KORTE DE
KRAAKHANDLEIDING
Amsterdam 2005 Een Pijp tot over de pont productie
kraakhandleiding.indd 1
1
1-7-2005 0:14:34
3 5 5 5 5 6 7 7 9 9 9 9 10 11 11 12 12 12 13 13 13 15 15 15 15 16 17 18 18 19 19
Hoofdstuk 4: Eindelijk kraken De kraak zelf Je hebt een huis Aan de slag Vriend of vijand Gas, water en licht Lekker wonen Hoofdstuk 5: En dan? Pand archief Persverklaring Juridische bijstand Strafrecht Artikel 138 Civiel recht Kort geding De bodemprocedure Bestuursrecht Hoofdstuk 6: Legalisatie De kans Huren Huurteams (etage) woningen Een pand Gebruikersovereenkomst Hoofdstuk 7: Ontruimingen Je moet er uit, en dan? Afspraken maken Verlaten Barricaderen VerZ Arrestantengroep
21 21 21 21 21 22 22 23 23 23 24 24 24 25 25 26 26 27 27 27 27 27 28 28 29 29 29 29 29 30 30
1-7-2005 0:14:34
kraakhandleiding.indd 2
Inhoud: Inleiding Hoofdstuk 1: Kraken? Wat is kraken Het kraken; stap voor stap Het kraakspreekuur Wat kan je verwachten Wat voor ruimte zoek je Zoektips Hoofdstuk 2: Het uitzoeken Checklist Let op Reden van leegstand Hoe lang staat iets leeg Dienst wonen Kadaster Eigenaren SPOK Vergunningen Stadsdelen Bouw- en woningtoezicht Kamer van koophandel Hoofdstuk 3: Voorbereidingen De ruimte is kraakbaar Het verzameladres Het slot Sloten herkennen De advocaat Het kraaksetje Het buurtbriefje Bezettingsploeg Barricade materiaal
2
INLEIDING: Eindelijk is er dan de nieuwe Korte Kraakhandleiding. We hebben geprobeerd in deze handleiding zo veel mogelijk informatie over hoe te kraken aan bod te laten komen. Met dit boekje in de hand is het in principe mogelijk om in enkele weken in je eigen woonbehoefte te voorzien. Omdat het een korte handleiding moest worden wordt niet overal even diep op ingegaan en kan ook niet alles over kraken aan de orde komen. Voor meer informatie over kraken verwijzen we naar een van de kraakspreekuren. Er is ook veel informatie over kraken te vinden op http://www.squat.net. Er is geprobeerd deze handleiding kort te houden om zo tot een klein goedkoop boekje te komen dat zich makkelijk laat verspreiden. Door de verslechterende economische positie van heel veel mensen en de uitholling en afbraak van het sociale huurstelsel, is de verwachting dat er in de toekomst meer mensen terug moeten vallen op het kraken van een woning. Op huursubsidie wordt bezuinigd en van veel nu nog sociale huurwoningen zal de huurprijs vrijgegeven gaan worden. Steeds meer mensen hebben schulden en de schuldhulpverlenende instanties kunnen de vraag niet meer aan. Met deze handleiding willen we meer duidelijkheid geven over de grote mythen die de ronde doen over kraken. We willen laten zien dat kraken een goede optie is in tijden van woningnood. Er is voor gekozen om de adressenlijst als bijvoegsel bij te leveren zodat deze regelmatig geupdate kan worden. Voor het gemak hebben we op de achterkant van de adressenlijst een basis checklist geplaatst. Als je deze handleiding via een kraakspreekuur hebt gekregen zit deze lijst er waarschijnlijk bij, anders vraag je er naar. Heb je deze handleiding via andere weg gekregen dan kun je de adressenlijst vinden op http://www.squat.net of bij het kraakspreekuur. We raden aan te kraken met behulp van een kraakspreekuur. Het kraakspreekuur heeft vaak jarenlange ervaring met kraken en weet hoe er in de buurt waar jij wilt kraken gereageerd word. Meer over het kraakspreekuur volgt. Deze handleiding richt zich op de Amsterdamse situatie. Wil je ergens anders kraken zoek dan op http://www.squat.net naar het dichtstbijzijnde kraakspreekuur in jou omgeving. Die zijn beter op de hoogte van de plaatselijke regels en afspraken. 3
kraakhandleiding.indd 3
1-7-2005 0:14:34
4
kraakhandleiding.indd 4
1-7-2005 0:14:35
HOOFDSTUK 1:
KRAKEN?
Wat is kraken? Kraken is het wederrechtelijk gaan wonen in een leegstaand gebouw (pand). De eigenaar heeft je geen toestemming gegeven om er te gaan wonen, je verblijft er dan zonder ´recht of titel´. Dat wil nog niet zeggen dat het verboden of strafbaar is. In Nederland is er al heel lang wetgeving betreffende kraken. Verschillende malen is de wet aangepast, toch is het wettelijk altijd mogelijk gebleven te kraken. Door de wetgeving heb je als kraker verschillende rechten, zoals het recht op huisvrede. Kraken gebeurt zeker in Amsterdam meestal in samenwerking met een kraakspreekuur. Kraken is een direct gevolg van en een directe individuele oplossing voor woningnood en daarbij ook nog een politiek drukmiddel. Het kraken, stap voor stap: Goed, je wilt kraken of je mogelijkheden onderzoeken. Wat kun je verwachten, wie kan je helpen, als je kraakt hoe lang kun je dan blijven, is het gevaarlijk, wat kost het, hoe lang moet iets leegstaan voordat je het mag kraken en meer van dat soort vragen komen op je af. Met deze handleiding zullen we je zo veel mogelijk stap voor stap antwoord geven op deze vragen en uitleggen hoe het kraken in elkaar steekt. Met kraken is het vaak zo dat hoe meer informatie je over de te kraken woning hebt, hoe beter je kunt afwegen wat je kansen zijn. Laat je niet afschrikken door de moeite die je er voor moet doen of de eventuele risico’ s die het met zich mee kan brengen. Er zijn heel veel mensen in Amsterdam die al heel lang in een gekraakte woning wonen of er zelfs een huurcontract hebben gekregen. Het kraakspreekuur: Bij het kraakspreekuur (KSU; zie adressenlijst) kun je terecht voor informatie over kraken in het algemeen en directe hulp bij het voorbereiden van je eigen kraak. Hier wordt er uitgelegd hoe je zoveel mogelijk kunt uitzoeken over de woningen die je op het oog hebt. De mensen die bij het KSU werken zijn vaak op de hoogte van wat er zich in een buurt afspeelt en hebben mogelijk ook informatie over de desbetreffende woning. Zo houden zij een adressenbestand bij dat soms informatie geeft over de duur van de leegstand. Zij houden bij wie er wanneer met welk pand bezig zijn geweest en wat er nog meer bekend zou kunnen zijn over deze woningen. De mensen 5
kraakhandleiding.indd 5
1-7-2005 0:14:35
van het KSU hebben vaak al enkele jaren ervaring met kraken en kunnen vaak de juridische en praktische haalbaarheid van de te plegen kraak goed inschatten. Ook kunnen ze je helpen bij het vinden van een advocaat. Het KSU is er ook voor praktische hulp. Het KSU geeft advies over de sloten die je moet aanschaffen en heeft een bakfiets waarmee je de kraakset (tafel, bed en stoel) kunt vervoeren. Meestal zorgt het KSU dat de woning opengebroken wordt (zo mogelijk zonder schade). Daarbij spreekt er iemand van het KSU met de politie als deze langskomt om leegstand te constateren. Zo nodig bellen zij hier zelf de politie voor. Het kraakspreekuur helpt indien nodig met het inzetten van het nieuwe slot en het weer afsluitbaar maken van de deur.
