2
Inhoud 4
Kim Kötter: mooi, slim en zakelijk
7
PSM bloeit op uit reorganisatie Thales
8
Vergrijzing is business voor Zwolse Abbott
Oost NV
Kim Kötter
Twente is niet zielig, en dat beeld moet al helemaal niet in Den Haag worden opgehangen, aldus Toon van Asseldonk, de nieuwe directeur van Oost NV, de rechtsopvolger van de OOM.
De Twentse Miss Universe 2002 koopt rechten van miss-verkiezingen.
4
16
12 Beurs heeft weer oog voor ‘smallcaps’ als Nedap 16 Toon van Asseldonk kijkt naar periode na sluiting vliegbasis 21 Alfred Nijhuis tapet Ten Cate in 24 Beeldverslag Memphis 34 Sociale werkvoorziening asociaal geleid
41 Special Expo on Horse: waarderende woorden van deelnemers en coaches
PSM
7
Hengelose PSM levert motoronderdelen voor Ariane-raketten. Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische radioprogramma ‘Memphis’ dat elke eerste zaterdag van de maand wordt uitgezonden via Radio Oost. De opnames vinden op dinsdag daaraan voorafgaand plaats in de TOS-ruimte van het Arke Stadion in Enschede. Daarnaast fungeert Twentevisie als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente. Uitgever MediaSales Nederland bv., Anninksweg 50, Hengelo, Postbus 702, 7550 AS Hengelo, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail:
[email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie Martin Wermer Blad managers Anno Oude Engberink, Marion Kosterink Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur) Mario van Santen, Martin Steenbeeke, Eric Brinkhorst (fotografie), Jaap Baart (fotografie columns) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baart
IKT-voorzitter Geert de Raad benadrukte in zijn jaarrede het belang van technologische innovatie binnen het bedrijfsleven en pleitte voor vergroting van de kennisproductiviteit. In de forumdiscussie ging het om innovatie binnen het regionale openbaar bestuur: het idee om over te gaan op het instellen van een VOF Twente.
58
Management
11
Notarieel Advies
15
Online Strategie
18
Nieuws en Feiten
23
Juridisch Gezien
27
Financieel Accent
29
Onroerend Goed
39
Personeel en Organisatie
50
IKTelgids
57
IKTvisie op ...
67
Scope en IKT-nieuws
68
Twente Agenda
58
Innovatie in bedrijf én bestuur
60
Cirex investeert in groei
62
Het Roessingh integreert ICT in de gezondheidszorg
64
Cogas promoot aardgasauto
65
UT biedt wireless testbed
Ik geloof niet dat ik in de wieg gelegd ben voor een leidinggevende functie. Ik ambieer het ook niet, want ik zie die chefjes, managers en andere heel belangrijke mensen bij al die bedrijven veelvuldig vergaderen. Beroepshalve val ik die categorie mensen vaak lastig; dan verexcuseer ik mij keurig omdat ze voor mij uit de vergadering zijn gekomen, maar meestal verzuchten ze dat ze juist blij zijn even te kunnen ontsnappen. Naast slapen en vergaderen blijft er dan weinig tijd over om te leven, volgens mij. Ik voetbal met een jongen die bij Vredestein werkt en op zaterdagmiddag al zit te mopperen dat hij maandag weer aan het werk moet. Sneu hoor. En hoe onbelangrijker het gesprekspunt tijdens een vergadering is, hoe langer er over gepraat wordt, want ineens heeft iedereen verstand van zaken. Moet je voor de gein eens een raads- of commissievergadering bij u in de gemeente bezoeken. Miljoeneninvesteringen zijn hamerslagen, over de kleur van de nieuwe buitendeur wordt oeverloos geouwehoerd. Nergens dan in de wereld van de chefjes en directeuren worden de eigen kwaliteiten zo overschat. We hebben wel eens overwogen om alle mooie verhalen van de bedrijven die we ooit bij Memphis te gast hebben gehad na te lezen en te bekijken wat er van terecht is gekomen. Het eerste begin was niet echt bemoedigend. Ik was voor de verhuizing van Reesink (van Zutphen naar Apeldoorn) te gast in hun oude gebouw. Daar hadden ze nog een afdeling waar de post via ingewikkelde laatjes bij een chef naar binnen werd geschoven, want zomaar binnenlopen dat mocht niet in de jaren vijftig en zestig. Nou is Reesink een heel leuk bedrijf, maar ik ken veel bedrijven waar de managers anno 2003 vanachter hun computers via mailtjes het bedrijf denken te leiden: management by mail. Nee, dat zijn niet de allerbeste leidinggevenden, het zijn slapjanussen. Maar ondernemingsraden laten mij soms zien hoe het in dat desbetreffende bedrijf toegaat. Er zijn veel bedrijven waar de directie vooral druk is met organogrammen, beoordelingsgesprekken via notulen op hun intranet zetten, zich riante vergoedingen toekennen (zoals in dit blad maar weer eens beschreven is over een bedrijf als Top Craft) of frequent met het management gaat fietsen in de Ardennen of varen op het Tjeukemeer terwijl verder in zo’n bedrijf nooit ergens geld voor is. Het ligt erg vaak niet aan de economie of de kwaliteit op de werkvloer: er zijn onvoldoende goede managers in dit land!
(fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail:
[email protected], Website: www.ikt.nl Advertentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Jeroen Achterberg, Willeke Assink, Aleid Kluivers, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail:
[email protected] Advertentiemateriaal aan MediaSales Nederland bv., Postbus 702, 7550 AS Hengelo Privé-abonnementen Kosten: € 35 per jaar (10 nummers). Opgave: alleen per fax 074 - 250 35 13 of E-mail:
[email protected] Basis lay-out & vormgeving TerZake. reclameadvies, Hengelo Lithografie Laserline, Hengelo Druk Roelofs, Enschede Coverfoto Eric Brinkhorst, Beckum Oplage De oplage bedraagt ongeveer 6.500 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde ‘decision makers’. Artikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © MediaSales Nederland bv
3
Commentaar
Innovatie in bedrijf en bestuur
Rubrieken
Twente visie. 09/2003
4
Kim Kötter
‘Glamourgirl
Ze is echt betoverend mooi. En bloter dan op de cover van dit magazine zult u haar niet snel aantreffen. Dat wil ze niet. Fraai geboetseerd, onschuldig sensueel, zonder aanstootgevend te zijn. Het mocht wat kosten: fotograaf Eric Brinkhorst heeft een hele avond in een studio gewerkt om deze niet geretoucheerde foto’s te maken. Kim Kötter uit Losser was de Nederlandse Miss Universe 2002, ze werd vorig jaar vierde bij verkiezing van Miss Europe en was uiteindelijk op acht na Miss Universe. Hoe nu verder, want haar studie heeft ze afgebroken, ze is pas 21 jaar Met een mooi snoetje en een lekker lichaam kom je in dit land heel ver, maar Kim Kötter bouwt zelf serieus aan het merk en het bedrijf Kim Kötter Lifestyle.
Twente visie. 09/2003
(door Jan Medendorp)
Ondanks haar schoonheid was Kim in haar tienerjaren onzeker en schuchter. Pa Kötter (een succesvol zakenman die zijn bedrijven heeft verkocht en nu haar manager is na eerder slechte ervaringen met andere managers) gaf zijn dochter op bij de Miss-verkiezing in Twente (in 2001). Dat was een makkie. In het Misscircus dat daarop volgde en waarbij ze de halve wereld over is geweest, hield ze de
overstappen, ik zou volledige redactionele vrijheid krijgen als ik zelf maar zou zorgen voor genoeg adverteerders.” De pagina verschijnt inmiddels vrijdags om de twee weken op de achterkant. “Ik vond het eigenlijk wel heel vervelend ten opzichte van de Telegraaf, maar die namen het heel sportief op, ‘natuurlijk die kans moet je pakken, no-hard feeling’, dat vond ik wel heel fijn.”
Rechten De rechten en organisatie van zowel de Miss World als de Miss Universe-verkiezing in Nederland zijn in handen van Hans Konings. Miss World start in de regio, bij Miss Overijssel. De Miss Universe-verkiezing is chaotischer, met meer voorronden waaraan niet zelden keer op keer dezelfde meisjes meedoen. Het lijdt in Nederland dus jaarlijks tot
5
wees aanbod als belspelpresentator af
wordt businesschick’ ogen goed open. Ze kent de kritiek dat dergelijke verkiezingen vrouwenonvriendelijk zijn en niet meer inhouden dan een soort vleeskeuring. Het is niet allemaal koek en ei, de dames staan elkaar soms bijkans letterlijk naar het leven.
‘Ik wil graag Hans Konings opvolgen als organisator van de Miss-verkiezingen in Nederland’ Ze zag de angst in de ogen bij haar collega’s uit Amerika en Israël in Nigeria (bij wie ze in de auto zat) voor terroristische aanslagen. En ze weet ook dat, hoewel ze daarvoor het perfecte lichaam heeft, haar Miss-kroontje een succesvolle carrière als model in de weg staat. “Een model is geen Miss, bovendien ben ik met mijn 21 jaar eigenlijk al te oud. Ik heb een paar keer gesproken met Elite, het grootste modellenbureau ter wereld en ik ga waarschijnlijk wat doen als begeleider van modellen.”
Tubantia De Telegraaf voelt altijd haarscherp aan wat het publiek wil en vroeg Kim na haar uitverkiezing voor het regionale katern Twente Vandaag een lifestylepagina te maken. Met kans op meer in de toekomst om bij de pagina Vrouw te komen werken. Die pagina is slechts twee keer in Twente Vandaag verschenen, toen belde Tubantia. “Ze vonden het stom van zichzelf dat ze daar niet eerder aan gedacht hadden, of ik wilde
Samen met fotograaf Eric Brinkhorst maakt ze de pagina over mode, make-up en eigenlijk alles wat met lifestyle te maken heeft. “Hij heeft veel creatieve ideeën.” Ze is erg gelukkig met haar werk voor de regionale krant. “Ik krijg daar heel veel reacties op. De drempel naar mij is verlaagd.” En dat is deels de bedoeling, want alleen van die pagina kan ze niet leven. Ze heeft wel een knalgele Beetle van Huiskes Kokkeler in bruikleen gekregen, die blijkbaar vermoeden dat andere meiden het voorbeeld van Kim zullen volgen.
twee fraaie Miss-sen, uit commerciële overwegingen worden die gepresenteerd in mei en september. Ze heeft aan den lijve meegemaakt hoe die verkiezingen in hun werk gaan. Dat kan mooier, beter en vooral chiquer, vindt ze. “Het is vaak in discotheken zonder catwalk, soms zelfs wat ordinair met gillende mannen die roepen dat ze tieten willen zien.” Ze wil proberen er wat beters van te maken en heeft daarom voor een periode van drie jaar de licentie van de rechten van de verkiezing tot Miss Overijssel gekocht.
Belspel-girl Per 1 juli 2003 staat Kim Kötter Lifestyle als eenmansbedrijf bij de kamer van koophandel geregistreerd. “Ik bedenk en organiseer shows in opdracht van bedrijven. Ik heb inmiddels elke week wel ergens een presentatie, van sinterklaas tot WarChild en verschillende modeshows.” Met haar universitaire studie beleid en organisatiewetenschap is ze na het eerste jaar vooralsnog gestopt omdat het niet te combineren was met alle werkzaamheden rond de verschillende Miss-verkiezingen, tegenwoordig heeft ze zangles omdat ze vindt dat ze voor het presentatiewerk meer moet kunnen. Presentatiewerk doet ze ook wekelijks bij het lokale station Twente FM waar ze samen met Jeroen Rozendaal een programma maakt. En diep in haar hart hoop ze in de naaste toekomst een televisieprogramma voor kinderen te maken. “Jochem van Gelder is echt een voorbeeld voor mij, hoe hij met kinderen omgaat vind ik echt geweldig.” Ze heeft overigens al een aanbod gehad van een commercieel station om een belspelletje te presenteren, maar na ampele overwegingen (“het leek me wel heel leuk, ook om de ervaring”) heeft ze dat afgeslagen. “Ja, dan word ik helemaal zo in de hoek van domme blondjes gezet.”
‘Ik heb stad en land afgelopen om meisjes te interesseren in de verkiezing’ “Ik heb stad en land afgelopen om meisjes te interesseren in de verkiezing. Uiteindelijk deden er zestig meiden mee. We hebben eerst voorrondes gehouden en uiteindelijk gingen er tien naar de finale.” In september werd in ’t Bölke in Enschede, dat bekend staat als een uitgaansgelegenheid voor gays, de eerste verkiezing gehouden. Waar saillant genoeg Hans Konings in de jury zat. Konings staat niet bepaald bekend als een fijnzinnig man die de verkiezingen louter organiseert om de meisjes verder in hun carrière te helpen. “Die verhalen ken ik, maar ik kan nog wel een hoop van Hans leren en ik wil in dat vak ook graag doorgroeien. Ja, ik zou Konings graag over een paar jaar willen opvolgen.” ■
Twente visie. 09/2003
Geïnteresseerd in een verfrissende blik op uw bedrijf, product of dienst?
www.frisseblik.nu
BuroMax creatieve communicatie Grotestraat 13 7591 DK Denekamp telefoon 0541 35 43 66 email
[email protected]
Ariane-raket levert werk, omzet, prestige en nieuwe klanten op voor PSM
‘We zien geen flinter terug’ Geen autofabrikant durft meer een auto af te leveren zonder navigatiesysteem. Hoe mooi en uitgebreid ook, de systemen worden gevoed met informatie van Amerikaanse satellieten. Europa wil daar niet langer van afhankelijk zijn en heeft ESA, de Europese tegenhanger van de Amerikaanse NASA, opdracht gegeven 35 satellieten in een baan om de aarde te brengen. Dat gebeurt met Ariane-raketten en die zijn voor wat betreft de hoofdmotor afhankelijk van het werk van het Hengelose PSM. Wie? Precision Sheet Metal dat elf jaar geleden is voortgekomen uit een reorganisatie bij Thales, toen nog Signaal.
(door Jan Medendorp)
Soms blijken faillissementen of reorganisaties helemaal niet zo slecht uit te pakken. Voorbeelden zijn Van Heek, Wärtsilä, Ericsson, maar ook Thales dat ongeveer elf jaar geleden besloot de plaatwerkafdeling te verzelfstandigen. Jan Geerdink zag er wel brood in, zocht contact met Sybren Zandstra en begon voor zichzelf. Thales beloofde klant te blijven: “We zijn nog steeds ‘preferred supplier’, zoals dat heet.” Omgekeerd is PSM is nog maar voor circa 15% afhankelijk van de bestellingen van Thales. “PSM is doorgegroeid van een specialist in plaatwerk tot een modulebouwer. We ontwikkelen de behuizingen voor frames, we brengen de mechanica en elektronica bij elkaar.” PSM maakt bijvoorbeeld de behuizingen van röntgenapparaten en bloedtransfusiemachines. Ook werkt PSM voor de halfgeleide industrie, ASMI is bijvoorbeeld een klant.
OOM De ballonnen konden weer weg toen bekend werd dat de Chinezen zich voor 200 miljoen ingekocht hebben in het project. Want die willen natuurlijk compensatieorders. “Voorlopig worden er nog
dertig Ariane 5-raketten de ruimte ingestuurd. We zijn ook al betrokken bij de ontwikkeling van de Ariane 6 en daarnaast bij de ontwikkeling van een kleinere variant, de Vega-projecten. Natuurlijk zorgen de Chinezen voor een druk op de prijzen, maar ze kunnen nog niet dezelfde kwaliteit leveren.” “Wij zijn heel erg afhankelijk van de keuzes die de politiek maakt. En gelukkig zijn de laatste jaren verstandige beslissingen genomen. In Den Haag roept iedereen over kennisindustrie en technologie, maar zonder ons soort bedrijven krijg je geen kennisindustrie en houd je dat ook niet in stand. De mensen van de ontwikkelingsmaatschappij zie ik bijvoorbeeld zelden. Ik vind dat er meer aandacht mag zijn bij dat soort instanties voor het MKB.” ■
7
Jan Geerdink nam de plaatwerkafdeling van Thales over en bouwde aan een bedrijf met 75 mensen en grote opdrachtgevers als de ESA.
Nieuwe klanten Bij PSM (dat sinds de oprichting jaarlijks groeide met 15%) werken nu zo’n 45 mensen. Ruim drie jaar geleden nam Geerdink Precisie Industrie Van den Akker (ook Hengelo, 30 werknemers) over. Dat bedrijf is bekend dankzij het werk voor de Europese Ariane-raket. Weinig overeenkomsten op het eerste gezicht. “Er is vooral inkoopsynergie.” “Wij leveren voor de hoofdmotor van de Ariane die de 800 ton gewicht de lucht in moet zien te krijgen, alle brackets, alle verspaningsdelen.” Dus feest toen bekend werd dat er 35 satellieten met de Ariane de lucht in geschoten worden? “Ja, van al die 60 meter lange sigaren zien we geen flinter terug. Per motor zit er ruim 50.000 euro aan werk voor ons in. En via dat soort ‘key-customers’ krijgen we ook andere klanten binnen.”
Twente visie. 09/2003
8
Rinze Valk, een Fries in Zwolle die werkt voor de Amerikanen: “De Amerikanen zijn enthousiast over Nederland, over Zwolle, over de kwaliteit van het personeel, het ‘commitment’ van de lokale overheid.”
Twente visie. 09/2003
Als je ooit in een ziekenhuis voeding van Abbott krijgt, is dat geen gunstig teken. Abbott maakt wat vroeger in de volksmond astronautenvoedsel heette. Het bedrijf ontwikkelt, produceert en verkoopt farmaceutische, diagnostische, ziekenhuis-, agri- en speciale voedingen zoals zuigelingenvoeding en klinische voeding. “Vergrijzing is voor ons geen spookbeeld,” zegt directeur Rinze Valk, die al veertien jaar aan het Zwolse bedrijf is verbonden.
(door Jan Medendorp)
Vergrijzing is business voor Abbott in Zwolle
Banen voor het oprapen Mensen worden steeds ouder en veelal met een zwakkere gezondheid; Abbott vaart er wel bij. “Wij leveren specifieke voeding, hetzij als sondevoeding of als drinkvoeding. Voor leukemiepatiënten bijvoorbeeld hebben we sinds een paar jaar dankzij nieuwe technologieën andere producten ontwikkeld, namelijk voeding die gemakkelijker wordt opgenomen in de stofwisseling die te lijden heeft gehad van al die chemotherapieën. Dat doet me erg goed. Ik ben pas in zo’n kliniek geweest en dan ben ik echt blij dat ik er aan meewerk hun leven te verlichten.”
Witte raaf Economisch gezien is Abbott in Zwolle een witte raaf. Waar andere bedrijven in de afgelopen jaren een regen aan slecht nieuws lieten neerdalen, gaat het gemopper bij Abbott niet verder dan over een stroomstoring, het zoeken naar uitbreidingsmogelijkheden en het vinden van goed personeel. Abbott zit al sinds 1960 in Zwolle maar sinds een jaar of tien gaat het crescendo en is er een stroom aan investeringsprogramma’s van 120 miljoen euro in de afgelopen 5 jaar gepasseerd.
‘Doe maar gewoon waar je voor staat, eigenlijk heel conservatief en voorzichtig’ Abbott is een multinationale farmaceut met het hoofdkantoor in Chicago. Het bedrijf (17 miljard dollar omzet) staat in de top tien van beursgenoteerde farmaceutische industrieën. Er werken wereldwijd circa 77.000 mensen van wie 320 in Zwolle, onderdeel van de divisie voeding. En toch zullen weinig mensen het bedrijf kennen. “We hadden een erg voorzichtig beleid met betrekking tot profiel en uitstraling. Een beetje no nonsense, doe maar gewoon waar je voor staat, eigenlijk heel conservatief en voorzichtig.”
Ruilverkaveling Abbott heeft in totaal tien voedingsfabrieken waarvan er zes in de Verenigde
Staten zelf staan en vier daarbuiten. “En van die bedrijven buiten Amerika zijn wij verreweg de grootste.” Zwolle werd (mede dankzij de hoge productiviteit) halverwege de jaren negentig een speerpunt van de Amerikanen. De Overijsselse Ontwikkelingsmaatschappij werd ingeschakeld om de uitbreidingswensen te realiseren. “We zaten klem in onze expansiemogelijkheden en konden geen kant meer op.” Maar ook de OOM kreeg het niet voor elkaar de directie van IJzerleeuw te bewegen de grond niet voor de staatsloterijprijs te verkopen. “We hebben toen aan de overkant van de weg twee grote bedrijventerreinen over kunnen nemen en we hebben bedrijven daar uitgekocht. Maar dat was niet ideaal. We hebben toen een soort luchtbrug over het spoor heen moeten ontwikkelen met alle extra kosten van dien.” Onlangs (op 8 oktober) hebben de bedrijven uiteindelijk toch aan ruilverkaveling gedaan. In 2005 wordt op die plaats alweer een nieuwe hal gebouwd.
Tientallen banen Abbott in Zwolle is met alle respect een gewone productielocatie. “Ja, wij kosten alleen maar geld. Wij maken budgetten op basis van het 0-principe, aan het eind van het jaar moeten wij op nul uitkomen, dan hebben we het goed gedaan.” En dan heeft Valk ook geen last van de Amerikanen. “Dan kan ik heel goede zaken doen als het om investeringen gaat. Afspraak is afspraak en dat betreft dan de financial performance bottomline.” Valk denkt dat het succes van zijn bedrijf voortal te danken is aan de kwaliteit van de mensen die er werken. “Ze zijn erg toegewijd en hebben vaak lange dienstverbanden. Wij leveren vanuit Zwolle aan alle landen ter wereld, behalve aan Amerika zelf. We leveren bijna tien jaar ook aan Japan en onze Japanse klantenkring stelt heel hoge kwaliteitseisen. Dat zegt dus wat over ons bedrijf.” En goede mensen zoekt Abbott nog steeds. Er staan nu zes vacatures open, volgend jaar komen daar dertig nieuwe banen bij en ook in de jaren daarna zal de capaciteit verder uitgebreid worden. En als gevolg van het terughoudende beleid in de afgelopen jaren is Abbott in en om Zwolle onvoldoende bekend. “Bij het werven breekt ons die onbekendheid op.”
Eigen ontwikkeling “De arbeidsmarkt was in de afgelopen jaren krap, het was erg lastig om goeie mensen te vinden. Er zijn ook vaak procedures mislukt. De arbeidsmarkt wordt nu wel wat ruimer maar dat wil niet zeggen dat er ook kwalitatief potentieel aanwezig is. Tweederde van onze medewerkers heeft een MBO-opleiding, de rest is HBO of universitair geschoold. Het gaat om specifieke kennis en kunde. Echt veel handwerk hebben we niet meer, het zijn doorgeautomatiseerde processen.” Maar de zwakte van de Zwolse vestiging blijft dat het maakt wat de Amerikanen hebben ontwikkeld. En daarom wil de Ontwikkelingsmaatschappij graag met de Amerikanen om tafel om te bespreken om ‘research and development’ naar Zwolle te halen. Valk sluit dat niet uit. “De Amerikanen zijn enthousiast over Nederland, over Zwolle, over de kwaliteit van het personeel, het ‘commitment’ van de lokale overheid.”
9
‘Onze onbekendheid breekt ons op bij het werven’ De voordelen van het als volgzaam bekend staande personeel in en om Zwolle (standaard draagt bijvoorbeeld iedereen zonder morren hoofdkapjes en witte jassen) bleken nadelen toen Abbott bekend maakte de productietijd uit te breiden van vijf maal 24 uur naar zeven maal 24 uur. Werken op zondag was niet gewenst. En dan nog even over die stroomstoringen: Essent heeft afgedaan als stroomleverancier bij Abbott. Als Valk zijn productie haalt, heeft hij geen problemen, maar als de machines stilvallen als gevolg van stroomuitval, zit hij voor het blok. “Dat kost uren aan schoonmaken van de machines en het opnieuw starten van de productie, dan praat je over tonnen. Nee, Essent heeft de leveringsvoorwaarden goed dichtgetimmerd. Bovendien gaat het om problemen in het netwerk en ik heb te maken met de distributeur. Maar ik kan je wel verzekeren dat ik na alle gezeur met Essent wel ben overgestapt naar een andere leverancier. Dan moeten ze het maar in de portemonnee voelen.” ■
Twente visie. 09/2003
Voor het verkrijgen of beëindigen van deze rechtspersoonlijkheid zal een notariële akte verplicht zijn. Onder de nieuwe wet zal het ook mogelijk zijn bij notariële akte een openbare vennootschap om te zetten in een B.V. en vice versa. De voor vennootschappen zo specifieke fiscale transparantie blijft gehandhaafd voor de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting. Voor het bedrijfsleven, maar ook voor de vrije beroepsbeoefenaren is het wetsontwerp van groot belang, aangezien personenvennootschappen in de praktijk veelvuldig worden gebruikt. De voornaamste wijzigingen die het wetsontwerp brengt zullen kort worden behandeld.
Vennootschap = overeenkomst? Het contractuele karakter van de vennootschap is in beginsel gehandhaafd. Dit ondanks het feit, dat de vennootschap ook rechtspersoon kan zijn. Consequentie is dat de algemene bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek (BW) die betrekking hebben op overeenkomsten in beginsel van toepassing zijn, tenzij dit uitdrukkelijk is uitgesloten of bijzondere bepalingen zich hiertegen zouden verzetten. Bij vennootschappen die rechtspersoon zijn kunnen de algemene bepalingen van het rechtspersonenrecht van Boek 2 BW ook van toepassing zijn, voorzover de nieuwe wet er naar verwijst.
Openbaar of stil Onder het huidige recht is bepalend voor de vraag of er sprake is van een maatschap of vennootschap, het in de praktijk lastig te hanteren criterium van beroepsof bedrijfsuitoefening. Dit onderscheid wordt in de nieuwe wet afgeschaft. Van belang wordt de vraag of sprake is van een openbare of van een stille vennootschap. Voor de openbare vennootschap gelden drie eisen:
• de vennootschap moet gericht zijn op het uitoefenen van een beroep of bedrijf; • zij moet op een voor derden duidelijk kenbare wijze naar buiten optreden; en • zulks moet geschieden onder een door haar als zodanig gevoerde naam. Consequentie hiervan is, dat de vele beroepsmaatschappen, die op een voor derden duidelijk kenbare wijze naar buiten optreden, in het vervolg door het leven zullen gaan als openbare vennootschappen. Bovendien kunnen zij kiezen voor rechtspersoonlijkheid. Ongeacht de rechtspersoonlijkheid zullen alle openbare vennootschappen moeten worden ingeschreven in het Handelsregister. Dit geldt straks, anders dan thans, ook indien uitsluitend sprake is van beroepsuitoefening. Voor het ontstaan van een openbare vennootschap is niet vereist, dat de vennootschap is ingeschreven in het Handelsregister. Tot het moment van inschrijving zijn derden te goeder trouw beschermd als zij handelen met de vennootschap.
de vennoten en ontstaat - net als onder het huidig recht - een afgescheiden vermogen ten behoeve van de schuldeisers van de vennootschap.
