LANGE TERMIJN HUISVESTINGSPLAN

LANGE TERMIJN HUISVESTINGSPLAN

Lange termijn huisvestingsplan 2011 – 2014 TweeSteden ziekenhuis Definitief December 2010

Vestiging Tilburg Dr. Deelenlaan 5 5042 AD Tilburg 013 - 465 56 55 Vestiging Waalwijk Kasteellaan 2 5141 BM Waalwijk 0416 - 68 22 22

LTHP TweeSteden ziekenhuis

1

INHOUD

INHOUD 1 Inleiding ....................................................................... 3 2 Strategie 2011-2014..................................................... 4

3.2.1 3.2.2

Vestiging Tilburg ..................................................................... 11 Vestiging Waalwijk.................................................................. 16

4 Ambitie ....................................................................... 17

2.1

Inleiding........................................................................................... 4

2.2

De context ....................................................................................... 4

2.3

Profiel .............................................................................................. 5

4.2

Effectuering van de huisvestingsvisie ........................................... 18

2.4

Uitgangspunten ............................................................................... 5

4.3

Structuurplan ................................................................................. 19

2.5

Productie ......................................................................................... 5

2.6

Inhoud van onze zorg...................................................................... 5

2.7

Organisatie van onze zorg .............................................................. 6

2.8

Adherentie....................................................................................... 6

2.9

Zorg in de omgeving ....................................................................... 6

2.10 Regionale samenwerking ................................................................ 6 2.11 Kwaliteit en veiligheid...................................................................... 7

3 Huidige huisvesting .................................................... 8 3.1

Analyse ........................................................................................... 8

3.1.1 3.2

4.1

Huisvestingsvisie........................................................................... 17

4.1.1

4.3.1 4.3.2 4.4

Huisvestingsbeleid.................................................................. 18

Tilburg..................................................................................... 19 Waalwijk.................................................................................. 22

Technische verbeteringen ............................................................. 23

4.4.1 4.4.2


5 Inkadering .................................................................. 24 5.1

Financiën....................................................................................... 24

5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.2

Inkomende investeringsmiddelen ........................................... 25 Evenwichtig investeren ........................................................... 25 Kasstroomoverzicht ................................................................ 25

Planning ........................................................................................ 25

5.2.1 5.2.2


Vestiging Tilburg ....................................................................... 8

Knelpunten .................................................................................... 11


2

INLEIDING

1 Inleiding Een lange termijn huisvestingsplan werd in 1996 verplicht gesteld voor ziekenhuizen. Om investeringen aan de overheid te verantwoorden werd om een meerjaren huisvestingsbeleid gevraagd. Inmiddels is een huisvestingsplan een belangrijk document voor de financiering gebleven, al zijn de omstandigheden en de stakeholders gewijzigd. In een veranderende wereld van DBC’s, prestatiebekostiging, marktwerking en veranderd krachtenveld blijft het voor ziekenhuizen zaak om hun huisvestingsbeleid te benoemen. Dit schept duidelijkheid voor de financiers, voor regionale belanghebbenden én – last but not least – voor de gebruikers. Met het huisvestingsplan worden de kaders aangegeven waarbinnen de ziekenhuisorganisatie in de komende jaren haar huisvesting ziet ontwikkelen. Vandaar dat het TweeSteden ziekenhuis er groot belang aan hecht om haar keuzen voor de komende jaren duidelijk op te schrijven. Het plan kent daarbij vooral een strategisch karakter. We geven op hoofdlijnen aan hoe het TweeSteden ziekenhuis in de periode 2010 – 2030 zich ziet ontwikkelen. Enkele grotere projecten zijn expliciet opgenomen; kleinere projecten worden in kortere cycli bepaald en hier niet apart genoemd. Deze passen dan zoveel mogelijk binnen de uitgezette lijnen. De belangrijkste ideeën zijn: - Concentratie van de poliklinieken in een nieuw te realiseren gebouw, ter plaatse van de hoofdentree; - Nieuwe huisvesting voor de PAAZ, alles onder één dak, dus inclusief verpleegafdeling, psychotherapeutisch dagcentrum (PTDC), polikliniek en psychologie. Het is de bedoeling om dit initiatief te realiseren in en in directe verbinding met bouwdeel T; - Oplossen van het tekort aan werkruimten door het inzetten van de vrijvallende polikliniekruimten in bouwdeel A3 en mogelijk een verdieping op het nieuwe poligebouw voor deze functies. Daarbij is het uitgangspunt: concentratie en huisvesting in de directe omgeving van de polikliniek; - Toepassen van gebruiks- en indelingsflexibiliteit; - Plaats bieden aan nieuwe ontwikkelingen in Tilburg door ruimte vrij te maken aan de westzijde van het terrein; - Uitvoering van het Masterplan Waalwijk.


3

STRATEGIE 2011-2014

-

2 Strategie 2011-2014 2.1

Inleiding

Het TweeSteden ziekenhuis is een regionaal, algemeen opleidingsziekenhuis met vestigingen in Tilburg en Waalwijk en buitenpoliklinieken in Oisterwijk en de Tilburgse wijk Reeshof. Het is ‘het ziekenhuis om de hoek’ voor ruim 200.000 bewoners van noordelijk Midden-Brabant. In totaal beschikt het ziekenhuis over ongeveer 500 bedden. In het TweeSteden ziekenhuis zijn zo'n 2400 mensen werkzaam. Het ziekenhuis is geaffilieerd met het Academisch ziekenhuis Nijmegen St. Radboud en heeft opleidingsbevoegdheid voor de specialismen cardiologie, chirurgie,interne geneeskunde, klinische geriatrie, gynaecologie/obstetrie, neurologie, psychiatrie, klinische farmacie, klinische psychologie, algemene klinische fysica en de opleiding SEH- arts. Het strategisch plan van het TweeSteden ziekenhuis voor de middellange termijn (2011-2014) is een logisch vervolg op ons plan voor de periode 2007-2010; ‘Sturen in samenwerking’. Vanzelfsprekend vormen onze kernwaarden; zorgzaam & professioneel, samenwerkend & resultaatgericht ook in dit plan onze basis. De omgeving waarin we werken is zeer dynamisch. Belangrijk is dat we, juist in die turbulente omgeving, voldoende focus aanbrengen en uitgaan van onze kracht en onze identiteit. Tegelijkertijd moeten we blijven inspelen op snelle veranderingen en daarbij onze kansen benutten. Dat laatste vraagt om flexibiliteit in ons denken, handelen en ondernemen. 2.2

De context

De financiering van de gezondheidszorg in Nederland staat fors onder druk vanwege de slechte financieel-economisch situatie, de vergrijzing en kostenstijging door technologische ontwikkelingen. De ziekenhuizen moeten ook in de komende jaren weer aanzienlijk besparen. Daarnaast is de organisatie van de curatieve zorg volop in beweging. Dit betreft met name de regionale organisatie van de zorg; taakverdeling tussen de eerste en de tweede lijn, spreiding (chronisch zieken) & concentratie (kwaliteitseisen voor complexe zorg) van ziekenhuiszorg en transmurale ketens. Duurzaamheid en verantwoording spelen een belangrijke rol in hoe wij in onze omgeving staan.Tegen deze achtergrond is het optimaal benutten van onze eigen dure en schaarse capaciteit noodzakelijk. De


4

STRATEGIE 2011-2014

goede dingen goed doen, veilige zorg, patiëntvriendelijk, gastgericht en efficiënt zijn de steekwoorden. 2.3

Profiel

Het TweeSteden ziekenhuis is een algemeen, regionaal opleidingsziekenhuis. Het biedt een breed palet aan kwalitatief uitstekende zorg, dichtbij huis en van oudsher met de menselijke maat. Opleiden van medisch specialisten, en daarnaast vele andere disciplines, is eveneens een kerntaak van het ziekenhuis.

Groei-index (2005 = 100) Eerste administr.consult Polikliniekproductie Klinische opname Verpleegdagen Dagbehandeling 2.6

Binnen het brede zorgpalet hebben we een beperkt aantal speerpunten waar we ‘het gewone buitengewoon goed doen’. Op onderdelen van onze zorg zijn we marktleider en/of vervullen we een regiofunctie. We zijn een actief aanjager voor regionale samenwerking. De zorg is georganiseerd in gestroomlijnde zorgpaden, efficiënt en duidelijk herkenbaar voor de patiënt. De zorg wordt verleend in een bijpassende omgeving; Tilburg, Waalwijk en ook Oisterwijk kennen een verschillende zorgsfeer elk met duidelijke toegevoegde waarde voor patiënt en familie. Tevens wil het Twee Steden Ziekenhuis een goed en inspirerend werkgever zijn.

2.4

Uitgangspunten

Veilige en kwalitatief uitstekende zorg is onbetwistbaar. Ons ziekenhuis is een financieel gezonde organisatie. Er wordt evenwichtig gestuurd op kwaliteit van zorg, kwaliteit van arbeid, productie en kosten. Duurzaamheid staat daarbij hoog op de agenda. Een goede attitude en zorgvuldige bejegening zijn essentieel. Bovengenoemde dimensies maken ons ziekenhuis tot een ‘gezonde instelling’. Regionale samenwerking moet en biedt kansen. Daarbij moet primair de patiënt er beter van worden. Tevens moet er een win-win-situatie voor betrokken partijen ontstaan en dient spreiden en concentreren van zorg gebalanceerd en gefaseerd plaats te vinden. 2.5

Productie

Het TweeSteden ziekenhuis heeft in lijn met de landelijke trend een behoorlijke productieontwikkeling gekend. In de onderstaande figuur is de trend voor de periode 2005 – 2009 weergegeven voor het poliklinisch bezoek, opname en dagbehandeling.


