Le Nozze di Figaro in Düsseldorf

Gewag Bijzondere activiteiten in goed gezelschap

51

AG-Toneel

Excursie

Eindelijk thuis! Le Nozze di Figaro in Een odyssee Düsseldorf

Lezing dr. J. de Ruiter

Islam en moslims in Nederland

Inhoud Algemeen

Ten geleide Zoals in mijn ‘Ten geleide’ in het vorige Gewag al aangekondigd, is deze editie in een geheel nieuw en moderner jasje gestoken, als onderdeel van het marketingplan dat verderop in dit Gewag meer aandacht krijgt. Het was, na 50 nummers in ruim acht jaar, wel tijd om ons verenigingsblad eens een flinke opknapbeurt te geven. Ook de naam is aangepast naar kortweg ‘Gewag’. Houd er rekening mee dat alle digitale adressen van het AG niet meer eindigen op ‘acadgen’, maar op ag-eindhoven.nl. Om niet geheel belangeloos een voorbeeld te geven: ons adres is niet meer gewag-acadgen.nl, maar [email protected].

A.L.V. 30 november Het bestuur nodigt alle leden van het Academisch Genootschap van harte uit om deel te nemen aan de Algemene Ledenvergadering op maandag 30 november. Een afdruk van de betreffende documenten ligt ter inzage op de leestafel in de map bestuursmededelingen. U kunt de documenten verder ook vinden op de Ledenpagina’s van de AG-website onder Documenten.

2 Gewag

Onze onvolprezen webmaster Harald Ihle heeft een opvolger gevonden in Jos Timmermans, die hij nu aan het inwerken is. Harald houdt er gelukkig nog niet mee op, maar verdeelt hiermee zijn zware last over twee personen. Ondertussen gaan de ‘gewone’ activiteiten door, met bij voorbeeld vier steengoede AGora-lezingen, met een volgende Culinaire Tafel, na een succesvolle eerste keer. Ook kunt u mee naar Düsseldorf om ‘Le Nozze di Figaro’ te beleven en zo vindt u nog meer interessants in dit Gewag. Namens de redactie, Michiel de Veer

Ten geleide 2 Aankondiging A.L.V. 2 Talking the dogs, interview 4 Sociëteitsleven 7 Versterking gezocht! 13 De ambassadeurs van het AG 14 Agenda november - december 16

8 Islam en Moslims Lezing dr. Jan Jaap de Ruiter

AGora lezingen Lezing Wat is ons leven waard? Programma november-december Lezing Onze genetische kaart

21 24 28

Filmhuis Documentaire: Earth Story Speelfilm: Philomena

Excursie naar de opera 18 18

Excursie Le Nozze di Figaro, in Düsseldorf

15 Le Nozze di Figaro

15

Expositie Tijd en Beeld

22 Eindelijk thuis... Voorstelling AG-Toneel

Matijs van de Kerkhof, Bas van Loon 10

Lezingen Filosofie lezing Islam en moslims in Nederland 8 Literaire lezing met ... Kees ’t Hart 12 Verslag Literaire Lezing Sander Bax (over Harry Mulisch) 13

24 AGora cycli

Programma november - december

Kringen en Tafels Literaire Kring: Hella Haasse Culinaire Tafel Nieuwe Leden Tafel

9 19 26

Het eerstvolgende nummer

6 27

Het volgende Gewag zal rond Kerstmis 2015 verschijnen. De sluitingsdatum voor bijdragen voor zowel het Gewag nr.52 als voor de bijbehorende agenda is vrijdag 4 december.

22

Lid worden van het AG?

Muziek Kerstconcert door het AG-Koor Muziekcaleidoscoop

Toneel Eindelijk thuis! Een odyssee.

Ook in het AG Column Jet Ruigendijk Cleveringa-lezing Mutaties Ledenbestand Colofon

20 26 30 31

Kijk op onze website www.ag-eindhoven.nl en kom vrijblijvend drie maanden kennis maken.

Foto cover: Wolfgang Mozart, componist van de opera Le Nozze di Figaro. Lees meer op pagina 15. Gewag

3

Een interview met voorzitter Richard de Groot en penningmeester Sjaak de Blauwe

Op een stralende zaterdagochtend begin oktober, rijd ik al vroeg met Sjaak de Blauwe richting Veghel, om daar met Richard de Groot te praten over het AG. Binnen de redactie van het Gewag ben ik de liaison voor de bestuursstukjes en in plaats van af te wachten, wil ik dit keer de voorzitter en penningmeester zelf eens een aantal vragen stellen. Mijn gedachten gaan uit naar hoe zij de campagne ervaren en wat het betekent voor het AG.

Richard de Groot, voorzitter AG

Onderweg hebben Sjaak en ik het over de ochtendwandeling/fietstocht die we al achter de rug hebben met onze honden. Niet wetende dat juist het onderwerp hond later in het gesprek een prachtige analogie gaat vormen om de essentie van het AG over het voetlicht te brengen. Eenmaal in Veghel blijkt de waarschuwing op het briefje bij de voordeur overbodig. Richard doet snel open, na zoveel weken ervaring met krukken. Fijn om hem weer

Fotoshoot voor artikel in het tijdschrift Frits

Talking the dogs

beleven valt, samen met inspirerende mensen. De waarde voor ieder lid wordt bepaald door de activiteiten waar je aan deelneemt. Door het plezier dat je daaraan beleeft en de voldoening die je daarvan krijgt, is tijd of lidmaatschapsgeld geen issue meer. Wie moeite doet en tijd maakt, wordt beloond met een persoonlijke Kairoservaring.*”

Jaartafels Die omslag van gebrek aan tijd naar actief lid moet wel gemaakt worden. Dat geldt ook voor de nieuwkomers.

De inzet van enthousiaste ambassadeurs zorgt voor een gastvrij onthaal. te zien en om zomaar op een zaterdagochtend met elkaar een AG-moment te beleven.

Beleving en onderlinge band Op treffende wijze vat Sjaak de campagne samen: “Het gaat om het vergroten van de naamsbekendheid en een veel bredere benadering van potentiële leden, die eenmaal aangetrokken door de boodschap binnen een bepaalde belevingswereld (wetenschap, cultuur, maatschappij en sociëteit) geactiveerd worden en zelf een ambassadeur benaderen. De inzet van enthousiaste ambassadeurs zorgt voor een gastvrij onthaal en de zorgvuldige begeleiding van de mensen die zich aanmelden. Maar zeker zo belangrijk noemt hij als bijkomend effect dat ook de onderlinge band versterkt wordt en dat de leden zelf weer trots zijn op hun AG. We doen dit toch maar met elkaar.” Richard voegt toe, dat leden zelf het beste de waarde van het AG kunnen overdragen. “De grootste aanwas geschiedt via leden die vrienden meenemen en met elkaar leuke avonden doorbrengen. Dat gevoel moeten we overbrengen, niet wat het AG allemaal is, maar wat er te

Als u net als ik al wat langer lid bent, dan vraagt u zich wellicht ook af: hoe zit dat eigenlijk met die Nieuwe Leden Tafels? Vormen ze niet een eigen clubje binnen het geheel? En komen ze wel op de Ledenborrel? Beide bestuursleden zijn zeer enthousiast over dit ‘kennismakingsinstrument’, dat gezien wordt als een sterk ‘bindingsinstrument’, om maar even in hun woorden de procedure te introduceren. Kennismakers kunnen drie maanden meedraaien met een Tafel, die in principe voor een jaar staat gepland voor nieuwe leden. Tegen die tijd zal een passende activiteit gevonden zijn, zoals ook gebeurt via de maandelijkse Ledenborrel. Er zijn diverse jaartafels, die elkaar daarna, wel wat minder vaak, blijven treffen. En Richard geeft bij het zien van mijn licht jaloerse blik direct toe: “We hebben tot nu toe niet onder de oudere leden geïnventariseerd of er behoefte bestaat om zich aan te sluiten bij een jaargroep. Ik kan me voorstellen dat er gecombineerde Tafels ontstaan.” De hoop van Sjaak is, dat er vanuit dit systeem nog meer thema-Tafels ontstaan. Net als Opinie & Debat, en de EU-Tafel.

Visie en Roadmap Een belangrijk onderdeel van de campagne is de communicatie. Als niemand weet wat er gebeurt, dan verslapt de aandacht. Vandaar ook het belang van het Gewag. Richard: “Ik kan niet altijd naar alle lezingen, maar als ik dan een goed verslag lees, dan ben ik op de hoogte en heb ik op die manier een stukje meebeleefd.” Sjaak: “Via het Gewag willen wij alle

leden activeren en de onderlinge band versterken. Daarom is naast de website ook het Gewag onderdeel van de campagne. We vinden de kwaliteit dusdanig, dat we het blad ook op andere plaatsen willen laten zien. En vandaar een nieuwe cover, die meer naar buiten is gericht. Als bestuur zullen we regelmatig verslag doen van onze activiteiten. De hele campagne is gebaseerd op de Visie die wij in 2011 hebben ontwikkeld. Kort daarna is de Roadmap gemaakt en zijn werkgroepen aan de slag gegaan. De AGora-commissie is hier onder andere uit ontstaan.” Richard: “Avonden met interessante lezingen, waar volgens het kijkdoosprincipe mensen een keer kunnen meekijken en daarna naar wij hopen lid worden van onze vereniging. Want dat is toch de hoofdgedachte: kom er bij, want hier leer je leuke mensen kennen. Het gaat om verdieping en verbreding, om een goed gezelschap en kwaliteit.”

