van de geul maar dat maakt niet uit, no problem. Het gemotoriseerd verkeerd bepaald het straatbeeld en de regels in het verkeer, de voetgangers en de fietsers moeten aan alle kanten ogen hebben. Meestal hoor je wel een claxon maar altijd op het laatste moment zodat je nog net aan de kant kunt springen. Je raakt er aan gewend en kijkt wat vaker rond zodat je deze situaties voor bent. Maar nu is het Cleaning Day en het is heerlijk rustig op de weg. Alleen nooddiensten en vergunninghouders mogen op de weg tot 13.00 uur. Ik loop midden op de weg en zelfs het kruispunt bij de Senegambia Strip kan ik zo oversteken. Geld gewisseld en weer terug naar Senghore Kunda.
Mohammed was mooi op tijd met zijn 4wheel drive. Vrijdag had ik een gesprek met Yaya en zag dat hij een leuke pet op had. Ik had deze pet al vaker gezien maar was elke keer vergeten te vragen waar hij deze vandaan had. Iedereen begon te lachen toen ik er naar vroeg. Do you know how we call dis cap vroeg Wuday mij. They call it a bicycle seat because of the shape. Ik vond de cap erg grappig en wilde er ook 1 hebben. Mohammed wist een adres in Kololi en voordat we naar het mental home reden had ik mijn eigen bicycle seat. (officieel heet de cap een J-5, heb er wat meer gekocht en vanaf volgende week verkrijgbaar via www.kumpara-artdesign.com). De cap wordt niet in Gambia gemaakt maar veel mannen en jongens dragen de cap hier, de cap is duidelijk aanwezig in het straatbeeld (gambian lifestyle!!) Op weg naar Lamin om Wuday op te halen en via Busumbala (Yusupha’s woonplaats) naar Brikama waar om 14.00 uur Lida op ons wachtte. Eerst nog rijst voor de Alkalo en snoep voor de kinderen en 20 minuten later waren we in Busura. We hadden zakken met charcoal besteld omdat het in Busura goedkoper is dan in de Senegambia Area. 7 zakken bovenop de jeep geknoopt voor o.a. Wuday,
Mohammed en Yusupha. Aangekomen bij the Alkalo’s house bleek dat de Alkalo op bezoek was bij een collega voor de opening van een school. Een gesprek gehad met zijn vrouw en het gastenboek getekend. Nog even little Mohammed vastgehouden (geboren in sept 2013 terwijl ik in de kamer van de Alkalo zat te wachten). Op naar het mental home! We werden vriendelijk ontvangen door de Marabout, Ebou. Als eerste een gesprek over de gang van zaken. We zaten in een klein en warm kamertje met de hele familie Janneh althans de mannelijke leden. Goed nieuws gebracht over de pomp die nu eindelijk geplaatst gaat worden. Daarna Lida voorgesteld en verteld dat zij wil adviseren over de behandeling van onze bewoners. Ook nog even gesproken over de trapnaaimachines die we willen aanschaffen en dat we een ruimte uit moeten zoeken waar deze geplaatst gaan worden. Tijd voor een rondgang langs alle patiënten. Ik doe dit zelf niet altijd omdat ik wel weet dat er een aantal bewoners zijn. Maar dit keer wilde Lida met haar professionele achtergrond graag elke patiënt zien en dit bij terugkeer in Nederland overleggen met één van haar psychiaters en hem vragen ook een keer mee te gaan. Lida kreeg een goede indruk en vond dat wij al verder waren dan zij dacht. Dat vond ik natuurlijk fijn om te horen! Ook de omgeving vond zij prettig, een soort van zorgboerderijachtige setting waar op een natuurlijke manier een leefomgeving gecreëerd was. Dit hebben wij altijd geprobeerd na te streven en het is dan fijn dat dit ook bevestigd wordt door iemand uit het vak. Lida zei echter wel dat een aantal patiënten beter op zijn plaats zijn in New Campama in Sukuta. We hebben al eerder contact met hen gehad maar ondanks beloftes van hun kant komen wij er niet verder mee. Lida wil zich namens ons inzetten om deze contacten verder uit te breiden. Wij zijn natuurlijk erg blij met dit aanbod! Dinsdag gaan we nog een keer naar het mental home en dan gaat ook de verpleger van Berending, Denniz, mee samen met de twee vrijwilligsters. Zondag een relaxt dagje, met de jongere