Colofon INzicht is een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Neurolinguïstisch Programmeren (NVNLP) en verschijnt vier keer per jaar. Leden ontvangen INzicht gratis. De kosten voor een los abonnement bedragen € 39,00 p.j. incl. verzendkosten (
[email protected]). De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen berust bij de auteurs. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden brieven, advertenties, mededelingen of kopij te weigeren, aan te passen of in te korten. Overname van redactionele artikelen (niet ondertekend of ondertekend met naam of initialen van een redactielid) is toegestaan met bronvermelding. Voor overname van gesigneerde artikelen en/of illustraties is voorafgaand toestemming van de rechthebbende(n) vereist. Aan deze editie werkten mee: • Gerda Aberson (eindredactie) • Angélique de Graaff • Theo Legters • Bianca Minkman • Helen te Vaanholt • Jannette van Viegen • Petra Vink • Spelteam e-mail redactie:
[email protected]
Inhoud Bestuursberichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2+3 Ingezonden brieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Ledencolumn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 9 Boekenrubriek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3 Speelwijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 7 Adreslijst NVNLP instituten . . . . . . . . . . . . . . . 6 1
Algemene artikelen - Unleash the power within . . . . . . . . . . . . . . . . 7 - Het “veld” is niet het gebied . . . . . . . . . . . . . 11 - Kids NLP: Tijdlijn op eigen wijze . . . . . . . . . . 47
Artikelen thema NLP & Gezondheid - Neem heft in eigen hand met NLP . . . . . . . . . 20 - Het onbewuste en gezondheid . . . . . . . . . . . . 24 - NLP: effectieve placebotechniek . . . . . . . . . . . 27 - Mindfulness timmert aan de weg . . . . . . . . . . 30 - De Los-op methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 - NLP en Gezondheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 - Protocol Post Traumatische Stress Stoornis . . . 43
Vormgeving: • Dubbeljoe - Oss / Linda van de Werf Drukwerk en verzending: • Geers Offset - Gent Sluitingsdatum inzending kopij INzicht: winternummer 2007: 01-12-2007 NVNLP bestuur: • Dick Kleijne, voorzitter • Jannette van Viegen, secretaris • vacature, penningmeester • Gerda Aberson, algemeen bestuurslid e-mail Bestuur:
[email protected] Informatie over het lidmaatschap van de NVNLP en haar statuten is op te vragen bij het secretariaat.
NVNLP Secretariaat / Ledenadministratie
[email protected] www.nvnlp.nl
1
Bestuursberichten Over Wereldmodellen, Derde Generatie NLP én de Gezondheid van de NVNLP
NVNLP-Najaarscongres
zeer ecologisch NLP in de praktijk te gaan brengen in
State of the art NLP-congres:
onze samenwerking, communicatie en doelstellingen. Dát paaltje is, zoals dat heet: met ruime meerderheid
Als kersverse nieuwe voorzitter presenteer ik graag
van stemmen, geslagen.
Derde Generatie NLP: Hype of Logische ontwikkeling?
deze mooie Herfsteditie van INzicht waar zoveel mensen superhard aan hebben gewerkt. Je hebt er vast
En nu... verder!
naar uitgekeken. Het resultaat mag er zijn! Maar
Hoe we de Nederlandse Vereniging voor NLP, die zich al
hoezo: “HERFST-editie”? Het is toch al half november?
bijna 25 jaar verbonden heeft aan een rotsvast vertou-
Is INzicht niet …een tikkeltje te laat?
wen in en enorm enthousiasme voor NLP… vooral w e e r
Ja, dat is waar.
leuk kunnen en zullen maken, voor àlle betrokkenen?!
zaterdag 1 december 2007, Eemnes 10.00 - 17.00 uur
Daar staat tegenover dat als je, na lezing van dit nummer, een blik slaat op de aankondiging van het volgen-
Bijvoorbeeld met deze (en alle volgende) steeds mooi-
de nummer… dan hoef je gelukkig niet zo lang meer te
er wordende INzichten...
wachten!
Bijvoorbeeld met de ALV op 1 december waar “NLP-ers
Wat is dat toch; “Derde Generatie NLP” en wat zijn de verschillen en overeenkomsten met het vertrouwde NLP?
van het eerste uur” zich weer aan verbonden hebben…
Voor de mismatchers
Bijvoorbeeld met het indrukwekkende N V N L P -
Wat is er nog meer mis? Er gaan verhalen…en twee
Najaarscongres op zaterdag 1 december over het
strategische commissies en drie ALV's in een jaar… is
vraagstuk Derde Generatie NLP dat aan deze ALV
dat niet wat veel?
voorafgaat en waarvan je hiernaast nog eens op een
Ja, dat is ook waar.
rijtje ziet wèlke NLP-kopstukken allemaal superenthou-
Wil je er alles van weten? Er zijn experts die je alle in's en out's zullen vertellen. Vertrekpunt is: Tweede Generatie NLP met al zijn verworvenheden. Het ontdekkingsframe zal zijn wat Derde Generatie NLP daar (mogelijk) aan toe kan voegen.
siast hun (NLP-) expertise gratis met je willen delen... De NVNLP zit in een tamelijk plezierige stroomversnel-
Ja, dat is ook helemaal waar …
ling; er is dan ook buitengewoon veel aan de hand. De
Dat is: allemaal NVNLP!
En… wil je het ook zelf ervaren? Na de inleiding van Lucas Derks, Bouke de Boer en Paul Liekens zullen 6 workshopgevers van hoge reputatie op hun expertgebied in 2 parallelsessies je laten horen, zien, voelen en ontdekken, waar Derde Generatie NLP over gaat.
vragen rondom de strategisch te varen koers van de NVNLP zijn eerder dit jaar, voor de ALV onbeantwoord gebleven. Daarnaast leek de NVNLP bestuurlijk intern verscheurd te worden, waren er kapers op de kust en ook met betrekking tot de voorgenomen internationale inbedding van de NVNLP is er nogal wat gaande.
Dick Kleijne NVNLP voorzitter
Wie zou gedacht hebben dat “in het huis van de tim-
[email protected]
Bouke de Boer | Systemisch werk & NLP Paul Liekens | (kwantum-) Sjamanisme & NLP Jorrit Jorritsma | Biodanza/4 Rhythms & NLP Wibo van Gennip | Hartcoherentie/Het hart & NLP Tom de Kock | The Law of Attraction & NLP Tom Overmars | The Journey & NLP
merman de drempels los liggen” en dat “de kinderen van de schoenmaker met gaten in de zolen lopen”? Wie zou hebben kunnen denken dat een bonte verzameling van tegengestelde wereldmodellen ons bijna deed struikelen? Waren de NLP-vooronderstellingen in dit kader niet toereikend? Viel er nog iets te herkaderen? Te swishen? Afhakers, muiters, criticasters … Hielp hier geen taalpatroon of was ook de NVNLP bijna verloren gegaan aan datgene wat blijkbaar sinds men-
Kijk op de website van www.nvnlp.nl voor bijzonderheden over deze workshops meld je aan op:
[email protected] om van een plaats verzekerd te zijn.
senheugenis “van alle tijden” zou zijn? Maar toch, met de passie en de mooie intentie van de
gratis voor NVNLP leden
leden (waarvan vele “van het eerste uur!”) tijdens de laatste ALV is de oorspronkelijke intentie van de NVNLP van de tijdlijn geplukt en gekalibreerd en tot standaard
Leden mogen gasten meenemen. Je gast moet wel vooraf € 60,00 catering- en administratiekosten voldoen
verheven. Er is een nieuw en krachtig elan gecreëerd om (met alle NVNLP-ers die zich echt betrokken voelen) zowel naar binnen als naar buiten, van nu af aan weer met alleen het NLP-verenigingsbelang voor ogen;
2
Wibo van Gennip en Gerda Aberson,NVNLP Najaarscongrescommissie,
[email protected]
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
3
Ingezonden brieven In deze rubriek verwelkomen we reacties van INzicht-lezers op eerder gepubliceerde artikelen, maar ook op het bonte scala van wat zich in en rond de wereld van NLP afspeelt. In alle gevallen gaat de redactie van INzicht ervan uit dat iedereen recht heeft op zijn eigen “model van de wereld”.
Deze bibliotheek is een essentieel onderdeel van het
Het huidige projectcomité bestaat uit Frank Bourke,
De redactie neemt dan ook geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van de ingezonden brieven.
programma, om in aanmerking te komen voor onder-
Robert Dilts, Judith Delozier, Tim Hallborn, Dee Kinder
zoeksgelden en sponsorgeld is openbare en toeganke-
en Suzy Smith. Het project is uitdrukkelijk opgezet om
lijke informatie zeer belangrijk.
iedereen in het veld mee te laten profiteren, ook dege-
We hebben twee presentaties ingediend voor de jaar-
nen die momenteel geen actieve bijdrage leveren.
lijkse bijeenkomst van de International Society for
Niemand wordt bevoorrecht.
Brief aan de NLP-gemeenschap Nederland
Traumatic Stress Studies (ISTSS) in november 2007. Eén heeft het visueel-kinesthetische dissociatieproces
Licensiëring
als onderwerp. De ander Snelle Oogbewegingen inte-
Als laatste kwam de vraag op of als we succesvol zijn
Deze brief schrijf ik om verschillende redenen.
gratie, de NLP versie van EMDR. Indien de presentaties
in het bewijzen dat NLP-methoden werken, die dan
Allereerst wil ik het NLP Research and Recognition
geaccepteerd worden, hopen we vertrouwen en inte-
toegeëigend zullen worden door professionals en wordt
Project aankondigen, beschrijven wat we hopen te
resse bij gevestigde onderzoekers op te kunnen bou-
het gebruik door de rest van ons illegaal?
bereiken en wat we al aan het doen zijn. Daarnaast
wen. De Faculteit aan de Marshall Universiteit heeft
Er zitten verschillende aspecten aan deze vraag.
wik ik aandacht besteden aan de ecologische zorgen
onderzoeksvoorstellen geïnitieerd. De huidige doelstel-
Licensiëring staat los van het gebruik van specifieke
die sommigen over het project hebben. Dit alles omdat
lingen zijn beschreven in het Project Actie Plan op de
methoden. De methoden van cognitieve gedragsthera-
het project uiteraard niet kan zonder uw ondersteuning
NLP Research and Recognition website en ook andere
pie –dat is het meest vergelijkbaar met die van NLP–
en hulp.
specifieke plannen zullen worden opgesteld wanneer
en waarvan sommige methoden het meest gevalideerd
het project zich verder ontwikkelt.
zijn door wetenschappelijk onderzoek, kunnen zowel
Het Project
door professionals als niet-gelicenseerden gebruikt
Iedereen met kennis over NLP, hoe gering die kennis
Ecologische aspecten
worden. Licensiëring geeft alleen maar aan wie zijn
ook is, weet uit ervaring hoe snel en effectief de inzet
Toen Frank zijn voorstel indiende op de IASH conferen-
diensten aan het publiek mag aanbieden onder een
ervan is. Helaas moeten we ook constateren dat de
tie werden enkele zorgpunten over het project naar
specifieke professionele titel. Ik denk dat je zou kun-
wetenschappelijke basis ervoor ontbreekt. Door buiten-
voren gebracht en bediscussieerd. Inmiddels is een dis-
nen beweren dat, indien het R&R project succesvol is
staanders, met name in de hulpverlening, wordt NLP
cussiegroep ingesteld op de website waar alle aspecten
door te bewijzen dat NLP werkt, vele cliënten eerder
dan ook vaak afgedaan als een modegril, kwakzalverij
door de belangstellenden bediscussieerd kunnen wor-
NLP-ers opzoeken dan gelicensieerde professionals.
of new age geneuzel. Door dit vooroordeel komen tal-
den. Het eerste zorgpunt dat ik zelf had was: waar
Hierdoor kunnen zij profiteren van andere
loze cliënten niet in contact met NLP. Omdat de NLP-
halen we zoveel miljoenen vandaan? Frank heeft zowel
NLP-methoden die wetenschappelijk nog niet
technieken niet volledig worden onderzocht, geven ze
de achtergrond als de professionele ervaring met het
gevalideerd zijn.
momenteel onvoldoende bijdragen aan praktijkmensen
werven van financiële fondsen bij
in het veld van therapie, opvoeding, business, genezing
filantropische instituten. Daarnaast
en andere disciplines. Het doel van het NLP Research and Recognition Project
heeft hij een uitgebreid netwerk van Steve Andreas
mensen met ervaring hierin. Het
is het ondersteunen, coördineren en werven van
merendeel van de gelden zal niet uit
fondsen voor zorgvuldig uitgevoerd wetenschappelijk
hij zijn NLP-vaardigheden ingezet om aan pijnbestrij-
onze eigen zakken komen.
onderzoek.
ding te doen en de genezing te bevorderen. Als overle-
Een ander zorgpunt is dat het IASH
ver kwam hij tot het inzicht dat hij zijn verdere leven
slechts een relatief klein gedeelte
Projectmanagement
wilde wijden aan NLP-onderzoek en erkenning.
van de NLP-gemeenschap vertegen-
Het project wordt geleid door dr. Frank Bourke. Hij is
Frank presenteerde zijn projectvoorstel op de Oktober
woordigt. Zal dit project resulteren
een toonaangevend psycholoog die al zo’n dertig jaar
2006 Conferentie van het Institute for the Advanced
in het promoten van hun commer-
met NLP in zijn praktijk werkt. Als onderzoeker
Studies of Health (IASH) in San Francisco. Het project
cieel succes ten koste van de rest
gevormd aan het Institute of Psychiatry te Londen
is groot opgezet. Er zijn duizenden mensen bij betrok-
van ons?
heeft hij onderwijs gegeven aan de Cornel Universiteit.
ken en het zal miljoenen dollars en jaren werk vergen.
De leden van IASH hebben ervoor
Daarna heeft hij een psychiatrisch management insti-
Voor verdere informatie verwijs ik naar de website van
gestemd het project goed te keuren
tuut opgezet dat uiteindelijk uitgegroeid is tot twaalf
NLP Research and Recognition.
als een soort non-profit sponsor-
vestigingen. Na 11 september is Frank naar New York
schap. Een soort paraplu ten behoe-
vertrokken om met de 800 overlevenden van de AON
Specifieke uitkomsten
ve van de financiering middels aan-
Corporation te werken aan herstel. Door het gebruik
Het eerste programma is de ontwikkeling van een
vragen. Ik roep iedereen die non-
van NLP technieken bleek hij sneller en effectiever in
Hyperlink Bibliotheek. Hierin worden alle verwijzingen
profit organisaties kent die onze
staat de verschijnselen van PTSS bij de overlevenden
naar NLP publicaties en onderzoekswerk opgenomen in
doelen kunnen en willen ondersteu-
te behandelen. Toen hij kanker bleek te hebben heeft
een doorzoekbare database.
nen, op zich bij ons aan te melden.
4
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
5
vervolg Ingezonden brieven
Nicole Bakker
Sommigen hebben expliciet verklaard dat NLP zich niet
Steve Andreas, psycholoog, is samen met zijn vrouw Connirae sinds
leent voor wetenschappelijk onderzoek. Persoonlijk
1977 NLP Master Trainer. Publicaties van hun (beider) hand zijn o.m.:
denk ik, in bezit zijnde van een harde wetenschappelij-
• Bandler, Richard, Grinder, Steve Andreas & Connirae Andreas,
ke achtergrond in de chemie, dat alles van waarde onderzocht kan worden. Onderzoek in de breedst en fundamenteel mogelijke zin is simpelweg een manier om fantasie en werkelijkheid van elkaar te scheiden. Bovendien, met NLP’s sterke nadruk op zintuigen gebaseerde bewijsprocedures, gedetailleerde interventiepatronen, snelle resultaten en gedragsmatige toetsing
Frogs Into Princes (1979) • Bandler, Richard, Grinder, Steve Andreas & Connirae Andreas,
Unleash the power within Verslag van de training van Anthony Robbins, 22-25 juni 2007, Docklands, London
Trance-Formations (1981) • Bandler, Richard, Grinder, Steve Andreas & Connirae Andreas,
Velen hebben de boeken van Anthony Robbins
Using Your Brain for a Change (1985)
gelezen, bijvoorbeeld 'Je ongekende vermogens'.
• Andreas, Steve & Connirae Andreas, Change Your
Voor mij was na het lezen van zijn boeken de vol-
Mind and Keep the Change (1987)
van die resultaten, denk ik dat NLP veel gemakkelijker
• Steve Andreas & Connirae Andreas, Heart of the Mind (1989)
gende stap om hem mee te maken tijdens een
onderzocht kan worden dan de meeste andere thera-
• Steve Andreas, Virginia Satir: The Patterns of Her Magic (1991)
training. Ik schreef me afgelopen zomer in voor
peutische benaderingen.
• Steve Andreas, Transforming Your Self (2002)
'Unleash the power within'. Mijn doelstelling
• Steve Andreas, Six Blind Elephants (2006)
was: de personal power structuur en werkwijze
Participeren
van Tony Robbins te ondergaan en zo mogelijk te
Wij nodigen u uit om een bezoek te brengen aan de
modelleren. Na deze inspirerende Personal Power
website www.NLPRandR.net. Daar vindt u een meer
meester in London te hebben beleefd, kan ik uit
gedetailleerde presentatie van de projectdoelen. Meldt
ervaring vertellen: “Change is only a second
u aan om de doelen van het project te ondersteunen.
away”!
Een aantal individuen en organisaties die hebben deelgenomen aan de IASH 2006 Conferentie, met inbegrip
Docklands, London:
van NLP Comprehensive, NLPCA, NLPU, NLP NY,
Vrijdag 22 juni, de eerste dag van de training.
Canadese Associatie voor NLP en NLP Midwest, hebben
Inschrijven kan vanaf 8:30. Ik ben op tijd, samen met
aangegeven het R&R Project te willen ondersteunen.
duizenden anderen. Het is groot, het is reusachtig
De lijst van onze projectsponsoren, zowel individuen
groot. Nadat ik rond tienen alle badges en workbooks
En om 13:00 klinkt het 'dancers on stage'. Vanaf het
als organisaties, groeit nog dagelijks.
heb ontvangen, is de keus, de stad in of in de rij voor
podium wordt de hele zaal opgezweept op mee te dan-
Registratie geeft u tijdig toegang tot de voortgang in
een goede plek in de zaal. Ik besluit tot het laatste. De
sen en om te bewegen. Om 13:30 maakt Tony Robbins
het project en geeft u de mogelijkheid om deel te
training start om 13:00, dus nog even te gaan. Het is
zijn entree. Het gejuich barst los. De energie in de hal
nemen. Op dit moment zijn wij allen onbetaalde vrij-
een goede keus. Te zien aan de hal waar de ingang is,
is al flink gestegen, en nu Tony binnenkomt verdubbelt
willigers. Indien u zich op dit moment nog niet bij ons
zullen er vele mensen komen. En dan is een plek van
het 'in a heart beat'. En dit proces zal het hele week-
aan wilt sluiten, volg dan in ieder geval ons project en
waaruit Tony ook goed te zien is, niet zo gek. De rij
end doorgaan. Opbouwen van energie, verdubbelen,
overweeg om later alsnog bij ons aan te sluiten.
groeit en groeit. Om 12:30 mogen we, onder begelei-
opbouwen en weer verder verdubbelen, naar een opti-
Dank voor uw tijd en aandacht en voor het werk dat u
ding van de 'crowd control' naar binnen. Een enorme
male 'peak state'.
allen doet.
hal, 12.000 stoelen, opzwepende muziek, grote tv
De basis van de filosofie van Tony Robbins is de
schermen en een enorm podium.
samenhang tussen fysiologie, focus en mindset. We
Hier gaat het de komende 4 dagen gebeuren!
kennen het allemaal: je energie gaat naar waar je je
Nicole Bakker
op focust, je mindset is bepalend voor je gevoelens, of je kansen wel of niet opmerkt en je gehele fysiologie
Steve Andreas The NLP Research and Recognition Project, San Mateo, California, www.nlprandr.net
Niet succesvol gedrag wordt beloond
Deze eerste dag worden we stap voor stap meer in
Iedereen wil aandacht, een gezonde menselijke basisbehoefte. In de dagelijkse praktijk is het vaak zo dat je meer aandacht krijgt met niet-succesvol dan met (wel-)succesvol gedrag. Mensen geven meer aandacht aan anderen met wie het minder goed gaat dan met hen zelf. Dus aandacht voor wat nog niet een succes is. Is iemand succesvol, dan gaan we er al snel niet op in. Tel daar bij op de Nederlandse cultuur dat niemand boven het maaiveld mag uitsteken. Voila, niet succesvol zijn wordt beloond.
Contact auteur:
[email protected]
6
kan dit versterken of juist niet.
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
contact met ons lichaam gebracht. Dansen, juichen en lachen geven je een 'boost' van energie. Door fysiek bezig te zijn, verandert je mindset. Hoe verder de dag vordert, hoe blijer iedereen is, hoe meer energie en kracht er in de zaal aanwezig is. En hoe krachtiger je jezelf vervolgens voelt. De kracht van Tony is dat hijzelf die energie ook is:´Walk the talk´. Actief in houding en toon doet hij zijn verhaal. Ieder half uur worden we uit de stoel getrommeld om te bewegen, te dansen, te juichen en elkaar te omarmen. En door dit
7
iedere keer te herhalen wordt je gevoel steeds beter.
moet je weten wat je doel is, zoals een vliegtuig een
Waar je denkt dat je aan je top bent, brengt Tony je
bestemming heeft. Om er te komen is massive action
verder, en verder, en nog eens verder. Dat doet hij,
nodig. Blijf je thuis stil achter de geraniums zitten, dan
vanaf 13:30 tot het einde van de avond om 23:00. Aan
kom je er ook niet. Net zoals een vliegtuig de hangar
één stuk door staat hij op het podium en weet hij
uit moet en veel energie nodig heeft om van de grond
iedereen mee te nemen in de energie. Continu bouwen
te komen en te vliegen. En als laatste moet je continu
we aan onze 'peak state'. Een sterk anker wordt
je koers checken. Iedereen raakt wel eens van koers.
gecreëerd voor het gevoel van euforie, het gevoel van
Door te weten waar je heen wilt, stel je je actie bij
kracht, energie en enthousiasme.
zodat je steeds weer op koers en dichter bij je doel
Voor Tony is het duidelijk, je mindset heeft alles met je
komt. Een vliegtuig is 99% van de tijd van koers en
gevoel te maken, met je emoties. En je emoties beïn-
past zijn vlucht aan zodat het toch de bestemming
vloed je door je fysiologie, hoe je beweegt. Het heet
haalt.
Het leven van Anthony Robbins Tony Robbins is geboren op 29 februari 1960 in California, USA. Hij nam stappen om zijn leven drastisch te veranderen op het moment dat zijn leven bestond uit rekeningen, schulden, overgewicht en doelloosheid. Tony veranderde zijn leven en ontwikkelde structuren om de levens van duizenden anderen te veranderen. NLP is de basis van zijn training en coaching. Inmiddels bereikt hij miljoenen, via zijn boeken, audio cd's en zijn seminars.
niet voor niets e-motie. De motie en de emotie zijn
Ongewenst gedrag loslaten
nauw met elkaar verbonden.
Vaak staan angsten in de weg om je De dag is een opmaat voor de vuur-
doel te bereiken. Alle angsten zijn
Een compleet nieuw perspectief
loop die avond. Er wordt vertrouwen
terug te voeren op twee basis ang-
Voor mijzelf waren het vier absoluut fantastische
gekweekt dat ieder van ons het kan,
sten. De eerste is 'ik ben niet goed
dagen. Nog meer dan ik dat al had, heb ik het besef
genoeg'. En de tweede is 'ze houden
gekregen dat mijn lichaam een instrument is om mijn
niet van mij'. Met name de tweede
doelen te bereiken. Door fysiek in top conditie te zijn,
heeft een relatie met onze belang-
heb ik de energie om mijn doelen te bereiken. Met de
rijkste basisbehoefte. Iedereen wil
juiste focus en de juiste mindset. In mijn eigen werk
dat er iemand van hem of haar
zal ik het fysieke lichaam meer aandacht geven, net
houdt. En de angst dat we dat kwijt
zoals Tony.
over hete kolen lopen. En om 22:00 gaan we, alle 12.000, in een lange rij naar buiten. Het doet je ook de hele organisatie bewonderen als je die massa mensen ziet, dansend over de parkeerplaats, op weg naar de vuurloop. Er is een fantastische
Change is only a second away!
coaching 'on the spot' vlak voor de
raken is een van de grootste barrières om te veranderen.