Verdieping en verbreding, goed gezelschap en kwaliteit. Deze drie elementen maken het AG uniek Sjaak de Blauwe, penningmeester AG

Het AG is een verademing En daar komt de hond opeens om de hoek in het brein van Sjaak: “Je hebt een hondje nodig! Mensen die met honden wandelen komen elkaar tegen in een bepaalde belevingswereld. Je hoeft niet veel achtergrondkennis van iemand te hebben, om toch met elkaar te praten over de hond. Onze activiteiten zijn die hondjes. Regelmatig hoor je van leden dat het een verademing is binnen te komen in het AG en vervolgens te praten met mensen over een bepaald onderwerp dat je boeit. Wie of wat je bent is dan niet het uitgangspunt, maar het onderwerp. En dat hoeft dan helemaal niet binnen je (voormalige) werksfeer te passen. “ En de conclusie van Richard:

Het is niet Walking the dogs, maar Talking the dogs Liesbeth Schreuder *Joke J. Hermsen, Kairos, een nieuwe bevlogenheid

4 Gewag

Gewag

5

Kerstconcert van het AG-koor Donderdag 17 december van 18.00-19.00 uur in de Remonstrantse kerk, Dommelhoefstraat 1a, Eindhoven (Vanaf de parkeerplaats van het AG is het ongeveer 7 minuten lopen naar de kerk)

Het AG-koor nodigt u van harte uit voor het jaarlijkse Kerstconcert. Het vierstemmig koor onder leiding van Annelies Willemse heeft weer een afwisselend programma voorbereid. De koorzangers en de musici zullen u van de winterse kou naar de warmte en gezelligheid van Kerst geleiden. U hoort liederen die nog iets van de herfst laten voelen, die over de koude winter vertellen en liederen over sterren, kaarslicht en een pasgeboren kind. Zoals u van ons gewend bent, hebben we ook een paar liederen in het programma opgenomen die we gezamenlijk met u kunnen zingen, zogezegd de meezingers.

Sociëteitsleven De gezellige wintermaanden zijn weer in aantocht. Kaarsjes aan, lekker eten, gezellige gesprekken onder het genot van… Onze sociëteit is uitermate geschikt om aan deze verwachtingen te voldoen.

Do 5 nov.

Wij hebben onze maandelijkse Ledenborrel vanaf 17.30 uur. Rond 18.00 uur wordt de nieuwe duo-expositie geopend: Tijd en beeld; Matijs van de Kerkhof en Bas van Loon. Ook zal tijdens deze borrel de toneelcommissie zich presenteren, vooruitlopend op de toneeluitvoeringen later deze maand. Aansluitend zal een tweegangen wildmaaltijd worden geserveerd voor de prijs van € 22,50 per persoon. Deze maaltijd bestaat uit een voor- en een hoofdgerecht. Vergeet u niet zich op te geven voor deze maaltijd. Dit kan via onze website, maar ook nog steeds per telefoon 040-2434808 en aan de bar van het AG.

Do 3 dec.

Ledenborrel vanaf 17.30 uur. ‘Vol verwachting klopt ons hart!’ Omdat wij thuis allemaal druk doende zijn met pakjes en gedichtjes zullen we er een ontspannen avond van maken. Om de oer-Hollandse gezelligheid van Sinterklaas te benadrukken zal er een Oudhollands buffet worden geserveerd. Allerlei mooie typisch Hollandse gerechten voor de prijs van € 22,50 per persoon.

Do 17 dec.

Onze jaarlijkse Kerstviering zal dit jaar worden gehouden op donderdag 17 december. We starten de viering in de Remonstrantse kerk. Het AG-koor nodigt u daar van harte uit voor het jaarlijkse Kerstconcert. Na het concert begeven we ons naar het AG voor een drankje en het traditionele Kerstdiner. Dit jaar bestaat dat uit een luxe viergangen diner, inclusief drankjes voor de prijs van € 50,- per persoon. Aanmelden via de bar 040 - 243 4808.

Ma 4 jan.

Vanaf vrijdag 18 december 2015 zal het AG gesloten zijn om op maandag 4 januari 2016 weer open te gaan.

Do 7 jan.

De Nieuwjaarsbijeenkomst zal plaatsvinden op donderdag 7 januari 2016 en wordt in het volgende Gewag nader toegelicht.

U kunt zich opgeven voor het Kerstdiner bij de bar van het AG. Zie de informatie over het Sociëteitsleven in dit Gewag. Namens de muziekcommissie, Thea Schellekens en Feli Platzer

Wij hopen dat u zult genieten van het kerstconcert, zodat u helemaal in de kerstsfeer bent als u aanschuift bij het Kerstdiner in het AG.

Vergeet u niet zich op te geven voor de maaltijden. Dit kan via de website of telefonisch 040-2434808 of aan de bar. Onze kok kan ontzettend veel, maar een wonderbare maaltijdvermenigvuldiging bij onverwacht bezoek is zelfs in de kersttijd een onmogelijke opgave voor hem! Namens het bestuur, Nel van der Vliet - Vierveijzer

6 Gewag

Gewag

7

Van de Filosofiecommissie, door dr. Jan Jaap de Ruiter, arabist Tilburg University

Islam en moslims in Nederland: obstakels of eigenlijk niets aan de hand? Dinsdag 10 november 2015, 20.00 uur, Meerlezaal Dit seizoen besteedt de Filosofiecommissie, gelet op de actualiteit, aandacht aan de islam. Een van de filosofiegroepen heeft als thema ‘Islamitisch denken’. Nu komen we met een lezing van een spraakmakende arabist. Jan Jaap de Ruiter (1959) is geboren op een eiland (Dordrecht), maar is nu wereldburger en hij neemt elke vorm van extremisme, van PVV tot islam, op de korrel in columns, blogs en desgevraagd in de media. Zijn openheid wat betreft de vele aspecten van de islam versus het westen levert hem in de sociale media vaak onderbuikreacties op. In het dagelijks leven is hij arabist aan Tilburg University en hij heeft maar een grote echte liefde: de Arabische taal. Voor meer informatie: www.janjaapderuiter.eu of facebook.com/janjaapderuiter.

In zijn lezing gaat hij in op de vraag naar de gewenste statuur van islam en dus van moslims in Nederland. Hij zal een beeld schetsen van de obstakels tot een ware integratie van islam en moslims. De Ruiter zal ook aangeven dat er vanuit een ander perspectief feitelijk weinig aan de hand is. Hij hoopt dat de moslims in het westen hieraan een significante bijdrage zullen leveren. De entreeprijs is voor niet AG-leden €7,50.

Van de Literaire Kring, Dinsdag 17 november, 19.30 uur, Balkonkamer

Hella Haasse: Een nieuwer testament De Kring begon het nieuwe seizoen met de bespreking van twee boeken van Ernest Hemingway die beide speelden gedurende zijn jaren in Parijs. De inleiding door Joris Smeets liet ons op boeiende wijze kennismaken met die Parijse wereld van Hemingway en andere Amerikaanse schrijvers. Onze volgende bijeenkomst richt zich op een boek dat Hella Haasse zelf haar beste roman noemde. De achtergrond ervan wordt gevormd door het pas gekerstende Romeinse Rijk. De hoofdpersonen zijn de Romeinse prefect Hadrianus en de dichter Claudius Claudianus. Beiden zijn uit Egypte naar Rome gekomen en hebben daar een zeer succesvolle carrière achter de rug. Maar de Romeinse cultuur, die gekenmerkt wordt door rede en rationaliteit en waarin beiden geloven, wankelt. Haasse laat zien hoe die op instorten staande wereld van binnenuit en van buitenaf wordt ondermijnd. De inleiding wordt verzorgd door Frans Remmen. Haasse heeft veel meer en bekendere historische romans geschreven. Maar in dit boek zien we haar op haar best, zowel qua stijl als inhoud. We kunnen Haasse tot de belangrijkste Nederlandse schrijvers van de twintigste eeuw rekenen, zeker van gelijk niveau als ‘de grote drie’. Dat laat dit boek nog eens zien.

Klaas Bottema Bijeenkomst van de Literaire Kring bijwonen? Dan graag aanmelden via [email protected] Rob Westra

8 Gewag

Gewag Gewag

9

Tentoonstelling

Tijd en beeld; Matijs van de Kerkhof en Bas van Loon

Qua opbouw van het beeld zit bij ons dan ook een overeenkomst; beiden zitten we dicht op het doek, maar terwijl we werken, nemen we tussentijds de nodige afstand. Het grote verschil zit in de hantering van de kwast; Bas brengt met bedachtzame penseelstreken zijn werk tot stand.”

Op 5 november wordt tijdens de Ledenborrel de nieuwe duo-expositie met werken van twee jonge kunstenaars geopend. Matijs van de Kerkhof heeft al eerder werk bij ons getoond, als een van de genomineerden voor de AG-Kunstprijs in 2012. Nu, drie jaar later, laat hij zien dat hij een grote ontwikkeling heeft doorgemaakt.

