Kwaliteit NmG- en schrijftolken nader bekeken door Astrid Meyer

Kwaliteit NmG- en schrijftolken nader bekeken Schrijftolken die te traag zijn of met te veel spelfouten typen. NmG-ttolken die niet duidelijk genoeg gebaren of te snel. Regelmatig hoorden enkele bestuursleden van de Stichting Plotsdoven klachten over schrijf- en NmG-ttolken. Om meer inzicht te krijgen in de problematiek verrichtte Wouter Bolier, bestuurslid van de Stichting, een kortlopend onderzoek naar de kwaliteit van tolken. Onlangs verscheen zijn rapport 'Aandachtspunten voor NmG- en schrijftolken'. De belangrijkste bevindingen op een rij. Het onderzoek In de zomer van 2006 werden in samenwerking met de NVVS twee vragenlijsten opgesteld: een voor schrijftolken en een voor NmG-tolken. De vragenlijsten werden geplaatst op de websites van de Stichting Plotsdoven, de NVVS en Dovenschap. Tot het einde van het jaar konden mensen hun mening over de kwaliteit van de tolkvoorzieningen hierop aangeven. Helaas bleek de animo voor het invullen van de vragenlijsten minder dan verwacht. Over schrijftolken ontving Wouter elf reacties, over NmG-tolken drie. De bevindingen Door de lage respons is het moeilijk om te generaliseren. Uit de reacties wordt echter wel duidelijk wat tolkgebruikers belangrijk vinden. Zo wordt bij schrijftolken veel waarde gehecht aan een goede voorbereiding op de situatie, een hoge typesnelheid, een laag aantal spelfouten en het vragen om herhaling indien nodig. Een respondente geeft aan dat ze een 'top tolk' heeft voor haar leefuren. "Ze typt ongelooflijk snel, is ook heel betrokken, heeft veel inzicht in de diverse situaties en denkt zelf mee." Meest genoemde minpunten over schrijftolken zijn: te langzaam typen, te veel typefouten en te veel samenvatten. Een aantal

door Astrid Meyer

keren wordt opgemerkt dat de tolk niet was voorbereid op de situatie. Verder komt uit het onderzoek naar voren dat tolken soms te laat komen, met alle vervelende consequenties van dien. Ook komt het voor dat er geen schrijftolken beschikbaar zijn. Een respondente geeft aan dat zij tot drie keer toe geen tolk kon krijgen. Hierdoor is bij haar de moed in de schoenen gezonken en vraagt ze geen schrijftolk meer aan. Bij NmG-tolken wordt veel waarde gehecht aan een duidelijke articultatie, een woordelijke vertaling zonder samenvattingen en een vlot tempo van gebaren. Bovendien moet de tolk geschikt zijn voor de tolksituatie. Een respondent merkt op dat een tolk veel nieuwe gebaren gebruikte, waardoor de respondent - die de nieuwe gebaren niet goed kent - enige moeite had om de tolk te volgen.

Veyboard Conclusie De respons op de vragenlijsten viel tegen. Waar dit precies aan ligt, is niet duidelijk. De websites van de organisaties waarop de vragenlijsten te vinden waren, worden in het algemeen druk bezocht. De lage respons mag echter geen reden zijn om de resultaten van het onderzoek te negeren. Met name op het gebied van het schrijftolken valt nog veel te verbeteren. Wat betreft de NmG-tolken is verder onderzoek zinvol.

Jaargang 18 nr 1 maart 2007

In dit nummer o.m. pagina 2 Van het bestuur 3 Aanvraag tolkuren gewijzigd 4 Nieuws van het NC PLD 5 Partners aan het woord 7 Taalkunst in woord en gebaar 8 Communiceren 10 Column van Joke Bosch 10 Teamtolken 11 Beeldbellen via internet 13 Muzikanten in de leer bij doven 14 Column van Cor Toonen 15 Communicatiemogelijkheden 17 Column van Wouter Bolier 18 Cursussen NmG 19 Panelbijeenkomst Hogeschool Utrecht 20 Oefensessies Tolknet 21 CI-nieuws 24 Nieuws van de steunpunten 25 Nieuws van de Werkgroep Jongeren 26 Weekend 2007 27 Activiteitenkalender 2007 Stichting Plotsdoven Postbus 231 3500 AE Utrecht tel/tt/fax: 030 - 695 87 19 www.stichtingplotsdoven.nl [email protected]

Colofon Plotsdoof is een uitgave van de Stichting Plotsdoven. Donateurs van de stichting ontvangen het blad gratis. Plotsdoof verschijnt vier keer per jaar: in maart, juni, september en december. Redactieadres Staalstraat 33 3572 RG Utrecht [email protected] Redactie Astrid Meyer, hoofdredacteur Lidwien Cremers Opmaak en advertentiebeheer Frans Verkade Plaatsing van brieven betekent niet dat de redactie het met de strekking eens is. De redactie kan brieven weigeren, inkorten of redigeren. Overname van artikelen is toegestaan, mits met bronvermelding. Sluitingsdatum kopij volgend nummer: 20 mei Drukwerk en verzending WPS Loskade 4 7202 CZ Zutphen

Gerard de Vijlder JanM. van Dongen Jeroen Feirabend Wouter Bolier

Van het bestuur

Laurens Geldermans Astrid Meyer

door Gerard de Vijlder

Communicatie is voor ieder individu erg belangrijk om op maatschappelijk en sociaal gebied goed te kunnen functioneren in de samenleving. Zo ook voor plots- en laatdoven. De meeste plots- en laatdoven communiceren door middel van spraakafzien en Nederlands ondersteund met Gebaren (NmG). Een enkele plots- of laatdove geeft de voorkeur aan Nederlandse Gebarentaal (NGT). Het is een ieders recht om op eigen wijze te communiceren. Op de kaderdag van 4 november jongstleden waren drie soorten tolken aanwezig: schrijftolken, NGT-tolken en NmG-tolken. Elke aanwezige kon zelf kiezen waar hij/zij gebruik van wilde maken. Niemand heeft zich die dag gestoord aan deze vormen van communicatie. Het bestuur van de Stichting Plotsdoven streeft er naar om dit te verwezenlijken tijdens alle activiteiten en verwacht dat iedereen binnen en buiten de organisatie hieraan zijn medewerking zal verlenen. In dit nummer van Plotsdoof zult u meer artikelen tegenkomen over communicatie of hulpmiddelen om de communicatie te vergemakkelijken. Zo licht Hanneke van der Velde haar onderzoek naar de communicatie tussen plotsdoven en hun naaste goedhorende omgeving toe en geeft Johan Wilterdink uitleg over beeldbellen via internet. Als u dit nummer in de brievenbus ontvangt, is het vierentwintigste Themaweekend reeds voorbij. Er zijn beduidend meer deelnemers dan vorig jaar. Naast het aantrekkelijke programma speelt hierbij de lage prijs van het weekend wellicht een rol. Dit was alleen mogelijk door een eenmalige en flinke financiële bijdrage van het Skanfonds (www.skanfonds.nl), waarvoor wij dit fonds zeer erkentelijk zijn. Uiteraard ook vanaf deze plaats dank aan de organisatoren van het Themaweekend. Op naar het jubileum weekend! Op dit moment werkt het bestuur samen met

2

Wil Verhoef

vele andere vrijwilligers en stagiaires aan de Landelijke Plotsdovendag en de Partnerdag. In dit nummer vindt u hierover meer informatie. Het komend jaar wordt voor de bestuurders een intensief jaar. De zes 'Houtense organisaties' hebben namelijk besloten om een onderzoek in te stellen naar een mogelijke federatie van alle organisaties die auditief beperkten tot hun doelgroep rekenen. Alle zes organisaties hebben de intentie uitgesproken dat het hun streven is om verder te gaan dan de huidige samenwerking. Ook het bestuur van de Stichting Plotsdoven staat achter een mogelijke federatievorming en zal zich hier ten volle voor inzetten. Vanwege deze en andere ontwikkelingen is het wenselijk dat er op korte termijn een nieuwe vrijwillige bureaumedewerker komt. Een oproep staat elders in dit blad. Tot slot, in een hotelkamer in Dunedin te New Zeeland, waar ik een paar weken geleden heb mogen logeren, hing een bordje met de volgende tekst: 'Deaf &/or Disabled Persons. If you are hard of hearing or suffer any disability which impairs your mobility would you please advise reception so that in the event of any emergency our staff are aware of your special needs.' Misschien heb ik nog te weinig reizen gemaakt, maar een dergelijk bordje had ik nog nooit eerder in een hotel gezien. Ik wilde het u niet onthouden.

Landelijke ontmoetingsdag

Over de Stichting

Voor de 18e keer op rij organiseert de Stichting Plotsdoven weer een landelijke ontmoetingsdag. Dit jaar zal deze plaatsvinden op 12 mei in de Paraplu in Utrecht. Vanaf 9.30 uur is iedereen van harte welkom.

De Stichting Plotsdoven is de landelijke organisatie voor belangenbehartiging van plotsen laatdoven. De stichting is opgericht in 1989 en heeft zich de belangenbehartiging van plots- en laatdoven in de ruimste zin ten doel gesteld. Daarbij staat stimulatie van zelfredzaamheid en reïntegratie van de plots- en laatdove in de horende maatschappij voorop.

Ook dit jaar is de belangrijkste doelstelling een gezellige, informatieve dag voor plots- en laatdoven en andere geïnteresseerden. De werkgroep, die speciaal voor het organiseren van deze dag is samengesteld, is druk bezig met de voorbereidingen van lezingen en workshops. 's Middags bestaat het programma uit een aantal leuke en informatieve workshops. Zo wordt u op de hoogte gebracht van de vele technische hulpmiddelen die er op de markt zijn (ondermeer voor CI) die hobby en communicatie kunnen uitbreiden. Ook kunt u ontspannen en uw creativiteit kwijt tijdens een workshop Mandala tekenen. Natuurlijk willen wij ook uw kennis aan gebaren weer

vergroten door een leuke workshop NmG aan te bieden. Voor de mensen die wat meer energie te verbruiken hebben die dag, hebben we iemand bereid gevonden u de beginselen van het Afrikaans trommelen bij te brengen. Mocht u al zin hebben gekregen in deze dag met een zeer gevarieerd programma, houdt u dan de brievenbus in de gaten: de uitnodiging komt eraan!

Bestuur Voorzitter, Gerard de Vijlder 1ste Secretaris, Jeroen Feirabend 2e Secretaris, Laurens Geldermans Penningmeester, J.M. van Dongen Bestuurslid, Wil v. Essen-Verhoef Bestuurslid, Astrid Meyer Bestuurslid, Wouter Bolier Adviseur, Prof. Dr. P. van den Broek

De interactieve woordenschat-site: Stand van zaken door Cor Toonen en Jopy Sol

In de vorige Plotsdoof lichtten wij onze plannen toe voor een interactieve woordenschatsite die bij uitspraakproblemen kan worden geraadpleegd. We vroegen u daarbij om uw medewerking. Een oproep die helaas weinig effect heeft gehad: slechts een drietal lezers reageerde en stuurde woorden in. Het zou kunnen zijn dat men het 'druk, druk' heeft en dat men dit maar aan anderen over wil laten. Misschien is het luiheid. Of is er soms sprake van de beroemde 'valse schaamte'? Erkennen dat je uitspraak niet zo denderend is een hele stap. Het is natuurlijk de bedoeling dat wij er met dit project 'samen voor gaan'. Erkent u het belang ervan dan zien wij graag uw lastige woorden of namen tegemoet. Een voorbeeld: als je Bush ziet staan, heb je de neiging om te zeggen: Bus. Maar de juiste uitspraak is Boesj. Dit kun je niet ruiken, je moet erop worden gewezen. Soms weet je dat je het niet goed, soms ben je bang dat je het niet goed doet. Geef de woorden of namen waarmee u moeite heeft door, dan zetten wij ze op de lijst. Vergis u niet, het is geen persoonlijk probleem, negen van de tien keer kampen lotgenoten met hetzelfde probleem. U hoeft echt geen lijst met honderden woorden op te sturen, elk woord is er een en via e-mail vraagt het maar weinig energie om een bijdrage te leveren. Het is in uw eigen belang want: Communicatie begint altijd bij jezelf.

Intussen hoef ik de kar niet meer alleen te trekken en heeft de zeer taalvaardige Jopy Sol uit Breda haar hulp aangeboden bij het uitwerken van de instapwoordenlijst. We hebben nu - eind januari - ongeveer 260 woorden. In februari gaat de websitebouwer met deze lijst aan de slag om een toegankelijke virtuele opzet te ontwerpen. Uiteraard buigen deskundigen van de Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie (NVLF) zich ook over deze eerste instapwoordenlijst. Zolang de woordenschat-site nog niet operationeel is, zijn uw woorden dagelijks welkom in mijn e-mailbox met als adres: [email protected] We overwegen verder om een gratis 'woordbrief' te verspreiden onder belangstellenden. De 'abonnees' zullen twee keer per week een mail ontvangen met maximaal drie woorden met de juiste uitspraak (bijvoorbeeld hype, uitspraak: hajp). Hier kan, als daar belangstelling voor is, nog een verklaring van het woord en/of een voorbeeldzin aan worden toegevoegd. Mensen die deze woordmail willen ontvangen, kunnen dit doorgeven aan Jopy Sol ([email protected]). Degenen die geen e-mail maar wel belangstelling voor de woordenlijst hebben, kunnen dit schriftelijk melden aan: Jopy Sol, Van Veldekestraat 6A, 4819 EP Breda.