Anthony Robbins
Zo durven we misschien niet van
een olietanker maar een klein beetje van zijn koers
komen. Zoals Anthony Robbins al stelde: Change is only a second away!
toegesproken en vertrouwen gegeven. En een water-
baan te veranderen omdat we denken dat we niet slim
hoeft af te wijken om volgende maand een grote ver-
slang aan het eind, voor wie de voeten wil koelen.
genoeg zijn voor datgene wat we werkelijk willen. Of
andering te laten zien in de weg en het doel waar het
Alles compleet veilig. Een vuurloop is en blijft een fan-
zijn we bang onze vrienden te verliezen als we zeggen
heen gaat, 'the 2mm change'.
tastische ervaring. Mij geeft het nog dagen een apart
dat we meer diepgang willen. Het erkennen van onze
soort energie, een oerkracht van moeder aarde zelf.
diepste angst is de eerste stap.
Doelen stellen
Kracht verheffen
te nemen als je het oude gedrag gemakkelijk kan los
Henry Kissinger heeft ooit gezegd: 'If you don't know
De volgende stap in het proces om 'onze kracht los te
laten. Er is ruimte, er zijn kansen om te grijpen. Zo
where you're going, every road will get you nowhere'.
maken' is het creëren van 'leverage' oftewel hefboom.
integreer je je nieuwe patroon. Om je nieuwe gedrag
Zonder doel zul je nooit komen waar je eigenlijk wilt
Het is niet altijd eenvoudig om te veranderen. Maar als
te blijven voeden en ondersteunen wordt aangeraden
zijn. Tony Robbins vergelijkt het hebben van een doel
de motivatie groot genoeg is, lukt het. Als de hefboom
je in de omgeving van mensen te begeven die al doen
met de reis van een vliegtuig. Om ergens te komen
sterk genoeg is, ben je in staat de grootste verande-
of hebben wat jij wilt.
ring te maken. Veel mensen hebben bewust of onbe-
Om je te helpen dit nieuwe gedrag na de training ook
wust allerlei redenen om hun oude gedrag, hun oude
daadwerkelijk vorm te geven is er voor hen die willen
mindset te behouden. En als je hefboom dan niet sterk
een (telefonisch) coachingsgesprek mogelijk met een
genoeg is, zal er ook niets veranderen. Dus we moeten
van de mensen uit het MUST team. Het MUST team is
onze hefboom groter en sterker maken. Een van de
een groep coaches die met Tony Robbins meereizen en
manieren die Tony Robbins gebruikt is om je te laten
de ondersteuning bieden voor de deelnemers. Zo word
associëren in het negatieve gevoel/gedrag waarmee je
je blijvend gefocust en hou je de energie van 'Unleash
wilt stoppen. En ook dat gaat tot de uiterste grens en
the power' krachtig. En vier ieder succes, ook al gaat
verder zodat je het gevoel hebt 'nee, dit niet, dit wil ik
het (nog) niet helemaal zoals je wilt. Elke stap is er
niet meer'. Dán is er genoeg 'leverage' en ben je
één. Bevestig jezelf iedere keer in je kracht, die je de
gemotiveerd genoeg en is er ruimte om nieuw gedrag
energie geeft om verder te gaan. Door je grenzen
te integreren. Dit nieuwe gedrag kan van alles zijn en
heen, om te bereiken wat je wilt en te worden wie je
hoeft niet eens een grote verandering te zijn. Zoals
bent.
8
I N z i c h t
Nicole Bakker is gecertificeerd NLP-trainer bij Amayu Ontwikkeling en Training in Amsterdam.
Nieuw gedrag Eigenlijk is het heel eenvoudig een nieuw gedrag aan
Het fysieke lichaam speelt een belangrijke rol in de training. Vandaar ook dat de laatste dag aandacht wordt besteed hoe je een gezond en energiek lichaam krijgt. Motto: weet wat je eet en weet wat je doet. Je lichaam is het instrument waarmee je focus en mindset bewerkstelligt. En die moet in topconditie zijn om ons doel te bereiken. We bewegen vaak te weinig en eten zoveel rommel. En het lichaam moet dat opruimen en dat is energie die je ook aan het bereiken van je doel had kunnen besteden.
en de herinnering aan 'Unleash the power within' een sterk anker om 'in a heartbeat' in 'peak state' te
kolen. Mensen die het nog een hele uitdaging vinden worden krachtig
Op dit vlak is Anthony Robbins een fantastisch model
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
Voor meer informatie of contact: www.amayu.nl
Wilt u zelf Anthony Robbins live meemaken in London? Anthony komt in februari 2008 nog een keer naar London om deze training te geven. U treft de advertentie voor deze training van de Europese agent (met EUR 50,= korting voor NVNLP-ers) op pagina 12.
9
In gesprek met Dilts en Delozier over Derde Generatie
Eerste en tweede generatie NLP is nog steeds even
NLP
waardevol en belangrijk als het altijd was. Maar derde
Het “veld” is niet het gebied
generatie NLP maakt dingen mogelijk die niet mogelijk zijn met eerste en tweede generatie NLP. Kort gezegd beschrijft eerste generatie NLP het cogni-
Annemie Hanssen
tieve brein en de cognitieve structuren van de ervaring. Tweede generatie NLP heeft het psycho-somatische brein en haar structuren in kaart gebracht, maar
Derde Generatie NLP is een veelbesproken nieuwe ont-
dit betekent niet dat de cognitieve structuur niet meer
wikkeling in NLP-land. Of hebben we het gewoon over
geldt of bruikbaar is. Je brengt ze meer bij elkaar.
een nieuwe marketingtruc? Het fenomeen lokt in ieder
Derde generatie NLP brengt daarbij een notie van een
geval discussie uit; reden te meer voor de NVNLP om
’wetend veld’, iets wat je niet kunt benaderen met een
het tot thema van het Najaarscongres Tijdens mijn
cognitieve en somatische structuur.
deelname aan de Coaching and Modeling Certification, in Santa Cruz California afgelopen augustus, had ik de
Veel andere stromingen en methoden kennen ook een
mogelijkheid om de ‘NLP-kopstukken’ Robert Dilts en
’veld’, spiritualiteit, verlichting, healing etcetera.
Judith Delozier uitgebreid naar hun visie op dit schijn-
Wat heeft NLP daar aan toe te voegen en is het nog
baar controversiele thema te vragen. Getransformeerd
wel nodig als het er al is?
door hun seminar, nam ik na afloop beiden een inter-
Dilts: “Ja, NLP is daar inderdaad niet uniek in. . Wat de
view af. Hieronder leest u wat ik uit de mond van
bijdrage van NLP is en altijd is geweest , is het model-
Robert en Justyh optekende over de oosprong, het doel
leren van wat er al is aan kennis in die verschillende
……. Van Derde Generatie NLP.
zienswijzen en het integreren daarvan in ene heldere, bruikbare structuur. Zo is NLP ontstaan, door het modelleren van uitzonderlijke hypnotherapeuten, systeemtherapeuten, gestaltterapeuten; de therapeuti-
Op 1 december a.s. houdt de NVNLP in Nederland haar
sche stromingen waartoe zij behoren, bestonden al.
congres met als thema het vinden van een antwoord
Zo is iets ontstaan dat die therapieën overstijgt en
op de vraag: Derde Generatie NLP, marketingstrategie
bruikbaar maakt voor andere disciplines, zoals in
of logische ontwikkeling? Wat is volgens jou het ant-
bedrijfskundig procesmanagement, in marketing en
woord op die vraag?
dergelijke. Er is iets nieuws ontstaan door te modelle-
Dilts: “Milton Erickson zou zeggen: ’invariably’, dat
ren wat er al is.
hangt er vanaf. Als je het mij vraagt, is het geen mar-
De kracht van NLP is dat het zich niet richt op de
ketingstrategie. Het doel van derde generatie NLP is
inhoud, maar op het proces. Het gaat over de struc-
om een differentiatie, een verfijning van NLP te realise-
tuur, niet over een normen en waarden- systeem.
ren. Dat heeft weer ten doel om meer bewustzijn te
Als ik bijvoorbeeld het sjamanisme modelleer, dan
creëren..
modelleer ik de structuur van de werkzame delen van
Was het een marketingstrategie, dan zouden we zeg-
het sjamanisme. Ik hoef niet het waarden en normen-
gen: hier is iets totaal nieuws dat je van ons moet
systeem van het sjamanisme over te nemen. Dat
kopen en het is beter dan de andere generaties, beter
maakt het veel breder bruikbaar. Hetzelfde geldt bij-
dan andere modellen. Dat is echter niet het geval.
voorbeeld voor het metamodel, dat taalpatronen
N L P
&
G e z o n d h e i d
11
omvat die zijn gemodelleerd van onder andere gestalt-
nieuw bewustzijn gecreëerd kan worden, een bewust-
therapeuten en systeemtherapeuten. Ik hoef het niet
zijn van iets dat er altijd al was in het ’gebied’, in de
eens te zijn met een van die therapieën, ik hoef zelfs
werkelijkheid, maar dat nog niet overal zo wordt
geen therapeut te zijn. Ik kan het metamodel gebrui-
benoemd en begrepen. De grootste uitdaging is ’proper
ken als manager, of als docent of voor mezelf in alle-
naming’ , juist benoemen. Want elke benoeming is
daagse situaties.
immers een weglating, vervorming en generalisatie van de werkelijkheid.
Judith en jij schrijven momenteel een boek over Derde Generatie NLP.
Als NLP de studie van de structuur van de subjectieve
Waarom dit boek?
ervaring is, is Derde Generatie dan de studie van de
Dilts: “Derde Generatie NLP is in feite niets nieuws; het
structuur van de inter-gerelateerde ervaring?
was er al vanaf het begin van NLP. Het behelst het
Dilts: “Dat is een zeer goede vraag! Ik moet denken
gedeelte dat nog niet beschreven is. Je vindt het niet
aan een van eerste lessen die ik kreeg van John
terug in de stappen van zes-staps herkaderen of het
Grinder. Als iemand een vraag stelde, dan kon hij plot-
metamodel, elk model is nu eenmaal een weglating,
seling zijn lessen onderbreken en tegen ons zeggen: ik
vervorming of generalisatie van iets anders. Bij Milton
wil dat jullie je realiseren hoe belangrijk dit moment is.
Erickson was zeker sprake van werken met een ’veld’,
Niemand heeft deze vraag ooit eerder gesteld in de
maar dat werd niet beschreven in het boek Patronen
geschiedenis, omdat niemand eerder de mogelijkheid
van Milton Erickson volume 1. Men beschreef Ericksons
of de attentie had om het uit te drukken in taal en die
taalpatronen. Dus Judith en ik vinden dat Derde
vraag te stellen. Realiseer je hoe belangrijk dat is.
Generatie NLP op een bepaalde manier niets nieuws is.
Want zo’n vraag stellen opent de mogelijkheid voor een
Wat wel nieuw is, is de manier waarop het nu de aan-
nieuwe realiteit.
dacht krijgt die het verdient. Als deze aandacht zorgt
Wat ik waardeer in je vraag is in de eerste plaats het
voor meer aandacht voor NLP in het geheel, dan maakt
benoemen van NLP als studie van de structuur van de
Derde Generatie NLP de eerdere generaties NLP krach-
subjectieve ervaring. Dat is wat NLP in wezen is en
tiger en bruikbaarder.
altijd zal blijven. En studie betekent: studeren, het is een proces dat altijd doorgaat. Je kunt altijd verder
Is het niet een onmogelijke opgave om zoiets als de
studeren en leren. Het is een ontwikkeling, het groeit,
structuur van een ‘wetend veld’, van energieën en der-
het staat niet stil.
gelijke te beschrijven?
december
Dilts: “Het is eigenlijk hetzelfde als de ontwikkeling van
In de tweede plaats, het gaat om de structuur van de
NLP- begrippen zoals ’strategieën’ en ’overtuigingen’.
subjectieve ervaring. Het gaat niet om de inhoud van
Voordat deze zaken zo benoemd werden in NLP, was
de ervaring. Dus in de studie van dingen zoals ’het
het moeilijk om erover te praten. Een van de eerste
veld’ en ’energie’ en dergelijke is het een beetje zoals
dingen die ik van John Grinder leerde, in de tijd dat
in de tijd dat ik de neurologische niveaus aan het uit-
NLP nog geen NLP heette, was stap in je ervaring en
werken was, zoals bijvoorbeeld het niveau van spiritu-
neem waar, merk iets op wat je nog niet eerder zo
aliteit. En mensen zeiden tegen me, spiritualiteit, spirit,
hebt waargenomen en benoem het, geef het een
dat is toch geen NLP, wat moeten we daar nu mee.
naam. En merk dan hoe je besef van die ervaring ver-
Maar als ik een spirituele ervaring heb, dan is dat mijn
andert nadat je het een naam hebt gegeven. Ik weet
subjectieve ervaring, dus hoe kun je zeggen dat dat
nog dat ik aan hem vroeg wat hij bedoelde met: nog
geen NLP is, NLP is immers de studie van de subjectie-
niet eerder zo waargenomen’’ , waarop hij zei: ’wat is
ve ervaring.
dat’? Ik vroeg: ’wat’? En hij zei: ’je ogen gingen zojuist
Alles wat ik menselijkerwijs kan ervaren, is dus onder-
in die richting . ‘Oh’, zei ik, ‘daar was ik me niet van
deel van NLP.
bewust’, en ik geloof dat ik het benoemde als een ’onbewuste aanwijzing’ of zoiets. Toen gebeurde het
Vervolgens is de vraag: hoe kan ik de structuur van die
verbazingwekkende, want ineens begon ik al die din-
ervaring benoemen, niet de inhoud, de betekenis die ik
gen te zien die mensen deden met hun ogen, een heel
eraan geef, maar de structuur ervan. Als we zaken als
nieuwe wereld ging voor me open, een wereld die er
de structuur van ’wetende velden’ en “energievelden’’
altijd al was, maar waar ik me nooit van bewust was
gaan beschrijven, zullen mensen ook weer gaan zeg-
geweest. Dat is de kracht van het benoemen, de kracht
gen: dat heeft toch niks te maken met NLP. Maar als
van het woord. Zo denk ik overigens ook dat door het
men subjectief iets van een energieveld ervaart, dan is
benoemen van iets als ’Derde Generatie NLP” een
het iets waarvan NLP de structuur kan gaan bestude-
N L P
&
G e z o n d h e i d
13
ren.
heeft subjectieve ervaringen en die kunnen op zichzelf
Het gaat niet om de inhoud van de ervaring we moeten
heel onplezierig zijn. De vraag is hoe je die subjectieve
proberen zo zuiver mogelijk de structuur ervan te
ervaring kunt gebruiken en benutten voor vooruitgang.
beschrijven. Want elke ervaring is een beleving van de
Laatst sprak ik over het ontwikkelingsproces van mijn
werkelijkheid en elke ervaring is in die zin ’waar .
moeder, in de tijd dat haar borstkanker terugkwam.
‘Mensen hebben transpersoonlijke ervaringen en je
Dat ervoer ze op dat moment als het ergste wat haar
kunt niet zeggen: ‘dat is onzin’, of ‘dat heeft niks met
kon overkomen. En later, toen ze er op terug keek,
NLP te maken’.
welke levenskrachten dat in haar had losgemaakt, zag
De definitie van NLP is zo krachtig en helder: alles wat
ze het als het beste dat haar in leven was overkomen.
een mens subjectief kan ervaren is de moeite waard
Dat is, waar NLP over gaat en over zou moeten gaan:
om te bestuderen in de context van NLP. Dus als
mensen instrumenten bieden voor verandering, voor
iemand tegen je zegt; ‘jouw ervaring telt niet, of wat
leren, voor vooruitgang, instrumenten die mensen
jij ervaart, is niet waar’, dan is dat voor mij geen NLP-
leren dat er meer mogelijk is, dat er een keus is.
er. Een NLP-er zegt: elk subjectieve ervaring heeft waarde en is waar voor die persoon op dat moment,
Het doel van Derde Generatie NLP is voor mij om een
om dan vervolgens de structuur in kaart te brengen.
hoger niveau van bewustzijn te genereren, zodat nieu-
Om daar een vorm voor te vinden, daar zoeken we
we ontwikkelingen kunnen ontstaan. Als je bijvoorbeeld
naar in Derde Generatie NLP.
naar de fysica van Albert Einstein kijkt en ze vergelijkt met de fysica van Newton, dan zou je kunnen zeggen, Newton was eerste generatie fysica. Einstein’s relativi-
Dit ’juist benoemen’en nieuwe structuren vinden voor
teitstheorie maakte niet dat Newtons wetten ongeldig
menselijke ervaringen kan nieuwe mogelijkheden creë-
werden, ze zijn nog steeds even geldig en worden tot
ren voor mensen.
vandaag aan toe overal gebruikt. Maar door Einsteins
Maar waarom al die moeite om het in woorden te pro-
ontdekkingen kunnen we veel meer begrijpen en
beren te vatten?
benutten in bijvoorbeeld de quantum fysica dan voor-
Dilts: “Dat heeft te maken met missie en zingeving. De
heen. Het brengt nieuwe mogelijkheden in de wereld.
start van NLP heeft voor mij de toon gezet voor wat
En dat is wat ik ook met derde generatie NLP beoog.
NLP in wezen beoogt: het modelleren van, het leren van ’healers’, mensen die anderen kunnen helen. Die
Overigens, met de naam “generatie” wil ik ook zeggen
meer gezondheid en welzijn kunnen brengen voor
dat het niet het werk is van een paar mensen die
anderen. Bandler en Grinder zeiden in hun eerste boek
ineens iets nieuws ontdekken en beweren dat ze de
‘The structure of magic’: het grootste verschil tussen
waarheid in pacht hebben. De reden dat ik het genera-
bijzonder begaafde mensen en zij die worstelen met
tie noem, is dat het gaat om een ontwikkeling, het
hun leven, is hun rijkdom, de uitgebreidheid van hun
genereren van mogelijkheden die overal al plaatsvin-
’kaart van de wereld’. Zij hadden meer flexibiliteit en
den. Ik denk dan ook aan andere gebieden en mensen
meer keuzemogelijkheden.
die niks met NLP te maken hebben. Er is een ontwikke-
Hoe meer keuzemogelijkheden mensen zien in een
ling aan de gang in onze wereld op vele gebieden en
gegeven situatie, des te gezonder en gelukkiger ze zul-
niveaus. Het is een beweging die zich ontvouwt op
len zijn. Des te meer zullen ze door zelf te groeien, de
allerlei gebied, in de fysica, in andere vormen van the-
mogelijkheid hebben anderen te ondersteunen en te
rapie, in coaching, in de gezondheidszorg.
laten groeien.
Het benoemen van derde generatie NLP is geen marke-
Voor mij is NLP iets dat je voor jezelf en anderen toe-
tingstrategie omdat het juist erkent wat er
past in dienst van meer heling, betere communicatie,
al gebeurt in de wereld en het juist versterkt door het
betere relaties. Zoals Bandler en Grinder al zeiden in
juist te benoemen en er meer bewustzijn in te bren-
de eerste dagen van NLP: NLP is het generen van groei
gen.
en keuzemogelijkheden. Helpen om mensen naar een meer gewenste toestand te brengen en meer keuzemogelijkheden te laten zien.
Visie Judith Delozier
Tony Robbins maakte een rake opmerking toen hij zei:
Na dit gesprek met Robert Dilts vroeg ik Judith
alles verandert voortdurend maar het is niet altijd een
Delozier wat haar visie is op Derde Generatie NLP van-
vooruitgang…. Niet alleen verandering, maar vooruit-
uit haar kennis en voorkeur voor het kinesthetische,
gang dat is waar het bij het bestuderen van de struc-
haar besef van de wijsheid van het lichaam.
tuur van de subjectieve ervaring om gaat. Iedereen
Delozier:”De verschuiving van aandacht binnen NLP is
N L P
&
G e z o n d h e i d
15
meestal een teken dat er sprake is van modelleren
waardevol voor het werken aan mijn persoonlijke
(nieuwe ontwikkelingen).
groei. Ik hoop dat Derde Generatie NLP ons ook weer
Bijvoorbeeld in de jaren ’80 verschoof de aandacht van
nieuwe geschenken gaat brengen waar we ons voor-
het individu naar de relatie tussen mensen waardoor
deel mee kunnen doen.
een model als perceptuele waarnemingsposities ontstond. Als we de diepere structuren modelleren om een perspectiefwisseling te krijgen, ontdekken we dat per-
Annemie Hanssen is….. en geeft NLP trainingen en
ceptuele posities waardevol zijn. Door bijvoorbeeld in
advies traint vanuit haar instituut Blissconsulting.
tweede positie te gaan (in de schoenen van iemand
Voor meer info: www.blissconsulting.nl
anders gaan staan) kunnen we iets van een diepere
Contact auteur: …….. Tel. 050-3136563
structuurverbinding ervaren. Dus, als het lichaam (het kinesthethische systeem) een representatiesysteem is en de somatische syntax (complexe fysiologie) net zoiets is als het meta-model (taal) van het lichaam, dan kan Derde Generatie NLP helpen om het modelleren van de dieptestructuur meer mogelijk te maken. Dit leidt ons natuurlijkerwijs naar meer symbolisch werken met archetypen, zoals ’heroes journey’ (naar J. Campbell), de Vijf Ritmes (Gabrielle Roth) en de Mandala van Zijn (Richard Moss) en naar andere modellen die werkzaam zijn op het gebied van symbolen, metaforen, beweging, energieën en de archetypische energieën zelf. Wij zijn bezig om modellen te ontwikkelen voor dit proces”. Dilts benadrukt tot slot het belang van de NLP-vooronderstelling ‘“de kaart is nooit het gebied’ (de beschrijving van de werkelijkheid is nooit de werkelijkheid zelf). Dilts: “Als we praten over een “wetend veld” of over een ’energieveld , dan kan ik nooit zeker weten of dat echt bestaat, ik weet wel dat het aanwezig is op de ’kaart’. En als het aanwezig is op de kaart, dan is de enige relevante vraag: is het bruikbaar, is het nuttig? Dat zal de uiteindelijke test zijn voor de waarde van Derde Generatie NLP. Dat doet me weer denken aan de begintijd van NLP, toen begrippen als ’herkaderen en communiceren met delen (: gedeelten, sub-persoonlijkheden in jezelf) in ontwikkeling waren. Ik herinner me een conversatie met John Grinder:‘Praten met delen, dat klinkt niet echt wetenschappelijk te bewijzen zoals oogpatronen, en representatiesystemen (visueel, auditief, kinestetisch, etcetera). Op de een of andere manier is er toch een deel van mij dat protesteert tegen dit hele idee van delen…. En John Grinder begon heel hard te lachen en ik realiseerde me: oooh, dat is dus wat we bedoelen met delen. Je kunt discussiëren of het fenomeen ’delen’ wel bestaat en dat er toch niet zoiets is als kleine mensjes die binnenin je rondrijden en elk een andere kant op willen, maar blijkbaar is het iets waar we ons voordeel mee kunnen doen als we het principe van delen gaan gebruiken. Toen ik dat eenmaal accepteerde, ging ik het gebruiken en ervaarde ik het als zeer
N L P
&
G e z o n d h e i d
17
Ledencolumn
In de ledencolumn geven INzicht lezers blijk van het hebben van inzicht, wijsheid, humor,
NLP-begaafdheid, parate kennis, de gave des woords of affiniteit met een bepaald NLP-specialisme. Het woord is aan Jan van Hoof.
Lichaam en Geest Lichaam en geest zijn één! Onmiskenbaar. Denk
Maar toch... there's only one way namelijk: er door
maar aan die mensen die migraine krijgen bij stress,
heen!
maagklachten etc... zo werkt het ook omgekeerd.
Mentaal ingesteld: uit je verdriet, janken, ben boos,
In mijn karatecarrière was het credo ook al "een
schreeuw....
gezonde geest in een gezond lichaam".
Fysiek ingesteld: leer ontspannen... stilstaan!....
Grootmeesters in karate wisten dat al 3000 jaar gele-
Emotioneel: leer relativeren...
den. Alleen in balans ga je je doelen bereiken en maak je Om optimaal te kunnen functioneren spelen er vier
echt contact met je omgeving en JEZELF. Vlucht dus
dingen een rol: je talenten, je mentale staat, je emo-
niet van aspecten van jezelf want dan zul je dus
tionele staat en je fysieke staat. Het is bijvoorbeeld
altijd maar een gedeelte van jezelf zijn!
onmogelijk om wereldkampioen sprinten te worden
Het mooiste cadeau dat je jezelf kunt geven is ...
met een gebroken been...
jezelf zijn!