Uitleg en hulp bij kraakspreekuur De Pijp
Ook na de kraak kun je bij het KSU terecht. Nadat je een woning hebt gekraakt kunnen er van verschillende kanten reacties komen. Meestal komt er een reactie van de eigenaar. Ook kan er politie langskomen om kennis te maken. Vaak laten buren en omwonenden van zich horen en zo zijn er nog een aantal partijen met wie je te maken kunt krijgen. Bij het KSU kunnen ze je bijstaan en/of adviseren hoe met al deze reacties om te gaan. 6
kraakhandleiding.indd 6
1-7-2005 0:14:35
Het KSU is geen kamerbemiddelingsbureau en je kunt er niet aankloppen als je per direct een woning nodig hebt. Het kost tijd om leegstaande woningen te vinden en alle informatie die je nodig hebt om te kunnen kraken bij elkaar te krijgen. De lege woningen zal je zelf moeten vinden en de meeste informatie zal je zelf moeten gaan opvragen. Bij het uitzoeken van een woning heeft het KSU vooral een adviserende rol. Het KSU wordt gedraaid door een groep vrijwilligers. Het KSU werkt op basis van idealisme en solidariteit. Acties en gereedschap worden betaald van vrijwillige bijdragen. Wat kan je verwachten als je kraakt? Het schatten van de kansen of `gevaren` bij het kraken van een pand of etage is tamelijk lastig, zeker als je dit alleen probeert te doen. Grofweg kun je stellen dat als je iets kraakt dat langer dan een jaar leeg staat, de eigenaar eerst zijn zaken op orde moet krijgen om een ontruimingsvonnis te krijgen. Als hij alles op orde heeft en kan aantonen dat hij de ruimte nodig heeft, moet zijn advocaat eerst nog een dagvaarding uitbrengen. Voordat dit leidt tot een uitvoerbaar ontruimingsvonnis ben je meestal een maand verder. Meestal zie je het nog langer van te voren aankomen. Natuurlijk zijn hier weer uitzonderingen op, soms duurt een procesgang enkele jaren, soms versnellen ze de boel. Er zijn natuurlijk veel mogelijke problemen waar je tegenaan kunt lopen en waardoor het verhaal rond jouw pand toch anders verloopt. Gelukkig leidt niet elke kraak tot een (snelle) ontruiming. Er wordt nog wel eens wat gelegaliseerd en veel panden worden op den duur vrijwillig verlaten omdat de krakers zich bijvoorbeeld kunnen vinden in de plannen die er voor het pand zijn. Maar laten we bij het begin beginnen: het vinden van een te kraken ruimte. Wat voor ruimte zoek je? Een van de eerste dingen die je moet bepalen voordat je met kraken begint, is hoe je wilt wonen. Wil je alleen wonen of woon je liever met meer mensen samen. Als je alleen of met zijn tweeën wilt wonen, kun je het best op zoek naar een leegstaande etage. Als je met meer mensen wilt wonen, bedenk dan wat voor een ruimte jullie zoeken. Hoe groot is de groep, zoek je een pand met een aantal leegstaande etages waar je met een aantal mensen kunt wonen of een groot pand waar je met een groep mensen kunt wonen en werken? Als je er voor kiest met meer mensen te gaan wonen, kun je het best mensen zoeken die je al een beetje kent. Voor grote panden kun je het beste terecht in het Centrum of de Vondelpark-Concertgebouwbuurt (VPC). Voor woonetages kun je terecht in Zuid, West of 7
kraakhandleiding.indd 7
1-7-2005 0:14:35
Oost. Voor leegstaande woonpanden kun je het best zoeken in de buurten waar grootschalige stadsvernieuwingsprojecten op stapel staan. In het centrum en rond de stations kun je ook nog wel eens lege kantoren tegenkomen die geschikt zijn voor groepen. Zie de adressenlijst voor de verschillende kraakspreekuren. Zoektips: Zodra je weet hoe je wilt wonen, kun je op zoek naar iets passends. Je kunt je familie, vrienden of kennissen vragen of zij iets weten wat al een tijd leegstaat en anders moet je zelf op zoek. Het vinden van leegstand is niet makkelijk. Het komt er op neer dat je een buurt uitzoekt waar je wilt wonen en daar rond gaat fietsen of lopen om de straten af te speuren naar leegstaande etages of panden. Neem pen en papier mee en schrijf alles wat je opvalt duidelijk op. Je kunt ook de kranten en buurtbladen lezen en dan letten op bouwprojecten die moeizaam tot stand komen of waar de buurt zich tegen verzet. Bij het wijkcentrum in de buurt weten ze vaak ook waar er bouw- of sloopprojecten op stapel staan. Als je denkt een aantal leegstaande ruimtes te hebben gevonden, ga je dagelijks langs om te kijken of het echt leeg is. Doe dit steeds op andere tijden, zodat je een beter idee krijgt of het inderdaad leeg staat. Bel ook op verschillende tijden aan, je weet dan of de bel het doet en misschien word er gewoon open gedaan. Als de woning een toegangsdeur heeft, die niet gedeeld wordt met buren, kun je een lucifer tussen de deur en het kozijn doen. Als deze er later uit gevallen is bestaat de kans dat de deur open is geweest (probeer het nog eens). Als je zeker weet dat het leeg staat kun je verder gaan uitzoeken.
8
kraakhandleiding.indd 8
1e kraakhandleiding
1-7-2005 0:14:35
HOOFDSTUK 2:
HET UITZOEKEN Checklist: Voordat je kunt kraken moet je nog heel wat zaken uitzoeken. Om het makkelijker te maken is er een checklist bijgevoegd. Loop deze helemaal door en zoek alles uit wat betrekking kan hebben op jouw pandje. Kennis is macht, dat geldt ook voor kraken. Schrijf bij hetgeen je hebt uitgezocht een datum, wordt de kraak uitgesteld dan weet je later hoe oud je informatie is. Ga je niet verder met het pand breng dan je checklist naar het KSU, zodat anderen er gebruik van kunnen maken. Let op: Als je een ruimte gaat uitzoeken, die je wilt kraken, moet je dat natuurlijk niet aan iedereen vertellen. Niet iedereen staat positief tegenover kraken. Als je bij instanties informatie gaat opvragen, vertel dan niet dat je de woning wil kraken. Het kan het zijn dat degene met wie je gesproken hebt de eigenaar op de hoogte brengt. Voor buren geldt hetzelfde. Als instanties je niet de benodigde informatie willen geven kun je een beroep doen op de Wet Openbaarheid van Bestuur. Deze wet regelt dat de burger bestuurlijke stukken, vergunningen en besluiten kan inzien. Het is niet altijd mogelijk om stukken te kopiëren of het is vaak erg prijzig. Neem dus altijd een pen en papier mee. Essentiele stukken die bijvoorbeeld over de duur van leegstand gaan wel kopiëren als het mogelijk is. Reden van leegstand: Het is belangrijk uit te vinden waarom de woning leegstaat. Je moet bijvoorbeeld nagaan of de woning te koop of te huur staat en hoelang. Waarom zijn de laatste gebruikers van de ruimte vertrokken, zijn er plannen met het pand en waarom zijn de eventuele plannen nog niet uitgevoerd? Activiteiten gericht op het weer in gebruik gaan nemen van het pand leveren namelijk ook gebruik op in de zin van art. 429sexies. Er moet dan wel sprake zijn van actief bezig zijn het pand weer in gebruik te nemen. Traagbouw en intenties tot verkoop bijvoorbeeld zijn geen actief gebruik en vallen aan te vechten bij de rechter. Hoe lang staat iets leeg? Het is belangrijk om uit te zoeken hoe lang een woning leeg staat. Volgens de wet dient een ruimte één jaar niet gebruikt te zijn voordat je deze mag kraken. Dit is geregeld in het wetboek van strafrecht onder artikel 429sexies. 9