Donateurschap Vanaf 17 euro per kalenderjaar bent u al donateur; over te maken op postgiro 82080 t.n.v. Stichting Plotsdoven te Houten Geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Haaglanden te Den Haag nr. 41155666 Lex Scheffelfonds Het Lex Scheffelfonds is ingesteld om iedere plots- en laatdove, voor wie dit een financieel bezwaar is, in staat te stellen deel te nemen aan activiteiten die georganiseerd worden door de Stichting Plotsdoven. Voor meer informatie: Ineke Scheffel te Amsterdam tt: 020 - 663 42 33 tel: 020 - 690 88 17 fax: 020 - 772 76 07 [email protected] gironummer: 7500036 t.n.v. I.Scheffel-Maurer te Amsterdam

3

Nieuws van het NC PLD Het NC PLD twee jaar op weg

Het NC PLD is een herkenbaar landelijk aanspreekpunt voor mensen die (plotseling of geleidelijk) doof geworden of doof aan het worden zijn en voor hun partners, gezinsleden en familie. Het NC PLD coördineert zorg-, hulp- en dienstverlening van individuele trajecten overal in Nederland. Mensen die doof geworden zijn of doof aan het worden zijn kunnen er terecht voor voorlichting, advies en ondersteuning. Het NC PLD is het landelijk samenwerkingsverband waarin de Stichting Plotsdoven (de landelijke belangenbehartiger voor plots- en laatdoven) samenwerkt met verschillende professionele zorgaanbieders gespecialiseerd in dienstverlening, zorg en onderwijs aan doven en slechthorenden: Bureau DDS, VIA (landelijk centrum voor GGZ en gehoorstoornissen), Curium de Vlier (Academisch Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie), Viataal, KEGG (Koninklijk Effatha Guyot Groep), en FENAC (Federatie van Nederlandse Audiologische Centra) Deze organisaties hebben in het centrum hun kennis en dienstverlening gebundeld voor mensen die (plotseling) doof geworden zijn of doof aan het worden zijn. Cornelis Houtmanstraat 19-2h 3572 LT Utrecht tel: 0900 - 337 36 63 tt: 030 - 271 61 72 fax: 030 - 271 98 09 www.ncpld.nl [email protected]

4

door Thea van der Wilt

Het NC PLD (Nederlands Centrum voor Plots- en Laatdoofheid) is begin 2005 opgericht, omdat uit onderzoek was gebleken dat plots- en laatdoven met hun hulpvragen vaak niet goed werden geholpen. Daarop hebben zeven organisaties die hulp-,, zorg- of dienstverlening aan doven en/of slechthorenden verlenen de handen ineen geslagen en het centrum opgericht. Na twee jaar is het tijd om de balans op te maken. Zijn we op de goede weg? Ja De opzet van het centrum is om op alle noodzakelijke terreinen vindbare, passende hulpverlening te bieden aan plots- en laatdoven in het hele land. Daar waar aanbod ontbreekt, wordt door de partners gezocht naar oplossingen. Kennis en expertise moet worden ontwikkeld. Daarom heeft er een goed bezochte landelijke studiedag plots- en laatdoofheid plaatsgevonden. Met het centrum is er één plek waar men zich kan melden. Cliënten blijken deze plek vooral te vinden via internet, maar ook verwijzers weten het centrum steeds beter te vinden. Er is een breed scala aan aanbod van hulpverleningstrajecten. In de praktijk wordt vooral gebruik gemaakt van informatiever-

strekking over hulpmiddelen en voorzieningen, van trajecten maatschappelijk werk en loopbaanbegeleiding, van de themagroep plots- en laatdoofheid en de cursussen NmG. Het aantal cliënten dat onder het casemanagement valt (met werkelijke hulpverleningstrajecten), voldeed aan de verwachtingen: 34 in 2006, in 2005 waren dat er 15. Met name in de tweede helft van 2006 nam hun aantal toe. Cliënten die het NC PLD benaderen, vertonen een grote diversiteit aan gehoorproblemen: van plotsdoof en plotsdoof aan één oor, tot plotseling slechthorend, slechthorend en opspelende tinnitus tot dreigend gehoorverlies door een operatie. Allen hebben gemeen dat het gehoorverlies dermate ingrijpt in hun leven, dat zij hierdoor problemen in hun functioneren ervaren. Een drempel om deel te nemen aan de NmG-cursussen is weggenomen doordat deze nu zijn ondergebracht bij bureau DDS, waardoor met een indicatie de cliënt en ook de omgeving (kosteloos) aan de cursussen kan deelnemen. Uit een tevredenheidsonderzoek blijkt dat zo goed als alle cliënten zeer tevreden zijn over de geboden hulp. (Vervolg boven aan bladzijde 5)

Themagroep plots- en laatdoofheid Wilt u wel eens weten hoe anderen omgaan met hun gehoorverlies? Wilt u informatie? Zoekt u gereedschap om de gevolgen beter te kunnen hanteren? Het NC PLD (Nederlands Centrum voor Plots- en Laatdoofheid) start in april weer met een themagroep plots- en laatdoofheid. Wanneer iemand het gehoor geheel of voor een groot deel verliest, grijpt dat diep in. Het heeft gevolgen op allerlei terreinen: relaties, sociale contacten, ontspanning, scholing en werk. In de directe omgeving ervaart men vaak weinig herkenning. De ervaring leert dat lotgenoten veel aan elkaar kunnen hebben. In tien wekelijkse bijeenkomsten komen allerlei onderwerpen aanbod waar men mee te maken kan krijgen wanneer men doof geworden is of aan het worden is. Thema's die aan bod komen zijn o.a.: gehoorgehoorverlies-gevolgen, hulpmiddelen en voorzieningen (m.m.v. Oorakel), communicatie, relaties, omgaan met vermoeidheid,

ervaringen in het dagelijks leven, werk en vrije tijdsbesteding en Cochleair Implantaat (voor- en nadelen, ervaringen). Voor wie: Voor iedereen die met vragen zit over het leven met (plotseling) gehoorverlies, of dit nu net is gebeurd of een tijd geleden, of het gehoor geheel weg is of dat het steeds slechter wordt. Waar: Op een centrale plek in Nederland. Communicatie: Er is een ringleiding, een schrijftolk en een NmG-tolk, indien nodig, aanwezig. Informatie en aanmelding: NC PLD, bij Thea van der Wilt Cornelis Houtmanstraat 19 II 3572 LT Utrecht E-mail: [email protected] Tel: 0900 - 3373663 Fax: 030 - 2719809 TT: 030 - 2716172 of via het formulier op de site www.ncpld.nl.

Nee Het aantal informatieverstrekkingen en intakes ligt op dit moment lager dan waar de stuurgroep van het NC PLD naar streeft. Naar schatting zijn er landelijk ongeveer tweehonderd nieuwe plots- of laatdoven per jaar. Opmerkelijk is dat, buiten het bureau DDS en de Stichting Plotsdoven, de deelnemende partners aangeven weinig of geen plots- en laatdoven in hun cliëntenbestand te hebben. Het gaat hier om Curium/de Vlier, VIA, de FENAC met verschillende audiologische centra, de KEGG en Viataal. Verondersteld wordt dat de doelgroep vaak niet wordt bereikt door de partners van het NC PLD. Cliënten komen waarschijnlijk niet verder dan de KNO- arts. Veel mensen die zich via internet aanmelden, hebben inderdaad geen ander hulpaanbod gehad. Conclusie Het NC PLD voldoet geheel aan de opzet en heeft een aantoonbare functie voor de doelgroep. Het is een specifieke doelgroep met

een specifieke hulpvraag. De cliënten worden maar bij een deel van de aangesloten partners aangetroffen en komen waarschijnlijk, buiten de medische hulp, nog steeds onvoldoende terecht bij de meest toegesneden vorm van hulpverlening. Het aantal plotsdoven zou lager kunnen liggen dan aanvankelijk geschat. De deelnemende organisaties vinden dit echter geen afbreuk doen aan het belang van de organisatie. Hoe nu verder? De financiering van het NC PLD is geheel afhankelijk van de aangesloten organisaties. Deze hebben aangegeven de financiering te willen voortzetten in 2007. Bekeken wordt hoe cliënten nog beter kunnen worden bereikt en hoe cliënten uit de doelgroep bij alle aangesloten organisaties kunnen worden geregistreerd. Daarnaast wordt er met enthousiasme gewerkt aan optimalisering van de hulpverleningstrajecten voor plots- en laatdoven.

Als je partner plots- of laatdoof wordt Partners aan het woord door Astrid Meyer

In Plotsdoof wordt regelmatig aandacht besteed aan de ervaringen van plots- en laatdoven. Maar hoe zit het met hun partners? Hoe ervaren zij het gehoorverlies van hun partner en welke invloed heeft dit op hun leven? Françoise van Dongen, Harry Cremers, Hanneke van de Velde, Gert-JJan Zonneveld en Gonnie Uijt den Bogaard waren bereid om op openhartige wijze hun ervaringen te delen. Ieder mens is uniek, net als elke relatie. De partners die aan het woord komen, hebben elk hun eigen ervaringen. Sommigen leerden hun partner kennen toen hij of zij al plotsdoof was. Françoise: "Voor mij was de plotsdoofheid van Jan Maarten iets wat gewoon bij hem hoorde." Zijn gehoorverlies heeft op haar leven nauwelijks invloed. Alleen de telefoon beantwoordt zij als ze samen thuis zijn. Is ze er niet, dan neemt Jan Maarten - die sinds 2001 een CI heeft - op en probeert het gesprek te voeren. Voor anderen was de gehoorverslechtering van hun partner een geleidelijk proces. Harry: "Het was een proces waar je langzaam aan went en waar je je dus aan aanpast. Een

DOOF.NL bestaat tien jaar! Tien jaar geleden is Pascal Ursinus gestart met de website Doof.nl. In die tijd was er nog bijna geen Nederlandstalig nieuws voor slechthorenden en doven te vinden op het Internet. Doof.nl is inmiddels uitgegroeid tot een professionele nieuwsorganisatie. Er zijn gemiddeld 30.000 bezoeken per maand en de site heeft 65.000 paginaweergaves. Breng ook een bezoek aan deze site voor nieuws en info over doofheid in de breedste zin! Bron: Teletekst d.d. 15 januari 2007

Oorakel Utrecht weer verhuisd Oorakel Informatie en Advies geeft (de naam zegt het al) informatie en advies over alles wat met hoorhulpmiddelen, doofheid en slechthorendheid te maken heeft. Oorakel heeft diverse vestigingen. Kijk voor adressen en openingstijden op: www.oorakel.nl. Oorakel Utrecht is per 22 januari jl. verhuisd naar een nieuw adres in het gebouw van MEE Utrecht. Het nieuwe adres is: Pallas Athenedreef 14 3561 PE Utrecht. tel: 030-2614506 fax: 030-2620642 tt: 030-2622532 Oorakel is geopend op maandag en donderdag van 9.00 tot 17.00 uur. Bezoek graag op afspraak!

markant moment in dat proces was de dag waarop Lidwien een gehoorapparaat kreeg en weer meer geluiden kon onderscheiden, zoals fluitende vogels. Communicatie bleek toen ook weer een stuk makkelijker. Toen het gehoorapparaat niet meer hielp, zijn we Nederlands ondersteund met Gebaren gaan doen en dat bracht ons weer in een nieuwe fase. Lidwien kan bij mij goed spraakafzien en ondanks dat het gebruik van gebaren daar een goede aanvulling op is, maken we er maar beperkt gebruik van."

Bron: Teletekst d.d. 22 januari 2006

5

Nationaal Debat Arbeid en Gehoor Op 23 april 2007 vindt Het Nationaal Debat Arbeid en Gehoor plaats. De organisatoren (FENAC, NVVS, Nationale Hoorstichting en organisatoren van de Week van het Oor) vinden het hoog tijd afspraken te maken over hoe werknemers met verminderd gehoor kunnen worden begeleid. Het Debat is bedoeld voor vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers, de overheid, (arbeids)verzekeraars, ac's, de politiek, (re)integratiebedrijven, zorgen artsenorganisaties. Er kunnen zich maximaal 200 deelnemers aanmelden. Meer info: www.arbeidengehoor.nl Bron: Teletekst d.d. 13 februari 2007

Even roepen kan niet In het algemeen heeft het gehoorverlies veel invloed op de communicatie tussen partners. Harry geeft aan dat de communicatie tussen Lidwien en hem hierdoor vooral 'functioneel' is: "De extra moeite en aandacht die communicatie vraagt, maakt dat terloopse communicatie er vaak bij inschiet." Hetzelfde geldt voor Hanneke: "Han's gehoorverslechtering heeft veel invloed op ons dagelijkse leven, bijvoorbeeld op praktische dingen: Even roepen dat iets klaar is, kan niet. Heel spontaan een verhaal starten, gaat niet. Eerst aandacht vragen, dan aankijken en kijken of hij niet al te moe is. Ook bij iets wat je erg bezighoudt, moet je hiermee rekening houden." Partners geven aan dat het soms moeilijk is om niet in 'horende fouten' te vervallen. Gert-Jan: "Communiceren lukt vrij goed, mits één op één en zonder te veel bijgeluiden. In het algemeen spreek ik duidelijk en ben ik goed verstaanbaar. Maar ik ben een horende en ben horende mensen gewend. Ik verval dus wel eens in de fout en vergeet haar aan te kijken als ik met haar praat. Dan moet ze me hierop attenderen en dat vindt

Tolk nodig? Bij Tolknet vindt u de tolk die u zoekt: • schrijftolk • tolk Nederlands met Gebaren • tolk NGT Tolken voor doven en slechthorenden. U vindt ze bij Tolknet. www.tolknet.org Belangrijk om te weten: De overheid neemt de kosten van de tolk voor haar rekening. Een voorziening regelen? Tolknet helpt. communicatievoorzieningen voor doven en slechthorenden

Amersfoortsestraat 70-d e-mail : [email protected] telefoon : 0346 – 332 332 3769 AL Soesterberg teksttelefoon: 0346 – 332 333

6

ze niet leuk." In communicatie met anderen fungeert de partner vaak als tolk. Harry: "Ik voer dan geen eigen gesprekken. Ook omdat anderen dan vaak de neiging hebben om zich alleen op mij te richten, waardoor Lidwien zich buitengesloten voelt. Hierdoor voel ik me in gezelschappen soms in een bijrol terechtkomen. Soms ervaar ik dit als een verarming van mijn sociale leven." Feestjes en theater Ook op andere terreinen heeft het gehoorverlies invloed. Zo geeft Hanneke aan dat ze nog nauwelijks naar feestjes gaan. "Han krijgt dan helemaal niets mee van de gesprekken en voelt zich erg buitengesloten. Ik ga nog wel, maar minder vaak en dan alleen, wat niet altijd prettig voelt. Ook naar het theater gaan we steeds minder. Samengevat kun je stellen dat je eigen sociale leven ook is verminderd. Positieve kant daaraan is dat ik meer tijd heb voor andere zaken zoals het onderzoek waar ik nu aan werk" [zie het artikel van Hanneke elders in dit blad - redactie]. Gert-Jan: "Ik kan Anja niet deelgenoot maken van de muziek die ik mooi vind. Ze kan de melodie of de stemmen niet goed horen. Dat vind ik heel jammer. Wel gaan we minimaal een keer per jaar samen naar Slagerij van Kampen. Dat vinden we allebei geweldig. Anja krijgt de muziek door de vibraties van de drums goed mee. Dan zie ik haar genieten!" Schrijven als verwerking Van specifieke aandacht voor partners door hulpverleners blijkt geen of nauwelijks sprake te zijn. Een enkeling kreeg samen met haar partner professionele hulp. Niet iedereen heeft hier overigens behoefte aan. Harry: "Er was geen specifieke hulp noch aandacht, maar ik heb daar overigens ook nooit om verlegen gezeten." Hanneke geeft aan dat ze veel zelf heeft uitgevonden en verwerkt, onder andere door te gaan schrijven. Françoise volgde samen met Jan Maarten een communicatieweek. Hierdoor kregen ze contact met lotgenoten: "Lotgenotencontact hebben we nog steeds, maar eigenlijk zijn dit nu gewoon vrienden geworden." Anderen hebben geen contact met lotgenoten, maar geven aan hier soms wel behoefte aan te hebben. Gert-Jan: "Anja vindt het heel moeilijk om te accepteren dat bepaalde dingen niet meer gaan. Ik weet niet hoe ik daar qua gevoel mee om moet gaan. Het maakt me soms verdrietig, soms boos, soms heb ik medelijden, maar geen van deze gevoelens helpt. Misschien dat praten met andere partners hierbij kan helpen."