In het juryrapport schreef ik destijds: “Hij schildert hoofdzakelijk figuratief werk, situaties uit zijn directe omgeving, vaak gebaseerd op bestaande foto’s. Deze situaties vertaalt hij in verf in een raadselachtige sfeer.”

Nu gebruikt hij al een aantal jaren de kunstgeschiedenis als bron en geeft hij zijn interpretatie van de grote meesters uit het verleden. Hij hanteert vaak een brede platte kwast, is minder behoedzaam en dus veel directer met een wilde en rauwe toets. Zijn kleurenpalet houdt hij beperkt.

Matijs van de Kerkhof

Als overeenkomst in ons werk, zie ik dat we beiden iets doen met de kunsttraditie; we grijpen beiden terug op de kunsthistorie. Matijs doet dat door taferelen van weleer in een nieuwe eigentijdse beeldtaal te benaderen. Ik door een realistische/impressionistische schilderwijze los te laten op beelden van nu.”

Misschien minder schokkend wat onderwerp betreft zijn de werken van Bas van Loon. En toch brengen ze een gevoel van onrust teweeg, als ik me realiseer hoe veel we als mens zien en hoe snel we voorbij lopen aan de dagelijkse realiteit. Liesbeth Schreuder

Bas van Loon

10 Gewag

Bas van Loon voegt hieraan toe: “In mijn werk gaat het qua tijdsbeleving zowel om vluchtigheid als bezinking. Momenten zoals ik die beleef, zijn plotseling weg voor ik ze goed en wel opgeslagen heb. De foto’s die ik maak zijn een soort herinnering daaraan. Ze voeden een totaalbeeld dat zich gaat nestelen in mij.Dit nestelen vindt zijn uitweg in een schilderij.

De eigen beeldtaal van Matijs van de Kerkhof brengt bij mij regelmatig een grote schok teweeg. Oorlogstaferelen uit de 17e eeuw, neem Rubens bijvoorbeeld, tonen heroïsche en verstilde momentopnames, in een grote schoonheid aan details en met een helder en realistisch kleurgebruik. Zo niet zijn vertaling. Hij gebruikt de iconische werken uit het verleden als uitgangspunt voor zijn compositie en laat zien dat afstand in tijd iets doet met ons beeld van de geschiedenis. Oorlogvoeren was niet zo heroïsch, doordrenkt van schoonheid en verstilling. Met de kennis van nu moet het verschrikkelijk geweest zijn, de botsing van paarden, opwaaiend zand, de man tot man gevechten, de geluiden, de geur van bloed en de dood.

Matijs van de Kerkhof

Als duo-exposant heeft hij Bas van Loon uitgenodigd. Matijs licht zijn keuze toe: “Ik volg zijn werk al jaren en bewonder zijn kleurgebruik en het meditatieve karakter. De doorwerkte techniek, zorgvuldig opgebouwde kleurvlekjes en streepjes die van een afstand bekeken beelden vormen, zijn vaak gebaseerd op zelf genomen foto’s van zijn directe omgeving.

De tentoonstelling is te zien tot en met 5 januari 2016.

Meer informatie over de kunstenaars kunt u lezen op: www.matijsvdkerkhof.dse.nl en www.werkenvanloon.nl. Gewag

11

Literaire Lezing met… Kees ’t Hart Zaterdag 28 november , 17.00 - 19.00 uur, Meerlezaal Zijn grootste bekendheid heeft Kees ‘t Hart verworven met zijn laatste boek ‘Teatro Olimpico’. Het werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2015. In deze roman beschrijft hij op hilarische wijze een grandioze mislukking. Of: hoe eerzucht het beoordelingsvermogen aantast. Twee theatermakers denken de kans te krijgen hun stuk in het beroemde theater in Vicenza te laten opvoeren. Hun opvattingen over theater verschillen hemelsbreed van die van hun Italiaanse gastheren. Waar die verschillen in opvatting precies uit bestaan laat ‘t Hart vakkundig in het midden. In ieder geval voor wie geen theatercriticus is. Hij verwoordde zijn opvattingen over literatuur enige tijd geleden als volgt:

Tussen literatuur en de werkelijkheid bevinden zich illusies over de werkelijkheid, over onze inzichten, over ons inlevingsvermogen. We krijgen wanneer we lezen meer en betere illusies (of desillusies) over de werkelijkheid. Meer en betere illusies over inzichten, meer illusies over kennis of empathie. Meer is het niet, maar ook niet minder. Dit is precies het grote belang van literatuur: de verdieping en vergroting van onze (des)illusies. Meer en beter verlangen naar illusies, daar gaat het om. We worden geen beter mens van literatuur. Wel hebben we de kans betere dromers te worden. Daarop moet de verdediging van literatuur gericht zijn. Kees ‘t Hart werd in 1944 geboren in Den Haag. Hij studeerde Nederlands aan de UvA en was werkzaam in diverse onderwijsfuncties. Hij debuteerde in 1988 met ‘Vitrines’. Verder verschenen onder andere in 1990 ‘De neus van Pinokkio’, in 1996 ‘Blauw Curaçao’, in 2006 ‘De krokodil van Manhattan’ en in 2012 ‘Hotel Vertigo’. ‘De revue’ werd in 1999 genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs. ‘Ter navolging’ in 2005 voor de AKO Literatuurprijs. ‘De keizer en de astroloog’ stond op de longlist daarvan in 2009. In 2000 kreeg hij de Ida Gerhardt Poëzieprijs voor ‘Kinderen leren lezen’ en de Multatuliprijs voor ‘De revue’. In 2010 hield hij de Kellendonklezing aan de Radboud Universiteit, getiteld ‘Pleidooi voor Arrogante Romankunst’. Henk de Graaf

12 Gewag

Versterking gezocht! De ledenadministratie wordt verzorgd door een team bestaande uit een ledenadministrateur, een ledencorrespondent en een liaison-webteam. Tezamen voeren zij de taken uit zoals het bijhouden van het ledenbestand en het contributiebestand, het verwerken van aan- en afmeldingen, de rapportage van het verloop van het ledental aan het bestuur, het opstellen van verzendlijsten voor het Gewag en nieuwsbrieven, en het up-to-date houden van het ledenbestand op de website. Het is van cruciaal belang voor de vereniging dat de administratie actueel, juist en volledig is. Dat vereist van de teamleden inzet en zorgvuldigheid en ook enige computervaardigheid. Het team komt maandelijks bij elkaar om de gang van zaken af te stemmen en

afspraken te maken over de uit te voeren taken. Deze bijeenkomsten duren over het algemeen anderhalf uur en zijn ondanks de serieuze benadering best gezellig.

Wij zoeken versterking van het team, met name voor de functie van ledencorrespondent. Onder diens takenpakket valt ondermeer de schriftelijke correspondentie met de leden en de rapportage naar het bestuur. Als u hiervoor belangstelling heeft, neemt u contact op met een van de teamleden: Anke Blekxtoon, Harald Ihle en Roland Huijgen of stuurt u een e-mail naar [email protected].

Verslag Literaire Lezing van... Sander Bax Bax, auteur van de omvangrijke studie ‘De Mulisch Mythe’, met als ondertitel ‘schrijver, intellectueel, icoon’, hield een met tv-beelden geïllustreerde lezing over het veelzijdige oeuvre van Mulisch. De ‘jonge’ Mulisch was vooral literator. Maar in de jaren zestig van de vorige eeuw publiceerde Mulisch geen romans; hij was toen politiek geëngageerd, en verdedigde onder andere Cuba. “Dat riep bij mij de vraag op waarom het een het ander uitsloot en zodoende ben ik al zijn boeken opnieuw gaan lezen.” Aldus Sander Bax. Vanaf 2007 verdiepte hij zich in interviews, essays en media-optredens van Mulisch. “Zo ontdekte ik langzaam een patroon in de zorgvuldige creatie van zijn media-imago. Iets waar hij een enorm talent voor had. Maar velen zagen niet meer de schrijver en grote intellectueel - wiens teksten wij allen zouden moeten lezen - die achter dat imago verscholen zat. Door de jaren heen is ons vooral die beroemdheid bijgebleven. Enerzijds heeft hem dat bekend gemaakt bij een breder publiek, anderzijds zijn dat niet de kenners die het werk van Mulisch van voor tot achter lezen. Schrijvers verdwijnen na hun dood uit de huidige beeldcultuur. Vaak wordt dan gezegd dat ‘niemand zijn boeken meer leest’. Maar daarmee bedoelen we eigenlijk dat we hem als fenomeen niet meer zien. De persoon achter de mythe doet er niet meer toe in de publieke opinie; zijn werk wordt van ondergeschikt belang. Het is voor docenten steeds moeilijker om de nodige aandacht te geven aan literatuur. Terwijl de literatuurles een uitgelezen mogelijkheid biedt om leerlingen de hedendaagse mediacultuur bij te brengen. En als je goed wilt begrijpen hoe dat werkt, moet je je juist in Mulisch verdiepen.” Zie voor het hele interview van Anke Langelaan met Bax: www.facebook.com/academischgenootschapeindhoven Gewag

13

De ambassadeurs van het AG U heeft vast al eens een kijkje genomen op de nieuwe website. Helemaal van deze tijd en zeker nog niet klaar, maar het webteam heeft enorm hard gewerkt. Van de excursiecommissie, 8 december

Le Nozze di Figaro in Düsseldorf Vier van de twintig AG-ambassadeurs

De vernieuwing sluit aan bij de ‘landingspagina’s’, die onderdeel zijn van de mediacampagne. Via een uitgebreid mediaplan is het AG nu gepositioneerd op basis van de activiteiten in vier belevingswerelden: wetenschap, maatschappij, sociëteit en cultuur. Mensen die bijvoorbeeld interesse tonen in literatuur komen op de bijpassende landingspagina van het AG (www.ag-eindhoven.nl/cultuur) en kunnen dan direct een ambassadeur uitzoeken om een bijeenkomst te bezoeken. Klikt u maar eens boven in op het balkje ‘kom kennismaken’, dan verschijnen daar drie ambassadeurs uit wie men mag kiezen. Een zeer belangrijk onderdeel is dus de benoeming van 20 ambassadeurs.