2005

2006

2007

2008

2009

%

100 100 100 100 100

99 102 107 101 107

102 108 110 101 116

105 114 113 101 123

107 118 108 97 135

1,6% 4,5% 2,0% -0,8% 8,8%

Inhoud van onze zorg

Wij bieden een breed palet aan kwalitatief uitstekende zorg, dichtbij huis. We hebben de volgende zes speerpunten: Cardiovasculair en risicofactoren In 2010 hebben wij een vergunning van het Ministerie van VWS ontvangen voor het uitvoeren van dotterbehandelingen. Daarbij is afgesproken om in een periode van vier jaar uit te groeien tot een centrum waar jaarlijks minimaal 600 dotterbehandelingen worden uitgevoerd. Vrouw / kind centrum Samen met Thebe wordt het transmuraal geboorte centrum verder ontwikkeld. De organisatie van zorg (zonder schotten) en de infrastructuur (Meiboom vleugel) garanderen integrale zorgverlening voor moeder en kind. Dit vanuit onze visie op zorg waar ‘family centered care’ centraal staat. De ouder wordende mens Doel is de verdere uitrol, ook regionaal, van dit speerpunt, waarbij we streven naar het predikaat meest ouderenvriendelijke ziekenhuis van Nederland in 2013. Centrum voor overgewicht en bariatrische chirurgie Voor de bariatrische chirurgie (patiënten met overgewicht) is met de zorgverzekeraars in 2010 afgesproken dat we behandelcentrum worden voor de regio Midden-Brabant, inclusief de regio rondom Breda en ’s-Hertogenbosch. In een periode van vier jaar moeten we uitgroeien naar een centrum waar jaarlijks 600 patiënten een bariatrisch-chirurgische ingreep krijgen per jaar. Orthopedisch Centrum Midden Brabant Waalwijk, waar we een deel van onze electieve en planbare zorg concentreren, vormt de basis voor de verdere uitbouw van dit in 2009 gestarte centrum, waar gastgerichte zorg op maat een duidelijke toegevoegde waarde biedt voor de orthopedische patiënt en diens naasten. Hier moet in 2014 een verdubbeling van het huidige aantal behandelingen prothesiologie zijn gerealiseerd.

5

STRATEGIE 2011-2014

Oncologie Intensiveren en uitbreiden van de samenwerking met Instituut Verbeeten en De Wever is het doel, met als resultaat betere gemeenschappelijke voorzieningen en optimale ambulante multidisciplinaire zorgprocessen. Prioriteit is het tot stand brengen van zorgpaden, zoals mammacare, inclusief bestralen tijdens operatieve ingrepen (IORT) bij een deel van deze patiëntengroep. Over delen van onze zorg en infrastructuur maken we (supra)regionale afspraken. Dit betreft in ieder geval binnen de oncologie de hoog complexe - laag volume zorg en de regionale zorg op het gebied van mammacare. Het betreft eveneens het in toenemende mate aanbrengen van accenten binnen de breedte van de (heelkundige) zorg in onze regio. 2.7

Organisatie van onze zorg

We richten onze aandacht op drie onderling nauw samenhangende elementen: capaciteitsmanagement, zorgpaden en gastgerichtheid. De invoering van ons nieuwe elektronisch patiënten dossier, Alert, is daarbij een uitstekend instrument om fundamenteel te verbeteren en vernieuwen. Capaciteitsmanagement is zowel voor patiënt als voor ons ziekenhuis van groot belang. Het gaat enerzijds om het optimaal op elkaar laten aansluiten van de verschillende stappen in het zorgproces van de individuele patiënt. Anderzijds gaat het om efficiënt benutten van onze schaarse en dure capaciteit zoals operatiekamers, intensive care, en niet in de laatste plaats de bemensing daarvan. In dit verband is ligduurverkorting een belangrijk thema. Binnen (transmurale) zorgpaden wordt het zorgproces voor de patiënt concreet ingevuld. Snel en compact waar dat kan, multidisciplinair en breed waar dat moet. Wij willen ‘het ziekenhuis met de glimlach’ blijven; gastgerichtheid is dan ook het devies. Wij hebben specifieke aandacht voor zowel de kwetsbare zorgvrager als de goed geïnformeerde patiënt, met de passende zorgsfeer; ‘high tech en/of high touch’ en gebruikmakend van onze uitstekende infrastructuur. Goede communicatie en bereikbaarheid spelen daarbij een sleutelrol. Door middel van ziekenhuisbrede trainingen zullen wij gastgerichtheid verder blijven vormgeven. 2.8

Adherentie

De adherentie is afkomstig uit de regio Tilburg en noordelijk MiddenBrabant. In onderstaande figuur staat de verdeling van herkomst van de patiënten vermeld. M.n. de adherentiegrens in het westen en oosten is vrij scherp.


Als wordt gekeken naar het aantal patiënten als aandeel van de bevolkingsaantallen, blijkt eenzelfde beeld. In gemeenten als Waalwijk (55%), Loon op zand (54%), Kaatsheuvel (50%), Drunen (40%) en Tilburg (34%) maken relatief veel inwoners gebruik van de voorzieningen van het TweeSteden ziekenhuis. Gemiddeld ligt dat percentage in de regio op 29%; Rijen (6%), Goirle (9%), Oisterwijk (12%) en Berkel-Enschot 15%) scoren relatief laag. 2.9

Zorg in de omgeving

Het TweeSteden ziekenhuis grenst op haar grootste locatie in Tilburg aan het radiotherapeutisch Instituut Verbeeten (BVI) en verpleeghuis De Hazelaar. Met deze partijen worden enkele faciliteiten, zoals het parkeren, gedeeld. Naast de eigen vestiging in Waalwijk wordt intramurale ziekenhuiszorg in de regio geleverd in het Elisabeth Ziekenhuis in de zuidkant van de stad en – verderop – in het Amphia Ziekenhuis in Oosterhout en Breda en in het Jeroen Bosch Ziekenhuis te 's-Hertogenbosch. Dat ziekenhuis verhuist binnenkort naar de westzijde van de stad, op 16 km afstand van het TweeSteden ziekenhuis in Waalwijk.

2.10 Regionale samenwerking Het nemen van verantwoordelijkheid voor continuïteit van ziekenhuiszorg in onze regio, veilig, doelmatig en goed bereikbaar, is de basis van ons denken en handelen. Wij vervullen hierin een actieve rol als aanjager voor verdere samenwerking in de tweede lijn. Vanuit deze basis maken we de volgende strategische keuzes: - de inhoud van het zorgaanbod in de regio moet (verder) worden geharmoniseerd, door middel van regionale behandelplannen en protocollen; - regionale uitwisseling van patiëntgegevens moet worden geïntensiveerd; - de komende jaren moet gezamenlijk worden gewerkt aan de

6

STRATEGIE 2011-2014

‘Regiovisie Ziekenhuiszorg Midden Brabant 2025’ Spreiden en concentreren krijgt gerichte aandacht. Intern, door optimaal gebruik te maken van onze verschillende locaties. Extern, door in goed overleg met andere zorgaanbieders, met name het St.-Elisabeth Ziekenhuis, afspraken te maken over wat aan de orde is als het gaat om spreiden en concentreren en vervolgens hoe we dat gezamenlijk kunnen gaan organiseren. Kwaliteit en service aan de patiënt zijn daarbij leidend; het gaat primair om concentreren van kennis, ervaring en ambitie, dus om wie de zorg levert en niet primair om de locatie waar dat geschiedt. Wij streven naar twee zelfstandige, elkaar aanvullende, ziekenhuizen in de regio Midden-Brabant, die samen een volledig pakket aan ziekenhuiszorg leveren. Naast de patiënten zijn de huisartsen onze belangrijkste klanten. Met de huisartsen, thuiszorg en verpleeghuizen wordt nauw samengewerkt aan optimaal georganiseerde zorg. Daarbij zal ook herverdelen van zorgaanbod tussen eerste en tweede lijn aan de orde zijn. Het verder ontschotten met andere regionale zorgaanbieders (Thebe, De Wever, Instituut Verbeeten) zal in de komende periode de agenda beheersen. Vanzelfsprekend zullen de hiervoor genoemde ontwikkelingen tevens in afstemming met de zorgverzekeraars plaatsvinden. 2.11 Kwaliteit en veiligheid Onze grote inspanningen op dit vlak gedurende de afgelopen jaren zullen worden voortgezet, inclusief de afronding van het invoeren van de tien thema’s uit het Veiligheid Management Programma. Specifieke inspanningen zullen worden verricht om kwaliteit en veiligheid nog beter te borgen binnen onze organisatie(structuur).