kraakhandleiding.indd 9
1-7-2005 0:14:35
Als het pand nog geen jaar leeg staat voor dat je het kraakt, is de kans groot dat je strafrechtelijk ontruimd wordt. De exacte wettekst luidt:
Wetboek van strafrecht Derde boek. Overtredingen Titel II. Overtredingen betreffende de openbare orde Art. 429sexies. 1. Hij die een door hem wederrechtelijk in gebruik genomen woning of gebouw, waarvan het gebruik door de rechthebbende niet meer dan twaalf maanden voorafgaande aan die wederrechtelijke ingebruikname is beëindigd, op vordering van of vanwege de rechthebbende niet aanstonds ontruimt, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste vier maanden of geldboete van de derde categorie. 2. Met dezelfde straf wordt gestraft hij die, vertoevende in een wederrechtelijk in gebruik genomen woning of gebouw, waarvan het gebruik door de rechthebbende niet meer dan twaalf maanden voorafgaande aan die wederrechtelijke ingebruikname is beëindigd, zich op de vordering van of vanwege de rechthebbende niet aanstonds verwijdert. Ondanks dat er strafrechtelijk ontruimd wordt, vindt er zelden strafvervolging plaats. Er zijn verschillende manieren om erachter te komen hoe lang iets leeg staat. Stel in eerste instantie vast of iets leeg staat! Controleer dagelijks of er niets gebeurt in de woning. Kijk in de brievenbus. Over de duur van de leegstand kun je navraag doen bij de buren. Je weet echter nooit zeker of deze informatie betrouwbaar is en of de buren jou goedgezind zijn. Het is over het algemeen niet slim om te vragen hoe lang de woning leegstaat omdat je de woning wil kraken. Veel mensen denken dat kraken altijd overlast met zich mee brengt. Dit komt omdat de media alleen aandacht besteed aan kraken als er een openbare orde probleem dreigt en dat dus is wat de mensen horen op radio, zien op tv of lezen in de kranten. Je kunt met een smoesje aanbellen en bijvoorbeeld vragen waar de vorige bewoners gebleven zijn, (dat waren vrienden of kennissen van je) en je bent op zoek naar ze. Zoals eerder gemeld heeft het KSU een adressenbestand waar de bij hen bekende leegstand instaat, misschien hebben ze ook
10
kraakhandleiding.indd 10
1-7-2005 0:14:36
andere informatie over de woning die jij op het oog hebt. Wat ook kan is het NUON bellen en vragen of er een elektra-aansluiting is op die woning (je gaat de woning huren en wil de elektra op jouw naam zetten bijvoorbeeld) of de eventuele makelaar bellen, je moet dan wel een goede smoes verzinnen om geen argwaan te wekken. Vraag hierover advies bij het KSU. Controleer regelmatig of de lucifer er nog zit. Dienst Wonen: De Dienst Wonen (zie adressenlijst) van de Gemeente Amsterdam verleent woondiensten aan burgers, coördineert de stedelijke vernieuwing en formuleert het Amsterdamse woonbeleid. De afdeling Vergunningen en Handhaving ziet er op toe dat goedkope woningen terecht komen bij degenen die daar voor in aanmerking komen. Woningen onder de huursubsidiegrens die leegkomen door verhuizing of voor bijvoorbeeld renovatie moeten leeg gemeld worden bij de Dienst Wonen. Je kunt dus proberen bij hen informatie te krijgen over de duur van leegstand. Doe dit telefonisch en met een smoes. Vraag of de woning is leeg gemeld en per wanneer en waarom. Is de woning niet leeg gemeld, vraag dan of er een woonvergunning is afgegeven en per wanneer. Kadaster: Voor je gaat kraken is het belangrijk om te weten wie de eigenaar is. Dit is vrij eenvoudig te achterhalen bij het kadaster (zie adressenlijst). Het kadaster is een informatiebron voor degenen die meer willen weten over de geschiedenis van onroerendgoed. Het kadaster registreert sinds 1832 gegevens over een bepaald stuk onroerendgoed (het perceel) en alle wijzigingen die zich daarin voordoen. Zo legt men bijvoorbeeld de naam van de eigenaar vast en de prijs die er voor betaald is. Koop- en hypotheekakten moeten door het kadaster worden geregistreerd om rechtsgeldig te zijn. In de koopakte staat vermeld wie welk perceel aan wie verkocht heeft en voor welke prijs. Ook worden eventuele zakelijke rechten vermeld die met het onroerendgoed verbonden zijn, zoals het recht van vruchtgebruik of het recht van overpad. De hypotheekakte vermeldt door wie er voor welk bedrag een hypotheek is gevestigd, op welk onroerendgoed dat is gebeurd en door wie die hypotheek is verleend. Bij het kadaster kun je ook verder zoeken naar zogeheten nadere toegangen, bijvoorbeeld op naam. Je kunt dus bij het kadaster ook het andere bezit van je toekomstige eigenaar uitzoeken. Als je naar het kadaster gaat kun je het best om de koopakte of hypotheekakte vragen. Als je gewoon vraagt wie de eigenaar is 11
kraakhandleiding.indd 11
1-7-2005 0:14:36
zullen ze je een uitdraai van de huidige kadastrale toestand van het pand geven, waar verder weinig of geen informatie instaat. De koopakte of hypotheekakte geeft je voor de zelfde prijs veel meer informatie. Het kadaster kost ongeveer 6,00 euro per opgevraagd stuk. Eigenaren: Wanneer je weet wie de eigenaar is van het te kraken object, is het verstandig deze informatie eerst met je KSU door te spreken. Niet alle eigenaren zijn even vriendelijke types. Sterker nog, sommige kunnen ronduit gevaarlijk zijn. Wanneer je iets van zo’n figuur gaat kraken kun je maar beter goed voorbereid zijn. Door de jaren heen hebben de verschillende KSU’s heel wat ervaring opgedaan met ongure eigenaren en velen zijn dan ook bekend. Als je van woningbouwverenigingen, banken, verzekeringsmaatschappijen of grote bedrijven kraakt hoef je geen knokploeg te verwachten. Speculatie Onderzoek Kollektief: De KSU’s hebben echter niet alle informatie. Voor een completer overzicht kun je terecht bij het Speculatie Onderzoek Kollektief (SPOK; zie adressenlijst). Hier hebben ze een archief waarin allerlei informatie over eigenaren is opgeslagen. Van speculanten en projectontwikkelaars tot ware criminelen en hun knokploegen. Ondanks deze informatiemassa is het zo dat, zelfs wanneer men niets weet over een eigenaar, deze wel degelijk gevaarlijk kan zijn. Iedere gevaarlijke eigenaar is pas bekend geworden na diens eerste knokploegoptreden. Toch is lang niet iedere eigenaar gevaarlijk gebleken. Het SPOK is gratis. Vergunningen: Voordat je gaat kraken moet je nog uitzoeken of plannen met het pand zijn en of er vergunningen voor het adres zijn aangevraagd of afgegeven. Je kunt op verschillende manieren uitzoeken of er vergunningen aangevraagd of afgegeven zijn. De Commissie voor Welstand en Monumenten: is een onafhankelijke commissie, die B&W en het Dagelijks Bestuur van de stadsdelen adviseert over de aanvraag voor een bouwvergunning en/of monumentenvergunning. De commissie toetst de welstand en de monumentale aspecten in het kader van de Woningwet, de Monumentenwet en de Bouwverordening. De commissie geeft uiteindelijk een advies. De adviezen worden op de website van de commissie gepubliceerd. Kijk dus op http://www.welstand. amsterdam.nl en ga naar het welstandsadvies, eenmaal daar aangekomen kun je gewoon op adres zoeken. Dit is veiliger dan contact opnemen met BWT.