Dilts Als je mentaal, emotioneel en fysiek in balans bent kun je je talenten optimaal benutten! In veel gevallen hebben mensen hierin echter geen balans, saboteren één van de aspecten of slaan er in door. Je fysiek saboteren doe je bijvoorbeeld met roken, drinken of niet sporten. Emotioneel kun je beschadigd zijn en op slot gaan, het contact met je omgeving verliezen. Angsten of beperkende overtuigingen kunnen je tegen houden om je talenten te benutten "dat lukt me toch niet..." en ik garandeer je ... je krijgt gelijk. Maar dat leg ik nog wel eens uit, het self-fulfilling effect van overtuigingen. Sommige mensen slaan echter door in één van de aspecten uit bescherming. Veel topmensen in het zakenleven worden bijvoorbeeld mentaal, lekker makkelijk als je narcistisch alleen je eigen doelen wilt bereiken. Zo ben je lekker ongevoelig voor de levens die je verwoest door als een beul met je mensen om te gaan. Ik kom ook vaak mensen tegen die bang zijn voor hun emoties en zo alles wegredeneren. Mensen die doorslaan in fysiek zijn de doeners, altijd bezig druk, druk, druk! Altijd doen en verwachten dat hun omgeving dat ook doet anders worden ze gefrustreerd. Oppassen, de hartaanval wacht rond je 50ste.... En mensen die emotioneel doorslaan zijn de sponzen die niet meer in beweging komen en blijven hangen in "hun slechte jeugd" of "het onrecht in de wereld". En je zult het geloven of niet, ook achter deze vernietigende vormen van doorslaan zit altijd een positieve intentie...
18
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
19
thema: NLP & Gezondheid
Bianca Minkman
‘Neem heft in eigen hand met NLP’
Dick antwoordde: ‘fantastisch!’ en dat meende hij, hij
Yoka Brouwer over gezondheid, gezondheidszorg en het welzijn van ouderen
NLP mij heeft geholpen toch effectief het noodzakelijke
voelde zich die dag goed. Je zag de zuster denken. Ze zei: ‘Maar… u gaat toch dood?’ Waarop Dick zei: ‘maar ik bén het nog niet!’. Het was een moeilijke tijd waarbij werk te kunnen doen, zodat ik nog de tijd had er zo veel mogelijk voor Dick te zijn. Ik weet zeker dat Dick zijn dood anders heeft beleefd door op het leven
Dat NLP een positieve
over 1979,1980 – was er niet veel te vinden. Totdat ik
gericht te blijven in plaats van alleen maar te denken
hoorde dat Jaap Hollander van het IEP een workshop
aan de dood. Dat is een kwestie van overtuigingen,
gezondheid van men-
organiseerde met Anné Linden. Ik heb hem opgespoord
daarom kan NLP zo veel betekenen voor gezondheid,
sen, staat voor NLP-
en de workshop bezocht, er kwamen veel mensen op
met name welzijn.”
trainer Yoka Brouwer
af. Omdat ik toen al afwisselend in de VS en in
als een paal boven
Nederland woonde, kon ik het Engels goed volgen en
In balans met NLP
water. Ook de
direct reageren zonder lastige vertaalslagen. Er was
Brouwer ziet NLP dus vooral als een methode om effec-
gezondheidszorg,
een klik tussen mij en NLP, ik ben er helemaal ingedo-
tiever met gezondheidskwesties om te gaan, waardoor
juist in deze tijd van
ken. Diverse opleidingen heb ik gevolgd, waaronder die
het welzijn wordt bevorderd. NLP kan niet genezen;
marktwerking, kan
bij Leslie Cameron Bandler waarbij de psychologische
kan het wel ziekten voorkomen? “Het kan zeker helpen
nog veel meer pro-
structuur van emoties een belangrijke rol speelt. Met
kwalen te voorkomen,” antwoordt Brouwer. “Denk aan
fiteren van NLP.
die kennis kan ik mensen helpen hun kernvraag ofte-
hart- en vaatziekten die vaak veroorzaakt worden door
Bijvoorbeeld op het
wel ‘virtual question’ te vinden. Bij het IEP geef ik in
stress. NLP helpt je te relativeren en zaken in een
gebied van het wel-
de practitionersopleiding een keuzeworkshop hierover.
ander perspectief te zien. Dat werkt stressverlagend.
zijn van ouderen,
Ik ben nog steeds enthousiast over de fantastische
Helaas is het niet zo dat NLP-ers dus gevrijwaard zijn
waarvoor Brouwer
mogelijkheden die NLP ons biedt. Vooral dat we de
van stressgerelateerde ziektes. Er zijn ook lichamelijke
een initiatief ontwik-
keuze hebben om op een andere manier naar dingen
factoren. Maar als je zo gezond mogelijk leeft en je
kelt.
te kijken.”
wordt toch ziek, wil dat niet zeggen dat je dus een
invloed heeft op de
Yoka Brouwer (foto: Henk van Kooten)
mislukking bent. Je hebt je verantwoordelijkheid genoHet verband tussen mentale en fysieke gezondheid
weten. Omdat ik er toch mee moest werken, vond ik
Keuze in perspectief
men om zo gezond mogelijk te leven. NLP kan je hel-
heeft Yoka Brouwer altijd al geïntrigeerd. Niet verba-
dat ik me er dan maar in moest verdiepen. Anders zou
Dat laatste is volgens Brouwer ook precies de belang-
pen balans te brengen tussen lichamelijke en geestelij-
zingwekkend als je bedenkt dat zij is afgestudeerd in
ik mijn kostbare energie alleen maar verspillen. Door
rijkste toegevoegde waarde van NLP voor gezondheid.
ke gezondheid. Bijvoorbeeld door te besluiten iets niet
psychologie en holistisch therapeute is. Toch is zij
een bezoek aan een oogarts tijdens de periode dat ik
“NLP is geen wondermiddel waarmee je ziektes kunt
begonnen als computerprogrammeur, een heel andere
met de methode werkte, ben ik ervan overtuigd
genezen, maar het kan je wel helpen je situatie anders
tak van sport. Hoe heeft Brouwer de overstap naar
geraakt dat het toch werkte. Hij constateerde dat mijn
te bekijken. Dat is goed voor je welzijn en heeft dus
gezondheid gemaakt?
ogen beter geworden waren terwijl dat in mijn omstan-
indirect zeker een belangrijk, positief effect op gezond-
digheden ‘eigenlijk helemaal niet mogelijk was’. Toen
heid”, legt Brouwer uit. “Het is natuurlijk wel zo dat als
“Op het eerste gezicht lijkt het misschien raar, omdat
besloot ik er echt werk van te maken en heb de
mensen negatieve overtuigingen hebben over ziektes
computers het etiket dragen van ‘technisch’ en ‘exact’.
methode vanuit de VS naar Nederland gehaald.”
en gezondheid, ze een ziekte anders zullen beleven.
Ze hebben ook niets te maken met menselijk invoe-
Mensen die boos zijn en zich verzetten tegen hun ziek-
lingsvermogen, essentieel als we het over gezondheid
Dat was in 1973. In 1979 introduceerde zij vervolgens
te, die God of de buitenwereld de schuld geven, blijven
hebben. Maar het zijn wel machines die beperkt wor-
toegepaste kinesiologie voor professionals, die
slachtoffer en richten al hun energie op wat ze niet
den door de mens. Ze kunnen nog zo slim zijn, als ze
gemachtigd zijn diagnoses te stellen. Touch for Health
meer kunnen. Ik kan me voorstellen dat als je ziek
niet goed worden geprogrammeerd of bediend, werken
is voor iedereen toegankelijk, het meer omvattende
bent je wellicht denkt: ‘dat is makkelijk praten.’ Het is
ze niet. En NLP is een prachtige manier om de mens te
toegepaste kinesiologie in die tijd niet.
echter wel zo dat jij alleen verantwoordelijk bent voor
optimaliseren! Ook een soort programmeren… Toch
hoe je met je ziekte omgaat en je je kunt afvragen
begon de overstap naar gezondheidszorg niet met NLP,
Klik met NLP
waarom je deze ziekte hebt. Ik heb dat van dichtbij
maar met Touch for Health. Het was overigens geen
Hoe kwam Brouwer in aanraking met NLP? “In mijn
meegemaakt met mijn man Dick. Hij is overleden aan
overstap maar een geleidelijke ontwikkeling. In mijn
praktijk gaven mensen aan dat ze door met mij te pra-
kanker. Toen hij de diagnose te horen kreeg, werd hem
werk als computerprogrammeur kwam ik namelijk in
ten zich beter gingen voelen. Toen ik in de VS was bij
verteld dat hij nog maar vier weken te leven zou heb-
aanraking met Touch for Health. Dat is een methode
een conferentie over Touch for Health, was er een
ben. Stel je voor! Dat was heel moeilijk, maar hij heeft
waarbij je door middel van spiertesten blokkades in het
workshop over NLP. Ik dacht onmiddellijk: ‘dit is iets
besloten nog zo veel mogelijk uit de tijd te halen die
menselijke energiesysteem kan opheffen zodat de
voor mij, dit is een goede aanvulling. Hier moet ik
hem restte. Voor de mensen die niet zo denken, is dat
natuurlijke genezende energie weer op gang komt.
meer van weten!’. Eenmaal terug in Nederland ben ik
vaak moeilijk te begrijpen. Zo vroeg een zuster in het
Eerst vond ik het nonsens en wilde ik er niets van
gaan zoeken, maar in die tijd – we hebben het dan
ziekenhuis hem eens hoe het met hem ging. Waarop
20
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
21
thema: NLP & Gezondheid
ik heb ervaren dat het wel effect heeft. Er zijn nu een-
na ontslag of hun pensioen in een gat vallen. Dat ze
Energiebron
maal dingen die wel werken en die we nog niet kunnen
dan mislukt zouden zijn of niet meer nuttig voor de
Brouwer is een sprankelende, enthousiaste persoonlijk-
verklaren. Zo dachten we twintig, dertig jaren geleden
maatschappij, is een saboterende overtuiging waar je
heid die enorm energiek is, ondanks dat zij niet meer
ook dat meridianen onzin waren. Totdat we elektrische
met NLP prima aan kunt werken. NLP kan ouderen hel-
piepjong is. Waar haalt zij toch die energie vandaan?
velden op het lichaam konden meten. Verschillende
pen hun volledige identiteit te ontwikkelen. Wederom
“Nou, ook ik merk dat ik niet meer met vier uur slaap
plekken gaven andere vibraties, als je die punten met
gaat het erom mensen ervan bewust te maken dat ze
per nacht toekom hoor, maar vijf uur. Tja… je wordt
elkaar verbindt, juist, dan heb je de meridianen! In
de keuze hebben om anders met dingen om te gaan.
iets ouder hè. Ik leef zo gezond mogelijk maar eet ook
1978, de tijd dat ik met Touch for Health begon, von-
Daarom wil ik een netwerk opzetten waarin ouderen
wel eens een gebakje, ik ontzeg me niet alles. NLP
den doktoren het ook maar onzin dat vitamine E goed
elkaar kunnen activeren en helpen. Het netwerk kan
helpt mij met moeilijke kwesties om te gaan en kritisch
zou zijn voor het hart. Twintig jaar later kwamen ze
zich ook actief opstellen naar anderen dan ouderen om
naar mijn overtuigingen te kijken, dat scheelt veel
erachter dat het wel degelijk zo was. Als het nog niet
de schat aan ervaring in te kunnen zetten. Dat kan
negatieve energie. Als ik ergens mee zit, kijk ik naar
wetenschappelijk bewezen is, wil het nog niet zeggen
heel concreet zijn: een oudere die bijvoorbeeld veel
mijn virtual question, mijn missie: heb ik hier genoeg
dat het niet werkt. Verder vind ik: baat het niet, dan
van zijn stad weet, kan zijn kennis inzetten door toe-
van geleerd? Als het antwoord nee is, nou, dan moet ik
schaadt het niet. Ik herinner me nog een interview met
risten te begeleiden of andere geïnteresseerden infor-
dus doorleren. Is het antwoord ja, dan is het tijd de
mij voor de radio uit die tijd. De interviewer had niets
matie te geven. Zo iemand ervaart dan dat hij nog
ervaring en kennis door te geven aan anderen. Alles
op met alternatieve methoden en stelde dat het pro-
zeker nuttig is en dat is heel belangrijk voor zijn wel-
wat ik tegenkom, hoe moeilijk ook, maakt mij uiteinde-
bleem was dat wij veel te veel tijd namen voor patiën-
zijn. Internet kan bij dit netwerk goed worden ingezet.
lijk een betere persoonlijkheid. Ik geloof absoluut dat
ten! In de holistische aanpak zetten wij alle lichamelij-
Ik ben bezig nog meer ideeën te ontwikkelen om
als ik de beste Yoka ben die ik kan zijn, ik dan in over-
ke en geestelijke aspecten op een rijtje en evalueren
speels met verandering van overtuigingen bij ouderen
eenstemming ben met het universum en mijn ervaring
meer te doen of te eten. Als je dat niet lukt, kan NLP
alle mogelijkheden. De patiënt ervaart inderdaad dat er
om te gaan. Biodanza kan bijvoorbeeld een rol gaan
en energie kan aanboren om anderen verder te hel-
je helpen te onderzoeken welke belemmerende over-
naar hem wordt geluisterd en er tijd voor hem wordt
spelen. Je gaat er nog zeker meer van horen!”
pen.”
tuigingen hier een rol spelen.”
genomen in plaats van dat hij een medisch geval is. Alleen dat al heeft een positief effect. Tijd nemen om
Brouwer is behalve trainer ook auteur. Ze schreef met
er echt te zijn voor iemand, wat is daar fout aan?”
Dick het boek ‘het ABC van NLP’ en in 1996 verscheen het boek ‘NLP en gezondheid’. Was dit een reactie op
Ouderennetwerk
twee boeken van Robert Dilts uit 1990, te weten
In deze tijd van marktwerking in de gezondheidszorg is
‘Change in belief systems with NLP’ en ‘Belief; path-
dat nou juist wat er nogal eens bij in schiet. Effectief
ways to health & well being’, over het werken met
zijn betekent tegenwoordig zo min mogelijk tijd inves-
overtuigingen en de relatie ervan met gezondheid?
teren, want tijd is geld. Is marktwerking in dit licht
“Nee, die boeken waren niet de aanleiding hoewel ik
voor NLP en gezondheid dan een kans of een bedrei-
door workshops van Dilts op dat gebied wel ben geïn-
ging? “Juist een kans!”, antwoordt Brouwer stellig.
spireerd voor mijn eigen workshops. Overigens heb ik
“NLP is weliswaar een investering in jezelf die even tijd
toestemming van Dilts om hier workshops NLP &
vergt, maar het levert veel welzijn op. Uiteindelijk zal
gezondheid te geven. Omdat ik zulke positieve reacties
het voor de gezondheidszorg alleen maar positief zijn
op mijn workshops kreeg, heeft uitgeverij Ankh
als mensen meer hun eigen verantwoordelijkheid dur-
Hermes mij benaderd om op basis van mijn workshops
ven en kunnen nemen hoe om te gaan met hun
en mijn eigen ervaringen met NLP en gezondheid een
gezondheid. Er liggen juist enorme kansen voor NLP en
boek te schrijven, dat heb ik gedaan.”
gezondheid. Denk in dit kader bijvoorbeeld aan het
Yoka Brouwer is psychologe, holistisch therapeut en NLP-trainer bij het IEP en is voornemens om zelfstandig Virtual Questions workshops te gaan geven. contact en info:
[email protected] www.iepdoc.nl
Tekst: Bianca Minkman, freelance journalist Minkman Journalistieke Producties, Enschede contact:
[email protected]
welzijn van ouderen. Dat houdt me enorm bezig. Ik
Geen bewijs, dus werkt niet?
ben zelf ook al wat ouder (67) maar ga echt niet ach-
Is de visie van Brouwer op gezondheid en de rol van
ter de geraniums zitten! Ja, als je daar voor kiest, dan
NLP in de loop der tijd op basis van ervaringen mis-
is daar niks mis mee. Maar als je denkt dat er geen
schien nog veranderd? “Nee, in mijn werk ben ik juist
andere optie is, omdat je als oudere voor de maat-
bevestigd in mijn overtuiging dat je zelf verantwoorde-
schappij toch geen nut meer hebt, dan ben ik het daar
lijk bent voor hoe je met je ziekte omgaat en dat NLP
hartgrondig mee oneens. Senioren kunnen juist nog
je daarbij kan helpen. NLP is overigens niet het enige
heel veel betekenen voor de maatschappij juist omdat
middel, zo werk ik ook met Bachbloesems en andere
zij niet zo veel meer moeten, zij kunnen ervaring en
bloesemtherapieën. Of dat niet zweverig is in vergelij-
een rustpunt bieden. Ouderen kunnen zich actiever
king met het rationelere NLP? Ha, je hebt volkomen
opstellen naar de maatschappij en elkaar, dat zal hun
gelijk!,” lacht Brouwer. “Maar ja, het werkt wel bij
eigen welzijn bevorderen. Tegenwoordig verbinden veel
bepaalde dingen. Het kan ondersteuning bieden. Ook al
mensen hun identiteit met hun werk. Maar is je werk:
kunnen we de werking niet wetenschappelijk verklaren,
wat je doet of wie je bent? Je ziet dan dat veel mensen
22
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
23
thema: NLP & Gezondheid
Anita Pardijs en John Martinus
Het onbewuste en gezondheid Luisteren naar de signalen van je lichaam Ineens zijn daar rsi-klachten, krijg je last van een
Twee vragen die vaak al veel licht op de achterliggende
Wat verklap je met je uitspraken?
knie, heb je ernstige keelpijn, hoor je dat je gal-
oorzaak werpen, zijn: ‘Wat kan ik door het ziek zijn nu
Let op de taal die je gebruikt. Je vertelt er vaak meer
stenen hebt, burn-out verschijnselen, de ziekte
niet meer doen?’ en ‘Wat moet of mag ik door het ziek
mee dan je denkt als je zegt dat je de buik ergens van
van Pfeiffer, een hartritmestoornis. Je kunt op
zijn nu wel doen?’
vol hebt, dat het als een steen op je maag ligt, dat jij
verschillende manieren kijken naar deze klachten.
je gal komt spuwen, dat je uit je vel knapt van woede,
Een van de manieren is ze te beschouwen als
Wat is de boodschap?
dat je er strontziek van bent, dat je iets op je lever
boodschap van je onbewuste. Werken met het
Door met je aandacht naar binnen te gaan, door
hebt of dat het zwaar op je schouders drukt.
onbewuste is een essentieel onderdeel van NLP.
gewoon even stil te zijn of met behulp van meditatie of
Dit artikel gaat over de rol van je onbewuste in
zelfhypnose, kun je onderzoeken wat de positieve
Hoe je het ook kunt bekijken
ziek zijn en hoe NLP je kan helpen.
intentie van de klacht is. Wat wil je onbewuste je ver-
Niets heeft betekenis behalve de betekenis die jij er
tellen? Bijvoorbeeld bij moeheid; werk je eenvoudigweg
aan geeft. Er zijn boeiende boeken geschreven over de
Je onbewuste wil het beste voor je, we zeggen wel
te hard of ben je met dingen bezig die negatieve ener-
betekenis van ziekten, zoals ‘De zin van Ziek zijn’ van
eens ‘het is je beste vriend’. In NLP leer je dat je onbe-
gie vragen? Luister en ga als het ware in gesprek met
Dethlefsen en Dahlke en ‘De sleutel tot zelfbevrijding’
wuste zorg draagt voor je emoties, voor je herinnerin-
de klacht. Hoe past de vermoeidheid, de rsi, de rug-
van Beerlandt.
gen, voor je lijf en dat het boven alles streeft naar een-
pijn, … nu in je leven? Je kunt kijken wat er de afgelo-
Inspirerend op dit gebied zijn bijvoorbeeld ook de boe-
heid; naar heel zijn. Ziekte kun je zien als niet-heel
pen tijd gebeurd is en er mogelijk mee te maken heeft;
ken van Deepak Chopra, Louise Hay, Joseph Murphy en
zijn. Dit uit zich vervolgens in het lichaam als een
wat heb je wel en wat heb je niet gedaan? Wat laat je
Brandon Bays. Deze boeken kunnen een handige hulp-
klacht, zoals bijvoorbeeld rugpijn, een allergie of hoofd-
mogelijk onderbelicht, welk deel van jezelf laat je niet
bron zijn bij het interpreteren van je klachten. Ze dra-
Emotioneel
pijn. Je zou het ook feedback kunnen noemen van je
zien? Wat wil je liever niet doen dat mogelijk juist wel
gen vele betekenisherkaderingen aan die inzicht geven
Heeft je ziek zijn te maken met verdriet, boosheid,
onbewuste. Door werkelijk te kijken en te luisteren
een oplossing is? Welke emoties spelen er, wat uit je
in de boodschappen van je onbewuste. Bijvoorbeeld:
angst, schuldgevoel, …? Als je ontdekt dat je klacht
naar de lichamelijke klacht en het te interpreteren, kun
wel en wat uit je niet?
Als je niet af en toe figuurlijk je gal spuwt en je boos-
door onverwerkte of niet-geuite emoties komt, ga er
je de weg ontdekken om weer heel te worden.
In NLP leer je dat je onbewuste onverwerkte negatieve
heid uit, kun je verbitterd raken en raakt de boosheid
dan mee aan de slag. Je kunt je negatieve emoties,
emoties onderdrukt om jezelf te beschermen en ze pre-
versteend in het lichaam. Uiteindelijk kan het lichaam
trauma’s en oude patronen loslaten met behulp van
Stap 1: Luisteren en interpreteren
senteert als het tijd is om ze te verwerken en ze los te
letterlijk gal gaan spuwen en galstenen aanmaken.
werken op de tijdlijn of visual squash. Kijk ook welke
De eerste stap is het luisteren naar de signalen van je
laten. Is er een emotie waar je nu aandacht aan hebt
Een stijve nek kan een uiting zijn van iets waar je
hulpbronnen je juist goed kunt gebruiken, maak er
lichaam. Kunnen luisteren vraagt om acceptatie van de
te geven? Een aandoening of pijn kan ook een signaal
halsstarrig aan vasthoudt door angst of onzekerheid en
contact mee en integreer ze, bijvoorbeeld met
klacht die er nu is, in plaats van het wegdrukken of er
zijn dat het tijd is om een oud patroon los te laten, om
waar je niet voor wilt buigen.
hypnosetechnieken.
boos over zijn. Het vraagt ook dat je aan de kant van
te vergeven, om afscheid te nemen of om een ander
Ben je bereid breder om je heen te kijken en flexibeler
de oorzaak staat en open staat voor het antwoord.
pad in te slaan.
te zijn?
Mentaal We weten dat lichaam en geest elkaar beïnvloeden. Je
Stap 2: Reageren en veranderen
gedachten en je zelfbeeld zijn van grote invloed op je
Lampje
Als je zicht hebt op de boodschap van je onbewuste,
lichaam en hoe je met je lichaam omgaat, heeft effect
Als er in het dashboard van je auto een controlelampje brandt, weet je dat
vraag jezelf dan af hoe je met de achterliggende oor-
op je geest. Een meisje dat over de ommekeer in haar
er iets mis is. Je weet ook dat je zo snel mogelijk moet stoppen. Als je zelf
zaak van je klacht hebt om te gaan. Daarbij kun je
anorexiaperiode vertelde, verwoordde het als volgt: ‘Ik
niet handig bent met auto’s zul je naar de garage gaan. Stel nu dat de
aandacht geven aan het zowel fysiek, emotioneel,
dacht als mijn geest mijn lichaam ziek kan maken, dan
monteur alleen het controlelampje weghaalt en zegt: ‘Zo, dat lampje brandt
mentaal als spiritueel niveau. En dat kan natuurlijk
kan het mij ook beter maken.’ Beperkende overtuigin-
niet meer, u kunt weer verder’. ‘Ja hallo, zo kan ik het ook, nu is het pro-
prima naast het opvolgen van je doktersadvies, naast
gen en waarden kun je aanpakken met submodalitei-
bleem natuurlijk nog niet opgelost’, zul je zeggen. Op deze manier kun je
medicijnen of naast een operatie.
ten, met herkaderen, met tijdlijntechnieken en met
ook naar ziek zijn kijken. Een lichamelijke klacht, pijn en ongemak zijn con-
24
visual squash. Creëer gezonde overtuigingen.
trolelampjes die gaan branden. Het heeft geen zin om er boos op te worden
Fysiek
of ze te negeren. Als je er te lang mee doorloopt gaan er mogelijk meer
Wat voel je dat je lichaam nodig heeft? Heb je behoef-
Pas je taalgebruik van binnen en van buiten aan. Je
lampjes branden. Ze zijn er om je aandacht te richten op een achterliggend
te aan meer beweging of juist meer rust, is het tijd om
onbewuste kan geen ontkenning vasthouden en alles
probleem en onbewust weet je waar het over gaat.
andere voeding te eten, heb je medicatie nodig of een
waar jij je tegen verzet wordt groter. Dus wees voor-
bepaalde lichamelijke behandeling?
zichtig met bijvoorbeeld ‘ik wil niet ziek zijn, ik ben de
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
25
thema: NLP & Gezondheid
Lucas Derks Benut ook je kennis van modelleren. Hoe gaan anderen met ziekte om en wat zijn hun overtuigingen, hun waarden en strategieën? Er zijn inspirerende voorbeelden, in het groot en in het klein, van mensen die zichzelf hebben kunnen helen door de reis naar binnen te maken. Een bekend voorbeeld is Brandon Bays die haar ervaringen heeft beschreven in het boek ‘De helende reis’.