7

HUIDIGE HUISVESTING

3 Huidige huisvesting 3.1 3.1.1

Analyse Vestiging Tilburg

Het ziekenhuisgebouw in Tilburg is in 1966 opgezet volgens het zogeheten Breitfuβmodel. Een ziekenhuis met een hoge beddentoren, poliklinieken en andere ambulante functies op de begane grond en de OK en spoedeisende hulp centraal onderin het gebouw. In de loop der tijd is het gebouw rondom uitgebreid met verschillende functies. Hierdoor, en door de interne verplaatsing van een aantal bestaande afdelingen zoals de OK en de SEH, kreeg de ziekenhuisplattegrond een meer gefragmenteerd karakter. Lange loopafstanden zijn ontstaan omdat de onderlinge relatie tussen functies niet altijd behouden kon worden. Voor de oppervlakteanalyse wordt verwezen naar bijlage 1. In de afgelopen jaren zijn de kernfuncties van het ziekenhuis grotendeels aangepakt met renovatie en gedeeltelijke nieuwbouw. Het operatiecomplex behoort inmiddels tot de modernste van Nederland, het beddenhuis nadert in 2011 de voltooiing van haar renovatie, de spoedeisende hulp is vernieuwd en uitgebreid en de IC/MC is vernieuwd. Deze ingrepen, bij elkaar goed voor ca. 70 miljoen euro aan investeringen, leiden tot het nevenstaande kwaliteitsbeeld (grijs is kwalitatief erg slecht, oranje kan gehandhaafd blijven, groen dient te worden gerenoveerd en paars is kwalitatief goed)


8

HUIDIGE HUISVESTING

Ziekenhuisvastgoed kan ook worden ingedeeld op basis van een functionele vastgoedtypering. In de sector staat dit sinds enkele jaren bekend als het 'schillenmodel' dat gebouwen in 4 typologieën verdeelt. Binnen deze typologieën zijn functies relatief eenvoudig uitwisselbaar en blijven de exploitatiekosten beheersbaar. Een analyse van de gebouwen op basis van het zogeheten ‘schillenmodel” toont aan dat het ziekenhuis een hybride structuur heeft. De ‘hot floor’ bevindt zich centraal in het gebouw. De OK, IC/MC, spoedeisende hulp en radiologie zijn vlak bij elkaar geordend. De kantoorfuncties (waaronder de poliklinieken) liggen behoorlijk verspreid. Fabrieksfuncties zijn geconcentreerd in de kelder en de noordwestzijde van het complex. De verpleegafdelingen tenslotte, zijn grotendeels geconcentreerd in het beddenhuis en komen verder terug in de tijdelijke huisvesting van het paviljoen P en in bouwdeel S. In het figuur hiernaast is het ziekenhuis volgens het schillenmodel uitgetekend. Het gefragmenteerde karakter zorgt, ondanks de recente versterking van de oost-westas, voor regelmatige desoriëntatie van de bezoekers; een rommelige uitstraling en het ontbreken van een heldere structuur –met name bij de hoofdentree- waarbinnen functies logisch geplaatst kunnen worden. Ook een logische toegang tot het gefragmenteerde functiepatroon ontbreekt. Dat komt vooral door de huidige opzet van het entreegebied. De centrale trappen- en liftenhal is vanuit de hoofdingang niet zichtbaar. Ook de bereikbaarheid van de poliklinieken vanuit de hoofdingang laat veelal te wensen over; met name de toegang tot de poliklinieken in het souterrain is een zoektocht. De westentree biedt een tweede, vrij anonieme toegang tot het gebouw. Eerdere plannen voor een nieuwe westentree zijn uitgesteld; ondertussen neemt het gebruik ervan toe.


9

HUIDIGE HUISVESTING

3.1.2 Vestiging Waalwijk In vergelijking met Tilburg is de locatie Waalwijk relatief duidelijk. Het entreegebied en de multifunctionele poliklinieken zijn sinds de ingrijpende verbouwing van 2009 toegankelijk, helder en logisch van opzet. De toegankelijkheid vanaf het parkeerterrein is weliswaar matig (druk en een lange looplijn naar de ingang), maar bij binnenkomst oogt het ziekenhuis gastvrij. Het gehele bovenliggende bouwdeel A is in de loop der jaren ingrijpend gerenoveerd, waardoor het gehele beddenhuis weer in goede staat verkeert. Ook de röntgenafdeling, het functieonderzoek en de personeelsgarderobe/ technische dienst zijn aangepakt. Wel is direct duidelijk dat het ziekenhuis hiermee nog niet af is. De poliklinieken aan de noord- en oostzijde én de toegankelijkheid van de publieksvoorzieningen (m.n. het restaurant) moeten nog verbeteren. Dit zijn echter zaken die eerder al in het zogeheten Masterplan Waalwijk zijn opgenomen en waarvoor nog steeds steun bestaat. Afhankelijk van de


profielvorming van Waalwijk, als uitkomst van de strategieontwikkeling 2011 – 2014, zal verdere invulling van die ontwikkelgebieden plaatsvinden. Het is noodzakelijk hier snel mee aan de slag te gaan, om de concurrentie met het nieuwe Jeroen Bosch Ziekenhuis op termijn het hoofd te bieden. Het recent vernieuwde beddenhuis bevat m.n. enkele verpleegafdelingen en aan derden verhuurde ruimten, zoals het revalidatiecentrum Leijpark en de maatschap Kaakchirurgie van het EZ. Op de 4e etage bestaan nog ontwikkelmogelijkheden. Het operatiecomplex omvat 3 operatiekamers en een voorbereiding en recovery. Het dateert uit 1998/1999 en behoeft op onderdelen aanpassingen en technische verbeteringen.

10

HUIDIGE HUISVESTING

3.2 3.2.1

Knelpunten Vestiging Tilburg

Parkeren/ bereikbaarheid De dagelijkse praktijk toont aan dat de bereikbaarheid en de ontsluiting van het terrein verre van optimaal zijn. De toegangswegen naar het ziekenhuis vormen een steeds groter knelpunt. De capaciteit van de weg aan de westkant van het ziekenhuisterrein (Brugstraat) is beperkt en de ontsluiting op de Rueckertbaan problematisch. Aan de oostzijde van het ziekenhuisterrein dreigt de Dr. Deelenlaan overbelast te worden en sinds de bouw van 2 nieuwe bunkers bij het BVI loopt de Dr. Eijgenraamstraat aan de noordzijde dood. Daarnaast schieten de capaciteiten van alle parkeerterreinen op steeds meer momenten tekort.

aangepast. Daarnaast bestaan in de stijgpunten 2 opvallende knelpunten: de bereikbaarheid vanaf het begane grondniveau en de bereikbaarheid van de 7e etage met de liften. Omdat het startpunt van 2 van de 4 liften zich op de eerste verdieping bevindt schiet de capaciteit op de begane grond tekort. Tegelijkertijd reikt de lift slechts tot de 6e etage, waardoor de kantoorruimten op de 7e etage slechts per trap te bereiken zijn. Het mag duidelijk zijn dat – vanuit patiëntenperspectief – het eerste knelpunt aanmerkelijk zwaarder weegt.

Hoofdentree De huidige hoofdentree oogt bij binnenkomst, zoals hiervoor aangegeven, rommelig en onoverzichtelijk. De bezoeker heeft bij binnenkomst de keuze uit 5 looprichtingen, waarbij de belangrijkste, naar de hoofdverkeersroute, het meest verscholen ligt. De balies liggen ver uit elkaar en de centrale receptiebalie is te klein en niet representatief voor de huidige taken die de receptie- en portiersfunctie met zich meebrengt. De laatste jaren zijn met name de bewakings- en controletaken aanzienlijk toegenomen waardoor steeds meer apparatuur en ICT middelen noodzakelijk zijn. Tegelijkertijd neemt het belang van een afspraken- en opnamebureau door de ICT in de toekomst juist af. De route naar het bezoekersrestaurant op de 1e etage, waar bezoek in een winkeltje tevens terecht kan voor een gift aan de te bezoeken patiënt, is vrij onvindbaar. Bezoekers van het ziekenhuis zouden vanuit de hoofdentree rechtstreeks een restauratiefaciliteit moeten kunnen bereiken. Daarnaast blokkeren wachtende patiënten en eigen personeel vaak de logistieke routes. De plaats van de wachtruimte voor de polikliniek kindergeneeskunde in de centrale hal is niet logisch. De entree is, kortom, geen visitekaartje van een gastgericht ziekenhuis. Centrale trappenhal De 1e tot en met de 7e verdieping van de centrale trappenhal zijn in 2003 gerenoveerd, het souterrain en de begane grond moeten nog worden


11

HUIDIGE HUISVESTING

Overzicht terrein vestiging Tilburg


12

HUIDIGE HUISVESTING

Poliklinieken Het aantal polikliniekbezoeken is, net als in heel Nederland, de laatste jaren fors gestegen (4,5% per jaar, zie § 2.5). Hierdoor kampen steeds meer specialismen met ruimtegebrek. Dit vraagt om uitbreiding van capaciteit en vooral een efficiënter gebruik van de ruimten. Tegelijkertijd knelt ook de logistieke indeling van de verschillende ruimten, zodat simpelweg voortborduren op de huidige indeling geen oplossing is. Organisatorisch is het in de huidige situatie slecht mogelijk om poliruimten flexibel in te zetten en hierdoor – in Tilburg althans – zonder bouw extra ruimte te winnen. De poliklinieken zijn qua inrichting redelijk ‘dedicated’ gemaakt voor specialismen, inclusief de ondersteunende ruimten (werkkamers) en de onderzoeksfaciliteiten. Een polikliniek wordt vaak ervaren als het eigen domein. Er is bovendien geen werkend systeem om ruimten aan andere vakgroepen ter beschikking te stellen. Recent onderzoek in enkele poliklinieken toonde tegelijkertijd aan dat de polibezetting laag is. Ook de uitstraling van de poliklinieken is slecht. Enige jaren geleden is een poging gedaan om hier verbetering in te brengen. Er zijn kleinschalige interieuraanpassingen gepoogd, helaas met beperkt resultaat. De inpandige wachtruimten maken nog steeds een rommelige en sombere indruk. Opgeteld bij de weg om de poliklinieken te bereiken, is er op het gebied van gastgerichtheid nog een wereld te winnen.

oostzijde nog plaats dient te vinden, zijn de poliklinieken voor orthopedie en chirurgie, alsmede de poli anesthesiologie de afgelopen jaren als enige wel gerenoveerd.  De poli’s kindergeneeskunde en gynaecologie zijn gehuisvest in bouwdeel D. Kindergeneeskunde op de begane grond en gynaecologie op de 1e verdieping. Beide poli’s zijn niet logisch gepositioneerd, bovendien kampen ze met ruimtegebrek. In het kader van de ontwikkelingen van een ‘Vrouw en kind centrum’ zal worden onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor een samenwerking van beide poli’s.  De poliklinieken psychiatrie (begane grond Roodenbergh) en klinische psychologie zijn logistiek niet logisch gepositioneerd. Beiden bevinden zich bovendien in bouwdelen die op de lijst staan gesloopt te worden.  De poli geriatrie is gehuisvest op de begane grond van bouwdeel S, grenzend aan de verpleegafdeling. Kwalitatief gezien voldoet deze polikliniek aan de eisen. De poli anesthesiologie tenslotte is gelegen op de begane grond van gang L-noord. Ook voor deze poli geldt dat deze kwalitatief goed is, maar logistiek niet ideaal gelegen is.