Aansprakelijkheid Volgens het wetsontwerp is iedere vennoot bestuurder, tenzij bij of krachtens de overeenkomst anders is bepaald. De hoofdelijke aansprakelijkheid van alle vennoten voor de schulden van de vennootschap gaat nu ook gelden voor vennoten van een openbare vennootschap, die een beroep uitoefenen. Nieuw is ook dat een vennoot van een openbare vennootschap helemaal niet aansprakelijk is voor een tekortkoming die hem niet kan worden aangerekend. Uitsluitend bij de stille vennootschap (de maatschap) zijn de vennoten voor gelijke delen aansprakelijk, tenzij anders is bepaald in de akte. Interessant is, dat het wetsvoorstel bepaalt, dat vorderingen tegen uitgetreden vennoten (of hun erfgenamen) verjaren door verloop van 5 jaar na inschrijving van hun uittreden in het Handelsregister.
Rechtspersoonlijkheid Nieuw is de mogelijkheid voor de vennoten van de openbare vennootschap, dat zij kunnen opteren voor rechtspersoonlijkheid. De vennootschap wordt dan eigenaar van de goederen en kan zelfstandig schulden aangaan. Dit is vooral makkelijk bij toe- of uittreden van vennoten, aangezien ter gelegenheid hiervan géén leveringen van goederen meer hoeven plaats te vinden. Overigens vertoont het wetsvoorstel in zoverre een lacune, dat de regeling omtrent toetreding van een vennoot, zonder dat sprake is van opvolging van een vennoot, niet expliciet is geregeld. Deze onduidelijke situatie moet de wetgever nog wel oplossen. Voor het verkrijgen van rechtspersoonlijkheid moet de openbare vennootschap voldoen aan de navolgende eisen: • in een notariële akte, inhoudende de vennootschappelijke bepalingen, moet zijn bepaald, dat de openbare vennootschap rechtspersoonlijkheid heeft; • de vennootschap moet zijn ingeschreven in het Handelsregister; de dag na de inschrijving vangt de rechtspersoonlijkheid aan. De openbare vennootschap die rechtspersoon is, kan deze ook weer opgeven. In dat geval moeten de goederen van de vennootschap worden ingebracht in de vennootschappelijke gemeenschap van
Commanditaire vennootschap (CV) De CV wordt gehandhaafd en is in het wetsontwerp altijd een openbare vennootschap. De commanditaire of stille vennoten (denk aan beleggers) kunnen net als onder het huidig recht aansprakelijk vennoot worden bij overtreding van het beheersverbod. Het wetsontwerp bepaalt, dat dit aan de orde kan komen als de commanditaire vennoot zelf handelend optreedt namens de vennootschap, maar ook als hij ‘door zijn handelen een beslissende invloed’ uitoefent op het optreden van de besturende vennoten. De aansprakelijkheid is beperkt tot schulden van de vennootschap die ten tijde van zijn handelen of daarna zijn ontstaan, tenzij zijn handelen deze verbondenheid niet of niet ten volle rechtvaardigt.
11
Column notarieel advies
Binnenkort zal in de Tweede Kamer worden behandeld het wetsvoorstel tot wijziging van de wettelijke regelingen die gelden voor maatschap, vennootschap onder firma (‘VOF’) en commanditaire vennootschap (‘CV’), te weten de personenvennootschappen. De meest in het oog springende wijziging betreft de mogelijkheid, dat de vennoten van een openbare vennootschap kunnen kiezen voor rechtspersoonlijkheid.
. S. nl ng IE ie. ni DV vis rle A te ve JK en st LI tw ien ON w. e d SO ww lijk PER op e k zak ND Oo rm IJVE fo L at JB Pl VRI OR VO
VOF rechtspersoon?
Afhankelijk van de duur van de behandeling in het parlement zal het tijdstip van invoering worden bepaald. ■
Mr R.A.C. Marres Notaris bij SuwijnLedeboer Notarissen kantoor Hengelo
Twente visie. 09/2003
Creativiteit als kern van de zaak
Nedap best 12 Tijdens de opname van het radiocafé Memphis wordt het Rabo-beleggingsspel gespeeld. Via www.twentevisie.nl kan iedereen meedoen en aangeven wat de stand van de AEX zal zijn bij de volgende opname (2 december) van Memphis. In oktober steeg de AEX van ruim van 312,5 tot ruim 320 punten. De heer Fred van Ommen (rechts) gokte 320,2 en kreeg het kistje wijn overhandigd van Gerben Peddemors van de Rabobank Twente. Volgens beide heren zal de AEX in november doorstijgen.
Niet een zak geld, maar armoede leidt tot innovatie. Dat is de mening van bestuursvoorzitter Ton Westendorp van Nedap in Groenlo. Nedap staat juist bekend als zeer innovatief en loopt voorop als het om vernieuwing gaat. Eind augustus organiseerde Nedap daarom een ‘creative day’. Voor de snelle koerswinst hoef je het aandeel niet te kopen, maar het dividendrendement is erg hoog en de ‘pay-out’ soms wel 80%. Een ‘smallcap’ waar de Rabobank van kwijlt.
(door Jan Medendorp)
Twente visie. 09/2003
Institutionele beleggers houden zich niet bezig met fondsen als Nedap. Roadshows doet Westendorp alleen omdat hij het leuk vindt om over Nedap te praten. Niet om beleggers over te halen aandelen te kopen, het interesseert hem geen fluit. Hij heeft gemakkelijk praten, want het bedrijf is de afgelopen decennia onder zijn leiding eigenlijk totaal veranderd. Financieel (emissies) heeft hij de aandeelhouders niet nodig, de notering ziet hij vooral als marketing- en pr-instrument. “Grote fondsen hoeven zich ook niet in mij te interesseren, daarvoor bestaan beleggingsfondsen als Orange Fund die juist zeer wel het reilen en zei-
len van fondsen als Nedap volgen.” En dan volgt een verhandeling waarom het niet klopt dat een man als Willem Burgers op een zijspoor is gezet.
Best renderende beursbedrijven Sjoerd van Es van de Rabobank Twente is over Nedap lovend. “Klein maar heel fijn. Sinds vele jaren is Nedap één van de best renderende bedrijven, koers afgezet tegen resultaat en dividend, van de Amsterdamse effectenbeurs. Negentien jaar is Ton Westendorp directeur van Nedap en gedurende die periode steeg de koers van het aandeel van 1,21 naar 17,15 euro, een gemiddel-
de koersstijging van 15% per jaar. Tel je daarbij op een gemiddeld jaarlijks dividendrendement van 6% dan begrijp je dat het heel wat beter is je spaarcentjes in dit fonds te stoppen dan op een spaarrekening te zetten.”
Lijstjes zijn altijd leuk, de belangstelling voor de Quote 500 is altijd groot. FEM Business publiceerde een lijstje van de machtigste mannen van Nederland. Opvallend is dat uit het oosten van het land alleen Dik Wessels (plaats 87) en Frank Schreve (95) in de top 100 in het spel meedoen. Quote heeft ook ooit een keer een vergelijking gemaakt (een lijst van 600 machtige mannen) en daarin dook bijvoorbeeld ook makelaar Henny ten Hag op. Ten Cate zit met zijn één van zijn commissarissen goed want ondanks zijn val bij Stork staat Aad Veenman (nu NS) op plaats 45.
renderende beursbedrijf Jaarverslag De groei van Nedap is altijd autonoom geweest, Nedap is niet op zoek naar overnames en het geld dat verdient wordt, gaat voor driekwart naar de aandeelhouders. “Vandaar dat Nedap beleggers heeft die al jarenlang een flink pakket hebben en niet verkopen.” Acht aandeelhouders hebben samen 55%. Er staan 6.693.000 aandelen uit, waardoor er nog een kleine drie miljoen vrij verhandelbaar zijn. De dagomzet is met gemiddeld 5800 aandelen laag. Goede bedrijven trekken meestal snel de aandacht van andere bedrijven. “Dat klopt, ik heb regelmatig iemand aan mijn bureau, maar ze kunnen vaak niet eens uitleggen waarom ze Nedap willen kopen. Ja, voor de winst, maar het is ze nog te veel moeite het jaarverslag te lezen. Dus dan ben ik gauw klaar,” aldus Westendorp. Het jaarverslag van Nedap is trouwens een kunstwerk op zich, zoals ook over het fraaie nieuwe pand in Groenlo goed is nagedacht.
Iris, het researchinstituut van Robeco en de Rabobank heeft een onderzoek gedaan naar het corporate-governancebeleid van 84 beursgenoteerde ondernemingen op basis van de aanbevelingen van de commissie Tabaksblat. Unilever scoort het hoogste met een 7, Stork staat fier tweede waarover Dick Kors, woordvoerder van het concern, zeer enthousiast was. “We steken er ook veel tijd in om onze ‘stakeholders’ zo goed mogelijk te informeren.” Akzo scoorde een 6, Twentsche Kabel 5 punten, Grolsch een 3, Wegener 2,5, Nedap en Ten Cate hangen in de onderste regionen met 2 punten. Frank Spaan van Ten Cate reageert dat het bedrijf zich nog niet heeft uitgesproken over de aanbevelingen van de commissie en dat gelet op de grootte van Ten Cate het niet voor de hand ligt dat het Almelose concern voorop loopt. Nedap-topman Westendorp is een fel tegenstander van Tabaksblat. Hij vindt dat er met een kanon op een mug wordt geschoten. “De maatregelen staan in geen verhouding en schieten hun doel voorbij.” De boosheid is deels verklaarbaar want zowel Westendorp als zijn voorzitter van de Raad van Commissarissen zitten beiden al 20 jaar bij het concern, iets wat Tabaksblat juist niet als aanbeveling ziet...
13
Nedap heeft tien divisies: Agri (automatisering in de veehouderij), Avi (automatisering voertuigidentificatie), Education (aan- en afwezigheidregistratiesystemen), Healthcare (registratie van tijd besteed aan een patiënt, zoals in de thuiszorg), Security (toegangscontrolesystemen), verkiezingssystemen, Mobile Pay, Recreaction, Retail en Tankstations. “De laatste vier divisies hadden over 2002 een negatief resultaat,” aldus Van Es, “de anderen draaien goed, voor de stemcomputers is pas weer een order binnengekomen voor 7.000 stuks uit Ierland.” De eerste zes maanden van dit jaar brachten wat verwacht was: een omzet van 51 miljoen (was 57 miljoen) en een winst van 2,1 miljoen euro (was in de eerste zes maanden van 2002 nog 3,6 miljoen). Voor het hele jaar verwacht Nedap toch een hogere omzet en winst dan in 2002. “Dankzij de stemmachines voor Ierland.” Het zal niet verbazen dat de Rabobank een koopadvies heeft voor het aandeel Nedap. Twente visie. 08/2003
. S. nl ng IE ie. ni DV vis rle A te ve JK en st LI tw ien ON w. e d SO ww lijk PER op e k zak ND Oo rm IJVE fo L at JB Pl VRI OR VO
IT: efficiencytool...
Mede door het verslechterende algemene economische klimaat zien we de laatste tijd een verschuiving in het denken als het gaat om IT en automatisering. Het lijkt erop dat IT-investeringen pas sinds kort echt worden beoordeeld op toegevoegde waarde, toepasbaarheid en terugverdientijd. Vaak blijft het hier echter bij en wordt er nog niet naar gehandeld. In een mindere economie wordt de ‘hand op de knip’ gehouden terwijl in een bloeiende economie gezocht wordt naar kansen. De verschuiving van IT als kostenpost die zijn geld zelden terugverdient naar een efficiencytool die kan rekenen op de volledige steun van het management is nog lang niet voltooid. Hier ligt voor ons allemaal, zowel IT bedrijven als hun klanten, de grote uitdaging voor de toekomst.
Implementatie Veel organisaties zien wel degelijk in dat IT een belangrijke rol kan spelen bij hun bedrijfsvoering. Concurrentievoordeel, efficiencyverbetering, kostenbesparing en betere communicatie zijn zo maar een paar voorbeelden die met IT-oplossingen kunnen worden aangepakt. Toch leidt dit besef slechts sporadisch tot een succesvolle implementatie van een systeem dat naadloos aansluit op de belangrijke processen in een organisatie. Dat heeft veelal te maken met de rol van de directie. IT-investeringen zijn over het algemeen lange trajecten die over veel schijven lopen en waarbij de uiteindelijke beslisser lang niet bij alle
onderdelen van het aankoopproces betrokken is geweest. Hoe groter het bedrijf hoe minder betrokkenheid. Dat hoeft niet erg te zijn. Grote bedrijven bijvoorbeeld hebben capabele ITmanagers die de beslissers daarboven adviseren. Bij kleine bedrijven is de eigenaar/directeur vaak de beslisser en dus direct betrokken bij het traject. Waar het vaak mis gaat is bij de middelgrote bedrijven, zij hebben wel één of meerdere technische systeembeheerders maar geen sterke IT-manager die zorgt voor de terugkoppeling naar de directie. Hierin schuilt het gevaar dat er wederom op een technische manier naar automatisering wordt gekeken zonder een goed beeld te hebben van de mogelijkheden om belangrijke processen van een organisatie te verbeteren en te ondersteunen.
Met visie werken Als u eenmaal intern een goed beeld heeft gekregen van de huidige en gewenste situatie kunt u gaan denken aan herstructurering of aanpassing van uw systeem. Maar nu met visie! Want u weet waar u naar toe wilt en werkt met een concreet plan waarbij u zich niet van de wijs hoeft laten te brengen door wat technisch allemaal wel of niet mogelijk is. Nee, u investeert alleen in oplossingen waarvan u verwacht dat ze daadwerkelijk iets opleveren voor uw organisatie en uw klanten. De kans dat u nu investeert in een oplossing die niet werkt of niet voldoet, is aanzienlijk gedaald. Omdat uw medewerkers betrokken zijn bij het traject zullen zij de veranderingen sneller adopteren en enthousiaster meewerken aan een vlotte en doeltreffende invoering van het nieuwe systeem, want ook zij zijn overtuigd van de voordelen.
Processen bepalen IT De tijden dat de technologische mogelijkheden leidend waren voor investeringen in IT liggen achter ons. Te vaak zijn er grote investeringen gedaan voor oplossingen die niet aansloten bij de bedrijfsvoering en haar processen. Want zeg nu eens eerlijk: wat heeft u verdiend aan bijvoorbeeld uw internetsite of een ander duur systeem dat op dat moment vooruitstrevend was? Veel beter zou het zijn als u, als directie of beslisser, eerst zou gaan kijken naar uw eigen situatie, uw processen, de wensen van uw personeel en de rol van IT daarin. Dat betekent dat u moeite moet doen om daar inzicht in te verkrijgen. Om te beginnen kunt u eens gewoon te rade gaan bij uw eigen medewerkers. Zij hebben vaak hele bruikbare en praktische ideeën die direct wat opleveren. Te vaak worden bedrijfsprocessen aangepast aan het IT systeem, terwijl het natuurlijk andersom moet zijn. In bepaalde gevallen is het zelfs zo dat automatisering een technisch monopolie verworven heeft waarmee de werkelijke bedrijfsprocessen worden gehinderd. Uw medewerkers ondervinden hiervan dagelijks de nadelige gevolgen en dit is uiteraard een geheel onwenselijke situatie. De grote kansen schuilen in toepassingen die daadwerkelijk een probleem oplossen binnen uw organisatie of er iets aan toevoegen waarmee een voordeel behaald kan worden.
Wat levert IT u op? Soms is dit overduidelijk maar nog al te vaak is het moeilijk aan te geven, dat geef ik eerlijk toe. Maar ik durf u wel te garanderen dat meer betrokkenheid van de directie, een goede interne communicatie en een duidelijke visie op wat IT voor uw bedrijf zou kunnen betekenen, tot een efficiëntere en effectievere bedrijfsvoering leiden. En dat levert uiteindelijk gewoon weer ‘ouderwets’ rendement op.
Een grote uitdaging Veranderingen en uitdagingen horen bij ondernemen. Samen zullen we moeten zoeken naar oplossingen waarbij IT een instrument is om uw bedrijfsdoelstellingen beter te kunnen realiseren. Organisaties die hier het beste toe in staat zijn zullen hun voorsprong in de markt uitbreiden en blijven behouden. ■
Hans Lesscher De auteur is directeur van Lesscher IT en deelnemer aan het samenwerkingsverband Online Strategie (www.onlinestrategie.nl)
15
Column on-line strategie
IT (Informatie Technologie) is een hulpmiddel en geen doel. Dit lijkt een open deur maar in de praktijk blijkt vaak nog het tegenovergestelde, zeker in de achter ons liggende jaren waarin IT een geweldige groei heeft doorgemaakt. Veelal is er gekeken naar de technische mogelijkheden van automatisering zonder zich daarbij af te vragen wat de toegevoegde waarde hiervan is bij de ondersteuning van de essentiële bedrijfsprocessen. Resultaat; hoge investeringen en hoge operationele kosten voor een automatiseringssysteem waarvan het voordeel niet of niet voldoende kan worden aangetoond.
Twente visie. 09/2003
Toon van Asseldonk, nieuwe directeur Oost NV,
‘Tel je zegeningen 16
Toon van Asseldonk, nieuwe directeur van Oost NV. “Ik vind het niet verstandig dat regio’s zielig doen. Je moet je statistische cijfers in Brussel niet zo presenteren dat je een steunregio wordt.”
Twente is niet zielig, zegt Toon van Asseldonk, de nieuwe directeur van Oost NV, de gefuseerde ontwikkelingsmaatschappij van de provincies Overijssel en Gelderland. Oost-Nederland moet haar “zegeningen tellen” en met name proberen te groeien in de sectoren voeding, gezondheidszorg en technologie. “Er is geen regio in West-Europa met zoveel knowhow op dit gebied.”
Twente visie. 09/2003
(door Mar tin Steenbeeke)
Het is de week waarin de Tweede Kamer instemt met de sluiting van de militaire vliegbasis Twenthe. Maar Toon van Asseldonk, de nieuwe directeur van de ontwikkelingsmaatschappij Oost NV zit niet als een gebroken man achter zijn bureau in het Enschedese ondernemingshuis. Sluiting van de vliegbasis is jammer, maar niet onoverkomelijk, zegt hij. “Het vliegveld is in ons beleid geen onmisbare pijler. Bedrijven die er gebruik van maken, draaien gewoon door, ook als de poorten dichtgaan. Maar we gaan natuurlijk bij onze internationale acquisitie wel een verkoopargument missen. Bedrijven die afhankelijk zijn van het snel vervoeren van mensen en vracht zullen minder snel voor een vestiging in Twente kiezen. Dat kan een probleem zijn.” Van Asseldonk staat sinds begin dit jaar aan het hoofd van Oost NV, een organisatie met zestig medewerkers, ontstaan vanuit de filosofie dat één grote ontwikkelingsmaatschappij meer slagkracht heeft dan twee kleinere. Het sluit aan bij landsdeel Oost en andere vormen van samenwerking van de provincies Overijssel en Gelderland. Het kapitaal van de nieuwe Oost NV bedraagt ongeveer 50 miljoen euro. Dit bedrag, dat bijna in zijn geheel via de participatiemaatschappij in bedrijven is geïnvesteerd, is voor de helft ‘nieuw’ geld dat door de drie aandeelhouders (de provincies Overijssel, Gelderland en het ministerie van EZ) bij de fusie is ingebracht. “We zijn er extreem op vooruit gegaan,” zegt Van Asseldonk. Ook de ontstane schaalgrootte biedt volgens Van Asseldonk vooral voordelen. De nieuwe Oost NV kan door haar omvang meer kennis en specifieke deskundigheid in huis halen. “Met een fonds van tien miljoen kan dat bijna niet. Je merkt dat potentiële werknemers ons een interessanter bedrijf vinden. De doorstroommogelijkheden zijn groter, en we betekenen nu natuurlijk meer in de regio.”
Orde op zaken Van Asseldonk (50), een geboren Brabander, was sinds maart 2001 directeur van de Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij (GOM). Bij de GOM moest hij in eerste instantie vooral financieel
gaat uit van eigen kracht
en ga aan de slag’ orde op zaken stellen. Oud-directeur Vrijhoef, onlangs veroordeeld tot een celstraf voor valsheid in geschrifte en verduistering van gemeenschapsgeld, had de GOM in berooide toestand achtergelaten. Vrijhoef had onder meer geld van de GOM naar zichzelf en anderen doorgesluisd. De financiële nood was op een gegeven moment zo hoog dat er nauwelijks geld was om de salarissen en de huur te betalen. “Het eerste jaar was er absoluut nog geen zicht op een oplossing van de financiële problemen. Ik geloofde echter in de waarde van het instituut.” Van Asseldonk opereert het liefst op de grens van overheid en bedrijfsleven. Dat deed hij voor zijn aantreden bij de GOM onder meer in dienst van een organisatieadviesbureau, het regionale ontwikkelingsbureau Eskan in het knooppunt Arnhem-Nijmegen en de Kamers van Koophandel in Nijmegen en Utrecht. “Ik constateer dat de overheid en het bedrijfsleven nog vaak langs elkaar heen werken. Dat is verschrikkelijk jammer.” Van Asseldonk wil dat Oost NV vooral duidelijke keuzes gaat maken. Dat propageerde hij bij de GOM, en dat blijft hij ook nu doen. “We blijven ook na de fusie te klein om alles te kunnen doen.” Van Asseldonk signaleert dat de oude OOM in het verleden te weinig duidelijke keuzes heeft gemaakt. “Dat zie je ook een beetje in het beleid van de provincie Overijssel terug, want die is per slot van rekening opdrachtgever. Overijssel maakt wat minder duidelijke keuzes, en hecht wat meer waarde aan behoud van bestaande werkgelegenheid en projecten voor traditionele sectoren. Zolang de provincie dat wil, zullen wij dat blijven doen maar het heeft niet mijn voorkeur.”
Speerpunten Het beleid zal en kan niet meteen op de schop gaan maar Van Asseldonk wil wel dat Oost NV zich in de toekomst vooral gaat toeleggen op drie speerpunten; voeding, gezondheidszorg en technologie. Brede terreinen, geeft Van Asseldonk toe, maar het interessante is dat op deze gebieden de markt groeit en dat er in West-Europa geen enkel gebied is als Oost-Nederland met
zoveel know-how op korte afstand van elkaar. De universiteiten in Wageningen (voeding), Nijmegen (gezondheidszorg) en Enschede (technologie) worden omringd door gespecialiseerde bedrijven en instellingen. Eén van de taken van Oost NV is om de wereld van de wetenschap en het bedrijfsleven met elkaar in contact te brengen en samenwerkingsprojecten te stimuleren. “Aanjagen en geld erin stoppen,” vat Van Asseldonk samen. Een tussenpersoon als Oost NV is volgens Van Asseldonk noodzakelijk. “Als je het aan de universiteit overlaat komt het alleen in onderwijs en onderzoek terecht en als je het aan bedrijven overlaat komt er niks van terecht want die zijn niet zo goed in het aanboren van subsidiepotjes. Wij wel.”
‘In Rotterdam waar ik heb gewerkt, waren ze als de dood voor Oost-Nederland’ Oost NV beschikt sinds de fusie van de OOM en de GOM over één participatiebedrijf: PPM Oost. Hierin is ook het Innofonds Twente opgegaan. Behalve de Oost NV (die 93 procent van de aandelen heeft) zijn de Universiteit Twente en de Saxion Hogeschool eigenaar van de PPM. De OOM, die eerder via de Overijsselse Participatie Maatschappij (OPM) investeerde in kansrijke bedrijven, heeft haar belang in de OPM verkocht aan de Friesland Bank. Scheidend-directeur G. van Houweninge van de OOM liet bij zijn afscheid al weten dat hij niet gelukkig was met het feit dat de OOM naast een aantal private partijen slechts minderheidsaandeelhouder was. Van Asseldonk deelt die mening. “Als je niet uitkijkt word je gewoon een commerciële participatiemaatschappij. Ik vind dat het participatiebedrijf de doelstellingen van de ontwikkelingsmaatschappij moet ondersteunen.” De PPM Oost is bereid om bedragen tussen de 100.000
en twee miljoen euro in bedrijven te investeren. “Allemaal met het doel om nieuwe werkgelegenheid te stimuleren.”
Acquisitie Oost NV probeert daarnaast nieuwe banen te scheppen, door bestaande bedrijven naar Oost-Nederland te lokken. Gelderland heeft tot dusver te weinig aandacht in acquisitie gestoken, zegt Van Asseldonk. Dat geldt niet voor Overijssel en de OOM. Het is Van Asseldonk opgevallen dat het beeld dat de regio Twente in de rest van het land oproept, door Twentenaren zelf onderschat wordt. “In Rotterdam, waar ik heb gewerkt, waren ze als de dood voor Oost-Nederland. Met name hier in Twente zit veel innovatieve bedrijvigheid met een hecht netwerk. In de ‘nieuwe economie’ is dat heel belangrijk. Je kunt niet meer scoren door een productiebedrijf met 1200 man personeel binnen te halen. Die gaan naar landen als Polen of Hongarije. Het klimaat voor kennisintensieve bedrijven in Twente is prima, we moeten het alleen uit zien te bouwen.” Hoe kijkt Van Asseldonk dan aan tegen de lobbycampagne waarmee de regio zich verzette tegen de sluiting van de vliegbasis. Twente werd neergezet als een ‘Oost-Groningen’, dat zonder hulp van buitenaf niet zou overleven. Het verlies van 2600 banen kon alleen gecompenseerd worden met een zak met 318 miljoen euro. “Wij zijn geen beleidsorganisatie,” houdt Van Asseldonk in eerste instantie de boot af. En uiteraard vindt hij het logisch dat een regio die een vliegveld heeft dit probeert te behouden. Over de inhoud van de gevoerde strategie wil hij zich niet uitlaten. Zijn ‘algemene’ antwoord is evenwel duidelijk genoeg. “Ik vind het in zijn algemeenheid niet verstandig dat regio’s zielig gaan doen. Je moet je statistische cijfers in Brussel niet zo presenteren dat je een steunregio wordt. Je moet de kracht van je regio verkopen en niet de zwakte. Hier denkt men al snel: ‘doen we het wel goed genoeg, hebben we wel voldoende verkoopargumenten’. Ik zou zeggen: Tel je zegeningen. Straal wat meer zelfvertrouwen uit en ga aan de slag.” ■
17
Twente visie. 09/2003
van het lectoraat. Het Saxion CEO moet hét kenniscentrum voor de economie van Oost-Nederland worden. Het bundelt en ontsluit de beschikbare expertise binnen de Saxion Hogescholen en andere regionale instellingen op het terrein van de economie van Oost-Nederland. Naast zelfstandig onderzoek gaat het Saxion CEO projecten in opdracht van derden uitvoeren. Hospers (29) studeerde economie, rechten en bestuurskunde en is naast zijn functie als lector Strategisch Management werkzaam als universitair docent Economie en Strategie aan de Universiteit Twente. Van de Wiel (37) was voorheen werkzaam als onderzoeker aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en als adjunct directeur bij I & O Research. Naast het lectorschap is Edwin van de Wiel eigenaar/directeur van Research Efficiency BV (organisatieadvies en softwareoplossingen voor de onderzoeksindustrie).
In het decembernummer van Twentevisie volop aandacht voor de Twentse vastgoedmarkt. (Bron: Object, Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars.)