Is de cliënt, de therapeut of de methode doorslaggevend?
NLP: effectieve placebotechniek
NLP biedt veel manieren om anders met ziekte om te gaan, gebruik ze. Wees dankbaar naar je lichaam en je
Een uitspraak van een dankbare cliënt: ‘Na die
onbewuste. Je kunt er op vertrouwen!
sessie met jou, heb ik duidelijk veel meer zelfvertrouwen in mijn werk en ook de conflicten met mijn vrouw komen niet meer voor.’ Wat doet een dergelijk overduidelijk succes met jou als NLP-er? Ben je blij voor die meneer? Bewijst het jouw genialiteit? Is het de superieure technologie van NLP of is het misschien gewoon het placebo- effect? Sociale wetenschappers, met in de jaren zestig de Britse psycholoog Eysenck voorop, stellen dat psychotherapie haar resultaten dankt aan o.a. placebo-effecten (het effect van positieve verwachtingen, niet syno-
pijn in mijn buik zat, ….’ en met negatieve gedachten
niem met ‘nep’ dus). Voor veel mensen betekent dat
over anderen en de wereld om je heen: je onbewuste
ondubbelzinnig, dat psychotherapeuten charlatans zijn.
neemt alles persoonlijk op. Je gedachten en woorden
Maar de therapeuten (en de coaches) lijden daar niet
inderdaad niet de technieken, maar de positieve ver-
zijn voeding voor het lichaam. Wees positief, lief en
onder; sterker nog, er komt alleen maar meer vraag
wachtingen die de therapeut oproept, die voor resulta-
voedend voor jezelf en voor je lijf. Wees dankbaar voor
naar hun diensten.
ten zorgen. Battino baseert zich op effectonderzoek,
je lichaam en de signalen die het je geeft. Uiteindelijk
In het jaar 1999 baarden de psychologen Hubble,
zoals dat van de klinisch psycholoog Bruce Wampold.
communiceer je altijd met jezelf!
Duncan en Miller opzien met hun analyse hiervan. Zij
Ook baseert hij zich op het boek van Duncan, Miller en
onderscheidden vier factoren die het effect van psycho-
Sparks The Heroic Cliënt: ‘Als een cliënt zijn problemen
Spiritueel
therapie bepalen:
oplost in psychotherapie, dan komt dat voor rekening
Ziek zijn geeft ook de mogelijkheid tot spirituele groei.
1
Veranderingen die buiten de therapie plaatsvinden
van de cliënt en niet door wat de therapeut doet. In de
(bepalen 40% van het effect),
psychotherapie is de cliënt de held!’ De cliënt wordt
De therapeutische relatie (bepaalt 30% van het
echter alleen de held als hij positieve verwachtingen
effect)
van de therapie heeft, aldus Battino. Hij geeft aan hoe
Placebo-effect en de verwachting (bepalen 15%
de hulpverlener doelgericht een kader van positieve
van het effect)
verwachtingen kan scheppen.
Het kan je helpen nader tot jezelf te komen en het kan je inzichten geven die je meer innerlijke vrede bren-
2
gen. Bekijk je ziek zijn en de klachten ook in dit licht. Hoe past het in je groeiproces en het levenspad dat je
3
bewandelt? Soms zegt iemand dat hij een heel ander mens is geworden door zijn ziekte; zachter, echter of
4
meer zichzelf. Of dat de ziekte een keerpunt was in zijn
Therapeutische technieken en methoden (bepalen 15% van het effect)
Voor een NLP-er is het creëren van een positief ver-
leven, dat het inzicht heeft gegeven om een andere
Zij menen dat de eigen inbreng van de cliënt buiten de
wachtingskader net zo goed een techniek als rapport
weg in te slaan en dat hij nu weet wat werkelijk
therapiesessies om cruciaal is. Daarnaast is ook de
maken een techniek is om de therapeutische relatie
belangrijk voor hem is.
therapeutische relatie van grote invloed op het eindre-
productief mee te houden. Als het gaat om de letterlij-
sultaat. Placebo-effecten en de gebruikte technieken –
ke stappen om verwachtingen te creëren, dan toont
dat waar therapeuten het altijd over hebben – zijn
Battino zich een eclecticus en verwijst hij naar NLP,
minder belangrijk. De vraag is dus: Maken we ons als
Ericksoniaanse hypnotherapie, Solution Focused thera-
NLP-ers druk om niks, met al onze technieken? Maakt
py en Kopp’s Metaphoric Therapy. Een andere vraag die
het in wezen niet uit wat we doen?
hij in Expectations beantwoordt, is: als het vooral de
Stap 3: Blijf open staan en kijken Met het werkelijk luisteren naar je onbewuste en de signalen van je lijf, kies je niet voor een quick fix methode; het is een doorlopend proces. Als klachten zich weer aandienen, weet dan dat het tijd is om er
Anita Pardijs en John Martinus werken beiden als NLP-trainer en personal coach binnen hun instituut ITAN NLP opleidingen. Ze geven NLP-opleidingen in Groningen, Zwolle en Amersfoort.
opnieuw aandacht aan te geven. Mogelijk op een andere laag dan je al hebt gekeken. Blijf open staan, wees
info en contact auteurs:
flexibel en blijf aan de kant van de oorzaak.
26
www.itan.nl
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
verwachtingen zijn die het werk doen, wat voor nuttigs
Positief verwachtingskader
kan je dan nog meer doen in een therapiesessie om de
In zijn boek Expectation, schrijft de Amerikaanse psy-
rest van de tijd te vullen als de verwachtingen al goed
chotherapeut Rubin Battino het als volgt: Het zijn
zijn?
N L P
&
G e z o n d h e i d
27
thema: NLP & Gezondheid
Misverstand
Het placebo-effect wordt ook in de somatische gezond-
de cliënt activeert en hem motiveert deze te gebruiken
Naar mijn mening berust het onderscheid tussen tech-
heidszorg vaak fout geïnterpreteerd. Bij het placebo-
– en er is alle reden om daarvan uit te gaan – dan
Hubble, M.A., Duncan, B.L. en Miller, S.D., 1999, The Heart
nieken enerzijds en de overige genoemde beïnvloeden-
effect gaat het niet om een exotisch fenomeen, maar
kunnen we terecht stellen, dat het een technologie is
& Soul of Change; What works in Therapy.
de factoren in psychotherapie anderzijds op een mis-
om de normale manier waarop mensen genezen.
waarmee placebo-effecten opgeroepen worden. Of
verstand. Dat wat die onderzoekers de therapeutische
Wanneer een orthopedisch chirurg bijvoorbeeld een
zoals Milton Erickson het zei: Psychotherapie werkt
American Psychological Association, Washington, DC
relatie, de hulpbronnen van de cliënt en diens zelf-
gebroken been zet, dan helpt dat niets als het eigen
door de creatieve hulpbronnen van de cliënt te active-
Battino, R.,2006 Expectation; The Very Brief Therapy
Book. Crown House, Carmarthen, UK.
Literatuur:
werkzaamheid noemen, worden
regeneratieve vermogen van zijn
ren.
immers ook door de therapeut beïn-
patiënt niks doet. Want dan blijft
Wanneer een NLP-er dit beseft, zal hij automatisch het
vloed. Om veranderingen buiten de
het, een goed gezet, maar nog
positieve verwachtingskader ondersteunen en verster-
Derks, L.A.C., Hollander, J. 1996, Essenties van NLP.
therapie te realiseren (extra-thera-
steeds gebroken been. Maar zo’n
ken. Maar wat hij óók zal doen is de negatieve ver-
Servire, Utrecht.
been geneest meestal vanzelf, ook
wachtingen (Nocebo-effect: wanneer iemand denkt dat
zonder chirurg, alleen soms schots
hij ziek is (of wordt), dan maakt zijn brein dat meestal
Duncan, B.L., Miller, S.D. en Sparks, J.A. 2004, The Heroic
en scheef.
net zo goed waar als wanneer hij denkt te gaan gene-
Client; A revolutionary way to improve effectiveness trough
In de psychotherapie relativeert
zen) bij zijn gesprekspartners ontkrachten.
client-directed, outcome-informed therapy. San Francisco:
peutic change), kun je bijvoorbeeld uitdagende huiswerkopdrachten meegeven. Van tevoren kun je cliënten hun doelstellingen laten formuleren, e-coaching laten doen, vragenlijsten laten invullen die tot zelfre-
Positieve verwachting cruciaal voor resultaat therapie
men het belang van de andere fac-
Jossey-Bass
toren, naast de specifieke technie-
De werkzaamheid van NLP-technieken is diep verweven
ken, het (medische) model van aan
met het placebo-effect. Immers, de NLP-er gaat ervan
Wampold, B.E. 2001, The great psychotherapy debate;
de ene kant een indicatiestelling en
uit dat de cliënt reeds over de hulpbronnen beschikt
Models, methods and findings. Mahwah, NJ: Lauwrence
aan de andere een therapiekeuze.
om zijn probleem op te lossen. Deze basisaanname
Erlbaum Associates.
Of met andere woorden, als de the-
impliceert een positieve verwachting bij de coach die
rapeutische relatie, de verwachtin-
hij of zij als het goed is automatisch op zijn cliënt
gen en de motivatie van de cliënt
overdraagt.
goed zijn, dan kan een goede cliënt
Battino schrijft dat, ook al weet hij wel dat zijn cliënten
Er zijn wel specifieke therapeutische
ook met de foute techniek zijn pro-
soms terugkomen, zijn eigen verwachting bij elke ses-
technieken, zoals in NLP Change
blemen oplossen. Maar met wèl een
sie is: ‘Dit… is de laatste sessie die je nodig hebt!’.
personal history, die alleen maar
goede techniek, echter zònder ‘rap-
flexie voeren, of ze hun levensverhaal laten opschrijven. De therapeutische relatie is afhankelijk van de ‘rapport’-technieken van de therapeut. Kortom, er is dus eigenlijk niets wat buiten de methode of de techniek valt.
effect hebben als ze met rapport en in een positief ver-
port’, positieve verwachting en zelfredzaamheid,
wachtingskader worden uitgevoerd, met een cliënt die
gebeurt er niets.
er thuis ook nog werk van maakt.
Placebo-nocebo Jaap Hollander en ik besteedden in ons boek Essenties van NLP (1996) twee hoofdstukken aan dit thema, onder de titels Placebo-effecten en Nocebo-effecten. We willen hiermee een praktische vertaling geven aan het besef, dat een hulpverlener het probleemoplossend vermogen van zijn cliënt kan activeren en deactiveren. De vraag is: Wat is het gedrag waarmee een NLP-er iemand kan motiveren om zijn eigen boontjes te doppen? Het NLP onderwijs is sterk gericht op de overigens fantastische - technieken: we leren logische niveaus, kerntransformatie enzovoort. Daarbij moeten we bedenken dat juist die technische kant – met ‘rapport’, kaderen, huiswerkopdrachten, doelen stellen daarbij inbegrepen – de kracht van NLP is. Mensen die stellen dat NLP te technisch is, hebben er weinig van begrepen en kunnen beter iets anders gaan doen. Want het gaat er in NLP juist om, ‘vage dingen’ –zoals het scheppen van een positief verwachtingskader– realiseerbaar,
Lucas Derks is sociaal psycholoog, hypnotherapeut en NLP-Master/Trainer en auteur. Hij is een van de Nederlandse pioniers op het gebied van NLP. In 1984 schreef hij het boek ‘Geheime Psychologie’, waarin de integratie van NLP binnen de sociale wetenschappen centraal staat. Samen met Jaap Hollander (IEP) schreef hij de standaardwerken ‘NLP in Nederland’ (1990) en ‘Essenties van NLP’ (1996). In 2000 publiceerde hij een boek over het Sociale Panorama dat inmiddels in meerdere talen is verschenen.
overdraagbaar en zintuiglijk toetsbaar te maken. meer informatie en contact:
Latente vermogens activeren
www.sociaalpanorama.nl
Als NLP werkt doordat het de latente vermogens van
28
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
[email protected]
N L P
&
G e z o n d h e i d
Lucas Derks
29
thema: NLP & Gezondheid
Kees Dullemond
Mindfulness timmert aan de weg Doen… om simpelweg te Zijn Maar liefst 800 psychotherapeu-
De derde edele waarheid is dat er een weg uit dit lij-
ten kwamen erop af: een semi-
den is. Deze waarheid is controversiëler dan je op het
Belangrijkste ingrediënten van mindfulness
nar eind juni aan de Vrije
eerste gezicht zou denken. Velen hebben de overtui-
De belangrijkste ingrediënten van mindfulness zijn
Universiteit Amsterdam over
ging dat de beëindiging van het lijden onmogelijk is.
acceptatie, zijn in het hier en nu en waardebewustzijn.
mindfulness. En dat terwijl de
“Het leven is niet compleet als er geen lijden meer zou
spreker, Jon Kabat Zinn, er vijf
zijn. Zonder dalen geen pieken, wat een saaiheid.”
Acceptatie
jaar geleden nog geen volle
Alsof je schoenen draagt, die twee maten te klein zijn
Verstorende emoties ontstaan doordat het kunstmatige
zalen mee trok, integendeel.
omdat het zo fijn is om ze na een lange wandeling uit
Zelfbeeld niet wil of kan aanvaarden wat zich op dit
Sinds deze Amerikaanse micro-
te trekken. Of vinden we eigenlijk dat wij het geluk
moment aandient. We keuren de ervaring af, we ver-
bioloog, zo’n dertig jaar geleden
niet verdienen (een onderzoekje waard)? Of is het cal-
oordelen het en kunnen alleen reactief en automatisch
begon met het geven van mind-
vinisme: dienen we God door te lijden?
vanuit onze emoties reageren op wat zich aandient.
fulness trainingen in het
De vierde edele waarheid is de waarheid van het acht-
Dat betekent vaak dat we ons vooral richten op het
Massachusetts Medical Centre in
voudige pad. Dat is de aanwijzing over de ontsnap-
object van onze emotie. We projecteren onze emotie
de VS is de belangstelling voor
pingsroute uit dit lijden, waarin mindfulness een
vooral naar buiten. Dit is een manier van het Zelfbeeld
mindfulness flink toegenomen.
belangrijke plaats inneemt.
om zijn afgescheidenheid te bevestigen.
De effectiviteit als het gaat om
De plek van onderzoek is de emotie zelf.
stressreductie en de behandeling
Als er lijden is, is er ook geluk. In tegenstelling tot
Als we echt ja kunnen zeggen tegen de ervaring, kun-
van depressies is dan ook bewe-
vreugde en plezier is geluk geen emotionele toestand
nen we ernaar kijken en de emotie zien als een pro-
zen. Wat kan mindfulness toe-
die een reactie is op (gedachten over) de buitenwereld,
duct van onze geest, meer niet. Door de ervaring te
voegen aan NLP?
maar een staat van zijn die het gevolg is van persoon-
accepteren, hoeven we ook niet in te grijpen.
lijke ontwikkeling. Het is een gekozen respons op de binnen- en buitenwereld in plaats van een reactie.
Zijn in het hier en nu
De letterlijke vertaling van ’to be mindful’ is aandach-
ne omstandigheid. Het is meer dan vreugde of plezier.
Verantwoordelijkheid in plaats van reactiviteit.
Je kunt alleen maar mindful zijn vanuit het Hier en Nu.
tig zijn of gewaar zijn. Mindfulness betekent: voluit
Dieper, echter en meer dan een ‘goed gevoel’.
Reactiviteit zorgt ervoor dat je je emoties projecteert
Op het moment dat je je zorgen gaat maken over de
op de buitenwereld en op jezelf met alle destructieve
toekomst of spijt gaat hebben over het verleden start
gevolgen van dien. Geluk is ultieme vrijheid.
het lijden. Lijden heeft zijn wortels in de tijd. Het
levend, in ieder moment gewaar zijn van de ervaring, accepterend en zonder oordeel, waarbij wij ons niet
Lijden en geluk
identificeren met die ervaring. Op zich is dat niets
Mindfulness heeft zijn wortels in het boeddhisme.
nieuws; Eckhart Tolle bijvoorbeeld heeft in zijn boek
Daarom eerst een korte beschrijving van de vier edele
Zelfbeeld
pijn, mijn schuld. Het Zelfbeeld bezit ook je toekomst,
‘De kracht van het NU’ acceptatie en leven in het hier
waarheden, de kern van het boeddhisme.
In het boeddhisme spreekt men van verstorende emo-
bepaalt het slagen of niet-slagen.
en nu zeer goed beschreven. Een absolute aanrader
De eerste edele waarheid is de waarheid van het lij-
ties. Deze komen voort uit een neiging van de geest
Het zijn mijn verlangens en mijn
om te lezen! Mindfulness is echter ook een methode,
den. De simpele vaststelling dat er lijden is, bewustzijn
om zichzelf te zien als een onafhankelijk, afgescheiden
verwachtingen. Wanneer
waarin meditatie een belangrijke plaats inneemt als het
van het lijden. Dit lijkt een open deur maar als NLP-er
‘Zelf’: het Zelfbeeld. Dit Zelfbeeld hecht zich als een
resultaat van die methode. Mindfulness heeft zeer
weten we hoe lastig het is om een problem-state goed
magneet aan gedachten, gevoelens en ervaringen
gerichte interventies en oefeningen die je in contact
helder te krijgen. De eerste stap naar verandering is
zodat dit Zelfbeeld groter en belangrijker wordt. Mijn
brengen met ‘zijn’. Geen overbodige luxe, want dikwijls
de onderkenning van het lijden.
gedachten, mijn gevoelens en mijn ervaringen en
leven we in een soort trance: we draaien op de ‘auto-
De t w e e d e edele waarheid is de oorzaak van het lij-
belevingen. Emoties zorgen ervoor dat ons ‘Model
matische piloot’ onze programma’s af, reageren op
den. Deze oorzaak is onze fundamentele onwetendheid
of the World’ intact blijft. Eén van de belangrijk-
prikkels of vanuit onze emoties. Toch kennen we alle-
over de werkelijkheid. In NLP-termen zouden we zeg-
ste lessen die we kunnen leren uit het boeddhis-
maal de momenten waarin we mindful zijn. Dat zijn
gen dat we de kaart en het gebied met elkaar verwar-
me is de illusie van dit Zelf. Het Zelf bestaat niet
momenten waarop we volledig in up-time zijn en ons-
ren, of dat we de oppervlakte- en dieptestructuur voor
als onafhankelijke ding. Bandler en Grinder zei-
zelf vergeten. Luisteren naar mooie muziek, kijken
de referentiestructuur houden. De kern van die onwe-
den al dat als je het niet in een kruiwagen kunt
naar een mooie zonsondergang, een goeie vrijpartij.
tendheid is ons idee dat we een onafhankelijke Ik
stoppen, het een proces is. Het Zelf is een voort-
Deze belevingen kunnen ons in contact brengen met
bezitten. Dat we vanuit dat Ik de binnenwereld en de
durend proces van constructie, voornamelijk van-
een geluksbeleving, die eigenlijk losstaat van die exter-
buitenwereld in bedwang moeten en kunnen houden.
uit vergelijkingen met de buitenwereld.
30
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
Zelfbeeld bezit je verleden. Het is mijn verleden, mijn
N L P
&
G e z o n d h e i d
31
thema: NLP & Gezondheid
je het Zelfbeeld uit het oog verliest verdwijnt de tijd.
Registreer wat er nu gebeurt, de gedachten of gevoe-
NLP heeft in die zin het gevaar in zich je te leren je
Elkaar versterken
Wanneer je in het Hier en Nu bent, vervaagt het
lens die je hebt of wat je via je zintuigen waarneemt.
systematisch van het geluk af te keren. De illusie van
Mindfulness en NLP kunnen hand in hand een belang-
Zelfbeeld.
Interpreteer niet, oordeel niet, neem alleen waar. Wees
Ik, Mij en Mijn is een onderbelicht metaprogramma.
rijke bijdrage leveren aan gezondheid, welzijn en
gewaar.
Wat is dat Ik dan dat denkt, voelt en doet. Het Zelf is
geluk. Zij hebben dat afzonderlijk al voldoende aange-
een proces, een snijpunt van allerlei processen zelfs,
toond. De resultaten van NLP zijn u bekend; die van
Waardenbewustzijn Waardenbewustzijn houdt in dat je
Benoemen
en geen vaste onafhankelijke en afgescheiden entiteit.
mindfulness wellicht niet.
je bewust bent van waar je gewoon-
Benoem wat je ervaart. Gedachte,
Voor je Zelfbeeld is dat een onverdraaglijke gedachte
De resultaten van mindfulness zijn baanbrekend te
lijk voor vlucht en wat je probeert
warmte, jeuk aan je neus, geluid,
en het zal zich daar met hand en tand tegen verzetten.
noemen en betreffen een afname van diverse lichame-
gedachte, glimlach, staan, stappen,
Het zal alles doen om zichzelf te bevestigen, zich in het
lijk en geestelijke klachten. Van vermindering van
zitten, stoel etcetera.
centrum van de belangstelling te plaatsen, zich zo
angstklachten, verminderde kans op terugkeer van
Benoem het niet als: ik denk, ik
belangrijk mogelijk te laten zijn. Als het niet door de
depressies, een verbeterde afweer, minder stress, min-
voel, mijn gedachte of mijn gevoel.
bevestiging door de buitenwereld is, dan is het wel
der vermoeidheid en slapeloosheid, meer ontspanning,
Dit heet defuseren, het loskoppelen
door verstorende emoties en gepieker.
kortom meer kwaliteit van leven. Er is zelfs vastgesteld
na te streven. Mindfulness gaat over het (voor een deel) toelaten van wat je vanuit angst wilt vermijden en het loslaten van wat je dwangmatig nastreeft. Je kiest ervoor te functioneren vanuit je hoogste waarden, bijvoorbeeld liefde en mededogen.
Mindfulness: hoe doe je dat? Je kunt ‘mindful’ zijn door onthecht te observeren, je ervaringen te
NLP heeft het gevaar in zich je te leren je systematisch van het geluk af te keren
van het Zelf van de ervaring. Met
dat het een gunstige invloed heeft op het terugdringen
andere woorden, het loslaten van de
Van doen naar zijn
van psoriasis.
identificatie met de ervaring. Je
Jon Kabat Zinn noemt het een overgang van ‘human-
In de psychotherapie is mindfulness inmiddels ook
bent de ervaring niet, er is een
doings’ naar human-beings. Meer contact met ons
bekend. Een combinatie van cognitieve gedragstherapie
ervaring. Het is een verschijnsel van
Zelfzijn vergroot ons vermogen om echt in contact te
en mindfulness wordt wel ‘Derde Generatie
voorbijgaande aard.
zijn, zonder van alles te moeten doen. Het Zijn is ook
Psychotherapie’ genoemd. Mindfulness is daarbij vooral
een plek van toevlucht, het oog in de orkaan waar je
een ‘niet-talige’ aanvulling. Mindfulness en NLP tesa-
benoemen en de ervaring volledig
Participeren
door te oefenen altijd toegang toe hebt, zelfs in de
men, elkaar ondersteunend en bekrachtigend, bieden
durven te beleven.