In het TweeSteden ziekenhuis zijn de volgende polikliniekzones te onderscheiden:  Bouwdeel T (poli-T) is in 1996 in gebruik genomen en kent op technisch gebied niet zoveel knelpunten. De belangrijkste knelpunten van de verschillende poli’s hebben te maken met krapte. Eind 2008 zijn interviews gehouden met de verschillende gebruikers van de poliklinieken en daaruit blijkt dat bijna alle poli’s behoefte hebben aan extra ruimte.  De poli’s in bouwdeel A3 (begane grond en souterrain beddenhuis) hebben als belangrijk knelpunt dat ze stuk voor stuk kampen met krapte. Een deel van de poliklinieken in A3 zijn uitgeweken naar tijdelijke De Meeuw units nabij de entree. Daar waar dat voor de poliklinieken aan de


13

HUIDIGE HUISVESTING

Overzicht poliklinieken vestiging Tilburg


14

HUIDIGE HUISVESTING

Bouwdeel P Dit bouwdeel is begin jaren ‘70 gebouwd als tijdelijke huisvesting (paviljoen). De kwaliteit van dit bouwdeel is zo slecht dat het zal worden gesloopt . In bouwdeel P zijn 2 verpleegafdelingen gehuisvest: verpleegafdeling psychiatrie en een algemene verpleegafdeling die op dit moment dienst doet als schuifruimte voor de renovatie van het beddenhuis. Deze afdeling valt vrij na gereedkomen van het beddenhuis. Belangrijk knelpunt voor de afdeling psychiatrie is het feit dat de verschillende overige onderdelen van deze vakgroep verspreid in het gebouw zijn gesitueerd. De verpleegafdeling is dus ondergebracht in bouwdeel P, de polikliniek op de begane grond van de Roodenbergh en de therapieruimten in het therapeutisch dagcentrum, een los gebouwtje op het ziekenhuisterrein. Bovendien zou men graag de samenwerking met de klinische psychologie concreter willen uitbouwen. Het is de wens om deze concentratie, gezien ook de eerdere voornemens, snel uit te voeren. Voor een nieuwe PAAZ is in 2006 al een uitgewerkt plan gemaakt op de huidige locatie van bouwdeel P. Kantoren Het ziekenhuis heeft haar kantoorlocaties verspreid over het gebouw, wat regelmatig zorgt voor lange loopafstanden. In het TweeSteden ziekenhuis zijn de volgende kantorenzones te onderscheiden:  De Roodenbergh is een oude verpleegstersflat en al jaren in gebruik voor voornamelijk de administratieve functies binnen het ziekenhuis; ook het personeelsrestaurant en de polikliniek psychiatrie zijn er gehuisvest. De bouwkundige staat van dit gebouw is zodanig slecht dat het gesloopt dient te worden.  De ‘De Meeuw’units aan de zuidzijde van het gebouw huisvesten o.a. het secretariaat chirurgie en tijdelijke kantoorfuncties. De panden zijn kwalitatief slecht. Desondanks zijn ze tot nu toe bij gebrek aan kantoorruimten in huis gehandhaafd.  De voormalige aula heeft een aantal jaren leeg gestaan. Inmiddels is gestart met de uitvoering van de activiteit gerelateerde werkplekken in dit gebied. Het is de bedoeling dat BIA hier na de renovatie wordt gehuisvest samen met gynaecologie en kindergeneeskunde.


 Ruimten voor studiedoeleinden liggen verspreid over het ziekenhuis. Zo is er een studie-/leesruimte in de medische bibliotheek, een skills-lab OK op de eerste verdieping van gang L-noord en reanimatieonderwijs in het souterrain van de Roodenbergh. Bovendien worden de verschillende conferentiekamers in huis regelmatig ingezet voor onderwijsdoeleinden. De behoefte bestaat om de verschillende studielocaties (m.u.v. het skills lab op de OK) te clusteren.  Op de 7e etage van het beddenhuis zijn recent gerenoveerde kantoorruimten in gebruik door o.a. zorggroep- en operationeel managers en enkele specialisten.  Verder liggen verspreid in het gebouw de nodige kleinere kantoorzones, zoals in het facilitair bedrijf , medische techniek en I&A en nabij de verpleegafdelingen in gebouw S. De ruimten van het facilitair bedrijf, medische techniek en I&A bevinden zich, evenals de functies in gebouw P, in sterk gedateerde tijdelijke huisvesting. Conferentiekamers De verschillende conferentiekamers liggen verspreid door het ziekenhuis, wat niet efficiënt is voor de afdeling vergaderservices die de ruimtes moet bevoorraden. Bovendien zullen door de geplande verbouwingen een belangrijk aantal conferentieruimten vervallen. Door een tekort aan kleine overlegruimten in huis wordt de druk op de grotere zalen steeds groter. Personeelsrestaurant Het personeelsrestaurant ligt op de begane grond van de Roodenbergh en dateert uit 1980 en is functioneel sterk verouderd. De capaciteit van het restaurant is niet toereikend en wordt vrijwel uitsluitend tijdens lunchtijd op werkdagen benut. Dit is een zeer inefficiënt gebruik van de ruimte. Interne (goederen) logistiek Het grootste knelpunt bij de afdeling goederenlogistiek is dat het laad- en losniveau niet gelijk is aan het opslagniveau. Daardoor is verticaal transport van de goederen van begane grond naar souterrain noodzakelijk. Hiervoor is slechts 1 lift beschikbaar.

15

HUIDIGE HUISVESTING

Voor wat betreft de goederenlogistiek (magazijn) kunnen verder de volgende knelpunten worden genoemd:  Het laad-/losbordes is te klein en niet overdekt  Er is geen scheiding tussen vuile en schone goederenstromen en er is geen tussenopslag voor retourstromen als emballage  Er is geen goede ruimte om inkomende goederen te controleren en er is geen gekoelde tussenopslag mogelijk  Het buitenterrein nabij het laad- losperron is vrij toegankelijk  Er is onvoldoende manoeuvreerruimte voor vrachtwagens  Er is geen goede scheiding tussen goederen- en patiëntenstromen 3.2.2

Vestiging Waalwijk

In de vestiging Waalwijk zijn veel knelpunten inmiddels opgelost door de renovaties die de afgelopen jaren vanuit het masterplan hebben plaatsgevonden. Op de begane grond zijn de resterende knelpunten grotendeels te vinden in poli noord en oost; ook hiervoor is in het masterplan voorzien. Poliklinieken De noord- en oostzijden van het ziekenhuis huisvesten op dit moment diverse poliklinische afdelingen. De opzet is redelijk traditioneel en kleinschalig van aard. Ieder specialisme heeft haar eigen kamers, eigen wachtruimte en eigen ontvangstbalie. Aangezien niet alle specialismen fulltime spreekuur houden in Waalwijk levert dit vaak lege spreek/onderzoekskamers op. Tegelijkertijd is een aantal poliklinieken, zoals KNO, uit haar jasje gegroeid en inmiddels toe aan een ruimere setting.

Endoscopie De huidige endoscopieruimte ligt nabij de Spoedeisende Hulp, maar voldoet niet meer aan de kwaliteitseisen die in deze tijd aan een dergelijke voorziening gesteld worden. Bovendien is de locatie ongelukkig, aangezien patiënten vanuit het beddenhuis door de centrale hal getransporteerd moeten worden om de ruimte te bereiken. Omvang en plaats van een nieuwe endoscopie-faciliteit worden nog nader onderzocht. Kantoren In Waalwijk wordt een ervaren tekort aan (flexibele) kantoorruimte gecombineerd met suboptimaal gebruik ervan. Werkruimten staan gedurende de week vaak langdurig leeg en er moet geconstateerd worden dat er veelal sprake is van een slechte bezetting/benuttinggraad. Een betere bezetting/benuttinggraad zou kunnen bijdragen aan een oplossing, zonder dat bouw noodzakelijk is. Het ligt daarbij voor de hand de beschikbare kantoorruimten op de eerste verdieping multifunctioneel in te zetten. Souterrain bouwdeel A Het enige onderdeel van bouwdeel A dat nog aandacht behoeft is het souterrain. De onderdelen die in het souterrain gehuisvest zijn, blijven ook in de toekomst grotendeels gehandhaafd. Het betreft hier voornamelijk archiefruimten, het mortuarium en techniekruimten van het ziekenhuis. De huidige kwaliteit laat te wensen over en de diverse ruimten worden momenteel gefaseerd opgeknapt .

