Koop nooit een gitaar

MARC LEZWIJN

Koop nooit een gitaar... ‘REISVERSLAG’ OVER DE AANSCHAF VAN EEN SPAANS MEESTERINSTRUMENT EN ALLE GEVOLGEN

© ONTOPSTUDIO 2008 ISBN 978-90-807969-0-4

H OOFDSTUK 1

Koop nooit een gitaar...

Reisverslag rond de aanschaf van een handbouw Spaanse Meestergitaar en de CD ‘Guitar Moves’.

K OOP NOOIT EEN GITAAR ...

Kosmische verleidingen Op een dag, als je je echt verveelt, kan het volgende zomaar gebeuren. Het is een moment in de kosmos waar tijd en ruimte samenvallen. Een kort maar krachtig vacuüm van dimensies. Jij, als schijnbaar toevallige bewoner van het heelal, bent een deeltje in het proces en je verveelt je.

H ANDLEIDING 1. De CD ‘Guitar Moves’ behorende bij dit verhaal is te verkrijgen bij iTunes of via de website. 2. Lees dit verhaal tijdens het beluisteren van de muziek. 3. Luister daarna nog vele malen naar de muziek. 4. Koop zelf een gitaar en neem les. Bekijk eventueel mijn gitaarcursus op iTunes. 5. Maak je eigen muziek. 6. Produceer een CD en schrijf ook een verslag...

Dan zegt iemand in je omgeving:”Hier heb je een gitaar.” Op dat moment is er nog niets aan de hand, want de gitaar die je in handen krijgt, is van bijvoorbeeld een buurvrouw die er al jaren een donkere hoek mee vult naast een kast. Het is dus een kromgetrokken stoffig stuk hout met zwart geoxideerde snaren. Na een vruchteloze poging iets van een geluid te maken zal je dan de moed snel opgeven. Niet muzikaal, te oud, te dom. Of te hoogbegaafd in iets wat je nog niet weet maar ieder moment kan gaan ontdekken. Alles belangrijker dan deze stoffige houten doos. Redenen om weer voor je uit te staren en te wachten tot het kosmisch vacuüm voorbij is en er zich weer genadeloos belangwekkende dingen voordoen in je leven! Het leven krijgt vanzelf weer zin. Binnenkort zijn er weer goede verkoopresultaten of een nieuwe auto. De badkamer moet worden opgeknapt en het balkon een goede beurt. Je gaat een dure vakantie boeken of wordt verliefd. Doodgewone zaken, niets aan de hand. 2

Het kan ook tegen zitten. Stel dat de gitaar van de buurvrouw redelijk geconserveerd uit een hoes komt en er valt bij het openritsen van het gitaarjasje een boek mee op de grond over akkoorden. Er staan ook een paar liedjes in die veelal qua tekst over een verre boerderij gaan of over verloren liefde. Ook een passerende “Peruaanse vogel”(El Condor Pasa) of een oude man met de naam Old McDonald willen nogal eens zulke boekjes bevolken. Kijk nu uit! Deze boekjes zijn bedoeld om zelfs de meest hoogbegaafde, oude of domme mensen in een val te lokken. “Iedereen kan dit leren!”, schreeuwt het boekje. Ook “Spoedcursus” of “Muziekmaken voor Iedereen” zijn onbetrouwbaar. Trap er niet in. Stop nu. Doe alles terug in de hoes en wacht op de kosmos. Onthoud dat je weerloos bent in het vacuüm. Doe geen enkele poging om het boekje verder open te slaan of te lezen. Er is doorgaans geen of slechts een zeer gevaarlijke en moeilijke weg terug uit deze netelige situatie, dus houd hier halt... Die buurvrouw is niet te vertrouwen. Zij is een heks of magiër waarschijnlijk, iemand met eenzelfde kosmisch verleden en belust op wraak. Zij zal je willen ‘helpen’. Zij stemt de gitaar of kent iemand vlakbij die dat kan. Erger nog is het als zij een akkoord voorspeelt welke zij zegt zich nog te herinneren “van toen ze ooit lang geleden eens speelde maar door drukte” etc. Een aannemelijk maar verraderlijk verhaal. Ga naar het toilet of sluit je op in een kast tot zij

weg is. Overigens heb ik het over een buurvrouw maar het kan net zo goed een buurman zijn of een goede vriend of onbekend familielid(verre oom, tante). Wees dus altijd op je hoede. Maar ach, eigenlijk is het al te laat. Door je weerloze plaats in het heelal op dat moment ben je een speelbal in handen van een kundig tovenaar. Onafwendbaar verlaat je het vacuüm in de door de gitaar en de begeleider zo met voorbedachte rade samengestelde richting. Je aandacht is gevangen, je oren spitsen zich en je ogen kunnen de bedachtzame beweging in de belijning van het instrument niet meer loslaten. Het is niet langer een kwestie van eigen wil, maar een definitief einde van je persoonlijke vrijheid om zelf te kiezen. Je bent gekozen...door de Muze. Je gaat je nieuwe weg met enthousiasme en hebt nog geen weet van de gevolgen. Het lijkt een enerverend en zelfs spannend spel. De muziek en het instrument, Old McDonald en El Condor Pasa. Home on the Range, Aura Lee. Akkoorden, melodie, het is een duidelijke zaak: dit was je bestemming toen je eventjes, heel eventjes afgeleid was door een klein momentje van verveling. Je bent nu overtuigd dat je niet dom of te oud bent om dit ook te kunnen leren. Of heeft je hoogbegaafde brein al die tijd wellicht zitten wachten op deze gebeurtenis om tot volle wasdom te kunnen komen? Verliefdheid, een nieuwe auto, de badkamer of een verre vakantie zijn buiten beeld. Ongeremd begin je 3

aan de verwachtingsvolle toekomst en je betreedt argeloos de wereld van de Muze. Och arme, je bent reddeloos. Vandaar dit boekje, ik wil je helpen...wilde je helpen want het is waarschijnlijk te laat, maar misschien ben ik ook juist diegene waar ik je hierboven voor waarschuwde. Lees nu maar verder het is toch onafwendbaar. Onderga je lot. Ik zal je proberen te begeleiden zo goed ik kan. Geloof me, er is nog een weg terug maar deze is vol valkuilen zoals ik eerder al zei. Een ding moet je me beloven; kóóp geen gitaar. Deze keer heb je er een gekregen en dat is je ontsnappingsmogelijkheid, je enige ‘escape’ naar de vrijheid van vroeger toen je nog een eigen wil had en je lekker kon vervelen. Als je een gitaar koopt is er geen weg meer terug, het is dan definitief, en voor altijd en eeuwig te laat. Je bent gewaarschuwd. Als je de akkoorden onder de melodie hoort dan wil je meer. Het ritme in de maat van de muziek dwingt je tot concentratie. Je vingers moeten zich aanpassen aan dit hypnotische dansje van oor, gitaar, oog en vingers en weer terug. Je zoekt hulp. Dit kan de eerdere buurvrouw zijn, maar meestal zegt zij je niet verder te kunnen helpen. Haar taak zit erop, ze heeft je gevangen en laat je nu aan je lot over. Maar de Muze zal je niet met rust laten en je zoekt hulp bij anderen met dezelfde problemen en vragen. Hoe doe ik dit? Hoe doe ik dat? Je moet een leraar of lerares zoeken. Een leidsman of vrouw die je kan helpen in de

groeiende zekerheid dat er meer is dan in het boekje van de buurvrouw wordt vermeld. Op dit moment ben je er ook van doordrongen dat je bent opgelicht door dit boekje. Pijnlijk bewust van geheimen die je werden verzwegen, maar je zet door. Als een slechte reclame heeft het boekje je toch zoveel lekkers voorspeld dat je mond droog aanvoelt en je handen vochtig worden van klam zweet zolang je nog geen docent hebt. Op internet kan je het aantal hits voor gitaarmuziek werkelijk niet met alle printers ter wereld uitprinten, te veel en te duidelijk voor reeds ingewijden. Geheimen die anderen kennen, waarom zouden ze het anders in zo grote hoeveelheid op het net zetten, zijn voor jouw totale duisternis. Een leraar dus. Dit is tevens een kans om toch nog te ontsnappen... Lessen zijn duur. Dus geef het op en je kan terug naar je oorsprong, terug naar je eigen vrije verveelde wil, hoera! Soms zijn de lessen niet duur helaas. Spotgoedkoop zelfs in, een groepje met vier tegelijk, dus nog gezellig ook. Kijk dan goed of het niet te ver weg is, dit kan ook nog een goede reden zijn om acuut te stoppen met verdere ontwikkelingen op muzikaal vlak. Een verkeerde dag in de week waarop de lessen zijn, want op woensdag heb je al ballet of basketbal. Judo, tennis, hockey of meditatie zijn ook redenen om geen gitaarlessen te nemen. Overleg met de docent hoeveel tijd je moet oefenen. Vrijwel altijd zal de docent een hoeveelheid tijd noemen die aanlokkelijk klinkt maar aarzel niet. Alle tijd die je besteedt is een roep om 4

meer tijd. Al je tijd. Tijdloos veel tijd. Zeg dus af, bedank vriendelijk en besteed je tijd weer zoals vroeger, nutteloos en met groot besef van eigenwaarde in een koppelstuk tussen heden en toekomst: het voortkabbelende leven. Neem je toch les dan heb je de kansen op terugkeer geminimaliseerd. Er zijn grofweg twee soorten docenten en daarmee ook nog twee kansen op terugkeer. Een docent is enthousiast, of weggezonken in de tragiek van datgene wat jou ook net is overkomen. Bij enthousiaste docenten kun je een jaar of zelfs twee doorgaan met tijd en geld besteden zonder dat je maar in de richting komt van het gevoel dat je kreeg tijdens de eerste klanken die je hoorde. De harmonie der sferen samengebundeld in die houten doos die je betoverde en dit pad opstuurde, is steeds verder weg lijkt het wel. Echter de enthousiaste docent blijft geduldig en voortvarend bezig je te helpen, geeft je aandacht en spreekt je moed in als er iets lukt of net niet lukt. Na twee jaar ben je nog net zo ver als bij je eerste les ondanks een voorraad akkoorden en leuke liedjes die alleen zijn bedoeld om ook anderen weer te betoveren en mee te lokken. Na de betovering en een paar jaar les wordt het dan vanzelf tijd om afscheid te nemen van de Muze en de gitaar verdwijnt in de hoek naast de kast, wachtend op een nieuw moment en een nieuw slachtoffer. Je bent vrij, maar voor eeuwig een moment in de tijd gevangen geweest. Niet zozeer een litteken als wel een onuitwisbare indruk die je in tijden van tegenslag moedeloosheid kan opleveren. Rustig