De ambassadeurs gaan zorg dragen voor een goede structuur bij het werven van nieuwe leden. “Het AG Eindhoven, bijzondere activiteiten in goed gezelschap”, een boodschap die in de vier hoofdkleuren ons tegemoet straalt, krijgt met die ambassadeurs een extra lading. Want zij zijn de personen die de potentiële leden, ook wel ‘leads’ genoemd, gaan opvangen en begeleiden met de opdracht:

toon charmant en gedegen gastheer- of gastvrouwschap en laat ervaren hoe het is om mee te doen met activiteiten.

De takenlijst van de ambassadeurs is niet gering. De takenlijst van de ambassadeurs is niet gering maar zeer overzichtelijk gepresenteerd in een reeks van documenten. Alles moet professionaliteit en kwaliteit uitstralen, dus ook bijvoorbeeld de e-mails die zij gaan versturen; voorzien van het nieuwe logo en een handtekening. Een detail zult u denken, het kost toch wel even tijd om dat allemaal uit te puzzelen. Veel belangrijker is het maken van een afspraak om samen een activiteit te bezoeken, eens met elkaar naar de Ledenborrel te gaan, en vooral ook de ‘lead’ (de kennismaker) te introduceren bij andere leden. En dat alles bij elkaar maakt de kennismakers hopelijk zo enthousiast, dat ze lid worden.

Ook dit najaar gaan we weer een bezoek brengen aan de Deutsche Oper am Rhein in Düsseldorf. Deze keer is de keus gevallen op ‘Le Nozze di Figaro’ van Mozart. Het is een zogeheten komische opera waarin commentaar wordt geleverd op de sociale rangen en standen in die tijd, eind achttiende eeuw. Het verhaal gaat over graaf Almaviva die achter het kamermeisje Susanna aanzit, de aanstaande bruid van Figaro, zijn knecht. Intussen maakt Figaro avances in de richting van gravin Almaviva, althans dat denkt hij, maar even later herkent hij de vermomde Susanna aan haar stem. Vele verwikkelingen volgen. De melodieën zijn heel bekend en de manier waarop Mozart met zijn muziek de tekst volgt, is buitengewoon goed.

Omdat we in december naar Düsseldorf gaan, kunnen we daar nog even de kerstmarkt bezoeken. De kraampjes zijn leuk verlicht, het is vroeg donker op 8 december, en de glühwein staat klaar.

We vertrekken om 14.30 uur bij het AG en hebben dan ruim de tijd om in de buurt van het operagebouw iets te eten. De kosten zijn €60 voor entree en bustocht. Aanmelden tot 15 november via de website van het AG: www.ag-eindhoven.nl/excursies; betaling via iDEAL. De excursiecommissie: Ine van de Rijke, Carien Treep en Els van der Zwet

Het bestuur hecht grote waarde aan de inzet van deze ambassadeurs, maar in z’n totaliteit vormt u met alle leden bij elkaar ‘het goede gezelschap’, dat kennismakers hartelijk zal verwelkomen. Namens het bestuur, Anke Nollen

14 Gewag

Gewag

15

Toneel&Cabaret AG-koor Bridgeclub 1 Bridgeclub 2 Vrij Bridge

elke maandag, Meerlezaal, 20.00 uur elke woensdag, Meerlezaal, 20.15 uur 2de dinsdag in de maand, 19.30 uur 3de dinsdag in de maand, 19.30 uur elke woensdag, 19.30 uur, aanmelden voor dinsdag 12.00 uur

Agenda nov - dec

Data onder voorbehoud. Kijk voor de actuele agenda op: www.ag-eindhoven.nl

Ma 2 nov Filosofie Groep v. Reijen: De Zeven Hoofdzonden Balkonkamer, 10.00 uur

Ma 2 nov Filosofie Groep v. Reijen: Spinoza Balkonkamer, 13.30 uur

Ma 2 nov Filosofie Groep Vergeer: Schopenhauer Balkonkamer, 20.00 uur

Di 24 nov Muziekcaleidoscoop

Islam en moslims in Nederland Lezing door dr. Jan Jaap de Ruiter Meerlezaal, 20.00 uur

Met Jan Koppen en Jean Peters Balkonkamer, 20.00 uur

Wo 11 nov Politiek Histor. Kring Turkije: Osmaanse rijk en het Westen Sociëteit, 11.00 uur

Do 12 nov Tafel Opinie & Debat 1

Do 26 nov Tafel Opinie & Debat 2 Terraskamer, 12.00 uur Do 26 nov Cleveringa-lezing Meerlezaal, 20.00 uur

Terraskamer, 12.00 uur

Do 26 nov AGora-cyclus

Do12 nov AGora-cyclus

Mondiale Bruggen en Brandhaarden Over de positie van de EU; Prof. dr. Jan Q. T. Rood Meerlezaal, 20.00 uur

Het zal mijn zorg zijn Op weg naar doe het zelf zorg Lezing door mr. Jan Joris Heling Meerlezaal, 20.00 uur

Vr 13 nov Filmhuis documentaire Earth Story: episodes 5 en 6 (alleen voor leden) Balkonkamer, 20.00 uur

Di 17 nov Literaire Kring

Za 28 nov Literaire Lezing met...

Earth Story: episodes 7 en 8. (alleen voor leden) Balkonkamer, 20.00 uur

Kees ‘t Hart Meerlezaal, 17.00 uur

Ma 30 nov Filosofie

Do 5 nov Sociëteit

Huis voor Maatschappelijk Ondernemen Studiekamer, 20.00 uur

Groep v. Reijen: Spinoza Balkonkamer, 13.30 uur

Do 19 nov AGora-cyclus 2050 Brave New World Toekomstbestendig arbeidsmarktbeleid Prof. dr. Ton Wilthagen Meerlezaal, 20.00 uur

Ma 30 nov A.L.V. Meerlezaal, 20.00 uur

Di 10 nov Wandelen 5 km Parkeerplaats AG, 10.00 uur

SENIORENSTEUN steun bij afnemende vitaliteit of toenemende dementie www.seniorensteun.nl

Za 21 nov AG-Toneel

Terraskamer, 12.00 uur

Vr 11 dec Filmhuis documentaire

Di 17 nov HMO

Groep v. Zilfhout: Filosofie en de kunsten Balkonkamer, 20.00 uur

Do 10 dec Tafel Opinie & Debat 1

Philomena (alleen voor leden) Haardkamer, 20.00 uur

Di 3 nov Filosofie Groep Lodewijks: Islamitisch denken Balkonkamer, 20.00 uur

Ma 9 nov Filosofie

Wo 9 dec Politiek Histor. Kring Turkije: eerste modernisering 1780-1908 Sociëteit, 11.00 uur

Vr 27 nov Filmhuis speelfilm

Ma 30 nov Filosofie Groep v. Reijen: De Zeven Hoofdzonden Balkonkamer, 10.00 uur

Ledenborrel met de opening van de duo-expositie ‘Tijd en beeld’ en een presentatie van Toneel&Cabaret Sociëteitszaal, 17.30 uur

Di 8 dec Excursie Opera Le Nozze di Figaro, in Düsseldorf Vertrek AG, 14.30 uur

Do 10 dec AGora-cyclus Het zal mijn zorg zijn Patiënt als roerganger Lezing door drs. Leo Vollebregt Meerlezaal, 20.00 uur

Hella Haasse: ‘Een nieuwer testament’ Inleiding door Frans Remmen Balkonkamer, 19.30 uur

Niet-leden zijn welkom, aanmelden via website: www.ag-eindhoven.nl

16 Gewag

Di 10 nov Filosofielezing

Di 1 dec Filosofie Groep Lodewijks: Islamitisch denken Balkonkamer, 20.00 uur

Ma 14 dec Filosofie Groep v. Zilfhout: Filosofie en de kunsten Balkonkamer, 20.00 uur Ma 14 dec Toneel & Cabaret Brainstormsessie

Di 15 dec HMO Huis voor Maatschappelijk Ondernemen Studiekamer, 20.00 uur

Wo 16 dec NKV & EOL Van diverse pluimage: vogels in moerasscènes Lezing door drs. E.L.A. Lock-Cornelissen Balkonkamer, 20.00 uur