Meer ruchtbaarheid Veel partners geven aan dat er veel meer ruchtbaarheid aan de effecten van plotsdoofheid zou moeten worden gegeven, bijvoorbeeld via huisartsen, apothekers, ziekenhuizen en buurthuizen. Ook is meer aandacht voor de invloed van gehoorverlies op het leven van de persoon zelf en zijn directe omgeving van groot belang. Hanneke: "Hoewel onze omgeving rekening met ons houdt, blijft het voor de meeste mensen moeilijk om in te schatten welk effect het heeft. Gelukkig zijn Han en ik de afgelopen

jaren dichter tot elkaar gekomen. Voor mij is Han geen slechthorende, maar Han die toevallig oren heeft die niet goed werken. De persoon is overeind gebleven." Op 8 september 2007 organiseert de Stichting Plotsdoven een Partnerdag voor partners en (volwassen) kinderen van plots- en laatdoven en plots- en laatdoven zelf. Heeft u suggesties of ideeën voor de invulling van deze dag, laat het ons weten! Mail naar: [email protected] o.v.v. partnerdag.

Taalkunst in woord en gebaar; Verslag van een bijzondere actie door Cor Toonen

De laatste jaren staat in de vierde week van januari één dag in het teken van gedichten. Ook doven en slechthorenden probeert men bij deze Nationale Gedichtendag te betrekken. Gedichten worden in gebarentaal vertaald, wat vaak heel mooi is omdat veel dichters beeldende taal gebruiken. Beeldende taal vind je in woorden als bloemen en boom, zon en zee, en vogels en vlinders. Dergelijke woorden roepen beelden in je op die prachtig zijn weer te geven in gebarentaal. Tijdens de Nationale Gedichtendag vinden overal in het land activiteiten plaats, die iets met gedichten te maken hebben. Dit jaar ook in het land van Maas en Waal, de streek waar ik woon. De gezamenlijke bibliotheken deden al in september 2006 een oproep aan streekdichters om een of meer gedichten in te sturen. Uit de inzendingen zou men zestien dichters selecteren en hun gedicht op een prentbriefkaart laten drukken. Ik dacht: Leuk idee. Laat ik ook eens proberen of mijn meest geliefde gedicht 'dáár' wordt erkend als een beetje bijzonder. Dit gedicht - zie hiernaast - is voor bijna ieder mens herkenbaar, omdat het in eenvoudige woorden laat beleven hoe mooi herinneringen zijn aan geliefde personen die niet meer nabij zijn. Bijna ieder mens heeft toch dergelijke geliefde personen, bijvoorbeeld je eerste jeugdliefde of je overleden vader of moeder. In december ontving ik bericht dat uit honderdtwintig inzendingen mijn gedicht was uitverkoren om als een van de zestien op de Nationale Gedichtendag massaal verspreid te worden in onze regio. Zo werden op 25 januari 2007 in verswinkels en marktkramen zo'n zesendertigduizend prentbriefkaarten met zestien verschillende gedichten uitgedeeld. Leuke actie!

Teksttelefoonservice Rode Kruis stopt De teksttelefoonservice van het Rode Kruis (district Amsterdam) is per 1 januari gestopt. Vrijwilligers hebben dit werk tien jaar lang met veel inzet gedaan. Het aantal telefoontjes dat zij te verwerken kregen werd echter steeds minder. Dat is de reden waarom nu besloten is om met deze service te stoppen. KPN Teleplus 0900-8410 blijft actief voor teksttelefoonbemiddeling. Bron: Teletekst d.d. 7 december 2006

Nog leuker was dat ik op de markten van Malden en Boxmeer, samen met andere dichters en twee muzikale troubadours, herhaaldelijk mijn eigen gedicht mocht voordragen. Ik deed dat tweetalig: zelf in het Nederlands met een megafoon - eigenlijk overbodig met die harde stem van mij - en naast me vertolkte gebarentolk Susan Kolster (bekend bij deelnemers aan het Themaweekend) mijn voordracht. Dit deden we niet speciaal voor aanwezige doven - dat was er maar eentje, 'dove Cor' dus - maar om de horende mensen te laten zien hoe mooi gebarentaal kan zijn. Er klonken kreten als: "O, wat mooi!" en "Nooit geweten dat gebaren zo mooi konden zijn." De burgemeesters van beide plaatsen kwamen ook kijken. Ze vergaapten zich aan 'tolk Susan' en 'dove Cor' die alles zo gemakkelijk kon volgen. De burgemeesters kregen van de organisatie een slagroomtaart aangeboden om samen met hun medewerkers op te eten. Niet zo maar een taart maar eentje met mijn gedicht 'dáár' erop in eetbare vorm. De burgemeester van Boxmeer vond dat de taalkunstenaars zelf en hun publiek de taart meer hadden verdiend dan zijn ambtenaren. Hij nam daarom zelf het mes ter hand, sneed de taart in veertig stukken en verdeelde deze onder de aanwezigen. Conclusie: Taalkunst in woord en gebaar is bijzonder! 7

Communiceren met oren, ogen en begrip

Hanneke van de Velde

Achtergrond De afgelopen drie, vier jaren is het gehoor van mijn man Han (41) sterk achteruitgegaan. Eerst hoorde hij niet alles meer perfect, maar ons leven ging nog wel gewoon zijn gangetje. Na verloop van tijd werd zijn gehoor echter steeds minder en was hij steeds vaker en sneller dooden doodmoe. Van zijn werk, maar ook van allerlei dingen in zijn vrije tijd. Zelf merkte ik dat veel mensen niet weten wat er allemaal speelt als je slechthorend bent. Gelukkig hebben wij familie en vrienden die hierin erg geïnteresseerd zijn en die ik regelmatig allerlei aspecten over het omgaan met slechthorendheid vertelde. Ik realiseerde me echter dat iedereen vaak maar een deel van het hele verhaal van mij hoorde en nooit het hele verhaal. Dit gegeven en het feit dat ik graag schrijf, brachten mij op het idee om een boekje te schrijven over inzichten in en de effecten van slechthorendheid zoals wij die ervaren. Dus geen moeilijke medische verhandeling. Zo ontstond Wie niet horen kan, moet maar zien. Van boekje naar vervolgonderzoek Na publicatie van Wie niet horen kan, moet maar zien kreeg ik enorm veel, vaak emotionele, reacties van slechtén goedhorenden. Voor slechthorenden was er vooral sprake van herkenning. Goedhorenden gaven aan dat ze heel veel zaken gewoonweg niet weten, omdat ze er nooit op worden gewezen. Dit leidde ertoe dat ik me verder wilde verdiepen in de communicatie tussen slechthorenden of plotsdoven en hun naaste goedhorende omgeving. Als marktonderzoeker en data-analist leek mij een kwalitatief onderzoek op basis van interviews met slechthorenden/plotsdoven en hun naaste goedhorende omgeving een goede basis om aan informatie te komen. Dit idee werd enthousiast ontvangen. Een aantal mensen bood spontaan hun medewerking aan: voor het maken van een website, voor het redigeren van mijn teksten of het bekijken van de onderzoeksopzet. Inmiddels heb ik een heel team van specialisten om me heen. Ook heeft zich al een aantal sponsors gemeld. Verder loop ik af en toe een dag 'stage' bij Arbeidscentrum Viataal in Sint

8

door Hanneke van de Velde

Michielsgestel, waar slechthorenden en plotsdoven worden begeleid in en naar werk. Communiceren met oren, ogen en begrip In december 2006 ben ik van start gegaan met het onderzoek 'Communiceren met oren, ogen en begrip'. Een titel die naar mijn gevoel de lading dekt. Doel van het onderzoek is meer inzicht te krijgen in de communicatie tussen slechthorenden/plotsdoven en hun goedhorende naaste omgeving. Meer inzicht zal leiden tot meer begrip en daardoor tot een betere onderlinge communicatie. Inmiddels is de website de lucht in gegaan en ben ik gestart met de eerste persoonlijke interviews. In maart en april zijn groepsgesprekken gepland. Deze zullen plaatsvinden in en rond Eindhoven. Hierna volgt de uitwerking van de verzamelde informatie. Gestreefd wordt om deze zo helder mogelijk weer te geven en vooral zoals geïnterviewden hun ervaringen zelf verwoorden. Dus geen ingewikkelde statistische analyses, maar voor iedereen leesbare en toegankelijke teksten. In het najaar zal de publicatie gereed zijn. Interesse om mee te doen aan dit onderzoek? Zegt u bij het lezen van deze tekst: "Hier zou ik wel aan willen meedoen." Dan kan dat natuurlijk. Zowel voor de duo- als de groepsinterviews zijn nog enkele mensen nodig. Voor beide typen interviews is het de bedoeling dat u zich als duo aanmeldt: u als slechthorende/plotsdove samen met iemand uit uw naaste omgeving die goed hoort. Wilt u eerst meer informatie, dan kan dit natuurlijk ook. Voor meer informatie zie: www.omgaanmetslechthorendheid.nl. In Wie niet horen kan, moet maar zien. Wennen aan slechthorendheid beschrijft Hanneke van de Velde de ervaringen van haar en haar man. Het boek gaat in op hoe je samen went aan slechthorendheid en wat er gebeurt in het geleidelijke proces van steeds minder gaan horen. Het boek gaat over hun bewustwording en hoe zij steeds beter hun weg weten te vinden. Het gaat dus meer over wat er zich afspeelt tussen de oren dan in de oren. Wie niet horen kan, moet maar zien is te bestellen bij www.boekenbent.com

9

Geen ondertiteling Omroep Flevoland Een motie van de PvdA voor extra financiering voor Omroep Flevoland voor ondertiteling heeft het niet gehaald in de Provinciale Staten van Flevoland: er bleek geen meerderheid voor extra financiering voor ondertiteling. PvdA, SP, Groen Links en de ChristenUnie waren voor het beschikbaar stellen van extra geld maar CDA en VVD niet. Zij vinden dat de provincie dit niet hoeft te bekostigen, omdat de omroep genoeg financiële middelen zou hebben. SOAP! en het Gehandicaptenplatform Flevoland overleggen nu over nieuwe stappen voor behoud van ondertiteling. Bron: Teletekst d.d. 13 februari 2007

Column van Joke Bosch - De compensatie Het is alweer bijna lente en alles gaat zich vernieuwen. 'Een nieuwe lente, een nieuw begin.' Ik hoop ook voor mij. Maar daar kan ik natuurlijk geen column mee vullen. Waarmee dan wel? Ik wil het met jullie even hebben over de Compensatie. Ik heb ontdekt dat het Opperwezen compensatie geeft voor elke last die hij je oplegt. Jullie zullen inmiddels allemaal wel weten dat ik behoorlijk ziek ben. Ik heb multiple sclerose, ben gedeeltelijk verlamd, bijna blind en totaal doof. Vroeger had ik vele talenten, maar door mijn beperkingen valt daar weinig meer mee te doen. Ik schilderde, maar nu schilder ik met woorden. En ik hoop dat dat succesvol is. Een voorbeeld van wat je kunt bewerk-

stelligen met deze schrijfsels: Ida is Surinaams, 52 en heeft óók MS. Ze was daar erg negatief en depressief over. Via een hulp zond ik haar wat 'to the point'-columns. Ze is nu erg opgekikkerd. Kijk, dat vind ik leuk. Zo kan ik met mijn 'gave' een positief effect hebben en daar ben ik blij om. Ik denk dat het met Plotselinge Doofheid net zoiets is. In eerste instantie baal je natuurlijk ontzettend, maar kijk goed: mogelijk hebben je andere zintuigen zich verscherpt of is je intuïtie vergroot. Ik hoop dat iedereen de moeite neemt om goed te zoeken. 'Zoekt en gij zult vinden.' Ik wens iedereen een succesvolle zoektocht, met een goed resultaat. Liefs, Joke

Teamtolken biedt tolkgebruiker en tolk voordelen door Astrid Meyer

Ondertiteling reclame voor doven en slechthorenden In Adformatie, een weekblad over reclame, marketing en media, breekt Joop Beelen, secretaris van SOAP!, een lans voor ondertiteling van tv-reclame voor doven en slechthorenden. Het aandeel ondertitelde programma's moet tot 2010 gefaseerd groeien naar 95 procent voor de Publieke Omroep en 50 procent voor commerciële omroepen in Nederland. Beelen: "Integrale ondertiteling zou het makkelijkst zijn voor onze achterban, maar men kan ook nadenken over vaker gebruiken van kreten op tekstborden." Bron: Teletekst d.d. 15 januari 2007

10

Tolken kunnen worden ingezet in elke situatie waarin communicatie is vereist, van een kerkdienst tot een internationaal congres. Er is dan ook een grote verscheidenheid in duur en intensiviteit van tolkopdrachten. De Nederlandse Beroepsvereniging Tolken Gebarentaal (NBTG) adviseert het inzetten van twee of meer tolken op intensieve of langdurige opdrachten. De tolken kunnen elkaar dan afwisselen en ondersteunen bij het tolken. Teamtolken Teamtolken biedt zowel de klant als de tolk vele voordelen. Zo waarborgt teamtolken de continuïteit en de kwaliteit van de vertaling. Tijdens de opdracht kan continu worden getolkt. Tolkpauzes hoeven in principe niet meer te worden genomen. Tolken rouleren ongeveer elke 15 à 20 minuten, waardoor hun mentale en fysieke conditie optimaal blijft, wat vanzelfsprekend de kwaliteit van de vertaling ten goede komt. Daarnaast wordt de kans op tolkfouten door het teamtolken aanzienlijk verkleind. Het inzetten van twee of meer tolken op een intensieve of langdurige opdracht verkleint bovendien voor de tolken de kans op RSI aanzienlijk.

Wanneer teamtolken? Of twee of meer tolken voor een tolksituatie ingezet kunnen en mogen worden, is afhankelijk van een aantal zaken, zoals de duur en complexiteit van de opdracht, de behoeftes van de klant en de dynamiek van een opdracht. Aan de hand van informatie over de opdracht en in overleg met de klant, de tolk en het bemiddelingsbureau kan worden geadviseerd om twee tolken in te zetten. De tolken die gezamenlijk een opdracht uitvoeren, dienen beiden voor de gehele tijd van de opdracht te worden betaald. Als de klant niet beschikt over voldoende tolkuren kan hij of zij extra uren aanvragen bij het UWV of het Zorgkantoor. Meer informatie Op de website van de NBTG vindt u uitgebreide informatie over teamtolken. Hier zijn ook voorbeeldbrieven te vinden voor het UWV en het Zorgkantoor. Zie: www.nbtg.nl.