blijven en een beetje rondlopen in een drukke stad of in een mooi park. Verliefd worden of een verre vakantie boeken kan je ook weer snel op de been helpen. Vergeet niet dat alles veel erger had kunnen zijn. Bij weggezonken tragische docenten is de kans aanwezig dat je na een paar lessen al stopt. Je vindt er niks aan, het is saai. Heel goed! Echter het kan zeker ook betekenen dat je meer zal werken dan ooit om de doornstruiken rond het kasteel van de Muze te doorkruisen. Een tragische docent geeft geen hoop op snel succes en is daarmee gevaarlijker. Hij zal je willen helpen maar je altijd de ernstige boodschap meegeven dat er nog wel het een en ander moet gebeuren voordat je enig enthousiasme kan gaan verwachten van hem of haar. Je schikt je in je lot en hoopt op betere tijden en werkt hard. Voor je het weet ben je drie of vier jaar verder en is de geleende gitaar geen partij meer voor je vaardigheden. De docent zal nu zeggen dat het hoog tijd is voor een betere gitaar...en zal je het adres geven van een muziekwinkel. Je stapt op je vrije dag naar binnen en bespeelt een paar niet te dure gitaren. Duidelijk is dat je inderdaad al die tijd jezelf enorm te kort hebt gedaan want even komt de vonk van het eerste moment als een vallende ster voorbij. Je veert op en besluit...”Deze wil ik wel kopen.” Je loopt naar buiten met de nieuwe aanschaf en een vederlicht gevoel van onkwetsbaarheid zweeft met je mee. Niet een gevoel 5

van roem of rijkdom, maar zonder het te weten, een gevoel van verbinding met de kosmos. Je bent nu definitief en voorgoed verloren, er is geen enkele weg terug. Je bent zelfstandig genoeg geweest om te kiezen en de geesten zullen je dus niet meer helpen noch tegenwerken. Ik schrijf hierna mijn verhaal om je te steunen, echter; jouw verhaal zal anders zijn, zoals elk verhaal anders is. Toch zijn de woorden en de letters hetzelfde. Zo zal ook je muziek anders zijn ondanks dat er tonen overeenkomen. Uniek, enthousiast, tragisch, dramatisch, vrolijk, verstild, enz. enz. Goede verkoopcijfers en nieuwe badkamers zullen je niet meer kunnen helpen. Een nieuwe auto of een dure vakantie geven hooguit een tijdelijk effect van verdoving waarna je weer terug moet keren naar de Muze en de gitaar. Verzet je niet, het is geen oplossing. Laat je meevoeren en luister naar de stilte, want daarin schuilt de aanwijzing over welke richting je moet gaan. Luister je niet naar de stilte dan zal het ongemeen zwaar worden. Klank ontstaat uit niets en zal daar ook weer in opgaan.

6

K OOP NOOIT EEN GITAAR ...

De realiteit en wat vooraf ging.

Als alles voorbeschikt is, zoals sommigen beweren, dan is het ook zo bedoeld dat ik nu klaar sta om met mijn vrouw Julia naar Andalusië te gaan. Ik weet niet wat ik eerst moet vertellen: hoe het zo is gekomen of waarom. Ik moet dit helaas met een vervelende ‘flashback’ uitleggen. Ik zal de komende bladzijdes afraffelen en inkorten waar mogelijk. Maar het verleden en de keuzes daarin zorgen voor de plaats die je inneemt in het heden. Je persoonlijke geschiedenis is dus altijd van wezenlijk belang voor hoe je nu bent of doet. Uiteraard kan elke volgende stap weer een wending zijn omgekeerd aan wat er is gebeurd maar toch... Toen ik ooit een Sanchis Carpio gitaar kocht van tweehonderdvijftig euro was ik me niet bewust van welke stap dan ook in mijn persoonlijke geschiedenis. Ik had geld gespaard en wilde na de startersgitaar van vijftig euro een beter instrument. Duidelijk geen kosmische betrokkenheid

blablabla maar een leuke hobby. Eerder had ik wel een optreden gehad met een schoolvriend die een elektrische gitaar bezat. We hadden de oude bandrecorder van mijn vader, als versterker-installatie, opengeschroefd zodat er mooie radiobuizen en andere elektronica tevoorschijn kwamen. Een prima maar levensgevaarlijk decor voor ons blues-optreden in een plaatselijke jongerensoos. Gelukkig werd er niet met bier gesmeten anders waren we direct geëlektrocuteerd en zou dit verhaal een stuk korter hebben gekund. We speelden, bijwijze van oefening, cassettebandjes helemaal vol met blues in G, in A, in E, C, D en daarna weer een blues in G maar dan sneller. Een optreden in deze soos was een logisch vervolg. Ik had een elementje in het klankgat van mijn vijftig euro gitaar. Dit instrument was van honderd procent triplex en staat nu met zwart geoxideerde snaren nog bij mijn moeder naast een kast in een donker hoekje. Het optreden was een succes in die zin dat we niet werden uitgescholden en een gratis drankje kregen. Mijn vader had mij verder wat akkoorden geleerd en een paar countryliedjes uit een campingboekje. Omdat mijn vingers niet wisten wat ze verder moesten doen behalve blues en deze liedjes, zocht ik een leraar in de buurt. Geen bluesleraar, want die was er niet, wel een klassieke leraar. Na een tijdje ging ik klassieke techniek in een bluesjasje gieten en speelde mijn eigen muziek. Een trio werd gebo7

ren met twee gitaren en een fluitist. We speelden Unplugged Classic Fushion Avant La Lettre met Improvisatie Elementen en werden met regelmaat op regionale podia gevraagd. Het trio had een actieve fanclub van circa vier meisjes die ook een fan-shirtje droegen met daarop een met viltstift getekend logo van de band: Anonymus. De band viel uit elkaar toen de middelbare schooltijd erop zat. Omdat ik solo verder ging wilde ik nu dus een mooiere gitaar. De Sanchis Carpio was zeker niet van triplex maar had een massief bovenblad van dennenhout. Massief betekent dat de klank kan verbeteren na verloop van tijd. Hoe fijner de nerf van het hout hoe meer klankontwikkeling doorgaans, uiteraard afhankelijk van hoe de gitaar verder is gebouwd. Met deze zelfgekochte gitaar heb ik twee jaar les gehad en deed daarna toelating voor het conservatorium. Ik kon niet veel en de eisen waren streng, ik mocht in het voorbereidende jaar beginnen en moest het jaar daarop weer opnieuw toelating doen. Gelaten studeerde ik door zonder enig besef van tijd en ruimte, muze, roeping, talent of beroepskeuze, carrièreplanning of maatschappelijke mogelijkheden. Ik maakte muziek en daarmee uit.

reld waar de akoestische sologitaar nog immer populair is. Toch heeft de popmuziek definitief gewonnen met semiunplugged concerten. Waar de flamenco-gitaristen ook direct een microfoon voor de gitaar zetten daar heeft de zuiver akoestisch spelende gitarist het onderspit moeten delven. Schaalvergroting en omzetcijfers en de daarmee samenhangende grotere zalen zijn hiervan de oorzaak, samen met een kentering in nieuw, goed repertoire voor groter publiek. Een gitaar is relatief zacht van volume en het publiek moet zich concentreren. Zuiver akoestisch gitaarspel is in de huidige tijd een te grote aanslag op het door zenuwslopende herrie overspoelde gestel van de luisteraar. In het, door informatie overspoelde, leven van de hedendaagse mens zijn de zachte krachten van deze wereld nu de underdog. Maar zoals door wijze mannen gezegd: zelfs door het dikste asfalt heen groeit het gras naar het licht. Ondanks de cola-sfeer, reclameoorlogen en de winstbeluste marketingstrategieën van deze tijd zal er een plek blijven die niet door geld of macht kan worden bereikt. Een plek die alleen is te ontsluiten door eenvoudige schoonheid.

Wel ging ik naar jazzconcerten, strijkkwartetten, popconcerten en gitaarconcerten. Er was in iedere grote stad in de regio wel een aparte gitaarserie met akoestische solisten van wereldformaat. Niemand had kunnen voorspellen dat tien jaar later er vrijwel geen enkel gitaarconcert meer zou zijn. Overigens is dit niet typerend voor de rest van de we-

Later kocht ik een tweedehands Ramirez 1A concertgitaar uit 1977. Een mooie, romantische gitaar met een enorme snaarlengte van 66,3 centimeter en een cederhouten bovenblad. Cederhout heeft een minder grote dichtheid dan dennenhout en is daarmee zachter en dus trager als klankhout. De inslingertijd of transient van een snaar na de aan8

slag door de gitarist is bij zacht hout groter in milliseconden en daarmee geeft de gitaar een rustige respons. In tegenstelling tot flamenco gitaren die veelal het hardere cipres als zijkant/ achterblad hebben en dennenhout als bovenblad. Samen met een minder diepe kast geeft dit een snelle, korte toon die ideaal is voor de felheid en de energie van de Gitanos in de flamenco. De Ramirez vond ik mooi maar ik denk nu dat ik zeker vijfentwintig procent te hard heb gewerkt aan ieder stuk dat ik heb gespeeld alleen om het trage karakter van de houtsoort en de grote snaarlengte te kunnen compenseren. Een flamencogitaar is zo snel en kort dat het de gitaar ongeschikt maakt voor klassieke muziek waarbij melodische toonlengte en klank belangrijke stijlkenmerken zijn. Ik heb veel gitaren gekocht na de Ramirez. Goede flamencogitaren en semi-akoestische gitaren, elektrische gitaren, synthesizergitaren en steelstringgitaren. Toch bleef er iets knagen. De Ramirez is nu oud, beschadigd en verzakt. Sommige tonen zijn vrijwel dood ondanks de nog immer aanwezige romantisch klank. Ik ben toe aan een nieuwe nylonsnarige gitaar en sta op het punt om naar Andalusië te reizen... Al Andaluz of: Andalucía is niet het eerste gebied waar ik terecht kwam voor een gitaar. In Parijs durfde ik in een muziekwinkel niet eens te spelen nadat de eigenaar in een laboratoriumjas en met witte handschoenen mij omzichtig

een dure Contreras gitaar had aangereikt. De man bleef daarna argwanend kijken hoe ik de gitaar op mijn knie zette en er toch, ondanks de enorme psychische druk, een Eakkoord op speelde. Door de zenuwen kon ik verder niets meer en vertrok ijlings en onverrichterzake. In Londen bespeelde ik een Asturias gitaar, maar helaas met een klein rammeltje. De verkoper vertelde dat dat eenvoudig zou zijn opgelost terwijl ik even geld ging wisselen. Alles moest in rap tempo gebeuren in verband met de boot die ik moest halen. Nadat ik door het getto van Londen terug was gelopen met al mijn spaarcentjes in Britse ponden bleek de rammel niet te verhelpen en kon ik met verlies van de wisselkoers en zonder gitaar terug naar Nederland. In Duitsland trof ik een mooie Robert Ruck die ongeveer honderdvijftig maal duurder was dan mijn budget toe liet. In Nederland speelde ik een prachtige Paulino Bernabe die prompt voor mijn neus werd verkocht aan een rijke Fransman op de dag dat ik het geld eindelijk bijelkaar had. Omdat ik ooit het ‘Recuerdos de Alhambra’ hoorde door Andres Segovia op een videoband terwijl hij in Granada in het Alhambra-paleis aan de centrale vijver zit te spelen, moest ik toch eens in mijn leven dit fenomeen van dichtbij gaan bekijken. Ik heb de Suite Español van Albeniz grotendeels gespeeld, stukken van Granados en de Falla, het Concierto de Aranjuez met orkest en in kamermuziekbewerking met harp en vijf jaar flamenco. Nooit was ik in An9

dalusië waar al deze mooie muziek vandaan komt. Maar nu komt daar verandering in. Een rondreisje langs de beroemde steden uit de Suite Español van Albeniz en misschien ook een paar gitaarbouwers bezoeken?