Do 17 dec Kerstconcert en Kerstdiner Remonstrantse kerk, Dommelhoefstraat 1a, Eindhoven 18.00 uur

Voorstelling:Eindelijk thuis! Een odyssee. Meerlezaal, 20.00 uur

Di 1 dec Culinaire Tafel

Zo 22 nov Wandelen 10 km Zo 22 nov AG-Toneel

Wo 2 dec NKV & EOL Klassieke retorica: van Tisias tot Timmermans. Lezing door dr. C. de Jonge Haardkamer, 20.00 uur

Voorstelling: Eindelijk thuis! Een odyssee. Meerlezaal, 15.00 uur

Do 3 dec Sociëteit

Do 7 jan Sociëteit

Ma 23 nov AG-Toneel

Ledenborrel Sociëteitszaal, 17.30 uur

Nieuwjaarsbijeenkomst. Sociëteitszaal 17.30 uur

Voorstelling: Eindelijk thuis! Een odyssee. Meerlezaal, 20.00 uur

Ma 7 dec Filosofie

Parkeerplaats AG, 10.00 uur

17.30

Vr 18 dec - Ma 4 jan 2016 AG gesloten

Deze lezingen zijn medemogelijk gemaakt door:

Groep Vergeer: Schopenhauer Balkonkamer, 20.00 uur Gewag Gewag

17

Zeker niet de grootste waarschijnlijk wel de beste Boekhandel Spijkerman Kleine Berg 5 5611 JS Eindhoven Telefoon 040 - 269 3726 [email protected]

Filmhuis (alleen voor leden)

Documentaire

Speelfilm

Earth Story

Philomena

Vier vrijdagavonden, 20.00 uur, Balkonkamer. vr 13 nov: The Roof of the World & The Big Freeze vr 11 dec: The Living Earth & Other Worlds

Vr 27 nov 2015, 20.00 uur, Balkonkamer (Groot-Brittannië, Verenigde Staten, 2013)

Hoe onze wereld tot stand kwam

Het waar gebeurde verhaal van Philomena Lee

Deze film vertelt het verhaal van een zwangere teenager in het katholieke Ierland in de jaren vijftig van de vorige eeuw. De nonnen in het tehuis waar zij bevalt eisen van haar dat ze haar zoontje afstaat voor adoptie. BBC-documentaire filmserie in acht episodes van 50 minuten. De productie van deze film geschiedde in de periode 1995-1998. Presentator is de bioloog/ geoloog Aubrey Manning. Engels gesproken en Nederlands ondertiteld. De films worden ingeleid en vertoond door Sikko Argelo en Roland Huijgen. De aarde is een eigenaardige planeet. Een planeet waar alles voortdurend in beweging is, met continenten die verschuiven, nieuwe oceanen die ineens tevoorschijn komen en hele bergketens die zomaar in het niets verdwijnen. Maar hoe komt het eigenlijk dat de aarde deze eigenschappen vertoont? Earth Story, een van de meest ambitieuze documentaires die de BBC ooit maakte, gaat op zoek naar het antwoord op deze intrigerende vraag. In verbluffende beelden reizen we naar de meest uiteenlopende locaties, zoals de bodem van de Atlantische Oceaan, de krater van een werkende vulkaan op Hawaii en de toppen van de Himalaya. Gaandeweg krijgen we een onthullend beeld van hoe de aarde en het aardse leven zich in de loop van miljarden jaren ontwikkelden. Een van de vele verrassende conclusies is dat juist het grillige karakter van onze planeet ervoor zorgde dat de evolutie op gang kon komen – en dat wij er uiteindelijk geboren konden worden.

18 Gewag

De Culinaire Tafel ging van start met een klassiek vjjfgangendiner en aangepaste wijnen. Alle ingrediënten dus aanwezig om er een geanimeerde avond van te maken met dit aangename gezelschap! We verheugen ons op de volgende de keer, dinsdag 1 december, met een wild-diner. Aanvang 17.30 uur. Wilt u nog meedoen: aanmelden is mogelijk via de website. Verdere informatie kunt u krijgen bij Caroline Haarman of bij [email protected].

Vijftig jaar later gaat ze met hulp van de arrogante gewezen BBC-journalist Martin Sixsmith op zoek naar haar verloren zoon. Martin ziet het verhaal vooral als een mooie comeback voor zijn onlangs geruïneerde carrière. Maar als tijdens hun zoektocht de puzzelstukjes op hun plaats beginnen te vallen, ontstaat een ontroerende vriendschap tussen beiden, gebouwd op het verlangen om de waarheid boven tafel te krijgen over het onrecht dat Philomena is aangedaan. Regie: Stephen Frears Philomena Lee: Judi Dench Sixsmith: Steve Coogan Duur: 98 minuten

Gewag

19

Column

Vrij Reizen

Jet Ruigendijk

Een dagje Alkmaar, ja leuk! Een voor mij onbekend stadje. Ik kan dan mijn ‘gratis’ treinkaartje volop benutten en zal daar mijn broer vanuit Rotterdam op het station ontmoeten. Een goed hanteerbaar boek houdt me gezelschap, ‘Het seniorenbrein’, van André Aleman. Als eerste bankgenoot ploft naast mij neer een man die al snel rusteloos blijkt. Eerst twee keer telefoon checken, dan maar een hapje eten: drie grote bruine boterhammen, zonder beleg- daar hoort toch drinken bij! Nu maak ik mee, alles vanuit de ooghoeken, hoe al die onmogelijk vieze plakvlekken op de vloer ontstaan. Een thermoskan wordt tevoorschijn gehaald en een theezakje daarin gekielhaald. De deksel moet dienen als bekertje, maar de treinschommeling maakt netjes inschenken onmogelijk. Het zakje wordt druipend in het volle afvallaatje geperst. Er is gelukkig een toilet aan boord zoals ook hij weet. Heel even komt het in me op om argeloos te vragen, of de man wèl gelegenheid had om thuis te douchen. Nee, niet doen, hoor! Ik tracht hardnekkig me te concentreren op mijn boek. Dan bereiken we Utrecht en er volgt een passagierswissel. Een jonge vrouw, leuk en zo eigentijds en zelfverzekerd als ik me nooit heb gevoeld. Natuurlijk wordt eerst de telefoon geraadpleegd, daarna wordt het klaptafeltje uitgezet. Er verschijnt daarop vanuit de rugzak een hele make-up set met een handige spiegel en ze legt ook een banaantje neer. Geheel sans gêne gaat ze aan de gang. Zou ik haar even aanbieden om de spiegel vast te houden vanwege de schommelingen? O, daar komt er een

20 20 Gewag

Dr. Marc Desmet op 8 oktober 2015

Verslag AGora-lezing Wat is ons leven waard?

headset te voorschijn. Karweitje geklaard dus.

West-Vlaming dr. Marc Desmet is filosoof, theoloog, Jezuïet en palliatieve zorgarts in het Jessa ziekenhuis te Hasselt. Hij hield een zeer indringend betoog over menselijke en ethische dilemma’s rond euthanasie.

Hoe gemakkelijk toch. Allerlei handelingen, ongegeneerd. Vrij reizen zogezegd. Aan de overzijde van de gang wordt tenminste genoeglijk gepraat. Spreken die dames daar echt Fries? Maar ik probeer me weer behoorlijk te concentreren en af te sluiten voor ‘niet-relevante informatie’.

Het hoofdstukje ‘flexibel denken’ is hier niet echt van toepassing, maar ik vernam gelukkig al dat “bij het ouder worden (blijken) veel mensen hoger (te gaan) scoren op goedaardigheid”. Het is behalve hanteerbaar een werkelijk prettig leesbaar boek, dat ik nog juist kon bemachtigen op het schitterende symposium tijdens de viering van ons 70-jarig AG-bestaan, ‘Digitale toekomst: hoe baas blijven in eigen brein’. Er zijn talloze herkenbare situaties weergegeven, hoopgevende conclusies getrokken of aanbevelingen gedaan. Zo adviseert (in dit boek) de al oudere hersenwetenschapper Marian Diamond (Berkeley) “nieuwe prikkels op te zoeken: iets anders lezen dan gebruikelijk of nieuwe plaatsen en mensen bezoeken.” Mooi toch dat ik daar vandaag aan heb voldaan. En hoe Alkmaar beviel? In die zonnige augustusmaand zagen wij die mooie oude stad vanonder de paraplu! Jet Ruigendijk

Wie wil er ondraaglijk lijden? Wanneer is er sprake van ondraaglijk lijden? De nuance is van belang.