12
kraakhandleiding.indd 12
1-7-2005 0:14:36
Stadsdelen: Of er wel of geen vergunningen zijn aangevraagd dan wel afgegeven, kun je bij sommige stadsdelen (zie adressenlijst) op hun website vinden. Als het stadsdeel waar jij wilt kraken de vergunningen publiceert op de website, kun je gewoon op de zoekmachine van de site het adres intypen. Bouw- en woningtoezicht: Publiceert het stadsdeel de vergunningen niet op hun site, dan kun je terecht bij Bouw en Woningtoezicht (BWT; zie adressenlijst). In elk stadsdeel is een afdeling BWT. Wees voorzichtig met het opvragen van informatie bij BWT! Het is in het verleden wel eens gebeurd dat BWT de eigenaar waarschuwde, na een vaag telefoontje bijvoorbeeld, dat zijn pand binnenkort gekraakt zou worden. Bij voorkeur dus pas op het laatste moment opvragen of als je al gekraakt hebt. Bij het KSU kunnen ze je hierover adviseren. Als er een vergunning is of is aangevraagd, is het belangrijk om te kijken wat de plannen zijn en wanneer de vergunning is aangevraagd en/of afgegeven. De Woningwet schrijft voor dat burgemeester en wethouders voorzien in het bouw- en woningtoezicht. De taken die door het bouw- en woningtoezicht dienen te worden verricht staan eveneens in deze wet beschreven. Genoemd worden met name: het onderzoeken van de staat van de volkshuisvesting in de gemeente en het binnen de gemeente uitoefenen van toezicht op de naleving van de Woningwet. Het komt er op neer dat de Dienst Bouw en Woningtoezicht bouwvergunningaanvragen en splitsingaanvragen in behandeling neemt en deze controleert of ze in overeenstemming zijn met de bouwbesluiten, bestemmingsplannen en het gemeentelijk beleid. Als de plannen kloppen verstrekt zij een vergunning. De dienst heeft de taak om toe te zien op de uitvoering van de bouw. Ook heeft ze de taak toe te zien op de bouwveiligheid van bestaande bouw. Bij achterstallig onderhoud en bouwtechnische gebreken kan ze het pand aanschrijven (eigenaar een waarschuwing geven), onbewoonbaar verklaren en zelfs een pand vorderen. Onbewoonbaar verklaren en vorderen komt niet vaak voor, maar gebeurt wel. Kamer van Koophandel: Als de ruimte die je wilt kraken een bedrijfsruimte is kun je vaak informatie vinden bij de Kamer van Koophandel (KvK; zie adressenlijst). Er zijn ook kleine bedrijven ingeschreven op woonadressen, dus ook voor woningen kun je bij de KvK terecht. De KvK is van oudsher een adviesorgaan voor handel en industrie en beheert sinds 1920 het handelsregister. Ook is hen de uitvoering van een aantal wetten opgelegd, zo-
13
kraakhandleiding.indd 13
1-7-2005 0:14:36
als de vestigingswet en de winkelsluitingstijdenwet. In het handelsregister kun je opzoeken of er op het adres een bedrijf staat ingeschreven. Vaak kun je er ook uitzoeken wanneer het laatste bedrijf is vertrokken van het adres, wat een goede indicatie geeft van de duur van de leegstand. Als je toekomstige eigenaar een bedrijf is of heeft, kun je er vaak ook veel informatie vinden wat de eigenaar, naast jouw pand leeg laten staan, verder nog doet. Heeft de eigenaar nog meer bedrijven en wat doen die bedrijven. Bij de KvK kun je ook statuten en jaarverslagen vinden. Al dat soort informatie kan van belang zijn bij het schatten van de toekomst. Je kunt bij de KvK op verschillende manieren informatie uitzoeken. Basisinformatie over of er een bedrijf staat ingeschreven in de ruimte die je aan het uitzoeken bent of op het adres van je eigenaar kun je gewoon gratis vinden bij het handelsregister op de website van de KvK. Je weet dan in ieder geval of het zin heeft naar de KvK te gaan. De beste en goedkoopste manier om veel informatie te vinden is naar de KvK gaan en daar aan een computer te gaan zitten. Je kunt daar zoeken op postcode en (bedrijfs)namen. Als je een bedrijfspand aan het uitzoeken bent kun je beginnen met zoeken op postcode. Je kunt dan uitvissen of er bedrijven ingeschreven staan of hebben gestaan. Je kunt zien wanneer de laatste vertrokken is, je kunt zien of er een connectie is met de eigenaar en het bedrijf dat er gevestigd was en wat voor bedrijf het was. Je kunt uitzoeken van wie bedrijven eigenlijk zijn. Op de computer kun je voor een vaste prijs hele netwerken en wirwarren van bedrijven ontdekken. Printen kan dan niet, neem dus pen en papier mee. Dat ligt anders met het vragen van uittreksels. Je betaalt dan per uittreksel en de medewerker moet het voor je uitzoeken, wat zeker niet hun hobby is. Meestal zul je dan uiteindelijk meer betalen voor minder informatie. Ook via internet kun je informatie uitzoeken bij de KvK (www.kvk.nl). Als je meer informatie wil over het bedrijf of de eigenaren kun je ook informatie vinden op de website. Je moet dan lid worden en je betaalt per opgevraagd stuk. Je moet dan wel je gegevens opgeven voor betaling. We raden je dus aan er heen te gaan.
14
kraakhandleiding.indd 14
1-7-2005 0:14:36
HOOFDSTUK 3:
VOORBEREIDING De ruimte is in principe kraakbaar: Als je zo veel mogelijk informatie hebt verzameld en de woning die je wilt is kraakbaar, dan komt de praktische voorbereiding van de kraak. Om na de kraak huisvrede te krijgen, geldt er een aantal wettelijke criteria. Je moet kunnen aantonen dat je er woont of in ieder geval die intentie hebt. De minimale eisen die er gesteld zijn is het hebben van een tafel, bed en stoel (het kraaksetje). Ook moet de woning afsluitbaar zijn met je eigen slot. De eerste week moet er altijd iemand aanwezig zijn in de vers gekraakte woning omdat je in de eerste week de meeste reacties kunt verwachten. Zorg dat je voordat je gaat kraken al een advocaat hebt die je zaak wil en kan doen. Het verzameladres: Het is handig om bij de kraak zelf een groep mensen bij je te hebben. Er is dus een ontmoetingsplek nodig. Van daar uit ga je met een groep naar de te kraken ruimte. Vraag aan het KSU waar het dichtstbijzijnde kraakpandje is en zodra je weet wanneer je gaat kraken en hoe laat, ga je daar vragen of je er kunt voorverzamelen. Zodra je weet waar je gaat verzamelen kun je vrienden gaan mobiliseren. Als je met het KSU kraakt zullen zij een deel van het mobiliseren voor hun rekening nemen. Het slot: Voordat je de woning kraakt moet je uitzoeken wat voor een slot er op zit. Als je dit weet kun je (samen met het KSU) beter inschatten hoeveel schade er zal ontstaan bij het openbreken en wat voor slot je moet kopen om er weer in te zetten. Als je een slot van het zelfde type koopt als dat wat er al in de deur zit, kun je het over het algemeen zonder al te veel moeite verwisselen. Let vooral op de uiterlijk kenmerken van het slot, meestal kun je hier aan zien wat voor slot het is. Let er ook op of er een breekstrip zit. Als je met het KSU kraakt zullen zij voor een breekploeg zorgen die de deur gaat bekijken om hem zo snel mogelijk open te kunnen breken. Spreek met het KSU af wie er voor de sloten zorgt, doet het KSU dat dan zal je zelf wel de kosten moeten betalen. Denk er aan dat als de buitendeur gedeeld wordt met de buren dat je dan meerdere sloten nodig hebt. Soms doen de buren 15
kraakhandleiding.indd 15
1-7-2005 0:14:36
moeilijk over het kopiëren van sleutels van de gedeelde buitendeur. Je kunt ze dan de keus geven: of je kunt een sleutel kopiëren of je vervangt het slot. Je moet dan wel voor elke woning sleutels kopiëren. Het KSU kan je hierover adviseren. Je hebt dan natuurlijk ook nog een slot nodig voor je eigen woningdeur. Overleg met het KSU hoe je de deur gaat openbreken of dat het KSU dat voor je doet. Spreek ook met hun af wie er wat voor gereedschap meeneemt. Sloten herkennen: Om de sloten makkelijk te herkennen geven we hier een overzicht van de vier meest gebruikte sloten. Als je de deur gaat bekijken let dan goed op hoeveel en wat voor sloten er geplaatst zijn en waar deze zitten. Als er meerdere sloten zitten kun je tegen de deur aandrukken om te kijken of ze allemaal op slot zitten. Dit lukt niet altijd. Kijk of er breekstrips zijn aangebracht en schrijf al deze informatie op en ga er mee naar een KSU. De eerste is het oplegslot met vaste cilinder. De cilinder (ter grote van een euromunt of twee euromunt) steekt van de binnenkant van de deur naar buiten. Soms zit er een afwerkplaatje omheen dat op de deur is gemonteerd. Tussen cilinder en plaat is meestal enkele millimeters ruimte.