10

H OOFDSTUK 2

In Spanje

Waarin het krachtenspel duidelijk wordt tussen de macht van de meesterbouwer en de zwakke gitarist.

I N S PANJE

Granada

In Granada heb ik het adres van Antonio Marin. We lopen in een, door zwaar renovatie werk, opengereten smalle straat. Stof en hitte is niets vreemds in Spanje maar dit is toch wel het kwadraat ervan. We slaan de hoek om waar de gitaarbouwer moet werken. Er is niets dan een verlaten kruispunt en een knetterende scooter. Geen uithangbord, geen etalage, geen naambordje, geen raam. Ik ben nog doof van de knalpijp van de scooter maar Julia hoort een gitaar. We kijken door de kier van een verveloze deur en zien een jongen een gitaar proberen. We zijn bij het atelier aangekomen van de wereldvermaarde gitaarbouwer Antonio Marin. Eenmaal binnen blijkt ook de jongere José Marin Plazuelo in hetzelfde atelier te werken. Twee voor de prijs van een! Een ruimte van vier bij vier meter met langs de wand een stuk of tien gitaren, dat belooft wat. De gitaarspelende jongen blijkt een reparatie te hebben laten uitvoeren en vertrekt tevreden met zijn gitaar. Een kort in-

tro in hakkelend Spaans volgt. Mijn Spaanse woordenschat bestaat, afgerond naar boven, uit elf woorden en dat is een optimistische schatting. Het blijkt dat er tien hagelnieuwe gitaren kant en klaar aan de muur hangen echter allen zonder mechaniek en dus ook zonder snaren. Wat gaat hier mis? Is dit het nieuwe zakendoen? Nu een topgitaar met korting en zelf afbouwen! Laat u verrassen door de klank. Uiteraard is er duidelijk een financieel probleem of een logistiek probleem of beiden. Niet spelen is niet kopen dat is duidelijk voor mij. Wat een treurige toestand. Eerder die dag waren we op zoek naar het atelier van Paco Santiago Marin, maar zijn adres bleek niet te kloppen en na een vruchteloze tocht te voet door oververhit, stoffig Granada zijn we nu dus terug bij af. Dan blijkt er tóch een adres van Santiago Marin te zijn. Het wordt door neef Plazuelo op een kaartje genoteerd. We maken een foto met de armen om elkaars schouders alsof we elkaar al vele jaren kennen waarbij de zachtmoedige Antonio en de ernstige José als geroutineerde entertai12

ners in de lens kijken. Het is al laat en we willen naar het Alhambra waar ik via internet kaarten voor heb besteld. Morgen bel ik Santiago Marin. Bij het Alhambra staat een enorme menigte mensen te wachten. Groepjes van tien mensen tegelijk mogen naar binnen. Zodra je binnen bent: mozaïeken. Driedimensionaal of in het platte vlak, mozaïeken. Na enige tijd word je meegezogen door de hypnotische werking van de vormen. De lijnen zijn gidsen naar je fantasie. Je fantasie is een verbinding met het universum. Niemand ontkomt eraan. Uiteindelijk sta ik aan de rand van de centrale vijver waar ik ooit op een video Andres Segovia het ‘Recuerdos de Alhambra’ hoorde spelen van Fransisco Tarrega. Het gerucht gaat dat er legioenen gitaristen naar deze vijver komen met gitaar om even te spelen. Ik kom niet verder dan een vertwijfelde “luchtgitaar” voor de foto. Ik schaam me een beetje en weet niet waarom. Met je gitaar tussen de toeristen gaan zitten spelen? Ik dacht het niet. De vermenging tussen Arabische en Romeins Christelijke opvattingen van bouwstijl zijn een bevestiging van wat je al wist.

Wie je bent, waar je bent maakt niet uit. Probeer er iets moois van te maken en leef. Toch zijn de verschillen soms zo groot tussen de Arabische en de Christelijke indrukken dat het wel moet leiden tot verwarring en onduidelijkheid. Eén voorbeeld daarvan treft mij: de fonteinen in het Alhambra. Allereerst is er de zacht kabbelende Moorse fontein waarvan het geluid, volgens de overlevering, het denken niet mag overstemmen. Daarentegen laten alle Christelijke fonteinen juist zonder enige aarzeling zoveel mogelijk gespetter en gespatter horen om maar de pracht en praal van het leven te benadrukken. Wat is ‘beter’, een kabbelende of een spetterende fontein? Ook deze oude culturen kwamen er niet uit gezien de geschiedenis vol geweld en oorlog, maar ze staan nu in een museale spagaat in Granada te wachten op ons toeristisch bezoek.

13

Eenmaal weer buiten kan ik toch niet wachten tot morgen en bel het nummer van Paco Santiago Marin. Hij neemt op en we maken ondanks mijn onbegrijpelijke Spaans een afspraak voor de volgende dag. Dan begint het te regenen. Met bakken, de straat veranderd in een rivier. Regen in Granada.

We staan voor een inham aan de Avenida America waar we gisteren ook stonden! Waarom hangen die Spanjaarden geen groot uithangbord op? We hebben er gisteren op twee meter afstand voor gestaan zonder het te weten. Paco Santiago Marin doet open en we komen in een goed en ruim atelier. Er zijn, en dat is mijn geluk, twee topmodellen ‘treinte anniversario’ (dertig jarig jubileum) die morgen worden opgehaald door de eigenaren. We hadden geen dag later moeten komen of er was geen enkel speelklaar model meer te proberen geweest. Ik speel op beide gitaren en ben overtuigd.

Vrijwel direct weet ik dat ik deze gitaren mooi vind. Wat is dat?! Het instrument trilt mee tegen je lijf. Dat doen alle gitaren. Deze gitaar klinkt helder. Dat is wel vaker. Evenwicht in de toon. De bouw is licht en explosief maar met veel diepte. Pfh. Ik weet niet precies waarom, maar het zit goed. Na een uur gaan we weg met de belofte nog contact op te nemen indien ik wil bestellen. Na bestelling sta ik een jaar op de wachtlijst, dat wel. Paco Santiago Marin is een kleine maar energieke man. Pretoogjes verlichten zijn gezicht en een Andalusisch karakter bevolkt zijn instrumenten. Het is een samenspel van indrukken waardoor je als eenvoudige sterveling niet precies weet waarom je iets wel of niet mooi vindt. De vriendelijke uitstraling van het gebied is een realiteit maar ook zijn de Moorse en Christelijke overheersing een historisch feit. Oorlog en vrede tussen compleet tegengestelde culturen zijn hier, aangevuld met zigeunerbloed en het soms extreme klimaat, in evenwicht geraakt in het DNA van de Andalusische mens. Ik kan mijn gedachten niet makkelijk 14

van de gitaar afhouden maar toch wacht ik nog een paar dagen tot we in Nederland terug zijn en stuur dan een email met daarin de definitieve bestelling van de gitaar waar ik daarna een jaar op moet wachten. Een jaar is lang, heel erg lang. Zeker voor zo’n ongeduldig iemand als ik. Maar ook een jaar gaat voorbij. De Costa del Sol zal niet verdwenen zijn en er zullen zeker weer honderden appartementen met uitzicht op zee opgeleverd zijn. Het Alhambra

wijs van menselijk grootheidswaan nog steeds zijn. De Gitanos voor de terrassen zullen gewoon doorgaan met het spelen van eindeloze rumba’s en andere snel verteerbare muziek. De flamenco puro zal zich verder terugtrekken in besloten clubs waar geen toerist meer naar binnen komt zonder connecties. Enorme reclameborden en knetterende scooters vervuilen de sfeer van de oude grote steden, maar af en toe staat in een willekeurig café iemand op en danst een Sevillanas of een Solea zonder dat iemand er om vraagt. Ze klappen het ritmische compas en juichen bij een energieke beweging van de danser. Olé!

zal er, ondanks de schoonheid van de mozaïeken, als be15

I N S PANJE

Misverstanden en hoe je er uit te redden.

We zijn een jaar verder en ik heb Santiago Marin gemaild of ik mogelijk de nieuwe gitaar begin mei kan ophalen omdat dat de enige vakantie is tot aan de zomer waarin ik vrij ben. Ik heb dit seizoen een niet zo dure steelstring gitaar gekocht met veel “recording artist korting” bij Avalon in Ierland. Een buitenkansje. Ik vraag beleefd via de mail of Santiago Marin misschien ook een “artiesten korting” heeft. Een week later is er de duidelijke reactie dat hij geen korting geeft of heeft en na deze vraag van mij geen zin meer heeft om de gitaar voor mij te maken. Huh?! Ik ben verbijsterd over de uitwerking van mijn eerdere vraag en zit het Spaans nog eens te vertalen om zeker te zijn van de inhoud. Maar het bericht is kort en duidelijk. Een jaar wachten wordt in een enkele e-mail om zeep geholpen. Ik weet niet wat ik verkeerd doe. In Ierland krijg je korting maar in Spanje niet, dat heb ik nu wel door. Maar wat maakt mijn vraag uit voor het wel of niet bouwen? Santia-

go Marin is beledigd of in ieder geval boos. Veel mensen maken nu de vergissing dat ik ongevoelig of Marin arrogant zou zijn of omgekeerd. Echter het is een cultuurverschil. Misschien wel verkeerd ingeschat door mij. Eigenlijk kan ik wel zeggen: zéker verkeerd ingeschat door mij. Maar is de reactie van Marin misschien een tikje overgevoelig? Marin topgitaren zijn niet te bestellen in Nederland want de wachtlijst is altijd gevuld. Een muziekwinkel kan wel bestellen maar een levering zal, als het instrument al wordt geleverd, jaren op zich laten wachten. Ik sta voor een dilemma. Ik wil de gitaar graag hebben maar de bouwer wil hem niet meer maken omdat ik me in de commerciële roes van de Noord-Europese marketing strategieën heb laten verleiden tot impertinentie? Impertinentie is vrij vertaald: aanmatigend, arrogant, hautain, laatdunkend, verwaand, brutaal, onbeschaamd en vrijpostig gedrag. Nee, dat kan ik niet geloven van mezelf. Ik denk terug aan het Alhambra, een kabbelende of een spetterende fontein? In mijn steenkolen Spaans schrijf ik een diep gemeende verontschuldiging voor de eventuele onbedoelde belediging met de vraag om nog eens te bevestigen dat hij de gitaar niet maakt. De volgende dag begeef ik me spoorslags naar een gitaarzaak en bespeel alles wat duur en goed moet zijn. Niets helpt. Wel voel ik een nieuw besef in me bovenborrelen. De muziek, mijn muziek moet nooit meer afhankelijk zijn van het wel of niet hebben van een topklasse instrument. Thuis pak ik een gitaar van vijftig euro uit de hoek. Een vakantiegitaar die al jaren mee gaat naar al16