18
Nieuws & feiten
In het decembernummer van Twentevisie zal voor het eerst een special gepubliceerd worden over de Twentse vastgoedmarkt. De eerste Twentse Vastgoedrapportage, die op 23 september jl. werd gepresenteerd, geeft aan dat het bedrijfsleven en tal van (overheids)organisaties belang hechten aan informatie over de vastgoedmarkt. Onder andere dit gegeven was voor de redactie van Twentevisie aanleiding om de vastgoedmarkt in de regio vanuit een aantal invalshoeken nader onder de loep te nemen. De special is nog niet gedetailleerd uitgewerkt, maar onderwerpen zijn de ontwikkelingen in de Twentse vastgoedmarkt in de afgelopen decennia, de toekomstverwachtingen gezien vanuit het perspectief van bijvoorbeeld gemeentes, de meningen van een aantal grote ‘spelers’ op de vastgoedmarkt (makelaars, projectontwikkelaars e.d.), de visie van architecten, de gevolgen van de leegstand van bedrijfspanden, de ontwikkeling van de grondprijzen, etcetera. Per 1 januari 2004 treedt Louis Frankenhuis terug als bestuursvoorzitter van TUI Nederland N.V., een functie die hij
Twente visie. 09/2003
vanaf 1 januari 2002 bekleedde als opvolger van Hans Bakker. Frankenhuis zal nog wel als extern adviseur aan TUI Nederland N.V. verbonden blijven via een consultancyovereenkomst. Naast persoonlijke redenen en de verandering van de aandeelhoudersstructuur, acht Louis Frankenhuis de tijd gekomen - nu de reorganisatie is voltooid en een groot aantal organisatorische en commerciële ver-
anderingen fors in gang is gezet - om zijn taken over te dragen aan een opvolger, die spoedig zal worden voorgedragen. Volgens Frankenhuis zelf was zijn belangrijkste taak om enerzijds KRAS goed te integreren in TUI Nederland N.V. en anderzijds TUI Nederland door een moeilijke periode te loodsen, dat wil zeggen de gevolgen van 11 september, de Irakoorlog, Sars en niet te vergeten de economische recessie. TUI Nederland NV is marktleider in de Nederlandse reiswereld en voert onder meer de merken Arke, Holland International, Holland International Stars, KRAS, Fit Vliegvakanties, Isropa Reizen, Panta Reizen, De Boer & Wendel, Discovery, ROBINSON, Seat Only en Zeetours Cruises. De retailgroep van TUI Nederland NV omvat circa 157 eigen en 63 franchise World of TUI Reisbureaus. TUI Nederland is een onderdeel van TUI AG, het grootste Europese reisconcern.
Saxion Hogescholen kent twee nieuwe lectoren. Gert-Jan Hospers en Edwin van de Wiel zijn onlangs in dienst getreden als lector Strategisch Management aan de Saxion Hogescholen. Lectoren zijn een nieuw begrip binnen de hogescholen en worden aangesteld om het toegepaste onderzoek binnen de hogeschool te intensiveren en te verdiepen. Hospers en Van de Wiel gaan samen met docenten van de zeven economische instituten van de Saxion Hogescholen een kenniscentrum vormen. Dit centrum, ‘Saxion Centrum voor de Economie van het Oosten’ (Saxion CEO), is een belangrijk onderdeel
Met ingang van seizoen 2005-2006 breekt een nieuwe periode aan in de samenwerking tussen dirigent Jaap van Zweden en het Orkest van het Oosten. De verbintenis houdt in dat Jaap van Zweden - in samenwerking met het Orkest van het Oosten - één operaproductie per seizoen zal begeleiden bij De Nationale Reisopera. Verder krijgt Van Zweden van het Radio Filharmonisch Orkest de ruimte om per seizoen een aantal weken te concerteren bij verschillende orkesten, waaronder het Orkest van het Oosten.
Innofonds Twente heeft 4,5 miljoen euro beschikbaar voor Twentse ondernemers. De uitbreiding van Innofonds Twente is alleen bedoeld voor innovatieve bedrijven in de sectoren medische technologie, nanotechnologie, life sciences, agro -en food, ICT, logistiek en de maakindustrie. Verder moeten het innovatieve bedrijven zijn, in de start, doorstart of eerste groeifase. Innofonds financiert vernieuwend ondernemerschap in Twente. Normaal gesproken wordt in bedrijven een inbreng gedaan tussen 100.000 en 1.000.000 euro in de vorm van aandelenkapitaal en achtergestelde leningen en altijd met een minderheidsbelang. Bij de beoordeling van ondernemingsplannen wordt, naast benodigd kapitaal, gekeken naar andere bedrijfsaspecten zoals vernieuwend concept, de markt, management en return-on-investment. De helft van het geld wordt ingebracht door Participatiemaatschappij Oost Nederland (PPM Oost), de andere helft komt uit Europese fondsen (EFRO)
en bijdragen van de Provincie Overijssel. Innofonds Twente is een 100% dochter van de Participatiemaatschappij Oost Nederland, die op 1 juni 2003 ontstond uit een fusie van de Gelderse en de Overijsselse Ontwikkelingsmaatschappij. Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland, die uit deze fusie ontstond, is voor 92,5 % aandeelhouder. Andere aandeelhouders zijn de kennisinstituten Universiteit Twente en Saxion Hogescholen. PPM Oost is fondsmanager voor Innofonds Twente.
Op 18 oktober heeft het Oldenzaalse bedrijf Telecount zijn 10-jarig bestaan gevierd. In 1993 zijn de oprichters Arjan Zinkweg en Rob Rake gestart met een de activiteiten telefoon-antwoordservice en telemarketing. Met name de eerstgenoemde activiteit heeft de afgelopen jaren voor een aanzienlijke groei gezorgd waardoor het huidige personeelsbestand is gegroeid tot 17 personen. Dit jaar zullen ‘de telefonistes op afstand’ van Telecount zo’n 185.000 binnenkomende gesprekken afhandelen. Hiermee heeft het bedrijf zich met deze activiteit bij de grootste van Nederland gevoegd.
De provincie Overijssel maakt een start met de Innovatie Stimuleringsregeling 2004 die is bedoeld om het midden- en kleinbedrijf en de industrie in Overijssel te steunen bij innovatieprojecten. In totaal is er een bedrag van 5,9 miljoen euro gemoeid met de regeling, die past in het streven van Overijssel om het innovatieve vermogen van het Overijsselse bedrijfsleven te vergroten. Eerdere ervaringen met een dergelijke stimuleringsregeling in Twente en Noordoost-Overijssel pakten in voorgaande jaren heel positief uit. De uitvoering van deze nieuwe regeling komt in handen
van Senter. De provincie schat in dat tussen de 150 en 220 bedrijven zullen deelnemen aan de Innovatie Stimuleringsregeling 2004. De ervaring leert dat dit tussen de 100 en 170 succesvolle innovaties moet opleveren. De schatting is dat de regeling ongeveer 130 directe nieuwe arbeidsplaatsen oplevert en 300 à 600 indirecte arbeidsplaatsen. De gemeente Enschede en de ondernemingen in de Kanaalzone hebben overeenstemming bereikt over de parkeervoorzieningen in het gebied. Het betekent dat de gemeente geen betaald parkeren in de Kanaalzone invoert. Zij is vanaf de eerste besluitvorming in 1998 van mening geweest dat het parkeren in de Kanaalzone primair een private verantwoordelijkheid is en geen taak van de gemeente. In 2001 heeft de gemeente, op verzoek van de ondernemers in de Kanaalzone, parkeervoorzieningen aangelegd en voorgefinancierd. Deze investeringen moeten worden terugverdiend. Sinds 1998 hebben de gemeente en de ondernemingen in de Kanaalzone hierover onderhandeld. Toen dit op niets uitliep, besloot de gemeente per 1 oktober 2003 betaald parkeren in de Kanaalzone in te voeren. Nadat dit bekend werd hebben ondernemingen uit de Kanaalzone samen met de ondernemersvereniging Business & Science Park opnieuw met de gemeente onderhandeld. Om voldoende tijd te hebben werd de datum van 1 oktober met 14 dagen uitgesteld en is op het laatste moment overeenstemming bereikt tussen de gemeente en de private partijen. ■
19
Nieuws & feiten
Energiebedrijf Cogas Energie heeft zijn directieteam uitgebreid met Michiel Kirch (38) als directeur operations en Marco Rine (38) als commercieel directeur. Kirch is sinds 1 januari 2001 bij Cogas Energie werkzaam als hoofd netbedrijf. Daarvoor heeft hij 10 jaar bedrijven uit de sociale zekerheid en uit de energiebranche geadviseerd op het gebied van strategie en organisatie. Marco Rine was eerder werkzaam als senior adviseur bij Boer & Croon en als area marketing manager bij KLM. Kirch en Rine zullen samen met algemeen directeur Nico Schiphorst (57) het directieteam van Cogas Energie vormen. Cogas Energie is een succesvolle speler op de geliberaliseerde energiemarkt in Nederland. Daarnaast is het bedrijf actief op het gebied van kabeltelevisie en telecommunicatie. Over 2002 werd een omzet behaald van ruim 290 miljoen euro en bedroeg de winst 14 miljoen euro.
uit te gaan van de sterke regionale positie van hogescholen en samenwerking met organisaties als Syntens, ontstaat een voorziening, die zeer toegankelijk is voor individuele MKB bedrijven. Lector Kennisinnovatief Ondernemerschap aan de Saxion Hogescholen, Peter van de Sijde, verwoordde de noodzaak van samenwerking: “Midden- en Kleinbedrijf nemen niet voldoende deel aan de kennisinfrastructuur. Het zorgen voor toegang tot een nationaal kennis innovatiesysteem is de enige garantie, dat innovatieve capaciteiten en productiviteit voor deze sector toenemen. Het is geen luxe voor hen maar een kwestie van overleven”. Het programma “Impuls Kenniscirculatie” zal de komende maanden krachtig worden voortgezet met meerdere bijeenkomsten in Nederland en past in het streven van dit kabinet om de innovatie-achterstand in Nederland in te lopen en de kenniseconomie te versterken.
De oprichters van het jarige Telecount, Arjan Zinkweg (rechts) en Rob Rake.
MKB Nederland, de HBO raad, Syntens, TNO en het Telematica Instituut hebben gezamenlijk het initiatief genomen voor de ontwikkeling van het programma ‘Impuls kenniscirculatie’. Dit programma heeft tot doel het MKB beter te betrekken bij het proces van kennisontwikkeling en kennistoepassing. Door
Twente visie. 09/2003
Japanse methode kinesio-taping slaagt bij ‘proefkonijn’ Koninklijke ten Cate
Wondermiddel? 21
“Een secretaresse die al jarenlang kampte met RSI-klachten en met pijn zat te werken, is nu genezen.”
Hoe dring je het ziekteverzuim op de werkvloer terug en verhoog je de (levens)kwaliteit van met fysieke klachten kampende personeelsleden? Ieder zichzelf respecterend bedrijf is - vaak met enige desperatie - op zoek naar een pasklaar antwoord, maar Koninklijke ten Cate lijkt de oplossing gevonden te hebben. De naam? Kinesio-tape, de uit Japan overgewaaide hechtstrip die alom voor (pijn)verlichting zorgt.
(door Eddy van der Ley)
RSI-problemen, nek- en schouderklachten, tennisellebogen: onder het personeel van de Koninklijke ten Cate NV - 1200 man - komt het allemaal voor. Omdat sommige werknemers wel erg nadrukkelijk gebukt gaan onder de gevolgen van hun kwetsuur - minder productief, afwezig, pijn - besloot het bedrijf zijn toevlucht te zoeken tot Kinesio-tape, het door ex-profvoetballer Alfred Nijhuis in Nederland geïntroduceerde ‘pleisterproject’. Met succes. Kinesio-taping als wondermiddel voor bedrijven? Het begint er steeds meer op te lijken. Nijhuis: “In deze tijd is het belangrijk voor bedrijven om werknemers zo gezond mogelijk te houden, ook gelet op de wet-Poortwachter. Daarom is preventieve behandeling met Kinesiotape een uitkomst. Het scheelt bedrijven een boel (zieken)geld en ze kunnen
beschikken over fitte, gemotiveerde werknemers, die beter met de werkdruk kunnen omgaan. Hebben ze een lichamelijk probleem, dan kunnen ze een beroep doen op onze fysiotherapeuten, ook wel Kinesiotherapeuten genoemd.”
Pleister Kinesio-tape, een pleister die wordt ingezet bij klachten die het gevolg zijn van overbelasting en werkhouding, maakt gebruik van het natuurlijk genezingsproces van het menselijk lichaam. De werking berust op de activering van spieren en gewrichten. Door Kinesio-taping kunnen spieren, maar ook zenuwen en organen op een nieuwe manier worden behandeld. Mits goed aangebracht door de Kinesiotherapeut, zorgt de elastische tape voor verbluffende resultaten. “Aanvankelijk was ik redelijk sceptisch,” bekent Kuipers, “omdat je niet
gelooft dat het plakken van een pleistertje zoveel impact kan hebben. Maar de methode heeft zich snel bewezen. Bijna al onze proefkonijnen, onder wie ikzelf, hebben er baat bij gehad. Een secretaresse die al jarenlang kampte met RSI-klachten en met pijn zat te werken, is nu genezen. Bij anderen is de pijn verlicht. De levenskwaliteit van veel werknemers is vergroot en daar profiteren ook wij van.”
Achmea Koninklijke ten Cate NV kan en wil niet om de resultaten heen. “Ook al omdat onze bedrijfsarts zeer positief is,” zegt Kuipers. Vandaar dat is besloten het contract met Kinesio-taping te continueren. Per 1 januari 2004 is het pilot-project beëindigd en wordt op volwaardige basis doorgewerkt. Personeelsleden die last hebben van lichamelijke klachten, kunnen zich aldus blijven wenden tot de speciaal aangestelde fysiotherapeuten. Wel hoopt Kuipers zorgverzekeraar Achmea te kunnen verleiden tot het (deels) vergoeden van de kosten. Maar ook zonder een dekking blijft de connectie met Kinesio-taping overeind. “Want de nadelen wegen niet op tegen de vele voordelen. Deze succesvolle methode mogen wij onze werknemers eenvoudig niet ontzeggen.” ■
Twente visie. 09/2003
Möberg wilde het zekere voor het onzekere nemen en heeft laten vastleggen dat hij een ontslagvergoeding krijgt wanneer hij weg moet. De commotie ontstond door de hoogte van het bedrag, € 10 miljoen, maar dergelijke afspraken worden vaak gemaakt. Dit kan ook binnen het wettelijk systeem van het arbeidsrecht. Het voordeel is dat beide partijen weten waar zij aan toe zijn. Het nadeel is dat de afspraken die aan het begin worden gemaakt, meestal algemeen zijn: directeur XY krijgt bij ontslag een vergoeding gelijk aan twee jaarsalarissen tenzij het ontslag het gevolg is van het niet functioneren van de directeur. Bij een ontslag ontslaat dan een discussie of de directeur heeft gefunctioneerd. Dit wint de directeur bijna altijd.
Naar de rechter? Het maken van een afspraak over een ontslagvergoeding is en blijft een uitzondering. Als partijen tegenover elkaar staan, zal vaak de kantonrechter gevraagd worden de arbeidsovereenkomst te ontbinden. Zowel de werkgever als de werknemer kan een verzoek indienen. De kantonrechter sluit bij de bepaling van de hoogte van de vergoeding aan bij de zogenaamde kantonrechtersvergoeding: een maandsalaris inclusief vakantietoeslag per gewerkt jaar met een verhoging voor oudere werknemers. De werknemer heeft niet altijd recht op een vergoeding. In de wet staat dat de rechter naar billijkheid een vergoeding kan toekennen. De rechter heeft daarin een grote vrijheid. Als hij/zij vindt dat de werknemer of de werkgever meer schuld heeft aan het ontslag dan kan de vergoeding lager of hoger uitvallen. Een ding staat wel vast:
een werknemer die terecht op staande voet is ontslagen, heeft geen recht op een vergoeding. De rechter kan altijd een vergoeding toekennen dus ook aan de directeur die aanspraak maakt op de afgesproken ontslagvergoeding!
Of naar het CWI? Het aanvragen van een ontslagvergunning bij de directeur van het CWI is een andere mogelijkheid om een arbeidsovereenkomst te beëindigen. Veel werkgevers denken dat ze op deze manier het moeten betalen van een vergoeding ontlopen. Een onjuiste gedachte. Een werknemer kan een procedure ‘kennelijk onredelijk ontslag’ beginnen. Bijvoorbeeld de arbeidsongeschikte werknemer die lang bij een werkgever in dienst is en na twee jaar ziekte zonder vergoeding wordt ontslagen. De rechter kent steeds vaker een vergoeding toe zeker als er een verband is tussen het werk en de ziekte. Ook bij een ontslag in het kader van een reorganisatie waarbij een sociaal plan geldt, kan een werknemer nog naar de rechter stappen. Bij een procedure kennelijk onredelijk ontslag maakt de rechter een afweging tussen de belangen van de werkgever en de werknemer. Als een sociaal plan voor een individuele werknemer zeer slechts uitvalt, dan kan de rechter alsnog een vergoeding toekennen.
Welke schade? Door de economische recessie zijn problemen met opties wat op de achtergrond geraakt. De vraag is of een werknemer die wegens het ontslag een vergoeding heeft gekregen, nog andere schade kan vorderen. Het gaat dan niet alleen om opties maar bijvoorbeeld inkomensverlies omdat de werknemer ziek is geworden door werkomstandigheden. Bij het toekennen van een vergoeding kan de rechter rekening houden met alle omstandigheden. Als bij de discussie over de hoogte van de vergoeding de ziekte van de werknemer aan de orde is geweest en de rechter heeft bij de bepaling van de vergoeding daarmee uitdrukkelijk rekening gehouden, dan kan de werknemer de schade niet meer vorderen. Vaak is dat niet zo en de werknemer kan dan opnieuw naar de rechter stappen.
Geld of boodschappenmandje Andries Möberg heeft een vergoeding in geld afgesproken maar hij had ook kunnen bedingen dat hij als vergoeding de rest van zijn leven gratis bij de bekende supermarkt zou mogen winkelen? De Hoge Raad heeft onlangs bepaald dat vergoedingen in geld moeten worden vastgesteld. Dit is begrijpelijk omdat een vergoeding een bruto bedrag is en de werkgever loonheffing moet inhouden. Deze verplichting vervalt als de werknemer de vergoeding gebruikt voor het treffen van een oudedagsvoorziening. ■
De hoogte van een vergoeding bij een kennelijk onredelijk ontslag is niet in de wet geregeld. De rechter kent in de regel een lagere vergoeding toe dan bij een gewone ontbinding. Een reden is dat een procedure bij het CWI langer duurt en de werkgever een opzegtermijn in acht moet nemen. De kosten voor het ontslag zijn dan hoger en de rechter kan dat bij de beslissing meenemen.
23
Column juridisch gezien
Andries Möberg, de nieuwe topman van Ahold, heeft onlangs heel wat stof doen opwaaien toen hij bij het sluiten van zijn arbeidsovereenkomst alvast een (hoge) beëindigingvergoeding overeenkwam. Möberg en Ahold zijn geschrokken van de reacties en hebben een nieuwe afspraak gemaakt. Als Möberg weg moet, is zijn vergoeding afhankelijk van zijn prestaties. Hoe zit het met ontslagvergoedingen en kan een werknemer daar altijd aanspraak op maken?
. S. nl ng IE ie. ni DV vis rle A te ve JK en st LI tw ien ON w. e d SO ww lijk PER op e k zak ND Oo rm IJVE fo L at JB Pl VRI OR VO
Ontslagvergoedingen
Onregelmatig ontslag Het komt voor dat een werkgever een ontslagvergunning van het CWI heeft gekregen en de werknemer ontslaat maar een te korte opzegtermijn aanhoudt. De werknemer heeft dan recht op een vergoeding gelijk aan de resterende opzegtermijn. Dit is een vaste vergoeding die niet afhangt van de vraag of een werknemer schade leidt. Ook een werknemer die al een andere baan heeft of een uitkering krijgt, kan de vergoeding vorderen.
Mr. J. Nods Jacobs Kranenburg advocaten Almelo
Twente visie. 09/2003
: over high tech, De drankjes en hapjes werden aangeboden door Twentse Catering Groep,
24
Voedsel voor astronauten en zieken, investeren in kennis, Hengelose bemoeienis met de Ariane-raket en prijzenoorlog bij supermarkten, een gevarieerde uitzending van Memphis. Volgende maand zijn onder anderen de bestuursvoorzitters van Essent en de Friesland Bank te gast. Memphis kan door iedereen worden bezocht. En als u met uw businessclub/rotary de opname wil bijwonen en wellicht na afloop nog met gasten wil doorpraten, kunt u contact opnemen met Anno Oude Engberink via 074 - 245 52 52.
De opnames van Memphis staan dit seizoen gepland op 2 december, 12 januari (in plaats van 30 december), 3 februari, 2 maart, 30 maart, 27 april en 1 juni. Als u automatisch uitgenodigd wil worden, kunt u zich aanmelden voor de e-mail-service via www.twentevisie.nl.
▲ De gasten van Memphis van links naar rechts: Rinze Valk van Abbott in Zwolle, Toon van Asseldonk van Oost NV, Jan Geerdink van PSM en Rein Sanders van de gelijknamige supermarktketen.
▲ Ook voor de verhalen van ‘echte’ MKB-ondernemers was grote belangstelling in de businesslounge van het Arke stadion.
investeren en prijzen RTV Oost, Instituut Small Business, S.K.O. en Twentevisie
25
▲ En natuurlijk waren er hapjes en drankjes.
Afgelopen prinsjesdag heeft ons kabinet zijn plannen voor het nieuwe jaar bekend gemaakt. Als een koude douche na een hete zomer worden de bezuinigingen aangekondigd. In allerlei regelingen wordt flink gesneden om 17 miljard euro te kunnen bezuinigen.
VUT- en pré-pensioen Een in het oog springende wijziging is de afschaffing van de aantrekkelijke fiscale mogelijkheden om een van de volgende regelingen op te bouwen: - VUT- en pré-pensioen; - ouderdomspensioen dat eerder ingaat dan op 65 jaar; - overbruggingspensioen; - gouden handdruk stamrecht; - uitstel van een deel van het salaris (RUS). Aangezien de vergrijzing een steeds groter probleem wordt, wil het kabinet het eerder stoppen met werken minder aantrekkelijk maken. Daarnaast wil het kabinet de volledige pensioenuitkering op het moment van de pensioendatum in één keer belasten. Naar aanleiding van het najaarsoverleg tussen het kabinet en de werkgevers- en werknemersorganisaties zijn deze wijzigingen tijdelijk opgeschort.
Auto van de zaak Het kabinet wil de administratieve lasten van de berijders van de auto van de zaak verlichten door één tarief te hanteren. Hiermee wordt de rittenadministratie overbodig, tenzij de privé-kilometers lager dan 500 per jaar bedragen. Voor deze laatste groep blijft een rittenadministratie van groot belang. De bijtelling zal straks voor iedereen 20% van de cataloguswaarde van de auto bedragen. Degene die minder dan 500 kilometer privé per jaar rijdt, heeft geen bijtelling. Verder wordt het woonwerkverkeer niet langer aangemerkt als privé-kilometers. Kortom, voor de meeste leaserijders wordt het eenvoudiger. Ook de ingewikkelde regeling van de bestelauto wordt vereenvoudigd. De
Eigen woning Ook de eigen woning wordt aangepakt. Een aftrek van hypotheekrente is alleen mogelijk als deze gebruikt is voor de aankoop, onderhoud en verbetering van de eigen woning. Deze voorwaarde is ten opzichte van de huidige gang van zaken ongewijzigd. De grootste verandering is dat in bepaalde situaties van een aankoop van een nieuwe woning niet de rente van de nieuwe lening volledig in aftrek komt. Dit wordt de bijleenregeling genoemd. Voor de bepaling van de waarde van de nieuwe c.q. de oude woning dienen de aan- en verkoopkosten te worden meegerekend. Een voorbeeld ter toelichting. Overigens, de waarde van de woningen is inclusief de aan- en verkoopkosten. Verkoop oude woning: € 250.000 Waarde oude lening: € 150.000 Aankoop nieuwe woning: € 300.000 Nieuwe lening: € 300.000 De verkoopopbrengst dient volledig voor de aankoop van de nieuwe woning te worden gebruikt. Deze opbrengst bedraagt in dit voorbeeld € 100.000 (verkoop oude woning minus saldo oude lening). Het bijleenbedrag is als volgt te berekenen: € 300.000 - € 100.000 - € 150.000 = € 50.000 (= aankoop nieuwe woning minus verkoopopbrengst minus waarde oude lening. De rente die nu alleen in aftrek komt, heeft betrekking op het saldo van oude lening vermeerderd met het bijleenbedrag (i.c. € 150.000 vermeerderd met € 50.000.) Dit betekent dat van de nieuwe lening de rente over € 100.000 niet in aftrek kan worden gebracht. De bijleenregeling is niet van toepassing wanneer het bedrag van de lening gelijk blijft en wanneer geen verkoopopbrengst wordt behaald.
Het kabinet heeft deze regeling in het leven geroepen om de renteaftrek te beperken. Aangezien de hypotheekrenteaftrek nog een gevoelig onderwerp is in de politiek dient dus te worden afgewacht of deze bijleenregeling ongeschonden de behandeling in de Tweede Kamer haalt. Aangezien de Tweede Kamer het belastingplan nog moet behandelen is het dus onzeker of de bovengenoemde regelingen allemaal worden ingevoerd; de afloop van het najaarsoverleg bijvoorbeeld kan hierin een rol spelen.
Kerstpakketten Tenslotte nog een belangrijke boodschap voor 2003. In deze periode worden de kerstpakketten samengesteld. Deze kerstpakketten dienen als loon in natura te worden aangemerkt. Dit betekent voor de werknemer dus dat loonbelasting wordt ingehouden. De werkgever kan eventueel de loonheffing voor zijn rekening nemen, maar dan mag de totale waarde van het kerstpakket niet hoger zijn dan € 136. Voor vragen over het belastingplan 2004 kunt u zich wenden tot uw belastingadviseur. ■
Mevr. drs. J. Boersma De auteur is als belastingadviseur verbonden aan Ten Kate & Huizinga Accountants en Belastingadviseurs te Denekamp
27
Column financieel accent
In dit artikel zullen enkele hoofdpunten uit het belastingplan 2004 nader worden besproken. Op het moment van schrijven is het belastingplan nog niet behandeld in de Tweede Kamer. Een en ander kan dus tijdens de behandeling hiervan veranderen.
bestelauto valt straks onder hetzelfde regime als de ‘gewone’ auto. Het kabinet wil de inkomsten die ze door het verlagen van het tarief van de bijtelling verliezen, terughalen bij de berijders van de eigen auto ten behoeve van het werk. De onbelaste vergoeding gaat 17 eurocent bedragen in plaats van de huidige 28 eurocent. Het kan dus van belang zijn om na te gaan of het rijden van een lease-auto voordeliger is dan het rijden van de eigen auto.
. S. nl ng IE ie. ni DV vis rle A te ve JK en st LI tw ien ON w. e d SO ww lijk PER op e k zak ND Oo rm IJVE fo L at JB Pl VRI OR VO
Belastingplan 2004
Twente visie. 09/2003
Aanbod Bij het ter perse gaan van deze uitgave kan een gedeelte van het aanbod reeds zijn verkocht of verhuurd. Onder voorbehoud van zetfouten.