Volledig de ervaring ingaan zonder
meest lastige momenten van je leven.
ons nog zoveel meer mogelijkheden. Een ijzersterk
Onthecht observeren
de aandacht op het Zelf te richten
koppel dat ons helpt om wakker te worden en om ons
met een hoge mate van aanwezig-
bewustzijn te ontwikkelen. En… om meer liefde en
heid en lef. Ga de verbinding met ‘de ander’ aan in
mededogen te manifesteren. Mooi, toch?
contact met dit gewaarzijn en in contact met zich steeds versterkende core-states zoals liefde en mededogen.
Kees Dullemond is praktiserend boeddhist, Master-practitioner NLP, Transpersoonlijke coach/counselor en eigenaar en trainer van trainings- en coachingsbureau Duír Consult.
Nut mindfulness voor NLP-ers In NLP krijgen we alle tools in handen om anders te leren denken, voelen en doen en daarmee een ‘betere’ wereld te scheppen. Het risico hiervan is dat we onze
contact auteur:
neiging tot controle voeden. Eén van de meest diepge-
[email protected]
wortelde misverstanden is het idee dat we gelukkig
www.duirconsult.nl
zullen zijn als we alles krijgen wat we willen. Leren krijgen wat je wilt, is een tussenstap in persoonlijke ontwikkeling en bewustwording waar je weer aan voorbij zult moeten gaan. Hierin blijven hangen, is een gevaarlijke valkuil. Geluk is een zijnstoestand en niet iets wat je kunt verwerven.
Wakker worden! Iemand vroeg eens aan de Boeddha: 'Bent U God?' Boeddha antwoordde: 'Nee, ik ben geen God' 'Als U geen God bent, wat bent U dan wel? 'Boeddha zei: 'Ik ben wakker'
We leggen in NLP zoveel nadruk op ons denken, voelen
32
en doen dat we ze onwillekeurig een belangrijkere
NLP kan je helpen met het krijgen wat je wilt, maar
plaats in ons leven geven dan ze verdienen. Het Zijn
kan je ook helpen in contact te komen met je hoogste
dreigt naar de achtergrond te verdwijnen. Gedachten
waarden en op een ecologische en effectieve manier
en gevoelens heb je en door meer en meer nadruk te
met het hier en nu. NLP kan je ondersteunen met het
leggen op dat wat je hebt, maakt dat je je er onwille-
loslaten van identificaties die je kleiner houden dan je
keurig meer mee identificeert. Het zijn mijn gedachten
werkelijk bent.
en mijn gevoelens. Zeker als ik ze ge-upgrade heb met
Denk aan de logische niveaus van Dilts. Alles onder de
NLP! En als je je gevoelens en gedachten wilt verande-
streep ben je niet maar heb je en zal je ook weer
ren omdat je ze niet accepteert zoals ze zijn, accepteer
kwijtraken, hoe je het ook wendt of keert. Oefen alvast
je jezelf niet zoals je bent.
maar in loslaten!
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
Kees Dullemond
33
thema: NLP & Gezondheid
Cathelijne Wildervanck
De Los-op methode
weg bij dat gevoel van ontspannen en vrij. Dus toch nog een andere insteek kiezen. Mijn ervaring is namelijk dat als je vraag echt ‘raak’ is, de cliënt als vanzelf met zijn aandacht bij de waarneming blijft. Coach: Dat gevoel in je buik, is dat alleen een
ADHD-centrum Zuid-Holland bewandelt volgens
Beeldspraak
sommigen een hele nieuwe weg. En toch: ons
In de praktijk van het ADHD-centrum merken we nogal
verhaal is absoluut niet nieuw. Het verhaal is
eens dat mensen datgene wat ze als probleem ervaren
namelijk: als je gelooft dat iets niet kan, zul je
(onbewust) als een metafoor opgeslagen hebben.
zeker gelijk krijgen. Als je gelooft dat iets wél
Neem bijvoorbeeld de man die bij ons kwam met de
kan, is er een gerede kans dat je gelijk krijgt. Wij
klacht: ‘het is zo’n kermis in mijn hoofd’. Of een colle-
zijn gestart met de overtuiging dat aan ADHD wel
ga die zei dat zijn hoofd aanvoelde als een ontplofte
een antwoord op te vinden. Nu zijn we
iets te doen valt, dit in tegenstelling tot de opvat-
confettifabriek. Zo zijn er ook mensen die een knoop in
‘echt’ begonnen, na enige tijd). Dat ziet
ting van de reguliere wetenschap. De resultaten
hun buik hebben, iets voelen drukken op hun schou-
eruit als een korset, zo eentje met van die
zijn, ik zou bijna zeggen uiteraard, veelbelovend.
ders of er geen gat meer in zien. Vanuit de NLP-
We hebben inmiddels zo onze eigen recepten van
gedachte zou je dan bijvoorbeeld aan de hand van dri-
Coach: Wat zou je met dat korset willen doen?
werken ontwikkeld. Gebaseerd op NLP en op
vers kunnen sleutelen aan de submodaliteiten. En zo
Cliënt: Een schaar pakken en doorknippen
andere methodieken. Zo is ook de methode ont-
hebben we vaak voor elk type probleem een bepaalde
Coach: Ga je gang
wikkeld die we als werknaam “de Los-op metho-
oefening. En merk je ook wel eens dat bijvoorbeeld het
Cliënt staart ongeveer een minuut en begint dan te
de” hebben meegegeven en die hierna uiteen
fobiemodel nét niet zo krachtig werkt als je zou hopen?
lachen: het lukt niet!
gezet wordt.
Of dat een six-step-reframing in wat meer dan die 6
Coach: Als iets er al zolang zit kan ik me voorstel-
gevoel of heb je daar ook een beeld bij? Cliënt: Dat is alleen een gevoel, ik heb daar geen beeld bij Coach: En stel dat je bij dat gevoel een beeld zou hebben: wat zou dat dan zijn? Cliënt: (gaat duidelijk even naar binnen om hier
touwtjes aan de achterkant.
stappen beland? Hoe zou het zijn als je wél binnen de
len dat het even tijd vraagt
grenzen van een model kunt werken maar niet de
Cliënt gaat ongevraagd weer ‘verder’ en na weer
The menu is not the meal
muren daarvan hoeft te ervaren bij het vinden van een
een minuut: zo, het is doorgeknipt.
Natuurlijk is in bovenstaande veel NLP te herkennen.
oplossing? Hoe zou het zijn, als je uitgaat van de
Coach: Waar is het nu?
Vaak vullen we aan met systemisch werk en trauma-
gedachte dat de manier waarop iemand zijn probleem
Cliënt: Het ligt op de grond.
werk, en ook oplossingsgericht werken/milton-taal
weergeeft ook de sleutel tot de oplossing geeft? Hoe
Coach: En hoe voelt het nu in je buik?
krijgt een belangrijke plek. En wat is dan de reden dat
zou het zijn als je door nóg dichter bij het ontwerp van
Cliënt: Ik krijg lucht! Er is ineens ruimte en al het
dit in elk geval in onze ervaring zoveel krachtiger werkt
het probleem te blijven, het nog sneller en blijvender
vet mag weer lekker lubberen! Dit voelt
dan met bestaande NLP-modellen?
kan oplossen?
echt super lekker! (dit is ook zeer duidelijk
Mijn verklaring is dat bovenstaand werk veel directer
te zien aan de hand van fysiologie, ademha-
aansluit bij en werkt met het niveau van dieptestruc-
ling, etc.)
tuur zoals door Chomsky omschreven. Cliënten laten
Een voorbeeld uit de praktijk In een sessie met een jonge vrouw kwam de wens
vaak ook blijken dat ze het gevoel hebben dat ik ze zo
naar voren ‘iets’ te doen als het gaat om haar studiep-
Cliënt komt uit zichzelf weer terug met haar aandacht
goed begrijp terwijl ik vaak geen flauw benul heb waar
roblemen. Ze is zeer gemotiveerd als het gaat om sta-
in de ruimte (up-time). Ik vraag haar of we nog iets
ze mee bezig zijn. Ik denk dan bijvoorbeeld aan een
ges en praktijkopdrachten en zodra ze met de studie-
moeten doen met haar studievraag. Ze geeft aan dat
cliënt die het zo lastig vond om prikkels te filteren. Ik
boeken aan de slag gaat, gaat het ‘mis’.
ze vindt van niet en dat het gewoon even tijd nodig
vroeg haar waar prikkels binnenkomen en toen gaf ze
heeft dat alles in haar buik zich reorganiseert.
aan dat dat in haar rechteroor was. Ik vroeg hoe ze
Na enige tijd praten voel ik me toch geroepen een
daar informatie filterde en ze gaf aan dat er een deur
vorm van future-pace te doen. Ik vraag haar zich voor
zat. Op de vraag of dat is hoe ze het wilde, gaf ze aan
te stellen dat ze gaat studeren en vraag haar wat ze
dat het handiger was dat het een draaideur zou zijn en
samentrekt en spant. Ik krijg een gevoel
ziet. Aan haar fysiologie (kalibreren) is duidelijk dat er
riep daarna dat een kantelraam natuurlijk nog beter
van spanning in mijn buik en krijg geen
nu wél een prettig beeld ontstaat. Ik vraag ernaar in
was. Ze keek me aan met een triomfantelijke blik alsof
lucht meer.
structuur: is het kleur of zwart/wit, is het dichtbij of
dat voor mij ook vanzelfsprekend zou zijn!
Coach: Wat is het eerste dat je doet of voelt als je gaat beginnen met studeren? Cliënt: Dan is het alsof alles in mijn lichaam
Cliënt wil nog veel meer vertellen en begint te
ver weg etcetea. Uit al haar reacties blijkt dat de sub-
‘ratelen’ en gaat snel weg bij dat onplezierige
modaliteiten prettig zijn.
gevoel. Logisch! Ik ga over naar de volgende ‘zet’. Coach: En hoe zou je je voelen als dat er niet meer zou zijn? Cliënt: O heerlijk, dan zou ik me ontspannen voelen. Vrij! Cliënt begint weer van alles te vertellen en gaat
34
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
Veel therapieën gaan er vanuit dat je enig begrip zult moeten hebben van de dieptestructuur wil je goed met
Toch heb ik nog even de vraag gesteld: als dit beeld,
de cliënt kunnen werken. Bij de helende reis is er een
dat al zo prettig is, op een of andere manier nóg
moment dat je door het probleem heen moet vallen.
krachtiger zou kunnen zijn zodat het nog meer voor je
Een metafoor die voor mij niet werkte en waarbij ik me
werkt, wat zou je er dan nog aan veranderen of toe-
afvroeg of ik ooit eerder een probleem had opgelost
voegen? Antwoord: niets, het is goed zo!
door er ‘doorheen’ te gaan. Wat te doen als jij er ach-
N L P
&
G e z o n d h e i d
35
thema: NLP & Gezondheid
terlangs wil, onderdoor of het gewoon weg kunt bla-
Het recept
nog wat meer nodig is. Ook hier hoef je vaak geen
zen? Ik merkte dat de voorgeschreven beeldspraak
Vanuit de aanpak in ons dagelijkse werk is er een stra-
suggesties aan te dragen, de cliënt voelt het zelf
voor mij in elk geval niet werkte en vast voor meer
mien ontstaan dat in een aantal stappen te omschrij-
wel. Soms heeft het even tijd nodig.
ook mensen niet. Ik bedacht me dat dit wel eens de
ven valt. Natuurlijk is dit recept niet de enige weg naar
Ons advies is om niet na te praten, want dat trekt
reden zou kunnen zijn dat vrijwel elke methodiek aan-
Rome en ‘slechts’ een instrument. Wie een messenset
het veranderproces weer naar het cognitieve.
hangers heeft en ook mensen die er ‘niets’ mee kun-
koopt is nog geen sterkok. Wel levert dit een instru-
Of zoals Einstein zei: “een probleem wordt per
nen. Helende reis, voice dialoque, sociaal panorama,
ment op dat prachtig geïntegreerd kan worden in
definitie opgelost met een andere manier van
TA, archetypen van Jung, innerlijk kind: het zijn alle-
andere benaderingen en soorten van therapie en kern-
denken dan de manier waarmee het probleem
maal abstracties die de cliënt weer terug zal moeten
achtig verandering kan creëren.
gecreëerd is.”
vertalen naar zijn ‘gebied’. Zelfs als NLP-er zijn we nogal eens geneigd voor de cliënt te bepalen wat goed
Hoe nieuw is nieuw
1. Wat is het op te lossen probleem?
voor hem of haar is. Wij bepalen wat iemands ‘drivers’
Vraag de cliënt het probleem/de ongewenste emo-
Wie een kookboek schrijft, ontdekt niet de aardappel!
zijn en hoe de cliënt dus het probleem (letterlijk!) klei-
tie te definiëren. Dat kan doorgaans snel en in
Hooguit ontdek je exotische en minder bekende groen-
ner kan maken, verder weg kan zetten of lichter kan
maximaal één zin. Of het van belang is om door te
ten. Ons recept is gebaseerd op veel bekende en som-
zien. En hoe zou het zijn als je er
vragen zodat je bij het wérkelijke
mige wat minder bekende stromingen en theorieën.
vanuit gaat dat dat helemaal niet
probleem komt, kun je natuurlijk op
Het is een mix van alles wat we in de loop der jaren
nodig is? Als iemand zegt: ‘ik zit
basis van andere modellen en eer-
opgepikt hebben. NLP speelt daarbij een belangrijke
dere ervaring beoordelen. Het doet
rol, en dan vooral omdat je als NLP-er gewend bent om
overigens niet ter zake of je het pro-
processen te begeleiden vanuit rapport, met het oog
bleem begrijpt, immers alles wat de
op structuren van communicatie in plaats van inhoud
cliënt je vertelt is op niveau van
en met de vaardigheid tot kalibreren wat er bij de
oppervlaktestructuur en dus niet het
cliënt gebeurd. Inhoudelijk vinden we in onze aanpak
om verbaas ik me over wat in het paradigma van veel
niveau waarmee je wilt werken.
ook systemisch werk, Solution Focused Brief Therapy,
mensen ‘niet kan’. Immers wat bijvoorbeeld een eeuw
clean language en somatic experience terug. De kracht
geleden als wetenschappelijke waarheid gold, is nu
2. Op zoek naar de
van de methode zit onder meer in:
veelal achterhaald. En andersom dacht men vroeger
dieptestructuur
1.
van veel dat het niet mogelijk was, terwijl dat nu de
enorm op slot’, is dat voor ons voldoende om dan te vragen ‘en is dat hoe je het zou willen"? Zo nee: wat zou je er mee willen doen’? De cliënt kan vervolgens zelf het proceswerk doen en je sluit nog meer aan bij iemands voorkeurmanier om situaties en emoties aan zichzelf weer
probleemweergave is de sleutel tot de oplossing
te geven. Werk dit blijvend zou je je kunnen
je doorloopt een continu proces van tientallen ‘Test
Vraag aan de cliënt: dat probleem of
Operate Test Exit’-trajecten. Je kunt dus heel snel
normaalste zaak van de wereld is. Denk aan het
die emotie, heb je daar een beeld bij
bijstellen als een ingang voor een cliënt ‘niet
bestaan van bacteriën, de wereld die echt niet plat
werkt’.
bleek te zijn, communicatie via een draadje of de
afvragen? Wat zo mooi is om te zien, is dat bij het ver-
of een bepaald gevoel in je lichaam? Dat is ALTIJD
anderen van het beeld er lichamelijk vaak heel veel
het geval. Als dat in eerste instantie niet het geval
gebeurd. Kennelijk vindt er op een diepe laag zo’n
is kun je de cliënt er naartoe leiden met bijvoor-
cliënt en begeleidt alleen het proces. Je hebt veel
meer hygiëne. De kans is groot dat datgene waarvan
krachtige herkadering plaats. Het laten verdwijnen van
beeld vragen uit het oplossingsgericht werken of
minder te maken met keuze van voor-gedefinieerde
we nu zeggen dat het niet kan, over honderd jaar boe-
een snelkookpan, het doorknippen van het korset of
vanuit traumawerk voorbereiden dat de cliënt weer
technieken en kunt daardoor nog veel vloeiender
renwijsheid is. Mijn persoonlijke missie is om de gren-
het afbreken van een kermis laat heel veel dat daar
meer in staat is contact te maken zijn eigen waar-
volgen en leiden.
zen steeds verder op te rekken als het gaat om gees-
mee verbonden was óók verdwijnen. Was ik in het
neming. Blijf vooral uit de inhoud, een beschrijving
begin nog verbaasd dat het zoveel effect had, nu sta ik
is voldoende. Zoals Bandler zegt: “the menu is not
iedereen alle hulpbronnen al in zich heeft, zelfs als
tieve ervaring met ‘ziektes’ als ADHD, ADD, depressie,
er absoluut niet meer van te kijken. En blijkbaar weet
the meal”.
het gaat om het proces om weer met (de visuele
borderline, etc. We zetten ook stappen op het pad van
weergave van) die hulpbronnen in contact te
datgene dat als nog meer somatisch beschouwd wordt
komen.
bijvoorbeeld RSI, migraine, rugklachten en auto-
het lichaam heel goed wanneer het écht goed is opgeruimd.
3. Wat zou je anders willen?
2. je laat zowel structuur als inhoud voor 100% bij de
3. vergaande integratie van de vooronderstelling dat
kraamvrouwenkoorts die te voorkomen zou zijn door
telijke en lichamelijke gezondheid. We hebben nu posi-
Als de cliënt het beeld of het gevoel omschreven
Als begeleider neem je dan de rol om te faciliteren dat
immuunziekten.
heeft, vraag dan of dat is zoals hij/zij het wil. Het
een cliënt er ook daadwerkelijk ‘bij’ kan en dat het pro-
Ongetwijfeld heeft dat wat Deepak Chopra beschrijft
antwoord is vrijwel altijd: “NEE, dit is niet zoals ik
ces oplossingsgericht blijft. Met name dat laatste
als kwantumgenezing ook een structuur. Wat mij
het wil”. Vervolgens kun je vragen: Hoe wil je het
maakt dat instrumenten vanuit NLP, Systemisch werk,
betreft gaan we die structuur snel doorgronden!
dan wel/wat zou je er aan willen doen?
SFBT en somatic experience voor ons van groot belang
Elke gedachte die opkomt is goed. Vaak wil de
zijn.
cliënt het beeld/gevoel weg hebben of veranderen zodanig dat het wél functioneel is. Dan antwoord ik
Gezondheid
meestal: ga je gang. Soms gaat iemand dan aan
Vaak komen mensen bij ons centrum als ze al een heel
de slag en vaak vinden mensen dat zo gek dat ze
lang traject achter de rug hebben. Niet altijd is het
wat hulpvragen nodig hebben.
leuk om dan te horen dat verandering vaak snel gere-
Cathelijne Wildervank, Master Practitioner, is mede-oprichter van het ADHD-centrum Zuid-Holland. Het centrum biedt individuele begeleiding, maar ook opleidingen voor ADHD-ers, ouders en professionals.
aliseerd kan worden. Als NLP-ers weten we allemaal 4. Afsluiten
hoe snel verandering kan gaan, zeker als je de juiste
Je kunt de cliënt vragen of het goed is zo of dat er
36
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
chunck(grootte) te pakken hebt. Misschien juist daar-
N L P
&
G e z o n d h e i d
voor meer info: www.adhd-zh.nl contact auteur:
[email protected]
37
thema: NLP & Gezondheid
Gil Olaerts
NLP en Gezondheid Onze gezondheid is een kostbaar bezit.
Ook homeopathie, reiki, neuraaltherapie en anderen
richten op een ontsnapping aan de leeuw. Voor het
Regelmatig hoor je mensen zeggen: “Oud worden
zijn geneeswijzen die gebaseerd zijn op het genezen
gegrom ging alle aandacht naar het overwinnen van de
is niets, zolang we maar gezond blijven”. Voor
van een verstoring in het energetisch evenwicht van de
bacteriën. Je was niet in staat om overeind te komen.
veel mensen hangt hun leven van hun gezond-
mens.
Het gegrom geeft je de energie om vuur te maken of
heid af en laat ons eerlijk zijn; het leven is een-
Hierbij kun je de mens in een vereenvoudigd model
in je auto te geraken en weg te vluchten of om gelijk
voudiger met een goede gezondheid.
zien als: componenten van gevoelens, denken en
welke andere oplossing te verzinnen. Het zal je lichaam
Lichamelijke pijn of letsel halen bij de meeste
lichaam. Deze drie variabelen of aspecten weerspiege-
niets opleveren als je nu verder je energie steekt in
van ons hun mentale kracht, zelfvertrouwen en
len het mens-zijn van dat ogenblik en staan niet lineair
het overwinnen van de bacteriën als de leeuw je kan
veerkracht naar beneden. In dit artikel lees je dat
tegenover elkaar ook al lijkt het soms dat het ene de
oppeuzelen. Het lichaam stopt dus de strijd tegen de
NLP een uitstekend hulpmiddel is om inzicht te
oorzaak is en het andere het gevolg. Ze functioneren
bacteriën en mobiliseert energie om de confrontatie
krijgen in de onderliggende structuur van onze
eerder als een “holon”. Holons zijn op zich staande
met de leeuw te kunnen vermijden.
ziekte-symptomen en om onze gezondheid te
gehelen die met elkaar verbonden zijn en een uitdruk-
optimaliseren.
king zijn van een mens. (Een holon is een Griekse uitdrukking voor iets dat tegelijkertijd een geheel en een
Ziekte; een verstoring van energievelden?
Symptomen en NLP vooronderstellingen
onderdeel is.) Elke verandering in één van de holons
Wat geeft nu een verandering in één van de aspecten
verandert het geheel waarvan ze deel uit maken en
van ons mens-zijn?
Elk ziektesymptoom wijst op een verstoring van de
omgekeerd.