Operatiekamers Het operatiecomplex dateert uit 1996 en kent een aantal knelpunten. De plafonds moeten worden vervangen, de drukhiërarchie verbeterd, de vloeren zijn slecht en beeldverwerkende techniek, zoals in Tilburg aanwezig, ontbreekt. Het ontbreken van een IC/MC-afdeling in Waalwijk leidt ook tot een andere productiewijze dan in Tilburg.


16

AMBITIE

4 Ambitie 4.1

Huisvestingsvisie

Het TweeSteden ziekenhuis gaat in haar investeringsbeleid voor de komende jaren uit van een terughoudend investeringsscenario. De huidige ontwikkelingen in de gezondheidszorg geven daar alle aanleiding toe. De ontwikkelingen rond het sturingssysteem, de vormgeving van de ziekenhuisbekostiging na 2012, de positie van kapitaallasten daarin en sowieso de vraagontwikkeling tonen onzekerheden die met een terughoudend beleid gepareerd kunnen worden. Maar vooral van belang is, dat de uitgangspositie van het TweeSteden ziekenhuis, financieel gezond en bouwkundig inmiddels redelijk op orde, de luxe biedt om ons zo op te stellen. Dat betekent niet dat er sprake is van een investeringsstop! Daar waar op een verantwoorde, risico-arme wijze accenten kunnen worden verlegd of een duidelijke winst kan worden geboekt, zal gericht geïnvesteerd worden in noodzakelijke en zinvolle verbeteringen. Daarmee bedoelen wij dat bestaande infrastructuur eerst optimaal aangewend moet worden, voordat geïnvesteerd wordt. Bij nieuwe investeringen zal in toekomstige flexibiliteit worden voorzien door de functionele benadering uit het schillenmodel te volgen. Dat betekent dat gebouwen meerdere functies binnen één schil moeten kunnen huisvesten. Kantoren en polikliniekruimten, verschillende beddenafdelingen en ruimten voor ondersteunende diensten zijn intern onderling uitwisselbaar. Daarnaast wordt, voor zover de ontwikkelingen daartoe ruimte geven, gezocht naar clustering van deze functies. Onderdeel van de vastgoedstrategie is ook, dat toekomstige terreinontwikkeling mogelijk blijft. Investeringen worden daarbij zodanig ingepland dat de logische structuur van het ziekenhuiscomplex behouden blijft. De toekomstige investeringen moeten dus bijdragen aan doelmatigheid, soberheid en flexibiliteit. Naast deze vrij functionele uitgangspunten zijn patiënttevredenheid, gastgerichtheid en sfeer bepalende thema’s bij de uitwerking van de projecten.


17

AMBITIE

4.1.1

Huisvestingsbeleid

De Raad van bestuur is verantwoordelijk voor het huisvestingsbeleid van het TweeSteden ziekenhuis. Dit is reeds eerder vastgelegd in het LTHP van oktober 2003. De Raad van Bestuur heeft de uitvoering van het huisvestingsbeleid gedelegeerd aan het Facilitair bedrijf (FB), in het bijzonder het bouwbureau en bouw en techniek. Om in de toekomst efficiënt en effectief met de dure huisvesting om te gaan heeft de Raad van bestuur tevens besloten het huisvestingsbeheer te delegeren aan het FB. Het bouwbureau zal voor het FB als interne makelaar gaan optreden voor het primaire proces, alle ondersteunende diensten en derden binnen het TweeSteden ziekenhuis. Met andere woorden: het FB is verantwoordelijk voor de regie op de totale huisvesting, uiteraard binnen de daartoe gestelde kaders, zoals dit LTHP.

4.2

Effectuering van de huisvestingsvisie

Om bovenstaande wat concreter te maken, is de huisvestingsvisie vertaald in een aantal Leitmotiven: Gebouwgebonden uitgangspunten die we op de locaties in Tilburg en Waalwijk zullen toepassen. De toekomstige plannen, ook die niet in dit huisvestingsplan zijn opgenomen, zullen langs de onderstaande lat worden gelegd. Investeringen hebben in Tilburg een eindperspectief van 2030. In de tussenliggende periode zal het ziekenhuis slim met het geld omgaan door met zo min mogelijk euro’s maximaal effect te bereiken. Dus: een optimalisatie met de huidige basisstructuur.

Medisch ondersteunende diensten (front offices), zoals röntgen, politheek en afnamelaboratorium, krijgen korte looplijnen vanuit de entree. Binnen de terreinen van het ziekenhuis worden accenten rond de speerpunten aangebracht. Ook hiermee krijgt het ziekenhuis meer profiel. De 6 speerpunten – het cardiovasculair en risicofactoren, het vrouw/ kind centrum, de ouder wordende mens, het centrum voor obesitas en bariatrie, oncologie en het orthopedisch centrum Midden Brabant – krijgen duidelijk herkenbare locaties. Ook voor andere, logisch samenhangende functies zou een vorm van clustering kunnen worden aangebracht. E.e.a. uiteraard met aandacht voor voldoende flexibiliteit, doelmatigheid en noodzaak. Nieuwbouwinvesteringen richten zich zoveel mogelijk op verbetering van patiëntenvoorzieningen. Dit is al gebeurd in de beddenhuizen, de operatiekamers, de onderzoeksruimten en de high care. De komende jaren zal in Tilburg en Waalwijk worden geïnvesteerd in concentratie/ centralisatie van de poliklinische functies binnen één gebied, liefst in flexibele nieuwbouw. Uit recentelijk overleg met de diverse gebruikers van de poliklinieken is een voorkeur uitgesproken voor een logische clustering van poli’s, waarbij maximaal 2 à 3 poli’s met bij voorkeur onderlinge raakvlakken geclusterd worden. Het is de bedoeling dat de poliruimten onderling kunnen worden uitgewisseld waardoor het mogelijk is om elkaars pieken op te vangen. Werkruimten worden uit het nieuwe poligebied geweerd, maar worden daar wel zo dicht mogelijk in de buurt gesitueerd. Het is de bedoeling het nieuw te realiseren poligebouw bij de nieuwe hoofdentree te positioneren, waardoor herkenbaarheid en een korte route van de patiënt naar de poli wordt gewaarborgd.

Voor nieuwbouwinvesteringen wordt uitgegaan van courant vastgoed met een goede restwaarde. Hierdoor is na 2030 ruimte voor gebruik door anderen. Aangepaste verblijfsruimten, gebouw met kantoorstructuur, etc. De keuze van de locatie is hierbij een van de belangrijkste uitgangspunten.

Als geïnvesteerd wordt in polikliniekruimte, dan kan kantoor- en werkruimte worden gevonden in de huidige poliruimten. In Waalwijk kunnen kantoorgebruikers, bij gebleken behoefte, zich vestigen in de vrijvallende ruimten op de begane grond en op de eerste verdieping (flexplekken). In Tilburg in de vrijvallende poliruimten in het souterrain en de begane grond van bouwdeel A3 .

De hoofdentree zal aangepakt worden om het ziekenhuis “meer smoel” te geven. Ze krijgt een meer prominente plaats en wordt direct verbonden met het poligebied en de parkeerplaats voor bezoekers.

De bereikbaarheid van m.n. de locatie in Tilburg kan worden verbeterd als integraal onderdeel van de ontwikkeling van het entreegebied. Er


18

AMBITIE

wordt daarvoor niet alleen geïnvesteerd in het entreegebouw, maar ook in het parkeerpark. Naast de entree zal een slag gemaakt moeten worden in zowel omvang als ontsluiting van het parkeerterrein. Op de locatie Waalwijk dient vooral aandacht te worden besteed aan de zichtbaarheid van de hoofdentree vanaf het parkeerterrein. Bij verwijdering van technisch en functioneel verouderde bouw, zoals de PAAZ, de Roodenbergh, de tijdelijke units en het verouderde facilitair bedrijf wordt compacte herbouw nagestreefd. Het is de bedoeling om op korte termijn te onderzoeken op welke wijze Psychiatrie zo snel mogelijk geherhuisvest kan worden in een adequaat gebouw. Daarbij wordt gekeken naar het gebied rond poli T. De locatie Waalwijk ontwikkelt zich verder tot een electief centrum en een policomplex dat invulling geeft aan het ‘ziekenhuis om de hoek’. De gezonde concurrentie met het Jeroen Bosch Ziekenhuis wordt opgevangen door relatieve kleinschaligheid, (te verbeteren) bereikbaarheid en een moderne uitstraling. In Waalwijk kunnen onze patiënten mogelijk ook ’s avonds terecht voor hun zorg. Er zijn mogelijkheden voor zorggerelateerde functies die door derden worden aangeboden. In het kader van de uitrol van het Masterplan zal in de oude SEH het snijdend centrum met de poli’s chirurgie, orthopedie en plastische chirurgie worden gesitueerd, waarna vervolgens poli Noord gefaseerd aangepast zal worden voor de overige poliklinieken en enkele diagnostiek- en behandelfaciliteiten.