Almelo
Te koop ◆ Marktstraat 3 en 5, centrum, kantoor c.q. woonhuis, voormalige Huis van Bewaring en Rechbankcomplex, 885 m2, € 196.000,-, in overleg, 074-2918192 ◆ Ootmarsumsestraat 14, centrum, winkel/horeca met bovenwoning (beleggingspand), vvo 80 m2, € 219.000,-, in overleg, 074-2918192 ◆ Kolthofsingel 15, 7.560 m2, vvo 7.560 m2, € 2.850.000,-, per direct, 053-4852244 ◆ Slachthuiskade 18, bedrijventerrein Turfkade Oost, centrum, 358 m2, € 215.000,-, in overleg, 074-2918192
Te huur ◆ Oldenzaalsestraat ong., Oldenzaalsestraat/Oranjestr aat, twee nieuwbouwcomplexen, waarin nog 2 winkelunits, 60 m2 en 299 m2, n.o.t.k., in overleg, 074-2918192 Te huur/ te koop ◆ Nordhornsestraat 5, centrum, winkelruimte met 2 bovenwoningen, 80 m2, € 1050,- per maand, € 230.000,-, direct, 0541-515151
Enschede Te huur ◆ Nijverheidstraat 1, 660 m2, vvo 660 m2, € 110.000,- per jaar, per direct, 053-4852244 ◆ Boulevard 1945-372, 1.539 m2, vvo 1.539 m2, € 120,- per m2, in overleg, 053-4852244 ◆ Hengelosestraat 531-545, 940 m2, vvo 940 m2, € 123,- per m2, per direct, 053-4852244 ◆ Van Loenshof 36, 129 m2, vvo 129 m2, € 42.500,- per jaar, in overleg, 053-4852244 ◆ Dennenweg 225, 1012 m2, vvo 560 m2, € 29.500,per jaar, in overleg, 053-4354455 Te huur / te koop ◆ Vlierstraat 111, 2.950 m2, € 70,- per m2, n.o.t.k., in overleg, 053-4852244 Te koop ◆ Hendrik ter Kuilestraat 135-137, 4.900 m2 n.o.t.k., in overleg, 053-4852244
Enter Te huur ◆ Vonderweg ong., 265 m2, vvo 265 m2, € 90,- per m2, ca. april 2004, 074-2918192
Goor Borne Te huur ◆ Dorsetplein 6, winkel/horecaruimte in centrum, 240 m2, vvo 200 m2, € 4.035,- per jaar, in overleg, 074-2918192
Delden Te huur / te koop ◆ Sluisstraat 5, industrieterrein Sniederbos, vvo 3200 m2, € 105.500,- per jaar, op aanvraag, direct, 0546-571272
Te huur ◆ Grotestraat 114, centrum, 95 m2, bvo 95 m2, vvo 95 m2, € 1.000,- per maand, direct, 0547-260681 ◆ Grotestraat 78, centrum, 90 m2, bvo 90 m2, vvo 90 m2, € 12.000,- per jaar, 0547-272551 ◆ Grotestraat 141, centrum, 135 m2, bvo 135 m2, vvo 135 m2, € 17.000,- per jaar, 0547-272551
◆ Grotestraat 143, centrum, 130 m2, bvo 130 m2, vvo 130 m2, € 20.000,- per jaar, 0547-272551
Te huur/ te koop Bedrijvenpark Twente 331 Almelo Op goede zichtlocatie gelegen multifunctionele bedrijfsruimte, opp. kantoorruimte ca. 210 m2, bedrijfsruimte ca. 540 m2, koopsom: € 520.000,excl. b.t.w., huurprijs € 48.500,per jaar excl. b.t.w., voldoende parkeergelegenheid op eigen terrein. Aanvaarding: per direct Huisman Mönnink Makelaars Taxateurs tel. 0546-490600
◆ Tuindorpstraat ong., 900 m2, € 120.600,- per jaar ook v.a. 225 m2 te huur, in overleg, 074-2503222 ◆ Enschedesestraat 21, centrum, vvo 300 m2, € 99.000 per jaar, in overleg, 0742503222 ◆ Wegtersweg 22-4, € 17.500,- per jaar, in overleg, 074-2503222 Te koop ◆ Hassinkweg 14 A,B,C, vvo 215 m2, € 545.000,-, in overleg, 074-2503222 ◆ Breemarsweg 68, ‘t Lansink Tuindorp, 80 m2, bvo 80 m2, vvo 80 m2, € 235.000,n.o.t.k. incl. woonhuis van 350 m2, in overleg, 0742430855
Haaksbergen Te huur ◆ Blankenburgerstraat 18, centrum, 105 m2, vvo 105 m2, € 16.500,- per jaar, in overleg, 053-5721302 ◆ Spinnerstraat 5, 4640 m2, vvo 4640 m2, € 120.000,per jaar, in overleg, 053-4354455 ◆ Geukerdijk 84, 65 m2, bvo 65 m2, vvo 65 m2, € 6.750,- per jaar, in overleg, 053-4354455 ◆ Eibergsestraat 60, rand centrum, bvo 91 m2, € 13.500,per jaar, in overleg, 053-5721302 ◆ Tolstraat 23, industrieterrein, vvo 150 m2, € 15.900,per jaar, in overleg, 053-5721302 Te koop ◆ Blankenburgerstraat 23, centrum, bvo 202 m2, vvo 194 m2, € 398.000,-, in overleg, 053-5721302
Hellendoorn Te koop ◆ Dorpsstraat 71, centrum, 640 m2, bvo 150 m2, vvo 40 m2, € 335.000,-, woonwinkelpand, in overleg, 0548-612861
Hengelo (OV) Te huur ◆ Thiemsbrug 47, centrum, 84 m2, vvo 84 m2, € 31.000,- per jaar, in overleg, 074-2503222 ◆ Drienerstraat 14, centrum, 97 m2, vvo 97 m2, € 150,per m2 per jaar, in overleg, 074-2503222
Te huur / Te koop ◆ Demmersweg, Westermaat, 2.144 m2, bvo 3.804 m2, vvo 3.200 m2, € 125,- per jaar, medio 2003, 0546 - 629800 ◆ Burgemeester Jansenplein 140, 150 m2, vvo 150 m2, € 25.000,- per jaar, € 295.000,-, in overleg, 053-4852244
Losser Te koop ◆ De Pol 28, 28A en 29, 1365 m2, € 760.000,-, in overleg, 074-2503222
29
Onroerend goed
Te huur ◆ Bedrijvenpark Twente 163, 650 m2, vvo 558 m2, € 25.000,- per jaar, in overleg, 0546-563675 ◆ Henriette Roland Holstlaan ong., 3.840 m2, vvo 3.840 m2, € 125,- per m2, in overleg, 053-4852244 ◆ Centrumplein 3, 390 m2, vvo 390 m2, € 65.000,- per jaar, per direct, 053-4852244 ◆ Stadionlaan 38, in nieuwe Polman Stadion, 201 m2, € 24.215,- per jaar, per direct, 074-2918192 ◆ Huis van Bewaring te Almelo, centrum, evt. ook in kleinere units te huur, 620 m2, n.o.t.k., in overleg, 074-2918192
Denekamp
Nijverdal Te huur ◆ Industrieweg 26, industrieterrein ‘t Lochter, 400 m2, bvo 400 m2, vvo 400 m2, € 14.500,- per jaar geïndexeerd, in overleg, 0548-631008 ◆ Grotestraat 230, centrum, 120 m2, bvo 120 m2, vvo 120 m2, € 18.000,- per jaar, in overleg, 0548-631008 ◆ Keizerserf 39 unit B, centrum, 103 m2, bvo 103 m2, vvo 100 m2, € 135,- per m2 per jaar, in overleg, 0548612861 ◆ Grotestraat 140-142 unit B, centrum, 155 m2, bvo 155 m2, vvo 155 m2, € 115,- per m2 prijs per jaar, per direct, 0548-612861 ◆ Keizerserf 39 unit B, centrum, 103 m2, bvo 103 m2, vvo 100 m2, € 135,- per m2 per jaar, in overleg, 0548-612861
Twente visie. 09/2003
Te koop ◆ Bedrijvenweg 32, industrieterrein ‘t Lochter, 730 m2, bvo 730 m2, vvo 730 m2, n.o.t.k, in overleg, 0548-631008 ◆ Industrieweg 20, industrieterrein ‘t Lochter, 830 m2, bvo 830 m2, vvo 830 m2, € 375.000,-, in overleg, 0548-631008 ◆ Smidsweg 110, centrum, 435 m2, bvo 150 m2, vvo 55 m2, € 270.000,- woon/winkelpand, in overleg, 0548-612861 ◆ Rudolf Dieselstraat, bedrijventerrein ‘t Lochter, 517 m2, bvo 517 m2, vvo 517 m2, € 275.000,- von excl. BTW, in overleg, 0548-631008 ◆ Rudolf Dieselstraat, bedrijventerrein ‘t Lochter, 655 m2, bvo 655 m2, vvo 655 m2, € 365.000,- von excl. BTW, in overleg, 0548-631008
◆ Ainsworthstraat 2a, industrieterrein, 800 m2, € 30.000,- per jaar, in overleg, 0541-515151 ◆ Edisonstraat 9, industrieterrein, 800 m2, € 2426,- per maand, in overleg, 0541-515151 ◆ Grootestraat 24-A, A1 locatie, centrum, winkelruimte, 130 m2, vvo 130 m2, notk, in overleg, 074-2918192 ◆ Deurningerstraat 10, centrum, winkelruimte, 155 m2, vvo 125 m2, € 25.000,- per jaar, in overleg, 074-2918192 ◆ Deurningerstraat 11, centrum, winkel met ruime bovenwoning, vvo 95 m2, € 25.000,- per jaar, in overleg, 0541-522022 ◆ Newtonstraat 7, bedrijventerrein, vvo 900 m2, € 29.500,- per jaar, in overleg, 0541-522022 ◆ Ainsworthstraat 4t/m8, bedrijventerrein, vvo 1293 m2, € 45000 per jaar, in overleg, 0541-522022 ◆ Munsterstraat ong., bedrijventerrein, vvo va 240 m2, va. 11.000,- per jaar, in overleg, 0541-522022 ◆ Steenstraat 9, centrum, vvo 250 m2, prijs op aanvraag, in overleg, 0541-522022 ◆ Nagelstraat 19, centrum, vvo 50 m2, € 16.000,- per jaar incl. garage en bovenwoning, in overleg, 0541-522022 ◆ Munsterstraat 21, bedrijventerrein Het Hazewinkel, € 58.000,- per jaar evt. ook in units vanaf 195 m2, in overleg, 0541-522022
Te huur / te koop ◆ Bedrijvenweg 36, industrieterrein ‘t Lochter, 590 m2, bvo 590 m2, vvo 590 m2, € 240.000 per jaar, € 25.000,-, in overleg, 0548-631008
Te koop ◆ Kerkstraat 5, centrum, winkel/woonhuis, 199 m2, € 310.000,-, in overleg, 0541-515151 ◆ Eekboerstraat 66, 2300 m2, € 1.650.000,-, in overleg, 053-4852244
Oldenzaal
Te huur /te koop ◆ Zandbreeweg 10, 300 m2, vvo 2.185 m2, € 80.000,per jaar, in overleg, 053-4852244 ◆ Bisschopstraat 33, goede winkelstraat in centrum, € 19.500,- per jaar, € 245.000,-, in overleg, 0541-522022
Te huur ◆ Kerkstraat 6, centrum, 200 m2, € 30.000,- per jaar, direct, 0541-515151 ◆ Ainsworthstraat 5, centrale lokatie op industrieterrein, 2500 m2, bvo 800 m2, € 36.500,- per jaar, in overleg, 0541-515151
◆ Textielstraat ong., vvo 337 m2, € 27.000,-, € 358.500,v.o.n, in overleg , 074-2503222 ◆ Marconistraat 26, industrieterrein Het Hazewinkel, 1821 m2, vvo 1350 m2, € 65.000,- per jaar, € 650.000,-, direct, 0541-522022
Ootmarsum Te huur ◆ De Mors 112, 175 m2, € 9.000,-, geen BTW, in overleg, 074-2503222
Oud Ootmarsum Te huur / te koop ◆ Wiemselweg 19, buitengebied, vvo 175 m2, € 15.000,per jaar, € 185.000,-, in overleg, 0541-522022
◆ Nieuwe Daarlerveenseweg 3 b, vvo 118 m2, op aanvraag., in overleg, 0546-563675 ◆ Oosteinde 350, vvo 100 m2, € 600,-, in overleg, 0546-563675 Te koop ◆ Bedrijfsweg 20, 1820 m2, vvo 1137 m2, € 450.000,-, in overleg, 0546-563675 ◆ Nieuwe Daarlerveenseweg 3 a, 340 m2, vvo 90 m2, € 125.000,- von, BTW belast, in overleg, 0546563675 ◆ Nieuwe Daarlerveenseweg 3 d, vvo 118 m2, € 100.500,, von, BTW belast, in overleg, 0546-563675 Te huur / te koop ◆ Westeinde 94, centrum, 619 m2, vvo 270 m2, op aanvraag, in overleg, 0546-563675
Rijssen Te huur ◆ Spoelerstraat 9, industrieterrein, 1500 m2, bvo 1000 m2, vvo 1000 m2, € 28,- per m2, in overleg, 0546-571272 ◆ Handelsweg 30, industrieterrein Noordermors III, bvo 4.060 m2, € 131.596,per jaar, in overleg, 0548-540045 ◆ Nijverdalseweg 143, industrieterrein Plaagslagen: va 150 m2, € 107,- per m2, turn key, in overleg, 0548-540045 ◆ Grotestraat 29, centrum, 90 m2, € 11.345,- per jaar, in overleg, 0548-540045 ◆ Ethaanstraat 2, industrieterrein Plaagslagen, 336 m2, € 46,- per m2, in overleg, 0548-540045 ◆ Energiestraat 11, industrieterrein De Mors, bvo 2.321 m2, € 77.000,- per jaar, in overleg, 0548-540045 ◆ Nijverdalseweg, Plaagslagen, vvo 1.008 m2, € 107,- per jaar te huur in units v.a. 187 m2, per direct, 0546 - 629800
Vriezenveen Te huur ◆ Westeinde 67, vvo 200 m2, € 1.500,- per maand, in overleg, 0546-563675 ◆ Bedrijfsweg 17, 460 m2, vvo 460 m2, € 18.000,- per jaar, in overleg, 0546-563675
Wierden Te huur ◆ Tolgaarde 6-10, centrum, vvo 237 m2, € 88,- per m2 per jaar, in overleg, 0546-571272 ◆ Kerspel 9, Centrum, vvo 320 m2, € 115,- per m2 per jaar evt. koop is bespreekbaar, in overleg, 0546-571272 ◆ Industrieweg 7, 1295 m2, bvo 375 m2, € 14.000,- per jaar, in overleg, 0546-571272 ◆ Bedrijvenstraat 5 A, industrieterrein Violenhoek, bvo 327 m2, € 15.000,- per jaar, direct, 0546-539595
31
Onroerend goed
◆ Grotestraat 140-142 unit B, centrum, 155 m2, bvo 155 m2, vvo 155 m2, € 115,- per m2 prijs per jaar, per direct, 0548-612861 ◆ Van den Bergsweg 7, industrieterrein ‘t Lochter, 368 m2, bvo 368 m2, vvo 368 m2, € 90,- per m2 per jaar, geïndexeerd, in overleg, 0548-631008 ◆ Fuutweg 2, industrieterrein ‘t Lochter, 840 m2, bvo 840 m2, vvo 840 m2, € 39.500,- per jaar, in overleg, 0548-631008 ◆ Keizerserf 32A, centrum, 150 m2, bvo 170 m2, vvo 170 m2, € 34.000,- per jaar, in overleg, 0548-631008
Te koop ◆ Handelsweg 6, industrieterrein, vvo 785 m2, € 325.000,in overleg, 0546-571272 ◆ Almelosestraat 46 A, centrum, vvo 700 m2, € 850.000,-, in overleg, 0546-571272
Transacties
Zenderen Te huur Hertmerweg 42, 930 m2, € 125,- per m2, in overleg, 074-2503222
Almelo DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens een projectontwikkelaar het object gelegen aan
Twente visie. 09/2003
Zadelhoff Zakelijk Te koop De Mors 11, 11a, 11b Eibergen
TETEHUUR HUUR
TAXATIESPECIALISTEN TAXATIESPECIALISTEN DIE ALLES OP WAARDE DIE ALLES OP WAARDEWETEN WETEN TE SCHATTEN TE SCHATTEN We kennen de waarde. We kennen de waarde.
Op het bedrijventerrein 'De Mors' in Eibergen is deze bedrijfsruimte voor de verkoop beschikbaar. Tot het object behoort ook een kavel grond met eigen oprit van ca. 4.500 m2. De wegen zijn recentelijk opgeknapt op het totale terrein. Vloeroppervlak
Koopsom Aanvaarding
: totaal ca. 1.150 m2 onderverdeeld in ca. 580 m2 kantoren e.d. en ca. 570 m2 bedrijfsruimte : n.o.t.k. : n.o.t.k. echter op korte termijn
DTZ Zadelhoff Enschede 053 4 300 900.
www.dtz.nl
Te huur Grotestraat 204 Nijverdal
Te huur Mosweg 21 Hengelo
Aan de beste winkelstraat van Nijverdal wordt een winkelcomplex gebouwd. Op de begane grond van dit complex wordt een fraaie winkel gecreëerd welke casco zal worden afgewerkt. In de omgeving zijn de navolgende winkels gehuisvest: Hans Textiel, Saffier Juweliers, Bloemisterij Valk, Blokker, De Nijverdalse Boekhandel, Super de Boer en Vögele Mode.
Op een goede zichtlocatie op het kantorenpark 'Oosterbosch' aan de Bornsestraat te Hengelo is circa 260 m2 kantoorruimte voor de verhuur beschikbaar. De kantoorruimte is gelegen op de begane grond van het kantoorgebouw waar tevens Groene Land Achmea is gevestigd. Tot het gehuurde behoren 4 parkeerplaatsen.
Vloeroppervlak Huurprijs
Huurprijs
Parkeren
Aanvaarding
: 392 m2 winkelruimte : EUR 150,00 per m2 per jaar, te vermeerderen met BTW : Voor de deur in de omgeving zijn ruim voldoende gratis parkeermogelijkheden (parkeerschijf). Achter het gehuurde kunnen optioneel 5 parkeerplaatsen worden gehuurd. : 1e kwartaal van 2004.
Het betreft een selectie uit ons magazine Zadelhoff Zakelijk. Voor meer informatie kunt u uiteraard contact met ons opnemen.
Oplevering Parkeren Aanvaarding
: EUR 135,- per m2 per jaar, te vermeerderen met BTW : turn-key, o.a. voorzien van vloerbedekking en systeemplafonds. : 4 parkeerplaatsen op eigen terrein : per direct
053 4 300 900
Twentepoort Oost 26 verkocht aan een particuliere belegger. Het object is ca. 600 m2 groot en is verhuurd aan Dun & Bradstreet. De koopsom bedraagt naar verluidt € 1.135.500,- V.O.N., te vermeerderen met BTW.
Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verkocht namens de eigenaar een kantoorruimte, totaal groot circa 300 m2 aan de Wierdensestraat 39. De koopprijs bedraagt € 275.000,- kosten koper. De koper is een particulier.
Borne DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft, collegiaal met Euverman Temmink & Partners, namens Aquamar Vastgoedca. 640 m2 bedrijfsruimte verhuurd aan ADX Europe. Het onroerend goed is gelegen aan de Ambachtstraat 30.
Delden Aan de Langestraat 33D is per 1 november ca. 92 m2 winkelruimte verhuurd aan videotheek Video Take. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 9.000,per jaar. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars trad op namens de verhuurder.
Enschede Aan De Plooij 14-16 te Boekelo verkocht Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. namens de eigenaar een bedrijfsruimte, groot circa 461 m2, met kantoor, groot circa 33 m2. De koopsom bedraagt € 295.000,kosten koper. De koper is Van der Moolen Food group. DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens een belegger een bedrijfspand gelegen de Marssteden 27 aan Lasaulec verhuurd. Het object is ca. 650 m2 groot. De huurprijs bedraagt € 32.500,- per jaar, te vermeerderen met BTW.
DTZ Zadelhoff v.o.f.heeft, collegiaal met ten Hag Bedrijfsmakelaars, aan de Kopersteden 22-5 ca. 320 m2 bedrijfsruimte verkocht aan Van Vreeland Beheer B.V. Verkoper in deze betreft De Kroes Vastgoed. De verkoopprijs bedraagt naar verluidt ca. € 166.000,k.k. te vermeerderen met BTW. Het onroerend goed gelegen aan de Tinsteden 14 is verkocht aan een particulier. Verkoopprijs bedraagt ca. € 315.000,-. DTZ Zadelhoff v.o.f. trad op namens de verkoper, de gemeente Enschede. De koper is een particulier. Aan de Marssteden 150 heeft DTZ Zadelhoff v.o.f. ca. 450 m2 bedrijfsruimte verhuurd aan X-tronx Security Systems. Verhuurder betreft Allglas Veldman. De huurprijs bedraagt ca. € 24.048,- per jaar, te vermeerderen met BTW. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde namens de eigenaar, een particuliere belegger, een bedrijfsruimte, groot circa 595 m2, met 110 m2 kantoorruimte aan de Lenteweg 5. De huurprijs bedraagt € 30.000,- per jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder is een bouwbedrijf. Aan de Langestraat 37 verhuurde Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. namens de zittende huurder, een kantoorruimte, totaal groot circa 125 m2. De huurprijs bedraagt € 15.400,- huur per jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder is een financiële dienstverlener. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde namens de eigenaar, een kantoorruimte, totaal groot circa 115 m2. De huurprijs bedraagt € 14.000,- huur per
jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder van het object aan de Kuipersdijk 55 is Duw Training en Coaching v.o.f.
18, groot 100 m2. De huurder is De Bloementuin. De huurprijs is niet bekend gemaakt.
Hengelo Aan de De Klanderij 12 huurde Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. namens de huurder, Schuurman Schoenen BV, een winkelruimte, totaal groot circa 372 m2. De huurprijs bedraagt € 186.000,- per jaar, te vermeerderen met BTW. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde namens de eigenaar, een bedrijfsruimte, totaal groot circa 600 m2. De huurprijs bedraagt € 30.000 ,- huur per jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder van Kopersteden 16 is INHOME Geas.
Goor Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde namens de eigenaar, een winkelruimte, totaal groot circa 565 m2 aan de Grotestraat 52-54. Het huurprijsniveau is onbekend. De huurder is Hema Vastgoed B.V. en de winkelruimte zal ten behoeve van een Hema-vestiging worden ingevuld.
Haaksbergen Makelaardij Leferink Assurantiën verhuurde namens eigenaar de aan de centrumrand gelegen winkelruimte aan de Eibergsestraat
DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft het object gelegen aan de Spinelstraat 28 verhuurd aan een machinebouwbedrijf. Het object is groot ca. 890 m2. De huurprijs bedraagt € 42.000,per jaar, te vermeerderen met BTW. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verkocht namens de curator, een bedrijfsruimte, groot circa 476 m2, met 118 m2 kantoorruimte. De verkoopprijs bedraagt € 270.000,- kosten koper. De koper van het object aan de Boekeloseweg 96-98 is een groothandel. Aan de Drienerstraat 13 is dankzij de bemiddeling van Euverman Temmink & Parners Bedrijfsmakelaars, per 1 januari 2004 ca. 52 m2 winkelruimte verhuurd aan Inkkid. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 12.000,- per jaar.
Oldenzaal Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde namens de eigenaar, een particuliere belegger, een bedrijfsruimte totaal groot circa 1200 m2 aan de Nijverheidsstraat 66. De huurprijs bedraagt € 34.000,- huur per jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder is Road Air Transport. ■
33
Onroerend goed
Namens een particuliere belegger heeft DTZ Zadelhoff v.o.f. ca. 120 m2 bedrijfsruimte verkocht aan de Twentepoort 42-3. Koper in deze betreft Ganzeboom Transmissies v.o.f. De verkoopprijs bedraagt ca. € 136.134,-
Namens Lasaulec B.V. heeft DTZ Zadelhoff v.o.f. het object gelegen aan het Lentfert 98100 verkocht aan Jurgen van Dijk Motorcycles. Het object is groot ca. 1.200 m2. De koopsom bedraagt € 500.000,- kosten koper te vermeerderen met BTW.
Aan de Lenteweg 5 te Enschede is een bedrijfsruimte gehuurd door een bouwbedrijf.
INHOME Geas huurt circa 565 m2 aan de Kopersteden 16 te Enschede.
Twente visie. 09/2003
Mercedes E-Klasse Combi Standaard uitgerust met o.a.: • SBC (Sensotronic Brake Control) • ABS (Anti Blokkeer Systeem) • ESP (Electronic Stability Program) • BAS (Brake Assist System) • Airbags • Sidebags • Windowbags • Airconditioning • Multifunctioneel stuurwiel • Tempomat met Speedtronic • Elektrisch verstelbare stoelen • Regensensor • Dakreling • Bagage afdekhoes en scheidingsnet tussen bagageen passagiersruimte
Verleiding en overtuiging. ៉
In een wereld vol keuzes gebruikt
Baan Twente heeft uw Mercedes E-Klasse Combi.
u uw hoofd en uw hart om een besluit
bewegingsvrijheid. Kom naar onze showroom en laat uw hart spreken of kijk op
te nemen. Over de aanschaf van een auto
Wij raden u echter sterk aan ook uw gevoel
bijvoorbeeld tot uiting komt in het EASY-
bijvoorbeeld. Uw verstand laat zich over-
te volgen en u te laten verleiden door de
PACK-SYSTEM, dat het geordend inpakken
tuigen door de veiligheidsvoorzieningen,
Mercedes E-Klasse Combi. Als geen ander
van uw bagage supereenvoudig maakt. Met
het uitstekende comfort en de vernieu-
verstaat hij de kunst schoonheid en prak-
als resultaat een mooie uitstraling in com-
wende technieken van Mercedes-Benz.
tisch talent bijeen te brengen. Hetgeen
binatie met functionaliteit en een grote
www.baantwente.nl
Brandstofverbruik: variërend van 7,2-13,6 liter per 100 km, 13,9-7,4 km per liter; CO2-uitstoot: 191-326 g/km. Leasen kunt u al vanaf € 1.079,- per maand op basis van full service leasing. Looptijd 48 maanden, 20.000 km per jaar excl. BTW.
Baan Twente B.V.
Plesmanweg 1, 7602 PD Almelo, telefoon 0546 - 86 34 66, fax 0546 - 86 63 68 Goudstraat 20, 7554 ND Hengelo, telefoon 074 - 290 09 00, fax 074 - 290 09 10 Provincialeweg 2, 7466 PK Rijssen, telefoon 0548 - 51 30 70, fax 0548 - 52 02 25 E-mail
[email protected]
Tekorten liepen
Nieuwe reorganisatie De sociale werkvoorziening in Oldenzaal, als gevolg van bestuurlijke arrogantie bijna over de afgrond.