Zoals we in NLP cursus gezien hebben, wordt elk
persoonlijke energievelden.
gedrag bewust of onbewust gestuurd en kan je lichamelijke symptomen van ziekte vergelijken met een
energievelden die door en/of rond ons fysieke lichaam
Ziekte en gezondheid als externe manifestatie en gedrag
stromen. Elke ziekte of symptoom zou te maken heb-
We kunnen een incongruentie tussen het gezegde en
1
ben met een teveel en/of te weinig aan energie op
de bijhorende gevoelens van iemand herkennen via
intentie: Stel dat elk symptoom, elke ziekte eigen-
specifieke punten op ons lichaam. Deze zijn gerela-
‘minimal cues’. Dit zijn kleine, zintuiglijk waarneemba-
lijk een positieve intentie heeft t.o.v. je totaliteit, je
teerd met het orgaan dat de oorzaak zou zijn van het
re, fysieke veranderingen van die persoon. Zo kun je
symptoom.
de ziektesymptomen beschouwen als de externe mani-
Via acupunctuur zijn wij ons bewust geworden van de
gedrag. Aan de basis van elk gedrag ligt een positieve
mens-zijn. 2
Mensen maken de beste keuze die ze op dat ogen-
festatie of de fysieke uitdrukking van de bewuste en/of
blik hebben: het onderbewuste maakt een voor
onbewuste interne processen van de mens. Ofwel het
hem beste keuze van dat ogenblik. Het herkent
concreet worden van een abstract bewust en/of onbe-
enkel de ziekte als middel om aan de intentie te
wust denken. Dit is, in NLP-termen, het ‘complex equivalence’ van een criterium; het zintuiglijk specifieke
voldoen. 3
De wereldkaart is niet de wereld: Het onderbewus-
equivalent van een persoonlijke waarde.
te handelt vanuit zijn eigen model van de wereld,
hun doelstellingen te bereiken: Het onderbewuste
Het fysieke niveau van de mens is dus een weergave
opgebouwd uit vroegere ervaringen, gedachten en
heeft alle middelen om zijn positieve intentie te
van zijn denken en/of gevoelens en omgekeerd.
patronen. De gedachten, ideeën, overtuigingen die de persoon heeft meegekregen vanuit de omgeving
De betekenis van je communicatie is het effect dat
Stel dat een mens beschikt over 100% energie. Als één
en ervaringen vanuit zijn kinderjaren, of zelfs uit
je bereikt, onafhankelijk van je intentie: De ziekte
van de aspecten van het “menselijk zijn” extra energie
vorige levens kunnen de keuze bepalen.
is het effect dat het onderbewuste bereikt en is
nodig heeft, gaat dit ten koste van de andere aspec-
Vergeet niet dat ook baby’s met een verleden ter
ten. Zo kan een mens zich moe en uitgeput voelen
wereld komen. Steeds meer komt de wetenschap
door het vele piekeren of door lichamelijke letsels.
tot de ontdekking dat er een energetische over-
we ze bedoeld hebben: het onderbewustzijn heeft
Bijvoorbeeld; je ligt in een tent in de Afrikaanse savan-
dracht is van informatie die in de cellen wordt
de flexibiliteit om het doel te bereiken, zo kan
ne en je hebt een zware bacteriële infectie met hevige
opgeslagen.
depressie tot kanker leiden en huiduitslag tot
Falen bestaat niet, er is alleen feedback: Een
astma, indien de boodschap van de symptomen
symptoom of ziekte is een leerpunt.
niet begrepen wordt, verandert het onderbewuste
Mensen hebben de hulpbronnen; de middelen om
zijn koers.
diaree als gevolg. Je hoort het krachtige gebrul van
4
een leeuw buiten je tent. Op dat ogenblik nemen de hersenen de beslissing om de overblijvende energie te
38
verwezenlijken. 6
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
5
N L P
&
G e z o n d h e i d
onafhankelijk van zijn intentie. 7
Kracht is de kunst om resultaten te bereiken zoals
39
thema: NLP & Gezondheid
Ook op kortere termijn kan een gedrag een vast
Enkele voorbeelden:
•
Een migraine die zich op gedragsniveau bevond
vrouw hier niet klaar voor te zijn. Het roken was
om te ontsnappen aan huiselijke klusjes. Dit
verdween door een ‘six step’. Deze vrouw kreeg
het enige middel om zich terug te trekken uit het
gedrag zal zich later, bij de volwassene manifeste-
steeds migraine als ze de situatie niet meer onder
kantoor waar haar man en haar ouders steeds in
ren, meestal onbewust, indien hij/zij verplicht voelt
controle had. Het creatieve deel
conflict lagen. Het bedrijf was van
taken te volbrengen waar hij niet achter staat.
bracht drie nieuwe gedragingen
haar ouders en zij en haar man
Ik weet dat velen nu zullen zeggen dat migraine
naar haar bewustzijn: meditatie,
werkten in dit bedrijf. Ze stikte als
erfelijk is. De nieuwe wetenschap ontdekt steeds
naar de vogels luisteren en gaan
meer dat ons denken en onze gedachtegang het
wandelen. Bij de eerste nieuwe
DNA in de cel kan veranderen. Met name de ont-
zware confrontatie met haar
dekking dat er een omzetting plaatsvindt in het
zoon ging ze spontaan naar bui-
RNA DNA onder invloed van langdurige voedingspa-
ten om te wandelen en begon te
tronen en/of gemoedstoestanden op de chemica-
luisteren naar de vogels. Ze ver-
liënhuishouding in de cel. Deze ontdekking in de
telde dat ze moest lachen omdat
microbiologie doorprikt het Darwinisme en opent de
het nacht was en toen hoorde ze
deur naar overerfbaarheid van aangeleerd gedrag.
de uil roepen. “Normaal lig ik
Wie zegt dat het patroon zich niet energetisch in
dagen in bed gekluisterd door
ons celgeheugen heeft vastgezet?
een zware aanval na zo’n een
CAPACITEITEN:
confrontatie, nu heb ik gewoon
Het onderbewuste kan zijn toevlucht zoeken in een
verder gewerkt.”
dat migraine of zware hoofdpijn hem de kans geeft
3
Een vrouw wou van het roken af omwille van een chronische hoest. Na de ecologiecheck bleek de
patroon worden. Het kind kan ondervonden hebben •
NLP om
4 8
onderliggende processen bloot te
Een vrouw met een zwaar astma
leggen
ting in het verleden van een cliënte, beeld op, ook de inwendige letsels die door de verkrachting waren ont-
haar kinderjaren, is na het lopen
staan verdwenen, volgens de verlos-
gepaard kan gaan bij spreken in het openbaar. Die
van de neurologische niveaus
kundige, op miraculeuze wijze.
stress zou de oorzaak van de migraine zijn. Wat
(een oefening op basis van de
maakt dat die stress zo hoog oploopt? Ontstaat de
neurologische niveaus) gaan jog-
stress door twijfel aan de capaciteiten en/of omwil-
gen zonder verstuiver. Daarvoor diende ze tijdens
bij een kankerpatiënt, bleek deze een reis te willen
le van angst om als een gieter af te gaan?
het joggen regelmatig haar medicatie te inhaleren
maken met vrouw, kinderen en kleinkinderen.
CRITERIA:
om te kunnen ademen. Ook de aanvallen bleven Het voordeel van deze oefening is dat de persoon
gezondheid, rond veiligheid en zekerheid. “Je kan
inzicht krijgt over zijn/haar gedrag in een bepaalde
intentie waar te maken.
niet gezond zijn, als je goedkope wijn drinkt.” Het
omgeving en dit vanuit elk neurologisch niveau. Bij
fabeltje dat een vrouw hoofdpijn krijgt als de man
de terugkeer op het omgevingsniveau ervaart de
Symptomen en de (neuro)logische NLP-niveaus
seks wil, kan je ook zien als een vlucht. Het is een
persoon geen enkele noodzaak meer tot het oude
‘away from’ het verstoren van de relatie op het
gedrag en ziet zichzelf in een nieuw meer geschik-
Laat ons als voorbeeld eens “migraine” plaatsen op de
ogenblik dat de man seks wil en de vrouw er niet
ter gedrag.
neurologische niveaus:
aan toe is. IDENTITEIT:
•
•
Bij het maken van een ‘outcome’
Een borstkankerpatiënte is reeds jaren stabiel door
Vanuit de omgeving kan migraine als een patroon
Als de vrouw haar identiteit legt op het gebied van
een criteriumspin op angst voor confrontatie. Het
overgedragen zijn. “Als je teveel koffie drinkt krijg
de perfecte echtgenote, kan migraine helpen op het
vermijden van confrontatie binnen haar relatie had
je migraine” of “van rode wijn krijg je migraine” of
ogenblik dat ze aan haar eigen perfectie niet kan
haar zoveel opgekropte gevoelens bezorgd die haar
“te weinig slaap geeft migraine”. Enzovoorts. Het
voldoen.
juist weghielden van de verlangde harmonie. Deze
MISSIE:
oefening leverde haar een nieuwe attitude in haar
en invloed hebben op de persoon. In de omgeving
Als de zin van het bestaan in vraag gesteld wordt
huwelijk op. Door het aangaan van de voor haar
kan migraine zo vanzelfsprekend zijn dat het
dan kan dit tot lichamelijke symptomen leiden.
noodzakelijke confrontatie van dat ogenblik stopte
abnormaal zou lijken als je het niet had.
40
naar aanleiding van een verkrach-
ten het aan de stress, de spanning die bijvoorbeeld
dwijnen en er andere middelen zijn om de positieve
2
mooie en nuttige NLP-oefening)
verleden dat dateerde vanuit
weg.
6
zetten.
bekwaam te zijn kan leiden tot migraine. Velen wij-
men worden in het eigen waardesysteem rond
zijn overtuigingen die vanuit de omgeving komen
ontvluchten. Hier diende eerst
loste niet alleen het negatieve zelf•
De overtuigingen van de omgeving kunnen opgeno-
5
haar die verstikkende omgeving te
• Een vergevingsproces (een zeer
Er is altijd een andere keuze mogelijk: Dit heeft tot
OMGEVING:
betrokken was. Haar onderbewuste
gewerkt te worden rond grenzen
gevolg dat de symptomen ook steeds kunnen ver-
1
gevoelsmatig bij beide partijen beschermde haar: het roken hielp
migraine aanval als er capaciteiten van de persoon in gedrang komen. De angst om te falen, niet
het ware in een omgeving waar ze
ze de verkankering van haar lichaam.
GEDRAG:
Hetzelfde symptoom kan zijn manifestatie krijgen van-
Kinderen nemen het rolpatroon van de ouders over
uit een ander neurologisch niveau.
Soms kan een simpele oefening de kern raken en de
en als de ouder geplaagd werd met migraine kan
Het is goed om daarmee rekening te houden, het
noodzakelijke verandering in het celgeheugen teweeg
dit patroon/gedrag onbewust zijn overgenomen.
bepaalt namelijk de keuze voor een efficiënte oefening.
brengen. Soms echter is een omweg aangewezen.
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
41
thema: NLP & Gezondheid
Frank Bourke | vertaling redactie INzicht Gezien ze alle werkzaam waren in het familiebedrijf
Conclusie
leek dit voor hem onmogelijk. De familie maakte
Meer dan ooit dienen we in relatie tot de patiënt de
het onmogelijke waar en ze vertrokken voor een
ethische normen van NLP indachtig te blijven. In deze
week op reis. Hij is teruggekomen en werd twee
context vooral:
dagen later in een ziekenhuis opgenomen en bin-
1
Het tonen van respect voor de waardigheid en
2
Nooit bewust veranderingen provoceren of
nen de week was hij dood. Er was medisch gezien geen enkele aanwijzing dat hij op zo korte tijd zou
integriteit van het individu in woord en daad.
NLP-protocol behandeling Post Traumatische Stress Stoornis
sterven. De kanker was in een beginstadium en het
interventies doen die schadelijk zijn voor de
Dit protocol wordt aan de therapeutische
was één van die kankers die zeer traag vooruit
ecologie van het individu.
gemeenschap aangeboden als een hulpmiddel.
Respect hebben voor en belang hechten aan het
Het kan worden ingezet bij elk sterk onplezierig
confidentiële karakter van de relatie met de cliënt.
gevoel dat vrij direct gekoppeld is aan een stimu-
Zorg voor het behoud van de autonomie van het
lus of aan een groep stimuli. Bij PTSS of een
individu, zijn recht op informatie, zijn keuzevrij-
‘fobie’ is er vrijwel altijd sprake van een dergelij-
gaan en veel kans op genezing heeft.
3
De dankbaarheid van zowel patiënt als familie blijft ontzettend groot, omwille van de gemoedsrust, die beide partijen door de begeleiding verkregen heb-
4
ben.
heid, zijn beslissingsrecht en zijn
ke instant koppeling.
Voor deze cliënt ging het niet om
recht op oordeel.
Het protocol is een verdere uitwerking van de
de genezing. Hij had zijn leven
NLP is een uitstekend hulpmiddel
“snelle fobiebehandeling” die door Richard
voltooid en kon voldaan en in har-
om onderliggende processen van
Bandler en John Grinder werd ontwikkeld en voor
symptomen of ziekten bloot te leg-
het eerst gepubliceerd in het boek Frogs into
gen en patiënten mentaal te bege-
Princes* (1979).
leiden in hun ziek zijn en vooral …
Er zijn natuurlijk nog andere manieren om de
hun beter worden.
cliënt te leren hoe hij kan dissociëren. We hopen
monie met zichzelf en zijn geliefden overgaan.
Een outcome op gezondheid
mate van gezondheid:
dat je komt met suggesties die ons helpen deze beschrijving van het proces te verbeteren. Ook
Het zou een valkuil kunnen zijn om ons te focussen op het symptoom of de ziekte. Een ‘outcome’ maken op gezondheid brengt in het ‘obstacle frame’ meestal een essentieel gegeven naar boven. Soms is het bereiken van deze ‘sequitor’ van de ‘present
alternatieve instructies waarvan je gemerkt hebt
weerspiegeling
dat ze werken worden met open armen ontvangen.
van innerlijke
*Nederlandse vertaling: De betovering van de taal: de NLP methode voor gedrags-
state’ belangrijker als ‘outcome’ dan de outcome op gezondheid. Deze ‘sequitor’ is niet noodzakelijk dezelfde
verandering (Uitgeverij De Toorts)
wereld
als de positieve intentie van het ziek-
Vooronderzoek
tegedrag.
Onderzoek in het intakegesprek in welke mate de problematiek van de cliënt een wezenlijke fobische
Om aan de voorwaarden van een
(onmiddellijke geconditioneerde) respons is op een sti-
goede vormgeving van een ‘outcome’ te voldoen dient
mulus die betrekking heeft op de traumatische gebeur-
de cliënt zich bewust te zijn dat de gezondheid een
tenis zelf (in dat geval is het hieronder beschreven
deel is van hemzelf. De verantwoordelijkheid voor de
proces heel effectief). Bepaal ook in hoeverre de bete-
gezondheid wordt veelal buiten de persoon gelegd,
kenis van de gebeurtenis in de grotere context van het
zowel door hem/haarzelf als door de anderen en wordt
leven van de cliënt en/of het zelfgevoel van de cliënt
beschouwd als afhankelijk van vele factoren die buiten de persoonlijke controle liggen. Dit is een belangrijk ‘obstacle frame’ en de ‘outcome’ dient eerst gedownchunkt te worden tot een niveau waar de cliënt kan geloven in zijn mogelijkheden, met andere woorden: tot een deelaspect van de totale ‘outcome’ dat de persoon wèl onder zijn controle ervaart. In deze tijd, waar we steeds meer bewust worden van de kracht van onze gedachten, is onze gezondheid (of
een rol spelen (in dit laatste geval zal onderstaand pro-
Gil Olaerts is o.a. NLP trainer en al ruim 30 jaar werkzaam in de mentale gezondheidssector in Vlaanderen. Ze functioneert vanuit een holistisch denkkader. Als psychologisch counselor met sterke intuïtieve vermogens heeft ze jarenlang haar man bijgestaan in zijn medische praktijk voor alternatieve geneeskunde. Ze verzorgt o.a. workshops zoals ‘NLP en vermagering’, ‘Seksualiteit en spiritualiteit’, ‘Angel workshop’ en ‘Genees jezelf’
42
Als er sprake is van beide, maak dan een duidelijk onderscheid tussen die twee. Leg uit dat het proces heel effectief kan zijn in het eerste geval (met weglating van flashbacks en andere onmiddellijke paniekreacties op de verwijzingen naar/herinneringen aan de traumatische gebeurtenis), maar niet in het tweede geval. Als dit onderscheid goed aan de cliënt wordt uitgelegd, kan deze veel baat hebben bij dit proces. Hij zal beseffen dat het proces waarschijnlijk geen invloed
juist: het gebrek eraan) ook slechts een weerspiegeling van onze innerlijke wereld.
ces zelden helpen).
contact auteur:
[email protected]
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
zal hebben op de betekenis in de grotere context.
N L P
&
G e z o n d h e i d
43
thema: NLP & Gezondheid
1. Rapport and framing
2. het identificeert de specifieke stimulus die je voor het verdere proces kunt gebruiken.
Begin met het maken van rapport met de cliënt. Leg uit dat je een visualisatieproces gaat inzetten dat in
5. Anker dissociatie Anker de dissociatie. Observeer de cliënt zijn non-ver-
3. het demonstreert de non-verbale respons van de
bale response. Terwijl je observeert stel je de volgende
het algemeen comfortabel aan zal voelen, maar waar-
cliënt als hij aan de traumata die hij heeft ervaren
vraag: “Nu wil ik mijn hand zachtjes op je bovenarm
bij er minder plezierige momenten zullen voorkomen.
denkt. Als je in een latere fase, na de interventie,
leggen en hem daar laten, om dit gevoel te stabiliseren
Vraag over de reeds ingezette interventies en leg uit
de respons test door dezelfde vraag te stellen dan
en je eraan te herinneren waar je bent, is dat goed?”.
hoe verschillend het proces is dat je zelf gaat inzetten.
verwacht je een veel krachtigere respons te obser-
Leg dan je hand zachtjes op de arm van de cliënt en
Als onderdeel hiervan zal je op een gegeven moment
veren. Deze bevestigt, of ontkracht, dat de inter-
houd die daar.
je hand op de cliënt’s arm leggen, doe dit voor en
ventie succesvol is.
6. Dissociatie film
vraag of dat een probleem voor de cliënt is. Stel de vraag aan de orde of er nog vragen of onrust over dit
3. Break state
proces bij de cliënt aanwezig zijn. Leg uit dat de cliënt
Leidt de aandacht van de cliënt af door een neutrale
dicht en zie een zwart-wit beeld van jezelf voor het
op elk moment in het proces aan kan geven om te wil-
vraag te stellen. Bijvoorbeeld, over hun werk, favoriete
incident, vlak voordat er iets slechts gebeurde”.
len stoppen, vragen kan stellen of een gewenste pauze
eten, etc. Laat de cliënt zo nodig rondlopen of doe iets
“Voordat je iets gaat doen ga ik je eerst een aantal
kan nemen.
anders om de cliënt te laten dissociëren.
instructies geven. Dadelijk ga ik je vragen om naar een
2. Toegang tot probleem en kalibreren
4. Visuele en kinesthetische dissociatie
het ziet overkomen tot het moment na de gebeurtenis,
Kalibreer de cliënt zijn non-verbale gedrag als hij in de
Gebruik één van de hieronder genoemde manieren, of
je oké bent. Als je aan het einde van die film bent
probleemstaat is.
een andere, om tot dissociatie van de emotionele
gekomen, daar waar je ziet dat je oké bent, dan wil ik
Stel vragen als:
gevoelens te komen.
dat je de film stilzet, als een zwart-wit beeld. Houd je
•
“Stel je voor dat je in een bioscoop zit. Je ziet
ogen dicht en knik met je hoofd om mij te laten weten
“Ga terug naar de laatste keer dat je een dergelijke
jezelf in een zwart-wit beeld op het filmscherm in
dat je daar bent aangekomen. Heb je dit begrepen? Zo
reactie had?”
een neutrale omgeving. Je laat je lichaam in de
ja, aan de slag ermee.”
“Wat is daar het slechtste voorbeeld van?”
stoel zitten en gaat naar de projector. Daarvandaan
Let goed op dat de cliënt dit op een comfortabele
Dit dient drie doelen:
zie je jezelf zitten in het midden van de bioscoop,
manier doet. Vraag eventueel hoe dit voor de cliënt
1. het bevestigt dat de cliënt een zeer snelle en
terwijl je naar het zwart-wit beeld op het scherm
was. Herhaal dit, zonodig, net zolang totdat de cliënt
intense emotionele reactie heeft bij de betreffende
zit te kijken. Leg nu je handen op het plexiglas
dit zonder stress kan doen.
stimulus, zowel intern als extern.
scherm van de projector en voel de harde onder-
Als er sprake is van hele grote stress, onderbreek en
grond van het plexiglas dat je scheidt van het
ga terug naar stap 4.
beeld op het filmscherm.”
Andere mogelijkheden om de traumatische gebeurtenis
“Nu wil ik dat je letterlijk een stap naar achter
te down chunken zijn;
doet, stel je voor dat je achter jezelf staat. Leg je
Kijk als eerste stap alleen naar de bovenste helft van
handen op de schouders van dat beeld van jezelf.
de film, kijk daarna naar de onderste helft.
Voel de vorm, de spierspanning in de persoon voor
Kijk als eerste stap naar elke derde seconde van de
je en houd je handen daar”.
film, daarna elke tweede en als derde stap elke eerste
“Ik wil dat je jezelf voorstelt in een grote bioscoop,
seconde van de film. Als de cliënt zonder stress de film
terwijl je op de eerste rij zit, helemaal aan de zij-
heeft bekeken, haal je hand van zijn bovenarm en ga
8. Test
kant. Hierdoor zie je het beeld smal en dun, het
over op stap 7.
Probeer herhaaldelijk de originele traumatische gebeur-
Geef de cliënt de volgende opdrachten: “Doe je ogen
zwart-wit film van het incident te kijken terwijl je jezelf
“Hoe is het voor jou om een flashback te hebben?”
•
•
waar je ziet dat je het allemaal hebt overleefd en dat
geluid is niet goed te horen. Op het scherm zie je
•
44
tenis te bereiken. Gebruik hiervoor vragen als:
jezelf in een neutrale positie. Zie hoe je er vanuit
7. Geassocieerde film omkering
“Hoe is het voor je als je aan de gebeurtenis
deze positie uitziet, hoe smal en klein, en verte-
Stel de cliënt de vraag of hij ooit een film achteruit
denkt?”
kend”.
heeft gezien, of een video heeft teruggespoeld. Vertel
“Vertel me over slechtste moment dat je je zo voel-
“Ik wil een pluk haar aan de achterkant van je
dat je dadelijk hem gaat vragen om in het stilstaande
de?”
hoofd beetpakken. Ik zal er zachtjes aan trekken
beeld op het scherm te stappen en de gebeurtenis in
“Denk nu aan de flashback, hoe is het voor je?”
zodat je hoofd een paar centimeter naar achter
kleur terug te spoelen met hem in de gebeurtenis. Je
“Is er een mogelijkheid om het slechte gevoel terug
gaat, om je te ondersteunen bij dit proces. Is dat
voelt jezelf terug bewegen. Dit terugdraaien doe je
goed voor jou?”. Als de cliënt hiermee akkoord
heel snel. Je doet dit zo snel dat de gebeurtenis mis-
Luister naar de verbale respons van de cliënt, maar
gaat, pak dan een pluk haar aan de achterkant van
schien anderhalf, op zijn hoogst twee seconden duurt,
besteed de meeste aandacht aan de non-verbale
het hoofd beet, vlak bij de nek. Trek zachtjes het
dan ben je weer op het moment vlak voor de gebeur-
respons. Deze zou congruent moeten zijn met de uit-
hoofd van de cliënt recht naar achteren. Let erop
tenis. Is dat duidelijk voor je? Oké, ga je gang.
gesproken woorden. Daarnaast zou er een groot ver-
dat het hoofd niet naar een andere kant zwabbert,
Verzeker je ervan dat de cliënt dit in een snel tempo
schil moeten zijn met de reacties die je in stap 1 hebt
maar echt recht naar achteren gaat.
doet, sluit af met de vraag; “Hoe was dit voor je?”.
geobserveerd.
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
te krijgen?”
45
thema: NLP & Gezondheid
Helen te Vaanholt
9. Follow up Deze fase wordt alleen ingezet als de oorspronkelijke traumatische gebeurtenis ook fysieke gevolgen had. •
• •
Gecorrigeerde film
De PTSS is een ziekteclassificatie die we overgehouden hebben aan
KidsNLP:
de Vietnamoorlog in de 60-er en 70-er jaren. Vietnam veteranen kwa-
Stel je de originele gebeurtenis voor, maar deze
men psychisch ziek naar huis van de gruwelen van de oorlog en de
keer zonder dat je gewond raakt. Stel je bijvoor-
eerdere theorie dat je “eigenlijk” ziek geworden was van een “pre-
beeld voor dat je als stuntman dezelfde gebeurte-
morbide persoonlijkheid” (zeg maar een soort aangeboren psychi-
nis meemaakt.
sche zwakte) werd als oneerlijk ervaren. Dus je kunt getraumatiseerd
Break state
raken van levensbedreigende en gruwelijke gebeurtenissen op latere
Denk aan iets neutraals of plezierigs.
leeftijd en we noemen deze ziekte PTSS als de traumata langer dan 3
Herhaal de film
maanden geleden plaatsvonden en anders een acute stress stoornis.
Tijdlijn op eigen wijze Hij is een geweldig knulletje om te zien en hij
Volwassenen hebben vaak niet eens in de gaten wat er
praat je, heel wijs, de oren van het hoofd. Is
gebeurt. Er zijn kinderen die, onbewust, uit zichzelf zo
bereid om jou altijd te helpen en te troosten. Met
ontzettend veel geven aan anderen. Hen een goed
zijn vijf jaar is hij heel goed bij de pinken en
gevoel geven, ze gelukkig laten zijn. Noch het kind,
blemen vaak bij.
geeft jou een heel fijn gevoel.
noch de omgeving hebben in de gaten wat er gebeurt
Stel vragen als: “Hoe was dit voor jou?”, “Voel je je
Terecht maakt Frank Bourke in zijn NLP protocol onderscheid in het
Zij … is een stuk ouder en is zeer intelligent. Ze
voor en met het kind. Het kind heeft, misschien als
anders nadat je dit hebt gedaan?” Observeer zowel
belevingsaspect van de hulpzoekende. Want veel PTSS symptomen
werkt in een communicatiebedrijf, waar je heel
missie, meegekregen om helend te zijn voor de mede-
de non-verbale response als de verbale. Wat je
kunnen ook het hele leven op z'n kop zetten en daarmee verandert
goed moet beargumenteren waarom en hoe je
mens.
observeert zou krachtiger moeten zijn dan boven-
dan ook de persoonlijkheid, de stijl van leven, het spontane reageren
een bepaalde opdracht doet. Ze steekt in sommi-
genoemde stap 8.
op gebeurtenissen. Angst verlamt en de wens om de angsten kwijt te
ge situaties ver boven haar leidinggevenden en
Gezagsconflict
raken, te elimineren ligt vaak op de voorgrond van de hulpvrager.
collega’s uit. Zij voelt zich echter minder goed,
Dat was ook wat Danny* (5) regelmatig te horen
Toch is het juist om met de klant te durven leren erkennen dat de
vooral onzeker in haar communicatie.
kreeg. Hij was zo lief en hij hielp zo graag.