De eerste vraag die hij stelde: ‘Euthanasie: waarom niet?’ is een dubbelzinnige vraag. Zo vanzelfsprekend is euthanasie niet. Desmet wierp vele vragen op, die hij min of meer beantwoordde. Hij zette ons aan het denken en beantwoordde bewust niet alle vragen, want zei hij: waarom zou je alles precies willen weten. Hij hield een pleidooi voor nuance en niet-weten. Waarom moet je een uitgesproken mening hebben voor zo’n complex probleem? Nuanceer en bekijk het van persoon tot persoon. Hij illustreerde dit aan de hand van casuïstiek. Niet iedereen die komt met een vraag om euthanasie is terminaal en bedlegerig. De beslissende factor is bijna altijd het geestelijk lijden. Het gaat over psycho-existentiële vraagstukken zoals: ‘Wat is mijn leven nog waard?’ Of ‘Ik wil niet tot last zijn. Dus kan ik er maar beter uitstappen’. Wie wil er ondraaglijk lijden? Wanneer is er sprake van ondraaglijk lijden? We willen het lijden managen, zoals de rest van ons leven. Wat betekent dat voor onze instelling ten aanzien van het lijden? Desmet filosofeerde hierover. Worden we zwaarder belast of is onze draagkracht minder geworden? We leven langer en beter, maar we lijden en sterven ook langer. Misschien schiet de zorg in die zin wel tekort. Het is zeer belangrijk tijd te nemen, ‘te zitten’ zoals Desmet zei, en te bezien wat er gebeurt in het proces. Brengt het besluit tot euthanasie rust of juist niet. Maar bovenal: Zijn wij (maatschappij) bereid te investeren in deze zorg? Een belangrijke vraag na de pauze behandelde de kwestie van euthanasie in verband met dementie. De eerste vraag die men moet stellen in contact met de persoon is: Is hier sprake van ondraaglijk lijden? Meestal niet. Mensen kunnen door dementie ook in positieve zin veranderen. Bestaat er nog respect voor de persoon die men wordt tijdens het dementieproces? Kunnen we leren respect te hebben voor wat er nog is i.p.v. alleen te zien wat er niet meer is? Na al mijn jaren ervaring kan ik niet meer zo duidelijk zeggen wat goed is en wat slecht, zegt Desmet. De nuance is van belang. Conclusie: De problematiek van euthanasie is veel complexer dan we al dachten. ‘Blijf praten en neem kleine stapjes’, is zijn devies. Al met al een zeer interessante avond. Vera van Mierlo, h.t. voorzitter VVAO afd. Eindhoven en lid van de AGora-commissie

Gewag

21

AG-Toneel presenteert

Eindelijk thuis! Een odyssee. Regie Kostuums, grime

Frank van den Berg Ena de Lange

Agnes Franssen Marijke de Haan Annette Haas Catrien de Jong Bertie Rapaport Jan Koppen Herbert Platzer Jan Stout Bob van der Waaij Kees Wels Jacob Wisse

Pallas Athene Penelope, Kalypso vriendin van Nausikaä Nausikaä Eurykleia, voedster Hermes Odysseus Telemachos Antinoös, Polyphemos Poseidon Zeus

Aanvang voorstellingen: Za 21 nov, 20.00 uur, Meerlezaal Zo 22 nov, 15.00 uur, Meerlezaal Ma 23 nov, 20.00 uur, Meerlezaal Op maandag 23 november is het mogelijk vóór de voorstelling bij het AG de maaltijd te gebruiken. U kunt zich opgeven via de website. Toegangskaarten à €12 zijn vanaf een half uur voor de voorstelling te verkrijgen aan de zaal, Gebouw AG, Parklaan 93, 5613 BC Eindhoven.

Er bestaan twee heldendichten, epen, over de Trojaanse Oorlog, aan Homerus toegeschreven. Deze avontuurlijke verhalen met een rol voor goden, nimfen, monsters en helden, werden eeuwenlang mondeling overgeleverd en voorgedragen door vaak blinde ‘beroepszangers’.

Het AG-toneelgezelschap waagt zich nu ook aan een verhaal van Odysseus’ terugtocht. Een bijzonder avontuurlijke en gevaarlijke reis. De Griekse goden hebben dan ook partij gekozen, zowel tijdens de oorlog als nu bij Odysseus’ terugkeer.

Zij hanteerden speciale epische taal, met oude woorden en vaste formuleringen, die hielpen om de tekst voor te dragen in een speciale versmaat, een vast ritme, de ‘hexameter’. Het ging dan ook om de grootste oorlog ooit tussen een reusachtige Griekse coalitie en de stad Troje (Ilion), ongeveer 1200 voor Chr. En dat allemaal omdat de Trojaanse prins Paris Helena had geschaakt, de mooie vrouw van koning Menelaos van Sparta. Na tien jaar strijd en belegering werd de stad veroverd dankzij de list met het houten paard, die bedacht was door de sluwe Odysseus.

De oppergod Zeus was, net als zijn dochter Pallas Athene, ervoor dat de held eindelijk na tien jaar zijn eiland Ithaka zou bereiken, maar zijn broer Poseidon, heerser van de zee, wilde dat ten koste van alles voorkomen, vol wrok omdat Odysseus zijn eenogige zoon Polyphemos had blindgemaakt.

Het ene epos, de Ilias, handelt over deze strijd en het andere, de Odyssee, over de thuisreis van Odysseus en zijn makkers, die ook tien jaar zou duren.

Op Ithaka wachten al die tijd Penelope, Odysseus’ trouwe echtgenote, en zijn zoon Telemachos, nu bijna twintig jaar oud. Zij worden sterk belaagd door een hele groep vrijers, met als brutaalste Antinoös, die zijn ingetrokken in het paleis. Zij willen om daar definitief de scepter te kunnen zwaaien trouwen met Penelope.

De godin Athene komt in de gedaante van Mentes, een oude familievriend, Telemachos aansporen om te gaan optreden. Trouwe bedienden steunen hen, zoals de voedster Eurykleia en de oude zwijnenhoeder Eumaios. Overigens genoot Odysseus tijdens zijn reis twee keer langdurig oponthoud bij heel lieftallige dames, de nimf Kalypso en de tovenares Kirke. Beiden wensten hem niet te laten vertrekken totdat Zeus zijn zoon Hermes stuurde met een bindende opdracht. Zijn laatste verblijf was op het eiland Scheria, waar hij als enige overlevende aanspoelde en werd gevonden door prinses Nausikaä. Ook dit meisje werd verliefd op hem, maar haar vader zorgde uiteindelijk ervoor dat Odysseus zijn Ithaka terugzag. Zeus’ wens moest worden vervuld. Jet Ruigendijk

Om aan het nageslacht ook een eensluidende versie na te laten heeft het Atheense stadsbestuur de tekst officieel laten vastleggen in de 6e eeuw voor Chr. De receptiegeschiedenis van de teksten is haast eindeloos: talloos zijn de bewerkingen in de literatuur, in de beeldende kunsten en de muziek!

Reserveren (sterk aanbevolen) via: www.ag-eindhoven.nl/toneel

Op maandag 14 december organiseert het AG-toneelgezelschap een brainstormsessie over een nieuw toneelstuk. Alle AG-leden zijn welkom om hun ideeën in te brengen. Nadere info verkrijgbaar bij de secretaris Jacob Wisse. Meerlezaal, 20.00 uur.

22 Gewag

Zondag 22 november kunt u na afloop van de voorstelling gebruik maken van een wildmaaltijd à €20. De niet- wildliefhebbers kunnen uiteraard een alternatief bestellen. Maandag 23 kunt u vóór de voorstelling genieten van het keuzedagmenu (zie www.ag-eindhoven.nl/ag-menu). Vanaf 18 uur. Wilt u gebruik maken van de maaltijd(en) dan kunt u zich aanmelden via de bar van het AG (040 - 243 4808) of via [email protected]

Sirenen proberen Odysseus te verleiden

Gewag Gewag

23

AGora-lezingen cycli in november en december

In het vorige nummer werden drie AGora-lezingencycli aangekondigd. Ondertussen zijn deze op 10 september van start gegaan met een spetterende lezing in de cyclus ‘Het zal mijn zorg zijn’ van prof. dr. Han Brunner (Nijmegen, Maastricht) over ons aller genen, die hij treffend symboliseerde met luciferhoutjes, ons begrip van deze interessante, maar moeilijke materie verhogende. Op 24 september volgde een boeiende lezing over de opbloeiende (?) relatie tussen de VS en Cuba in de cyclus ‘Mondiale Bruggen en Brandhaarden’ door Rieks Holtkamp. Een zeer goed gevulde Meerlezaal luisterde op 8 oktober naar dr. Marc Desmet (Hasselt, Leuven), die in het kader van ‘Het zal mijn zorg zijn’ een indrukwekkende lezing gaf over ‘onze’ zeggenschap over ‘ons’ leven en ‘onze’ dood.

Do 12 nov.

Het zal mijn zorg zijn. Op weg naar doe het zelf zorg.

Do 19 nov.

2050: Brave New World Omgaan met de veranderende werkgelegenheid.

Do 26 nov.

Mondiale Bruggen en Brandhaarden. De stand van de EU nú.

Do 10 dec.

Het zal mijn zorg zijn. Patiënt als roerganger.

Terwijl u dit leest vond ook twee weken geleden de eerste lezing in de cyclus ‘2050: Brave New World’ plaats. Ir. Jan Mengelers (voorzitter RvB TU/e) hield een lezing met de ‘Cruyffiaanse’ titel ‘De toekomst is niet meer wat ‘ie geweest is’. Een week geleden sprak de historicus dr. Jan van Oudheusden over ‘Het huidige conflict in het Midden-Oosten gezien door de bril van een historicus’. En we gaan door! Het programma voor november/december ziet u op de pagina hiernaast.