Het moest flitsender, zakelijker en vooral winstgevender. Maar met de introductie van een nieuwe naam en een nieuwe directeur veranderde de sociale werkvoorziening Top Craft in een bedrijf waar de onvrede bijna net zo hoog opliep als de verliezen. Een reconstructie. (door Mar tin Steenbeeke)
Het waren wel vermakelijke gesprekken die president-commissaris Van den Baar van Top Craft op Radio Oost voerde. Met veel bravoure counterde hij lastige vragen over de financiële situatie, waarbij hij tegelijkertijd de interviewers verweet niet objectief te zijn. De herhaalde vraag of het geen tijd werd zelf consequenties te trekken uit de financiële en personele problemen bij de sociale werkvoorziening, werd door hem bijkans opgevat als een onzedelijk voorstel. “De Raad van Commissarissen is alleen verantwoording verschuldigd aan de aandeelhouders. Bovendien maak ik zelf wel uit of ik er nog zin in heb,” zei Van den Baar eind september. De animo was blijkbaar snel verdwenen, want bij een overleg tussen directie, raad van commissarissen en aandeelhouders op 23 oktober schitterde Van den Baar door afwezigheid. Bij Top Craft weten ze niet beter dan dat Van den Baar pas op 1 januari 2004 zou terugtreden, maar als enige herinnert Van den Baar zich een afspraak dat hij al op 1 oktober zou stoppen. Een serieuze poging om Van den Baar aan zijn toezegging te houden, is niet ondernomen. Samen met ex-directeur Govaarts belichaamde de oud burgemeester van Ootmarsum in de ogen van het personeel de arrogantie van de macht. Een voorstel om de commissarisvergoeding buitensporig te verhogen, het passeren van de ondernemingsraad, niet komen opdagen bij de ondernemingskamer, het achterhouden van cijfers; het heeft ervoor gezorgd dat er tussen het personeel (in totaal werken er 850 mensen) en de top van het bedrijf een verziekte sfeer is ontstaan. Voorzitter H. Schopman van de ondernemingsraad van Top Craft dicht Van den Baar en Govaarts dictatoriale trekjes toe. “De mensen durfden hier niet meer voor hun mening uit te komen.”
Politiek Het had zo mooi kunnen zijn. Tot 2002 werd de Werkvoorziening Oost Twente (WOT) bestuurd zoals de meeste andere werkvoorzieningen in Nederland. Het had de vorm van een zogeheten Gemeenschappelijke Regeling, waarbij raadsleden en wethouders van de deelnemende gemeenten het algemeen en dagelijks bestuur vormden. In 2002 werd er onder
huizenhoog op, de conflicten ook
bij Top Craft onvermijdelijk de bestaande Gemeenschappelijke Regeling een BV geplaatst. Deze BV, die de naam Top Craft meekreeg, moest de sociale werkvoorziening in staat stellen om beter te kunnen concurreren met andere bedrijven. Personeel van de drie bestaande divisies (groen-bouw, industrie en detacheringen), wordt door de Gemeenschappelijke Regeling uitgeleend aan dat BV. Belangrijk was dat de bestuurlijke invloed van de politiek op afstand is gezet. De BV kreeg een eigen raad van commissarissen, met Van den Baar, sinds 1998 voorzitter van de bestaande WOT, aan het roer. Als leden werden de oud-wethouders Evering (Losser) en Hamers (Denekamp) en ondernemer Van Gils (Oldenzaal) aangesteld. Opvallend is dat het bijna allemaal (oud)politici zijn, wat vreemd overkomt als je de invloed van de politiek wil verminderen en wilt profiteren van de kennis en know-how in het bedrijfsleven. In de nieuwe structuur is de directeur van Top Craft niet direct verantwoording verschuldigd aan de politiek, maar aan de Raad van Commissarissen. De band tussen interimdirecteur Govaarts en Van den Baar werd zodoende nog inniger dan deze al was. Govaarts en Van den Baar kenden elkaar uit de regio Eindhoven. Van den Baar was er wethouder, Govaarts directeur van de sociale werkvoorziening. Van den Baar heeft altijd gezegd dat hij geen bemoeienis heeft gehad met de benoeming van Govaarts tot interim-directeur. Van een Brabantse connectie is geen sprake, zo bezweert hij, net zo goed als dat het toeval was dat Top Craft vorig jaar voor de bouw van woningen op een stuk eigen grond (Keizers Bets) in de wijk De Essen zaken wilde doen met een projectontwikkelaar uit St. Oedenrode, tot dat moment volledig onbekend in Twente.
Rijksbijdrage Govaarts werd binnengehaald om orde op zaken te stellen bij de WOT. Het bedrijf maakte in 1997 en 1998 al een verlies van ruim één miljoen euro, en was volgens een accountantsonderzoek van Deloitte & Touche ‘verziekt’. Winst of verlies is bij de sociale werkvoorziening overigens een rekkelijk begrip. Per elke arbeidsplaats voor een gehandicapte werknemer krijgt het bedrijf een gegarandeerde rijksbijdrage van 23.000 euro. Voor Top Craft betekent dit ruwweg 15 miljoen euro. Maar dit
bedrag, plus de inkomsten uit bedrijfsvoering, was de laatste jaren onvoldoende om een positief resultaat te halen. De verliezen werden grotendeels gedekt met bijdrages van de deelnemende gemeenten. Govaarts kreeg bij zijn aantreden een extra bedrag van ruim 3 miljoen euro van de gemeenten in Oost-Twente om te reorganiseren. Hij slaagde erin de productiviteit en de opbrengst per product te verhogen, maar het financiële tekort liep onvoldoende terug. Het verlies over 2002 (pas gepresenteerd in oktober!) is 640.000 euro hoger dan volgens de gemeentelijke bijdrage (726.000) was voorzien. Govaarts en Van den Baar hebben altijd met een beschuldigende vinger gewezen naar het slechte economische klimaat en de controller (die na fouten op een zijspoor is gezet) maar volgens de ondernemingsraad zit er structureel wat mis bij Top Craft. De indirecte kosten (overhead), zijn volgens de OR te hoog. De OR vond de oplossing die Govaarts voor ogen stond (verhoging van de bedrijfsopbrengsten door middel van hogere prijzen en een grotere efficiency) zo irreëel, dat ze niet alleen een negatief oordeel over de ondernemingsplannen van 2001, 2002 en 2003 gaf, maar ook nog eens het vertrouwen in de persoon Govaarts opzegde. Dat betekende bij Top Craft een verstoorde werkverhouding met directie én raad van commissarissen.
Biod Govaarts werd onder meer verweten teveel oog te hebben voor de caravanafdeling, het beoogde paradepaardje van het bedrijf. De Biod, het type dat in Oldenzaal geproduceerd wordt, geldt als één van de betere caravans, maar ook deze zijn niet ongevoelig voor de economische recessie. De verkoopresultaten vielen begin dit jaar dermate tegen dat de productie werd stil gelegd. In de ogen van Govaarts niets bijzonders (“een normale, routinematige zaak”), en in ieder geval niet zo belangrijk om de ondernemingsraad te consulteren. Omdat de directie ook een algehele ombuiging in gang zette, en daarna pas de OR om advies vroeg, stapte de OR naar de ondernemingskamer. Deze besliste in het voordeel van de OR. Govaarts had de OR moeten consulteren, en de al in gang gezette reorganisatiemaatregelen moesten worden teruggedraaid.
De uitspraak leidde tot een versneld vertrek van Govaarts. Aanvankelijk had hij op 1 november plaats willen maken, maar als hij geconfronteerd wordt met kritiek vanuit de gemeenteraad in Oldenzaal en ook nog eens kritisch wordt ondervraagd in een interview op TV Oost, houdt hij het eind september al voor gezien. Zeker is dat hij geen zetel krijgt in de Raad van Commissarissen, zoals eerder wel was afgesproken.
35
Stichting Vraag is nu hoe het verder moet met de sociale werkvoorziening. De nieuwe directeur M. van der Meer loopt zich het vuur uit de sloffen om de relatie met het personeel te herstellen, maar zonder ingrijpende maatregelen raakt Top Craft niet uit de financiële problemen. Een nieuwe reorganisatie lijkt onvermijdelijk. De bouwstenen en het begrip daarvoor moeten worden aangedragen door een onafhankelijk onderzoek. De Oldenzaalse politiek heeft eerder al gevraagd om zo’n onderzoek, waarbij met name gekeken wordt naar de aansturing van het bedrijf. Het is denkbaar dat de structuur met een BV terug wordt gedraaid, zodat de politiek haar oude invloed terug kan krijgen. “We zijn er natuurlijk niet alleen voor het betalen,” zegt wethouder Lempsink van Oldenzaal, tevens voorzitter van de aandeelhouders. Voorzitter Schopman van de ondernemingsraad is blij dat zijn roep om een onafhankelijk onderzoek eindelijk weerklank vindt, maar vindt het wel rijkelijk laat. “De politiek, in het bijzonder de aandeelhouders, hebben signalen van ons dat het niet goed ging, nooit opgepakt. Men huldigde het formele standpunt dat ze geen partij waren, maar ze hadden me ook informeel wel mogen bellen om te horen wat er precies aan de hand was.” Hij denkt dat nu de vorming van een stichting moet worden overwogen. Op deze manier kunnen het bedrijfsleven en de politiek in gelijke mate hun invloed op het bedrijf uitoefenen. De vorming van een bedrijf hoeft in principe niet verkeerd uit te pakken (in Almelo is de Soweco een succesvolle NV) maar brengt volgens Schopman het risico met zich mee dat het sociale aspect ondersneeuwt ten opzicht van het sociale. “Als je dan ook nog de pech hebt dat je met beleidsmakers als Van den Baar en Govaarts te maken krijgt, ben je bijna machteloos als OR en politiek.” ■
Twente visie. 09/2003
Landgoed Ehzerwold
Ehzerallee 14, 7218 BS Almen Tel. (0575) 431143 Fax (0575) 431710 E-mail:
[email protected] Internet: www.ehzerwold.nl
Een unieke beleving in een unieke omgeving
Twentse Catering Groep Frans en in de Hollandse keuken klinkt oer-Hollands. Koks uit alle indstreken die met liefde hun gerechten aan tafel bereiden. Met eigen ogen zien hoe een gerecht bereid wordt en vervolgens genieten van de culinaire heerlijkheden. Haal de kok eens uit de keuken. Proef, beleef en ontdek het zelf. Showcooking kan eveneens op locatie. ■
De nieuwjaarsrede van de directeur op de middenstip, een rondleiding door de catacomben of een pakkende onthulling van uw nieuwste product in het strafschopgebied. In het Arke Stadion scoort u gegarandeerd. Een uitgelezen locatie voor ieder denkbaar evenement. Een locatie waar ontspanning en inhoud samen gaan. De Twentse Cateringgroep beschikt over alle denkbare faciliteiten opdat het u en uw gasten aan niets ontbreekt. Mede dankzij de samenwerking met onze partners is ons geen opdracht vreemd. Informeert u geheel vrijblijvend naar de mogelijkheden.
Inspirerend vergaderen Ontspanning en het weloverwogen nemen van de juiste beslissingen zijn één. Voor even in een andere wereld en je ten volle kunnen wijden aan de doelstellingen. Een ontmoeting in een sfeervolle ambiance en alle mogelijke voorzieningen binnen handbereik. Uw gastheer, de Twentse Cateringgroep, heeft alle voorzieningen in huis en is u graag behulpzaam bij het organiseren van uw zakelijke evenement. Kleine gezelschappen zijn welkom in een van de businesslounges, grotere groepen in de zalen. Zalen die we desgewenst kunnen koppelen. Een unieke locatie voor een inspirerende plenaire zitting of vergadering tot 400 personen. Uitstekend te volgen voor uw gasten dankzij het gesloten tv-systeem. Na afloop een borrel, een rondleiding of het bijwonen van een wedstrijd. Alles is mogelijk.
• • • • • • •
vergaderingen seminars thema-avonden huwelijksfeesten bedrijfspresentaties personeelsfeesten congressen
Te g a s t b i j
Bedrijfsfeesten en Productpresentaties
37
Informeer nu naar de mogelijkheden voor uw kerstborrel en/of nieuwjaarsreceptie!
Beurzen en Modeshows Het Arke Stadion is meer dan veelzijdig. Een sfeervol decor voor ieder denkbaar evenement. Wat dacht u bijvoorbeeld van het uitnodigen van uw relaties voor een vakbeurs. Een in het oog springende locatie om te netwerken en met branchegenoten van gedachten te wisselen in een sfeervolle ambiance. Het presenteren van uw nieuwe collectie. De nieuwste dames- en herenmode of een spetterende bruidsshow. De Twentse Catering Groep denkt graag met u mee.
Het maximale aantal Zalen Carré Theater Diner T.O.S. Lounge 400 200 G.A. Lounge 200 120 Amicon Lounge 200 120 Restaurant 200 160 Essent Café -
personen Feest 600 300 300 200 200
Showcooking De koks van de Twentse Catering-groep onderscheiden zich door hun achtergrond, kennis en ervaring. In onze Italiaanse keuken spreekt de chef Italiaans, onze Chinese kok is echt Chinees, onze Franse kok spreekt
Twentse Catering Groep Colosseum 65 7521 PP Enschede Tel. 053-8525620, Fax 053-8525630
[email protected] www.twentsecateringgroep.nl
Twente visie. 09/2003
De werkgever is momenteel weer in de gelegenheid om eisen te stellen aan zijn personeel. De juiste opleiding, relevante werkervaring en een reëel salaris zijn hiervan de meest concrete; de eerste twee haalt u uit het Cv en over de laatste valt te onderhandelen. Als het gaat om motivatie en gezondheid komen we echter op een onzeker vlak. Hoe weet u of de kandidaat zich in het sollicitatiegesprek niet beter voordoet dan in werkelijkheid? Duidelijk is dat één gesprek niet genoeg is om een reëel beeld te krijgen van de kandidaat aan de andere kant van de tafel. Een kritische blik, bij voorkeur gericht door meerdere personen, is daarbij van essentieel belang. En uiteraard wilt u een gezonde medewerker, want met de huidige wetgeving voelt een ondernemer het financieel steeds meer als zijn personeel ziek wordt. Nu kunt u ziekteverzuim redelijk in de hand houden door een goede ziekteverzuimprocedure in te voeren en een gezond werkklimaat te bevorderen, maar u heeft het nooit volledig onder controle. Ziekteverzuim kan zelfs een groot probleem worden voor uw onderneming als u niet de juiste maatregelen neemt. De administratieve rompslomp van de Wet Verbetering Poortwachter is daarbij één last, de verplichting om straks als ondernemer i.p.v. één jaar loon, twee jaar loon door te betalen is een tweede.
Personeel blijft kapitaal Bovenstaande zal echter geen struikelblok moeten zijn voor eventuele groei van uw organisatie. Personeel is en blijft het kapitaal waar uw onderneming grotendeels op draait. Ook als u niet wilt groeien, zult u nieuw personeel moeten aannemen om bijvoorbeeld uitstromers te vervangen. Een werving- en selectieprocedure kost geld en tijd, of u dat nu zelf op u neemt of
het laat uitvoeren door een uitzendbureau. U kunt de aanname ook anders regelen; zonder extra wervingskosten, zonder de kostbare uurtarieven van uitzendorganisaties te moeten betalen, maar met een minimaal risico aan ziekteverzuimkosten en zelfs met financieel voordeel. Dit kan allemaal. Maar hoe? Wie de actualiteiten enigszins bijhoudt zal het niet zijn ontgaan; Nederland kampt met een hoog percentage aan W.A.O.-ers. De overheid legt de verantwoordelijkheid over het ziekteverzuim steeds meer neer bij de werkgever. Diezelfde overheid maakt echter een grote groep arbeidskrachtige mensen aantrekkelijk voor de werkgever. Want onder die hoeveelheid WAO-ers zijn een heleboel potentiële medewerkers die prima kunnen functioneren in diverse functies. Alleen weten werkgevers vaak de weg naar deze mensen niet te vinden of zijn ze negatief ten opzichte van hun functioneren. Want de term ‘arbeidsgehandicapte’ roept bij velen nog steeds een negatieve associatie op, al is dit veelal onterecht. Een arbeidsgehandicapte of herintreder is een (potentiële) werknemer die door ziekte zijn oude beroep niet meer kan uitoefenen en om diezelfde reden een belemmering heeft bij het krijgen of verrichten van bepaalde arbeid. Voor andere werkzaamheden is hij of zij echter wel geschikt en volledig inzetbaar.
De voordelen Wat zijn nu precies de voordelen van het aanstellen van een arbeidsgehandicapte? Wat dacht u van: • Geen wervings- en selectiekosten • Een extra gemotiveerde medewerker • Geen extra kosten bij aanname (zoals bij detachering of uitzending) • Gedurende 5 jaar loondoorbetaling bij ziekte vergoed door de Ziektewet • Geen ziekteverzuimverzekering nodig • Gedurende 3 jaar premiekorting van maximaal € 2042,- per jaar. • Geen risico van WAO-premieverhoging (Pemba-premie). • Afhankelijk van de functie en de achtergrond van de kandidaat onder voorwaarden de mogelijkheid tot proefplaatsing met behoud van uitkering en zonder arbeidsverhouding. Voordelen die iedere werkgever aan moeten spreken. Het reïntegratiebedrijf helpt u om deze voordelen inzichtelijk te maken en u te begeleiden bij de werving en selectie en aanname. Door dit te doen, kunt u bepalen of de ideale medewerker bestaat! ■
Een omvangrijk bestand Bij het werven van personeel kunt u dus putten uit dit omvangrijke en diverse personeelsbestand. Uit de praktijk blijkt dat deze mensen juist vaak extra gemotiveerd zijn omdat ze zichzelf willen bewijzen in werk dat zij nog wel kunnen uitvoeren. Voor hen is het inactief thuis achter de geraniums zitten absoluut geen prettig toekomstbeeld! Uiteraard beslist u zelf niet of de arbeidsgehandicapte medewerker fysiek of mentaal geschikt is voor de vacante functie. Een reïntegratiebureau begeleidt u uitstekend bij de werving en aanname van een arbeidsgehandicapte. Een van hun arbeidsdeskundigen kan een juiste inschatting maken of de arbeidsmogelijkheden van de werknemer passen bij de belastbaarheid van het werk. U kunt uw vacatures aan het reïntegratiebureau doorgeven en zij gaan voor u op zoek, zonder dat u hiervoor extra kosten betaalt!
BR Wagtenveld MBA Directeur Remedie
39
Column personeel & organisatie
De laatste decennia zijn er talloze theorieën ontstaan over de juiste omgang met personeel. Al naargelang het tijdperk waarin we leefden, varieerden deze van een autoritaire aanpak van de werkgever tot het doodknuffelen van medewerkers om ze koste wat het kost aan uw bedrijf te binden. Dit pamperen hebben we nu echter achter de rug.
. S. nl ng IE ie. ni DV vis rle A te ve JK en st LI tw ien ON w. e d SO ww lijk PER op e k zak ND Oo rm IJVE fo L at JB Pl VRI OR VO
De ideale medewerker?
Twente visie. 09/2003
Bij PAV drukwerk is de drempel niet te hoog!
drukwerk
PAV
• Handelsdrukwerk • Familiedrukwerk • Full-colourdrukwerk • Vormgeving / ontwerp • Layout / DTP • Digitaal printen • Nummeren • Vouwen • Perforeren • Brocheren
PAV drukwerk Oude Postweg 22-26 • 7557 DE Hengelo Tel.: 074 - 243 56 00 • Fax: 074 - 243 57 02 E-mail:
[email protected] www.pavdrukwerk.nl
o p
T o p s p o r t
i n
l: /m ia rt ec be Sp m ve no
v i s i e
26
Z a k e l i j k e
T w e n t e
30 r be m ve no
Kampioenenmaker Hans Horn terug naar de top:
“We komen op het allerhoogste niveau terug”
Deelnemers en coaches lovend over Expo on Horse: "Het mooiste indoor-concours van Nederland"
| Twentevisie/Topsport | Jaargang 15 | Nummer 9 | November 2003 |
Bij PAV drukwerk is de drempel niet te hoog!
drukwerk
PAV
• Handelsdrukwerk • Familiedrukwerk • Full-colourdrukwerk • Vormgeving / ontwerp • Layout / DTP • Digitaal printen • Nummeren • Vouwen • Perforeren • Brocheren
PAV drukwerk Oude Postweg 22-26 • 7557 DE Hengelo Tel.: 074 - 243 56 00 • Fax: 074 - 243 57 02 E-mail:
[email protected] www.pavdrukwerk.nl
Kampioenenmaker
‘Wat geweest is, Jos Lansink met Felix, Jos Lansink met Egano, Jos Lansink met Libero H, Jos Lansink met Lianos; overal waar Jos Lansink tussen 1982 en 1996 verscheen, won de succesvolle ruiter uit Rossum. De grote man áchter die grote overwinningen bleef op de achtergrond. Hans Horn had er als eigenaar, coach, steun, toeverlaat en manager van ruiter en paarden geen behoefte op de voorgrond te treden. “Ik heb de publiciteit nooit gezocht. Als ik wel eens de kranten, radio en televisie haalde, rolde ik er in omdat ik bij Jos en de paarden hoorde. Maar ik heb op mijn manier natuurlijk wel genoten van de successen. Daar had ik de publiciteit en de schijnwerpers niet voor nodig.”
42
Gevolg van die karaktertrek was ook dat, toen Lansink totaal onverwacht vertrok bij Stal De Wiemselbach én de familie Horn, de aandacht vooral naar de ruiter ging. De visie van Horn bleef onderbelicht. “Ik heb ook niet mijn best gedaan om overal mijn kant van het verhaal te vertellen. Want er was voor mij en mijn familie maar één verhaal: diepe teleurstelling. Dat er totaal onnodig op die manier, op dát tijdstip en met zo’n goed toekomstperspectief een einde aan kwam. Het was, is en blijft de grootste teleurstelling in mijn leven. Het was alsof we een familielid hadden verloren. Een geweldige tik. We zijn wel ‘on speaking terms’ gebleven, maar het gevoel is weg. Jos is hier nog slechts één of twee keer terug geweest om naar Libero H te kijken. Dat is me tegengevallen, want Libero was alles voor hem. Aan dat paard heeft hij bijna alles te danken. Van de andere kant begrijp ik het ook wel weer, want evenals ik toont Jos niet graag zijn emoties. Toch verdient Libero H nu op zijn oude dag meer respect en liefde van Jos.”
In de paardenwereld staat Hans Horn bekend als dé kampioenenmaker bij uitstek. Als geen ander is de eigenaar van Stal De Wiemselbach in staat ruiters en paarden optimaal te prepareren voor speciale wedstrijden. Het leverde zijn sporters en dieren diverse Wereld-, Olympische, Europese en internationale titels op. In 1996 stopte Horn rigoureus met zijn springstal, omdat topruiter Jos Lansink het na 14 jaar innige samenwerking voor gezien hield. Nu, zeven jaar later, heeft de diepe teleurstelling van toen eindelijk plaats gemaakt voor nieuw perspectief: Hans Horn komt met spring- en sportstal De Wiemselbach terug op de internationale concoursen. Met Twentenaar Ben Schröder als ruiter. De doelstelling? “Het hoogst haalbare.”
Twente visie. 09/2003
(door Gerhard Nijboer)
Sterfmoment Daarmee is alles gezegd over het einde van de glorieuze en schier onaantastbare Twentse drie-één-heid Horn-PaardLansink, een onvergetelijk monument in de internationale hippische historie. Horn heeft overigens zelf wél gezorgd voor een eervolle behandeling van Libero H. Inmiddels 22 jaar oud levert het dier geen enkele economische bijdrage meer aan Stal De Wiemselbach, maar de hengst mag desondanks tot zijn overlijden rekenen op een rustige en respectvolle oude
Hans Horn wil tóch weer naar de internationale top:
komt nooit terug’ dag: “Hij gaat niet weg. Libero hoort hier bij de familie. Tot zijn laatste moment. Dat heeft hij verdiend.” Waar Jos Lansink voor veel geld vertrok naar Stal Zangersheide van de rijke, maar van enige paardenkennis gespeende Leon Melchior in het Belgische Lanaken, bleef Hans Horn in vertwijfeling achter. Omdat ook zoon Daan aanvankelijk geen ambities koesterde actief te worden in de paardensport en of -handel, besloot Horn de springstal rigoureus te ontmantelen. “Er was in mijn ogen niets of niemand meer om het voor te doen. De keuze van mijn zoon voor de Nijenrode-opleiding kon in principe ook niet leiden tot een toekomst van hem in de paarden.” Horn beaamt dat ook emoties een rol speelden bij die beslissing. “Ik zou bijvoorbeeld Lianos niet verkocht hebben als Jos niet weg was gegaan. Ook Dulf zou hier gebleven zijn, evenals Lux. Dat waren drie jonge toppaarden, waar we nog jaren op wereldniveau mee vooruit hadden gekund. Jos wist namelijk ook dat ik die paarden in principe nooit zou verkopen, zoals dat ook niet met LiberoH is gebeurd. Zeker niet omdat die paarden ook als dekhengsten nog van grote kwalitatieve en financiële betekenis voor de stal waren. Een sport- en springstal rendabel houden is namelijk alleen mogelijk als de springpaarden ook in de fokkerij inkomsten genereren.” Die woorden van Horn worden onderstreept door de feiten, want nauwelijks twee jaar na verkoop werd Lianos met de Braziliaan Rodrigo Pessoa onder meer wereldkampioen, pakte Dulf met de Zwitserse Leslie McNaught talloze grote prijzen alsmede twee zilveren Olympische medailles en boekte Lux wereldwijd grote succesen met de Italiaanse ruiter Jerry Smit, waaronder de winst in de prestigieuze Pulsar Crown Series (goed voor een miljoen euro).
ren.” Daar paste volgens Horn ook de functie van bondscoach van Italië in. “Ik heb een huis in mijn tweede vaderland en in die tijd vertoefde ik daar veel. Omdat ik Jerry Smit en de eigenaar van diens paarden al goed kende vroeg de Italiaanse bond me om het nationale team te begeleiden. Dat was een mooie uitdaging, omdat er geen grote prestatiedruk op lag en ik in grote vrijheid kon werken.” De paardenwereld heeft geweten dat Horn bondscoach van de Italianen was. In de vijftig jaar daarvóór was het nooit voorgekomen dat een combinatie uit dat land in de voorste gelederen van een groot kampioenschap of een belangrijk concours was geëindigd. Vanaf de bemoeienis van Horn met de Azurri’s veranderde dat op slag. Jerry Smit begon grote prijzen te winnen, het nationale team won vorig jaar zelfs de finale van de Nations Cup en het zoet der overwinningen smaakte de Italianen dit jaar bijzonder goed toen Gianni Govoni (óók 5e tijdens het WK) nota bene in Geesteren het CSI Twente voor zich opeiste. Als eerste Italiaan ooit! Toen de Italiaanse ploeg zich in augustus (zónder Govoni!) tijdens het EK ook nog eens kwalificeerde voor de Spelen van
volgend jaar in Athene, kon echt niemand er meer om heen: Hans Horn is een wereldcoach. Hij bewijst dat altijd en overal. Zo prijkt op zijn erelijst als coach onder meer ook het Olympisch goud in 1992 en het wereldkampioenschap in 1998 met het Nederlands team.
43
Ruiter en manager “Niet iedere ruiter is ook een goede manager. De meesten kunnen alleen maar paardrijden. Dat is niet erg, als je dat maar van jezelf weet en accepteert. Maar dan moet er iemand in de buurt zijn, die voor de rest zorgt. Het is voor ruiter en paard zaak dat alle andere facetten die bij kunnen dragen aan het succes optimaal aandacht krijgen. Je hebt talent, mentaliteit, kwaliteit, training, geld, transport, parcours, hindernissen, coaching en geluk nodig. Op een aantal van die onderdelen kun je als ruiter invloed uitoefenen. Maar niet op alles. En dan is het zaak om dat over te laten aan een trainer/coach, die ook nog eens over managerskwaliteiten beschikt en een visie heeft over de weg die bewandeld moet worden. Samen kom je vervolgens tot de optimale prestatie. Een ruiter moet in staat zijn goed te luisteren
Met Ben Schröder (rechts) heeft Hans Horn een begenadigd ruiter in huis gehaald. Voor Hans op de foto zijn zoon Daan.