Beeldbellen via het Internet Op een vlotte manier communiceren over afstand was voor auditief beperkten tot voor kort eigenlijk alleen mogelijk met een teksttelefoon, via SMS of MSN. Communiceren in Nederlands ondersteund met gebaren (NmG) of gebarentaal behoorde niet tot de mogelijkheden. Dankzij de inspanningen van de Projectgroep Beeldtelefonie is die mogelijkheid er nu wel: IP-bbeeldtelefonie. Wat houdt dit in en is het misschien ook iets voor u? IP-beeldtelefonie Een beeldtelefoon maakt het mogelijk om over afstand op een vlotte manier te communiceren in of ondersteund met gebaren. Voor een vlotte communicatie is het nodig dat de videobeelden die de beeldtelefoon opneemt snel en volledig worden getransporteerd over het telefoonof computernetwerk. Daarvoor is een snelle verbinding nodig met voldoende capaciteit. Een gewone telefoonlijn is hiervoor ongeschikt. Hiermee kun je elkaar wel zien en naar elkaar zwaaien, maar een gesprek in of ondersteund met gebaren gaat niet lukken. Een breedbandverbinding met het Internet (ADSL of kabel) is hiervoor wel uitermate geschikt. Ongeveer een kwart van de Nederlandse huishoudens heeft al zo'n verbinding en velen van u waarschijnlijk ook. Zo'n verbinding kan niet alleen gebruikt worden voor surfen, mailen, spraaktelefonie of tv kijken, beeldbellen kan ook! Dit heet Internet Protocol-beeldtelefonie of kortweg IP-beeldtelefonie. Een geschikt programma Het afgelopen jaar heeft de Projectgroep de mogelijkheden van IP-beeldtelefonie onderzocht. Ook werd de Projectgroep gevraagd om mee te denken over de ontwikkeling van een geschikt programma. De Projectgroep kwam uit bij het programma 4we2. Een programma met een prima beeldkwaliteit, waarmee je kunt kletsen in (gesproken en geschreven) woord en in gebaar, bestanden kunt uitwisselen, videoboodschappen aan elkaar kunt sturen en - dat maakt het bijzon-

door Johan Wilterdink der - de persoon die je wilt spreken via SMS uitnodigen voor een videogesprek. Zo hoef je niet steeds langs de computer te lopen om te kijken of je favoriete gesprekspartner online is. De projectgroep schreef een uitgebreide handleiding voor 4we2, waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe het programma werkt. Het programma en de handleiding zijn gratis te downloaden bij www.4we2.com. TV-tolken op afstand De Projectgroep deed ook onderzoek naar vaste beeldtelefoons van het merk Aethra en de Tandberg T150 videotelefoon. Met de laatste werden verschillende proefopstellingen uitgevoerd, waarbij dove mensen direct met elkaar contact hadden of een tolk gebarentaal op afstand werd ingezet. Het laatste experiment betrof een live getolkt tv programma. Daarbij was de tolk op afstand via de beeldtelefoon als een soort 'gebarenpostzegel' naast het televisietoestel aanwezig om het favoriete programma te tolken voor een dove kijkster. De beeldtelefoontests zijn zo succesvol geweest dat een aantal ouders al een IPbeeldtelefoon bij hun ziektekostenverzekeraar hebben aangevraagd voor hun kind.

Helpdesk Breed Platform Verzekerden en Werk De Helpdesk van het Breed Platform Verzekerden en Werk is het landelijk informatie- en adviespunt voor iedereen met een gezondheidsbeperking of handicap die vragen heeft over werk, verzekeringen en sociale zekerheid. Een kleine greep uit de vele vragen die onze medewerkers dagelijks beantwoorden: . Ik heb een gezondheidsbeperking en ik ben op zoek naar werk. . Belemmert mijn handicap of ziekteverleden mijn kans op werk? En wat ben ik verplicht te vertellen over mijn gezondheid tijdens het sollicitatiegesprek? . Ik heb binnenkort een WIA-keuring. Hoe gaat die in z'n werk en wat zijn mijn rechten? . Ik ben arbeidsgehandicapt en wil een eigen bedrijf opzetten. Heeft dit gevolgen voor de hoogte van mijn WAO-uitkering? De Helpdesk is bereikbaar op werkdagen van 12.00 - 20.00 uur op tel. nr: 0900-4800 300 (30 ct/ min) of via de website www.bpv.nl, waar vragen per mail kunnen worden gesteld.

Voordelen IP-beeldtelefonie biedt vele voordelen. Zo kan aan de beeldtelefoon signalering worden gekoppeld: als de telefoonbel gaat ziet u de flitser of voelt u de triller. MSN biedt deze mogelijkheid niet. Een beeldtelefoon geeft een betere beeldkwaliteit dan bijvoorbeeld een webcam en maakt het mogelijk om uw gesprekspartner echt aan te kijken en niet naar het beeldscherm van uw PC. Het voordeel van IP bellen is bovendien dat er, behalve de vaste kosten voor een breedbandverbinding, geen 'tikken' betaald hoeven te worden. Belkosten zijn dan ook geen belemmering om met de beeldtelefoon 'on line' te gaan. Meer informatie? Neem gerust contact op met de Projectgroep Beeldtelefonie: [email protected]

11

12

Horende muzikanten in de leer bij (plots)doven

door Astrid Meyer

Doven en muziek lijkt een paradox, maar volgens Lia Jacobsen is dit minder tegenstrijdig dan het in eerste instantie lijkt. Sterker nog: horende fluitisten kunnen leren van de wijze waarop doven muziek waarnemen. Aan de hand van deze stelling onderzocht Lia in haar scriptie 'Fluitender Wijs' hoe fluitisten hun muzikale prestaties kunnen verbeteren. Muziek vanuit een ander perspectief "Recent heb ik het D-examen voor dwarsfluit afgelegd. Dit is het laatste examen van de Koninklijke Nederlandse Federatie van Muziekgezelschappen dat je als amateurmuzikant kunt doen. Het examen bestaat uit een theorie- en een praktijkexamen, met als slotstuk een concert. Een onderdeel van het theorie-examen is het schrijven van een scriptie. Toen mijn leraar vertelde dat ik een onderzoek moest doen voor mijn scriptie, wist ik direct waar dit over moest gaan. Toen ik veertien jaar was, ben ik door een ooronsteking binnen enkele dagen plotsdoof geworden. Gelukkig kan ik door een operatie sinds mijn twintigste weer horen. Mijn ervaring is dat mijn muziekbeleving als horende fluitiste nu intenser is dan vóór de periode van doofheid. Ik benader muziek niet meer puur auditief zoals veel muzikanten doen, maar ook vanuit een ander perspectief: het zien en het voelen. Mijn stelling is dan ook dat fluitisten en andere muzikanten kunnen leren van de wijze waarop doven muziek waarnemen." Muziek zien en voelen "Als horende was muziek erg belangrijk voor me. Op mijn zesde begon ik met blokfluiten en dat werd de dwarsfluit toen ik acht jaar was. Ook luisterde ik graag naar allerlei soorten muziek. Het was voor mij heel moeilijk dat ik door mijn plotsdoofheid van mijn passie werd afgesneden. Mijn ouders stimuleerden mij echter om - tegen mijn protesten in - toch naar de muziekvereniging te blijven gaan en mee te fluiten in het orkest. Ik was bang dat ik een stoorzender zou zijn en dat ik uit medelijden zou worden gedoogd. Maar de andere muzikanten accepteerden mij en ik werd waar mogelijk geholpen. Ik ontwikkelde allerlei trucjes om te weten waar we waren. Mijn ogen konden een stuk van mijn oren opvangen. Zo lette ik extra goed op de dirigent en (de handen van)

Lia Jacobsen mijn medemuzikanten. Ik leerde geconcentreerd te blijven in de rusten. En door een bijzondere snoozelervaring, waarbij je muziek leert voelen, werd ik mij meer bewust van de trillingen van muziek. Ik ging hiermee experimenteren en kon zo een deel van mijn muzikale leegte opvullen." Een geïntegreerde muziekopleiding "In mijn scriptie heb ik mijn eigen subjectieve waarneming nader onderzocht, deze getracht te objectiveren en toegankelijk te maken voor anderen. Verder heb ik literatuuronderzoek gedaan naar de wijzen waarop doven passief en actief muziek kunnen waarnemen. Denk bijvoorbeeld aan Beethoven die zijn beste muziek schreef toen hij zo goed als doof was. Andere voorbeelden zijn de wereldberoemde Schotse slagwerkster Evelyn Glennie en de zeer getalenteerde Zuid-Afrikaanse balletdanser Dilano Maritz. Ik heb de muziekwaarneming door doven geanalyseerd en geprobeerd te vertalen naar (horende) muzikanten. Uit mijn onderzoek komen zes specifieke waarnemingskenmerken van muziek voor (plots)doven naar voren: muzikaal voorstellingsvermogen, inlevingsvermogen, een groot concentratievermogen, letten op vibraties van de muziek en hiervan gebruik maken, letten op de andere muzikanten/dansers/instructeurs en bewustwording van de muziek, het lichaam, het instrument en de omgeving. Door een leermethode toe te passen die niet hoofdzakelijk op horen is gericht, maar juist ook op deze kenmerken kan de gevorderde leerling-fluitist extra progressie boeken. Ik noem dit de 'geïntegreerde muziekopleiding'."

Werkervaringsplek voor slechthorende Het Utrechtse Mediamaal heeft de Jacko Werkervaringsplek ingesteld om hun overleden collega Jacko van Dijk in herinnering te houden. Slechthorende Errol Renfurm gaat hier nu werkervaring opdoen als DTP-er. Ieder half jaar wil Mediamaal iemand met een chronische ziekte of handicap, die belangstelling heeft voor communicatie of marketing en niet aan de slag komt door te weinig werkervaring, de mogelijkheid bieden om werkervaring op te doen. Voor meer informatie: [email protected] Bron: Teletekst d.d. 7 december 2006

Toegankelijkheidsplan NS Bij de Nederlandse Spoorwegen kunt u een sms-abonnement nemen. Daarmee krijgt u per sms informatie over storing of vertragingen op uw reistraject. Voor meer informatie: www.ns.nl> Reisinformatie> Actuele reisinformatie> NS-service mobiele telefoon. Deze service is opgenomen in het toegankelijkheidsplan van NS en OV. Hierin is ook opgenomen dat er visuele informatie moet komen in treinen en op stations. Het plan is goedgekeurd en wordt in de toekomst verder uitgewerkt. Bron: Teletekst d.d. 16 februari 2007

Een nog mooier schilderij "Mijn diepe wens is dat er nader onderzoek komt over wat horende muzikanten kunnen 13

Belastingvoordeel op nieuwe website Extra kosten door handicap of ziekte kunnen aardig oplopen. Deze kosten zijn meestal aftrekbaar van de belasting. Veel mensen zijn hier niet van op de hoogte en laten hun kansen op teruggave door de Belastingdienst liggen. De CG-Raad biedt hen via een website gratis hulp bij het invullen van de aangifte. Kijk op: www.belastingvoordeelvoorgehandicapten.nl. U vindt er rekenvoorbeelden, tips en uitleg over buitengewone uitgaven. Geen internet? De brochure is (in beperkte oplage) te bestellen via de Bestellijn van de CG-Raad, tel.: 030 - 291 66 50 (ma, di en do van 9.00-13.00 uur). Bron: CG-Raad

Aanvraag tolkuren voor de leefsituatie gewijzigd Vanaf 1 januari 2007 is het Menzis Zorgkantoor Arnhem het aanspreekpunt voor alle vragen op het gebied van tolkuren voor de leefsituatie. Sinds het begin van dit jaar voert dit Zorgkantoor de doventolkregeling voor de leefsituatie landelijk uit. Voor gebruikers van de tolkregeling verandert er niet veel. Het enige verschil is dat zij nu jaarlijks een beschikking tolkuren van het Menzis Zorgkantoor Arnhem krijgen. Het Zorgkantoor Arnhem heeft niet iedereen kunnen bereiken voor de nieuwe beschikking voor 2007. Heeft u wél een toekenning voor tolkuren in de leefsituatie, maar geen beschikking ontvangen, neem dan contact op met het Zorgkantoor. Voor meer informatie: www.zorgkantoorarnhem.nl. Bron: Teletekst d.d. 1 februari 2007

14

leren van de muziekwaarneming van doven. Ik ben er namelijk van overtuigd dat muzikanten door toepassing van de zes waarnemingskenmerken een hoger niveau kunnen bereiken. Doordat ik er zelf gebruik van maak, zijn de kleuren op mijn fluitpalet verdiept en verbreed. Mijn perspectief van muziekbeleving is veranderd en intenser geworden. Muziek draait niet meer alleen om horen of hoe het klinkt. Maar de verschillende kleuren vormen samen als het ware een nog mooier schilderij."

Column van Cor Toonen In het decembernummer van Plotsdoof wijdde ik mijn column aan het thema geluk. Nu staat het thema wonen centraal, een thema dat in mijn ogen sterk samenhangt met geluk. De factor wonen heeft immers grote invloed op het wel of niet gelukkig zijn. Wonen is ook net zo persoonlijk als gelukkig zijn, want iedereen heeft weer andere woonbehoeften. Maar in tegenstelling tot 'geluk' kun je een huis dat tegemoetkomt aan je persoonlijke woonbehoeften wel kopen. Een vet banksaldo is hierbij wel gemakkelijk. Of je daarmee je woning ook tot leven kunt brengen, betwijfel ik. Daarvoor moet menselijke warmte haar zegenend werk doen. Gesloten voordeur Een gastvrij huis kan heel eenvoudig zijn, als het maar past bij de bewoners. Met dat 'passen' bedoel ik onder andere dat de woning bereikbaar is voor het sociale verkeer tussen bewoners en de buitenwereld. Dus dat de postbode, de buurvrouw, buurtkinderen, de familie enzovoort, de bewoners kunnen bereiken en niet voor een gesloten voordeur hoeven blijven te staan. Dit lijkt een simpele kwestie van gastvrij zijn, het beschikken over een goede deurbel en ervoor zorgen dat je ook eens thuis bent. Maar wat als de bewoner een ernstig auditieve beperking heeft? Het is nog maar vijfentwintig jaar geleden dat voor deze bewoners alleen de befaamde open achterdeur uitkomst bood. In die tijd kwamen bezoekers onverwachts de bewoners de doodschrik op het lijf jagen of bleven gewoon weg. Voor een gesloten deur blijven staan, is zeker in de regen geen vorm van gastvrijheid. Resultaat: een vorm van buitensluiting van deze bewoners van het maatschappelijke en sociale woonverkeer.

Onlangs werd de scriptie van Lia uitgeroepen tot voorbeeldscriptie door twee landeijke organisaties op het gebied van amateurmuziek, Unisono en Stichting Flutonicon. Geïnteresseerden kunnen de (digitale versie van de) scriptie opvragen. Ook andere reacties zijn van harte welkom. Mail naar: [email protected].