4.3

Structuurplan

4.3.1

Tilburg

De grote investeringen die voor de periode 2010 – 2014 worden voorzien, zijn het resultaat van de knelpuntenanalyse en de hierboven beschreven huisvestingsvisie. Een overzicht van de investeringen wordt gegeven in het hoofdstuk inkadering.  Nieuwe entreezone en polikliniekgebouw Er komt een geïntegreerd gebouw aan de oostzijde van het complex, ter hoogte van het huidige poligebouw voor kindergeneeskunde en gynaecologie. Daarin bevinden zich de poliklinieken en eventueel kantoren (medische boulevard); het entreegebied wordt ter hoogte van de huidige entree verder uitgebouwd en ingebreid. Het ziekenhuis krijgt hiermee de gewenste “smoel” en lost tegelijkertijd de logistieke knelpunten op o.a. de poli's op. Omdat het uitgangspunt is dat het ziekenhuis niet voorbij 2030 wil investeren, zal met de realisatie van het nieuwe polikliniekgebouw gekozen moeten worden voor versneld afschrijven/ lage kosten, voor risicodragend investeren in toekomstig gebruik of voor ontwikkeling door een derde. Het laatste heeft uit het oogpunt van risicobeheersing en kwaliteit de lichte voorkeur. Het is zeker de verwachting dat een investeerder interesse zal hebben in een kantoorpand nabij een belangrijke invalsweg van Tilburg, waaraan een zekere huurtermijn van ca. 20 jaar is gekoppeld. Aangrenzend aan het nieuwe gebouw zal op de begane grond ruimte rond de huidige entree ruimte worden gemaakt voor het beoogde bezoekers- en personeelsrestaurant en de overige entreefuncties. Het programma van eisen hiervoor is inmiddels voorbereid.

19

AMBITIE

 De te ontwerpen nieuwe poliklinieken in de nieuwbouw moeten ten eerste van de klant uitgaan. Niet iedere ruimte hoeft daarbij volgens het flexibele concept te worden ingericht; mogelijk dient een aantal poliklinieken meer ‘dedicated’ te worden ingericht om bijvoorbeeld het ‘one stop shopping’ te faciliteren. Er wordt uitgegaan van 3 mogelijke modellen, waarmee het makkelijker wordt deze multifunctioneel in te zetten: (1) spreek-/ onderzoekkamers (2) spreek en onderzoekkamers (3) specialistisch (behandelkamers). Keuzen worden gemaakt afhankelijk van de mogelijkheden die specialismen hebben om binnen één van de concepten te werken. Er zullen niet te veel verschillende specialismen bij elkaar in één gebied komen (2 of 3). Bij voorkeur vindt clustering plaats op onderlinge raakvlakken, zodat ook multidisciplinaire initiatieven binnen het gebied kunnen plaatsvinden. De opzet van ruimten moet voorzien in spreekkamers (zonder onderzoeksmogelijkheid) voor spreekuren van gespecialiseerd verpleegkundigen en in ruimten met een hogere standaard voor multidisciplinair gebruik. Realisatie van een nieuw polikliniekgebouw houdt in dat veel van de huidige specialismen en de gekoppelde onderzoeksruimten verplaatst worden. Een keuze hierin is afhankelijk van de ruimte die een nieuw gebouw biedt en het gebruik dat van de leegkomende ruimten kan worden gemaakt door anderen. Werkkamers (activiteitgerelateerde werkplekken) en poliklinieksecretariaten kunnen in nabijheid van (clusters van) poliklinieken los worden gehuisvest. De ontwikkelingen op gebied van ICT en de invoering van het elektronisch patiëntendossier bevorderen de mogelijkheden om de administratieve ruimten weg te halen van de polikliniek. Met de realisatie van werkplekken in de aula, bouwdeel A3 en (souterrain van) bouwdeel T doen zich daartoe mogelijkheden voor.


 Speerpunten Het verbeteren van het zichtbare profiel van het ziekenhuis gebeurt ook door de speerpunten duidelijker te presenteren in de infrastructuur. Er liggen mogelijkheden om dit op een logische manier te organiseren: In samenwerking met het BVI en derden wordt aan de westzijde van het complex een oncologische campus gerealiseerd. Hierin worden voor wat het TSz betreft het MOC, de poliklinieken en de oncologische dagbehandeling opgenomen. De ouder wordende mens krijgt aandacht in het grensgebied met de Hazelaar. Hier worden de poliklinieken en functieonderzoek gevestigd en zo mogelijk de band met de GAAZ aan de oostzijde van het gebouw te versterken. Het speerpunt cardiologie wordt geconcentreerd rond de verplaatste polikliniek en functieonderzoek. Het vrouw- en kindcentrum op de 2e en 1e etage. Bariatrische chirurgie kan worden ondersteund vanuit een specifieke poliklinische ondersteuning. Uiteraard vinden de ingrepen in de OK plaats. Kantoorruimten De Roodenbergh zal in de komende 20 jaar zeker niet meer gebruikt worden en dient daarom snel gesloopt te worden. Daarnaast zullen ook veel van de kantoorruimten die het facilitair bedrijf gebruikt worden vervangen. Opgeteld bij enkele ‘overlopende’ functies bepaalt dit de vraag naar kantoorruimten in de komende decennia. Uitbesteding van services is hierbij niet meegenomen. De benodigde nieuwe kantoorruimten worden zoveel mogelijk gevonden bínnen bestaande ruimten die daarvoor eenvoudig geschikt te maken zijn. Gedacht wordt nadrukkelijk aan de polikliniekruimten die op korte termijn zullen worden vervangen door nieuwbouw, zoals het souterrain en begane grond van bouwdeel A3. Kantoorruimten zullen daarmee redelijk geclusterd op de begane grond en kelder komen, maar soms op een ‘onlogische’ plaats. Dat heeft echter het voordeel dat intern uitbreidingsflexibiliteit blijft bestaan. Een ander voordeel is dat de bevoorrading niet langer via de polikliniekgangen verloopt.

20

AMBITIE

De kantoren t.b.v. specialisten en ondersteuning worden indien nodig gerealiseerd op een aparte verdieping in het nieuw te bouwen polikliniekgebouw. Voorkeur gaat echter uit naar inbreiding in bestaand gebouw Daar waar met dit beleid niet kan worden volstaan, vindt zo min mogelijk gebruik van eigen nieuwbouw plaats, maar wordt uitgegaan van huur. Hiermee behoudt het ziekenhuis haar flexibiliteit om op middellange termijn zonder veel desinvesteringen kantoren af te stoten. En dat werkt ook andersom: als behoefte is aan meer ruimte dan kan dat eenvoudig worden bijgehuurd.  Upgrade facilitair bedrijf Het facilitair bedrijf krijgt een upgrade. Daarvoor zal maximaal gebruik worden gemaakt van vrijvallende ruimte, bij voorkeur rond het huidige keuken- en magazijngebied.  PAAZ-gebouw In een nieuw te realiseren PAAZ-gebouw worden de verpleeg-, de therapie- en de polifunctie van de functiegroep psychiatrie gecombineerd. Bovendien kan de combinatie worden gezocht met de poli medische psychologie. Dit zijn allemaal functies die nu in slechte huisvesting zitten en allen aan nieuwbouw toe zijn. In het structuurplan wordt deze afdeling ondergebracht in en om bouwdeel T. Dit bouwdeel valt vrij vanwege de nieuwbouw voor poliklinieken. Om er alle benodigde functies onder te kunnen brengen is het noodzakelijk om ca. 1000 m2 bij te bouwen t.b.v. de kliniekfunctie van de PAAZ.  Tijdelijke huisvesting verwijderen Als wordt gekozen voor een goede oplossing voor de kantoor- en werkkamers, kunnen de functies die nu nog in de Meeuwunits zitten worden verwijderd. Alternatieve werkplekken zijn het nieuwe polikliniekgebouw, de aula of de tot kantoren om te bouwen etages ter plaatse van de huidige poliklinieken.  Conferentieruimten De druk op de bestaande conferentieruimten kan worden verminderd


door verspreid in het ziekenhuis kleinere overlegruimten te plaatsen. De grotere conferentieruimten zullen worden geclusterd op de eerste verdieping van bouwdeel C. Op deze manier vindt een logische clustering plaats in nabijheid van het auditorium. Ook de bevoorrading vanuit het daaronder gelegen restaurant en de pantry nabij het auditorium biedt voordelen.  Onderwijsboulevard Onderwijsruimten worden geclusterd bij de huidige medische bibliotheek en OC 5 in het souterrain van bouwdeel T.  Verbeteren logistiek Het aantal entrees zal worden beperkt tot 2: de hoofdentree en de westentree. Deze laatste zal zo mogelijk in samenwerking met het BVI worden gerealiseerd.  Onderzoek oncologische campus Reeds geruime tijd wordt er gesproken over de mogelijkheid om in de nabije toekomst een oncologische campus te realiseren, direct naast het BVI. Daarbij spelen de gedachten om deze ontwikkeling te realiseren op de locatie waar zich thans de sportvelden (SVG) bevinden. De voornaamste reden hiervan is dat er momenteel nauwelijks mogelijkheden zijn om een bouwplan elders rond de BVIlocatie te ontwikkelen. Toekomstige ontwikkelingen op het ziekenhuisterrein bieden echter kansrijke bouwpotentie aan de oostzijde van het BVI. De voorgenomen sloop van de Roodenbergh, het oncologisch dagcentrum, de huisvesting voor Psychologie en bouwdeel P biedt een terrein dat waarschijnlijk groot genoeg is om een deel van de gewenste oncologische voorziening te realiseren. Door een dergelijke voorziening aan zowel het BVI als het TweeSteden ziekenhuis te koppelen ontstaat er een synergie waarbij minder geïnvesteerd behoeft te worden en waarbij bestaande functies dubbel kunnen worden ingezet. Ook uit oogpunt van concentratie, bereikbaarheid, samenhang en beheer lijkt een positionering tussen het BVI en het ziekenhuis een alternatief voor de beoogde locatie t.p.v. de huidige sportvelden.