Bondscoach Italië Horn hield de dek- en handelsstal in Ootmarsum aan, bood daar soms ook onderdak aan talentvolle en leergierige ruiters en amazones en hun paarden (zoals Jeroen Dubbeldam) en nam de begeleiding van de jonge Italiaanse springruiter Jerry Smit op zich. “Alles wat ik nog deed was op hobbyisme gestoeld. Gewoon leuke dingen doen, zonder de druk van het moeten preste-
Twente visie. 09/2003
naar en zich te schikken in de deskundigheid en de adviezen van de coach. Vervolgens moet het paard door hen beiden in staat gesteld worden om topprestaties te leveren op momenten dat ruiter en coach dat van hem vragen. De coach moet er voor zorgen dat al die facetten voor ruiter én paard optimaal in orde zijn. Een kwestie van goede organisatie, goede planning en goed management.” Horn eist als absolute basis voor succes van zijn ruiters, grooms en paarden de wil om tot het uiterste te gaan. “Succes kun je mede afdwingen door er heel hard voor te werken. Alles moet in het teken staan van de verdere ontwikkeling van paard en ruiter. Als iemand in de ketting verzaakt, gaat dat ten koste van de motivatie en het succes van anderen. Dat accepteer ik dus niet. Daar investeer ik geen geld en tijd in. Zo is was het vroeger met Jos Lansink, zo was het met het Nederlands team, zo was het met Jerry Smit en de Italianen en zo zal het in de toekomst ook weer gaan op de Wiemselbach.”
Ben Schröder De naam Wiemselbach wordt in oude glorie herstelt als sport- en springstal. Een heel verrassende ontwikkeling, want iedereen ging er van uit dat Hans Horn nooit op zijn beslissing van 1996 terug zou komen. Maar zoon Daan zorgde er voor dat Ootmarsum weer in het teken gaat staan van paardensport op hoog niveau. “Vader, ik zie toch wel toekomst in een spring- en sportstal naast de fokkerij en de handel in paarden. Ik wil de zaak op termijn graag overnemen,” sprak Daan na zijn studie op Nijenrode. “We pakken samen de draad weer op. Wat geweest is, komt nooit meer terug. Wat er toen tussen Jos, onze paarden en de familie was, was uniek. Maar het is een mooie uitdaging om de springstal weer op het allerhoogste niveau te krijgen. Want dat is natuurlijk de doelstelling. Geen half werk. We hebben samen een keuze gemaakt en dan gaan we er ook weer vol voor. Ja, het is toch een beetje mijn levenswerk. Daar gaan we nu samen mee verder. Evenaring of misschien wel verbetering van de prestaties van vóór 1996 is het doel.” Hans Horn is ‘back in town’. Alle ingrediënten zijn weer aanwezig in Ootmarsum. Met onder anderen de zelf gefokte hengsten Lupicor (nazaat van Lux Z en winnaar van de finale van de International Stallion Show), Numero Uno (v. Libero H) en Niveau (v. Lux Z) duurt het waarschijnlijk niet lang meer dat de nieuw aangetrokken stalruiter Ben Schröder in de grote internationale wed-
45
strijden start. “We gaan ze natuurlijk rustig brengen, via de geëigende nationale 1.40 en 1.50 parcoursen,” tempert Horn het enthousiasme. “Maar het is duidelijk dat die paarden de potentie hebben om in de wereldtop een woordje mee te spreken.” Belangrijker is wellicht dat Stal De Wiemselbach inmiddels ook beschikt over een aantal zeer getalenteerde zes- en zevenjarige paarden, die klaar gestoomd worden om te zijner tijd voor de opvolging van de genoemde hengsten te zorgen. “Het ziet er echt goed uit. Ik heb er
‘Een mooie overwinning met een zelf opgefokt en opgeleid paard is met geen goud te betalen’ alle vertrouwen in dat we als springstal weer op het allerhoogste niveau terugkomen. Daar past natuurlijk bij dat wij onze toppaarden in principe niet verkopen. Althans, de dekhengsten niet.” Dat is ook een prettige wetenschap voor Ben Schröder. Hij kan de paarden in alle rust naar de top brengen en daar in principe op lange termijn ook blijven, zonder bang te zijn dat hij ze kwijtraakt. “Een mooie overwinning met een zelf opgefokt en opgeleid paard is met geen goud te betalen. De winst van die visie halen we later wel uit de fokkerij- en handelstal.”
Met Ben Schröder heeft Horn een begenadigd ruiter in huis gehaald. Als oudste van de drie Schröder-brothers uit Tubbergen heeft de voormalig Nederlands kampioen bij Stal Agrovorm en Cordia ruime ervaring opgebouwd. Hij was vrij man toen Horn hem benaderde om een centrale rol te spelen in de wederopstanding van Springstal De Wiemselbach. Saillant detail: broer Wim was in 1996 als tweede ruiter achter Lansink in dienst van Horn. Wim nam toen ontslag omdat hij dacht altijd achter Lansink tweede man te moeten blijven. Een maand later maakte Lansink totaal onverwacht zijn afscheid bekend... Horn blijft overigens op parttimebasis ook bondscoach van Italië. “Binnenkort ga ik met de Italiaanse bond de route naar de Olympische Spelen van Athene bespreken. Ik doe wat voorstellen qua programma en begeleiding om de ploeg optimaal voorbereid aan de Spelen te laten beginnen. Als ze daar aan voldoen, sluit ik niet uit dat Italië in Athene een rol van betekenis gaat spelen.” In Griekenland zullen overigens ook een aantal paarden, die tot 1996 op Stal De Wiemselbach zijn gefokt en getraind, onder het zadel van grote buitenlandse ruiters hoge ogen gooien. Voor Ben Schröder, Hans en Daan Horn en de nieuwe paarden van de Ootmarsumse stal komen de Spelen van volgend jaar nog te vroeg. Maar is het een gekke gedachte dat er in 2008 in het Chinese Beijing een ‘nieuwe Twentse drie-één-heid’ de Olympische macht grijpt? ■
Back in town: Hans Horn.
Twente visie. 09/2003
Deelnemers en coaches spreken hun waardering uit over Expo on Horse
Belangrijk voor de sport! Johan Schreur, Hans Horn, Jan Hagendoorn en Marinus Vos hebben er nooit spijt van gehad dat ze het initiatief hebben genomen tot de organisatie van Expo on Horse dat van 26 tot en met 30 november voor de achtste keer wordt gehouden. Het paardensportevenement in Hengelo wordt door de meeste deelnemers en coaches inmiddels immers omschreven als ‘het mooiste indoor-concours van Nederland’. “Wij vonden dat Twente als paardenland bij uitstek naast de Military van Boekelo, het CSI Twente in Geesteren, Pony Indoor Wierden en de talrijke regionale concoursen ook een mooi nationaal indoor-concours moest hebben,” aldus Marinus Vos.
(door Gerhard Nijboer)
De locatie aan de A1 doet qua ruimte en faciliteiten nauwelijks onder voor het MECC in Maastricht, de Brabanthallen in Den Bosch of de Bernardhallen in Zuidlaren. “We waren het als initiatiefnemers snel met elkaar eens dat het evenement vooral bestemd moest zijn voor nationale én regionale ruiters en amazones.” De aankleding, ambiance en het programma moesten echter internationale allure hebben, zodat het concours qua professionaliteit ook zou passen in het leerproces van jonge talenten,” zegt oudbestuurslid Horn. De kwaliteit van Expo on Horse ligt volgens de kenners op het gebied van de combinatie van sfeer, professionaliteit, topsport, startgelegenheid voor alle paarden en de betrokkenheid van ruiters, amazones, eigenaren bij de wensen van het publiek. Een dergelijk evenement staat of valt met de samenwerking van topruiters als Jeroen Dubbeldam en de broers Wim en Gerco Schröder bij de organisatie. Zij komen met ideeën, kritiek en oplossingen waar de deelnemers en het publiek garen bij spinnen. Dubbeldam: “Wij hebben er als ruiters en amazones veel belang bij dat evenementen als Expo on Horse blijven bestaan. Daar wil ik best wat tijd aan besteden, want om als paard en of ruiter een internationale topper te worden, moet je eerst een opleidingstraject doorlopen. Daarin is een evenement als Expo on Horse onmisbaar.”
Ongebreidelde lofzang De broers Gerco en Wim Schröder, die samen met de jeugdige Tom Brinkman uit Albergen voor de succesvolle Springstal Eurocommerce uitkomen onderstrepen de woorden van de Olympisch kampioen: “Er is weliswaar concurrentie van het CHIO in Geneve, maar wij willen toch proberen met zoveel mogelijk paarden in
Hengelo mee te doen.” Een korte belronde langs een aantal ruiters en amazones levert een ongebreidelde lofzang op Expo on Horse op. Iedereen wil het evenement graag winnen (“vooral omdat de hele top er in Hengelo bij is”), maar vooral is er waardering voor de opzet van het evenement, waarin de belangen van ruiters, paarden en publiek zeer nauw op elkaar afgestemd worden. “Als je op die manier bezig bent, kan zo’n evenement niet kapot, omdat iedereen daar bij wil zijn en mee wil werken om het tot een spektakel te maken,” aldus Gert Jan Bruggink uit Weerselo, die waarschijnlijk met al zijn paarden aan de start komt. Voor Angelique Hoorn uit Wanneperveen is Expo on Horse onder meer van belang om potentiële opvolgers van haar toppaard Hascal te testen: “Kijken wat ze kunnen in een topveld en in een mooie ambiance voor deskundig publiek. Als ze dit aankunnen, heb je een potentiële topper op stal.” Peter Geerink uit Gelselaar, de Brabander Eric van der Vleuten, het jeugdige talent Willem Greve uit Haaksbergen en zelfs de Belgische Tukker Jos Lansink laten zich in dezelfde bewoordingen uit. Lansink, vorig jaar voor het eerst deelnemer in Hengelo en meteen winnaar van de
Grolsch Grote Prijs, spreekt van “een mooie happening, die van groot belang is voor de hele Nederlandse paardensport.” Opvallend is het ook dat de organisatie steeds vaker gebeld wordt door buitenlandse ruiters, die graag mee willen doen. Zo stonden vorig jaar mensen als Rene Tebbel (Duitsland), Linn Olssen (Zweden) en de Rus Vladimir Tuganov in de Hengelose piste. Voormalig topruiter en tegenwoordig eigenaar van een handelsstal Emile Hendrix komt ook “op zeker” naar Expo on Horse: “Ik ben vooral geïnteresseerd in de rubrieken vlak onder de top, zoals de finales om de Twente Cup en de hengstencompetitie. Daar lopen vaak jonge paarden met mogelijkheden op méér. De mix van jong, oud, talent en arrivé spreekt mij aan.”
47
Parcoursbouwer Alleen de parcoursbouw baart zorgen nadat vorig jaar de regionale coryfee Marinus Vos is vervangen door de Duitser Frank Rothenberger. Toen al waren er vraagtekens. Die werden nog eens versterkt toen bekend werd dat Vos vanaf volgend jaar ook het CSI Twente in Geesteren niet meer bouwt. Daar wordt de Wierdenaar vervangen door ‘Olympisch bouwer’ Olaf Pedersen. Volgens Horn is dat geen goede zaak. “Nederland is een land dat zich op alle onderdelen van de paardensport richt, van de fokkerij tot en met de internationale handel. “Waarom zet je in je eigen concoursen dan de eigen parcoursbouwers buitenspel? Ook voor hen zijn evenementen als Geesteren en Expo on Horse uitstekende gelegenheden om zich verder te ontwikkelen, zoals dat ook voor de paarden en de ruiters geldt.” ■
Jeroen Dubbeldam: “Wij hebben er als ruiters en amazones veel belang bij dat evenementen als Expo on Horse blijven bestaan.”
Twente visie. 09/2002
Na succesvolle clinic van wereldtopper Mark Weusthof
Menners krijgen ruim baan Vorig jaar bleef het nog bij proefclinic van de toenmalige Nederlandse kampioen vierspan-mennen Mark Weusthof, maar het succes dat de populaire menner uit Rossum daarmee boekte, verplichtte de organisatie om de mensport dit jaar een veel prominentere plaats te geven in het programma van Expo on Horse. “We worden inmiddels overal in de wereld voor vol aangezien en zijn geen bijnummer meer op de grote concoursen. Daar ben ik heel blij mee,” zegt wereldtopper Mark Weusthof.
49
(door Gerhard Nijboer)
“Vierspanrijden is een continu proces van trainen, proberen, luisteren, afstemmen, passen, meten en vertrouwen winnen van de paarden. Daar gaat ontzettend veel tijd in zitten,” aldus Weusthof. Waar wijlen vader Weusthof vooral in de nationale top vertoefde, behoort zoon Mark inmiddels tot één van de veelgevraagde wereldtoppers, die vooral vanwege zijn aanvallende manier van rijden ieder optreden tot een spektakel maakt.
Expo Youngsters Tot de nieuwe activiteiten, die moeten bijdragen tot een grootse uitstraling van Expo on Horse in ‘Hippisch Hengelo’ behoort ook de eerste editie van de Expo Youngsters, van donderdag 4 december tot en met zondag 7 december. Dit internationale topconcours wordt een evenement voor en door jonge mensen en mag ook uniek in Nederland genoemd worden. De basis van het programma wordt gevormd door internationale sport voor ponyruiters, junioren en young riders uit vele landen. Maar het is niet alleen een internationaal concours hippique voor jonge sporters en hun dieren, het wordt ook georganiséérd door de jongeren zelf. Onder het motto ‘Jeugd in actie’ heeft de overkoepelende organisatie van ‘Hippisch Hengelo’ namelijk inmiddels een groot aantal jonge organisatoren bereid gevonden hun steentje aan het evenement bij te dragen, onder wie vijftien leerlingen van de MBO opleiding dierverzorging en paardenhouderij AOC in Enschede. Voor zowel de junioren als de young riders en ponyruiters wordt het evenement afgesloten met een prestigieuze Grote Prijs op zondag 7 december.
“Er gaat ook wel eens iets fout en er zit ook wel eens iets tegen, maar over het algemeen heb ik met die manier van mennen veel succes. En het is leuk voor het publiek. En daar gaat het tenslotte óók om. Winnen is mooi, maar als je daarmee de mensen ook nog plezier kunt bieden, win je met z’n allen.”
Op de banken Weusthof was er zelf vorig jaar verantwoordelijk voor dat het publiek werkelijk op de banken stond bij een clinic. “Bij zo’n optreden kun je op betrekkelijk simpele wijze laten zien wat het vierspanrijden inhoudt, wat je van de paarden vraagt en wat je als menner zelf moet doen. Door dat langzaam en stapsgewijs te laten zien, beseffen de mensen ook dat het heel veel training, heel veel tijd, heel veel energie en heel veel geld kost voordat je eindelijk een mooie en succesvolle combinatie bij elkaar hebt. Ik doe zo’n clinic graag voor het publiek, maar ik heb er op termijn ook zelf baat bij. Des te populairder de sport wordt, des te meer wedstrijden, publiek, media-aandacht en sponsors. En dus ook des te hoger de kwaliteit van de sport. Daarom ben ik blij met de wedstrijden tijdens Expo on Horse, óók voor mijn sponsor Bandsma Meubeltransport in Oldenzaal, want die kan zich nu ook eens laten zien in een thuiswedstrijd.”
Tjeerd Velstra Vijftien deelnemers in de rubrieken tweespan paard, vierspan paard en vierspan pony zullen donderdagavond 27 november in een spectaculaire indoor-marathon op het scherpst van de snede strijden om de overwinning. De parcoursbouw is in handen van Johan Jacobs, die door de internationale hippische sportbond FEI officieel is erkend als indoor parcoursbouwer. In het parcours, bestaande uit ‘vaste’ hindernissen en kegeldoorgangen,
Nieuw: veiling van jonge toppaarden In Duitsland is het al jaren een bekend fenomeen: de eliteveiling voor jonge sportpaarden. Op woensdag 3 december is het Hengelose Expo Center het toneel van de eerste exclusieve veiling van jonge elitepaarden in Nederland: de Expo Talent Sale. Een vijftiental zeer aparte springpaarden in de leeftijd van vier tot en met acht jaar oud zullen in het Expo Center onder de hamer komen van veilingmeester Hans Sinnige. De veiling is een initiatief van Olympisch kampioen Jeroen Dubbeldam uit Weerselo en de broers Wim en Gerco Schröder uit Tubbergen. “Door deze exclusieve veiling te organiseren krijgt het hele evenement een extra dimensie. Zo wordt Expo on Horse steeds meer een trefpunt van de paardenwereld,” aldus het drietal, dat sinds vorig jaar zitting heeft in het comité van aanbeveling van het evenement in het Expo Center.
zullen, naast Mark Weusthof, ook een aantal andere Twentse menners het opnemen tegen collega’s uit de rest van het land, zoals de vice-kampioen van Nederland Koos de Ronde uit Hoogvliet en Leo Kraaijenbrink met zijn prachtige vierspan Friese paarden. Tussen de twee manches in wordt de piste vrijgemaakt voor spectaculaire en interessante optredens van Tjeerd Velstra, oud-wereldkampioen vierspan paarden, en Lambertus Huckriede, veelvuldig kampioen bij de tuigpaarden. ■
Mark Weusthof met de vierspan. “Het kost veel tijd, energie en geld voor je eindelijk een mooie en succesvolle combinatie bij elkaar hebt.” (Foto: archief Mark Weusthof.)
Twente visie. 09/2003
IK Te U he lgid w ve t t s? rm ar : B e ief e ldi : 0 l M ng 74 ed in - 2 iaS de 45 ale 52 s vo 52 or
Dé informatiegids voor leden van de Industriële Kring Twente. Op internet: www.twentevisie.nl
BOUWNIJVERHEID ◆ Grontmij Advies- en Techniek b.v. Vestiging Twente, Einsteinstraat 14 Postbus 122, 7600 AC Almelo TEL 0546-805504, 06-51243904 FAX 0546-805502 Contactpersoon: de heer ing. R. Bussink MBA Gespecialiseerd in: bouw-, civiel-, cultuur- en milieutechniek van beleid, ontwerp en engineering tot turnkey realisatie. E-mail:
[email protected] Website: www.grontmij.com ◆ Janssen de Jong Bouw b.v. Postbus 504, 7550 AM HENGELO TEL 074-2561414 FAX 074-2917143 Contactpersoon: de heer A.H.J. Terhalle E-mail:
[email protected]
50
I K Te l g i d s
◆ Janssen de Jong Plancoördinatie B.V. Postbus 572, 7550 AN HENGELO TEL 074-2500800 / FAX 074-2918521 Contactpersoon: de heer A.J. Kleinjan Gespecialiseerd in: projectontwikkeling bouw E-mail:
[email protected] Website: www.jajo.com Bedrijfsprofiel ◆ Unica Installatietechniek BV Postbus 174, 7550 AD HENGELO TEL 074-2490149 / FAX 074-2432955 Contactpersoon: de heer J.W. Lodeweges Gespecialiseerd in: installatietechniek, E, W, sprinkler, ICT E-mail:
[email protected] Website: www.unica.nl
Aannemers ◆ Aannemersbedrijf Gebr. Scharenborg Tolstraat 4, 7482 DB HAAKSBERGEN TEL 053-5721466 / FAX 053-5729417 Contactpersonen: de heer B. Scharenborg, Gespecialiseerd: nieuwbouw, verbouw en renovatie E-mail:
[email protected] Website: www.scharenborg.nl Bedrijfsprofiel
Installatiebedrijven ◆ Alferink BV Installatietechniek Industriestraat 71, 7482 EW HAAKSBERGEN TEL 053-5730100 / FAX 053-5727725 Contactpersoon: de heer H. Alferink Gespecialiseerd in: installatietechniek E-mail:
[email protected] ◆ Loohuis Installatie Technieken b.v. Pastoor Boddestraat 18 7666 LB FLERINGEN TEL 0546-629629 / FAX 0546-629639 Contactpersoon: de heer A. Semmekrot Gespecialiseerd in: installatietechniek E-mail:
[email protected] Website: www.loohuis.nl ◆ Weber Installatie Technieken bv Wegtersweg 37, 7556 BP HENGELO TEL 074-2912867 / FAX 074-2439139 Contactpersoon: mevr. L. Aarninkhof Gespecialiseerd in: installatietechniek E-mail:
[email protected]
FINANCIËLE INSTELLINGEN ◆ Spekschate Assurantie en Financieel Advies Grotestraat 216, 7622 GT BORNE TEL 074-2664455 / FAX 074-2660202 Contactpersoon: de heer A. Bartelink Gespecialiseerd in: Assurantiën en Financieel Advies E-mail:
[email protected] Website: www.spekschate.nl Bedrijfsprofiel ◆ Wensink & Masselink Financieel Adviseurs BV Bedrijvenpark Twente 305, 7602 KL ALMELO TEL 0546-549 338 / FAX 0546-549 340 Contactpersoon: de heer D.G.A. Masselink Gespecialiseerd in: Onafhankelijke Financieel Planners E-mail:
[email protected] Website: www.wensinkmasselink.nl Bedrijfsprofiel
Verzekeringen
Twente visie. 9/2003
◆ AON Nederland Makelaars in Assurantiën & Risico-Adviseurs Beursstraat 1a, 7551 HP HENGELO TEL 074-2423355 / FAX 074-2434970 Contactpersoon: de heer S. Roodenburg E-mail:
[email protected] Website: www.aon.nl
GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZORG Arbodiensten ◆ Arbo Unie Oost-Nederland Haven NZ 39, 7606 ES ALMELO Postbus 480, 7600 AL ALMELO TEL 0546-822022 FAX 0546-813161 Contactpersoon: de heer R. Reinders, regiodirecteur Gespecialiseerd in: arbodienstverlening, verzuim en reïntegratie Website: www.arbounie.nl ◆ Benefit stabiliteit in bewegen Prinsenstraat 1, 7607 JC ALMELO TEL 0546-538050 FAX 0546-539950 Contactpersoon: D.W.H. Bosch Gespecialiseerd in: arbeidsreïntegratie E-mail:
[email protected]
◆ Landgoed de Wilmersberg Rhododendronlaan 7 7587 NL DE LUTTE TEL 0541-585555 FAX 0541-585565 Contactpersoon: de heer N. Hoek Gespecialiseerd in: hotel / restaurant / beautycentrum / congres- en vergaderaccommodatie E-mail:
[email protected] Website: www.wilmersberg.nl Bedrijfsprofiel ◆ Trainingscentrum het Balkon Hooidijk 15, 7661 RA Vasse TEL 0541-518194 FAX 0541-510847 Contactpersoon : mevrouw drs. Judith Budde Gespecialiseerd in: management communicatie teams coaching, ook accommodatie E-mail:
[email protected] Website: www.hetbalkon.nl Bedrijfsprofiel
◆ Zorgservices Twente Postbus 690, 7550 AR Hengelo Geerdinksweg 153, 7555 DL Hengelo TEL 074-2904950 FAX 074-2904951 Contactpersoon: mevrouw Anita Hoek-van den Bos Gespecialiseerd in: aanvullende zorg en dienstverlening op gebied van gezondheidszorg E-Mail:
[email protected] Website: www.zorgservicestwente.nl
◆ Van der Valk Hotel Hengelo Bornsestraat 400, 7556 BN HENGELO TEL 074-2555055 FAX 074-2555010 Contactpersoon: de heer P.A. van der Valk Gespecialiseerd in: vergader en hotel accommodatie E-mail:
[email protected] Website: www.hotelhengelo.nl
P & O, REINTEGRATIE
Vergaderaccommodaties
◆ Assist Employment BIZNIZZ B.V. Auke Vleerstraat 8 7521 PG Enschede TEL 053-4803900 / FAX 053-4803919 Contactpersoon: de heer R. Broek Gespecialiseerd in: sociale zekerheid en reïntegratie E-mail:
[email protected] Website : www.assist-employment.biz
◆ Theaterhotel Almelo Schouwburgplein 1 7607 AE ALMELO TEL 0546-810061 FAX 0546-821665 Contactpersoon: Jan-Willem Holtmaat Gespecialiseerd in: theater, horeca, hotel, congres en zalenverhuur E-mail:
[email protected] Website: www.theaterhotel.nl
ZORGSERVICE GROOTHANDEL EN HANDELSBEMIDDELING ◆ Carel Lurvink BV Marssteden 40, 7547 TC ENSCHEDE TEL 053-4344343 FAX 053-4337105 Contactpersoon: de heer C. Lurvink Gespecialiseerd in: schoonmaak-, schilders- en veiligheidsartikelen E-mail:
[email protected] Website: www.carellurvink.nl ◆ Ter Brugge Relatiepakketten B.V. Ambachtsstraat 26, 7622 AP BORNE TEL 074-267 22 22 FAX 074-267 22 92 Contact persoon: G.H.M. ter Brugge E-mail:
[email protected] Website: www.terbrugge.com
INDUSTRIE ◆ Aerolux Nederland BV Postweg 4b Postbus 413 7570 AK Oldenzaal TEL 0541-585050 / FAX 0541-585058 Contactpersoon: mevrouw S. Lie Gespecialiseerd in: sportveld en terreinverlichting E-mail:
[email protected] Website: www.aerolux.nl, www.sportveldverlichting.nl
Wijnimporteurs
◆ DCW-bedrijven Postbus 422, 7500 AK Enschede TEL 053-4829292 FAX 053-4306055 Contactpersoon: mevrouw I.A. van Rossum Gespecialiseerd in: industriële toelevering en dienstverlening E-mail:
[email protected] Website: www.dcw.nl
◆ Heisterkamp Wijnkopers / Het Wijngebouw Eerste Stegge 2, Postbus 63, 7631 AE Ootmarsum TEL 0541-292222 FAX 0541-292024 Gespecialiseerd in: Boeren kwaliteitswijnen uit klassieke streken Contactpersoon: de heer Jan Herbrink
◆ Indugas - Rhee bv Twekkeler Es 8, 7547 SM ENSCHEDE TEL 053-4803380 / FAX 053-4307232 Contactpersoon: de heer M.J.M. Buteröwe Gespecialiseerd in: Verkoop industriële gassen E-mail:
[email protected] Website: www.indugas-rhee.nl
HORECA ◆ AC Restaurant & Hotel Holten Langstraat 22, 7451 ND HOLTEN TEL 0548-362680 / FAX 0548-264550 Contactpersoon: de heer H.G. Wiederhold Gespecialiseerd in: goede en snelle maaltijden E-mail:
[email protected] ◆ Conferentiehotel Drienerburght Drienerlolaan 5, 7522 NB ENSCHEDE TEL 053-4331366 FAX 053-4356770 Contactpersoon: mevrouw M.J.F. Schmand E-mail:
[email protected] Website: www.drienerburght.nl ◆ Best Western Hotels Twente Hengelosestraat 725, 7521 PA ENSCHEDE TEL 053-8506500 FAX 053-8506510 Contactpersoon: de heer H.N.W. de Leeuw Gespecialiseerd in: hotel / restaurant / beautySalon / congres- en vergaderaccommodatie E-mail:
[email protected] Website: www.broeierd.nl Bedrijfsprofiel
◆ Werk en Vakmanschap Bornsestraat 1E, 7556 BA HENGELO TEL 074-2590959 FAX 074-2590446 Contactpersoon: de heer R. Bruns Gespecialiseerd in: flexibiliteit van gekwalificeerde arbeid E-mail:
[email protected] Website: www.werkenvakmanschap.nl Bedrijfsprofiel ◆ Quadrant EPP Nederland b.v. Anth. Fokkerweg 2, 7602 PK ALMELO Postbus 59, 7600 AB ALMELO TEL 0546-877777 FAX 0546-860796 Contactpersoon: de heer H. Hoekstra Gespecialiseerd in: Rubber- en kunststofproducten
Aandrijftechniek ◆ Rotor BV Mors 1-5, Postbus 45, 7150 AA EIBERGEN TEL 0545-464640 FAX 0545-475065 Contactpersoon: mevrouw A.C. Mulder (P.R.) Gespecialiseerd in: aandrijftechniek E-mail:
[email protected] Website: www.rotor.nl
Websites van in de IKTelgids vermelde bedrijven met het symbooltje i , zijn ook te vinden via de website: www.twentevisie.nl Alle bedrijven met het symbooltje p hebben een bedrijfsprofiel op de website: www.twentevisie.nl Alle IKTel-leden staan tevens op: www.twentevisie.nl, voorzien van plattegrond en routeplanner.