Het ‘dove’ huis Waar de open achterdeur niet meer mogelijk was, installeerde de slechter horende bewoner zich een uur voor de bezoekafspraak voor het raam, om vooral de op bezoek komende oom en tante maar niet te missen. Als hij of zij een pakje van de postbode verwachtte, waren het spannende dagen met vele uren 'raamzitten'. Een razende ambulance Nu leven we in de 21e eeuw en heeft de techniek andere mogelijkheden gebracht. Eerst kwamen er - zo in de jaren tachtig van de vorige eeuw - op de deurbel reagerende, knipperende lampjes in de diverse vertrekken van het zogenoemde dove huis. De constructeurs van deze fraaie uitvindingen waren vaak slimme lotgenoten of een slimme oom of broer. Had je deze slimme verwanten niet, dan had je pech. Later kwamen er - na veel strijd en lastige procedures met de toenmalige Gemeentelijke Medische Dienst (GMD) - opvallende flitslampen die, als er iemand aanbelde, de (tekst)telefoon ging of een baby huilde, de ganse woning in een razende ambulance veranderde. Soms gebeurde dit tot leed(vermaak) van de buurt 's avonds of 's nachts, of als de bewoners niet thuis waren en vergeten waren het 'waarschuwingssysteem voor doven en slechthorenden' uit te schakelen. Pas in de negentiger jaren kwam er - weer na lange strijd en tal van beroepszaken een echt goede voorziening die recht deed aan de basisbehoefte 'bereikbaar zijn in je eigen huis voor het maatschappelijke verkeer'.

Waarschuwingssysteem Anno 2006 is het in veel Europese landen goed geregeld en heeft een bewoner recht op verstrekking van een woningaanpassing bestaande uit een visueel of tactiel waarschuwingssysteem voor het alternatief waarnemen van de voordeurbel, de telefoonbel, het brandalarm of een eventuele babyfoon. Bij het tactiel systeem is op de meldpunten een kleine radiografische zender aangesloten. Als er een signaal uitgaat, kan de gebruiker aan de variabele ritmische trilling van een kleine ontvanger

die men op de kleding of om de pols draagt, voelen of er aangebeld wordt, of de (tekst)telefoon gaat of dat de baby huilt. Kortom, ook mensen met een auditieve beperking kunnen nu in hun woning gelukkig zijn, doordat één belangrijke basisbehoefte - het 'toegankelijk wonen' - ook voor hen nu eindelijk goed is gerealiseerd. Deze column verscheen eerder op de website van Vitaal. Meer interessante artikelen lezen? Kijk op www.vitaal.nl, het magazine voor vitale levensgenieters.

Tektstelefoon en andere communicatiemogelijkheden door Karla van der Hoek

Voor doven en zwaar slechthorenden is telefoneren via spraak meestal niet mogelijk, maar gelukkig bestaan er allerlei alternatieven. Hieronder gaan we in op de verschillende mogelijkheden. Teksttelefoon Met de teksttelefoon kunt u bellen via tekst. Een teksttelefoon bestaat uit een beeldscherm, een kastje en een toetsenbord. Als u iemand belt, dan typt u tekst. Deze tekst verschijnt bij de persoon die u belt op het scherm. Die ander kan iets terugtypen en dat verschijnt dan weer bij u op het scherm. Het is ook mogelijk om te bellen via een tekstontvanger. In dit geval gebruikt u geen toetsenbord, De Multicom Teksttelefoon maar spreekt u via de telefoon, terwijl het antwoord te lezen is op een scherm. Met een teksttelefoon belt u via de gewone telefoonlijn, en dus geldt er ook het gewone tarief voor de gesprekskosten. Naast de 'vaste' teksttelefoon, bestaat er ook een 'mobiele' teksttelefoon: de Buddy. Deze bestaat een klein toetsenbordje dat via een kabeltje aan een mobiele telefoon kan worDe Buddy den gekoppeld en waarmee u kunt teksttelefoneren. De Buddy

kan via een vaste lijn-interface ook aangesloten worden op de vaste telefoon. Voordeel van de teksttelefoon is dat u direct contact hebt met de persoon aan de andere kant. Er is dus een interactief gesprek mogelijk. Nadeel van de teksttelefoon is dat u alleen naar andere teksttelefoons kunt bellen. Een teksttelefoon kan niet direct naar een gewone telefoon bellen, en andersom geldt hetzelfde. Het is wel mogelijk om gebruik te maken van een bemiddelingsdienst (zoals Teleplus), zodat u met een teksttelefoon, via de bemiddelingsdienst, naar een gewone telefoon kunt bellen (en andersom). Ook met een computer en een internetaansluiting (met analoge modemverbinding!) is het wél mogelijk om van een teksttelefoon naar een gewone telefoon te bellen, en andersom. Oorakel heeft een overzicht gemaakt van alle mogelijkheden op dit gebied. Dit informatieblad kunt u (gratis) opvragen.

Contactpersoon in mobieltje helpt hulpverleners Bezitters van mobiele telefoons wordt aangeraden personen die bij calamiteiten gebeld moeten worden met een speciale notering in hun lijst met contacten te zetten. Dat adviseert het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD). "Ten tijde van een ongeval is het heel druk en wil je de familie snel op de hoogte brengen", verklaart een woordvoerder. "In een mobiele telefoon staat vaak een hele lijst met voornamen, zodat je eigenlijk nooit weet wie nou familie is of een vage bekende. Uiteindelijk komen we er altijd wel, maar als mensen het internationaal gebruikte ICE, wat staat voor In Case of Emergency, voor een naam zetten, wordt het zoeken wel makkelijker. Bovendien bereik je daarmee zeker de persoon van wie het slachtoffer zelf graag wil dat die op de hoogte gesteld wordt." Telecombedrijven Telfort, Hi en KPN zijn hun eigen campagne begonnen, gebaseerd op successen uit het buitenland. Zij pleiten alleen voor de term SOS. "Uit onderzoek bleek dat onze Nederlandse klanten niet bekend zijn met ICE. SOS betekent hetzelfde, is ook internationaal en leeft hier meer." Bron: www.nu.nl d.d. 16 januari 2007

Bij teksttelefonie is het verstandig om gebruik te maken van een vaste KPN-aansluiting. Bij internetbellen is het namelijk vaak onmogelijk of moeizaam om te telefoneren met een teksttelefoon. Fax Niet iedereen vindt de teksttelefoon een prettige manier van communiceren. Daarom kiest een deel van de doven en zwaar slechthorenden voor gebruik van een fax. Nadeel van de fax is dat er geen direct contact mogelijk is. U moet dus maar afwachten wanneer u antwoord krijgt. Vaak zijn bedrijven wel in het bezit van een fax, maar familie en vrienden niet. Dat betekent dat zij eerst een fax moeten kopen, voordat zij contact met u kunnen maken. Op een teksttelefoon zit trouwens meestal wel een mogelijkheid om een fax te versturen!

15

SMS, e-mail en chatten Mobiele telefoons met SMS bieden doven en zwaar slechthorenden de mogelijkheid om ook mobiel bereikbaar te zijn. Via SMS kunt u een kort bericht naar een andere mobiele telefoon versturen. Tegenwoordig zijn er ook vaste telefoons en e-mailprogramma's die SMS kunnen ontvangen en versturen. Verder is chatten een mooie manier om via tekst te kunnen communiceren. MSN is een voorbeeld van een heel populair chatprogramma. Hiermee is het mogelijk om directe interactie te hebben met één of meerdere personen. Ook gebruik van e-mail is een snelle manier om berichten aan anderen door te geven (en te ontvangen). Hiervoor heeft u wel een computer met internetverbinding nodig. Vergoeding Iedereen met een verlies van 70 dB of meer aan het beste oor komt in aanmerking voor vergoeding van een teksttelefoon óf een fax. De teksttelefoon wordt volledig vergoed. Voor een fax is de vergoeding maximaal 95 euro. U kunt een teksttelefoon óf een fax aanvragen bij uw zorgverzekeraar. Hiervoor heeft u een verklaring van de specialist (KNO-arts of audioloog) nodig, met een recent audiogram 16

en een offerte van de teksttelefoon of fax die u zou willen aanschaffen. Meer info Als u meer informatie wilt over teksttelefoons of andere hulpmiddelen, kunt u terecht bij Oorakel informatie en advies. U kunt bij ons teksttelefoons en andere hulpmiddelen bekijken en uitproberen. Ook kunt u bij ons informatie en advies opvragen. Er zijn vestigingen van Oorakel in Leiden, Amsterdam, Utrecht, Zwolle, Groningen en Leeuwarden. www.oorakel.nl [email protected] Tel: 071 - 52 34 242 Fax: 071 - 52 34 243 TT: 071 - 52 34 244

Column van Wouter Bolier - Liefdesbeperking Op dit moment ben ik single. In mijn liefdesleven ben ik tot nu toe niet erg succesvol geweest. Ik ben dol op vrouwen, daar niet van, maar kennelijk zijn die vrouwen niet zo dol op mij dat ze een lange serieuze relatie met me aandurven. Aan mij zal het niet liggen: ik ben aardig, lief, nu niet bepaald lelijk te noemen, ik kan een beetje koken, heb geen strafblad en ik ben boven alles een gentleman. Is dat nou niet aantrekkelijk, dames? Maar helaas voor mij is er iets dat mij tegenwerkt: mijn oortjes doen het niet zo goed. In een relatie draait het in feite om maar één ding: communicatie. Praten dus! Je moet met elkaar alles kunnen bespreken. Liefde en leed deel je door samen praten. Begrip van de ander krijg je alleen als je duidelijk kunt uitleggen hoe en wat je denkt en voelt. Waardering en respect verdien je door je meningen en gedachten uit te spreken. Het fundament voor een liefdesrelatie, en vanzelfsprekend ook voor elke andere relatie, is in mijn ogen communicatie. Ik hoef niemand te vertellen dat die communicatie niet zo soepeltjes verloopt als één van de twee in een stel slechthorend of doof is. Nu is het sowieso al moeilijk om 'de ware' te vinden, ongeacht of je nu wel of geen handicap of beperking hebt. Ook als je allebei goed kunt horen, kan het gebeuren dat je elkaar niet begrijpt of dat je iets verkeerd interpreteert. Bij gehoorgestoorde mensen komt daar nog eens bovenop het onvermijdelijke gemis aan informatie. Het vervelende hierbij is dat wij vaak niet weten wat we missen en de ander ook niet. Hoe vaak heb ik niet gedacht iemand voor honderd procent begrepen te hebben en bleek achteraf dat ik toch fout zat? Vaak zat! En juist in een liefdesrelatie, waarbij het zo ontzettend belangrijk is dat je elkaar volledig begrijpt, geeft dit moeilijkheden. Toen ik pas plotsdoof was en nog niet kon gebaren, leerde ik een leuk meisje op MSN kennen. Ik vond haar heel leuk zelfs, en zij mij ook wel, voorzover ik dat voor haar kan beoordelen. We maakten een paar afspraakjes en hadden het heel gezellig samen. Maar na een tijdje, net toen ik zwaar verliefd begon te worden, wilde ze niet meer verder met mij. Ze had nagedacht, zei ze, over hoe onze toekomst samen eruit zou gaan zien. Zo zag ze zichzelf bijvoorbeeld voor mij alle telefoontjes beantwoorden. En als ze na een dag studie of werk thuis zou komen, zou ze te

moe zijn en te weinig zin hebben om mij heel duidelijk articulerend te vertellen wat ze die dag zoal beleefd had. Ze vertelde ook dat ze volgens haar moeder met mij in de buurt minder grappen maakte dan normaal. Dat kwam, vertelde ze, doordat ze rekening met mij wilde houden en daarom eerder haar mond dichthield om te voorkomen dat iedereen behalve ik zou lachen om haar grappen. Ze meende het niet aan te kunnen om zich aan mij aan te passen. De enige jongedame waarmee ik - voor mijn gevoel - een serieuze relatie heb gehad, had het een en ander op onze (non)communicatie aan te merken. We leerden elkaar kennen anderhalf jaar na mijn CI-operatie. Ik kon toen al goed één-op-één-gesprekken voeren en aardig wat verstaan. We hebben heel veel met elkaar gepraat, ook via MSN en e-mail. Maar in real life kreeg ze soms het gevoel dat ik niet naar haar luisterde, terwijl ik juist enorm mijn best deed om haar te volgen. Dat ze trouwens snel sprak en met een voor mij vreemd accent, maakte het lastiger om haar volledig te begrijpen. Meerdere malen verzocht ik haar om iets langzamer te spreken en minder plat, maar ze bleef min of meer op dezelfde manier praten. Zij, op haar beurt, vond het zo frustrerend dat ze iets soms wel tien keer moest uitleggen waarna ik het vervolgens niet of te langzaam oppikte. Dat was voor haar een van de redenen om het uit te maken.

Ervaring met een aanvraag voor de WMO? Meld het! Het nieuwe jaar is begonnen en daarmee is de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) een feit. Hoe brengen de gemeenten het eraf? Wat gaat er goed en wat gaat er fout? De CG-Raad heeft in samenwerking met andere organisaties een speciaal Meldpunt WMO opgezet om de uitvoering van de WMO te volgen. Zo kan de CG-Raad na een jaar aanbevelingen ter verbetering doen aan de politiek. Heeft u na 1 januari 2007 een aanvraag voor een WMO-voorziening gedaan bij de gemeente? Meld dan vooral uw ervaringen. Zowel goede als slechte ervaringen zijn welkom en nodig. Het invullen van de digitale enquête kost u ongeveer tien minuten. Ga naar www.cg-raad.nl en klik door naar het Meldpunt WMO Bron: CG-Raad

Ik denk dat mijn auditieve beperking een beperking voor mijn liefdesleven vormt. Het maakt de communicatie moeilijker en het leidt tot frustraties als je elkaar niet of verkeerd begrijpt. Bovendien vraagt mijn gehoorbeperking van een toekomstige gewoonhorende vriendin een andere manier van denken en leven. Het zou voor mij namelijk ontzettend fijn zijn als zij een doof- en slechthorendvriendelijke houding heeft en rekening met mij houdt. Alleen zit het niet in mij om te eisen dat een mogelijke kandidaatvriendin leert gebaren of duidelijk articuleert. Zoiets moet zij zelf willen en doen, met wellicht hier en daar een beetje sturing van mij. Maar als ik heel eerlijk ben, dan moet ik ook toegeven dat niet iedereen zich zo kan of wil aanpassen. Evenzo mag ik het nooit en te nimmer meer laten gebeuren dat ik mij rot voel, omdat een vriendinnetje geen of te weinig rekening met mij of mijn gehoorbeperking houdt. Stiekem speel ik wel eens met de gedachte 17

Regeerakkoord biedt perspectief De komende jaren krijgen gehandicapten en chronisch zieken meer voorzieningen in hun directe omgeving en een betere compensatie voor hun extra kosten. Dit geldt dus ook voor auditief beperkten. Dat concludeert de CG-Raad voorlopig uit de eerste teksten van het nieuwe regeerakkoord. Het hangt natuurlijk af van de uitwerking van de voornemens of het zo gewenste volwaardig maatschappelijk participeren echt van de grond komt. Het is hoopgevend dat het kabinet op korte termijn in gesprek wil gaan met cliëntenorganisaties. Bron: Teletekst d.d. 8 februari 2007

om voortaan alleen nog maar verliefd te worden op jongedames die slechthorend of doof zijn of kunnen gebaren en weten wat het is om niet alles te kunnen verstaan. De communicatieproblemen zullen dan minder snel een relatie in de weg staan, omdat het voor ons beiden vanzelfsprekend bij de relatie hoort. Er is dan tenminste wederzijds begrip over het feit dat je wel eens iets mist en dat je iets moet (laten) herhalen. Het rekening houden met elkaar gaat dan automatisch en kost maar een kleine moeite. Alleen, zoveel van dat type dames van mijn leeftijd ken ik niet. Gelukkig troost ik mij met het idee, dat

één zo'n meisje voor mij genoeg is. Dit betekent niet dat ik eventuele gevoelens voor een gewoonhorend meisje ga lopen negeren, omdat dat meisje toevallig niet kan gebaren of nauwelijks iets weet over slechthorendheid en hoe daarmee om te gaan. Te allen tijde laat ik me in mijn keuze voor een liefdesvriendin leiden door het feit dat ik haar lief en aardig vind en dat zij me gelukkig maakt en absoluut niet door het gegeven dat ze kan gebaren of net als mij een gehoorbeperking heeft. Maar het moet gezegd: ze scoort daar bij mij wel bonuspunten mee.