broertjes en zusjes van Wuday naar het strand. Om 10.00 uur stond Mohammed met zijn bus bij mij voor de poort en op naar Lamin om de familie op te halen. We gaan naar Brufut Beach. Het is een mooi en rustig strand met maar 1 beachbar. Onderweg bij Right Choice Supermarket in Brusubi wat lekkere dingen gekocht voor aan het strand en rond 12.00 uur waren wij op Brufut Beach. Een strandtentje en wat bedden gehuurd en dan het water in. Het water is hier altijd lekker warm. Na een poosje spelen de zon in om op te drogen. Het is te warm om te slapen dus een lange strandwandeling gemaakt terwijl de kinderen nog in de zee aan het spelen waren. Het strand is hier nog echt mooi en je kunt er net zo ver lopen als je wilt zonder op betonnen weringen te stuiten zoals in Kololi. Wij lagen ter hoogte van Coco Ocean Resort. Dit is een luxe hotel net voor Kololi. Vandaar ben ik gelopen naar het Sheraton Beach Hotel in Brufut en weer terug. Heerlijk rustig, weinig verkopers en af en toe met de voeten door het aanspoelende zeewater. Rond 15.00 uur wilde de familie weer naar huis toe. Was een leuke trip en toen ik eenmaal weer thuis was kreeg ik een leuk berichtje van het zusje van Wuday: from all the family thnx for the nice trip to the beach! Maandag al vroeg weer op. Om 10.00 uur een afspraak met een Nederlander die containertransporten van Gambia naar Nederland verzorgt. Ik (www.kumpara-artdesign.com) heb vrij veel vraag naar grote manden. Deze kan ik helaas niet zelf meenemen dus daarom op zoek naar een vervoerder. Yaya had mij deze man aangeraden omdat hij voor Stichting Re-turn in Nederland ook goederen gaat vervoeren, Yaya is de contactpersoon voor de verzending namens Re-turn. De man woont in Old Yundum, afgesproken om elkaar te ontmoeten bij het Police Station aan de doorgaande weg (heb ik nog ‘goede’ herinneringen aan, in mei heb ik hier nog een poosje verbleven omdat ik met de bus van Yaya rondreed en ik zgn. geen license had voor een Green Taxi; no problem is allemaal mooi opgelost) Ik stond al even te wachten maar niemand te zien. De man gebeld en hij
bleek die morgen vroeg naar de haven geroepen te zijn voor het ontvangen van een aantal containers. Hij had mij nog wel gebeld maar zijn telefoon deed het niet zo goed. Hij excuseerde zich en misschien dat hij later deze week nog kwam. No problem; ik heb nu zijn naam, telefoonnummer en emailadres dus kan ik dit straks ook vanuit Nederland regelen. De man is erg druk en ik heb ook nog het nodige te doen deze week. Op de heenweg was ik met een local taxi gegaan en deze was weer weg. Dit koste mij ca. 200 dalasi. Toen moest ik weer terug. Er stopte een local taxi: i bring you for 300 dalasi! No way! De volgende taxi stopte en was al bijna vol. Deze ging tot turntable Brusubi, ik stapte in. Even later uitgestapt in Brusubi en moest 8 dalasi afrekenen. Van daar uit de taxi naar de junction bij Senegambia, weer 8 dalasi afrekenen. De heenweg had ik de taxi voor mij alleen, 200 dalasi en de terugweg zat de taxi vol: 16 dalasi, weer wat geleerd! Die middag ben voor de laatste afspraken m.b.t. de plaatsing van de pomp naar SWEGAM in Kanifing geweest. Ze moesten alleen nog de hoogte van de bovenste ring en de doorsnee van de put weten. Ik vroeg om een meetlint en zei dat ik dat tijdens ons bezoek van dinsdag zou opmeten en woensdagmorgen de gegevens zou doorgeven. De manager belde alvast de lokale aannemer voor het afdichten van de put. Weer een belangrijke stap! Dinsdag voor de tweede keer naar het mental home. Rond 11.00 uur in Brikama heb ik Lida, Denniz en de twee vrijwilligsters uit Berending opgepikt. Zij wilden ook graag de medische post in Seyoni zien dus eerst daar naar toe. We kwamen het terrein van de school en medische post in Seyoni oprijden toen we daar een grote truck met oplegger zagen staan. De tandarts was op bezoek voor de halfjaarlijkse controle. Deze truck en medisch personeel wordt