Drukkerijen
Afvalverwerking
◆ Drukkerij Olijdam BV Lonnekerbrugstraat 102a, 7547 AK ENSCHEDE TEL 053-4315772 / FAX 053-4320556 Contactpersoon: de heer H.L. Olijdam Website: www.drukkerijolijdam.nl Bedrijfsprofiel
◆ TWENCE BV Boldershoekweg 51 7554 RT Hengelo TEL 074-240444 / FAX 074-2404333 Contactpersoon: mevrouw C. Diepenmaat Gespecialiseerd in: afvalverwerking en afvalscheiding E-mail:
[email protected] Website : www.twence.nl
◆ Hassink Drukkers b.v. Postbus 177, 7480 AD HAAKSBERGEN TEL 053-5721777 / FAX 053-572675 Contactpersoon: de heer W.J. Hassink Gespecialiseerd in: Kwalitatief hoogwaardig drukwerk E-mail:
[email protected] Website: www.hassink.nl
Elektrotechnische industrie
◆ Trainingscentrum Het Balkon Hooidijk 15, 7661 RAVasse TEL 0541-518194 / FAX 0541-510847 Contactpersoon: mevrouw drs. Judith Budde Gespecialiseerd in: management communicatie teams coaching, ook accommodatie E-mail:
[email protected] Website: www.hetbalkon.nl Bedrijfsprofiel
Bedrijfsopleidingen/advies
◆ Eaton Electric N.V. (Holec) Europalaan 202, 7559 SC HENGELO TEL 074-2469111 / FAX 074-2464444 Contactpersoon: de heer T.A. de Haan Gespecialiseerd in: elektrische energietechniek E-mail:
[email protected] Website: www.holec.com Bedrijfsprofiel
◆ Villa, Expertise voor bedrijven Kortenaarstraat 71,7513 AD ENSCHEDE TEL 053-4871871 FAX 053-4302474 Contactpersoon: de heer G.A.M. Salemink Gespecialiseerd in: bedrijfsopleidingen, onderzoek, advies, coaching, cursussen E-mail:
[email protected] Website: www.hen.nl
Industriële automatisering
Opleidingsinstituten/onderwijs
◆ Conquest Automation Laaressingel 163, 7514 EN ENSCHEDE TEL 053-4362800 / FAX 053-4318852 Contactpersoon: de heer M.J.H. Leppink Gespecialiseerd in: procesautomatisering (PLC, SCADA) E-mail:
[email protected] Website : www.conquest-automation.nl Bedrijfsprofiel
◆ ROC Oost-Nederland Lupinestraat 9,7552 HJ HENGELO TEL: 074-8503333 FAX: 074-8503210 Contactpersoon: de heer F.G.C.M. Tillemans Gespecialiseerd in: Opleidingen en Trainingen E-mail:
[email protected] Website: www.roc-on.nl
Metaal recycling ◆ Heinhuis Auto & Metaalrecycling Hupselsedwarsweg 2a, 7551 HP EIBERGEN TEL 0545-472052 / FAX 0545-474179 Contactpersoon: de heer T. Heinhuis Gespecialiseerd in: metaal- en autorecycling E-mail:
[email protected] Website: www.heinhuis.nl
Productie machines en apparaten ◆ Kiekens Products B.V. Postbus 99, 7600 AB ALMELO TEL 0546-871555 / FAX 0546-871985 Contactpersoon: de heer Ten Doeschate Gespecialiseerd in: luchttechniek E-mail:
[email protected] Website: www.kiekens-products.com
MILIEUDIENSTVERLENING ◆ BMD Advies Oost Munsterstraat 3, 7418 EV DEVENTER TEL 0570-676695 / FAX 0570-676255 Contactpersoon: de heer ir. A.J. Oortgiesen Gespecialiseerd in: milieu, energie, arbo en kwaliteit E-mail:
[email protected] Website: www.bmdadvies.nl Bedrijfsprofiel
Bodemonderzoek/sanering ◆ Verhoeve Milieu Oost b.v. Bleskolksingel 9, 7602 PE Almelo TEL 0546-486436 / FAX 0546-486430 Contactpersoon: mevrouw ing. I.M. Bruns E-mail:
[email protected]
◆ Catalpa Demmersweg 76, 7556 BN HENGELO TEL 074-2405555 FAX 074-2405444 Contactpersoon: mevrouw Simone Derksen Gespecialiseerd in: kinderopvang (landelijke organisatie) E-mail:
[email protected] Website : www.catalpa.nl
PROD. EN DISTR. VAN ELECTR., AARDGAS EN WATER ◆ COGAS Postbus 71, 7600 AB ALMELO TEL 0546-836666 FAX 0546-811267 Contactpersoon: de heer H. Bijker Gespecialiseerd in: energiedistributie E-mail:
[email protected] Website: www.cogas.nl
REPARATIE GEBRUIKSGOEDEREN Algemeen ◆ Schadenet Kraayvanger Metaalstraat 5, 7483 PD HAAKSBERGEN TEL 053-5722071 FAX 053-5740051 Contactpersoon: de heer R. Kraayvanger Gespecialiseerd in: autoschadeherstel E-mail:
[email protected] Website:www.kraayvanger.com
◆ Loohuis Heftruckservice b.v. Van der Hoopweg 7, 7602 PJ ALMELO TEL 0546-863429 FAX 0546-865058 Contactpersoon: mevrouw Huisman-Loohuis Gespecialiseerd in: Intern Transportmateriaal E-mail:
[email protected] Website: www.loohuisheftruckservice.nl
◆ STODT praktijkcentrum voor geavanceerde techniek César Franckstraat 1a, 7604 JE ALMELO TEL 0546-822455 FAX 0546-827487 Contactpersoon: de heer G.A. Wieffer Gespecialiseerd in: Kenniscentrum voor de metaal, elektro en kunststof E-mail:
[email protected] Website: www.stodt.nl Bedrijfsprofiel
UITGEVERIJEN
◆ OLCT Opleiding & Training Postbus 3363, 7500 DJ Enschede TEL 053-4340344 FAX 053-4341259 Contactpersoon: Paula de Regt, account manager Gespecialiseerd in: bedrijfstraining, cursussen, IT-training E-mail:
[email protected] Website: www.olct.nl ◆ SWOT Postbus 217, 7500 AE ENSCHEDE TEL 053-4894670 / FAX 053-4892748 Contactpersoon: mevrouw L. Bok Gespecialiseerd in: deeltijdopleidingen op HBO-niveau E-mail:
[email protected] Website: www.swot.nl
OPENBAAR BESTUUR, OVERHEIDSDIENSTEN
◆ Boluwa & Partner BV Vijzelpad 65, 8051 KM Hattem TEL 038-4442462 / FAX 038-4446844 Contactpersoon: de heer G. van Dijk Gespecialiseerd in: bodemonderzoek, bodemsanering,advies Website: www.boluwa.nl
◆ Gemeente Almelo Postbus 5100, 7600 GC ALMELO TEL 0546-541184 / FAX 0546- 541199 Contactpersoon: de heer J. Melsen gespecialiseerd in econ. ontwikkeling E-mail:
[email protected]
OVERIGE DIENSTVERLENING ◆ A1 printservice Olieslagweg 120, 7521 JG Enschede TEL 053-4302520 / FAX 053-4317247 Contactpersoon: mevrouw B. Rozema Gespecialiseerd in: tampon- en zeefdruk E-mail:
[email protected] Website: www.a1-printservice.com
51
Heftrucks
◆ ROC Twente Plus Twentheplein 5, 7607 GZ ALMELO TEL 0546-830200 FAX 0546-830245 Contactpersoon: mevrouw Elfering Gespecialiseerd in: MBO-, MBO-plus-, HBO-kort-onderwijs E-mail:
[email protected] Website: www.ROCTwentePlus.nl
Milieuadvies- en onderzoekbureaus
◆ Geofox BV Eektestraat 10-12, 7575 AP OLDENZAAL Postbus 221, 7550 AE OLDENZAAL TEL 0541-585544 FAX 0541-522935 Contactpersoon: de heer drs. R.C.H. Steneker Gespecialiseerd in: bodem water (o.a. Legionella), asbest E-mail:
[email protected] Website: www.geofox.nl
◆ IMPULS Wierdensestraat 22, 7607 GJ Almelo TEL 0546-805805 FAX 0546-6805800 Contactpersoon: de heer J.M.B.P. Adolfsen Gespecialiseerd in: Reïntergratie langdurig werklozen E-mail:
[email protected] Website : www.impuls -almelo.nl
I K Te l g i d s
◆ Hoekman Grafische Groep Postbus 51, 7460 AB RIJSSEN TEL 0548-530405 / FAX 0548-530407 Contactpersoon: de heer Roy N. Bijvank Gespecialiseerd in: grafische communicatie E-mail:
[email protected] Website: www.hoekman.nl
ONDERWIJS
or de vo in ales 52 g in iaS 52 eld ed 45 rm M 2 ve Bel 4 Uw s?: : 07 id ef lg ri Te ta IK het
Dé informatiegids voor leden van de Industriële Kring Twente. Op internet: www.twentevisie.nl
◆ MediaSales Nederland bv Anninksweg 50, 7557 AH HENGELO Postbus 702, 7550 AS HENGELO TEL 074-2455252 FAX 074-2503513 Contactpersoon: de heer J.W. Achterberg E-mail:
[email protected]
VERVOER, OPSLAG EN COMMUNICATIE Reisorganisaties ◆ Reisburo Brinkman Van Loenshof 78, 7511 NM ENSCHEDE TEL 053-4302121 / FAX 053-4345858 Contactpersoon: de heer B. Brinkman E-mail:
[email protected] Website: www.reisbureau-brinkman.nl ◆ OAD Groep Postbus 20, 7450 AA HOLTEN TEL 0900-8482 Contactpersoon: de heer H. Verborg Gespecialiseerd in: organisatie vakantie- en zakenreizen E-mail:
[email protected] Website: www.oad.nl Bedrijfsprofiel ◆ TAD Travel Westerval 6, 7545 MZ ENSCHEDE Postbus 103,7500 AC ENSCHEDE TEL 053-4803075 / FAX 053-4803071 Contactpersoon: de heer H.T. Vreeburg Gespecialiseerd in: zakenreizen, groepsreizen en vakantiereizen E-mail:
[email protected] Website: www.tadtravel.nl
Verhuizingen ◆ Grijpma Verhuizingen Transportcentrum 13, 7547 RT ENSCHEDE TEL 053-4849000 / FAX 053-4849070 Contactpersoon: de heer Leo F. Brant Gespecialiseerd in: projectverhuziingen, archiefbeheer en opslag E-mail:
[email protected] Website : www.grijpma.nl
Websites van in de IKTelgids vermelde bedrijven met het symbooltje i , zijn ook te vinden via de website: www.twentevisie.nl Alle bedrijven met het symbooltje p hebben een bedrijfsprofiel op de website: www.twentevisie.nl Alle IKTel-leden staan tevens op: www.twentevisie.nl, voorzien van plattegrond en routeplanner.
Twente visie. 9/2003
TCi brengt beweging in Interimwerk Bij TC Project Management kunt u interimspecialisten inhuren voor een concurrerend tarief. Per uur of per project.Van tekenaar, ingenieur, tot projectmanager. De juiste kennis, in de juiste hoeveelheid.
Kennis in beweging Meer weten? Bel 0541-530431 of kijk op www.tcpm.nl
Prachtig, krachtig ·kodaFabia RS
... en toch zuinig. De Fabia RS is qua uiterlijk en innerlijk met recht een echte sportwagen te noemen, waarbij natuurlijk rekening is gehouden met alle veiligheidsaspecten. Het hart van deze Fabia RS is een ultramoderne 1.9 liter dieselmotor met een krachtbron van maar liefst 96 kW. In combinatie met de nieuwe 6-versnellingsbak is het naast een krachtige bovendien ook een zuinige motor. Ook het design laat een echte sportwagen zien. Uitgesproken, maar toch ingetogen. Beleef de Fabia RS en maak een afspraak voor een onvergetelijke testrit.
Er is al een ·koda Fabia RS v.a. € 24.350,Genoemde vanaf prijs is incl. BTW en BPM, excl. verwijderingsbijdrage en kosten rijklaar maken. Brandstofverbruik gemiddeld 5,6 L/100 km CO2-emissie 151 G/km. Wijzigingen, ook in uitvoeringsdetails, voorbehouden.
Duidelijk ·koda.
AUTO SERVICE GÖRITZLEHNER Diamantstraat 29, 7554 TA Hengelo, (074) 255 80 00 AUTOBEDRIJF SNIJDERS Ootmarsumsestraat 462A, 7603 AX Almelo, (0546) 86 15 54
ZAKELIJKE DIENSTVERLENING ◆ Amicon Zorgverzekeraar Lavickse Allee 130, 6709 DZ WAGENINGEN Postbus 75000, 7500 KC ENSCHEDE TEL 0317-455758 / FAX 0317-455922 Contactpersoon: de heer B.F.A. Sluiter Gespecialiseerd in: zorgconcepten voor werkgevers E-mail:
[email protected] Website: www.amicon.nl ◆ Argonaut BV Postbus 393, 7500 AJ ENSCHEDE Capitool 10, 7521 PL ENSCHEDE TEL 053-4878200 / FAX 053-4878201 Contactpersoon: de heer E.G. Derkink Gespecialiseerd in: reïntegratie interventie en verzuimprocesmanagement E-mail:
[email protected] Website: www.argonaut.nl
◆ De Bleeker Groep Postbus 300, 7550 AH HENGELO TEL 074-2550444 / FAX 074-2550445 Contactpersoon: de heer B.H.J. Schwering Gespecialiseerd in: Opel/Autorent/Focwa/ Schadeherstel/Autowas ◆ Essent Kabelcom Postbus 1040, 7550 AX HENGELO TEL 074-8511151 / FAX 074-8511100 Contactpersoon: de heer H. ter Beek Gespecialiseerd in: telecommunicatie E-mail:
[email protected] Website: www.essentkabel.nl ◆ Protekt Nederland BV Deldenerstraat 61, 7551 AC HENGELO TEL 074-2429224 / FAX 074-2430847 Contactpersoon: de heer R. Duine Gespecialiseerd in: bedrijfshulpverlening, brandpreventie, noodplan E-mail:
[email protected] Website: www.protekt.nl ◆ Vreewijck Expertises en Taxaties BV Neptunusstraat 21c, 7521 WC ENSCHEDE TEL 053-4312588 / FAX 053-4312662 Contactpersoon: de heer J.P. Fros Gespecialiseerd in: waardebepalingen, contra-expertises en taxaties Website: www.vreewijck.nl
Accountants
Advocatenkantoren
Administratiekantoren
◆ Damsté Advocaten ALMELO: Twentelaan 15 TEL 0546-533633 / FAX 0546-820827 Postbus 479, 7600 AL ALMELO HENGELO: Welbergweg 50 TEL 074-2488888 / FAX 074-2488800 Postbus 56, 7550 AB HENGELO ENSCHEDE: Lasondersingel 94/96 Postbus 126, 7500 AC ENSCHEDE TEL 053-4840000 / FAX 053-4341799 Contactpersoon: mevrouw M.J.B. klein Rot Gespecialiseerd in: Ondernemingsrecht, Arbeidsrecht, Vastgoedrecht, Letselschade, Strafrecht, Bestuursrecht, Milieurecht, Bouwrecht E-mail:
[email protected]
◆ Administratiekantoor Vijn & Lotgerink B.V. Oostermaat 11, 7623 CS BORNE TEL 074-2666216 FAX 074-2666225 Contactpersoon: de heer J.G.M. Lotgerink Bruinenberg E-mail adres:
[email protected] Website: www.vijnenlotgerink.nl
Adviesbureaus ◆ DHV Milieu en Infrastructuur B.V. Vestiging Oost Nederland Geerdinksweg 189, 7555 DZ HENGELO TEL 074-25 52 000 FAX 074-243 92 45 Contactpersoon: de heer ing. T.S. van Bodegraven Gespecialiseerd: transport, infrastructuur water, milieu, ruimtelijke ordening E-mail:
[email protected] Website: www.dhv.nl ◆ Geofox B.V. Eektestraat 10-12, 7575 AP OLDENZAAL Postbus 221, 7550 AE OLDENZAAL TEL 0541-585544 / FAX 0541-522935 Contactpersoon: de heer drs. R.C.H. Steneker ◆ KPMG Business Advisory Services Hengelosestraat 581, 7521 AG ENSCHEDE TEL 053-4832525 / FAX 053-4832500 Contactpersonen: de heer A.J. Voskamp, de heer J.H.M. van der Meer, de heer A.J.M Oude Weernink E-mail:
[email protected] ◆ Lemmens Belastingadviseurs BV Oldenzaalsestraat 120, 7514 DS ENSCHEDE TEL 053-4343519 / FAX 053-4340852 Contactpersoon: de heer S. Lemmens CB Gespecialiseerd in: fiscale advisering, accountancy, bedrijfsadvisering en pensioenadvies E-mail:
[email protected] Website: www.lemmensbelastingadviseurs.nl
P & O Adviesbureaus
◆ Advocatenkantoor Vestering Deldenerstraat 34, 7551 AG HENGELO TEL 074-2505240 / FAX 074-2505310 Contactpersoon: de heer Mr. J. Vestering Gespecialiseerd in: ontslag, incasso’s, echtscheidingen
◆ De Jonge Peters Remmelink Advocaten M.H. Tromplaan 10/12, 7511 JK ENSCHEDE TEL 053-4331133 / FAX 053-4330381 Mede in Deventer, Doetinchem, Groenlo en Zutphen Contactpersoon: de heer mr. D.K. Kalma Gespecialiseerd in: ondernemings-, arbeids-, besturings- en milieurecht en ruimtelijke ordening E-mail:
[email protected] Website: www.jpr.nl ◆ Jacobs Kranenburg advocaten Postbus 320, 7600 AH ALMELO TEL 0546-535565 / FAX 0546-816014 Contactpersoon: mevrouw S.H.G. Swennen Gespecialiseerd in: Ondernemersrecht, Arbeidsrecht, Bestuursrecht E-mail:
[email protected] Bedrijfsprofiel ◆ Morsink Advocatenkantoor M.H. Tromplaan 25, 7513 AB ENSCHEDE Postbus 111, 7500 AC ENSCHEDE TEL 053-4341150 / FAX 053-4342726 Contactpersoon: de heer Mr. A.J. Morsink Gespecialiseerd in: Letselschade, ondernemingsrecht ◆ De Singel Advocaten Lasondersingel 125, 7514 BP ENSCHEDE TEL 053-4333552 / FAX 053-4361588 Contactpersoon: de heer J.F. Sabaroedin Gespecialiseerd in: huurrecht, echtscheidingsbemiddeling Contactpersoon: de heer J.F. Sabaroedin E-mail:
[email protected] Website: wwwdesingeladvocaten.nl
◆ Countus accountants en adviseurs Hengelosestraat 48, 7514 AF Enschede TEL 053-4353208 / FAX 053-4339844 Contactpersoon: de heer B.J. Meijer Gespecialiseerd in: Accountancy en Belastingadvies E-mail:
[email protected] Website: www.countus.nl Bedrijfsprofiel
◆ Creyf’s Select Zeearend 12, 7609 PT ALMELO TEL 0546-821840 / FAX 0546-821120 Contactpersonen: mevrouw M. Bragonje/ mevrouw N. Ertman/T. Evers/ mevrouw E. Groothuis/ G. Legtenberg Gespecialiseerd in: Werving en Selectie van personeel E-mail:
[email protected] Website: www.creyfsselect.nl
◆ De Jong & Laan accountants belastingadviseurs Institutenweg 10 7521 PK ENSCHEDE TEL 053-4302305 / FAX 053-4310893 Contactpersoon: de heer E.Q. van der Arend Gespecialiseerd in: accountancy en belastingadvies E-mail:
[email protected] Website: www.jonglaan.nl
◆ SORG advies en beheer Postbus 3008, 7600 EA ALMELO TEL 0546-646350 / FAX 0546-646315 Contactpersoon: de heer H. Kerkdijk Gespecialiseerd in: organisatie- en personeelsadvies E-mail:
[email protected] Website: www.sorg.nl
◆ Deloitte & Touche Colosseum 1, 7521 PV ENSCHEDE TEL 053-4882288 / FAX 053-4882244 Contactpersoon: de heer G.J. Oude Voshaar Gespecialiseerd in: accountancy, belastingadvies & consultancy E-mail:
[email protected] Website: www.deloitte.nl Bedrijfsprofiel
Adviesbureaus voor bedrijfsvoering
Architectenbureaus
◆Händelton Management Advies B.V Postbus 8080, 7550 KB HENGELO TEL 074-2782620 / FAX 074- 2782526 Contactpersoon: de heer drs. J.H.Handlogten Gespecialiseerd in: organisatie ontwikkeling en verandering in de professionele dienstverlening (profit en non-profit) E-mail:
[email protected] Website: www:handelton.nl
◆ De Boer-De Witte-Van der Heijden Architecten Prinsenstraat 13, 7607 JC ALMELO TEL 0546-814928 / FAX 0546-816040 Contactpersoon: H. van der Heijden Gespecialiseerd in: architectuur, tekenbureau,interieur. Ook vestigingen in Enschede en Groenlo E-mail:
[email protected] Website: www.dewittevanderheijden.nl
◆ KPMG Accountants n.v. Hengelosestraat 581, 7521 AG ENSCHEDE TEL 053-4832525 / FAX 053-4832500 Contactpersoon: de heer A.J. Voskamp, de heer J.H.M. van der Meer en de heer A.J.M Oude Weernink Gespecialiseerd in: diverse branches E-mail:
[email protected] Website: www.kpmg.nl ◆ PricewaterhouseCoopers N.V. Diamantstraat 2, 7554 TA HENGELO TEL 074-2467777 / FAX 074-2467778 Contactpersoon: dhr. Gerard Veger, dhr. Allard Tönissen, dhr. Gert van der Leest en dhr. Arnold Poelstra Gespecialiseerd in: accountancy / belastingadvies E-mail:
[email protected] Website: www.pwcglobal.com/nl
◆ STRATEGIC Business Partner Gronausestraat 710, 7543 AM ENSCHEDE TEL 053-4618014 FAX 053-4618015 Contactpersoon: de heer M. Leyen Gespecialiseerd in: MBO/MBT en overnames E-mail:
[email protected] Website: www.s-b-p.nl ◆ Synténs Innovatienetwerk voor ondernemers Hengelosestraat 585, 7521 AG ENSCHEDE, Postbus 5503, 7500 GM ENSCHEDE TEL 053-4849800 / FAX 053-4849810 Contactpersoon: mw. A.G. Fiselier Gespecialiseerd in: advisering MKB E-mail:
[email protected] Website: www.syntens.nl Bedrijfsprofiel
53
I K Te l g i d s
◆ Congres Associatie Twente Postbus 217, 7500 AE ENSCHEDE Drienerlolaan 5, 7552 NB ENSCHEDE TEL 053-4894444 / FAX 053-4894442 Contactpersoon: mevr. S.M. Kleisen - Wigéri van Edema Gespecialiseerd in: congres/evenementenorganisatie E-mail:
[email protected] Website: www.congress.nl
◆ Ten Kate & Huizinga Boulevard 1945 nr. 30, 7511 AE ENSCHEDE TEL 053-8522222 / FAX 053-8522223 Contactpersoon: mw. L. Boonk Gespecialiseerd in: accountancy-, belastingadvies en consultants E-mail:
[email protected] Website: www.tkhabc.com
or de vo in ales 52 g in iaS 52 eld ed 45 rm M 2 ve Bel 4 Uw s?: : 07 id ef lg ri Te ta IK het
Dé informatiegids voor leden van de Industriële Kring Twente. Op internet: www.twentevisie.nl
Arbeidsondersteuning/job coaching ◆ Job Coach Company Postbus 22, 7580 AA LOSSER TEL 053-5369988 / FAX 053-5369989 Contactpersoon: de heer R. Kamphuis Gespecialiseerd in: Reïntergratie van mensen met een arbeidshandicapt E-mail:
[email protected] Website: www.jobcoachcompany.nl
Automatiseringsbedrijven ◆ Inter-IM Informatie Management & ICT-advies Ringoven 38,7621 GN Borne TEL 074-2672568 / FAX 074-2672569 Contactpersoon: de heer R.J. Mulder Gespecialiseerd in: Rendement van ICT, e-Business, procesinnovatie E-mail:
[email protected] Website: www.inter-im.nl ◆ VHT Automatisering BV Institutenweg 38,7521 PK ENSCHEDE TEL 053-4803500 / FAX 053-4803501 Contactpersoon: de heer W. ter Mors E-mail:
[email protected] Website: www.vht.nl
Websites van in de IKTelgids vermelde bedrijven met het symbooltje i , zijn ook te vinden via de website: www.twentevisie.nl Alle bedrijven met het symbooltje p hebben een bedrijfsprofiel op de website: www.twentevisie.nl Alle IKTel-leden staan tevens op: www.twentevisie.nl, voorzien van plattegrond en routeplanner.