Namens de AGora-commissie, Hans Eerdmans

24 Gewag

Staatssecretaris Van Rijn van VWS wordt met grote regelmaat gevraagd in de Tweede Kamer ontwikkelingen en incidenten in de zorg te komen bespreken. VWS heeft voor die ontwikkeling het motto: ‘Nederland verandert, de zorg verandert mee’ bedacht. Misschien kenschetst echter “De zorg verandert, Nederland moet mee” de huidige ontwikkeling beter. In de ontwikkeling van de zorg speelt het begrip zelfredzaamheid een sleutelrol. Wat betekent dat voor hen die zorg nodig hebben? Zijn we op weg naar doe het zelf zorg? Mr. Jan Joris Heling (bestuurder van Savant Zorg) zal de ontwikkeling in de zorg thuis, in het verzorgingshuis en in het verpleeghuis toelichten en de betekenis daarvan voor zorgvragers en zorgaanbieders aangeven.

Het is duidelijk dat de steeds grotere mate van automatisering een grote invloed zal hebben op de arbeidsverdeling in de komende jaren. Vooral de werkgelegenheid in de middensector zal sterk negatief beïnvloed worden, terwijl dat voor het aantal banen voor lager en hoger/hoog geschoolden veel minder zal zijn. De spreker van vanavond, prof. dr. Ton Wilthagen (Tilburg), houdt zich intensief met deze materie bezig. Hij zal spreken over hoe een toekomstbestendige arbeidsmarktbeleid er in zijn ogen uit moet zien. De spreker is als hoogleraar verbonden aan de Tilburg Law School van de Universiteit van Tilburg en aan ‘ReflecT’ (Research Institute for Flexicurity, Labour Market Dynamics and Social Cohesion at Tilburg University). Verder heeft hij een groot aantal nevenfuncties in binnen- en buitenland, die met zijn functie en expertise samenhangen. Tevens is hij gasthoogleraar aan de KU Leuven in verband met de gezamenlijke research master rechten.

Velen van u zullen zich de laatste lezing in de AGora-cyclus ‘De EU dichterbij?’ door prof. dr. Jan Rood (Instituut Clingendael, Universiteit van Leiden) van 10 mei 2014 onder de titel ‘Is de EU klaar voor de toekomst?’ herinneren. Tijdens zijn lezing was hij weliswaar niet positief over de mondiale indicatoren en het tekort aan politieke en militaire macht van de EU, maar daar tegenover was de EU sterk in de voor vreedzame relaties zo belangrijke handel en vrij van politieke smetten. Zij oefende daarmee toch een aanzienlijke mate van ‘soft power’ uit. Dat gaf destijds reden tot hoop. Hoeveel is er niet veranderd sinds die lezing? De situatie is op alle fronten verslechterd, zodat het op vele fronten binnen en buiten onze grenzen broeit, met een weerspannig Engeland, een alom verminderd vertrouwen in de EU, de Griekse crisis, het MiddenOosten en Turkije, de massale stromen vluchtelingen vanuit het Midden-Oosten en Afrika, een weer in zichzelf gekeerd Rusland (Oekraïne en Syrië) en meer. We prijzen ons gelukkig dat we de prof. Rood bereid gevonden hebben, om snel na onze uitnodiging, weer bij ons op het AG te komen om de stand van de EU opnieuw aan een onderzoek te onderwerpen. We verwachten een stevige discussie achteraf. Prof. dr. Jan Q. T. Rood (1954) is bijzonder hoogleraar Europese Integratie in een Mondiaal Perspectief, aan de Universiteit van Leiden. Sinds 1987 is hij in verscheidene functies verbonden geweest aan het Instituut Clingendael in Den Haag en sinds 2010 is hij hoofdredacteur van de ‘Internationale Spectator’, uitgegeven door het Instituut Clingendael.

Innovaties die de patiënt laat sturen en waarbij ‘e-health’ een vitale rol speelt. Een lezing door drs. Leo Vollebregt, bestuurslid en sectorcoördinatie Zorg&ICT, ZZP Nederland.

Gewag

25

Nieuwe Leden Tafel 15-1 schrijft geschiedenis

De jonge garde komt eraan!

Het zou daarmee de eerste baby zijn die sinds héél lange tijd binnen de schoot van het Academisch Genootschap wordt geboren.

De historici zijn het er niet helemaal over eens, dus moeten we een slag om de arm houden. Maar zoveel is wel duidelijk: er staat het Academisch Genootschap een historische gebeurtenis te wachten. Wat is het geval? In januari verwacht Caroline Shimakawa, (36 jaar), lid van de Nieuwe Leden Tafel 15-1, haar eerste kind. Het zou daarmee de eerste baby zijn die sinds héél lange tijd binnen de schoot van het Academisch Genootschap wordt geboren.

tijdens het maandelijkse diner dan ook soms onderwerp van gesprek. En tijdens de inleidingen die ze voor hun tafelgenoten houden, gaat het net zo gemakkelijk over hun recente roeicarrière als over hun studentenbestaan in Rusland.

Ook vroeger schijnt het voorgekomen te zijn dat leden van het AG verblijd werden met de geboorte van een kind. Maar dat was in de tijd dat alle leden veel jonger waren. Nu de meeste leden wat meer op leeftijd raken, krijgt zo’n geboorte het karakter van een speciale gebeurtenis, waar niet alleen het ouderpaar, maar ook het AG reikhalzend naar uitziet. Want wie de jeugd heeft,...

De verjonging waarvan bij deze ledentafel sprake is, manifesteert zich nog op een andere manier. Een aantal leden zit nog volop in het arbeidsproces, waardoor het hun niet lukt om het gebruikelijke tijdstip van 17.30 uur voor de borrel in de sociëteit te halen. Al snel werd het tijdstip voor het begin van de maandelijkse bijeenkomst verschoven naar 18.00 uur, maar zelfs dat bleek te vroeg voor onze nijvere mieren.

Overigens bevindt Caroline zich binnen haar AG-groep in goed gezelschap. Enkele leden van deze ledentafel behoren tot de generatie van ouders met opgroeiende kinderen. Niet de kleinkinderen, maar de eigen kinderen zijn

Dinsdag 24 november, 20.00 uur, Balkonkamer

Tot ons genoegen kunnen wij mededelen dat de bijeenkomst op dinsdag 24 november 2015 zal doorgaan. Presentatoren zijn:

Daarmee zorgen ze voor een jeugdig geluid in een uiterst gemêleerd gezelschap van circa vijftien mensen, die elkaar eenmaal per maand treffen om vertrouwd te raken met de mensen en de activiteiten van het AG.

Jan Koppen Hij gaat ons eerst wat laten horen uit zijn familiearchief: zang door de alt Aafje Heynis, orgelmuziek op een orgel van de Zaanse orgelbouwer Dick Flentrop, van wie zelfs een orgel in Harvard staat. In het tweede deel komt de veelzijdigheid van Itzhak Perlman aan bod. Van Bach, Beethoven en arrangementen van Fritz Kreisler, tot jazz met André Previn, Joplin rags, ‘schmalzige’ klezmer.

Gershwin

Jean Peters Hij gaat ons iets vertellen over en muziek laten horen van enkele Amerikaanse componisten, waaronder Charles Ives, Aaron Copland, Samuel Barber, George Gershwin en Leonard Bernstein.

Voor de bijeenkomst op dinsdag 26 januari 2016 hebben zich als presentator aangeboden Frans Remmen, die gaat spreken over en muziek laat horen van Engelse Kathedralenkoren, terwijl Theo Bemelmans ons zal laten kennismaken met muziek uit Corsica en ons daarbij wil laten genieten van beelden van dit prachtige eiland. Met name polyfone geestelijke muziek van de Corsicaanse broederschappen zal aan de orde komen. Recent was die ook te horen tijdens de Haarlemse koorweek in juli 2015.

Dus beginnen we tegenwoordig om 18.30 uur. De stemming is er onder leiding van Wilma van Beers niet minder geanimeerd om.

Voor de bijeenkomsten op 22 maart en 24 mei 2016 zijn aanmeldingen van presentatoren nu al van harte welkom bij Hans Blekxtoon (040-2831314; [email protected]), Hans van den Berge (0497-514045; [email protected]) of [email protected].

Bas Bierkens

De Hansen

Cleveringa-lezing op 26 november

De 26 novemberlezing, georganiseerd voor oud-Leidenaren ter ere van de Leidse rector magnificus Cleveringa, zal ook dit jaar plaats vinden in het AG. Spreker is prof. dr. K.P. Goudswaard en zijn lezing heeft de titel: ‘Minder zorg om vergrijzing?’ Zoals bekend treedt in Nederland, evenals in vele andere landen, een flinke vergrijzing van de bevolking op. Dat heeft onder meer te maken met een toenemend welvaartsniveau en is op zichzelf geen probleem. Maar de vergrijzing heeft wel flinke consequenties voor de economie en de overheidsfinanciën. Om hier op in te spelen wordt - na lang dralen - de pensioenleeftijd fors verhoogd. Dat draagt flink bij aan de houdbaarheid van de overheidsfinanciën, zo laat recent onderzoek van het Centraal Planbureau zien. Maar er spelen nog meer vragen. In hoeverre kunnen mensen langer doorwerken? En moet het pensioenstelsel verder gemoderniseerd worden?