lerhande kampeerterreinen. De brug is er, in de vochtige tent, al eens afgesprongen en ik heb hem weer vast gezet met twee componentenlijm en een paar schroeven. Om mijn onafhankelijkheidsgevoel te bevestigen neem ik met deze kampvuurgitaar drie stukken op van Bach uit de tweede luitsuite. Na wat extra takes en een uurtje mixen klinkt de gitaar als een klok op de opname, en ik kom een beetje tot rust. Wie interesse heeft kan contact opnemen en een mp3 van me krijgen. Haha. Met of zonder topgitaar: de muziek gaat altijd door. Door de niet aflatende stroom behoefte kwekende hypes in de media en de protserige programmering van beroemdheid vererende quizzen en wedstrijden ben ik wellicht van het pad geraakt? De Muze laat zich niet omkopen. Maar dat wist ik toch al? Drie dagen later is er weer een mail van Santiago Marin. “Hij was niet beledigd geweest maar stelde alleen zijn condities. De gitaar zal klaar staan vanaf twee mei”. Punt. Hm. Nog een beetje boos? Maar de wind staat weer gunstiger qua gitaarbouw. Zo zie je maar, de geesten hadden de zaak even op scherp gezet en laten het koord weer vieren nu. Ik schrijf hem dat ik heel blij ben met het bericht en dat de reis is geboekt. Ha, ik ben toch nog argwanend door het gebeurde en nu de reis is geboekt kan hij moreel niet meer terug. Hoop ik. Toch ben ik overtuigder dan ooit na deze kwestie dat Marin achter zijn produkt staat en dat is een mooie zaak. Ik kan wel op een gitaar van vijftig euro spelen maar een mooi instrument is uiteraard ook motive-

rend voor mijn verwende en slappe Westerse brein. Hoera dus! Nog een voorwaarde van Marin is, dat de gitaar bij het ophalen contant moet worden betaald. Omdat ik het instrument eerst wil testen maak ik liever niet op voorhand veel geld over. Marin wil, nadat de gitaar Spanje heeft verlaten, niet gaan zitten wachten op een betaling uit het buitenland. Nadat de overdracht heeft plaatsgevonden ga je de volgende dag niet nog even bij elkaar op de koffie om te betalen zal ik maar zeggen. Een nieuw instrument moet zoals eerder gezegd, ingespeeld worden en zal daardoor losser en op sommige punten ook anders gaan klinken. Zo loop je als koper altijd een risico omdat je niet weet wat het instrument zal gaan doen. Ervaring met goede gitaren kan wel een indicatie geven over de ontwikkeling van een nieuw instrument, maar zeker weten is pas mogelijk na ongeveer een half jaar inspelen. Helemaal top is zo’n instrument pas na jaren intensief spelen. Ik hou vast aan de indrukken van de Santiago Marin gitaren van vorig jaar en aan de instrumenten die ik uit vroeger jaren wel eens mocht horen op het podium van andere gitaristen. Deze gitaren hadden allen een snelle respons met veel mooi laag, zangerig hoog en een strakke, evenwichtige balans tussen de verschillende toonhoogtes. Ik ga er voor, kán ook niet anders meer, want de reis is inderdaad al geboekt en daarmee is er gevoelsmatig geen weg meer terug. Na een telefoontje met de creditcard organisatie kan ik mijn bestedingslimiet voldoende ophogen voor het te betalen bedrag. Pinnen via de giro in het buitenland kan maar 17

tot een maximum van 500 euro per dag en dat maar 7 dagen per verblijf, niet genoeg voor een handgebouwde concertgitaar. Dus nu nog een bank in Spanje zoeken waar ik zoveel contant geld kan opnemen met de creditcard. Voor de zekerheid vraag ik het adres van een bank waarvan men zeker weet dat ze zaken doen met, in mijn geval, Visa. Visa noemt de Banco Popular Español en geeft me alle adresgegevens in Granada. Ik ben nu gerustgesteld over alle voorwaarden voor een soepel verlopende aanschaf. Niet helemaal terecht zoals later zal blijken.

18

I N S PANJE

De gitaar is klaar

Na een vliegtocht van vier uur naar Malaga en een autorit langs steile bergwegen gedurende twee en een half uur parkeren we in een andere wereld, een bergdorpje in de Sierra Nevada. We laden alle bagage uit en dalen nog een kilometer af door, twee ezels brede, uiterst steile straatjes naar ons hostal. Een Spaanse variant van een Bed & Breakfast. We worden door de nauwe straatjes terug in de tijd gedwongen. Hier kan alleen een ezel of een paard een last vervoeren. Of een mens uiteraard. Alle huisjes zijn maagdelijk wit gepleisterd en de deur bestaat bij enkele ervan uit een wapperde deken. Vlak voordat we bij ons hostal zijn zien we in een van de woninkjes een paard staan met ruif en al. Geen geld voor een stal of weide. Eenmaal bij de gastvrije hostal eigenaren aangekomen nemen we plaats in onze kamer met eigen badkamer en balkon. Onverwachte luxe na het korte kijkje op wat het bergleven ook aan armoede kan herbergen. We kijken uit op de Sierra Nevada,

althans een uitloper ervan. Ik kan me voorstellen dat na verloop van tijd de steenmassa allerlei vormen zal gaan aannemen in je fantasie of voor sommigen zelfs antwoord kan geven op vragen die je stelt. Grove steenmassa met een verleden. Door deze nietigverklaring van de hoogmoed is een mens weer snel zichzelf. Klein en kwetsbaar. De volgende dag rijden we de kronkelweg die rond deze uitloper van de bergketen ligt. Iedereen houdt zich aan de wet van de weg. Snelheid niet hoger dan vijftig kilometer per uur op de rechte stukken en strak tegen de bergwand langzaam de bocht om. Bij zeer onoverzichtelijke bochten een klein duwtje op de claxon. Er is geen enkel moment van gevaar terwijl we toch heel aardig opschieten en ongelofelijke uitzichten voorbij zien komen. De Noordwestkant van de helling is groener en duidelijk toeristisch. Ik erger me enorm aan de Latijnse Berber kleding die buiten hangt bij ongeveer een dertig tot veertig souvenir winkels met allemaal hetzelfde assortiment. Natuurlijk is dit gebied beïnvloed door een leger van culturen maar om er nu maar direct een Peruaanse enclave van te maken. Bovenin Capileira eten we bij Casa Paco Lopez een heerlijke mix van lokale grillgerechten incl. een glas Rioja. We zijn in Spanje. De bergzon verschroeit in rap tempo onze voorhoofden. Het maakt niet uit, we zijn in de zachte roes van een verdovend vakantiegevoel gekomen. Vogels laten hun mooiste lentelied horen. Jonge blaadjes zwelgen in de voorjaarszon. We zijn tijdelijk onkwetsbaar. Ik hoor het zachte geluid van 19

een kabbelende fontein. Terwijl we achterover leunen met onze gezichten naar de zon horen we een aanzwellend motorgeronk. Het geluid wordt sterker en gaat over in lawaai. Voor het hekje van Casa Paco Lopez stopt een twintigtal motoren met berijders in zwart leer. Even later stroomt de Peña Moto Malaga het idyllische terras op en maakt zich op om voorlopig niet meer weg te gaan. Vrouwen en kinderen ook in zwart leer zijn een dagje uit met de voornamelijk mannelijke leden van de motorclub. Dit is ook Spanje. De grote stad maakt een rondje door de Sierra op de motorfiets. Het wordt tijd om te gaan. Morgen is het zover. We gaan mijn, volgens jarenlange traditie, handgebouwde Spaanse gitaar ophalen in Granada. Er komt een vreemde spanning over me. Een mix van absoluut geloof in de wortels van de oude Andalusische cultuur maar vermengd met de onstuitbare verandering die we voor het gemak vooruitgang noemen. Flamenco of Spaanse hiphop, Picasso of graffiti, stierenvechten of rollerskates. Een akoestische gitaar kopen terwijl zonder elektrische versterking niets meer muziek schijnt te zijn. Een kabbelende of een spetterende fontein? Morgen is er weer een dag. De volgende ochtend is het regenachtig weer. De berg is onzichtbaar. Een dichte mist omgeeft alles verder weg dan vijftig meter. Het is koud op deze hoogte. Ik heb spijt dat ik geen jas heb meegenomen uit Nederland. Een trainingsjack is het warmste kledingstuk in mijn koffer. We stappen vroeg in de auto met een lege gitaarkoffer voor de nieuwe

gitaar en vertrekken richting Granada. Ik hoop dat, als we beneden zijn, de temperatuur weer aangenamer zal zijn. Misschien koop ik een jas in Granada. Langzaam dalen we af tussen de wolkenflarden en krijgen steeds meer zicht op de weg. Twee uur later zijn we in Granada waar het regent en ontzettend druk is. De Spanjaarden proberen bij slecht weer alles met de auto te doen waar ze anders te voet zouden zijn gegaan. Uiteindelijk staan we met paraplu’s en natte gympen voor het atelier van Paco Santiago Marin. Op de kop af een jaar geleden stonden we hier ook. Nu dus met een duidelijk doel: een gitaar kopen. Julia verbaast zich, zoals ze later aan mij verteld , over de weinig accurate sfeer. Ze had verwacht dat direct de nieuwe gitaar te voorschijn zou worden gehaald. Daar waar ik altijd de ongeduld ben van ons twee, heb ik plotseling, nadat we Paco en zijn zoon Miguel hebben begroet, alle tijd van de wereld. Ik sla de paraplu wat uit en kom bij van de lange rit. Koffie verwacht ik niet en krijgen we ook niet. Koffie drink je maar thuis of in een bar. Niet bij de gitaarbouwer. Paco staat met een vrij grove vijl het staartstuk van een hals bij te vijlen: een gitaar in wording. Ik ben als door toverslag gerustgesteld door de handelingen. De enorme vijl en de ruwe gitaar zijn niet te vergelijken met de verfijning van het eindprodukt. Paco werkt rustig door tot ik in gebrekkig Spaans aan hem vraag of dit mijn gitaar wordt. Hij kijkt me aan over zijn bril en zegt me dat als ik even tien minuten ergens ga koffie drinken hij zo klaar zal 20