21

AMBITIE

Voorgestaan wordt dan ook om alvorens plannen uit te werken een goed locatieonderzoek te plegen. 4.3.2

Waalwijk

herontwikkelen poligebied

dialysecentrum herontwikkelen poligebied

restaurant

 Poliklinieken Evenals in Tilburg moeten de nieuwe poliklinieken ten eerste van de klant uitgaan. Anders dan de nieuwe poliklieken bij de entree, zal voor de verdere invulling van het polikliniekgebied in Waalwijk worden gewerkt met aparte onderzoeken aparte spreekkamers. Uit efficiency-oogpunt is gekozen voor een combi van twee onderzoekskamers per spreekkamer. Er moet echter ook rekening worden gehouden met specialistische spreek/onderzoekkamers die hier ook gepositioneerd moeten worden. De kamers zullen wel veel meer multifunctioneel van aard moeten zijn. Hierdoor kan er met beperkter ruimtebeslag een betere bezettingsgraad gerealiseerd worden. In het masterplan van Wiegerinck architecten is voor de uitvoering van het policoncept gesproken over 2 varianten. Enerzijds is dat een terughoudende variant, waarbij de huidige indeling zoveel als mogelijk gehandhaafd blijft en enkel de noodzakelijke aanpassingen krijgt om de efficiency te bereiken die gewenst is. Bij de andere variant is het de


bedoeling dat de gehele indeling, inclusief de binnenwanden, wordt vervangen door een betere indeling met grotere kamers. De ruimtelijke indeling kan efficiënter opgezet worden en de individuele kamers zijn ook ruimer van opzet, zonder dat de gebouwstructuur daarvoor aangepast hoeft te worden. Bij beide varianten geldt dat er wordt uitgegaan van een volledige vervanging van plafond-, vloeren wandafwerkingen en dat er voor de elektra- en werktuigbouwkundige installaties een inschatting is gemaakt. Het is de bedoeling om de nieuwe poliklinieken in twee fasen te realiseren, met een start eind 2011 en gehele oplevering begin 2013.  Restaurant Het is de wens om het huidige (personeels)restaurant in de toekomst toegankelijker te maken voor bezoekers, patiënten en huurders. Hiervoor zou de zichtbaarheid/transparantie vergroot moeten worden. Dat kan met een glazen pui op de plaats waar nu nog het sanitaire blok ligt. Het restaurant wordt dan vanuit de centrale hal zichtbaar.  Snijdend centrum Op de voormalige locatie van de Waalwijkse spoedeisende hulp komt ruimte vrij. Deze locatie wordt zeer geschikt bevonden voor een kleinschalig snijdend centrum. Het betreft hier eigenlijk een poliklinische voorziening (KLOK) met daarom heen de spreek- en onderzoeksruimten waar chirurgie, orthopedie, plastische chirurgie en dermatologie hun poli kunnen draaien. Het concept is ook hier redelijk multifunctioneel van aard, waarbij één spreekkamer voorzien is van een tweetal onderzoekskamers. Door deze kamers te outilleren met uitgebreidere medisch apparatuur kan er binnen een redelijk standaard setting sprake zijn van een modern en efficiënt snijdend centrum. Het is de bedoeling om in 2010 te starten met de planvoorbereiding en het centrum in 2011 te realiseren.  Orthopedisch Centrum Midden-Brabant Het 6e speerpunt uit de nieuwe beleidsvisie van het TweeSteden ziekenhuis wordt het Orthopedisch Centrum Midden-Brabant in Waalwijk.

22

AMBITIE

 Endoscopieruimte Voor een endoscopie-faciliteit is ruimte voorzien in bouwdeel A op een vanuit het beddenhuis gemakkelijk bereikbare plaats. De omvang van deze faciliteit wordt nog nader onderzocht.  Nierdialyse centrum In samenwerking met Omale en het Jeroen Bosch Ziekenhuis wordt een initiatief ontwikkeld voor het dialyseren van nierpatiënten in Waalwijk. Voor de locatie van dit initiatief is in eerste instantie uitgegaan van de huidige locatie van bloedbank Sanquin. Het TweeSteden ziekenhuis zal als verhuurder optreden. 4.4 Technische verbeteringen Belangrijke uitgangspunten bij technische verbeteringen zijn continuïteit (verzekering), energie(besparing) en wet- en regelgeving (brandveiligheid, legionella, bouwmaatstaven, etc.). Rode draad hierbij is dat op 1-1-2013 de brandtechnische voorzieningen op orde moeten zijn om de gebruikersvergunningen te kunnen verkrijgen. 4.4.1

Tilburg

In Tilburg zullen met de sloop van enkele gebouwen een aantal belangrijke technische ruimtes verplaatst moeten worden: het betreft de HICOM ruimte in de Roodenbergh en MER 6 in gebouw O&P. In het kader van het gebouwcomfort ontstaat een steeds grotere vraag naar koeling. De huidige productie van koeling (bodemopslag en koelmachines) werkt niet correct en dient aangepast te worden waarbij efficiency en kostenbesparingen een belangrijke leidraad zullen vormen. Tevens wordt er door de warmteproductie van apparatuur ook steeds meer koeling in de winter gevraagd. Bij nieuwbouw zal duurzaam gebouwd moeten worden en zal de energiebalans een integraal onderdeel van het ontwerp moeten zijn. Ook het GebouwBeheersSysteem (GBS) moet een promintere rol in de het binnencomfort van het ziekenhuis gaan spelen: met het centraal bewaken en sturen van verwarmings en koelprocessen kan het comfort worden verhoogd en toch kosten worden bespaard.


Speciale aandacht moet worden geschonken aan apparatuur die veel warmte produceert en de locatie waar deze geplaatst wordt: het wegkoelen van deze warmte brengt soms hoge kosten met zich mee. Met name moet bij de ontwikkelingen op ICT gebied nagedacht worden over de plaats van de centrale voorzieningen (MER's en SER's) en de kostentechnische aspecten hiervan. De elektrische hoofdverdeelinrichtingen 3HKL en 5HKL t.b.v. Röntgen en OK is oud en moet vervangen worden. Op deze hoofdverdeler moeten eventuele uitbreidingen voor de röntgenafdeling te koppelen zijn. Tevens moeten eventuele meervragen aan noodstroom ook hier opgevangen worden omdat ter plaatse van de huidige noodstroominstallatie geen uitbreiding mogelijk is. 4.4.2

Waalwijk

Bij de realisatie van de plannen in Waalwijk zal de energiebalans een integraal onderdeel van het ontwerp moeten zijn: op deze locatie hebben we niet de beschikking over een koelmachine maar wordt gebruik gemaakt van warmte/koude-opslag in de bodem. Deze capaciteit wordt momenteel voor 95% gebruikt. Voor uitbreiding van de koelcapaciteit van de koude/warmte-opslag zal de provincie de vergunning moeten verruimen. Speciale aandacht moet worden geschonken aan apparatuur die veel warmte produceert en de locatie waar deze geplaatst wordt: het wegkoelen van deze warmte brengt soms hoge kosten met zich mee. Met name moet bij de ontwikkelingen op ICT gebied moet nagedacht worden over de plaats van de centrale voorzieningen (MER's en SER's) en de kostentechnische aspecten hiervan. In Waalwijk is in de wintermaanden geen centrale koeling voorhanden zodat eventuele koelvraag in de winter decentraal opgelost moet worden.

23

INKADERING

5 Inkadering 5.1

Financiën

De financiële inkadering gaat uit van de toekomstige prestatiebekostiging en is daarmee momenteel een nog onzekere factor. De nacalculatie van bouwinvesteringen is eindig en biedt het TweeSteden ziekenhuizen alleen in de komende jaren en in het A-segment nog enig comfort. Het uitgangspunt dient echter te zijn, dat de inkomende middelen vanuit de DBC’s voldoende ‘kasstroom’ opleveren om de investeringen duurzaam uit te kunnen financieren.

verloop inkomsten en uitgaven BOUW 14.000.000

12.000.000

kapitaallasten

10.000.000

oude investeringen nieuwe investeringen totale kapitaallast investeringen

8.000.000

overgangsregel 8,00%

6.000.000

Reeks6 4.000.000

2.000.000

0 2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024

2026

2028

jaar


24

INKADERING

5.1.1

Inkomende investeringsmiddelen

Analyse van de landelijke uitgaven aan ziekenhuisbouw toont aan dat het gemiddelde vergoedingspercentage voor rente en afschrijving ca. 8% van de omzet bedraagt. Dit percentage is lager dan de vaak genoemde 12,5% omdat daarin ook de investeringen in automatisering zijn meegenomen. Het is nog niet mogelijk om aan de toekomstige DBC-omzet een specifieke vergoeding te koppelen. De DBC-profielen wijzigen nog, kostprijzen zijn niet duidelijk en het effect van de invoering van het nieuwe DOT-systeem per (waarschijnlijk) 2012 is nog onzeker. Het is echter wel mogelijk om op basis van de globale 8% een verwachte inkomstenstroom te berekenen.

dat de uitgaven voorlopig iets boven de toekomstige DBC-inkomsten liggen. De groene, stijgende lijn geeft de verwachte inkomstenontwikkeling van het ziekenhuis weer. Hierbij is uitgegaan van een percentage van 8% van de totale omzet. De groene stippellijn geeft aan wat de zogeheten overgangsregeling van het ministerie van VWS inhoudt. Deze pakt voor het TSz niet gunstig uit, want ze ligt onder de inkomsten die de DBCsystematiek zal opleveren. 5.2 5.2.1

Extra verfijning kan plaatsvinden aan de hand van eerder door College bouw, de NZa en DBC onderhoud vastgestelde vergoedingen per verrichting. Nadeel hiervan is, dat deze destijds op onvolledige informatie zijn gebouwd. De DBC-systematiek maakt het in de toekomst ook mogelijk om kosten en opbrengsten per afdeling in kaart te brengen. Daarmee kan een verband worden aangebracht tussen verdiencapaciteit en uitgaven aan bouw per afdeling. Voordat hiertoe over wordt gegaan, zal de (DBC) systematiek hier echter wel voldoende voor moeten zijn doorontwikkeld. 5.1.2