gesponsord door Westland4Gambia. Afgelopen jaar hadden zij de gebitten van ruim 12.000 kinderen behandeld. Eén van de bestuursleden was voor een kort bezoek in Gambia. Heb een leuk gesprek met hem gehad. Ook voor Lida, Deniz en de twee vrijwilligsters was dit leuk om te zien (allemaal verpleegkundigen). We werden hartelijk ontvangen door het hoofd van de school Miss Jatta en één van de onderwijzers, Modou Kolley. We werden rondgeleid langs de klassen en daarna een bezoekje aan de medische post. Nu naar het mental home. De marabout Mr. Ebou Janneh stond ons op te wachten met zijn familie. Kennisgemaakt met de andere medereizigers en toen weer een ronde langs de bewoners. Lida zag de bewoners voor de tweede keer en kon daardoor een beter beeld vormen. Ze werd bevestigd in haar mening dat sommige bewoners een dusdanig ernstige psychische stoornis hadden, dat ze beter naar New Campama konden gaan. Lida schrijft haar bevindingen in een verslag voor Leo, de psychiater in Nederland. Ook plaats ik, met haar toestemming, het verslag op de website. Lida gaat uit naam van onze stichting contact zoeken met de Nederlandse stichting die New Campama in Sukuta ondersteunt. Tijdens het bezoek op zaterdag had ik aan Ebou gevraagd of hij een ruimte beschikbaar had voor de naaimachines. We vonden een ruimte maar deze moest nog wel opgeknapt worden. Dinsdag zou de offerte van de aannemer klaarliggen. Echter nu had hij een andere, nog betere ruimte beschikbaar. De offerte komt z.s.m. via Yusupha. Zodra de ruimte klaar is worden de naaimachines vervoerd vanuit Banjul naar Busura. Denniz en de beide vrijwilligsters waren behoorlijk onder de indruk van de situatie en vonden ook, gezien de omstandigheden, er al een hoop gebeurd was. Ik heb nogmaals benadrukt hoe blij ik ben met hun ondersteuning. Ik heb geen verpleegkundige kennis of achtergrond en er moet nog veel gebeuren op dit vlak. Waarom zitten deze mensen bij ons? Hoe kunnen we hen het best behandelen? En horen mensen allemaal wel bij ons gezien hun ziektebeeld? Dit zijn vragen waar ik graag een antwoord op heb en daar is deze week weer een mooi gevolg aan gegeven. Voldaan over dit bezoek namen wij afscheid van elkaar in Brikama. Lida wil nog graag met mij naar New Campama maar tegenwoordig moet je daar toestemming voor aanvragen in Banjul. Ik ga dit woensdag proberen te regelen voor een bezoek op donderdag. Woensdag is voor een deel voor de inkoop van Kumpara Art & Design. We hebben een goed voorjaar en een goede zomer gehad en met de kerstmarkten in de aantocht is het zaak om het assortiment
weer op peil te hebben. Rond 11.00 uur komt Karamba ons ophalen met zijn taxi. Eerst naar SWEGAM in Kanifing om het meetlint terug te brengen en de maten door te geven. Deze week gaat de aannemer aan de slag om de put af te dichten. Daarna 4 dagen aanharden en dan de pomp er op! Daarna naar onze kleermaker in Serekunda. Hij gaat met ons mee naar Banjul om naar de naaimachines te kijken. We hebben een aantal goede machines gezien voor een redelijke prijs. Ze blijven echter nog in Banjul staan omdat in Busura de ruimte nog aangepast moet worden. Goede afspraken gemaakt met de leverancier en Yusupha zal er voor zorgen dat de machines vervoerd worden naar Busura i.s.m. met onze kleermaker en Wuday. Helaas was het te kort dag om nog toestemming te krijgen voor een bezoek aan New Campama op donderdagmorgen, samen met Lida. Nog wat rondgereden om inkopen te doen voor Kumpara. Weer leuke dingen gezien én gekocht. Ook afspraken gemaakt met een handwerker die voor ons de manden gaat maken. Hij maakt mooie degelijke manden van natuurlijk materiaal. De manden zijn te groot voor transport via het vliegtuig en moeten verscheept worden. Zoals ik al eerder schreef, ben ik bezig met het transport per schip. Dat zal ongeveer zes weken duren voordat het in Nederland is. En het moet natuurlijk wel tegen redelijke transportkosten