Les 16 Huid Huid, efflorescentie, eczeem, acne, haaruitval
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
1
Bouw van de huid • Epidermis (opperhuid) met gegroefd oppervlak – Stratum corneum (hoornlaag, dode cellen) – Laag van Malphigi (slijmvlies, levende cellen) • Pigment of melanine • N.B zwangerschapsstrepen (striae)
• corium of dermis (lederhuid) • subcutis (onderhuids bindweefsel)
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
2
Lagen van de opperhuid • Stratum corneum (hoornlaag, dode cellen) Cellen worden in onderliggende slijmlaag gemaakt en schuiven dan op naar buiten. Eelt is een dikke hoornlaag
• Laag van Malphigi (slijmvlies) moederlaag of matrix, groei van cellen • Pigment of melanine Geeft bescherming tegen ultraviolette straling Littekenweefsel pigmentarm, uitwendige geslachtsorganen (tepel, penis en scrotum) pigmentrijk. ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
3
1
Lederhuid (dermis) • Bloedvatrijk vanwege de voeding van de epidermis. • Reactie op ontstekingen in dit deel hevig – Uittreden van vocht ter herstel dus => grotere doorbloeding => huid kleurt rood, zwelt en wordt warm (warmte van het bloed) – Pijn en jeuk bij een ontsteking waarschijnlijk door vervorming in de huid en de temperatuurstijging ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
4
Functies van de huid • Bedekking en bescherming van het lichaam – – – –
Mechanisch geweld Uitdroging (door hoornlaag en huidsecretie) Schadelijke stoffen en bacteriën Straling (o.a. door aanwezigheid van pigment)
• Instandhouding van een constante lichaamtemperatuur – Isolatie (haren en vet in onderhuidbindweefsel) ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
5
Functies van de huid • Aanmaak vitamine D, voorstadium ervan – wordt in de darm gevormd – ultraviolette straling
• Zintuigorganen – – – –
Tastzintuigen Koudewaarneming Warmtewaarneming Pijnzintuigen (in feite geen aparte zenuwen of zintuigen) Hevige of erge prikkel => pijn ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
6
2
Huidklieren • Zweetklieren – Gemiddelde dagproductie 0,5 - 0,75 liter (zweet is nauwelijks zout!) – Warmteregulatie van het lichaam – Boterzuur geeft de zogenaamde transpiratiegeur – De geurende zweetklieren worden pas na de puberteit gevormd (seksuele ontwikkeling)
• Talgklieren – Vet- of smeerklieren, onderin bij de haren
• Geur- of reukklieren – Lijken op zweetklieren en persoonsspecifiek ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
7
Efflorescéntie in de huid op zichzelf niet erg, weinig betekenisvol
• erytheem, diffuse roodheid door hyperemie. • teleangiëctasieën roodheid door vasodilatatie (vaatverwijding) kleine bloedvaatjes • hemorragie (bloeduitstorting) • Purpura een exantheem(huiduitslag) vlekkerig rood uit vele kleine hemorragieën, als gevolg van b.v stollingstoornis ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
8
Efflorescéntie Huiduitslag, te onderscheiden in: primaire en secundaire (gevolg van 1e) vormen • • • • • • • • •
Primair bulla (blaar of blaasje) kyste (blaas of holte) macula (vlek) papula (papel of knobbeltje) pustula (puist met etter) tuber (knobbel) tumor (zwelling) urtica (zwelling door oedeem) vesicula (luchtblaasje)
Secundair cicatrix (litteken) crusta (korst) excoriatie (ontvelling) pigmentatie (pigmentvorming) • ragade (huidscheurtje o.a. lippen, tepel, anus) • squama (huidschilfer) • • • •
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
9
3
Efflorescéntie op de huid • Verhevenheden van de huid, zie ook vorige dia • Galbulten (urticae) = plaatselijk oedeem en roodheid van de huid – denk aan: netelroos, gif, zoals brandnetels, kwallen, spinnen, muggen – ook allergisch: aardbeien, spinazie, penicilline
• Papels kleine bultjes, zoals bij eczeem en lues (syfilis, SOA=Seksueel Overdraagbare Aandoening) ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
10
Efflorescéntie op de huid • Tumoren of noduli(knobbeltje) – fibroom, niet gepigmenteerde bindweefselgroei – keloïden, bindweefselverhevenheden in litteken – xanthomen, geelbruine bultjes (vlekken) van lipoïden (vetten)
• Blaasjes (vesikel) bijv. herpes simplex (koortslip) • pustula (pustels) etterbultjes – impetigo vulgaris of simplex ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
11
Diagnostiek huidaandoeningen • Algemeen denkpatroon – Ontstaanswijze, duur en plaats – Beloop, recidief (herhaald optreden) – Invloed allerlei factoren, zoals werk, stress, lucht, hobby's e.d. – Jeuk – Therapie tot op heden, wat is er allemaal al aan gedaan – Vakantie (I.v.m. ander eetgewoonten en insecten) ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
12
4
Diagnostiek huidaandoeningen • Algemene anamnese (vraaggesprek) – Andere huidziekten, andere ziekten – Huidziekten in de familie – Komt er astma, hooikoorts, eczeem bij patiënt of familie voor? – Ooit bij een specialist geweest voor huidbehandeling, zo ja waarvoor en wanneer? – Medicijngebruik ook de pil en huishoudmiddeltjes – Overgevoeligheid voor bepaalde therapieën ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
