Kinderarmoede, de erosie van de kinderbijslagen en de staatshervorming Bea Cantillon, Universiteit Antwerpen, Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck
• • • •
De evolutie van de kinderarmoede Functies en belang van kinderbijslagen De erosie van de kinderbijslagen De staatshervorming, de toekomst van de kinderbijslag en de kinderarmoede
De evolutie van de kinderarmoede
Armoede bij 0 tot 15 jarigen, België, 2006-2011 20 18
16 14 12 10 8 6 4 2 0
Armoede bij 0 tot 15 jarigen, Vlaanderen en Wallonië, 2008-2011 25
20
15
10
5
0 1
2
3
4
Functies en belang van de kinderbijslag
Doelmatigheid van de kinderbijslagen en de belastingverminderingen voor kinderen ten laste: armoedevermindering door kinderbijslag en belastingverminderingen. België, 2010, % Kinderbijslag 8,6
Armoedevermindering door: Belastingvermindering 2,9
1+2 11,5
3,3 7,3 12,1 20,2
1,1 2,3 4,5 6,9
4,4 9,6 16,6 27,1
Eenoudergezin Koppel met kinderen
16,2 7,0
5,0 2,4
21,2 9,4
Kinderarmoede (0-17j)
10,4
3,5
13,9
Alle gezinnen met kinderen Gezinnen met: 1 kind 2 kinderen 3 kinderen 4 kinderen
Procentuele verdeling van huishoudens met gewone gezinsbijslagen en sociale toeslagen, België, 2010, %
Deciel 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Gewone gezinsbijslag 5,32 6,90 8,38 9,55 11,64 13,01 12,05 13,43 10,16 9,57
Sociale toeslag 44,85 24,08 15,64 8,33 4,09 1,11 1,32 0,17 0,42 0,0
Armoederisico bij gezinnen met gewone en gezinnen met sociale toeslagen, België, 2010.
% Armoederis ico
gewone gezinsbijsla g 8,4%
sociale toeslag 59,6%
Drie functies • Horizontale solidariteit ( welvaartsniveau mag niet te sterk beïnvloed worden door het hebben van kinderen ) • Verticale solidariteit ( vooral van lage inkomensgezinnen ) • Intergenerationele solidariteit ( geen tweemaal opdraaien voor de vergrijzingskost )
De erosie van de kinderbijslag • Koopkracht maar niet welvaartsvast • = de aanname van de Commissie van de Vergrijzing bij de vooruitberekening van de kosten van de veroudering • = vervat in de zesde staatshervorming (dotatie enkel gebonden aan de prijsstijgingen )
waardoor • De horizontale en intergenerationele solidariteit sterk is afgenomen • Deels gecompenseerd door verhoogde bedragen • Maar ook deze bedragen zijn niet welvaartsvast
en Toenemende armoede onder gezinnen met kinderen, in het bijzonder bij gezinnen met een lage werkintensiteit
Figuur 1 Netto beschikbaar gezinsinkomen bij uitkering voor een koppel met twee kinderen (<3 jaar en 6 jaar) , 1 januari 2012, Vlaanderen. 3000
2500
€/maand
2000
1500
1000
500
0 leefloon
IVT
IVT+IT(2)
IVT+IT(5)
aandeel kinderbijslag
WLH min (lang) WLH max (lang) prim AO min netto beschikbaar gezinsinkomen
Bron : eigen berekeningen STASIM en SILC (update armoedelijn met index tot april 2012)
prim AO max
armoedelijn 60%
INV min
INV max
Tussentijds besluit Indien armoedebestrijding ernstig wordt genomen is het , bij beperkte middelen, nodig om in te zetten op een doeltreffend systeem van kinderbijslagen
Effecten van de Vlaamse kindpremie met een budget van 25 miljoen Euro
Wat na de staatshervorming ?
Het Vlinderakkoord vooraafgandelijk - gelijkstelling zelfstandigen en werknemers -recht op KB in de grondwet
Welke bedragen komen over ? • De dotaties zijn niet welvaartsvast • De uitgaven voor kinderbijslagen worden verdeeld volgens een demografische sleutel zonder rekening te houden met verhoogde bedragen • Verschillen in plus en in min worden geëgaliseerd in de sokkel ( in afbouw na 10 jaar )
Aandeel van de verhoogde schalen in het totaal (werknemersstelsel) Percentage kinderen verhoogde schaal
Percentage uitgaven in verhoogde schalen
Verhoogde schaal = Art.50bis (wezenbijslag) Art.42bis langdurig werklozen en gepensioneerden Art.50ter invaliden Art.41 éénouderpremie
20
Dat betekent dat De deelstaten in toenemende mate uit de eigen begrotingen zullen moeten putten , vooral in Brussel en Wallonië
Een uitermate complexe operatie - Gelijkschakeling werknemers en zelfstandigen : moeder of vader ? ( als voorbeeld ) - Zolang de gelijkschakeling niet gerealiseerd is : volgens welke verdeelsleutel zullen de middelen verdeeld worden over de stelsels ? - Het woonplaatsbeginsel : quid kinderen in het buitenland ? - Een centraal kadaster zal nodig zijn : hoe beheren ? - Quid de omgekeerde discriminatie ( cf zorgverzekering ) - Waaruit worden de middelen geput ? ( SZ ? ) - … die onvermijdelijk lang zal duren
Een waarschuwing om te eindigen