Evenwichtig investeren

Om een evenwichtig investeringsbeleid te voeren is bij de totstandkoming van dit LTHP ook gekeken naar het investeringsniveau in de bestaande gebouwen. Het materiële vaste activadossier is teruggerekend naar de verschillende bouwdelen. Afgezet tegen de vervangingswaarde is vastgesteld op welk investeringsniveau de verschillende gebouwen zich bevinden. De uitkomsten kwamen sterk overeen met de figuur op pagina 6. Uitgangspunt is, dat nieuwe investeringen het normatieve maximale investeringsbedrag per functie niet te boven gaan. Gebouwen met een te hoge waarde moeten worden voorkomen. 5.1.3

Kasstroomoverzicht

In onderstaande figuur is aangegeven wat de jaarlijkse inkomsten en uitgaven zijn voor de gebouwen van het TweeSteden ziekenhuis. Te zien is


Planning Tilburg

Direct na vaststelling van het LTHP zal een start worden gemaakt met de voorbereiding van de diverse nieuwe projecten. Parallel hieraan staat de afronding van de renovatie beddenhuis op stapel en de verbouw van vleugel 1B tot verloskamers. Als alles volgens planning verloopt zullen deze werkzaamheden in mei/juni 2011 opgeleverd en in gebruik genomen worden. Daarna zal vleugel 2c ten behoeve van Thebe/TSz verbouwd worden voor Moeder en Kind. De verwachting is dat in juni 2011 gestart kan worden met de uitvoering en dat de bedkamers in oktober/november 2011 zullen worden opgeleverd. Naast bovengenoemde reeds ontwikkelde projecten, ligt in Tilburg de prioriteit op realisatie van het nieuwe poligebouw, de hoofdentree met personeel/bezoekersrestaurant en de (ver)nieuwbouw van de PAAZ. Het is de bedoeling in oktober 2010 te starten met het programma van eisen en de planvoorbereiding van beide projecten. In 2011, rond de zomervakantie kan vervolgens worden gestart met de uitvoering, zodat de oplevering in de tweede helft van 2012 of zoveel eerder te verwachten valt. Direct na oplevering van het poligebouw zal worden begonnen met de aanpassing van poli T en het A3 gebouw voor respectievelijk de PAAZ en ten behoeve van de werkkamers voor specialisten. Het is de bedoeling dat in de loop van 2013 bedoelde ruimten zijn aangepast en in gebruik genomen kunnen worden.

25

INKADERING

5.2.2

Waalwijk

Op basis van het onlangs geactualiseerde Masterplan Waalwijk zal op korte termijn gestart worden met het opstellen van een integraal programma van eisen voor de diverse projecten die op stapel staan. Dit betekent dat na het opstellen van het pve en goedkeuring daarvan begin 2011 gestart kan worden met een eventuele endoscopie-faciliteit en het snijdend centrum, welke in 2011 kunnen worden gerealiseerd. Nadat beide projecten zijn gerealiseerd kan een doorstart worden gemaakt met de in twee fasen uit te voeren renovatie van poli noord. Met een start eind 2011 en een doorlooptijd van 2 maal 6 maanden zal het geheel begin 2013 opgeleverd worden.


26

INKADERING

Project

2011

2012

2013

totaal

Tilburg 1

Verloskamers

2.500.000

2

Moeder en kind Thebe (2C)

1.500.000

3

Vergadercentrum (1C)

4

Personeels- en bezoekersrestaurant (0C)

1.500.000

5

Polikliniekgebouw incl. verbinding Hazelaar

1.040.000

6.240.000

6

Hoofdentree incl. uitbreiding

450.000

2.250.000

2.700.000

7

Uitbreiding PAAZ

1.225.000

1.225.000

2.500.000

8

Renovatie bouwdeel T t.b.v. PAAZ

9

400.000

1.500.000 100.000

500.000 1.500.000 520.000

7.800.000

2.400.000

2.400.000

Kantoren bouwdeel A3

800.000

800.000

10

Endoscopie

700.000

700.000

11

Onderwijsboulevard

12

Oncologische campus

13

Upgrade facilitair bedrijf 4.420.000

22.850.000

Subtotaal

8.615.000

9.815.000

Waalwijk 1

Endoscopie

215.000

215.000

2

Snijdend centrum

500.000

500.000

3

Poli noord fase 1

250.000

4

Poli noord fase 2 Subtotaal

TOTAAL


500.000

750.000

750.000

750.000

965.000

1.250.000

2.215.000

9.580.000

11.065.000

4.420.000

25.065.000

27

BIJLAGE 1: Plattegronden bestaande situatie vestiging Tilburg


BIJLAGE 2 Oppervlakteanalyse vestiging Tilburg

Souterrain 1.

Patientenhuisvesting

2.

Begane grond 1e verdieping 2e verdiepnig 3e verdieping 4e verdieping 5e verdieping 6e verdieping 7e verdieping 0

3.707

3.624

1.872

1.737

0

16.050

Medische zorg onderzoek

1.819

4.762

434

0

0

0

7.015

3.

Medische zorg behandeling

1.350

2.688

2.496

494

0

0

0

0

0

7.028

4.

Medische ondersteuning

3.800

1.750

0

0

0

0

0

0

0

5.550

5.

Beheer en opleiding

1.216

972

2.248

433

377

377

0

0

718

6.341

6.

Civiele en technische dienst

4.645

1.444

0

0

0

0

0

0

0

6.089

7.

Personeelsvoorzieningen

457

311

0

320

0

0

0

0

139

1.227

8.

Overige voorzieningen

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

9.

Derden

0

593

701

0

0

0

0

0

0

1.294

10.

Nuttige oppervlakte

13.287

16.227

9.503

3.119

2.114

2.114

1.737

1.636

857

50.594

11.

Installatieoppervlakte

873

702

252

1.540

141

0

47

0

177

3.732

12.

Verkeersoppervlakte

424

2.483

1.058

180

181

181

181

181

84

4.953

13.

Netto oppervlakte

14.584

19.412

10.813

4.839

2.436

2.295

1.965

1.817

1.118

59.279

14.

Constructie oppervlakte

1.458

1.941

1.081

484

244

230

197

182

112

5.928

15.

Bruto oppervlakte

16.042

21.353

11.894

5.323

2.680

2.525

2.162

1.999

1.230

65.207


1.737

1.737

1.636

Totaal

BIJLAGE 3 Plattegronden bestaande situatie vestiging Waalwijk


BIJLAGE 4 Oppervlakteanalyse vestiging Waalwijk

Souterrain 1.

Patientenhuisvesting

2.

Begane grond 1e verdieping 2e verdiepnig 3e verdieping 4e verdieping

Totaal

37

163

0

836

836

836

2.708


0

3.423

511

0

0

0

3.934

3.


0

214

0

644

258

0

1.116

4.


60

666

0

0

0

0

726

5.

Beheer en opleiding

271

0

472

0

0

0

743

6.


141

505

0

0

0

0

646

7.


35

536

55

0

0

0

626

8.


0

0

0

0

0

0

0

9.

Derden

0

1.393

381

0

0

0

1.774

10.

Nuttige oppervlakte

544

6.900

1.419

1.480

1.094

836

12.273

11.


152

864

73

0

293

0

1.382

12.

Verkeersoppervlakte

264

901

584

114

114

114

2.091

13.

Netto oppervlakte

960

8.665

2.076

1.594

1.501

950

15.746

14.


96

867

208

159

150

95

1.575

15.

Bruto oppervlakte

1.056

9.532

2.284

1.753

1.651

1.045

17.321


BIJLAGE 5 Planontwikkeling vestiging Tilburg


BIJLAGE 6 Oppervlakteanalyse planontwikkeling vestiging Tilburg

Souterrain 1.

Patiëntenhuisvesting

2.


3.

Begane grond 1e verdieping 2e verdiepnig 3e verdieping 4e verdieping 5e verdieping 6e verdieping 7e verdieping

1.000

3.054

3.376

2.119

1.737

0

16.396

0

3.394

1.500

1.300

0

0

6.194


2.469

1.680

3.220

0

0

0

0

0

0

7.369

4.


3.800

1.750

0

0

0

0

0

0

0

5.550

5.

Beheer en opleiding

1.363

1.405

1.584

56

0

0

0

0

718

5.126

6.


1.721

1.631

0

0

0

0

0

0

0

3.352

7.


457

230

0

320

0

0

0

0

139

1.146

8.


0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

9.

Derden

0

593

701

247

0

0

0

0

0

1.541

10.

Nuttige oppervlakte

10.810

13.737

10.381

4.042

1.737

1.737

1.737

1.636

857

46.674

11.


801

233

252

1.540

141

0

0

0

177

3.144

12.

Verkeersoppervlakte

303

2.057

839

180

181

181

181

181

84

4.187

13.

Netto oppervlakte

11.914

16.027

11.472

5.762

2.059

1.918

1.918

1.817

1.118

54.005

14.


1.191

1.603

1.147

576

206

192

192

182

112

5.401

15.

Bruto oppervlakte

13.105

17.630

12.619

6.338

2.265

2.110

2.110

1.999

1.230

59.406


1.737

1.737

1.636

Totaal

BIJLAGE 7 Masterplan vestiging Waalwijk


LANGE TERMIJN HUISVESTINGSPLAN

Recommend Documents