13
Inspectie bij huidaandoeningen • P-R-O-V-O-K-E provoke the eruption (roept de eruptie=uitbarsting op) Plaats Rangschikking Omvang (aantal en grootte) Vorm Omtrek (begrenzing scherp / vaag) Kleur Efflorescéntie, o.a. erytheem (rode uitslag) , papels (knobbel) en schilfers ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
14
Huidaandoeningen eczeem • Eczeem als gevolg van exsudatieve (vochtuitscheidende) ontsteking van de opperhuid => blaasjes of blaren • Vaak hevige jeuk => kapot krabben vesicula = vesikels (luchtblaasjes) • verhoorning => schilfervorming (losse dode huiddelen) • Allerlei gevolgen: papels, vesikels (luchtblaasje), erytheem (rode vlekken), erosies (zweren), schilfers en korsten ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
15
5
Eczeem verschillen 1 • Acuut eczeem en ook redelijk snel weer verdwijnen (spanning gerelateerd) • Chronisch indien recidief of langer blijft, geen aparte ziekte maar een verschijnsel • Contacteczeem, wat het woord al zegt: door contact met allergenen (allergische reactie, oftewel overgevoeligheidsreactie – Stoffen: cement, verfstoffen, nylon, bont
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
16
Eczeem verschillen 2 • Constitutioneel eczeem (hoort bij je gestel) dus mee geboren, o.a. dauwworm (nat), hoofdroos, urticaria (netelroos) Waarschijnlijk ook berustend op een overgevoeligheidsreactie, want ook astma bronchiale en hooikoorts bij deze patiënten • Schimmelinfecties, zwemmerseczeem, ringworm (ringvormige erythemen =rode vlek) – oorzaak geen virus maar een schimmel ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
17
Huidaandoeningen • Ontsteking dan een rode huid anders een steriele ontstekingsreactie • Psoriasis, een verworven of erfelijke aandoening met extreme verhoorning, met stresscomponent – – – –
rode, schilferende wit-glanzende huid behandeling: ultraviolet licht (zon) vaak recidiverend ook niet recidiverende vorm (of erop lijkend) ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
18
6
Acné juvenilis • Acné of acné juvenilis (jeugd), acné simplex (simpel) of vulgaris (‘gewoon’) Pustels t.g.v. ontsteking van de talgklieren in de huid, met name comedones(mee-eters) meestal alleen voorkomend tijdens de puberteit. Dus met talgklier- en haarresten gevulde bultjes! Zwarte kleur door melanine Gevolg van onreinheden die door de vettige stof (talg) de uitgangen van de talgklieren verstoppen. Puberteit, omdat dan de kinderhuid omgevormd wordt tot een volwassen huid ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
19
Koortslip en herpes zoster • Gordelroos of herpes zoster is een complicatie (bijkomende ziekte of verwikkeling) van varicella (waterpokken). Virus blijft achter in het ruggenmerg, kan weer geactiveerd worden meestal door verminderde weerstand. Geen echte gordel maar meestal zijn grotere delen van het gordelgebied ontstoken. Blaasjes zijn besmettelijk voor waterpokken. Uiterst pijnlijk, koelen en indrogende lotion
• Koortslip, ook herpes virus, alleen lip Ook bij verminderde weerstand ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
20
Steenpuist of furunkel • stafylokokken (bacterie, veel voorkomend) geïnfecteerde haarzakje. • Negenoog of karbunkel zijn samengestelde furunkels. • Te behandelen met zwavelkrijtpasta en stafylokokken smalspectrum antibiotica • Orale antibiotica supplementair bij oog, neus, bovenlip wegens uitbreiding! ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
21
7
Schurft en luisjes • Schurft wordt door beddengoed of lichamelijk contact verspreid. Schurftmijt graaft gangen in de huid en legt daar eitjes. Jeuk en blaasjes, bultjes. Vooral op zijkanten vingers, tepels en zaadballen. Daarom ook wel tot SOA gerekend. Verse eitjes als zwarte stipjes te zien en de uitwerpselen als wit naast de opening Behandeling goed reiniging beddengoed en kleding; dan zalf (jeukstillende=niet krabben) antiparasieten zalf. 2 dagen niet wassen en daarna goed verschonen. ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
22
Beestjes in huis 1 kleerluis 2 hoofdluis 3 neten van de hoofdluis 4 schaamluis of platje 5 wandluis I =ware grootte
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
23
Haaruitval • Diffuse haaruitval door inwendige oorzaak, zoals stress, vergiftiging, diabetes en carcinoom, zwangerschap. Lijkt psychisch beïnvloed. • Plotselinge haaruitval na: zware operaties, tyfus, roodvonk of een zware griep.
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
24
8
Haaruitval 2 • Alopecia (vossenhuid) areata = circumscripte (kringvormig) haaruitval • Alopecia totalis capitis (totale kaalheid) hormonaal of cytostatica • Erfelijkheid oftewel genetisch bepaald
ANZN 1e leerjaar - Les 16 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011
25
9