Cursussen NmG draaien als een tierelier Er kan geconcludeerd worden dat de cursussen Nederlands met Gebaren (NmG) succesvoller zijn dan ooit sinds deze onder de vlag van Bureau DDS worden georganiseerd. Met NmG leer je opnieuw met elkaar te communiceren, als spraakverstaan niet meer gaat door plots- en laatdoofheid. Door het maken van ondersteunende gebaren wordt het gesprokene zichtbaar gemaakt. En dat bevalt iedereen die de cursus heeft gedaan goed.

door Arthur van Bijleveld

Afgelopen najaar was er al een record met acht cursussen, dit voorjaar zijn er reeds twaalf cursussen op poten gezet. Dat betekent een verdubbeling ten opzichte van het seizoen van vorig jaar. Waar komt deze onstuimige groei vandaan? Het feit dat mensen met behulp van een AWBZ-indicatie samen met de eigen omgeving (partner/familie/vrienden) kosteloos kan meedoen aan de cursus werkt drempelverlagend. Je komt bij DDS voor een indicatie in aanmerking als je een gehoorverlies hebt. Het is zeker aan te raden om ook contact op te nemen als je verwacht in de toekomst moeite te zullen krijgen met spraakverstaan. Bij aanmelding wordt de cliënt door Bureau DDS uitgenodigd voor een intake-gesprek, om de aanvraag te regelen en je verwachtingen van de cursus te bespreken. De coördinator NmG maakt met de client afspraken over lokatie, lesdata en -tijden. Bureau DDS kan ook thuiscursussen aanbieden. De cliënt kan daarbij aangeven met hoeveel mensen uit zijn omgeving hij wil meedoen, er is geen minimum. Uit praktische overwegingen is er in verband met de ruimte wel een maximum van zes deelnemers, al kan daar soms in overleg van worden afgeweken. Het is voor de cliënt belangrijk om te weten dat naasten alleen onder de indicatie vallen als zij aan dezelfde cursusgroep als cliënt deelnemen. Als zij (later) aan een andere groep deelnemen, dienen ze een eigen bijdrage van 180 euro per persoon te betalen. In het geval dat meerdere cliënten uit dezelfde regio belangstelling hebben, wordt een cursus op lokatie georganiseerd. We hebben twaalf docenten in de Randstad en in delen van Gelderland en Brabant. Zij zijn op het moment van schrijven allemaal

18

actief bij een of meerdere cursussen. Belangrijke aanwinsten zijn twee nieuwe docenten in de regio Amersfoort, en een in Noord-Holland Noord. Sinds kort wordt er met het FCDS in Leeuwarden samengewerkt voor het organiseren van cursussen in Friesland. Verder gaan docenten uit Groningen en Gorinchem op termijn lesgeven voor DDS, na het volgen van de daartoe benodigde opleiding. Zoals altijd zijn we actief op zoek naar free-lance NmG-docenten die voor Bureau DDS cursussen willen geven. Voor meer informatie hierover kunt u contact opnemen met de coördinator NmG. Heeft u interesse in onze cursussen NmG? Vraag dan om meer informatie bij de coördinator NmG: Arthur van Bijleveld E-mail: [email protected] Teksttel: 010-4895510 (horenden kunnen bellen via 0900-8410 en het eerstgenoemde tel.nr opgeven). Fax: 084-7178155

Gezocht: administratief medewerker (m/v) De Stichting Plotsdoven is op zoek naar iemand die ca. 8 uur per week het kantoor van de Stichting Plotsdoven wil 'bemensen'. Bent u op zoek naar een zinvolle en afwisselende vrijwilligersbaan, beschikt u over administratieve ervaring en woont u in (een straal van 50 km van) Houten, dan komen we graag met u in contact. We bieden u een prettige werkomgeving, een inwerktraject en reiskostenvergoeding. Schrijf naar: Stichting Plotsdoven, t.a.v. de heer G.A. de Vijlder, Postbus 231, 3500 AE Utrecht, of stuur een e-m mail naar: [email protected] o.v.v. administratieve kracht.

Panelbijeenkomst Hogeschool Utrecht druk bezocht door Astrid Meyer

Donderdag 16 februari nam de voorzitter van de Stichting Plotsdoven, Gerard de Vijlder, deel aan de jaarlijkse panelbijeenkomst van de tolkenopleiding van de Hogeschool Utrecht. Net als ieder jaar presenteerden verschillende organisaties van auditief beperkten zich aan eerstejaars studenten van de opleiding. De opkomst voor zowel de middag- als avondbijeenkomst was dit jaar uitzonderlijk hoog: zo'n honderdtachtig studenten woonden de bijeenkomsten bij. Naast de Stichting Plotsdoven waren Dovenschap, de NVVS, de Nederlands Christelijke Dovenbond, de Nederlandse Doven Sportbond en de Fodok in het panel vertegenwoordigd. Na een korte inleiding van panelleider Tony Bloem kreeg elk panellid de gelegenheid om zich voor te stellen en de achtergronden en doelstellingen van zijn of haar organisatie toe te lichten. Vervolgens was er gelegenheid voor het stellen van vragen. De studenten hadden zich goed voorbereid. Er kwamen bijvoorbeeld vragen over het standpunt van elke organisatie ten aanzien van CI en over de samenwerking tussen Dovenschap, de NVVS en de Stichting Plotsdoven.

19

Tevreden met uw werkgever? Krijgt u, ondanks de beperkingen van een hersenaandoening, voldoende ruimte en mogelijkheden om te werken? Laat uw werkgever dan de Hersenbokaal winnen!

De Hersenbokaal is een nieuw initiatief van de Hersenstichting. Hiermee wil de Hersenstichting organisaties voor het voetlicht brengen die mensen met een hersenaandoening maatschappelijk laten participeren. In 2007 staat het thema arbeid centraal. De Hersenbokaal gaat naar die werkgever die zich het meeste heeft ingespannen om een werknemer met een hersenaandoening in staat te stellen een werkend leven te leiden. De winnaar ontvangt, naast de Hersenbokaal zelf, een geldbedrag van 10.000 euro. De winnende organisatie moet het geldbedrag gebruiken om ook andere mensen met een hersenaandoening de kans te bieden een werkend leven te laten leiden. Vindt u dat uw werkgever een voorbeeldfunctie vervult voor anderen? Kijk dan op www.hersenstichting.nl en geef uiterlijk 2 april 2007 aan waarom uw organisatie in aanmerking zou moeten komen voor de Hersenbokaal 2007.

Doven vertellen over hun werkervaring Veel werkgevers weten weinig over doven en slechthorenden. Zij bieden deze categorie werknemers daarom weinig kansen bij het invullen van hun vacatures. Sinds het begin van dit jaar is klinktprima.nl online. Hier kunnen doven en slechthorenden hun persoonlijke ervaringen delen op het gebied van solliciteren en werken. Op die manier kunnen werkgevers inzicht krijgen in hoe doven in verschillende branches aan het werk zijn. De initiatiefnemers van klinktprima zijn Claire Harrison (30 jaar, doof) en Joost Meijer (27 jaar, horend) uit Venlo. Claire heeft zelf ondervonden hoe moeilijk het is om een baan te vinden, ondanks een goede opleiding en voldoende werkervaring. Uit verhalen van vrienden blijkt dat ook zij veel moeite hebben gehad om werk te vinden. Juist omdat het zo moeilijk is om een baan te vinden, hebben Joost en Claire het initiatief genomen om te laten zien dat doven en slechthorenden net zo goed kunnen func-

De meeste bedrijven hebben weinig kennis van doven en slechthorenden en hun functioneren in arbeidsomgevingen. Ook is vaak niet bekend waar relevante informatie te krijgen is. De site biedt daarom informatie voor bedrijven over zaken die met doven en slechthorenden op de werkvloer te maken hebben. Zoals hulpmiddelen voor aanpassingen op het werk, gebarentolken en hulp van loopbaanbegeleiders. Meer informatie? www.klinktprima.nl Bron: persbericht klinktprima.nl d.d. 23 januari 2007

Oefensessies Tolknet groot succes

door Marja Frijmann

In januari en februari organiseerde Tolknet gratis oefensessies met schrijf- en NmGtolken in Utrecht. De oefensessies waren een groot succes. Voor beide dagen was veel belangstelling. Mensen kwamen van heinde en verre om kennis te maken met een andere tolkmethode. Na een korte uitleg is in kleine

Mogelijk worden de oefensessies later dit jaar herhaald. Geïnventariseerd wordt waar en wanneer men daar belangstelling voor heeft. Als u interesse heeft, kunt u zich opgeven via e-mail: [email protected] of per fax: 0800 - 865 56 38.

groepjes met drie schrijftolken en drie NmG-tolken geoefend. Voor alle belangstellenden was het erg wennen om niet naar elkaar te kijken, maar naar het scherm van de schrijftolk of naar het mondbeeld en de gebaren van de NmGtolk. Er kwamen leuke discussies op gang en er werden veel vragen beantwoord.

20

tioneren als ieder ander. Op www.klinktprima kunnen doven en slechthorenden hun persoonlijke ervaring over solliciteren en werken delen. Hiermee wordt een eerlijk beeld gecreëerd over hoe zij deelnemen aan de arbeidsmarkt. Daarom is de titel van de website 'klinkt prima', om te laten zien dat er ook prima gefunctioneerd kan worden door doven en slechthorenden.

CI (Cochleair Implantaat) CI, meer dan een optie! Verslag van eerste visieconferentie van OPCI door Laurens Geldermans en Wouter Bolier

Op 15 februari hield het Onafhankelijk Platform Cochleaire Implantatie (OPCI) in de Opstandingskerk in Houten zijn eerste visieconferentie onder leiding van de OPCIvoorzitter, Theo Zuidema. Voor deze conferentie, met als motto CI, meer dan een optie!, waren bestuursleden en andere vertegenwoordigers van de Houtense organisaties een inmiddels ingeburgerde term - uitgenodigd. Na een welkom van de voorzitter, speciaal ook voor de afgevaardigden van de FODOK (die niet in het OPCI is vertegenwoordigd) zette de voorzitter het doel van de bijeenkomst uiteen. Eén van de doelen was aan de hand van een Mission Statement duidelijk maken wat het OPCI is en voor wie het OPCI wat doet. Een ander doel was duidelijkheid te krijgen over welk mandaat het OPCI heeft van de moederorganisaties en welke speelruimte het OPCI daarbij krijgt. De conferentie begon met een toelichting op het Mission Statement. Meteen in het begin merkte Els van der Zee van de FODOK op, dat het motto CI, meer dan een optie! al snel zou kunnen worden geassocieerd met een soort wondermiddel. De voorzitter gaf duidelijk aan dat 'meer dan' volgens de OPCI-leden zeker niet moet worden opgevat als 'beter dan' of als 'met een CI zijn de problemen van de baan'. Met 'meer dan een optie' wil het OPCI aangeven dat CI niet alleen een optie in technische zin is, maar dat bij wel of niet implanteren veel meer komt kijken. De sociale, opvoedkundige en culturele problematiek die zeker bij het implanteren van kinderen een rol speelt, moet bij de indicatiestelling wellicht doorslaggevend zijn. Al snel bleek dat op dit punt het OPCI en de vertegenwoordiging van de FODOK vrijwel op één lijn zitten. Vandaar dat de voorzitter benadrukte dat een afgevaardigde van het bestuur van de FODOK in het OPCI een waardevolle aanvulling voor het platform zou zijn. In de discussie die zich daarna ontspon, kwam naar voren dat OPCI duidelijk wil zijn wat betreft de keuze voor een CI: deze keuze moet in volkomen vrijheid kunnen worden genomen op basis van voldoende keuzemogelijkheden, ondersteunende informatie

en aanvullende voorzieningen. De missie van OPCI is:

. een samenwerkingsverband van patiënten/

cliëntenorganisaties die zich op enigerlei wijze bezighouden dan wel nauw betrokken voelen bij voorlichting, belangenbehartiging en lotgenotencontact van mensen met CI OPCI is er voor: . alle mensen met CI, hun partners of ouders of verzorgers en overige geïnteresseerden in Nederland, ongeacht leeftijd, culturele achtergrond of voorgeschiedenis van de onderliggende auditieve beperking OPCI streeft naar: . maximale participatiemogelijkheden voor mensen met CI . keuzevrijheid op basis van onafhankelijke informatie . hoge kwaliteit van selectie, behandeling en nazorg . adequate financiering, gebruikseigenschappen en beschikbaarheid van implantaties en hardware OPCI kiest voor: . positionering als gezamenlijke werk- en con tactgroep binnen de samenwerkende belangenorganisaties voor mensen met auditieve en/of communicatieve beperkingen . samenwerking en afstemming met besturen, commissies en projectgroepen van deze organisaties OPCI staat voor: . herkenbaarheid . toegankelijkheid . representativiteit . onafhankelijkheid . slagvaardigheid Na de toelichting op het Mission statement werd ingegaan op een aantal vragen die voor het functioneren van het OPCI essentieel zijn, waaronder: 1. Het publiekelijk innemen van standpunten? Hoe zit dat? Kunnen de moederorganisaties afwijkende standpunten innemen? Het antwoord volgens het OPCI is: JA, dat kan. Het OPCI behoort geen standpunten in te nemen, maar moet een bemiddelende rol spelen bij het onderbouwen van de verschillende standpunten door het aanreiken van specifieke kennis. 2. Hoe denken de moederorganisaties over de vraag of het OPCI voorstander zou moeten zijn van een beperkt aantal gespecialiseerde

Wat is een CI? Een cochleair implantaat, kortweg CI genoemd, is een voorziening die tot doel heeft de restanten van een beschadigd gehoororgaan zodanig elektrisch te prikkelen dat de gehoorzenuw weer zinvolle signalen kan doorgeven aan de hersenschors. Men noemt het ook wel een elektrische binnenoorprothese. Om de werking van het CI beter te begrijpen, vergelijken we hier het natuurlijke horen met het horen met behulp van het CI.