De volgende is een losse- of staartcilinder. Deze wordt van de buitenkant door de deur gestoken en met een borgplaat aan de binnenkant vastgezet. Er is dan een ring nodig om de cilinder vast te trekken. De cilinder valt als het ware in de schoot van de ring.
16
kraakhandleiding.indd 16
1-7-2005 0:14:36
Dit is een woningbouwcilinder, ook wel profiel- of renovatieslot genoemd. Deze is makkelijk te herkennen door zijn opvallende vorm.
De laatste is het pinslot, ook wel bijzet- of veiligheidsslot genoemd. Soms is dit alleen een gaatje in de deur, soms is er een ovaal afwerkplaatje geplaatst.
De advocaat: Het is verstandig om voor dat je kraakt al een advocaat te zoeken en met hem of haar de zaak al voor de kraak eens door te spreken. De advocaat kan dan nagaan of hij/zij de zaak wil en kan doen. Van tevoren een advocaat regelen is handig als er tijdens de kraak of in de dagen erna dingen zijn waarbij juridische bijstand nodig is. Als je na de kraak op zoek moet naar een advocaat dan kan het wel voorkomen dat alle advocaten die kraakzaken doen het te druk hebben. Soms duurt het vinden van een advocaat dagen, wat in sommige gevallen te lang is. Vertel nooit het adres of de datum over de telefoon, krakers en advocaten worden nogal eens afgeluisterd door politiediensten. Je wilt natuurlijk niet dat zij op de hoogte zijn van je kraak voor je die gepleegd hebt. In Nederland heb je altijd recht op juridische bijstand van een advocaat. Om dat recht voor iedereen toegankelijk te houden, is er Raad voor Rechtsbijstand die mensen met een laag inkomen bijstaat in de kosten. Deze raad bepaalt aan de hand van je inkomen hoe hoog je eigen bijdrage wordt. Voordat je naar de advocaat gaat vul je een Verklaring omtrent Inkomens en Ver17
kraakhandleiding.indd 17
1-7-2005 0:14:37
mogen in, die je bij de Sociale Dienst kunt halen en ter controle kunt laten stempelen (waarna hij geldig is) en die neem je mee. De advocaat zal het dan opsturen naar de Raad voor Rechtsbijstand. Als je een minimum inkomen hebt is de eigen bijdrage voor de advocaat ongeveer 90 euro. Het kraaksetje: Zoals eerder vermeld heb je een tafel bed en stoel nodig, die direct nadat de deur open is naar binnen moeten, dan kun je pas aanspraak maken op huisvrede. Een aantal andere dingen is natuurlijk ook handig. Omdat het de eerste dagen altijd erg onzeker is of je er langer kunt blijven, is het handig niet al te veel spullen mee te nemen. De eerste dagen in een kraakpand is eigenlijk net kamperen. Neem dus je slaapzak, voor de zekerheid brandblusser, wc papier, zaklamp, mobiele telefoon, radiootje en die soort dingen mee. Het is ook handig om wat schoonmaakmiddelen mee te nemen, zoals een emmer, een bezem, vuilniszakken en een stoffer en blik. Als je de woning direct schoonmaakt voel je er sneller thuis, je hebt wat te doen en het geeft een goede indruk naar de buurt. Meestal is de buurt erg blij als ze zien dat er eindelijk weer eens iets gebeurt achter die vieze ruiten. Het buurtbriefje: Als je gaat kraken (zeker in de volksbuurten) is het raadzaam een buurtbriefje te schrijven en te verspreiden in de directe omgeving van je nieuwe pandje. Dit doe je natuurlijk pas na de kraak. Buiten dat je de nieuwe buren informeert over wat er nou aan de hand was, geef je ze ook een ingang om zelf contact met je op te nemen. Je verlaagt de drempel zo gezegd. Buren kunnen vaak met nuttige informatie komen die je kan helpen bij de strijd voor behoud van je pandje. In het buurtbriefje stel je jezelf voor (ik ben een jonge student) en je motivatie (het is onmogelijk een kamer te vinden in de stad). Verder geef je informatie over de woning, de duur van leegstand en de eigenaar. Maak duidelijk dat je gewoon wilt gaan wonen en dat ze welkom zijn voor een kopje koffie. Het is slimmer om alleen je voornaam te geven i.v.m. eventuele schadevergoedingen en procedures die zonder je achternaam moeilijker zijn of vertraagd kunnen worden. Met kraken gebruik je eigenlijk alleen je voornaam. Het buurtbriefje schrijf je meestal voor de kraak, zodat het verspreid kan worden bij de kraak zelf of als het wat rustiger is. Schrijf je het toch na de kraak, wacht hier dan niet te lang mee. 18
kraakhandleiding.indd 18
1-7-2005 0:14:37
Bezettingsploeg: Het is aan te raden er de eerste week continu aanwezig te zijn. In de eerste week heb je de meeste kans op bezoek van eigenaar, buurtregisseur, Bouw- en Woningtoezicht en andere mensen. Om een week lang 24 uur per dag binnen te zitten is erg zwaar en ongezond. Vind dus van te voren mensen die je willen helpen met het bezetten. Vraag hiervoor familie, vrienden, kennissen of medestudenten. Maak met hen afspraken over wanneer ze kunnen komen en probeer de week zo vol mogelijk te krijgen. Omdat je niet te veel spullen mee kunt nemen is het bezetten vaak saai en wachten op iets nieuws. Probeer het zo in te delen dat er altijd twee mensen zijn en zorg voor spelletjes of (strip)boeken. Maak afspraken over hoe met mensen die aan de deur komen om te gaan en spreek met hen je verhaal door. Barricademateriaal: Als er vermoed wordt dat de eigenaar gevaarlijk is, moet je daar op voorbereid zijn. Het is dan vooral van belang om de woning zo dicht te maken dat hij niet binnen kan komen. Je kunt je voordeur verstevigen met hout of een bedspiraal, met daarachter een bouwstempel (gebruiken ze in de bouw om te stutten). De ramen kun je verstevigen met betongaas (wat makkelijk op maat te knippen is) of bedspiralen die je vastschroeft aan de kozijnen, daar is over het algemeen moeilijk door heen te komen. Vergeet vooral de achterkant niet, vaak heeft een eigenaar daar ook toegang toe. Het materiaal moet je van tevoren verzamelen en hoort dus bij de voorbereidingen. Mocht je vermoeden dat je eigenaar gevaarlijk is, spreek dit dan goed door met het KSU. Je kunt dan ook beter een grotere bezettingsploeg regelen en vragen of er mensen van het KSU kunnen blijven voor de eerste dagen. Als er een knokploeg komt is dat vaak de eigenaar met familie of de eigenaar met een paar bouwvakkers of sportschooltypes. Meestal is hun bedoeling om het pand te ontruimen. Het KSU kan je ook een alarmlijst geven, als je daar het ingangsnummer van belt staat er binnen de kortste keren een groep krakers voor de deur die je helpen met verdedigen. Je kunt ook de politie bellen, een eigenaar mag namelijk niet zelf ontruimen. In de meeste gevallen zal de politie de eigenaar dan weg sturen en hem vertellen dat hij dat niet mag doen. Er zijn ook gevallen geweest waarbij de politie niets deed en de eigenaar het pand gewoon liet ontruimen.
