Kloosters
Jasper van Deurzen
Ons verhaal • Agro & Co en kloosters? • Achtergrond kloosters en religieuzen • Wat maakt kloosters bijzonder • Visie op de ontwikkeling van kloosters • Voorbeelden • Beleving bij de religieuzen
Groene ontwikkelingsmaatschappij
Nieuwe duurzame economische dragers voor het platteland van Brabant
Bossen van Bezinning
Klooster? • Claustrum: afgesloten ruimte • Gebouw waarin religieuzen volgens hun regels samen wonen, bidden en werken • Complex van kapel, refter, tuin rondgang, slaapruimten • Ontworpen met nevenfuncties zoals onderwijs, opvang, tuinbouw en zorg
Situatie
Gemiddelde leeftijd religieuzen > 82 jr Aantal kloosters met religieuzen in Nbr < 45
Context kloosters • • • •
Hollandse reformatie (16e eeuw) Kulturkampf (± 1870 ) Emile Combes (begin 1900) Uniek: – grote aantal kloosters – impact op cultuur historie – Impact op landschap(svorming)
Ordes en congregaties • Verschil tussen ordes en congregaties • Onderscheid: contemplatieven, actieven, missionairen
Contemplatieven Benedictus: -Benedictijnen/Benedictinessen -Cistercienzers/cistercienzerinnen -Trappisten/Trappistinnen
Ora et labora Verstilde kloosters
Actieven
Klooster midden in de wijk
Franciskanessen Augustinessen ……..
Missie congregaties Educatie en voorlichting
Multinational
Internaat : voorbereiding op een ‘expat’ leven Sturen op afstand
Kloosters voor 1800
Bron: thuis in Brabant
Kloosters anno 2011
Waarden die worden toegekend aan kloosters 1. Religieuze aspecten en bezinning 2. Nostalgische en historische identiteit 3. Soberheid en hard werken 4. Echtheid, authenticiteit 5. Rust, stilte, afstand 6. Sociale aspecten: maatschappelijke betrokkenheid 7. Centrum van wetenschap, onderwijs en cultuur 8. Gemeenschap 9. Cultuur historische waarden
benedictus
Meditatie & bezinning, Eigen landbouw en voedselvoorziening,
Augustinus: Tolle, lege! neem en lees
Grondleggers van universiteiten in de regio Aandacht voor taal en boekdrukkunst
Franciscus Franciscus: bemint hem in elkaar
Basis en voortgezet onderwijs en zorg Kloosters?: Overbruggingszorg!
Een paar voorbeelden
Zorg residentie(s)
Koningshoeven
(na)zorg voor mensen met kanker
Vm. Domicanenklooster Mariaweide, Venlo • Nevenbestemming klooster en kapel • Stichting IPSO: Toon Hermans Huizen’
maatschappelijke opvang daklozen
Vm. Trappistenklooster Ulingsheide • Plattelandscomplex (7 ha), sinds 2002 leegstand en brandschade • Eisen Trappisten: waardig en duurzaam gebruik • Stichting Emmaus Feniks: woon-werkgemeenschap thuislozen • Rendabel: hergebruikwinkel en besparingen daklozenzorg
hospicezorg • • • •
Liefdezusters: ‘Helpen waar niemand helpt’ Hospice Bethlehem, Nijmegen Verkenning: klooster /verz.huis Regina Pacis, Hulsberg Kring meelevende leken en zorgnetwerk in de regio
Hospice Bethlehem Nijmegen Regina Pacis Hulsberg
zorg voor verslaafden • Vm. Paterklooster Gerlachushuis, Cadier en Keer • Gebouwd als ‘sanatorium voor drankzuchtigen’ • Herontwikkeling Stichting de Hoop: ideële verslaafdenzorg • Traditie van kloosterdorp: bestuurlijke en maatschappelijke acceptatie
Agnetenberg, Sittard-Centrum
Nieuwe Begijnenhofen in Duitsland • Alleen staande vrouwen met kinderen tot 18 jaar • Stichting die wooncomplexen voor deze doelgroep opzet • Verschillende geloofovertuigingen maar wel een zekere spirituele wijze van leven
Agnetenberg, Sittard centrum
Priorij Corsendonk
Brabantse Kluis Hotel Restaurant Terras Landwinkel
Weide gang feest Brabantse Ballon feesten
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
Gevoeligheden • Woonhuis voor henzelf en minder vitale medebewoners • Steeds meer stichtingskloosters • Sacrale plekken
Provincie Brabant specifiek
“ Erfgoed heeft in de eerste plaats met herinnering te maken en is eerder gevoelsbeladen. Geschiedenis is een afstandelijke reconstructie van het verleden, gebeurt volgens welbepaalde wetenschappelijke methodes en is op zoek naar verklaringen. Een eigentijdse omgang met erfgoed streeft niet uitsluitend naar behoud, bewaring of herstel, maar veeleer naar (dis)continuïteit en duurzame, maatschappelijke ontwikkeling”.
Vlaamse cultuur- en kunsthistoricus en antropoloog Joris Capensberghs