Het natuurlijke horen De oorschelp die niet alleen de geluidstrillingen opvangt, maar ook voor een groot deel bepaalt uit welke richting een geluid komt, zendt geluidstrillingen, via de gehoorgang, naar het trommelvlies. Dat trommelvlies vormt de scheiding tussen het uitwendig oor en het middenoor. De geluidsgolven maken het trommelvlies aan het trillen, waardoor de gehoorbeentjes (hamer, aambeeld en stijgbeugel) in het middenoor bewegen. De vloeistof in het slakkenhuis komt hierdoor in beweging en als gevolg daarvan buigen de zgn. haarcellen in het slakkenhuis in het binnenoor. De haarcellen zetten de beweging om in elektrische prikkels. Deze prikkels worden door de gehoorzenuw opgevangen en naar de hersenen gestuurd, waar ze als geluid worden geïnterpreteerd. Het horen met het CI Hier wordt het geluid opgevangen door een microfoontje en omgezet in een gecodeerd digitaal signaal. Dit signaal gaat via het implantaat dat onder de huid is ingebracht, naar de elektroden om de gehoorzenuw in het slakkenhuis te prikkelen. Via de gehoorzenuw wordt het signaal aan de hersenschors doorgegeven, waar het als geluid wordt herkend. 21

Plotsdove met CI in een SOAP!

In de Amerikaanse soapserie 'The Young And The Restless' krijgt Devon (gespeeld door Bryton McClure) een hersenvliesontsteking. Algauw blijkt hij plotsdoof te zijn. In de serie besluiten Devon's adoptie-ouders en zijn vrienden al snel om ASL, de Amerikaanse Gebarentaal, te leren. Op de set van 'The Young And The Restless' kwam een ASL-docent om de scripts met de acteurs door te nemen. De Amerikaanse kijkers zagen hoe snel de personages zich de ASL eigenmaakte. Devon studeert muziek en laat zich door zijn doofheid niet uit het veld slaan. De soap laat op een realistische wijze zien hoe Devon's leven wordt aangepast, compleet met flitslampen en tolken, en hoe hij colleges kan blijven volgen. Hoewel acteur Bryton McClure niet doof is, krijgt hij als Devon een echte CI! De Advanced Bionics Auditory Division doneerde de CI aan 'The Young And The Restless'. Kijkers waren getuige van het hele CI-proces en van emotionele scenes toen Devon's CI voor het eerst werd aangesloten. Prompt gebruikte niemand meer ASL en leek Devon alles goed te kunnen volgen. De vraag is hoelang 'The Young And The Restless' hiermee doorgaat. Zal Devon - zoals in een soap wel vaker gebeurt - plotseling weer kunnen horen, zodat hij zijn CI weer kan inleveren? De tijd zal het leren! Bron: www.doof.nl d.d. 10 januari 2007

22

centra voor implantaties bij kinderen of zouden alle implantatiecentra ook kinderen moeten kunnen implanteren? 3. Hoe gewenst/noodzakelijk is het aanbieden van tweetalig-onderwijs aan CIkinderen. Alle aanwezigen waren het er over eens dat dwingend voorschrijven niet aan de orde is, maar dat ouders uitdrukkelijk moet worden gewezen op het belang van een tweetalige opvoeding. Goede informatie en voorlichting kan een taak zijn voor het OPCI.

sen en het wel/niet toegankelijk zijn van ledenbestanden van de organisaties voor het OPCI met het oog op privacy.

Verder werd nog een aantal, meer technische en organisatorische, vragen gesteld. Met name over het zelfstandig werven van fond-

Ruim later dan was gepland sloot de voorzitter de vergadering.

Ook kwam nog even ter sprake waarom de Jongerencommissie niet in het OPCI is vertegenwoordigd. Tot slot werd de wens uitgesproken dat naast de FODOK ook de Jongerencommissie tot het OPCI toetreedt, mogelijk in een iets andere structuur dan de huidige vier organisaties.

Diagnostiek en behandeling van slechthorendheid en doofheid bij kinderen door Laurens Geldermans De jaarlijkse Nieuwjaarsbijeenkomst of Referentieavond van de afdeling KNO, AC & CI van het Leids Universitair Medisch Centrum had dit jaar als thema 'Diagnostiek en behandeling van slechthorendheid en doofheid bij kinderen'. Na een welkomstwoord van prof. Frijns kreeg een viertal sprekers het woord. De spits werd afgebeten door de audioloog dr. De Laat. Zijn aandeel had als titel: 'Introductie: neonatale gehoorscreening'. Hij ging daarbij in op de vragen: Worden met de neonatale gehoorscreening alle slechthorende en dove kinderen bereikt? en Is de follow-up goed georganiseerd? In Nederland worden nog niet zolang alle pasgeborenen al heel vroeg gescreend op een gehoorafwijking. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat zonder die screening pas op driejarige leeftijd en soms nog later duidelijk wordt dat een kind een ernstig gehoorprobleem heeft. Als ouders tot de conclusie komen dat hun kind een gehoorprobleem heeft, is dat een bron van grote zorg. Die ontdekking heeft grote gevolgen voor de ontwikkeling van het kind en dus ook voor zijn functioneren binnen het gezin en later in de maatschappij. Ouders worden geconfronteerd met problemen waar ze meestal geen raad mee weten. Hoe eerder ze bij de juiste instantie komen voor hulp en begeleiding, des te beter. Uit onderzoek is verder gebleken dat taalontwikkeling leeftijdgebonden is. Vooral in de eerste levensjaren ontwikkelen bepaalde aspecten van taalverwerving zich in hoog tempo. Wat in de eerste levensjaren niet wordt ontwikkeld, wordt later pas met heel veel moeite ingehaald of - nog erger - nooit meer bereikt. Een belangrijke vraag is dus:

lukt het inderdaad om met neonatale gehoorscreening alle kinderen met ernstige gehoorafwijkingen op te sporen? Het antwoord volgens de tekst van Dr. J. de Laat luidt: "Met de huidige neonatale gehoorscreening bereiken we niet alle slechthorende en dove kinderen. De kinderen die slechthorend worden na de geboorte kunnen we missen als niet alert gereageerd wordt. De gehoorscreening op de leeftijd van vijf jaar laat helaas nog te wensen over, volgens de inspectie gezondheidszorg (2005). Daarom moeten we vooral de risico kinderen in de gaten houden. Bijvoorbeeld de kinderen die virale of bacteriële infecties doormaken zoals meningitis, rubbella en bof, de kinderen met neurale en/of syndromale aandoeningen, zoals Waardenburg, Alport, Pendred, Usher, in geval van ototoxiciteit (aminoglucosiden, diuretica), langdurige middenoorontstekingen (die kunnen ontaarden in perceptief gehoorverlies) en lawaaitraumata." Voor geïnteresseerden in het antwoord op de tweede vraag: Is de follow-up goed geregeld?, verwijs ik naar de website van de NVVS/Foss waar een zeer uitgebreid artikel is te vinden (http://www.nvvs.nl). De tweede spreker, mevrouw De Boer-Dexel, coördinator AC & CI, ging in op de vraag: Wat en hoe wordt een kind waarbij bij de neonatale gehoorscreening een afwijking wordt geconstateerd, getest? Uit haar betoog bleek hoe zwaar en belastend het doorlopen van het traject van vaststelling van het gehoorverlies tot daadwerkelijke begeleiding en hulp kan zijn, voor zowel ouders als kind. De logopediste en spraak-/taalpatoloog, drs. Gulpen, lichtte de testmogelijkheden van zeer jonge kinderen toe. Het is uiterst moeilijk om

een objectief en helder beeld te krijgen van het gehoorverlies van een kind dat nog maar aan het begin van zijn taalontwikkeling staat. Hoe doe je dit? En hoe objectief is het resultaat? De laatste bijdrage was van de KNO-arts Wever. Al enige tijd blijkt dat het cochleair implantaat (CI) een veelbelovende ontwikkeling is, die het mogelijk maakt dat zeer ernstig slechthorende en dove kinderen kunnen horen. In deze bijdrage kwam zeer duidelijk naar voren dat áls besloten wordt om een kind te implanteren met een CI, het van het grootste belang is dat dit zo vroeg mogelijk gebeurt. Voordat tot CI besloten kan

worden, moet echter uitvoerig aandacht worden geschonken aan de indicatiestelling, het te bewandelen tijdstraject, de emotionele ontwikkeling van het kind en de cultuur van de ouders. Vooral over de filosofische aspecten die bij de keuze voor wel of niet implanteren aan de orde komen en de cultuur van de ouders werd een aantal interessante opmerkingen gemaakt. De referentieavond wordt elk jaar gehouden in het LUMC. De avond is bedoeld voor professionals, vrijwilligers en anderen die zijn geïnteresseerd in de ontwikkelingen op het gebied van CI. Een aanrader!

Service van Beter Horen door Betty Kooij (namens OPCI)

CI-dragers met een Clarion-processor van de fabrikant Advanced Bionics worden door diverse CI-centra verwezen naar Beter Horen in het geval onderdelen van hun processor kapot zijn gegaan. Een aantal van de vestigingen van Beter Horen heeft zich gespecialiseerd in het bieden van service aan dragers van een CI van het merk Clarion. Na veel kinderziektes rond deze service gaat het nu steeds beter. Een medewerkster van Beter Horen houdt zich sinds voorjaar 2006 bezig met het verwerken van klachten en het doorvoeren van verbeteringen. Betty Kooij onderhoudt namens OPCI de contacten met deze medewerkster en merkt nu nog maar zelden een klacht op. Het grootste struikelblok nu is dat klanten pas een nieuw onderdeel ontvangen bij teruggave van het defecte exemplaar. Dit betekent dat CI-dragers - afhankelijk van het in voorraad zijn van het betreffende onderdeel - weer even doof door het leven moeten. OPCI heeft hier grote moeite mee en probeert daarom reserveonderdelen in het standaardpakket te krijgen. Beter Horen zelf heeft hier echter geen invloed op. Het gaat hier om een regeling tussen de fabrikant en het CI-team. Wie ondanks alle verbeteringen toch nog klachten of opmerkingen heeft rond de service van Beter Horen kan dit melden bij [email protected]. Wij streven samen met een medewerkster van Beter Horen naar een optimale service voor de nog steeds groeiende groep CI-dragers.

Wordt de Plotsdoof goed gelezen? Wij hopen het, want lezen is...

Onderzoek twee CI's bij kinderen In de tweede Nieuwsbrief HOORT! van het Cochlear Implant Centrum Nijmegen/Sint-Michielsgestel doet men verslag van de stand van zaken bij het Onderzoeksproject twee CI's bij kinderen. In april 2006 startte het onderzoek naar de meerwaarde van een tweede CI bij kinderen. Inmiddels ontvingen zestien kinderen een tweede implantaat. Tot de zomer van 2007 zullen nog meer kinderen volgen. Om een goed beeld te krijgen van de meerwaarde worden de kinderen twee jaar gevolgd. Meer info: www.cochleaireimplant.nl Bron: Teletekst d.d. 15 januari 2007

Onvervreemdbaar Dit wordt ons niet ontnomen: lezen en ademloos het blad omslaan, ver van de dagelijksheid vandaan. Die lezen mogen eenzaam wezen. Zij waren het van kind af aan. Hen wenkt een wereld waar de groten, de tijdelozen, voortbestaan. Tot wie wij kleinen mogen gaan; de enigen die ons nooit verstoten. Ida Gerhardt Uit: 'Verzamelde gedichten'

Een stelling van Cor:

Informatiemiddag over CI-kkinderen Op 24 maart a.s. houdt het OPCI een informatiedag over CIkinderen. De dag is bedoeld voor ouders en professionals. Op de dag is er een kinderprogramma. U kunt kennisnemen van ervaringen en activiteiten voor kinderen met CI. Er zijn diverse lezingen en workshops te volgen. En natuurlijk is er voldoende gelegenheid elkaar te spreken. Wilt u zich opgeven? Kijk op www.nvvs.nl/OPCI en vul het inschrijfformulier in. Nadere info bij Arend Verschoor, tel.: 030 - 234066, e-mail: [email protected]. Bron: Teletekst d.d. 15 februari 2007

Denkend aan de storm die 18 januari j.l. over Nederland raasde: Dove mensen zijn stormbestendig, ze slapen rustig door

23

Een MP3-sspeler voor doven Het lot besliste dat Sandy Mintz, een audiologe werkzaam bij Advanced Bionics dat cochleaire implantaten ontwikkelt, tien jaar geleden haar gehoor verloor. Nu werkt ze met Samsung aan de ontwikkeling van een draadloze MP3-speler, waarmee ook dove mensen van muziek kunnen genieten. Het idee is om de MP3-speler te verbinden met het cochleair implantaat dat door Advanced Bionics wordt ontwikkeld en verkocht. Het systeem werkt als een gewoon implantaat. Voor gesprekken werkt dit al zeer goed. Mintz zei dat ze tien jaar lang de telefoon niet kon gebruiken, maar dat ze drie dagen na de operatie al met haar vader kon telefoneren. Het komt er nu op aan om het systeem optimaal te doen werken om muziek te horen. Toonhoogte en frequentie van muziek zijn moeilijk perfect te bereiken. Alles moet heel precies worden afgesteld. Draadloosheid is ook een uitdaging. Eén van de ideeën is om het externe oorstukje met de MP3-speler te verbinden via Bluetooth.