19
kraakhandleiding.indd 19
1-7-2005 0:14:37
20
kraakhandleiding.indd 20
1-7-2005 0:14:37
HOOFDSTUK 4:
EINDELIJK KRAKEN De kraak zelf: Bij de kraak zelf is het altijd even spannend en stressen. Je moet zorgen dat je met genoeg mensen bent. De deur moet opengebroken worden, het kraaksetje moet zo snel mogelijk naar binnen, de buren moeten over hun eerste schrik heenkomen, de politie komt waarschijnlijk snel, de eigenaar kan langskomen (zeker als die in de buurt woont) en hoe is de situatie binnen? Als je met het KSU kraakt zullen zij veel voor je kunnen betekenen. Zij kennen de krakers in de buurt die wel mee willen, het is handig om met een groep te gaan (minimaal 15 mensen) om zo een beetje tegengewicht te geven als de politie of eigenaar moeilijk doen. Bij elk KSU zitten wel een aantal ervaren brekers die de deur snel en met zo min mogelijk schade open kunnen breken. Ook zijn er bij het KSU mensen die met de politie kunnen praten. De politie kent de kraakgroep uit de buurt vaak en zal dus minder snel in je nadeel optreden. Ook kan het KSU helpen met het slot inzetten of daar advies over geven, ze kunnen je bijstaan als je met de buren praat en met het barricaderen als dat nodig is. Je hebt een huis: Nadat de politie leegstand heeft geconstateerd zullen de meeste mensen weer vertrekken. Dit gaat meestal erg snel dus als je nog vragen hebt vraag het dan direct aan iemand van het KSU. Aan de slag: Als het allemaal weer rustig is ga je aan de slag met de dingen die je moet doen voordat je lekker kunt gaan wonen. Bekijk eerst een het hele pand. Controleer of het pand niet zomaar binnengelopen kan worden. Controleer of de bel het doet. Soms is een woning uitgesloopt. De wc en de keuken worden dan stukgeslagen. Meestal wordt dit gedaan om krakers te ontmoedigen. Af en toe worden ook de waterleidingen doorgezaagd en het plafond gesloopt. Controleer altijd de waterleidingen en de afvoeren voordat je het water aansluit. Laat het water goed doorstromen voor je het gebruikt, vaak zit er roest in de leidingen door de langdurige leegstand. Laat je niet ontmoedigen als de woning uitgesloopt is. Het is meestal niet heel veel moeite om het allemaal weer aan te sluiten en op te knappen. 21
kraakhandleiding.indd 21
1-7-2005 0:14:37
Vriend of vijand: Het is verstandig om geen vreemden binnen te laten. Als het blijkt dat ze om de een of andere reden toch binnen moeten zijn, maak dan een afspraak en laat ze later terugkomen, zodat je tijd hebt om je advocaat of het KSU te raadplegen. Je kunt dan ook zorgen dat er wat meer mensen zijn als ze terugkomen. Op het moment dat je de woning kraakt heb je er huisvrede, dat wil zeggen dat niemand naar binnen mag zonder jouw toestemming. Gas, water en licht: Schrijf de meterstanden van de nutsvoorzieningen (gas en elektra, als er een watermeter is die ook) op zodat je die kunt gebruiken voor het legaal aansluiten. De energiebedrijven sluiten in verband met de kosten liever niet af, meestal word er dus nog gewoon geleverd. De nutsvoorzieningen kun je tegenwoordig telefonisch aansluiten of via internet. We raden je aan om de nutsvoorzieningen zo snel mogelijk officieel op je naam te zetten. Als je dat niet doet is het diefstal. Dit kan een extra argument kan zijn om stappen tegen je te ondernemen. Als de nutsvoorzieningen helemaal zijn afgesloten kost het meestal meer om ze weer aan te laten sluiten. Het aansluiten van de nutsvoorzieningen biedt buiten luxe ook brandveiligheid. Brandveiligheid kan is sommige gevallen dreiging tot ontruiming opleveren. Controleer altijd de leidingen voordat je ze na langdurige leegstand weer gaat gebruiken. Buurtverklaringen: Vraag buren en omwonenden of ze een verklaring willen opstellen waarin ze verklaren dat de ruimte ruim een jaar buiten gebruik is. Ook kunnen ze in deze verklaring hun steun betuigen. Dit zal je sterken in eventuele procedures die er kunnen volgen op je kraak. Verklaringen die door de buren zelf geschreven zijn, met hun eigen verhaal, hebben een hogere juridische waarde. Lekker wonen: Als alles goed gaat en met een beetje geluk kun je na een week of zo je huis lekker gaan inrichten en er gaan wonen. In een kraakpand kun je gewoon telefoon, internet en kabel aan laten sluiten. Als je er een tijdje zit en alles is rustig gebleven kun je zelfs gewoon op vakantie. Soms heb je een huis voor een half jaar, soms duurt het wel jaren, af en toe ook maar een paar dagen. Uiteindelijk zal er wat gaan gebeuren. Of de eigenaar begint een juridische procedure of hij wil dat je het (al dan niet tijdelijk) huurt.
22
kraakhandleiding.indd 22
1-7-2005 0:14:38
HOOFDSTUK 5:
EN DAN?
Ook na de kraak is het verstandig te blijven uitzoeken of er ontwikkelingen zijn omtrent je pand. Hou de kranten bij, let op stadsdeel publicaties over vergunningen die er aangevraagd zijn of zijn afgegeven. Het is aan te raden alle ontwikkelingen zo snel mogelijk door te spreken met het KSU en je advocaat. Ook al gebeurt er een tijdje niets is het goed om kontakt te houden met het KSU, die kunnen dan makkelijker op de situatie inspringen, mocht er toch iets komen. Advocaten hebben het altijd erg druk. Het is dus belangrijk om zo veel mogelijk informatie zelf aan te leveren. Ga bijvoorbeeld (nogmaals) naar BWT en kijk wat de plannen zijn, maak een kopietje als het kan en anders schrijf je zo veel mogelijk over. Pandarchief: Ook na de kraak is het belangrijk om je pandarchief bij te houden. De persverklaring: Als je denkt of vind dat er aandacht zou moeten zijn voor jou kraak in de media, moet je wel een goed verhaal hebben dat ook nog nieuwswaarde heeft. Het kraken van een pand is op zich geen nieuws in Amsterdam. Pers is er voor acties, voor bijzonder schandalige verhalen of voor projecten en campagnes. Als je erover denkt iets met de pers te willen laat je dan bijstaan door het KSU. Die hebben ervaring met pers en vaak ook wel contacten. Je zult moeten beginnen met een persbericht. Een persbericht schrijven is best moeilijk. Zorg in ieder geval dat het niet te lang is, een A4’tje vol is al veel. Je wilt natuurlijk wel dat het gelezen wordt. Dan is de volgorde erg belangrijk. Eerst natuurlijk een kop die de aandacht trekt, die moet betrekking hebben op de directe actie en een datum. In de eerste alinea, die niet te lang mag zijn en die je vet maakt, beschrijf je: wie ( jij i.s.m. ´Kraakgroep de Beuk Erin´ bijvoorbeeld), waar (het adres of de buurt) en waarom (je woningnood, het gedrag van je eigenaar of het (nieuwe) gemeentebeleid). Je legt dus kort en duidelijk uit waar het over gaat. In de volgende alinea’s schrijf je de nodige informatie om de interesse te wekken van een journalist. Hou je informatie duidelijk en overzichtelijk. Onderteken je persbericht altijd (met de nieuwe bewoner(s) of met een naam van een actiegroep bijvoorbeeld) en zet er een telefoonnummer onder zodat ze contact met je kunnen krijgen. Een persbericht kun je