26 26 Gewag

Muziekcaleidoscoop

In de lezing zullen de effecten van de vergrijzing en de uitdagingen voor de oudedagsvoorziening worden besproken. Voorts zal aandacht worden besteed aan het actuele debat over hervorming van de pensioenen. Prof. dr. K.P. (Kees) Goudswaard (1955) is hoogleraar economie en bijzonder hoogleraar sociale zekerheid aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leiden. Verder is hij onder meer lid van de Raad van Commissarissen van De Nederlandsche Bank. Voorheen was hij kroonlid van de SER. Op dit moment is Goudswaard voorzitter van de SER-Commissie, die het kabinet adviseert over de toekomst van de pensioenen. Net als andere jaren zijn ook nu geïnteresseerde AG-leden welkom om de avond bij te wonen.

Agenda 26 november 17.30 18.30 19.30 20.00 21.00 22.00

uur borrel uur wildmaaltijd uur ontvangst gasten die alleen de lezing bijwonen uur lezing studentspreker en gastspreker uur pauze uur einde lezingen en aanvang naborrel

Kosten: alleen lezing: € 5, diner, lezing: €25,Opgave en informatie: mr. O.F.J. Moorman van Kappen, [email protected] Opgave vóór 20 november. Gewag Gewag

27

Onze genetische kaart

Indrukwekkende start van de AGora-cyclus ‘Het zal mijn zorg zijn’ Verslag van de AGora-lezing van prof. Brunner, op 10 sep. 2015 De eerste lezing in deze cyclus op 10 september was meteen ook een topper: prof. dr. Han Brunner, arts en klinisch geneticus, sprak voor een zaal van bijna 70 personen over recente toepassingen van DNA-onderzoek in de medische wereld. Heel deskundig en enthousiast schotelde hij ons voor hoe DNA-typering bij mensen de medische wetenschap stap voor stap verder brengt. Soms met kinderlijk eenvoudige beelden - zoals genen, dus erfelijke eigenschappen, voorgesteld als lucifers bracht hij aan ons over, dat er vele kleine variaties zijn in de genen waar je niets van merkt, maar dat er ook schadelijke mutaties kunnen zijn met ernstige gevolgen voor het individu.

In het jaar 2000 is het eerste complete menselijk genoom bekend geworden, dat wil zeggen de complete nucleotidenvolgorde van het DNA in alle chromosomen. 28 28 Gewag

In het jaar 2000 is het eerste complete menselijk genoom bekend geworden, dat wil zeggen de complete nucleotiden-volgorde van het DNA in alle chromosomen; als een vorm van eerbetoon werd het materiaal gebruikt van een van de ontdekkers van de dubbele helix als DNA-struktuur: James Watson. Hoewel dit met veel tamtam aan de wereld werd bekend gemaakt, bleek toen pas hoe complex de werking en functie van het DNA is. Op zich kun je er niet veel mee, of zoals Brunner zegt: “het complete genoom is niet heel spannend”. Momenteel kunnen genen ons nog niet veel vertellen en is aan de hand van de genen maar een heel summiere en gebrekkige toekomstvoorspelling te doen. Wél is het zo dat in een aantal gevallen een ziekte is terug te brengen tot een fout in een erfelijke eigenschap.

Prof. Brunner houdt zich onder andere bezig met het zoeken naar de oorzaken van geestelijke afwijkingen. Hij vertelde dat bij kinderen met ernstige mentale retardatie in meer dan 60% van de gevallen een (verschillende) DNA-mutatie wordt gevonden, die de oorzaak van de verstandelijke beperking is. Die mutatie wordt niet aangetroffen bij de ouders maar uitsluitend bij het kind. Hier kun je dus spreken van een dramatisch geval van pech. Ook toonde hij aan dat er een associatie is tussen de ouderdom van de vader en het risico op het krijgen van een kind met een geestelijke handicap. In het spermatozoën-DNA van een oudere vader is de kans op schadelijke mutaties groter dan bij een jongere vader. Deze mededeling leek vooral aan de dames in de zaal een reactie te ontlokken. Interessant ook was de geschiedenis rond een wetenschappelijke publicatie van prof. Brunner in 1993. In dit artikel in het blad ‘Science’ meldde hij dat een vorm van abnormaal gewelddadig gedrag geassocieerd is met een bepaalde puntmutatie in een gen, dat de code bevat voor een eiwitenzym, dat actief is in de hersenen. Het artikel zorgde wereldwijd voor veel rumoer, want nu was er een bewijs dat gedrag ook biologisch bepaald kan zijn.

De wetenschap weet nog slechts weinig over de complexe manier waarop het genoom, waarin erfelijke eigenschappen tot uitdrukking komen, is georganiseerd. universiteit volledig werd afgebrand omdat hij het waagde een mogelijke biologische achtergrond van crimineel gedrag te gaan onderzoeken. Ook advocaten die verdachten van geweldsdelicten verdedigden, speelden na die publicaties de genetische kaart. Bij rechters in Italië en bij juryrechtspraak in de USA wisten gewelddadige criminelen zo met strafvermindering weg te komen. Na de pauze beantwoordde Brunner gedurende een uur (!) een waar spervuur aan vragen, die door Theo Bemelmans in goede banen werden geleid. Natuurlijk ontbrak het debat over ‘nature versus nurture’ niet. De spreker was hieromtrent heel genuanceerd: hij gaf de erfelijke natuur zeker niet het zwaarste gewicht, want de wetenschap weet nog slechts weinig over de complexe manier waarop het genoom, waarin erfelijke eigenschappen tot uitdrukking komen, is georganiseerd. Zijn ‘one-liner’ was treffend: “Nature loads the gun, environment pulls the trigger.”

Een interessante vraag uit het gehoor betrof het genetisch onderzoek naar erfelijke hartziekten. “Zou men desgevraagd aan een verzekeringsmaatschappij een positieve testuitslag moeten melden? En zou dat dan betekenen dat er sprake zou kunnen zijn van genetische discriminatie, daar waar de relatie tussen ziekte en positieve test niet 100% is?” Prof. Brunner was daar geen voorstander van, maar voorzag dat bij sterke verbanden tussen genvariant en ziekte die situaties dichterbij komen. Omdat nu al een betaalbare DNA-typering van het volledige menselijke genoom mogelijk is zal het maatschappelijke debat over dit soort zaken alleen maar indringender worden. Prof. Brunner werd met een heel fors applaus bedankt. Namens de AGora-commissie, Dries Schellekens

Dat was nog steeds een heikel onderwerp: het was nog niet zo lang geleden, namelijk rond 1980, dat de ‘affaire Buikhuisen’ speelde, waarbij prof. Buikhuisen, werkzaam als criminoloog aan de Leidse

Gewag

29

Mutaties Ledenbestand

Colofon

Nieuwe leden:

Het Gewag is het sociëteitsmagazine van het AG en verschijnt vijf keer per jaar. Het AG (Academisch Genootschap) is een bruisende sociëteit met inspirerende leden. Er worden veel activiteiten georganiseerd op maatschappelijk, cultureel en wetenschappelijk gebied. De leden ervaren het onderlinge contact op de sociëteit als zeer waardevol.

Mevrouw

Mevrouw

Mevrouw

Mevrouw de

van Waes-Teppema

de Haan-Houben

Maters

Boer-Hoppenbrouwers

(Nanette)

(Carmelien)

(Froukje)

(Anneke)

Eindhoven

Eindhoven

Eindhoven

Son en Breugel

Informatie over (aspirant) lidmaatschap en kennismaken: www.ag-eindhoven.nl E-mail: [email protected] Bestuur Voorzitter: Richard de Groot 1e secretaris: Nel van der Vliet E-mail: [email protected]

Overleden Ir. P.C. Viets

Sociëteitsgebouw Parklaan 93, 5613 BC Eindhoven Telefoon 040 - 2434808

In memoriam: Piet Viets Op 29 augustus 2015 is een van onze ereleden, de heer Pieter Cornelis Viets, op de respectabele leeftijd van 95 jaar overleden.

Piet Viets was niet zomaar een lid van het AG. Altijd zeer betrokken en alert op het reilen en zeilen van ‘zijn’ AG. Zelfs toen hij minder mobiel werd en hij slechts moeizaam kon communiceren,

30 Gewag

Redactie Hoofdredacteur: Michiel de Veer Eindredacteur: Jan Koppen Redacteur: Jet Ruigendijk Redacteur: Liesbeth Schreuder

bleef hij scherp gericht op wat er om hem heen gebeurde. Piet was voorzitter van het AG van 1983 tot 1988. Het AG stond er in die dagen niet erg florissant voor en hij nam de taak op zich de nagenoeg failliete vereniging te redden. Met strenge hand, maar groot leiderschap lukte het hem de vereniging weer een gezonde toekomst te geven en een aantal activiteiten nieuw leven in te blazen.

Perscontacten [email protected] E-mailadressen redactie Gewag [email protected] Concept & Design Storm Scott Druk Puntscherp

Aan dit succesvolle ingrijpen heeft hij dan ook het erelidmaatschap van het Academisch Genootschap te danken. Binnen het Academisch Genootschap zal Piet met veel respect blijven voortbestaan in onze herinneringen. Namens het bestuur Nel van der Vliet - Vierveijzer

www.ag-eindhoven.nl

november - december 2015 www.ag-eindhoven.nl 32 Gewag