De onderzoeksresultaten zijn veelbelovend en Samsung vroeg al goedkeuring aan het Amerikaanse FDA (Food en Drug Agentschap). Bron: www.doof.nl/CNet Asia d.d. 14 januari 2007

Nieuws van de steunpunten in het land Activiteiten 2e kwartaal 2007 De Biesbosch Vrijdag 18 mei 12.00 uur Op onze jaarlijkse uitdag op de dag na Hemelvaart gaan we dit keer naar het Nationaal Park De Biesbosch. We spreken af in het museum waar de cultuurhistorie van De Biesbosch wordt belicht. Om 12.30 uur vertrekken we vanaf het museum op de voor ons gereserveerde fluisterboot 'Whisper' voor een rondvaart van ruim een uur. Daarna is er de mogelijkheid om te wandelen in 'De Pannekoek'. Adres Biesboschmuseum: Hilweg 2, 4251 MT Werkendam In het museum is koffie, thee en appelgebak verkrijgbaar, maar er is geen restaurant. Neem dus zelf lunch en eventueel iets te drinken mee. Het minimaal aantal deelnemers is 20. Opgave (noodzakelijk) bij: Jan Commandeur,

Wandelen op de Veluwe

De wandeling van zaterdag 7 april 2007 start om 11.00 uur op het NS-station van Dieren. Opgeven is niet nodig, maar mocht je willen dat we op je wachten als het reizen tegenzit dan is het wel handig om mij een sms-je te sturen. Denk aan een lunchpakket (vooral drinken is erg belangrijk), goede schoenen en indien nodig regenkleding! Ik zorg voor een aantal kopieën van de route en een klein EHBO-tasje. Over de route: De bosrijke route voert je dwars door het Nationaal Park Veluwezoom. Dit bestaat uit een groot aantal landgoederen dat door Natuurmonumenten is aangekocht. Eerst loop je door de heuvelachtige Onzalige Bosschen, die

Kerkweg 231, 1964 KJ Heemskerk. Email: [email protected] Kosten boottocht en museum: 7,70 euro p.p. Graag van tevoren overmaken op rekeningnummer. 107 38 90 37 t.n.v. J.Commandeur te Heemskerk. Wandeltochten Zaterdag 7 april 11.00 uur: Veluwezoomwandeling. Vertrek: Station Dieren, eindpunt (afhankelijk van afstand: 10 tot 14 km) Rheden of Velp. Zaterdag 16 juni 11.00 uur: Heiligenbergerbeek. Vertrek en eindpunt Station Amersfoort. Keuze uit 14 of 17,3 km. Aanmelden en informatie bij: Anja Korten, Hazelnoot 18, 7261 HD Ruurlo Email: [email protected]. Sms: 06 53 29 43 39

vroeger tot het jachtdomein van de Prinsen van Oranje behoorden. Op dit gedeelte van de route moet je een stukje klimmen en dalen. Vervolgens ontdek je de indrukwekkende heide bij de Posbank en de Zijpenberg, alwaar je afslaat richting station Rheden of station Velp. Hier kiezen we wie de route van 11 km naar Rheden en wie de route van 14 km naar Velp lopen. De langere route vervolgt door het dal van de Beekhuizense Beek. Wij nemen dan de trein terug naar Dieren. Bij het station in Dieren is over het algemeen voldoende parkeerplek. Groetjes en hopelijk tot 7 april in Dieren! Anja Korten

Plotsdoven bezetten de Ridderzaal Het was een vieze natte zaterdag en toch kwam iedereen die zich had opgegeven voor de rondleiding. Er was voor een NmG-tolk gezorgd en de gids startte de middag met een film over de geschiedenis van het Binnenhof. Ik had eigenlijk verwacht dat deze film ondertiteld zou zijn, maar dat blijkt dus een ándere film te zijn (namelijk een voorlichtingsfilm over de Tweede Kamer voor 24

mensen die een debat willen bijwonen). Jammer! Want niet iedereen kon de tolk goed zien in het schaars verlichte zaaltje. Uit onvrede over het ontbreken van de ondertiteling besloten we tot een wilde actie! Met z'n allen stormden we de Ridderzaal binnen en hielden deze bezet. De gids kon ons pas na een uur kalmeren door ons opmerkzaam te

maken op al het moois in de Ridderzaal. Vooral de wandkleden en het glas-in-lood waren echt prachtig en konden ons milder stemmen. Het was ook leuk de 'Luistervinken', vreemde houten gezichten met een groot oor, aan het hoge plafond te ontdekken. Het bezoekje aan de Tweede Kamer was ook een belevenis. Alle jassen en tassen werden gecontroleerd in een soort miniwasstraat maar dan zonder water. Alle CI's, en dat waren er een hoop, gingen ook apart in een bakje en de mens zelf, mocht door het beveiligingspoortje. Het viel mij op dat de Tweede Kamer, en ook de Ridderzaal, in werkelijkheid veel kleiner zijn dan ze op tv lijken. Maar ik vond het zeker de moeite waard om dit eens met eigen ogen te zien. Georgie Onsoe

Groepsfoto in de Ridderzaal; foto van Lex Scheffel

Nieuws van de werkgroep jongeren Zaterdag 2 juni 2007 naar ... Amsterdam! Zoals jullie al hebben kunnen lezen op de activiteitenkalender staat op 2 juni een spannend uitje gepland van de werkgroep Jongeren naar Amsterdam. Als eerste willen wij het Foam Fotografiemuseum bezoeken. Op 2 juni is er de tentoonstelling Testimony van James Nachtwey, een Amerikaanse fotograaf die zichzelf anti-oorlogsfotograaf noemt. Zijn foto's zijn zeer sprekend, daar hoef je niet horend voor te zijn. Mocht je al meer willen weten over deze fotograaf, neem dan een kijkje op de website van Foam (www.foam.nl) en klik door naar 'tentoonstellingen straks'. Na het museum gaan we een hapje eten. Waar, dat overleggen we met elkaar in

Amsterdam. En waar denk je aan als je spannend Amsterdam zegt: inderdaad de wallen! We willen een rondleiding organiseren over de wallen met hopelijk een NmG-tolk. Mensen die graag een bezoekje willen brengen aan de dames: dit is voor eigen kosten en na de rondleiding! De reacties die wij al gehoord hebben zijn goed, dus wij hopen op een grote opkomst. De kosten van het uitje zijn op dit moment nog niet bekend. Meer informatie over prijs, ontmoetingsplaats en tijd volgt via email en op de website. Hopelijk zien wij jullie allemaal op zaterdag 2 juni in Amsterdam.

Lasergame is gaaf We verzamelden ons op het station. Iedereen was er stipt om twee uur. Eerst even de weg vragen en een half uur later stonden we al bij Laserquest. Natuurlijk te vroeg! Gelukkig konden we alvast gaan zitten met een drankje. Even een stel stoelen en tafels bij elkaar gezet - we zijn tenslotte met zijn tienen - en kletsen. Om kwart over 3 mochten we eindelijk beginnen met het eerste spel: LaserSquash. Erg geinig, als ik eerlijk ben. Je moet met een staaf zo snel mogelijk een groene laserstraal raken. Anja en Laura begonnen. Zij deden de kinderstand, omdat Laura blijkbaar nog officieel als kind word gerekend. Anja won verpletterend. Arnoud en Olaf gingen ook in de kinderstand. Anton

en Wouter gingen samen, Marijke en Gerda volgden en als laatsten waren Pieter en Anja aan de beurt. Vanwege het ongelijke aantal deelnemers (Eric kon helaas niet meedoen) mocht Anja twee keer. Toen we klaar waren, kregen we uitleg over Lasergame en mochten we een naam opgeven. De meesten gaven een nickname of eigen naam op. Lasergame houdt in dat je op vijf plekken kunt schieten: schouders, borst, rug en de voor- en zijkant van je wapen. Op het vest dat je aankrijgt, zitten lampjes. Zodra die uitgaan, ben je geraakt. Je vest gaat dan trillen en je hoort zeven piepjes (7 seconden). In de ruimte waarin je speelt is het erg donker. Daarom mag je er niet rennen, zitten

Toegankelijkheid Museum Beeld en Geluid SIGNAAL is de werkgroep van de gezamenlijke organisaties van slechthorenden/doven die zich richt op toegankelijkheid van de maatschappij. Bij het inrichten van het nieuwe museum Beeld en Geluid in Hilversum is NVVSbestuurslid Zuidema (audioloog) betrokken geweest. Ervaringsdeskundigen zijn nu uitgenodigd voor een bezoek aan het museum om de voorzieningen te beoordelen. Vindt u het leuk om als speciale gast te worden ontvangen in april? Meldt u dan aan bij SIGNAAL via: tel.: 030 - 26 17 616, fax: 020 - 26 16 689 of e-mail: [email protected]. Bron: Teletekst d.d. 15 februari 2007

25

Technische voorzieningen Cor Toonen Stuiverstede 9 5431 RT Cuijk tt/fax: 0485 - 31 82 09 fax per mail: 0847 - 12 40 05 (ma t/m do na 20.30 u.) [email protected]

CI-llotgenotencontact Wil van Essen-Verhoef Roerdompstraat 15 6883 DG Velp [email protected]

Gebarencursussen Arthur van Bijleveld tt: 010 - 489 55 10 fax: 084 - 717 81 55 [email protected]

Ondertiteling TV Frans Vercammen Dirck v. Deelenstraat 4 5246 HB Rosmalen tel: 073 - 641 95 01 [email protected]

Website Lex Wassenberg [email protected]

NC PLD

Cornelis Houtmanstraat 19-2h 3572 LT Utrecht tel: 0900 - 337 36 63 tt: 030 - 271 61 72 fax: 030 - 271 98 09 www.ncpld.nl [email protected]

of liggen. Overal heb je allerlei obstakels en er is erg veel mist. Hierdoor kun je de rode laserstralen zien. Als je iemand van het andere team raakt, krijg je punten. Raak je iemand van je eigen team, dan kost dit je strafpunten. Tijdens het eerste partijtje deden vier buitenstaanders mee. Er waren twee teams: rood en groen. De eerste partij won het groene team met Anja, Olaf, Marijke, Arnoud en Pieter. De tweede partij eindigde in gelijkspel. Topscoorders waren Olaf en Wouter. Tussen de partijen in hadden we een pauze. Konden we iets drinken en veel bijkletsen.

Groetjes en hopelijk tot een volgend uitje! Laura Lobato

Naar het Omniversum In november organiseerde de werkgroep jongeren een uitje naar het Omniversum in Den Haag. In het Omniversum wordt gebruik gemaakt van een 70 mm-film die horizontaal door een projector wordt geleid. Dit geeft de mogelijkheid het filmbeeld vele malen groter te maken dan wanneer de film verticaal door de projector zou gaan, zoals bij bioscoopfilms. Hoe groter de beelden op de film, hoe helderder en scherper het beeld op de koepel. Uiteindelijk wordt het filmbeeld vijfhonderd keer vergroot op de koepel geprojecteerd! Aldus de website van het Omniversum ... nou dat beloofd wat!

heen, de levensgrote watervallen, de dieren, allemaal even prachtig om te zien ... en ja hoor zoals bij elke goede film was het weer veel te snel afgelopen.

We hadden afgesproken bij de Meetingpoint van Den Haag CS. De zeurpietenband van Sinterklaas speelde er al luchtig op los. Nadat iedereen aanwezig was, vertrokken we naar de dichtstbijzijnde koffiebar voor een heerlijke kop cappuccino of thee. Toen de koffie/thee op was, namen we de tram richting het Omniversum. We kozen voor de film 'Mysterie van de Nijl' (uiteraard de eerste voorstelling!). Nadat we in de zaal hadden plaatsgenomen, hoefden we niet lang te wachten voordat de film begon. We zaten in een vliegtuig dat honderd meter boven de Nijl vloog en overal om ons heen zagen we een prachtig landschap. Op een gegeven moment vertrokken we op rubber vlotten om in een stroomversnelling de Nijl te bedwingen. Het landschap om je

Derek van Bockxmeer

Na de film namen we de tram richting Den Haag CS. We stapten iets eerder uit en liepen door het Binnenhof langs het torentje van Balkende. Helaas had hij door de kabinetsformatie geen tijd voor thee. We liepen daarom maar door en kozen een eettentje uit voor een vervroegd diner. Deze tent was achteraf gezien niet zo koosjer. Volgende keer beter. Verder was het een heel geslaagde dag!

Vlnr: Marijke v/d Pijl, Anton v/d Horst, Anja Korten, Saskia Lenaerts, student NGT, Derek van Boxckmeer

Weekend 2007 Voor het 6e jaar wordt er weer een gezellig weekend georganiseerd! En wel van vrijdag 28 september t/m maandag 1 oktober 2007. Locatie Stadshotel Jolanda Westwal 1, 7631 BM Ootmarsum www.hoteljolanda.nl

26

Om zes uur ging Arnout naar huis (hij moest de volgende dag vroeg op) en wij naar het restaurant. Restaurant Pinoccio: Italiaans en erg lekker. We kregen een heel groot menu voor ons. De bediening was niet opperbest, maar het eten heerlijk. De sfeer was erg goed en ook hier konden we weer genoeg bijkletsen. Rond een uur of negen gingen we naar de trein, waar we afscheid namen. Al met al hebben we allemaal een enorm leuke dag gehad.

Arrangement: 4 dagen/3 overnachtingen, 3 x ontbijt en 3 x driegangendiner. Prijs: 130 euro p.p. op basis van een 2-persoonskamer. Toeslag 1-persoonskamer 5 euro. Incl. toeristenbelasting, excl. annuleringsverzekering. Honden zijn toegestaan, behalve in de eetzaal!

Onze activiteitenkalender voor 2007 Datum

Organisatie

Wat en waar

zo 7 januari

West

Nieuwjaarsreceptie in Amsterdam

za 3 februari za 10 februari

Jongeren Act. Comm.

Lasergame Nijmegen Rondleiding Ridderzaal en Tweede Kamer

2-4 maart za 24 maart

Bestuur West

Themaweekend: 'Positieve Reflectie', Oostkapelle Kijkje achter de schermen, Muziektheater a/d Amstel

za 7 april za 12 mei vr 18 mei

Act. Comm. Bestuur Act. Comm.

Wandeltocht Veluwezoom vanuit Dieren Landelijke ontmoetingsdag De Biesbosch, fluisterboottocht etc. (Dag na Hemelvaart)

za 2 juni za 16 juni zo 24 juni

Jongeren Act. Comm. Noord

Spannende activiteit in Amsterdam Wandeltocht Heiligenbergerbeek vanuit Amersfoort Activiteit in Noord

za 7 juli

West

Spaarndam met Fortenroute

za 8 september Bestuur zo 9 september West za 22 september Jongeren

Partnerdag Stadswandeling Plantagebuurt, Amsterdam WDD in Eindhoven

28 sept t/m 1 okt. za of zo za 13 oktober za 20 oktober

Gezellig weekend in Ootmarsum Gezamenlijke dag tijdens dit weekend Jaarvergadering Stichting Plotsdoven Wandeltocht Lange Duinen vanuit Amersfoort

Rijnmond Act. Comm. Bestuur Act. Comm.

za 3 november West

Wandelen Bezoekerscentrum Zandwaaier, Overveen

zo 16 december Zuid

Tradionele jaarafsluiting met Bowlen en Chinees eten in Nijmegen

Steunpunten Steunpunt Noord Imke Rozema Langewijk 72 9202 CR Drachten tt/fax: 0512 - 51 47 41 [email protected] Steunpunt West Ans v.d. Wens Weteringstraat 79 1441 JT Purmerend tt/fax: 0299 - 42 96 85 [email protected] Steunpunt Zuid Cor Toonen Stuiverstede 9 5431 RT Cuijk tt/fax: 0485 - 31 82 09 mobiel sms 06-1896 34 78 [email protected] Steunpunt Rijnmond Vivian Verduyn Van Eesterenplein 174 3315 KV Dordrecht tt/fax: 078 - 631 44 19 [email protected] Werkgroep Jongeren Anja Korten Hazelnoot 18 7261 HD Ruurlo [email protected]

Coördinator Steunpunten Let ook op de informatie op www.stichtingplotsdoven.nl. Als u maandelijks per e-mail op de hoogte gehouden wilt worden van de activiteiten van de steunpunten, mail dan naar [email protected]

Vóór 1 juni moet er een aanbetaling van 50 euro gedaan worden op rekeningnummer.: 669 35 95 05 t.n.v. J.M. en F. van Dongen.

Leontien Peters [email protected]

Landelijke Activiteitencommissie Emma Bolle Jan Commandeur Kerkweg 231 1964 KJ Heemskerk [email protected]

Aanmelden zo spoedig mogelijk (vóór 1 mei) bij: Jan Maarten en Françoise van Dongen Kuiperijhof 21 4902 DB Oosterhout fax: 0162 - 42 08 77 e-mail: [email protected] PS: Denk aan het Lex Scheffelfonds als de prijs een probleem mocht zijn. 27