23
kraakhandleiding.indd 23
1-7-2005 0:14:38
het best mailen of faxen. Natuurlijk teken je het persbericht niet met je (echte) achternaam. Als je wil dat er pers komt naar je vers gekraakte pandje, moet je daar van tevoren goed over nadenken. Je moet zorgen dat je het verhaal goed op een rijtje hebt. Het moet een actuele nieuwswaarde hebben. Denk er over na of je een foto van jezelf in de krant wil zien of dat je op tv wil komen. Mocht je met pers gaan praten, kun je het best een rustige plek zoeken. Probeer de rust en het gesprek in eigen hand te houden. Journalisten zijn vaak uit op sensatie of schokkerend materiaal, dat is goed voor de kijkcijfers. Vertel dus zo kort mogelijk de informatie die jij wilt dat ze gebruiken en laat het gesprek niet afdwalen van jou doelstelling. Dan heb je de meeste kans dat het stuk wat ze er over schrijven zo veel mogelijk lijkt op wat jij wilt. Juridische bijstand: Nadat je hebt gekraakt zal je met allerlei juridische rompslomp te maken krijgen. De eigenaar kan aangifte doen bij de politie, er kan een oprotbrief (de brief waarin de eigenaar je vriendelijk doch dringend verzoekt weg te gaan en anders zal dagvaarden) op de mat vallen. Hij kan ook direct dagvaarden. Het stadsdeel of gemeente kunnen door middel van bestuursdwang moeilijk doen, BWT kan moeilijk doen over de bouwkundige staat of de brandveiligheid. Strafrecht: Artikel 138 en 429: Er is kans dat de eigenaar aangifte gaat doen. Dit kan op artikel 138 of op artikel 429sexies. Artikel 138 is huisvredebreuk. De letterlijke tekst luidt:
Artikel 138: 1: Hij die in de woning of het besloten lokaal of erf, bij een ander in gebruik, wederrechtelijk binnendringt of, wederrechtelijk aldaar vertoevende, zich niet op de vordering van of vanwege de rechthebbende aanstonds verwijdert, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie. 2: Hij die zich de toegang heeft verschaft door middel van braak of inklimming, van valse sleutels, van een valse order of een vals kostuum, of die, zonder voorkennis van de rechthebbende en anders dan ten gevolge van vergissing binnengekomen, aldaar wordt aangetroffen in de voor de nachtrust bestemde tijd, wordt geacht te zijn binnengedrongen. 24
kraakhandleiding.indd 24
1-7-2005 0:14:38
3: Indien hij bedreigingen uit of zich bedient van middelen geschikt om vrees aan te jagen, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie. 4: De in het eerste en derde lid bepaalde gevangenisstraffen kunnen met een derde worden verhoogd, indien twee of meer verenigde personen het misdrijf plegen Als je eigenaar aangifte doet van huisvredebreuk zal hij beweren dat de ruimte in gebruik is. Als het goed is heeft de politie de ruimte van binnen gezien en leegstand geconstateerd. Daarbij is er dus geen sprake van gebruik. De kans is groter dat de eigenaar een verklaring afgeeft dat de ruimte nog geen jaar geleden in gebruik was. In beide gevallen gaat het om overtredingen van artikelen uit het wetboek van strafrecht. Er is dan een Officier van Justitie (OvJ; werkzaam voor het Openbaar Ministerie (OM)) nodig die een beslissing neemt. De OvJ wordt meestal geïnformeerd en geadviseerd door de buurtregisseur. Mocht je eigenaar aangifte hebben gedaan, leg dan aan je buurtregisseur uit hoe je zo zeker weet dat de ruimte al een jaar buiten gebruik was geef hem verklaringen van buren die jou verhaal kracht bij zetten (kopieer deze eerst natuurlijk). Mocht de OvJ toch een voor jouw negatieve beslissing nemen, betekent dat het kan zijn dat je heel snel ontruimd wordt. Neem zo snel mogelijk contact op met het KSU en je advocaat. Schat met hen in hoe je kansen liggen met een procedure tegen deze beslissing. Mocht je de beslissing van de OvJ willen aanvechten moet je de staat dagvaarden. Dit kan alleen je advocaat doen en brengt nogal wat financiële risico’s met zich mee. Als er een procedure tegen de staat wordt aangespannen wordt vaak (uitzonderingen daargelaten) gewacht met ontruimen tot er een uitspraak is. Er is hierover een beleidstoezegging van de hoofd OvJ. Er dient dan wel tijdig een procedure opgestart zijn.
Civiel recht: Kort geding: Een kort geding (KG) is de snelste vorm van procedure die het civiele recht kent. Bij een civiele procedure wordt er aan een rechter gevraagd uitspraak te doen over een meningsverschil tussen twee partijen. De eisende partij vraagt een zittingsdatum aan bij de rechtbank en brengt een dagvaarding uit. Tussen dagvaarding en zitting zit minimaal een week (uitzonderingen daargelaten). Bij kraken is het meestal de eigenaar die
25
kraakhandleiding.indd 25
1-7-2005 0:14:38
ontruiming eist. Bij een KG is het zo dat de eisende partij een spoedeisend belang moet hebben, wat wil zeggen dat er haast is bij zijn eis en dat hij daarom geen bodemprocedure kan doen. Het gebeurt ook dat eigenaren zich beroepen op hun recht van vorderen. Je verblijft er immers zonder recht of titel. Hij moet dan wel een belang aan kunnen tonen om ontruiming te vorderen. Kort door de bocht, doet de eigenaar dan zijn verhaal. Wat hij met het pand van plan is en dat hij daarvoor het pand snel nodig heeft. Jij moet daar dan van aantonen dat het niet geloofwaardig is en dat ontruiming tot (langdurige) leegstand zal leiden, dit gebeurt in een zitting bij de rechtbank. Als de rechter direct zijn oordeel klaar heeft, kan hij direct uitspraak doen. Meestal wil hij even over de zaak nadenken (of in ieder geval die schijn ophouden) en doet hij twee weken later uitspraak. Voor krakers is het kort geding de meest voorkomende procedure. De bodemprocedure - Verkorte bodemprocedure: De bodemprocedure begint men als er geen spoedeisend belang is aan te tonen en er toch een geschil is. Bij kraken komt het weinig voor. Het komt er op neer dat het een langdurende schriftelijke procedure is, waarin de eisende partij begint en er dan een schriftelijk hoor en wederhoor plaatsvindt, om zo de rechter tot een oordeel te laten komen. Als een van de partijen of de rechter er om vragen, kan er wel een zitting op de rechtbank plaatsvinden. Er kan een aantal malen om uitstel van vier weken gevraagd worden door de partijen. Bij een verkorte bodemprocedure is er van te voren vastgesteld dat er slechts 1 maal uitstel gevraagd kan worden. Ook bij deze procedure kan er door de partijen of de rechter om een zitting gevraagd worden. Om een bodemprocedure te starten hoeft er geen spoedeisend belang te zijn. De partij die verliest kan in hoger beroep gaan als die het niet met de uitspraak eens is.