zijn. We lachen hardop, het ijs is gebroken. Op foto’s van vorig jaar had ik een mooie poster van Andrès Segovia gezien aan de pilaar in het atelier. Nu hangt daar een poster overheen geplakt van een festival met een afbeelding van een voor mij onbekende gitarist. Ik vraag of dit de nieuwe Segovia is. Paco schudt zijn hoofd en zegt in het woord ‘no’ vrijwel alles wat je wil horen. Segovia is niet te vervangen. Ik begrijp dat de wereld door de inzet van deze meester gitarist aan de klassieke gitaar verslingerd is geraakt, maar om nu tot in de eeuwigheid alleen Segovia als enige gitaargoeroe te hebben...er is zoveel mooie muziek gemaakt. Toch zou waarschijnlijk zonder deze man de klassieke gitaar nooit boven de rand van de tapasbar zijn uitgekomen. Dan is daar plotseling een spiksplinternieuwe gitaar in de handen van de bouwer. In de betrekkelijk spaarzaam verlichte ruimte is het bovenblad bijna wit en de zijkanten donkerder dan ik me herinner bij de vorige modellen. Ik pak de gitaar over en voel het gewicht als een vertrouwd stuk gereedschap in mijn hand. Deze gitaar klopt meteen. Ik bekijk het bovenblad. De fijne nerf loopt naar de zijkanten breder uit. Het hout is kwartiersgezaagd en is scheluw geschaafd. De binding naar de zijkant is dubbel ingelegd. De rozet om het klankgat zonder extra kleur in donker palissander met een eenvoudige lay-out. De politoer is zonder kleurstof waardoor het dennenhout van het bovenblad maagdelijk naturel is gebleven onder de lak. Het indischpalissander van de ribben en het achterblad is diep donker

bruin met een vleugje amberrood. Het achterblad is door een reep donkerder palissander gescheiden. De ebbentoets is zonder welving maar met een extra fret voor een hoge C. Er bestaat geen klassieke muziek waarin deze C voorkomt! Toch heeft Santiago Marin, die uit de traditie van de Torresgitaarbouw komt, een extra fret gebouwd op zijn dertig jarige jubileum gitaar. Humor? Uitdaging? Voorspelling? Terug naar de gitaar en de mahoniehouten hals, de overal zachte lijn zelfs in de haakse hoeken van de kop, de gebruikte stemmechanieken zijn van ongelofelijke precisie en klasse. Ik realiseer me dat ik al minstens een minuut of wat in het Nederlands sta te murmelen. “Heel mooi”, zeg ik wel tien keer. Dan ontwaak ik en sta weer in de werkplaats. Nu begint de ellende want ik moet erop gaan spelen. Hier heb ik heel erg tegen op gezien, om meerdere redenen. Allereerst ben je nooit in vorm als je net een paar uur in een auto hebt gereden en nog geen kop koffie hebt gedronken. Maar dat is bijzaak. Het probleem is dat ik al een heel jaar over deze gitaar heb nagedacht en me een beeld heb gevormd over de klank ook al heb ik echt mijn best gedaan dat niet te doen. In gedachten speel ik al een jaar op deze gitaar zonder hem te bezitten en nu ik hem in mijn handen heb kunnen er een paar dingen gebeuren. De droom kan aan stukken vallen bijvoorbeeld. De gitaar kan boven verwachting zijn uiteraard maar dat is echt irreëel. Bestaat de ideale gitaar? Bestaat de ideale man of vrouw? Bestaat de liefde voor een ander niet uit het omgaan met de voor en nadelen ondanks alles. Ook deze gitaar is ont21

trokken uit de fantasiewereld en zal een evenwicht zijn tussen de mogelijkheden en onmogelijkheden van een houten doos met snaren. Ook kan een relatie soms veelbelovend , maar na enige tijd niet vruchtbaar blijken. Meer een worsteling dan een liefdevol evenwicht tussen uitersten dus. Ik ga zitten op een wankel stoeltje met een stofferblok als voetsteun en krijg een stemvork. Al bij het stemmen van een instrument weet je het vaak. Toch is deze gitaar zo nieuw en volkomen onbespeeld dat je er eigenlijk niets zinnigs over kan zeggen. Maar ik kan niet meer terug, ik zal er aan moeten geloven. Ik stem de gitaar en net als vorig jaar vallen de geweldig precieze stemmechanieken op. Hoewel Paco die niet zelf maakt is de keuze van de mechanieken wel belangrijk. Gebruik je aluminium- assen of kunststof bijvoorbeeld? Bij aluminium is de overdracht naar de kop beter, maar is dat wel wenselijk? Demping in de kop kan ook een betere respons naar het bovenblad betekenen en aluminium is zwaarder en kan de gitaar uit balans brengen. Zo kan ik nog een halve bladzijde over de mechanieken kletsen maar hoe klinkt deze gitaar!! Goed, maar jong. Briljante sustain, maar stug in het hoog. De bassen zitten vast maar zijn sonoor. Het evenwicht tussen de registers is prachtig. De zuiverheid is vaak een probleem bij gitaren maar hier valt op hoe goed de intonatie is over de hele hals. De lage E zit een beetje vast maar die komt vanzelf los door de overdaad aan stukken in deze toonsoort. De snaren zijn absoluut niet goed voor deze jonge gitaar. Paco heeft er hoge spanning carbonsnaren opgezet. Iets wat ik

wel begrijp, want de eerste indruk is daardoor overweldigend. Echter na even spelen is een carbonsnaar te knallerig en te dun onder je vingers, en high tension is alleen lekker op grote mensuur. Dus voor deze vijfenzestig mensuur veeeel te strak. Voor de bassen zitten er d’Addario normal tensions op, bah. Slome rotsnaren vind ik dat voor deze vers van het mes ‘onbespoten’ gitaar. Ook dit probleem onderken ik en ik weet dat een gloednieuw dennenhouten bovenblad overdreven kan piepen in de bas op de snaarwindingen. Suffe bassen gaan dit gepiep enigszins tegen. Paco heeft goed nagedacht over de snaren maar ik houd er helemaal niet van. Door het gedoe met de kortingsvraag van mijn kant en de resolute reactie van Santiago Marin durfde ik in Nederland niet over snaren te mailen. Uiteraard wil ik, als gevolg van mijn krakkemikkige Spaans, eventuele misverstanden uit de weg te blijven. Daarom heb ik ook niet durven vragen of ik eigenlijk wel een koffer krijg bij deze peperdure concertgitaar. Ik zag mezelf al over de Spaanse vliegvelden sjouwen met een kartonnen doos en heb dus voor de zekerheid een lege gitaarkoffer meegenomen op de heenreis, welke nu in de auto ligt voor noodgevallen. Ik speel en speel en speel. Het kambeentje is te hoog, veel te zwaar om te spelen. Paco komt erbij staan en kijkt even mee hoe ik met gebarentaal uitleg dat ik mijn vingers te hoog moet optillen en geen snelheid krijg door het te hoge kambeentje. Met een geheimzinnige blik pakt hij van een rommelig plankje een pasklaar ander beentje dat lager is. Hij kent na zoveel jaar de stress bij gitaristen die een lange 22

reis hebben gemaakt en heeft al een tweede beentje klaarliggen. De snaren worden laag gedraaid en het lagere kambeentje wordt geïnstalleerd. Ik speel en speel en speel. Deze is te laag! Ik speel nu weliswaar met groot gemak maar sla bij elk forte door de snaar heen. Paco heeft het al gehoord en is achter mij begonnen met een compleet nieuw stukje been op maat te schaven. Na een paar doelbewuste bewegingen met de vijl past hij het beentje. Hier zien we even een klein stukje van de meesterbouwer aan het werk. Het beentje past meteen! Ooit heb ik zelf bij de slager een schenkel gehaald en na een uur of twee koken een schijfje been uitgezaagd. Na een dag drogen ben ik toen zeker drie uur bezig geweest met vijlen en schuren voordat ik de boel passend had. Paco glimlacht tevreden als het beentje naar mijn zin

is bij snelle en luide passages. Toch kijk ik nu hulpzoekend om mij heen naar Julia. Door de beentjeskwestie ben ik tijdelijk het nuchtere zicht op de klankkwaliteit totaal kwijt, ik heb steun nodig. “Hoe klinkttie?”, vraag ik. Ik zie aan haar gezicht dat ik me geen zorgen moet maken. De gitaar klinkt mooi. Plotseling is het later dan we denken en ik vraag aan Santiago Marin hoe laat de banken dicht gaan. Om twee uur zijn ze dicht en het is nu één uur. En hoe laat gaan ze weer open vanmiddag? Niet. Huh? Banken werken tot twee uur in Spanje. Dan dicht. Jij begrijp, buitenlander? Jij geld nodig? Jij voor twee uur naar bank gaan. Dus we hebben nog een uurtje... De nieuwe gitaar krijgt een koffer van zijn bouwer gelukkig en we vertrekken plotseling heel snel op weg naar een bank.

23

I N S PANJE

De betaling

Met de zoon van Santiago Marin, Miguel, en een onbetaalde gloednieuwe concertgitaar haasten we ons door waterig Granada. Het regent alweer pijpenstelen en we hebben uit het atelier extra paraplu’s meegekregen. De dichtstbijzijnde Banco Popular Español is geopend en een bankemployé met het gezicht van een uitgedroogde olijf kijkt somber door het kassiersraampje. Als Miguel in rap Spaans de zaak uitlegt verlaat hij met duidelijke tegenzin zijn gevangenisje en loopt naar een deur waar hij omslachtig een hogergeplaatste bankolijf raad gaat vragen. Nog uitgedroogder dan daarnet komt hij terug met een eenvoudige mededeling; de bank heeft op dit moment niet genoeg courante middelen om mij cash geld mee te geven. Een bank met te weinig geld dus. De paraplu’s komen nog goed van pas als we ons spoorslags naar een groter filiaal in het centrum begeven. Ik loop vooruit terwijl Miguel daarachter met de gitaar loopt en Julia de rij sluit. Ik hoor achter mij iets vallen

en duidelijk breken. Als in een slowmotion scène draai ik me om en zie hoe iemand achter Julia een tas boodschappen op de stoep heeft laten vallen. De gitaarkoffer zit nog stevig in de vuist van Miguel. Het kan allemaal gebeuren en ik veeg met een dramatisch gebaar over mijn hart terwijl ik een grimas trek naar Miguel en Julia. Zij hebben dezelfde gedachte als ik, zeker nu de spanning begint te stijgen als we op de klok kijken: nog drie kwartier voordat de banken dicht gaan. Als we het niet halen moeten we terug naar de Sierra Nevada en morgen weer naar Granada. Na vijf minuten stug doormarcheren door de plassen komen we in het centrum van Granada alwaar het hoofdkantoor in deze regio staat van de Banco Popular Español, tevens het door Visa gerecommandeerde adres in Granada zoals ik het in Nederland had doorgekregen. Een groot en imposant marmeren gebouw waar zeker wel genoeg cash aanwezig zal zijn. Even later staan we in de rij en worden dan weer na tien minuten naar een andere rij verwezen, nog een half uur, dat moet lukken. Toch wordt Miguel duidelijk ongeduldig en heeft veelvuldig telefonisch contact met Paco via zijn GSM over de vorderingen. Hij pakt mijn paspoort en creditcard en loopt met grote passen naar de andere balie. Voor ons staan twee, voor mij, onduidelijke Spaanse types. Ze kijken vanonder sluik haar rond alsof ze ieder moment de, door Miguel losjes beetgehouden, pas en creditcard kunnen weggrissen en de bank uitrennen. Ik ben nu dus definitief paranoia, ik geef het toe. Ik pak de passen uit Miguel zijn hand. “Vertrouw ik hem ineens niet 24