gebeuren want anders is het niet lonend. Zodra het transport duidelijk is wordt de eerste opdracht gegeven en zal rond januari de eerste lading verwacht worden. De bestelling kan ik vanuit Nederland doen, de logistiek hier doen mijn trouwe Gambiaanse vrienden. Nogmaals if the price is right, wordt vervolgd!! Ik had afgelopen vrijdag een bestelling voor houtsnijwerk geplaatst bij mijn vaste leverancier op de Senegambia Craft Market. Onderhandeld over de prijs, een aanbetaling gedaan en woensdag zou het afgeleverd worden. Prima geregeld net als anders, althans dat dacht ik. Ik was nog niet thuis of de telefoon ging, mijn marktkoopman uit Senegambia. Hij had wel met mij een prijs afgesproken maar daar kon het echt niet voor en of ik meer wilde geven. Ik had eenzelfde deal gesloten als in februari en in mei maar hij ging nu ineens 25% omhoog. Ik zei tegen hem dat ik dit niet accepteerde en dat ik op zoek ging naar een ander. Please wait i will call u zei hij. Even later hetzelfde verhaal. Please come to my shop to discuss it. Toen ik daar kwam was hij er niet en heb hem gebeld dat de deal niet meer doorging en dat ik later mijn deposit op zou halen. Dinsdag zou ik toch nog langs de Craft Market van Brikama gaan en daar kon ik het rechtstreeks van de woodcarver kopen. Zo gezegd zo gedaan: dinsdag de bestelling geplaatst bij de woodcarver in Brikama tegen een goede prijs en afgesproken dat ik het donderdag op zou kunnen halen. Vandaag (donderdag) in de morgen geld gewisseld en mijn deposit opgehaald. Mohammed bracht mij naar Brikama en het houtsnijwerk lag al mooi op mij te wachten. Ik was erg blij met het werk van de woodcarver. En natuurlijk verkocht vanwege zijn andere mooie werk en toch wat meer meegenomen. Had ook wat weinig houtsnijwerk in mijn dutch shop. Daarna nog even naar de markt in Brikama samen met Wuday om inkopen te doen voor de lunch van vandaag en morgen. Vandaag Chue Dutirr Cong (stoofpot van Catfish met rijst) en morgen Red Benachin with fish. Ook wilde Wuday de ingrediënten voor haar Ebbeh kopen. Ebbeh is een soort stoofpot met allerlei seafood en scherpe, pittige kruiden. Very rich and spicy food. Dit is het enige eten dat ik hier niet aandurf vanwege de aanslag op mijn maag. Meestal raden de mijn Gambiaanse vrienden mij ook af om dit te eten. Het is altijd een genot om over de markt te lopen. In het ene kraampje de uien, de volgende de paprika, de volgende de red oil, de volgende de garlic, de volgende
pepper. Wuday had verscheidene soorten vis nodig dus raad maar hoeveel viskraampjes we gezien hebben, alleen voor de gerookte vis. Ze had ook nog verse vis en krab nodig. In het midden van de markt was een grote betonnen hal waar de verse vis verkocht werd. Het zag er redelijk schoon uit en op de tafel werd vis op het gewenste gewicht c.q. aantal afgesneden/gewogen. Al met al zijn we toch 1,5 uur bezig geweest met de boodschappen. In Nederland ga ik één keer in de week een half uurtje naar de Aldi en de rest haal ik bij de COOP en dan heb ik de meeste boodschappen voor de hele week binnen. De gang naar de markt in Gambia die ik zojuist beschreven heb is een dagelijkse gang. Ik heb vandaag genoten van alle kleine kleurrijke kraampjes bij elkaar, de smalle paadjes tussen de kraampjes en de grootte van de markt. Ik was compleet de weg kwijt en alles lijkt op elkaar. Maar Wuday bracht ons weer terug bij de taxi van Mohammed die geduldig op ons wachtte. Vrijdag wordt het inpakdag. Alle handel voor Kumpara inpakken. Heb twee koffers bij me en extra kilo’s bijgeboekt dus dat moet lukken. Mohammed brengt mij naar het vliegveld met zijn bus. Om 22.00 uur gaat mijn vlucht en zaterdagmorgen rond 06.00 uur sta ik weer op Schiphol. De trein ligt er een klein stukje uit, tot Amsterdam Arena/Bijlmer d.w.z. klein stukje taxi of bus. En als alles meezit ben ik rond 10.00 uur in Arnhem en zet rond 10.30 uur weer voet op Achterhoekse bodem.