Bestuursrecht: Procedures tegen overheid: Als je het niet eens bent met beslissingen van de overheid, meestal gemeente of stadsdelen kun je hiertegen bezwaren indienen en procedures voeren. In de meeste gevallen is dat tegen vergunningen. Denk hierbij aan sloop- of bouwvergunningen, monument- of splitsingvergunningen of onbewoonbaarheidsverklaringen. Dit is te toegespitst op specifieke gevallen en te specialistisch om dieper op in te gaan. Op het KSU kunnen ze hier meer over vertellen. 26
kraakhandleiding.indd 26
1-7-2005 0:14:38
HOOFDSTUK 6:
LEGALISATIE De kans om gelegaliseerd te worden: De kans om je gekraakte ruimte gelegaliseerd te krijgen is niet groot. Toch gebeurt het zo nu en dan dat de bewoners een volwaardige huurovereenkomst kunnen afsluiten voor hun gekraakte ruimte. Als je dat ook zou willen, is het verstandig niet te lang na de kraak de eigenaar een brief te sturen waarin je hem uitlegt dat je de woning hebt gekraakt en dat je die graag zou willen huren. Je kunt hierbij een prijsvoorstel doen, maar dat hoeft niet. Het wil nog wel eens helpen om wat druk uit te oefenen op gemeente, deelraad of eigenaar. De pers kan hier een goed middel voor zijn. Als de eigenaar je een huurcontract aanbiedt en je wilt zelf niet huren of je kunt het niet betalen, dan is er echt wel iemand te vinden die het wel wil huren. Legalisatie is een kans om duurzaam sociale huisvesting toe te voegen aan het woningbestand en dat is zonde om te laten liggen. Je kunt dan om hulp vragen in je directe omgeving bij het zoeken van een nieuw pandje. Huren: Tip: Teken nooit iets voor het huurteam of je advocaat er naar gekeken hebben. Ga ook langs het KSU. Huurteams: In de oude wijken van Amsterdam zijn sinds mei 1997 huurteams (zie adressenlijst) actief. De huurteams zijn een initiatief van de wijkcentra. Zij onderzoeken de verhouding tussen de huurprijs en de kwaliteit van met name particuliere huurwoningen. Het huurteam legt huisbezoeken af en biedt haar diensten aan. Het huurteam helpt je het puntenaantal van je woning en de maximale huur te berekenen. Verder informeert zij over procedures om de huur te corrigeren en begeleidt je daarbij. Het huurteam kan je zo mogelijk ook helpen met het huurvoorstel wat je wilt doen aan de eigenaar. Mocht je een huurcontract krijgen dan kan het huurteam je later ook bijstaan met een eventuele huurverlagingprocedure of bij het weigeren van de huurverhoging. Het huurteam werkt geheel gratis en gaat vertrouwelijk om met je gegevens. 27
kraakhandleiding.indd 27
1-7-2005 0:14:38
(Etage)Woningen: Zeker met etagewoningen kun je het best zo snel mogelijk een huurvoorstel aan de eigenaar doen. Door de kraak heb je de eigenaar voor een probleem gezet en met een huurvoorstel biedt je hem direct een oplossing. Als de huur die voorgesteld word hoger is dan de maximale huur, kun je beter alsnog tekenen, dan heb je ten minste een contract. Je kunt daarna een huurverlagingsprocedure starten. Vraag advies bij een huurteam. Maak nooit huur over zonder dat je een huurcontract hebt. Het geeft je geen enkel recht en is dus een schenking aan de eigenaar. Als je van een woningbouwvereniging kraakt is het slim om lid te worden, schrijf je hoe dan ook in als woningzoekende. Een pand: Met een pand is het meestal wat complexer. De meeste panden zijn van oorsprong geen woningen waardoor ze niet onder de huurprijzenwet vallen. Mocht de eigenaar bereid zijn te legaliseren, volgen meestal zware onderhandelingen. Niet alleen met de eigenaar maar ook met de mede bewoners en gebruikers van het pand. Buiten de financiële problemen kunnen er principiële bezwaren zijn. Die moeten overwonnen zijn voor er beslissingen gemaakt kunnen worden. Als het pand ruimtes heeft die gezamenlijk in gebruik zijn moet hier een financiële oplossing voor komen. Als er ruimtes door derden in gebruik zijn is er dus nog een partij met wie tot overeenstemming gekomen moet worden. In de meeste gevallen is het verstandig een vereniging of stichting op te richten die het pand huurt. Je kunt hierover informatie en advies vragen bij het KSU, de huurteams en het ASW (Amsterdam Steunpunt Wonen; zie adressenlijst). Gebruikersovereenkomst: Een gebruikersovereenkomst is zeker geen legalisatie. Als je een gebruikersovereenkomst tekent voor de ruimte waar je woont doe je afstand van de laatste rechten die je hebt als je kraakt. Je bent dus gedegradeerd tot kraakwacht. Je tekent een overeenkomst met de eigenaar waar in staat dat je voor een bepaalde vergoeding voor een bepaalde tijd de ruimte mag gebruiken. De overeenkomst kan met een opzegtermijn variërend van een paar dagen tot een paar weken, eenzijdig opgezegd worden. Je weet dus niet eens of de ruimte weer gebruikt gaat worden, als de eigenaar je vertelt te vertrekken. Verkoop betekent bijvoorbeeld niet altijd dat de ruimte na verkoop daadwerkelijk gebruikt gaat worden.
28
kraakhandleiding.indd 28
1-7-2005 0:14:39
HOOFDSTUK 7:
ONTRUIMING Je moet er uit en dan? Als je de processen verloren hebt of de Officier van Justitie een voor jou negatieve uitspraak heeft gedaan en er ligt een uitvoerbaar ontruimingsvonnis is het nog niet altijd snel afgelopen. De Gemeente Amsterdam voert een beleid niet te ontruimen voor leegstand of kraakwachten. Dat zegt niet dat ze dat niet doen, maar ze willen af en toe wel naar je argumenten luisteren. Als jij aan het gemeentebestuur en aan de politie kunt duidelijk maken dat een ontruiming tot (langdurige) leegstand zal leiden, kan het zijn dat deze beslissen de ontruiming uit te stellen. Afspraken maken: Je kunt proberen met de eigenaar of de buurtregisseur af te spreken dat je nog twee tot vier weken nodig hebt om iets nieuws te vinden en dat je daarna zonder problemen zal vertrekken (dit argument kan je kracht bijzetten met barricades). Het kan zijn dat eigenaar en politie de makkelijke weg kiezen en die afspraak met je willen maken. Het komt voor maar reken er niet op. Verlaten: Als het niet lukt om afspraken te maken, kun je overwegen de woning te verlaten. Als er een ontruimingsvonnis ligt dat uitvoerbaar is, weet je nooit zeker wanneer je daadwerkelijk ontruimd wordt. Meestal zal de buurtregisseur je een dag of meer van tevoren op de hoogte stellen. Het is ook mogelijk dat je niet van tevoren op de hoogte gesteld wordt. Je loopt dan het risico door de ontruiming wakker gemaakt te worden of het kan zijn als je niet thuis bent. Het makkelijkst en veiligst is dan de woning te verlaten. Barricaderen: Het helpt om de woning te barricaderen, zodat de politie er niet zo makkelijk inkomt. Die zal dan meestal wachten tot er weer een ontruiming is met een grootschalig mobiele eenheid (ME) optreden. In Amsterdam zijn er drie of vier van dit soort ontruimingsgolven per jaar, dit om de kosten te beperken. De ME neemt een breekploeg mee en groot materieel dat hen helpt het pand binnen te komen. Barricaderen rekt dus hooguit tijd. Als je voor deze optie kiest is het slim om de meest dierbare spullen alvast weg te halen. Als de woning is gebarricadeerd kun je de voorbereidingen treffen voor het verzet tegen de ontruiming. 29
kraakhandleiding.indd 29
1-7-2005 0:14:39
VerZ: Je kunt er voor kiezen je te verzetten tegen een ontruiming. Je moet dan veel doen en keuzes maken. Naast je pand extra stevig te barricaderen (vraag advies en hulp bij het KSU) zijn er veel meer dingen die je moet doen. Je moet nadenken of je dit verzet binnen of buiten wil laten plaatsvinden of beide. Je moet mensen vinden die bereid zijn je hierbij te helpen en je moet veel risico’s afwegen. Eventuele vluchtroutes nagaan. Je moet de pers op de hoogte stellen dat je ontruimd wordt en waarom je daar verzet tegen pleegt. Contact opnemen met de arrestantengroep en je advocaat. Verzet bij ontruimingen kan op heel veel manieren en het hangt vaak van de situatie rond jou pand af wat je er mee kan doen. Probeer samen met je huisgenoten vrienden en het KSU op leuke ideeën te komen. Arrestantengroep: Als je verwacht dat er arrestanten kunnen vallen is er een Arrestantensteungroep (zie adressenlijst). Deze heeft zich ten doel gesteld gearresteerde actievoerders bij te staan. Dit vooral om als brug te fungeren tussen je advocaat en je achterban, zodat die op de hoogte blijft van je situatie. Zo kunnen ze van te voren een strafrechtadvocaat zoeken die er voor kiest je te verdedigen. Als er een advocaat wordt toegewezen door de piketdienst, zal die je ook verdedigen, maar dan omdat hij toevallig dienst had. Ze proberen uit te vissen waar je zit en kunnen je een pakketje met schoon ondergoed en een boek brengen. Ze kunnen je vriend(in), ouders of werk voor je bellen, mocht je dat willen. Ze kunnen je medicijnen komen brengen. Neem van tevoren contact op met de Arrestantensteungroep, je kunt dan dingen met ze doorspreken en ze weten over wie en wat het gaat. Natuurlijk nooit inhoudelijke informatie geven over de telefoon. Maak dus een afspraak.
30
kraakhandleiding.indd 30
1-7-2005 0:14:39
de rel outfit
31
kraakhandleiding.indd 31
1-7-2005 0:14:39
een Quartier Latin uitgave
32
kraakhandleiding.indd 32
1-7-2005 0:14:40