De overeenkomst? Beiden stellen hun leven in
Ondertussen werd Danny vreselijk overvraagd door zijn
het teken van de ander en de wensen van die
omgeving. Iedereen voelde zich gelukkig, behalve hij-
ander. Zijn daar beiden zeer bedreven in…
zelf. Zo klein als hij was stak hij een berg energie in
elke traumabehandeling. En het leren afscheid nemen, ook van de
Hebben beiden al heel vroeg aangeleerd om hun
anderen, die hem zooo lief vonden en hield niets voor
traumatische belevenissen.
filtersysteem te richten op “de ander”. Ze zijn erg
zichzelf over. Dat brak natuurlijk op. Danny ging onge-
‘Sorting by Other’. Uiteraard zijn bij beiden de
wenst gedrag vertonen. Deed precies waar hij zin in
Dit NLP protocol heeft het heel goed gedaan bij de “9/11” slacht-
oorzaken anders. Nog een overeenkomst? Met
had en nam niets aan van de volwassenen om hem
offers en daar speelde natuurlijk ook bij mee dat de algemene ver-
beiden heb ik op de tijdlijn gewerkt. Hieronder
heen. Op school werd hij onhandelbaar; juf en hij kon-
ontwaardiging van deze terreurdaden tegen de Twin Towers de PTSS
lees je het verrassende resultaat.
den niet meer door dezelfde deur. Hij pikte niets meer
Herhaal de gecorrigeerde film zo’n acht tot tien keer, met elke keer een korte pauze aan het einde van de film. •
Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) en Acute Stress Stoornis
De symptomen zijn vooral invaliderend op het gewoon kunnen leven met veel angsten en daar dan weer een innerlijk gevecht tegen. Nachtmerries, vermijdingsgedrag (=fobie) en herhalingsbelevenissen en daar dan weer een stemmingsdaling tot depressie en/of slaappro-
Feedback
“life events” een plaats krijgen in het leven - hoe oneerlijk ook, hoe onrechtvaardig ook - en dat domweg verwachten dat alle angsten geëlimineerd gaan worden onrealistisch is. Het leren durven ervaren van deze bedreigende ervaringen dient ook een onderdeel te zijn van
klachten sociaal heel aanvaardbaar maakten. Trauma's opgelopen in
Frank Bourke is NLP-er van het eerste uur en gepensioneerd hoogleraar klinische psychologie. Hij is verbonden aan het IASH (Institute for the Advanced Studies of Health) als directeur van het wetenschappelijke Project Research & Recognition. Bovenstaand protocol is door hem ontwikkeld en o.a. toegepast op 800 overlevenden van 9/11/2001 in New York. De resultaten van zijn aanpak waren in vergelijking met de resultaten van 30 andere therapeutische hulpverleners waar hij in dit kader mee samenwerkte verbluffend: snel en effectief. Toen hij hierna NLP effectief voor zichzelf inzette bij het omgaan met en het genezen van een ernstige ziekte, committeerde hij zich volledig aan de doelstelling om NLP wetenschappelijk te (doen) onderzoeken en erkend te krijgen en de effectieve toepassing van NLP te (doen) bevorderen.
individuele situaties met een veel mindere sociale (h)erkenning (echtscheiding, faillissement, grensoverschrijdend gedrag) zullen daarmee extra zorg behoeven. Dat deze brede aanpak op visueel, auditief en kinesthetisch contact leggen daarmee beter werkt dan eenzijdiger behandelen middels alleen begrip tonen, doorspreken
van haar. Moeder, een wijs mens, ging een andere Ik zie het dagelijks om me heen. Mensen die ergens
school zoeken. Een plek waar Danny meer tot zijn
onderweg op hun levenspad een boodschap hebben
recht kon komen. Waar duidelijkheid en structuur was.
ontvangen en zich dat eigen maakten: “Ik doe er niet
Waar alleen van hem gevraagd werd te doen waar hij
toe, een ander is belangrijker,” en “Als ik er ben voor
voor gekomen was. Spelen en leren.
en/of EMDR (snel heen en weer kijken of geluiden waarnemen bij het
de ander dan word ik daarvoor beloond.” Eerlijk gezegd
actueel opnieuw inleven van de traumatische gebeurtenis) of zelfs
herken ik mijzelf onmiddellijk in deze groep. Ik richt
dempen, d.m.v. angstdempende psychofarmaca - dat geloof ik wel.
me ook het liefst op een ander. Heeft dit te maken met
De grootste uitdaging ligt in het met rapport kalibreren en dan
die boodschap of ligt de oorzaak dieper? Misschien een
samen op weg gaan om de ellende in stukjes te desensitiseren, even-
diep verborgen vraag? Misschien wel de vraag: Mag ik
tueel zelfs anesthetisch (gevoelloos) te maken door actief te leren
er wel zijn, met mijn hele hebben en houwen? IK, met
dissociëren. Of je daarbij de bioscoopmethode of je eigen tv scherm
mijn plus- en met mijn minkanten?
gebruikt met veranderingen aanbrengen in de submodaliteiten - aan-
De eerste vraag die de SBO-er zich stelt is: Wil jij mij
gepast aan de belevingswereld van de klant - is ieders eigen keuze. Ook het aanraken zal voor veel klanten een reïnforcer zijn.
accepteren zoals ik ben? Accepteer ik mijzelf met alles erop en eraan komt als
Ik denk dat deze NLP methode het waard is om deze ook in Nederland te introduceren en uit te voeren daar waar nodig. Wat mij
allerlaatste vraag.
betreft ga ik dit protocol toepassen in mijn psychotherapeutische
Vaak wordt ons gedrag beloond vanuit de omgeving:
praktijk.
familie, vrienden, de school, de sportclub etc. Vooral als ze het eens zijn met het gedrag. “Och, dat vind ik
voor meer informatie: zie Frank’s Blog op www.nlpiash.org contact:
[email protected]
Frederik Westerouen van Meeteren NLP (kinder-en jeugd) psychiater contact auteur:
[email protected]
46
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
nou zo lief van haar.” Of wat dacht je van: “Ik (de volwassene) voel mij altijd blij worden van jouw kind. Hij is zo sprankelend en lief.”
N L P
&
G e z o n d h e i d
47
Dan was er nog wel het gezagsconflict. Danny mocht
de volwassenen. Door op de hoogte van Danny te gaan
Hij sprong weer uit mijn armen en liep weg. Moeder en
weer leren kind te zijn i.p.v. de zorgende volwassene.
zitten, op mijn knieën, wilde ik een gelijkwaardig con-
ik waren toch wel een beetje geschokt van deze uit-
Spelenderwijs te leren leren zoals kinderen mogen
tact maken. Danny vond dat blijkbaar niet nodig en hij
barsting en spraken nog even met elkaar. Horen wij in
doen en dan te ontdekken dat het ook nog leuk is. De
zakte ook door zijn knieën. Misschien in de overdrach-
één keer achter ons: “Ik heb het op mijn (met nadruk
vorige juf had naar Danny toe wat steekjes laten val-
telijke zin: ‘ik ben kleiner dan jij en wil dat zo houden.
op mijn) tijdlijn gezet en wanneer ik groot genoeg ben
len, kon de eigenheid van Danny niet respecteren. Hij
Ik accepteer jou als grotere.’
ga ík andere mensen leren gelukkig te zijn.”
moest en zou, onder dwang, haar weg volgen. De
Weer vroeg ik hem of hij van anderen wilde leren en
Het klonk meer dan voldaan. Hij had het laatste woord.
nieuwe juf was de ‘gelukkige’ die het vertrouwen van
wanneer hij groot genoeg zou zijn, als hij echt groot
Enthousiast en vrolijk vertrok hij weer met zijn moe-
Danny terug mocht winnen.
was, hij weer mensen mocht helpen en leraar zijn. Ja,
der.
Lag het alleen aan de vorige juf of was de thuissituatie
dat wilde de kleine Danny wel.
daar ook debet aan? Ja, ook. En zeg nou eens eerlijk;
De grote Danny kreeg dezelfde vraag. Daar zat de
Jannie* kwam tijdens de tijdlijn erachter waarom zij
wat is er als ouder nog mooier wanneer mensen jou
bottleneck. Grote Danny had al zoveel positieve input
zich zo richtte op anderen. Waarom zij een hoge per-
complimenteren met jouw geweldig lieve kind waar
gehad op zijn oude gedrag dat hij zo wilde blijven.
fectiemeter had. Er kwamen bijzondere herinneringen
anderen ook nog eens gelukkig van worden. Als ouders
Moeder deed mee, ze was al meegelopen over de tijd-
naar boven en een antwoord op haar ‘anderszijn’ dan
stik je van trots en was je al gelukkig met je kind, nu
lijn aan de andere kant. “Danny, je kan nu eerst lekker
de andere kinderen. Zij moest om zichzelf lachen toen
ben je dat nog meer. Moeder herkende zich wel in die
spelen en leuke dingen doen. Je hebt dan alle tijd en
ze de beelden terug zag hoe gretig ze was om vooral
anderen, ook zij werd gelukkig van haar kind. En het
ruimte voor jezelf. Je mág straks als je groot bent
maar hetzelfde te zijn als de anderen. Ze wist al heel
kind zelf? Die voldeed maar al te graag aan de wens.
andere mensen helpen. Je mag hen leren wat ze nog
jong dat zij verschilde van een grote groep mensen om
mogen leren. Nu mag je eerst kind zijn en zelf nog een
haar heen. Was altijd al gevoelig geweest en had veel
Zwaar werk
heleboel leren.”
behoefte aan rustmomenten. Veel kinderen om haar
Eerst heb ik een metafoor geschreven voor Danny. In
Ik laste een pauze in om Danny de tijd te geven om er
heen was een bezoeking en ze bekeek alles liever van
het verhaal werd een bolletje wol overvraagd, kreeg
over na te denken. Nou dat deed hij. Met heel zijn lijfje
een afstandje. Al heel jong vertelde zij zichzelf dat ze
bescherming van een groter bolletje wol en kon daarna
kon je hem zien denken. Zijn ogen schoten alle kanten
vanaf een bepaald moment op de andere kinderen
wel spelen en genieten. De keer daarop zijn we de tijd-
op en zijn expressieve gezichtje maakte allemaal
wilde lijken. “Ik hoor het mezelf nog zeggen.”
lijn gaan uitzetten. Danny hielp enthousiast mee en
bewegingen. Hij vond het duidelijk een opgave.
Ze ging op anderen letten, keek hoe zij alles deden en
mocht zelf zijn lijnen uitzetten. Opvallend was dat hij
“Ja Danny,” vulde ik aan, “jij weet al een heleboel
verbaasde zich erover hoe gemakkelijk het de andere
niet in staat was om spontaan te zeggen waar hij de
omdat je al heel veel weet. Dat wist je misschien al
kinderen afging om veel vriendjes te hebben en overal
ijkpunten; dag, week, maand en jaren, had liggen. Hij
toen je in de buik van je moeder zat. Misschien zelfs
te spelen. Dus zij deed dit ook (het leek bijna een
wilde alles beredeneren en onder controle houden.
daarvoor al. Nu mag je eerst kind zijn, spelen en leren
modeling). Toch voelde zij zich doodongelukkig.
Zwaar werk voor zo’n klein knulletje, wel zo veilig.
van deze wereld. Ben je het er mee eens?”
Zij vroeg ook wel heel veel van zichzelf. Hoe kon ze
Nu is voor een kind van vijf een tijdlijn ook wel erg
Na nog een denkpauze knikte hij ‘ja’.
ook weten, dat als je iemand gaat modeleren, alleen
moeilijk. Ze hebben nog geen flauw benul van de tijd,
Met Danny ging ik een stap terug op het moment dat
dat overneemt wat bij jou past. Vooral respect te heb-
de dagen etc. En toch was Danny wonderwel instaat
hij spelen en leren nog leuk vond. Ankerde dit vast op
ben voor je eigen eigenheid.
om zijn tijdlijn uit te leggen en van het feit dat het er
zijn tijdlijn en we liepen terug naar het moment van
Op dat moment wilde ze alles. Ze kon het nooit goed
In een werksituatie is deze onbeperkte acceptatie en
lag, ook nog eens een betekenis aan te geven. Hij
nu, onderweg het plezier van spelen en leren gevend
genoeg doen voor zichzelf. Waar andere kinderen
liefde er niet. Je gaat functioneel met elkaar om en
zuchtte diep en zei: “Ik heb nu zelf veel meer plek.
aan de momenten die nodig waren. Ook in het nu vond
moeiteloos bergen vrienden hadden, kostte het haar
maakt samen een product voor het bedrijf waar je mee
Op de tijdlijn zochten we naar het antwoord: waar wil
Danny nog alles prima. Het volgende punt was om het
bergen energie om zoveel vrienden te hebben.
naar buiten kan komen. Met de ene collega klikt het
en mag Danny leren van anderen en nu nog lekker
plezier in de toekomst ook vast te houden. Daar was
Gelukkig was ze op een gegeven moment zo wijs om
wat beter dan met de andere. Soms hou je er zelfs een
spelen en gelukkig zijn?
Danny het niet mee eens. Hij wende zich af en liep
alleen de vrienden over te houden die er toe deden en
goede vriendschap aan over omdat je wel heel veel
naar het speelgoed. Moeder keek mij een beetje hulpe-
haar accepteerden zoals ze was. Het was ook wel erg
overeenkomsten met elkaar hebt.
Bewondering en erkenning
loos aan. Ik keek naar Danny en zei: “Het is oké,
lastig om te zijn zoals anderen en omdat dit niet lukte,
Zij had het gevoel dat ze maar met weinig mensen
Na een tijdje, vanwege het weinige tijdsbesef en zijn
Danny.”
kroop ze terug in haar schulp.
echt vrij kon praten. Haar direct leidinggevende was al
kon niet uitleggen wat daar precies was gebeurd. Ook
Boos
Eye-opener
erachter dat hij net zoveel moeite had met communi-
moeder kon het moment niet invullen. Toch was Danny
Moeder en ik spraken hierover en terwijl wij aan het
Hoewel ze bij een communicatiebedrijf werkt, gaat het
ceren als zij. Het was een eye-opener voor haar.
heel duidelijk. Hier stopte het kind-zijn en werd hij vol-
praten waren kwam Danny als een stevige wervelwind
onderling communiceren niet zo gemakkelijk als ze had
Daarnaast bemerkte zij dat hij precies wist dat zij toch
wassene en leraar.
op mij af. Hij sprong op mij af, recht in mijn armen.
gedacht. Zolang je nog thuis woont, wordt je geaccep-
wel ‘ja’ zou zeggen bij een spoedopdracht. Nee zeggen
Ik vroeg hem of de kleine Danny bereid was om als
Oei, wat was dat knulletje boos. Hij kon mij wel wat
teerd zoals je bent. Ouders hebben over het algemeen
hoorde niet bij haar. Jannie is één van die mensen die
kindje weer te spelen en dingen te leren van anderen.
doen. Hij gromde en kneep mij.
een onbeperkte liefde voor hun kind en accepteren het
goed onder tijdsdruk kan werken en ook nog een goed
Ik noemde alle dingen op die kleine Danny dan kon
Ik keek hem in zijn ogen en zei nogmaals: “Het is oké
kind zoals het is. Soms wordt vergoelijkend gezegd:
product afleveren. Geweldig voor een baas, deze men-
doen, zoals de grote Danny zelf al had aangegeven.
Danny. Jij mag zeggen of je iets wilt veranderen.
“Och wat lijkt hij/zij toch op …, die/ik was vroeger net
sen. Voor Jannie was het minder. Zij had het gevoel
Kleine Danny twijfelde eerst nog, want ook leraar en
Niemand dwingt jou. Jij mag zeggen of jij plezier wilt
zo.” Bovendien heeft elk gezin zijn eigen communica-
niet tegen de leidinggevende op te kunnen en ze kon
volwassene zijn leverde iets op: de bewondering van
hebben in het spelen en leren. Alleen jij kan dat doen.”
tievorm en begrijpt men elkaar met weinig woorden.
hem niet duidelijk maken dat zij overvraagd werd.
eigenheid, kwamen we uit op jongere leeftijd. Danny
48
helemaal onbereikbaar. Tijdens een oefening kwam ze
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
49
Ankeren op de tijdlijn Met Jannie legde ik de tijdlijn uit en erover lopend wist ze feilloos die momenten waarop ze zichzelf overvroeg, aan te wijzen. De schoolkinderen die ze na wilde doen, een verhuizing met het ouderlijke gezin. Het eindexamen waarbij zij haar scriptie moest verdedigen. Het leuke was ook om te horen welke creatieve hulpbronnen zij zelf had gevonden om die overvraging dragelijk te maken. Tot we op het punt kwamen waar zij mocht zijn wie zij was en zich veilig voelde. Dat was als baby in de box in de kamer. Ze kon er heerlijk rondkijken en er ZIJN. Gewoon vanuit rust, genieten. Ik vroeg haar om van de tijdlijn af te stappen. Op mijn vraag: “Is er nu een moment in jou leven waarin jij volop kan zijn wie jij bent, vanuit dezelfde rust die jij herkent van jouw boxtijd en wat jij als symbool kunt gebruiken op jouw tijdlijn? Dit symbool kan je dan gebruiken als anker en overal beschikbaar hebben.” Jannie nam even de tijd om hierover na te denken en keek mij rustig aan. “Ja, dat heb ik nu als ik met mijn paard aan het werk ben. Ik ben aan het leren om op zijn lichaamstaal te letten en mijn lichaamstaal in te zetten om met hem te communiceren. Wij hadden eerst helemaal geen ver-
Met Jannie heb ik nog een keer daarna een afspraak
trouwen in elkaar en we zijn letterlijk met elkaar
gehad. Ze vertelde dat zij een sollicitatiegesprek heeft
gebotst. Als wij nu samenwerken, dan hebben wij maar
gehad bij een ander bedrijf. Ze had haar anker geacti-
weinig nodig. Ik ben en voel mij altijd heel rustig als ik
veerd en het gesprek was heel goed verlopen. Ze is
bij hem ben. Als ik bij hem ben, ben ik optimaal aan-
aangenomen!
wezig en is het oké.” “Jij zit er al helemaal in, hè? Dit gevoel dat je nu hebt, kun je ankeren met je eigen lichaam. Je kunt het als het ware vast zetten. Daardoor kun je het altijd en overal waar je komt of nodig hebt hetzelfde gebaar
Helen te Vaanholt is maatschappelijk werker en NLP Master Practioner. Zij heeft een praktijk waarbij ze zich speciaal richt op Hoog Sensitieve kinderen en ouders.
maken en deze rust en oké zijn is in jou aanwezig.”
meer info en contact auteur:
Terug op de tijdlijn, met dit belangrijke moment inmid-
www.hoogsensitief-balance.nl
dels geankerd, liep ze alle momenten nog eens na. Situaties die daarvoor nog beladen waren werden, van-
* De namen zijn gefingeerd
uit de rust en oké zijn, veranderd. Ze hoorde nu ook andere mensen praten, die daarvoor weg gefilterd waren. Steunende mensen, die haar bemoedigden. Zag de reactie van deze steunende mensen en wist dat het oké was. Zij mocht zijn die ze was. Ze straalde helemaal na deze oefening. Ook haar toekomstlijn vastzetten was een eitje voor haar. Tevreden keek ze naar het resultaat en knikte. Zo was het goed! Het meest opmerkelijke was dat Jannie in haar praten met mij veranderd was. Eerder keek ze alle kanten op met zo min mogelijk oogcontact. Nu keek zij mij recht aan en haar bewegingen waren rustiger geworden. Zowel in haar ogen, gezicht als in haar lijfelijke bewegingen. Daarnaast was zij in haar spreken ook rustiger en duidelijk geworden, goed gearticuleerd sprak zij haar woorden uit.
N L P
&
G e z o n d h e i d
51
Boekenrubriek NVNLP Najaarscongres 1 december 2007
Leefboek voor kinderen Auteur: Theo Legters Uitgeverij: Panta Rhei, Katwijk ISBN: 97 890 884 000 70
We kennen hem als ‘taalpurist’, als NLP-er met een focus op kinderen: Theo Legters. Al een aantal malen heeft een artikel van hem in ons huisblad de vinger op diverse pijnlijke plekken gelegd met als Leitmotiv: taalpatronen.
DERDE GENERATIE NLP:
Taalpatronen zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het zelfbeeld bij kinderen (en dus latere volwassenen). De verwachtingen waren dan ook hooggespannen: wat kan deze auteur ons nog
HYPE OF LOGISCHE ONTWIKKELING?
meer bieden, en dan ook nog in boekvorm? Die verwachting wordt in dit eerste boek van deze
Theo Legters
auteur “Leefboek voor Kinderen” meer dan waar gemaakt. Op een oorspronkelijke manier brengt Theo Legters
Onder Dagvoorzitterschap van Lucas A.C. Derks wordt in parallelle workshops en plenaire discussies de meerwaarde van Derde Generatie toevoegingen aan NLP door voor- en tegenstanders onder de loep genomen.
NLP-tools binnen het bereik van kinderen, zodat zij,
heerlijk weg; als volwassene vlieg je er doorheen en je
zoals de ondertitel van het boek luidt, ‘hun leven (nog)
hebt binnen de 88 pagina’s in korte tijd een prachtig
leuker kunnen maken’. Het vernieuwende van het boek
overzicht van wat NLP voor jou als lezer(tje) kan bete-
is dat op iedere bladzijde het welbevinden van het aan-
kenen. Nergens klinken belerende opmerkingen, iedere
gesproken en lezende kind centraal staat; het is geen
keer weer wordt kinderen de mogelijkheid geboden om
reclameboek voor NLP. Het is een boek dat NLP laat
te kiezen voor verandering. Het boek is gelardeerd met
zien binnen de context waarvoor het bedoeld is, name-
korte stellingen, die achterin nog even allemaal als
lijk als middel om gelukkiger te zijn, jezelf beter te
geheugensteuntje op een rijtje staan.
begrijpen en veranderingen in gang te zetten. Het aan-
De gekozen onderwerpen bestrijken een ruim veld: het
trekkelijke boek met veel foto’s en illustraties leest
gaat over omgaan met gevoelens, omgaan met vriendschap, eenzaamheid en pesten; maar ook: hoe om te gaan met situaties als scheiding of ‘problemen die eigenlijk te groot voor je zijn’.
De organisatie van de workshops is in volle gang. In augustus staan de details (sprekers, prijs) op: www.nvnlp.nl Leden krijgen een aankondiging per mail.
Het boek lijkt uitstekend geschikt te zijn om op scholen als lesmateriaal te dienen om kinderen te leren zelfbewust te worden, te leren om in opties te denken, te ontdekken hoe je je leven kunt veraangenamen – het zou eigenlijk een verplichting voor scholen kunnen zijn om dit boek aan te schaffen.
Noteer vast in je agenda!
Er zijn weinig boeken voorhanden die NLP zo prachtig, helder en meevoelend aan de orde stellen. Voor NLP’ers is het bijna een minihandboek geworden. Als u gevraagd wordt om in het kort NLP uit te leggen …
Zaterdag 1 december 2007 10.00 uur -17.00 uur Hotel de Witte Bergen, Eemnes
bied dit boek aan! Want hoewel de titel anders doet vermoeden, is het ook bijzonder geschikt voor volwassenen; naast dat het hen helpt hun kinderen beter te begeleiden, zullen zij er ook hun eigen voordeel mee kunnen doen.
N L P
&
G e z o n d h e i d
53
vervolg Boekenrubriek De dagen worden alweer wat donkerder, tijden van cadeautjes doemen langzaam op: wat ons betreft kan dit boek als geschenk aan uw (klein-)kind(eren) veel goeds teweeg brengen. Om met een klassieker te eindigen: dit boek hoort thuis in iedere boekenkast als werkboek om het leven nog plezieriger te maken, zowel van klein als groot! Het Leefboek voor Kinderen is sinds begin oktober verkrijgbaar in de betere boekhandel voor de aantrekkelijke prijs van € 14,50.