meer”, zie ik hem denken, maar ik kan niet uitleggen in mijn slechte Spaans waarom en durf ook niet op de, volgens mij verdachte, potentiële dieven te wijzen. We zijn gelukkig aan de beurt. De twee ‘verdachte’ Spanjaarden lopen zonder mij of de bank te overvallen naar buiten. Miguel praat. De bankbediende schudt zijn hoofd. Hij stelt een vraag aan iemand achter zich die ook zijn hoofd schudt en ik versta plotseling heel duidelijk dat Visa hier niet wordt geaccepteerd, ja American Express misschien, misschien, maar Visa niet. De man vraagt uit welk land ik kom. Olanda. Nu is het definitief onmogelijk om hier geld op te nemen met een creditcard. En de heren draaien zich om om aan te geven dat er hier geen zaken gedaan zullen gaan worden met Nederlanders met een Visa-card. Dit heeft niets met een kabbelende of een spetterende fontein te maken dit is zuivere discriminatie. Sommige Spaanse instanties zijn de nederlaag in de 80-jarige oorlog tegen Willem van Oranje en de Geuzen nog niet vergeten denk ik. Dan schiet me te binnen dat, nog geen paar minuten geleden, ik twee onschuldige Spaanse jongens van een potentiële bankroof heb beschuldigd. Nu begint Miguel de moed op te geven en ik pak mijn eigen GSM om Visa te gaan bellen. Terwijl we in de bank aan een tafeltje zitten te wanhopen zijn we nog slechts een kwartier verwijderd van de sluitingstijd van de bank. Terwijl ik de situatie uitleg aan een Visa-medewerker in Nederland staat Miguel resoluut op en dirigeert ons weer

naar buiten alwaar hij in hoog tempo door de hoofdstraat begint te zoeken naar een alternatieve bank. Het is tien voor twee als we een voor mij totaal niet op een bank lijkend kantoorpand inlopen waar Miguel nu voor de derde keer snel alles uitlegt. Hij gebaart naar ons uit de verte van het kantoor. We hebben beet! Ik leg de Visa-helpdesk uit dat er iets aan het lukken is en verbreek de verbinding. Een meisje met een kort rokje en spitse hakken in duidelijk de uitgaansleeftijd, vraagt met een serieus gezicht om mijn paspoort en card. Om hoeveel geld gaat het? Ze tikt het bedrag in en loopt naar achter. Na luttele ogenblikken komt ze terug met een enorme stapel biljetten. De stapel verdwijnt in een telmachine en wordt in handzame stapeltjes verdeeld met een elastiekje erom. Ik krijg een reçu en Miguel steekt de pakken geld in de binnenzak van zijn ietwat smoezelige regenjas. Hij kijkt me aan en lacht naar mij met nog slechts twee voortanden in zijn mond. Het is twee uur en ik heb een gitaar gekocht in Spanje. Eenmaal buiten schraapt Miguel zijn keel en stelt een cerveza voor om de droge keel even te smeren, we gaan graag akkoord. Even bijkomen van de stress. Na wat zoeken komen we in een bar met alleen staanplaatsen en een plaatstalen toog waar snel drie gevulde bierglazen staan. Ik kijk met de gitaar voor mij even om mij heen. Dit is een bar waar je als buitenlander niet snel naar binnen zal gaan, hier staan Spanjaarden met een biertje en een rokertje even te kletsen. Hier gaat het niet over toerisme en een ta25

felkleedje met peper en zoutstel. Dit is een volkskroeg en Miguel valt hier met sjofele regenjas en slechts twee voortanden helemaal niet uit de toon. Niemand kan vermoeden dat hij ongeveer tien jaar van mijn spaargeld in zijn binnenzak meedraagt. Ik voel me plotseling enorm op mijn gemak en neem een geweldig grote slok bier. Even later lopen we alweer buiten waar het nog immer regent als tijdens een gezonde Nederlandse herfstdag. Het is echter begin mei in Granada en Miguel is duidelijk in een heel goed humeur. Hij stelt voor om zeker niet weer helemaal terug te lopen door de regen maar een taxi te nemen op zijn kosten. Mooi, want mijn geld is even op. Als we de taxi instappen vraagt de chauffeur waar we heen moeten en kijkt mij aan in de achteruitkijkspiegel. “Japones?”, vraagt hij aan mij en trekt met een vinger zijn oog in een spleetje. Ik schud van nee, Hollanda, en hoop direct dat deze man de 80-jarige oorlog al vergeten is. “Dat had ik al gehoord”, zegt hij ineens in duidelijk verstaanbaar Nederlands. Midden in Zuid-Spanje een in Nederland opgegroeide taxichauffeur treffen is bijna te veel van het goede, maar toch zitten we binnen geen tijd uit te leggen hoe hij met de boot over het IJsselmeer kan varen vanuit Friesland om de bollenvelden te gaan bezoeken. Niet te geloven. Alles wordt in het Spaans vertaald voor Miguel die er nu bijzit als een buitenlander in eigen land.

je. Gevaarlijk zoet spul waar je onmerkbaar dronken van wordt en waardoor je probleemloos Duits, Frans, Spaans, Engels en Nederlands door elkaar gaat spreken, soms zelfs binnen één zin. De gitaar slaapt die avond onder mijn bed en Julia in mijn armen.

‘s Avonds geef ik hoog in de Sierra een minioptreden voor de gasten van het hostal. We drinken rosado uit het dorp26

H OOFDSTUK 2

Naar huis met een ham

De volgende dag is het al vrij vroeg dag. We vertrekken naar Malaga voor een laatste avond in Spanje. Bij het afscheid komt de hosteleigenaresse Madeleine op het idee om de lege gitaarkoffer die ik bij me had voor de gitaar te vullen met...? Een Serrano-ham. Hier in de Sierra worden de hammen niet in aircogekoelde fabrieken gedroogd maar aan de berglucht. Een lekkernij die in Nederland per ons met goud betaald moet worden. De hammen hadden we al zien hangen in het winkeltje in het dorp. Een complete achterpoot van de Spaanse bergknor, een klein soort varken, wordt in een vette katoenen lap gewikkeld en heeft inderdaad de perfecte afmeting om in een gitaarkoffer vervoerd te worden. Binnenkort is Julia jarig en wie weet is het wel een heel leuk en super lekker souvenir voor de gasten. Als we alle koffers en tassen door het dorp naar boven hebben gezeuld, staan we in het winkeltje. De ham wordt eerst gekeurd op kwaliteit door de eigenares van de win-

kel. Zij steekt een houten pin in de ham, ruikt en knikt tevreden. Wij moeten ook ruiken. Het stinkt naar varkensvet, maar ik knik bewonderend. Ik vertrouw de winkelmevrouw, haar man bereidt deze ham hier op de berg. Dit is geen toeristenplek waar we even onze portemonnee leeg gooien, dit zijn winkeltjes waar de mensen uit het dorp ook een ham kopen. Betere garantie kun je bijna niet krijgen. Dichterbij een authentieke ham zullen we niet meer komen. De ham wordt gewogen, betaald en ingepakt. Graçias Señora. Even later zit er circa vijfentwintig kilo ham als gegoten in de gitaarkoffer en rijden we weg uit de zonovergoten Sierra Nevada. Waar gisteren dichte mist en regen de bergen nog een grauwe ondoordringbare vesting maakten, daar dalen we nu langzaam langs vergezichten met de eeuwige sneeuw op de hoge toppen door dit Spaanse sprookje naar Malaga, via vliegveld en, in een dag van hier, uiteindelijk in de Nederlandse werkelijkheid terug. We lopen met een gitaarkoffer vol ham en een mooie handgebouwde gitaar door de douane en zijn thuis.

27

28

H OOFDSTUK 3

Het (gitaar)spel en de knikkers

Een meestergitaar en wat nu verder

H OOFDSTUK 3

Technische en emotionele aspecten

Het is nu drie maanden geleden dat we uit Spanje terug zijn. Ik heb sinds die tijd gespeeld, gespeeld en gespeeld en de ham is op gegaan tijdens de verjaardag van Julia. De gitaar is ronder van toon geworden en flexibeler. Vermoedelijk zal de souplesse van de toon nog toenemen in de komende maanden en jaren, maar ik kan niet langer wachten om te beginnen met opnames voor de nieuwe CD Guitarmoves. Na een vermogen aan verschillende snaren te hebben uitgegeven heb ik een setje samengesteld dat zowel flexibel als helder en zuiver kan klinken, Carbon Normal Tension voor de bassen en Savarez New Cristals voor de hoge snaren. De DPA 4006 microfoons staan op de juiste afstand van de klankkast, niet te ver en onduidelijk, ook niet te dichtbij en daarmee onverdraagzaam aanwezig. De Focusrite voorversterker is de beste op de markt, de opname gaat met 24 bit direct de computer in zonder verder signaalverlies. Mastering intern op 32bit floating point met

Dynaudio speakers als afluistering en wie dit alles niets zegt? Het is best wel okay qua sound zeg maar, oh yeah. De stukken die gespeeld moeten worden zitten allemaal als gegoten zowel de klassieke werken als de nieuwe stukken van eigen hand. Ik wil een collage aan stijlen en indrukken met als leidraad de akoestische kwaliteit van de gitaar en mijn affiniteit met al die stijlen. Bij de CD Timeline uit 2000 was er meer sprake van een turbulente tien jaar keihard werken met zowel klassieke akoestische stukken als elektrische midi-gitaar experimenten en popmuziek. Na tien jaar moest ik dat allemaal een plek geven en er een streep onder zetten: Timeline. Een chaos van indrukken met popliedjes, fusion-jazz en het Aranjuez met harp was het gevolg, maar het kon niet anders gaan dan zo. In 2002 maakte ik The Airy Ghost Of Man met een meer thematisch bedoelde instelling: Jazz, Flamenco & World. Dat deze stijlen vrijwel onverenigbaar tegenelkaar in gevecht zijn op de CD zal ik niet ontkennen, toch was er voor mezelf een haast filosofische overeenkomst tussen de stijlen. Een en ander werd nog eens sterk beïnvloed door alle muzikanten die meewerkten aan de CD, negen om precies te zijn. Tijdens een tour als contrabassist met de Miller-stijl Bill Baker Big Band kwam ik in de geboorte plaats van Glenn Miller in zijn geboortehuis tot de ontdekking dat er een ijl soort aanwezigheid hing van de geest van Miller. Uiteraard in stand gehouden door zijn muziek en de festivals in zijn naam. Later in Kansas-ci30