Joop van Duuren heeft ruim 30 jaar onderwijservaring waarvan vele jaren in het schoolmanagement. Daarnaast is hij NLP-trainer en coacht vanuit zijn eigen praktijk zowel kinderen als volwassenen. contact auteur: www.nlptraining.nl
Paul Liekens NLP, sjamanisme en kwantumfysica In deze boeiende tijd van zich versnellende evolutie op allerlei gebieden is het niet zo eenvoudig om maximaal de groeikansen te benutten die nu op vele niveaus aangeboden worden. We stevenen met volle kracht op een nieuw tijdperk af en vanuit vele invalshoeken worden ons nieuwe ideeën aangereikt. De kwantumfysica geeft een heel nieuwe wending aan inzichten over materie, energie en tijd. Wetenschappelijke experimenten tonen de invloed aan van gedachten en intenties op materie, op de toekomst, op jouw leven. Deze nieuwe denkbeelden komen wonderwel overeen met de oeroude inzichten van de praktisch ingestelde sjamanen, de Hawaiaanse kahuna's en de Egyptische priesters. Paul Liekens overbrugt de kloof op zijn manier en reikt je NLP-oefeningen en sjamanenrituelen aan om kennis te integreren in de praktijk. Met een bijdrage van Heino Jansen Ing., chemisch technoloog. Pas nieuwe inzichten uit de kwantumfysica met NLP toe op je eigen leven PAUL LIEKENS geeft al vele jaren NLP-opleidingen, workshops over bewustzijnsontwikkeling en recentelijk ook initiaties in sjamanisme. Hij heeft 30 jaar ervaring in de randwetenschappen en heeft inmiddels 18 boeken geschreven.
Omvang ca. 96 blz., pb. Formaat 9,5 x 19,5 cm. Prijs ca. € 4,95 ISBN 978 90 202 0176 5
N L P
&
G e z o n d h e i d
55
Speelwijzer De redactie van INzicht test met het Speelwijzerteam, onder leiding van Jesse van Tuijl, de bord-, kaart- en computerspellen die verkrijgbaar zijn op gebied van coaching, training en zelfontwikkeling. Heb je een tip voor een spel dat we kunnen uittesten of wil je een keer aan een speltest deelnemen? Neem contact op met
[email protected]
Het Grote Beïnvloedingsspel
de ander: jij bent vijandig en zwak relatie:
kijk naar mij en voel je minderwaardig
AGRESSIEF
Freek Dirkx
zelf:
ik ben kwaad, bedreigend
de ander: jij bent vijandig en machteloos relatie:
wees bang voor mij
Een intrigerende naam; wie wil er niet meer invloed op
NLP Opfrisdagen Voor iedereen die (weer) meer wil.
de mensen en gebeurtenissen om zich heen hebben?
OPSTANDIG
En dat je dat dan kunt leren van een spelletje! Voordat
zelf:
het Speelwijzerteam het spel kan gaan spelen krijgt
de ander: jij bent onbetrouwbaar, jij mag mij niet
het eerst uitleg van Fenno Moes, die dit spel samen
relatie:
ik ben anders, ik heb niemand nodig. verwerp me, haat me maar
met Bert van Dijk ontwikkelde. TERUGGETROKKEN Het Grote Beïnvloedingsspel is gebaseerd op de theorie
zelf:
van Dr. Timothy Leary (1920 - 1996). Hij was een
ik doe alles verkeerd, het is mijn eigen schuld
Amerikaanse schrijver, psycholoog, softwareontwerper
de ander: jij bent bedreigend
en campagneleider voor onderzoek naar psychedelische
relatie:
bemoei je maar niet met mij
drugs. Hij is bekend (en omstreden) geworden als voorvechter voor het gebruik van LSD als therapeuti-
AFHANKELIJK
sche en spirituele verrijking.
zelf:
ik ben zwak, ik heb hulp nodig
de ander: jij bent steviger dan ik
Een hele dag aandacht voor één onderwerp en zo actief aan de slag met NLP. Creëer een verdieping in je kennis en integratie in de praktijk.
Leary deelde het gedrag van mensen in aan de hand
relatie:
jij moet mij helpen en leiden
van twee dimensies: 1. Dominantie (boven) en onderschikking (onder)
AANPASSEND
2. Liefde (samen) en strijd (tegen)
zelf:
ik ben vriendelijk, aardig en meegaand
de ander: jij bent ook vriendelijk en aardig Hij ontdekte verder een tweetal wetmatigheden in hoe
relatie:
zeg maar wat je wilt; ik ben tot alles bereid
mensen reageren: 1. Spiegeling: samenwerking lokt samenwerking uit
Dinsdagavond 20 november:
De kracht van modelleren
en tegenwerking lokt tegenwerking uit.
HELPEND zelf:
2. Aanvulling: dominantie lokt onderschikking uit, leiderschap lokt volgzaamheid uit, en omgekeerd. Op basis van deze indeling, zijn er acht rollen te onder-
ik ben evenwichtig, betrouwbaar en sympathiek
de ander: jij bent ook evenwichtig en sympathiek relatie:
wij mogen elkaar graag
scheiden, met elk hun eigen zelfbeeld, beeld van de ander en de bijbehorende relatie:
meer weten:
www.amayu.nl of tel. 020-6369092
Het spel in de praktijk Iedereen heeft een kaartje voor zich met daarop een afbeelding van de Roos van Leary. Dit kaartje hebben
LEIDEND zelf:
ik ben sterker, beter dan jij; ik overzie "het"
we hard nodig. De theorie denken we wel te snappen
de ander: jij bent zwak en hulpbehoevend
maar die blijkt bij het spelen van het spel toch behoor-
relatie:
lijk ingewikkeld. Het wordt een heel gepuzzel. Het
jij moet naar mij luisteren
helpt enorm om de situatie in een rollenspel te spelen. CONCURREREND
Als NLP-er werk je toch het liefst ervaringsgericht. Toch
zelf:
ik ben beter dan wie ook, ik vertrouw alleen
is het niet zo moeilijk om het juiste antwoord te vin-
op mezelf
den; dit is de reactie die verstandelijk de juiste is en
N L P
&
G e z o n d h e i d
57
vervolg Speelwijzer die je jezelf voorneemt om te geven; in de praktijk is
Marian Bongers:
dit de reactie die je achteraf het liefst had gegeven. Al
Ik denk dat het goed inzetbaar is bij sociale vaardig-
spelende komen bij bepaalde reacties beelden naar
heidstrainingen. Kinderen kunnen mbv speelplein/ zij-
boven van mensen die typisch bij deze reactie horen.
lijn de verschillende manieren van reageren oefenen en
Ik heb al snel 8 personen gevonden die als (stereoty-
ervaren en zo bewust worden van wat hun 1ste reactie
pisch) voorbeeld van de reactie dienen. Wat zou mijn
is en of die wel handig is als je je doel wilt bereiken.
Dit keer geen review van een (nieuw) spel, maar
deze manier om
typische reactie zijn? Het leuke van het spel is om uit
Ook denk ik dat het heel bruikbaar is om als leerkracht
een impressie van een bezoek aan Henriëtte Mol,
snel veel over de
toe zoeken waarom dit de beste reactie is; de toelich-
inzicht te krijgen in je eigen manier van reageren,
die onder de naam “NLsPel” spel en spelen
speler te weten te
ting zorgt daarbij voor een prettige verwarring: men-
maar ook in de reactie van de ander.
gebruikt in haar werk met kinderen en in haar
komen.
Spel als hulpbron
“diagnostiseren” en
Henriëtte Mol
interveniëren lopen op deze manier door elkaar. En het
Ria Eijck
spel helpt om op
trainingen. In de werkkamer van Henriëtte voel
sen zijn gelukkig niet zo rechtlijnig dat hun reactie met 100% te voorspellen valt. Veel hangt af van het doel
Jesse van Tuijl:
je je weer even kind. Overal speelgoed, knuffels,
Een ander spel is
en dat is iets waarmee een NLP-er goed uit de voeten
Aangezien de positieve punten van dit spel al duidelijk
zandbakken en natuurlijk… heel veel spellen.
Pinocchio, even-
kan.
naar voren zijn gekomen, wil ik graag even in een mis-
eens een kaartspel,
matchende rol stappen en wat leerpunten aangeven:
We beginnen met een bordspel “Dino's dodge'm”,
waarbij bluffen (of
Al snel komen trainingssituaties bij me op waarin ik dit
Het Grote Beïnvloedingsspel is een handig leermiddel
waarbij je de dino's van je eigen kleur zo snel mogelijk
liegen) mag. Vaak
spel uitstekend zou kunnen gebruiken. Het maakt
wat mij betreft om meer inzicht te krijgen in gedrag.
naar de overkant moet zien te krijgen. Een spelletje
zelfs moet. Liegen
patronen duidelijk en geeft de mogelijkheid om deze
Door er het model van Leary bij te gebruiken en er
waar Henriëtte ook vaak mee begint in het eerste con-
is een belangrijke
patronen effectief te veranderen. Je kunt de bestaande
nieuwe termen gebruikt worden (ten minste als je het
tact met een kind. Je kunt al veel waarnemen aan de
vaardigheid in de ontwikkeling van kinderen; Nico
kaartjes gebruiken (40 privé- en 40 werksituaties)
model nog niet kent), ga je op een andere manier kij-
manier waarop een kind het spel speelt, zonder dat je
Knijnenburg –tot voor kort hoofddocent aan de oplei-
maar door de context aan te passen kun je de kaartjes
ken naar gedrag.
veel hoeft te praten. Bovendien kan tijdens het spel op
ding speltherapie in Utrecht– zegt hierover: “Liegen
eenvoudig aan je doelgroep aanpassen.
Dat is ook meteen een klein nadeel: je moet eerst de
een ongedwongen manier ook verbaal informatie inge-
bevordert de autonomie.” In het spel zitten kaartjes
achtergronden van het model goed doorlezen, voordat
wonnen worden; vragen kun je doseren.
met de kleren van Pinocchio, in verschillende kleuren.
je het spel kunt gebruiken. Daarnaast is het als
De eerste speler bekijkt het eerste kaartje en zegt wat
Henriëtte Mol:
coach/trainer wat mij betreft belangrijk om er eerst
Na dit ontspannen begin komt
Fenno Moes sluit zich niet aan bij de mensen die een
langer mee gewerkt te hebben, om meer effect te krij-
een lastiger spel, driedimen-
pak kaarten ontwikkelen en dat dan een spel noemen;
gen.
sionaal 'vier op een rij'. We
waarheid spreekt of
merken zelf al dat het vraagt
bluft. Als speler 2 het
zonder blikken of blozen zegt hij dat Het Grote
erop staat. Dan is het aan de volgende speler te beoordelen of de ander de
Beïnvloedingsspel meer een leermiddel dan een spel is.
Ondanks dat ik normaal gesproken wat minder fan ben
om je in de ander te kunnen
mis heeft krijgt hij een
Het is niet zijn ruiterlijk toegeven waar ik voor val;
van rollenspelen (met situaties die in eerste instantie
verplaatsen (2e positie),
andere kaart waarop
direct ben ik gecharmeerd van dit pak kaarten omdat
geen eigen voorbeelden zijn), merk ik dat ik bij de
welke stappen gaat de ander
een stukje van de neus
het me aan het puzzelen zet. In de handleiding vind je
meeste van deze voorbeelden op de kaarten snel geas-
zetten, volg je je eigen plan
van Pinocchio staat.
twee overzichtelijke schema's (blz. 10); één met inter-
socieerd ben en de verschillen van reageren ervaar.
of ga je vooral in de verde-
Hoe meer van die
actiepatronen die prikkelende namen gekregen hebben,
Door deze kaarten leer je snel met het model te wer-
diging? Heb je ruimtelijk
zoals de liefdesdans, de agressiespiraal en het mees-
ken.
inzicht?
ter/slaafmodel. En een schema waarmee je deze patro-
kaarten, hoe langer de neus. Eveneens
We merken dat het spel
een spel dat met
nen kunt doorbreken. 19 jaar geleden maakte ik kennis
Ter afsluiting:
niet alleen bij kinderen
met de Roos van Leary. Al drie jaar werk ik met de
We hebben veel plezier in het spelen van dit leuke
werkt, maar ook bij vol-
Interactiewijzer en hoewel ik daar enthousiast over
spel. Het is wel aan te bevelen om de tijd te nemen de
wassenen. Als begelei-
ben, merk ik dat door deze twee schema's en de spel-
theorie door te nemen. Het is een mooi interactiespel
der moet je op twee
kaarten, de Roos van Leary nu écht voor mij begint te
dat veel houvast geeft voor doelgerichte en effectieve
niveaus tegelijk kunnen
leven. De situatiebeschrijvingen zetten me meteen aan
communicatie. Ook is het een bemoedigend spel: het
werken: je speelt het
met vrienden kan erg
het denken. Direct vraag ik me af in welk octant het
hoeft zo niet te blijven, een andere reactie kan de
spel mee en je obser-
gezellig worden met dit
gedrag hoort, evenals het gedrag dat als primaire reac-
impasse doorbreken.
veert de reacties van
tie naar boven komt. Het tweede schema geeft houvast
de ander, waarop je direct kunt interveniëren. Wanneer
voor het bedenken van een effectieve reactie. Zonder dat het expliciet genoemd wordt, ligt overduidelijk de NLP-vooronderstelling 'de betekenis van je communicatie is de reactie die je oproept (en niet wat je bedoelt)' ten grondslag aan dit spel.
58
De doos bevat ook 2 boekjes: een over de achtergrond, de speltheorie en de spelvarianten. Het andere boekje geeft uitgebreide toelichting op de speelkaarten. Het spel is verkrijgbaar bij de betere boekhandel en kost: EUR 35,--
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
meerdere mensen te spelen is, niet alleen voor therapeutische doeleinden, ook een avond
spel. Het spreekt voor zich dat
een kind bijvoorbeeld zomaar iets lijkt te doen, merkt
kalibreren hier een belangrijke kwaliteit is; bluft de
Henriëtte op: “Eens kijken wat jouw plannetje is”. Hoe
voorgaande speler of niet? In het werken met kinderen
het kind daarop reageert (bijvoorbeeld door hardop te
wordt ook duidelijk of een kind moeite heeft met bluf-
zeggen: “oh, ik heb geen plannetje, ik deed zomaar
fen of niet, of ze het goed kunnen verbergen en of ze
iets” of z'n mond houdt en vervolgens planmatig te
bij een ander goed kunnen waarnemen of hij/zij bluft.
werk gaat) geeft weer nieuwe informatie. Observeren,
Een leuk detail in dit spel zijn de kaartjes met de stuk-
N L P
&
G e z o n d h e i d
59
Adreslijst NVNLP aangesloten instituten
vervolg Speelwijzer
Onderstaande opleidingsinstituten zijn reeds lange tijd aangesloten bij de NVNLP en hanteren de NVNLP kwaliteitsnormen voor hun NLP opleidingen en -trainers. Er kwamen nog meer spellen, waarbij steeds andere vaardigheden van belang zijn. Al napratend concludeerden wij dat spel uiteraard een belangrijk hulpmiddel is in het therapeutisch werken met kinderen. Het
Academie voor NLP Dolderseweg 150a, 3738 BM
Den Dolder Tel: 030-2258794, e-mail:
[email protected], www.academievoornlp.nl
biedt ook veel mogelijkheden voor ouders om op een andere manier naar hun kinderen te kijken en voor leerkrachten om helderheid te krijgen over bepaald
Academie voor Psychologica Pesserstraat 24, 7901 LC Hoogeveen, tel: 0528-234528 fax: 0528-230466, e-mail:
[email protected], www.academievoorpsychologica.nl
gedrag van kinderen. Spel wordt meestal geassocieerd met kinderen en kindzijn. Spel is echter ook een geweldig hulpmiddel in
Alter Vision Melbournestraat 24, 3047 BJ Rotterdam, tel: 010-2470686, fax: 010-2470682, e-mail:
[email protected], www.altervision.nl trainer: Christiene M. de Vries
training en coaching van volwassenen. Ook zogenaamde kinderspelen kunnen, gespeeld door volwassenen, veel informatie en stof tot praten opleveren. De hierbo-
Amayu Ontwikkeling & Training Latherusstraat 23 1, 1032 CS Amsterdam tel: 020-6369092, e-mail:
[email protected], www.amayu.nl
ven beschreven spellen zijn daar goede voorbeelden van.
Arcturus NV
De spelletjes die beschreven zijn, zijn o.a. te koop bij
internationaal training instituut voor communicatie en NLP Lierse Steenweg 105, B-2560 Kessel, tel: +32 (0)3 488 40 54 fax: + 32 (0)3 488 40 53 e-mail:
[email protected], www.arcturus.be
spellenwinkels. Deze en vele andere spellen worden uitvoerig beschreven op de website www.vlaams-spellenarchief.be. Ben je geïnteresseerd in de trainingen die Henriëtte Mol geeft? Google dan haar naam en vindt diverse
BGL & partners
Hoofdweg 726, 2132 BV Hoofddorp tel: 023-5556755, e-mail:
[email protected], www.bgl.nl
Bureau Personal Development Topaas 8, 2719 VD Zoetermeer, tel: 079-3630685, fax: 079-3630687, e-mail:
[email protected], www.bpdtraining.nl
organisaties waar zij trainingen geeft.
Crealon contact auteur:
[email protected]
Pallisander 449 3515 MZ Dordrecht, tel: 078 – 6163597, e-mail:
[email protected], www.crealon.nl
jes neus van Pinocchio. Door de kaartjes tegen elkaar aan te leggen wordt de neus steeds langer. Hoe doet
De eerste verdieping
Delftweg 345, 3046 NH Zweth Tel: 010 - 2470715, E-mail:
[email protected] , www.1e-verdieping.nl
een kind dit, heel precies of niet? Een belangrijke andere waarde die Henriëtte toekent
EduCare Postbus 192, 5110 AD Baarle Nassau tel: 013-5078411, e-mail :
[email protected], www.educare.biz
aan het werken met spel is dat spel de mogelijkheid biedt om een hulpbron in het heden te activeren. Door de manier waarop Henriëtte kijkt naar hoe een kind
Frank Bruining Personal Coaching & Training
speelt of met hindernissen in een spel om gaat, ont-
Gantelweg 2 4286 EH Almkerk (bij Gorinchem) tel: 0183-40 45 83, fax: 0183-40 47 86, e-mail:
[email protected], www.frankbruining.com
staat er ter plekke een potentieel aan hulpbronnen waar direct op terug gegrepen kan worden op het moment dat het probleem waarvoor het kind komt,
Global Edutainment Wilsonweg 2, 2182 LR Hillegom Tel: 0252 - 518 537, E-mail:
[email protected] , www.globaledutainment.nl
besproken wordt. Als voorbeeld noemt Henriëtte een kind dat een pro-
GO Centrum voor Groei en Ontwikkeling T.U.Masmanstraat 7, 3813 ZE Amersfoort tel: 033 - 4802993, e-mail:
[email protected], www.go-centrum.nl
bleem heeft met het afspraken maken met vriendjes en in een spelsituatie laat zien dat hij goed vooruit kan denken. Wat is er mooier om op dat moment meteen
Hanssen advies & training
Ernst Casimirlaan 42 9717 AX Groningen, tel: 050 - 3136563, e-mail:
[email protected], www.blissconsulting.nl
een bruggetje te slaan? “Ik zie dat jij goed plannetjes kunt maken. [Kind knikt instemmend.] Hoe kun je dat gebruiken als je graag wilt dat er woensdag iemand bij
Heart Systems Nederland
Julianaplein 9, 6049 BS Herten (bij Roermond) e-mail:
[email protected] (of .nl), www.heartsystems.com (of .nl)
jou komt spelen?” Het benoemen van die kwaliteit kan een belangrijke hulpbron zijn voor het kind om voortaan wel die afspraken met vriendjes te maken.
60
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
61
Adreslijst NVNLP aangesloten instituten De HOMME tcc
Postbus 4, 7630 AA Ootmarsum, tel: 0541-680501, fax: 0541-680337, e-mail:
[email protected], www.dehomme.nl
SETH Academie voor Eclectische Psychotherapie Postbus 95909, 2509 CX Den Haag tel: 070-3881105, 079-3317331, e-mail:
[email protected], www.seth.nl
IEP - Instituut voor Eclectische Psychologie
Staringstraat 1, 6511 PC Nijmegen, tel: 024 -3230837, fax: 024- 3226512, e-mail:
[email protected], www.iepdoc.nl
Smara Siddhi Instituut Algerastraat 11a, 3125 BS Schiedam, tel: 010-4781158, fax: 010-4781455, e-mail:
[email protected], www.smarasiddhi.nl
Howling Quest
Binnenhof 47, 2903 CH Capelle aan den Ijssel tel: 010-2840625, e-mail:
[email protected], www.howlingquest.nl
Sophia, Centrum voor Integraal Welzijn
Borgstee 48, 9403 TV Assen tel. 0592-399790, e-mail:
[email protected] , www.sophiainstituut.nl / www.sophia-ciw.nl
Instituut voor PsychoEconomie Heusdensebaan 109a, 5061 PP Oisterwijk tel: 013-5234948, fax: 013-5234949, e-mail:
[email protected], www.ivpe.nl
Tarázát Instituut Ungerplein 2 - flat 6, 3033 BR Rotterdam tel: 010-4183599, fax: 010-2850038, e-mail:
[email protected], www.tarazat.nl
ITAN NLP opleidingen Hereweg 8E, 9724 AB Groningen Tel: 050 - 5278013 Fax: 050 - 3135053 E-mail:
[email protected], www.itan.nl
Trainingsinstituut Rappard Bregeleane 72, 9051 PN Stiens (Friesland) tel. 058-2574091 mob. 06-51995626, e-mail:
[email protected], www.rappardnlp.nl
JBL Trainingen
Paul Schuitemastraat 26, 3059 PK ROTTERDAM tel: 06-53412082, e-mail:
[email protected], www.jblt.nl
Unique Quality Coaching Krijtenberg 16, 8131 HB Wijhe tel. 0570 – 524880, e-mail:
[email protected], www.uqc.nl
Mind Academy
Benedenweg 57, 1834 AK Sint Pancras tel: 072-5647897, e-mail:
[email protected], www.mindacademy.nl
Vidarte Sint Jorisstraat 131, 5211 HA ‘s-Hertogenbosch tel: 073-6440936, fax: 073-6440938, e-mail:
[email protected], www.vidarte.nl
Mindfactory training & personal coaching Hartweg 40, 3762 SE Soest, tel: 035 – 5415542, e-mail: www.mindfactory.nl ,
[email protected]
ZUMAYA Brouwerstraat 6, 1814 HZ Alkmaar tel: 072-5127113, e-mail:
[email protected], www.zumaya.nl
Nederlandse Academie voor Psychotherapie A. Schelfhoutstraat 48, 1058 HV Amsterdam tel: 020- 6150494, fax: 020-6173578 e-mail:
[email protected], www.academie-psychotherapie.nl
NLP Punt NL Dr. A. Kuijperstraat 22, 2211 BE Noordwijkerhout, tel: 0252 – 340689, e-mail:
[email protected], www.nlppunt.nl NLP Seminars Nederland Postbus 5028, 2000 GA Haarlem, tel: 0251 – 310669, e-mail:
[email protected], www.nlpseminars.nl NTI-NLP - Nederlands Trainingsinstituut voor NLP
Oosterzijweg 8, 1906 AX Limmen tel: 072-5053501, fax: 072-5052294, e-mail:
[email protected], www.ntinlp.nl
On Speaking Terms Sibeliushof 27, 3438 XH Nieuwegein, tel: 030-2733991 e-mail:
[email protected], www.ost.nl Phoenix Opleidingen Raiffeisenlaan 26A, 3571 TE Utrecht tel.: 030-2711383, e-mail:
[email protected], www.phoenixopleidingen.nl PNL Portugal
Rua Senhora do Monte 32 r/ch Esq. 1170-361 Lisboa - Portugal tel: 00 35 1 96 653 47 05, e-mail:
[email protected], www.pnl-portugal.com
School voor NLP St. Reneldisplein 3, B-3001 Leuven, tel: 0032/475/61.45.23, e-mail:
[email protected], www.nlp.be SenSolid Postbus 58, 9980 AB Uithuizen (Groningen) tel: 0595-432534, fax: 0595-434477, e-mail:
[email protected], www.sensolid.nl
62
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7
N L P
&
G e z o n d h e i d
63
volgend nummer INzicht: Thema:
NLP en Onderbewustzijn Verschijningsdatum:
december 2007 Sluiting Kopij:
1 december a.s.
64
I N z i c h t
H e r f s t
2 0 0 7