ty overviel me dezelfde sfeer van vergankelijke maar toch nog voelbaar aanwezige grootheid van de muzikale geesten: The Airy Ghost Of Man. Het album was een erg mooi stukje werk, alleen al door de afwisselend componerende collega muzikanten en de goede recensies, maar onverkoopbaar door de diversiteit van de stijlen en door een zeer snel verslechterende markt voor CD’s. Downloads via internet, verzadiging van de verkoop en algehele economische malaise waren rond 2002 een feit. En in welk bakje hoort zo’n CD? The Airy Ghost is een aantal malen integraal op de radio gedraaid bij meerdere late night programma’s met jazz en wereldmuziek. Na twee jaar lobby bij allerhande concertzalen en maatschappijen was mijn motivatie om te leuren met eigen werk echter op en over. Nu dus Guitarmoves. Tja, het is de vraag of je er aan moet beginnen na twee CD’s. De klassieke stukken die ik wil opnemen zijn door beroemdere gitaristen al vaker opgenomen. De investering in een dure concertgitaar is eigenlijk al een adembenemend risico op zich! De nieuwe solomuziek die ik heb gecomponeerd zal de drempel van de door popmuziek geteisterde media niet kunnen overschrijden. Ik ben het slachtoffer van mijn eigen liefde voor jazz, world en klassieke fingerstyle maar voor dit produkt is momenteel geen markt in de detailhandel nog in de media. De fans van de akoestische gitaar zijn er wel degelijk als ik de reacties van de mensen moet geloven. Het complete moeras aan gitaarfilmpjes op internet zou mij drie jaar

kijk/luisterwerk opleveren voordat ik er enigszins doorheen zou zijn. Alles gratis en voor niets zo op je scherm van amateur tot pro. Tapping of tokkel virtuozen met gitaren waar soms zelfs tweeëntwintig snaren opzitten, alles wordt al gedaan of is al gedaan. Waarom dan toch een nieuw album maken? Ik ben opgehouden mijzelf die vraag te stellen, het gaat gewoon gebeuren en daarmee uit. Een volgende belangrijke vraag is hoe een normaal mens een gitaar beluistert. Dat klinkt misschien triviaal maar als ik in sommige popnummers een akoestisch gitaarintro hoor... Vaak geproduceerd door bekwame producers en grote maatschappijen hoor ik toch echt dat er een plugje in een, misschien opzichzelf mooie, gitaar is gestoken maar onder de brug ligt een piëzo-elementje dat elk gevoel van akoestische beleving rigoureus omzeep helpt. Het klinkt hierdoor alleen nog als een gekunstelde en lelijk hard doorversterkte semi-akoestische gitaar. Bij gebruik van de akoestische gitaar tijdens popconcerten is dit soort semi-akoestische piëzogitaren de laatste jaren een feit, want makkelijk in gebruik en geen last van rondzingen! Dit foeilelijke geluid is dus de nieuwe standaard geworden door praktische overwegingen. Duurdere elementen met zowel een kwartselement in de brug als een minimicrofoon in de elektronica zitten vaak niet standaard in de gitaar en men laat het verder zo.

31

Als een gitaar nog wel wordt opgenomen met een microfoon dan wordt de microfoon soms extreem dichtbij de kast en de snaren geplaatst, om overspraak van andere instrumenten tijdens het spelen te voorkomen. Hierdoor zijn onvoorstelbaar veel bijgeluiden van vingers en snaren te horen. Het opplakken van miniatuur microfoons op de kast of in het klankgat geeft een vergelijkbaar resultaat. Het gesnerp en het tot extreme volumes opgeschroefde geluid van dit soort gitaarspel is ook erg populair geworden in veel semi-akoestische jazz en wereldmuziek maar zeker in de pop. Ik herinner mij hoe ik tijdens de Ibanez Guitar Award in de finale voor tienduizend mensen ook een (semi)akoestisch stuk wilde spelen. Mijn openingsakkoord klonk als het afschieten van Bazooka in oorlogstijd. De geluidsgolf rolde met driehonderdveertig meter per seconde door de Jaarbeurs in Utrecht. Sloeg daar tegen de achterwand en rolde over de hoofden van de aanwezige massa luisteraars weer terug naar het podium. Ondertussen was ik verder in het te spelen stuk en ik had dus een keiharde echo van mijn eigen ‘akoestische’ gitaar als begeleiding. Lekker gespeeld? Hoe klonk het? Ik heb de geluidsman een bemoedigend knikje gegeven, hij kon er ook weinig aan doen eigenlijk. Hoe dan wel? Bij een Cd-opname kan je als bespeler de intieme speltechniek gebruiken( zachter en dichtbij) of juist de “concert” benadering(ruimtelijker, verderweg maar duidelijk). Wat is wijsheid als je zowel intiemere muziek als klassieke concertstukken en volksmuziek wilt opnemen. De waarheid ligt in het midden. Er zijn

per situatie meerdere akoestische belevingsmogelijkheden. Het is moeilijk cq. onmogelijk om het iedereen naar de zin te maken. Ik heb soms een discussie van uren met collega gitaristen gehad over klank en toon maar er is geen oplossing om jazz-oren, flamenco-oren, pop-oren of klassieke oren op dezelfde manier te laten luisteren. Laat staan ezelsoren en domoren. En dan zijn er ook nog mensen die van alles houden maar wel een eigen mening hebben over hoe dat dan afzonderlijk van elkaar weer zou moeten klinken. Als ik al die stijlen toch wil opnemen dan is dat dus wederom vragen om moeilijkheden. Ik ben hier ook opgehouden mijzelf druk te maken, en zoals gezegd, het gaat gewoon gebeuren daarmee uit.

32

H OOFDSTUK 3

Actieve verkoop

Mijn website Guitarmoves.com geeft de mogelijkheid om de tracks los aan te schaffen. Dan hoeft een potentiële klant geen nummers te kopen die er volgens hem/haar niet toe doen of minder leuk gevonden worden. Het is de digitale revolutie samen met het immer voortschrijdend individualisme dat tot deze manier van verkopen heeft geleid. Ook grote online winkels en bekende bands/acts hebben dit aspect van de muziekbizz onderkend en verkopen tracks per stuk. Als je uiteindelijk dan toch alle tracks wilt hebben betaal je in totaal flink meer dan dat je ineens het hele album zou hebben gekocht, maar ja. Een heel album wordt ook gewoon thuisgestuurd met een boekje en een inlay, bij losse tracks is dat niet het geval. Mp3 is een reductieformaat waar de klankkwaliteit wordt beïnvloed tengunste van de bestandsgrootte. De echte hifi-liefhebber zal dus nooit met een mp3 genoegen nemen. Hoeveel hifi-liefhebbers zijn er nog? En houden die van gitaarmuziek? En

als ze daar van houden hoeveel van hen koopt dan ook mijn CD? Kortom, hoeveel CD’s moet ik laten persen zonder met een overschot van honderden stuks, een financieel fiasco en een kater te blijven zitten. Even rekenen. Als ik tien CD’s weggeef ter promotie en mijn moeder wil er ook één dan heb ik dus aan vijftien CD’s meer dan genoeg. De minimum oplaag voor een persing is eigenlijk bij minimaal vijfhonderd stuks pas rendabel. Oei, dat is vierhonderdvijfentachtig teveel. Ik stuur dus vliegensvlug een demo op naar een vijftal maatschappijen die allen met hetzelfde vriendelijke antwoord reageren: grotespijthelaasveelsuccestoegewenstverderniets. Niet geschoten is altijd mis. Ik bied mijn CD aan bij een aantal online stores maar daar is men meer geïnteresseerd in complete catalogi van honderd of meer albums, tracks en artiesten tegelijk. De slang bijt in zijn staart. Het complete idee rondom de opnames en de verkoopbaarheid ervan is nu al een mislukking en dat terwijl de opnames nog moeten beginnen! Ook hier zal ik me bij neer moeten leggen anders zijn de opnames op voorhand mislukt door een definitief gebrek aan motivatie in het spel en depressieve snikgeluiden van verdriet door de gitarist tijdens de stille passages in zijn muziek. Melancholie is niet erg, maar een tranendal vol ellendig zelfmedelijden is wel wat veel van het goede. Een en ander werd door mijn eigen moeder nota bene opgelost toen ik haar vertelde van mijn idee om alleen nog downloads aan te bieden van de CD. “Maar jongen, zei ze met een lichte zweem van treurnis in 33

haar stem. “Je moeder kan toch niet downloaden. Die wil een gewone mooie CD die in het laatje van de speler gaat.” Kijk dat was de druppel. Ik neem me voor op te houden mezelf druk te maken over wat dan ook en hoe dan ook of waar dan ook, het gaat gewoon gebeuren en daarmee uit. Basta.

34

H OOFDSTUK 3

De tracks

Hands On Sticks Het is mijn plan om er de CD mee te openen omdat er een saus van niets_aan_de_hand_achtige comedy_leader_ tune_sfeer uit bovenkomt. Je hoort het verschil tussen een gitaarsolo, een liftmuziekje en een dinerdansant met chocolademousse als dessert. Beatdriven zoals het hedendaagse begrip is wordt de luisteraar als het ware direct aangezet tot gezellig meedoen met de muziek of direct niet luisteren en doorkletsen. Beiden bieden de mogelijkheid voor een eventueel vervolg muziekje, te weten: track twee. Samba Time Goh, hij kan nog aardig spelen ook. Echter de latinbeat in het vervolg na de intro zal de niet-luisteraar onverstoorbaar laten doorkletsen en de wel-luisteraar een kapstok geven voor de best lastige snelheid in de loopjes. Lekkere

snelle en grillige Latin! Zo rollen we aldoende richting de volgende track! Rain in Granada Het begint met een drupje regen bij een verder wolkenloze hemel. Na de intro begint het eigenlijke regenen in de vorm van een tremolo. Met opzet is het begin akkoord van het tremolo gedeelte hetzelfde als van het beroemdste tremolostuk allertijden, het Recuerdos de Alhambra van Francisco Tarrega. Na een tel heeft echter de regenvlaag de herinnering aan dit meesterwerk weggespoeld. Telkens komt dit thema terug als een Recuerdos de Tremolo. Stiekem zit er ook nog een citaat van het thema uit Asturias van Isaac Albeniz in de basmelodie verscholen. Het is een ode aan het Alhambra in Granada waar het, toen wij er waren inderdaad echt regende(en niet een klein beetje). Ook is het een ode aan de muziek die veel componisten schreven, geïnspireerd door het Alhambra, waardoor ik weer geïnspireerd werd, tralalalala. Paso Loco (de gekkendans) Dit stuk is rondom het door kinderen veel gebruikte plaagmelodietje gemaakt: naaa nana naaaa na. Een “over the top” plagerig grapje dit stuk wat overigens niet eenvoudig te spelen is. Wie de humor er niet van kan inzien zal het door de triviale klanken meteen een stuk van niks vinden. Technisch een risico, muzikaal een risico en commercieel 35

een risico. Met andere woorden hier ga ik weer, zoals altijd tijdens voornemens van mij nu eens een heel goed verkoopbaar product te maken, volkomen de foute kant op en deze track is dan ook voor veel mensen een reden denk ik om de CD uit te zetten of door te zappen naar de volgende track. Ik vind het zelf een erg leuk en vrolijk en ook satirisch stukkie! Gipsy Dance Een door de Balkan geïnspireerd stuk. De zigeunermuziek uit die streken kan van een schoonheid zijn die grenst aan het ongelofelijke. Binnen eenzelfde stuk schieten de versnellingen en vertragingen in tempo alle kanten op en de instrumentale vaardigheid van de spelers is vaak ongeëvenaard. Het mooiste voorbeeld in dit genre is voor mij als leek de violist Roby Lakatos die zowel jazz, klassiek, en folklore tot het extreemste topniveau weet uit te voeren. Wie nooit heeft gehoord van deze muzikant moet nu snel via een online CD-store een paar tracks, nee liever de complete CD ‘Live in Budapest’ downloaden van Lakatos en zijn vrienden. Feathers Even bijkomen met een rustig stuk. Officieel had ik dit stuk eerst Love Song genoemd en was de openingsmelodie anders. Tijdens een live-concert van de wereldvermaarde speedpicker gitarist Frank Gambale speelde hij echter een

mooie jazzballade met exact en precies dezelfde noten als melodie. Parallel universum misschien? De volgende dag heb ik toen gezocht naar andere noten en kwam toen uit op een ‘bonk’ flageoletten als opening. Eigenlijk is het stukje daardoor expressiever geworden hoewel minder melodisch. Elk nadeel heb ze voordeel...zuwwemaarzegge.

No Use Fuse Voor velen is nu de kans om even naar de keuken te lopen of naar het toilet te gaan. Dit stuk is een onbelangrijk werk zoals er op elke CD wel een paar moeten staan. Als alle stukken hoogtepunten zouden zijn is de luisteraar moe voor het einde van het album of de niet luisteraars gaan zich irriteren omdat de CD aandacht blijft vragen tijdens hun conversatie. In No Use Fuse komt heel wat bluesverkeer langs dat via een vreemd latinbrugje aan elkaar wordt gespeeld. Een niemendalletje, zou ik zeggen. Even opnieuw: In dit stuk zitten jaren van ervaring samengebald. In drie minuten komen welhaast tien verschillende bluesgerelateerde riffs en licks voorbij. Een meesterwerkje in een te kleine lijst verscholen tussen de grote namen. De museumgast loopt er hierdoor argeloos voorbij zonder de schoonheid te zien. Sleeves Up

36

Roll up your sleeves, bereid je voor op flink wat werk, is de uitdrukking die volgens mij van toepassing is op dit stuk. Ik heb er een vrij snel fingerpickerstyle countryrocknummer van gemaakt met een latino middengedeelte dat weer terugvalt in, of opstijgt zo je wilt, naar de Noord-Amerikaanse speelstijl. Even volgas op nylonstrings. Fuga BWV 997 Bach met zijn luitsuites kan ik niet volledig tot zijn recht laten komen want dan ben je zo weer een aparte cd aan het maken met alleen Bach en zijn luitsuites. De Fuga die ik hier speel is wel een favoriet van me omdat ik die veel heb gespeeld als restaurantartiest. Tijdens de maaltijden van deftig Haags publiek liep ik dan door het restaurant en speelde van Bossa tot Bach. Een avond herinner ik me heel goed toen ik tijdens de Fuga door een etende meneer werd verzocht weg te gaan. “Ik hou niet van muziek”, zei hij nog en at door van zijn Nouvelle Cuisine gerecht. Smaken verschillen. Sonata Eroica De Italiaanse virtuoos Mauro Guiliani heeft me altijd geïntrigeerd en geïrriteerd door muziek te schrijven die erg gitaristisch is maar net niet kan voldoen aan de hoog verheven kunstpauselijke norm die door tijdgenoten Mozart en de jonge Beethoven zijn neergezet. Toch is de Sonata Eroica een leuk stuk en lekker klassiek.

Julia Florida Valse nr. 4 Augustin Barrios is de Zuid Amerikaan onder mijn favorieten met gezwollen melodische en soms ‘bij de beesten af’ virtuoze gitaarmuziek. Hij ging er prat op ook Indiaans bloed te hebben en speelde soms tijdens zijn concerten met een verentooi op. Misschien moet ik ook nog eens zoiets gaan doen, maar dan typisch Nederlands. Op het podium als kaasmeisje misschien? Asturias De bewerkingen van de Suite Español van Isaac Albeniz zijn niet van de lucht. Zijn pianomuziek is zó duidelijk geïnspireerd door de Spaanse gitaar dat alle gitaristen wel een paar “teruggearrangeerde“ composities van hem spelen. De meest bekende is toch wel Asturias. Fandango Uiteraard is Joaquin Rodrigo beroemd door zijn Concierto de Aranjuez. Dit concierto heb ik veel gespeeld en ook graag samen met Julia, mijn vrouw, maar dan voor Gitaar en Harp in kamermuziekbezetting. Klinkt echt alsof het zo had moeten zijn. Toch is de Fandango die ik speel één van mijn favoriete solostukken. Lekker lollig maar bepaald niet simpel.

37

Als ik terugkijk op eerdere cd’s dan komen twee stukken door de jaren heen telkens in mijn herinnering: El Mundo (CD Timeline) Latin Legs Dance (CD Airy Ghost) Omdat de nieuwe gitaar van Santiago Marin toch een heel andere indruk geeft van die stukken heb ik ze opnieuw opgenomen. Epilogue De epiloog heet Epilogue want dat klinkt chiquer dan Epiloog. Een stilistisch gefuseerd stukje van van alles en nog wat zonder ook maar een moment van schaamte voor mijn door elkaar geraakte stijlbesef. Spelen met die hap.

38

H OOFDSTUK 4

Epiloog

Was dit nu allemaal wel de moeite waard

H OOFDSTUK 4

Was het de moeite waard?

In mijn studiootje staan nu vijf dozen vol CD’s. Ik heb betaald en daar staan ze dan. Bij elkaar circa 1000 uur werk en een bende geld. Julia zegt dat ik zo niet moet denken. Zij heeft altijd van het een naar het ander kunnen zwenken zonder veel problemen of zorgen. Ik heb juist het tegenovergestelde: als ik niets deed gebeurde er ook echt niets. “Je moet er niet zo mee bezig zijn”, zegt ze dan. Zeg dat maar tegen de dakloze op straat denk ik dan ongenuanceerd... Ik ben niet dakloos gelukkig, maar wel in paniek. De laatste weken ben ik zeker acht keer wakkergeschrokken met een gierend adrenaline gehalte. Een gevoel van pure stress, dat uit het onderbewustzijn tijdens de slaap naar boven komt bruisen en je wakker maakt. Zwetend breng ik mijn wild kloppende hart tot rust en probeer dan weer in te slapen. Maar mijn hoofd houdt me uren wakker. Ik houd mij voor dat mijn gevoel minimaal 30 procent te sterk is door mijn levensfase. 47 jaar is link als het gaat om

sterke gevoelens en kan voor problemen zorgen in je perceptie. Maar als ik het percentage bijstel dan moet er toch nog wel het een en ander gebeuren. Ik begin maar eens met het wild rondsturen van CD’s naar de radio en de pers denk ik. Mooi is het nog niet, maar wel werkbaar. Kijk dat klinkt weer als een nuchtere Hollandse kijk op de dingen. Goed zo Marc. Even een non-vergelijking: Christina Aguilera heeft 350 duizend ‘Back to basics’ albums verkocht alleen in de US in de eerste maand van uitgave. Er zijn van ‘Guitarmoves’ nu ongeveer 100 stuks de deur uit. De reacties zijn uiteenlopend. Een vriendin van Julia brak spontaan in tranen uit en kocht er direct 10. Een moeder van een leerling van me vroeg of al mijn liedjes zo raar waren en wilde er absoluut geen één kopen. De waarheid zal ergens in het midden liggen. Het album luistert lekker weg maar is geen achtergrond geneuzel. Als de volumeknop laag staat blijft het geluid als een zacht gekietel in de ruimte hangen. Een kabbelende fontein die af en toe ineens vrolijk spettert? Mijn moeder is gelukkig met haar CD, die ze dus niet heeft hoeven downloaden. Ik heb mijn oude leraren er een gegeven en mijn lieve vrouw is trots op me. De vorige albums Timeline en Airy Ghost zijn in zeven jaar tijd een aantal keren op de radio gedraaid kan ik vol trots melden. Nu is het afwachten of in de overbeladen media ‘Guitarmoves’ ook zijn plekje zal vinden. Ik ben gaandeweg weer in een kalme staat van reflexie gekomen. Als het niet zo prettig was dan zou je er bijna nerveus van worden. 40

Koop nooit een gitaar? Ach, je moet doen wat je niet laten kan en stuur me een opname als je CD klaar is...

41

H OOFDSTUK 4

Reacties

Lezwyn is een virtuoos en dat zullen we weten ook...uitstekend muzikaal visitekaartje (Fret - Popmagazine)

Divers van inhoud en mooi opgenomen... (Firma Luycken - CDwinkel Leiden)

In de stijl van Tommy Emmanuel, Tuck Andress en iets dichter bij huis Harry Sacksioni.

Ik vind de cd fantastisch, echt heel mooi... (Ank van Campen - arrangeur)

(Speaker - Popunie)

Prettig in het gehoor liggende eigen stukken...zeer vloeiend.

Volgende week donderdag is jouw opname te horen in "Amoroso". (Herma Bosma - programmamaker)

(Maandblad - Gitarist)

Excels as well on own created works as the classical repertoire.

Wij hebben de CD verschillende keren gedraaid en hij is geweldig. (Marcel van Tilburg - Codaex Nederland)

(Bridge Guitar Reviews)

42

Me ha gustado mucho su musica y como toca. (Paco Santiago Marin - Constructor de Guitarras)

Mooie cd!! Heel veel dank! (Pien Dronkers - luisteraar)

Complimenten aan de componist, uitvoerder. (Gert Stegeman - docent engels)

We zijn enthousiast over de muziek... (Marista Music Compagny - distributie)

Mooie cd heb je gemaakt. gefeliciteerd! (Fernando Cordas - Gitarist)

43

H OOFDSTUK 5

Addendum

Een paar jaar later is er vreemde schade ‘onder’ de politoerlak. De gitaar is niet goed gelakt en moet eigenlijk terug naar Spanje.

A DDENDUM

Kaal hout super glad gepuimd.

Politoer

De voorgaande foto’s zijn duidelijk: er is onder de lak een grijzige beschadiging. De politoer laklaag is losgelaten van het hout en ligt ‘op’ een soort krassige vlek daaronder. Ik heb de foto’s naar Santiago Marin gestuurd en nooit antwoord gekregen. Een nieuwe politoerlaag door een bouwer in Nederland laten aanbrengen is duur. Ik vind een cursus ‘Politoeren’ bij Ron van Zaltbommel. Met zijn begeleiding haal ik de slechte politoer eraf en we zien dat de gitaar eigenlijk onvoldoende glad is afgewerkt alvorens er is gepolitoerd. Ik leer zelf politoeren(het voert te ver om dat proces hier te bespreken) en maak de gitaar weer als nieuw.

45

De eerste laag

VOOR / NA

46

Dankwoord

Dank aan hen die mijn twijfels en gejammer wilden aanhoren.

xlvii

Copyright

© 2011 Book Publishing Co., LLC - Ontopstudio.nl Music, Media and Education Marc Lezwijn, Offenbachrode 6, 2717DG Zoetermeer, The Netherlands http://www.ontopstudio.nl

- Guitar Moves website: http://guitarmoves.com

- CD ‘Guitar Moves’ at iTunes with ISBN 9789080796928 - Guitar Speed Course at iTunes

xlviii