Twente visie. 9/2003
“Mogen wij van u een blikvanger maken?”
voor een heldere blik op marketing & vormgeving neemt u contact op met Fitting Image bezoekadres pasmaatweg 20 hengelo [ov] telefoon [074] 250 05 35 e-mail
[email protected] internet www.fittingimage.net
Communicatie / PR adviesbureau
Informatie Technologie
◆ Enkelaar communicatie BV De Kalder 23, Postbus 133 7570 AC OLDENZAAL TEL 0541-513045 / FAX 0541-523506 Contactpersoon: J. Enkelaar Gespecialiseerd in: advisering in- en externe communicatie, comm. onderzoek E-mail:
[email protected] Website: www.enkelaarcommunicatie.nl
◆ In2info - informatiemanagement en CRM Postbus 960, 7550 AZ HENGELO TEL 074-2555688 / FAX 074-2555687 Contactpersoon: de heer R. Badendorp E-mail:
[email protected] Website: www.in2info.nl
Beveiligingsbedrijven ◆ Platvoet Beveiligingssystemen Kleibultweg 6, 7575 BN OLDENZAAL TEL 0541-515790 / FAX 0541-523205 Contactpersoon: de heer H. Platvoet Gespecialiseerd in: Beveiling E-mail:
[email protected] Website: www.platvoet.com
Detacheringsbedrijven ◆ Impuls. Violierstraat 81, 7601 GR ALMELO TEL 0546-825565 / FAX 0546-823057 Contactpersoon: J.M.B.P. Adolfsen Gespecialiseerd in: detachering en bemiddeling
Direct mail & fullfilment ◆ De Brink Direct Mail Postbus 1010, 7500 BA ENSCHEDE TEL 053-4305515 / FAX 053-4309186 Contactpersoon: de heer R. in het Veld Gespecialiseerd in: Directmail en Fullfillment + Databasebeheer E-mail:
[email protected] Website: www.brinkmail.nl
Film/video/multimedia ◆ Faassen Media Producties Niemansgang 9, 7514 DM ENSCHEDE TEL 053-4325444 / FAX 053-4344968 Contactpersoon: mevrouw T.W.C. Melsen Gespecialiseerd in: av-producties, multimedia, tv-commercials, etc. E-mail:
[email protected] Website: www.faassenmedia.nl
◆ Reclamebureau Checkpoint Zuidwal 82, 7571 DJ OLDENZAAL TEL 0541-533766 / FAX 0541-533769 Contactpersoon: de heer P. Oosterhof Gespecialiseerd in: Strategie, Creatie en Media E-mail:
[email protected] Bedrijfsprofiel
◆ ITS ACT BV Bentheimergraven 35, 7577 DA Oldenzaal TEL 0541-534959 / FAX 0541-534958 Contactpersoon: de heer C.H. Latka Gespecialiseerd in: internet, automatisering, digitale archivering E-mail:
[email protected] Website : www.iteams.nl
◆ SIR: Business to Business Communications Marthalaan 10, 7533 CD ENSCHEDE Postbus 3775, 7500 DT ENSCHEDE TEL 053-4307044 / FAX 053-4306786 Contactpersoon: de heer M.B. Schenning E-mail:
[email protected] Website: www.sir.nl
◆ Starsale BV Hengelosestraat 705, 7521 PA Enschede TEL 053-4836340 / FAX 053-4337415 Contactpersoon: de heer Erik Smit Gespecialiseerd in: websitebouw, portalen, CMS,EIP en webdesign E-mail:
[email protected] Website: www.starsale.nl Bedrijfsprofiel
Schoonmaakbedrijven
IT audit ◆ Resolit audit en consultancy Capitool 42, 7521 PL ENSCHEDE TEL 053-4837400 / FAX 053-4837799 Contactpersoon: de heer E.van Kouteren Gespecialiseerd in: IT auditing E-mail:
[email protected] Website: www.resolit.nl
Management ◆ ASW Interimmanagement Mediation Hulsbekenkamp 54, 7576 GC OLDENZAAL TEl 0541-537422 / FAX 0541-537430 Contactpersoon: de heer Arthur P. Wijma Gespcialiseerd in: interimmanagement en mediation E-mail:
[email protected] ◆ Beleid en Innovatie Postbus 1447, 8001 BK ZWOLLE Wipstrikkerallee 95, 8023 DW ZWOLLE TEL: 038-4548170 / FAX: 038-4542341 Contactpersoon: de heer ir. A.P.M. van Berkel Gespecialiseerd in: organisatieadvies en management E-mail:
[email protected] Website: www.beleideninnovatie.nl ◆ BergCat Compnay Recovery Spoelsterstraat 31, 7481 KD HAAKSBERGEN TEL 053-3727856 / FAX 053-5742484 Contactpersoon: de heer ing. J.H. van den Berg Gespecialiseerd in: bedrijfsherstel en strategische heroriëntatie E-mail:
[email protected]
◆ CSU total care Rigtersbleek-Aalten 4(unit B-14) 7321 RB ENSCHEDE TEL 053-4341627 / FAX 053-4300591 Contactpersoon: de heer R.F. Brouwer Gespecialiseerd in: schoonmaak, onderhoud kantoren etc., glasbewassing E-mail:
[email protected] Website: www.csu.nl Bedrijfsprofiel
Uitzendbureaus ◆ Teleworx b.v. Stationsplein 2a, 7511 JD ENSCHEDE TEL 053-4306255 / FAX 053-4327568 Contactpersoon: de heer Hans de Ruiter E-mail:
[email protected] Website: www.teleworx.nl Bedrijfsprofiel ◆ Unique Uitzendburo Marktplein 57, 7607 HL ALMELO TEL 0546-543005 / FAX 0546-543009 Contactpersoon: mevrouw M. Vreuls Gespecialiseerd in: flexible arbeid E-mail:
[email protected] Website: www.unique.nl Bedrijfsprofiel
Incassobureaus
Marktonderzoek
◆ Unique Uitzendburo Enschedesestraat 41, 7551 EJ HENGELO TEL 074-2452060 / FAX 074-2452069 Contactpersoon: mevrouw D.N. Mensink Gespecialiseerd in: uitzenden, werving en selectie, detacheren E-mail:
[email protected] Website: www.unique.nl Bedrijfsprofiel
◆ Deurwaarders- en Incassobureau Enschede B.V. Lasondersingel 142, 7514 BW ENSCHEDE Postbus 82, 7500 AB Enschede TEL 053-4313232 / FAX 053-4359040 Contactpersoon: L.J. Kroep & P. JansenGerechtsdeurwaarders Gespecialiseerd in: jur. dienstverl., incasso’s E-mail:
[email protected]
◆ I&O Research, Postbus 563, 7500 AN ENSCHEDE TEL 053-4825000 / FAX 053-4825009 Contactpersoon: drs. Nico Buurman Gespecialiseerd in: marktonderzoek E-mail:
[email protected] Website: www.io-research.nl Bedrijfsprofiel
◆ Unique Uitzendburo Beltstraat 1, 7511 JZ ENSCHEDE TEL 053-4809105 / FAX 053-4809109 Contactpersoon: mevrouw J. Stegink Gespecialiseerd in: flexibele arbeid E-mail:
[email protected] Website: www.unique.nl Bedrijfsprofiel
◆ Gerechtsdeurwaarder Vanhommerig Incasso- en Rechtspraktijk B.V. Varviksingel 210, 7512 ET ENSCHEDE TEL 053-4329692 / FAX 053-4337414 Contactpersoon: de heer A.J.J. Vanhommerig Gespecialiseerd in: incasso, jur. advies, veilingen, taxaties en bemiddeling E-mail:
[email protected] Website : www.vanhommerig.nl Bedrijfsprofiel
Notariskantoren
Werving en Selectie
◆ Hofsteenge, Wesseling & Faber notarissen Hengelosestraat 42-44, 7514 AH ENSCHEDE Postbus 18, 7500 AA Enschede TEL 053-4314977 / FAX 053-4310299 Contactpersoon: de heer mr. C.J. Wesseling Gespecialiseerd in: estate-planning en escrow-contracten E-mail:
[email protected] Website: www.henw.nl
Internet Dienstverlening
Pensioenadvisering
◆ Visie Werving & Selectie Neptunusstraat 15, 7521 WC Enschede TEL 053-4328820 / FAX 053-4322850 Contactpersoon: de heer S. Duinhouwer Gespecialiseerd in: werving en selectie van hoger opgeleid personeel in Overijssel E-mail:
[email protected] Website: www.visie-ws.nl Bedrijfsprofiel
◆ Gladior BV Pantheon 14, 7521 PR ENSCHEDE Contactpersoon: de heer Gerben Bouwhuis Gespecialiseerd in: topposities in zoekmachines E-mail:
[email protected] Website: www.gladior.com
◆ Pensioen Point Scharenborg Rijckenberg Lasondersingel 98, 7514 BVEnschede TEL 053-4800120 / FAX 053-4800121 Contactpersoon: de heer A.H.M.Hakvoort Gespecialiseerd in: pensioenen en assurantiën E-mail:
[email protected]
◆ Innovadis BV, Pantheon 14, 7521 PR ENSCHEDE Postbus 677,7500 AM ENSCHEDE TEL 053-4329944 / FAX 053-4329863 Contactpersoon: de heer H.M.A. Disberg Gespecialiseerd in: office automation / internet oplossingen E-mail:
[email protected] Website:www.innovadis.com
Reclameadviesbureaus ◆ Abecom Communicatie Management BV Postbus 434, 7570 AK OLDENZAAL TEL 0570-631121 / FAX 0570-631385 Contactpersoon: de heer A.C. Bagerman Gespecialiseerd in: business-to-business communicatie E-mail:
[email protected] Website: www.abecom.nl
55
◆ Asito Facilitaire Diensten b.v. Plesmanweg 24, 7602 PE ALMELO Postbus 375, 7600AJ ALMELO TEL 0546-484950 / FAX 0546-484955 Contactpersoon: de heer M. Toering Gespecialiseer in: facilitaire diensten E-mail:
[email protected] Website: www.asito.nl Bedrijfsprofiel
I K Te l g i d s
◆ Van der Molen Detec B.V. Twenteweg 20, 7532 ST ENSCHEDE TEL 053-4609010 / FAX 053-4609015 Contactpersoon: de heer G.G. van der Molen Gespecialiseerd in: Beveiliging Email:
[email protected] Website: www.detec.nl
or de vo in ales 52 g in iaS 52 eld ed 45 rm M 2 ve Bel 4 Uw s?: : 07 id ef lg ri Te ta IK het
Dé informatiegids voor leden van de Industriële Kring Twente. Op internet: www.twentevisie.nl
Zakenreizen ◆ ATP Online Grotestraat 7, 7461 KE RIJSSEN TEL 0548-540800 / FAX 0548-542055 Contactpersoon: mevrouw S. Potman E-mail:
[email protected] Website: www.atp.nl ◆ BBT Brinkman Business Travel, winkelcentrum De Zuidmolen Van Loenshof 78, 7511 NM ENSCHEDE TEL 053-4300443 / FAX 053-4345858 Contactpersoon: de heer B. Brinkman Gespecialiseerd in: zakenreizen E-mail:
[email protected] Website: www.reisburo-brinkman.nl
Websites van in de IKTelgids vermelde bedrijven met het symbooltje i , zijn ook te vinden via de website: www.twentevisie.nl Alle bedrijven met het symbooltje p hebben een bedrijfsprofiel op de website: www.twentevisie.nl Alle IKTel-leden staan tevens op: www.twentevisie.nl, voorzien van plattegrond en routeplanner.
■
Twente visie. 9/2003
“In de investeringsbegroting wil ik wel graag de airconditioning meenemen.”
De warmte van afgelopen zomer heeft de meesten omzet gekost en het rendement op personeel kon hoger. Wilt u ook goed voorbereid zijn op een warme zomer? Bel dan 053 431 44 66.
Enschede IJsbaanweg 5 (haven) Tel. (053) 431 44 66 Fax (053) 430 50 98 Website: www.emondt.nl e-mail:
[email protected]
IKT Visie op…
De Twentse arbeidsmarkt
Ondernemend besturen 58 Cirex investeert in groei 60 ICT in de gezondheidszorg 62 Cogas promoot aardgasauto 64 UT biedt wireless testbed 65 Scope 67 Twente Agenda 68
Eind oktober werd een rapport van het onderzoeksbureau E’til gepresenteerd tijdens een bijeenkomst over de arbeidsmarkt in Twente. Hoofdonderwerpen waren de huidige samenstelling van die markt, de verwachte ontwikkelingen en de discrepantie tussen arbeidsaanbod en arbeidsvraag. De belangrijkste conclusie was dat het totale aantal arbeidsplaatsen zonder vestiging van nieuwe bedrijven verder zal afnemen. Dat geldt vooral voor de industrie en de bouwnijverheid. Het betekent ook dat de banen voor schoolverlaters met een technische opleiding vooral zullen moeten komen uit vervangingsvraag, als gevolg van de uitstroom door vergrijzing en door het feit dat steeds hogere kwalificatieniveaus worden geëist. In Twente zullen vooral banen verdwijnen op VMBO niveau, terwijl technisch opgeleide MBO’ers en HBO’ers redelijke perspectieven op een baan zullen houden. Bijna 30% van de Twentse beroepsbevolking werkt in de nijverheid, waardoor banenverlies niet zomaar kan worden opgevangen in andere sectoren. In de commerciële dienstverlening wordt wel enige werkgelegenheidsgroei verwacht, maar deze sector is mede door de afhankelijkheid van de nijverheid wel conjunctuurgevoeliger. In de nietcommerciële dienstverlening (gezondheidszorg, onderwijs, openbaar bestuur) zal groei zijn, maar deze banen zullen niet automatisch leiden tot perspectief voor mensen uit de nijverheidssector. Afname van banen op VMBO-niveau opleiding baart zorgen en leidt tot discrepantie tussen aanbod en behoefte. Het beroepsonderwijs zal moeten worden versterkt, om dit een op kansrijker MBOniveau te tillen. De teruggang van werkgelegenheid in de industriële sector kan alleen worden doorbroken door vestiging van nieuwe bedrijven en - uiteraard versterking van de bestaande bedrijvenstructuur. Dat laatste is onder andere mogelijk door het innovatieve karakter dat een aantal vooraanstaande Twentse bedrijven heeft en door impulsen van het opgerichte Nationale Innovatieplatform. De instandhouding en verdere versterking van het Twentse bedrijfsleven vormen één van de grootste uitdagingen voor bestuur en bedrijfsleven in deze regio. Geert de Raad Voorzitter IKT
Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985
www.ikt.nl
| Twentevisie | Jaargang 15 | Nummer 9 | November 2003 |
Jaarvergadering IKT:
Ondernemend besturen 58
IKT-voorzitter Geert de Raad (links) introduceert het begrip kennisproductiviteit. Paul te Riele (rechts) introduceert het VOF Twente-model.
De 28e jaarvergadering van de Industriële Kring Twente stond (bijna) volledig in het teken van de innovatie. Voorzitter Geert de Raad benadrukte in zijn jaarrede onder meer het belang van technologische innovatie binnen het bedrijfsleven en de rol die het onderwijs én de grote bedrijven daarin kunnen en moeten spelen. In de forumdiscussie ging het vooral om innovatie binnen het regionale openbaar bestuur: het voorstel van de onderzoekers Gert-Jan Hospers en Marcel van Lochem om een VOF Twente met gemandateerde bestuurders op te richten.
(Door Niko Wind)
Geert de Raad pleitte vooral voor het veel beter gebruikmaken van de aanwezige kennis. Hij introduceerde daarvoor het begrip kennisproductiviteit als tegenhanger van de arbeidsproductiviteit. “De Nederlandse arbeidsproductiviteit per uur behoort tot de hoogste ter wereld. Het is daarom ook niet logisch de oplossingen van onze huidige problemen te zoeken in vooral het verhogen van die arbeidsproductiviteit. Dat is toch alleen nog maar mogelijk met heel kleine stapjes.”
Kennisproductiviteit De IKT-voorzitter is blij met het instellen van een Innovatieplatform onder leiding van de minister-president en het budget van 185 miljoen euro die daaraan is verbonden. Het Innovatieplatform zal, volgens hem, als katalysator moeten optreden bij de verhoging van de kennisproductiviteit.
“Er is in Nederland veel kennis aanwezig, zowel bij de universiteiten en hogescholen als in het bedrijfsleven. Als we die kennis kunnen kanaliseren, kan de economie een enorme impuls krijgen. Er is veel ongebruikte kennis beschikbaar en bij bedrijven liggen patenten op de plank die niet worden gebruikt, omdat het onderwerp net niet bij de ’corebusiness’ van het bedrijf hoort.” Het Innovatieplatform zou zich mede kunnen richten op het stimuleren van ondernemingen om hun kennis en ervaring zelf te gebruiken, of tegen goede voorwaarden aan anderen beschikbaar te stellen. De overheid kan daarbij verder helpen door bijvoorbeeld fiscale voordelen te bieden als bedrijven hierin willen investeren. Eén van de remmende factoren in het huidige innovatiebeleid is het oerwoud aan innovatie stimuleringsregelingen, die lang niet altijd samenwerken en in een aantal gevallen elkaar zelfs tegenwerken. “Een ‘institutionele verwarring’ die onnodig is omdat het geld allemaal vanuit de overheid komt.”
Regionale economie Hoewel de IKT-voorzitter niet somber is over de toekomst van de Twentse economie, heeft hij toch wel zorgen. Een sterke daling van de werkgelegenheid door onder meer de inkrimping van een aantal grote bedrijven en de sluiting van Ericsson. “Mede daarom hebben zo veel besturen en organisaties zich de laatste maanden zo ingespannen voor het behoud van de vliegbasis. Het verlies van 2700 arbeidsplaatsen komt hard aan in een toch al zwaar getroffen regio. Als daarmee ook de luchthaven Twente gaat verdwijnen betekent dat een extra klap voor de Twentse economie omdat daarmee ook het ‘gratis vervoer’ van luchtvracht van en naar Schiphol komt te vervallen.” Hij riep
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
in Twente 59
het bedrijfsleven op om er alles aan te doen om in ieder geval de burgerluchtvaart voor de regio te behouden. Een ander punt van zorg is het gebrek aan beschikbare bedrijventerreinen en het tot stilstand komen van de ontwikkelingen rond het RBT bij Bornerbroek. “Als er geen grond beschikbaar is zullen ondernemingen uitwijken naar andere regio’s.”
Naar een VOF Twente Zowel IKT (een organisatie met meer dan 1.100 deelnemende bedrijven) als de werkgeversorganisatie VNO-NCW Midden en de Kamer van Koophandel klaagt geregeld over het gebrek aan bestuurlijke daadkracht in de regio. Reden voor deze organisaties om niet aan de zijlijn te blijven zitten, maar om te komen met een inhoudelijke bijdrage, gestoeld op een wetenschappelijke studie. Paul te Riele leidde, als voorzitter van VNO-NCW Midden, het onderwerp in, waarna hij plaatsnam in een indrukwekkend forum: de burgemeesters Jan Mans (Enschede) en Ank Bijleveld (Hof van Twente), ondernemer Herman Spenkelink (Dura) en journalist Han Pape (Roskam). De basis voor de discussie was het essay van Hospers en Van Lochem en hun voorstel om een VOF Twente op te richten met vanuit de Netwerkstad of de Regio Twente gemandateerde bestuurders. Een mandaat op hoofdlijnen, waarover na afloop verantwoording moet worden afgelegd. Het idee voor een meer ‘ondernemend bestuur’ viel bij de burgemeesters wel in goede aarde, maar met de vorm waren zij het allerminst eens. “Het gaat om de inhoud en niet om de vorm” en “het betekent impliciet het afschaffen van de gemeenteraden.” De laatste stelling werd door Te Riele en Spenkelink bestreden: “Zij moeten juist de kaders vaststellen, waarbinnen geopereerd
www.ikt.nl
kan worden. Een VOF is ideaal voor het uitvoeren van projecten in het belang van de totale regio.”
Mandatering Ank Bijleveld wilde verder gaan dan haar Enschedese collega Mans. Zij zag wel iets in een systeem waarin de gemeenten (en dus de gemeenteraden) beslissen welke gezamenlijke projecten uitgevoerd moeten worden en binnen welke randvoorwaarde (en met welk budget) gemandateerde bestuurders hun werk moeten doen. Een van de eerste acties zou, volgens haar, het binnenhalen van een maximale compensatie voor het sluiten van de vliegbasis moeten zijn. Verder kwam ook de zaal niet echt. Het samenvoegen van de VVV’s was een voorstel, maar over het voeren van één gezamenlijke grondpolitiek werd niet gesproken........ Spenkelink en vooral Pape ergerden zich mateloos aan de enorme stapels papier waarmee gemeenteraden aan de slag moeten (en waarom ondernemers geen zin hebben in zo’n functie). “Geen papier, maar ideeën en uitwerkingen én een krachtige natuurlijke leider.” De burgemeesters beaamden dat impliciet: “Met verdeeldheid bereik je niets; Twente moet een eenheid worden en vooral op economisch gebied veel meer samen doen.”
Gemeente Twente Han Pape wierp tijdens de discussie de knuppel in het hoenderhok door te pleiten voor een gemeente Twente met krachtige extern geworven wethouders. Hij bestreed het ‘onhaalbaar en onuitvoerbaar’ van Jan Mans met de stelling dat hij deze geluiden ook van gemeenteraadsleden had vernomen. “Een dergelijke bestuurlijke herindeling moet van onderaf komen. Dat kan misschien nog wel even duren, maar het is voor Twente de beste oplossing!” ■
Een indrukwekkend forum: v.l.n.r. Paul te Riele, Ank Bijleveld, Han Pape, Jan Mans en Herman Spenkelink.
Jubilerend Cirex investeert in groei
Massaproductie: 60
Jeroen Spoelder kijkt letterlijk uit over een woud van bomen, die staan te wachten om gevuld te worden met vloeibaar staal.
De Almelose precisiegieterij Cirex is - na een aantal moeilijke jaren - bezig met een opmerkelijk herstel. Dankzij een nieuwe eigenaar en een nieuwe strategie heeft Cirex de internationale concurrentiepositie verstevigd. Directeur Jeroen Spoelder en zijn mensen bewijzen dat massaproductie in de metaal in Twente mogelijk is. Ook als toeleverancier naar de zo moeilijke automobielbranche. Cirex vierde het achtste lustrum én de opening van de nieuwbouw van de Tsjechische dochter met een trip van het hele personeel naar Koprˇivnice.
(door Niko Wind)
Cirex heeft een turbulente geschiedenis achter de rug en was drie jaar geleden op sterven na dood. Het bedrijf werd veertig jaar geleden opgericht door Philips. Philips verkocht het bedrijf in 1987 aan Hoogovens, maar ook voor deze multinational was het bijzondere gietproces geen core-business. Na lang ‘in de etalage’ gestaan te hebben werd het bedrijf medio 2000 verkocht aan Nimbus, een investeringsmaatschappij gespecialiseerd in het gezond maken van slecht renderende bedrijven. “Die overname bleek onze redding,” aldus Jeroen Spoelder, die bijna twee jaar geleden het roer overnam van interim-directeur Erik Hageraats. “We konden vanaf dat moment beginnen met de veranderingen die nodig waren om ook in de toekomst te overleven.” De eerste strategische keuze was het concentreren van de massaproductie in Almelo en de productie van kleine series in Tsjechië. “Het lijkt vreemd, maar door een verregaande automatisering kunnen we ‘in huis’ series aan van 20.000 tot 4.000.000 producten per jaar. Kleinere series zijn veel moeilij-
ker te automatiseren en kunnen dus beter tegen lagere loonkosten in Tsjechië worden geproduceerd.” De Tsjechische vestiging van Cirex is deze zomervakantie verhuisd naar een nieuwe bedrijfsruimte in de stad Koprˇivnice. “We zaten daar in een donkere, te kleine en volledig verouderde ruimte op het complex van de Tatra-vrachtwagenfabriek. Nu hebben we een ideale ruimte, waar we kunnen groeien én waar de medewerkers onder ‘westerse’ omstandigheden kunnen werken.”
Groei Eén van de grote problemen van bedrijven als Cirex - en in het algemeen de toeleveranciers van de automotive - is de lange aanlooptijd van projecten. Vanaf het eerste gesprek tot de vrijgave voor productie kost twee tot drie jaar. De producten blijven daarna vijf tot zes jaar in productie. “Wij zitten nu, zowel in Tsjechië als in Almelo, aan de top van onze capaciteit en kunnen dus amper nieuwe orders aannemen. Dat betekent dat als producten uitlopen, we onmiddellijk geconfronteerd worden met een forse omzetdaling als daar niets voor in de plaats komt. We moeten voldoende capaciteit hebben om toekomstige pieken op te vangen.” Om deze reden zal de capaciteit in Tsjechië eind 2003 met 60% worden uitgebreid en medio 2004 de capaciteit in Almelo met 40%.
Automatisering Mede door de investeringsbereidheid van Nimbus was het mogelijk om Cirex Almelo van een sterk arbeidsintensief bedrijf om te vormen tot een modern, op veel onderdelen geautomatiseerde fabriek. Jeroen Spoelder: “We hebben nu op bijna alle productieafdelingen één of meer robots staan, die het geestdodende en arbeidsintensieve werk van ons overnemen. We kunnen hierdoor met hetzelfde aantal mensen veel meer werk aan, waardoor de arbeidskosten per product dalen.”
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
ook in Twente 61
De automatisering zelf wordt door een eigen engineering afdeling uitgevoerd of begeleid.
Van jobber naar co-engineer Cirex is niet alleen goed in de engineering van de eigen mechanisatie. Ook de productengineering staat op een hoog peil. “Dankzij onze kennis van het productieproces, kunnen we steeds vaker aanschuiven bij de engineers van onze klanten: de automobielbedrijven en de systeembouwers. Dat biedt enorm veel voordelen omdat we bij het vormgeven van de producten rekening kunnen houden met ons productieproces, zodat de klant een kosten optimaal product krijgt en wij een voorsprong krijgen op de concurrentie.” Een andere ontwikkeling van de laatste jaren is dat onderdelen zogenaamd inbouw gereed worden geleverd aan de klant. Cirex levert in dit geval geen ruw gietstuk maar een compleet gereed product rechtstreeks aan de assemblagelijn. De gietstukken worden in dit geval of in eigen huis, of bij derden onder verantwoordelijkheid van Cirex, bewerkt of ondergaan een warmte of oppervlakte behandeling.
Wereldspeler Het maken van deze 20.000 tot 4.000.000 exact gelijke producten van maximaal zo’n 500 gram zwaar voor motoren, versnellingsbakken of raamsystemen van auto’s is een kunst die maar een enkel bedrijf tot in de finesses beheerst. “We hebben in de wereld maar een stuk of tien echte concurrenten. Daarnaast zijn er - ook in Nederland - veel kleintjes die producten voor andere marktgebieden in kleine series maken.” In de vijf jaar dat hij nu bij Cirex werkt - eerst als bedrijfsleider en nu als directeur - weet Jeroen als geen ander hoe het proces van verlorenwasgieten werkt. En hij vertelt daar graag over: “Met een matrijs worden de producten eerst in was gemaakt.
www.ikt.nl
Deze worden aan takken gelijmd om vervolgens tot een ‘boom’ te worden samengevoegd. Afhankelijk van de afmetingen van het product zitten er 2 tot wel 800 van die ‘wasproducten’ aan een boom. Dit proces hebben we vorig jaar voor een groot deel gerobotiseerd.” Ook het vervolg van het proces is bijzonder: de bomen met wasmodellen worden omgeven door een aantal lagen keramisch materiaal. Na het drogen wordt de was door verhitting onder druk uit de vormen verwijderd. De volgende stap is het gieten zelf, waarbij de samenstelling van de legering een kritische factor is. Daarna afkoelen, keramiek verwijderen en producten van de boom breken. “Voor de nabewerking zoals harden en slijpen doen we een beroep op gespecialiseerde toeleveranciers, waardoor ook de logistiek niet eenvoudig is. Zo gieten we onderdelen voor Saab, die in Italië worden bewerkt en daarna bij ons met een robot van twee lagers worden voorzien. Na een laatste eindcontrole worden de delen uiteindelijk naar de fabriek van Saab in Zweden gestuurd.”
Toekomst Over de toekomst maakt Jeroen Spoelder zich niet echt zorgen. Zeker nu eigenaar Nimbus zich volledig achter de strategie heeft geschaard dat het bedrijf alleen toekomst heeft door verdere automatisering en uitbreiding van de capaciteit. “We hebben dit jaar vier nieuwe robots geplaatst en willen volgend jaar het aantal verder uitbreiden, waardoor we met hetzelfde aantal mensen meer werk aankunnen.” Het uitvoeren van de diverse mechanisatie projecten in een - veertig jaar oude - fabriek geeft extra problemen. Maar aan verhuizen denkt hij niet omdat een dergelijke miljoeneninvestering niet binnen een redelijke termijn is terug te verdienen. “We zullen extra creativiteit aan de dag moeten leggen om Cirex de komende jaren om te vormen tot één van de modernste precisiegieterijen ter wereld.” ■
Roessingh Research and Development
Brug tussen ICT en 62
RRD is op twee fronten actief als het gaat om ontwikkelen van Hermie Hermens en Miriam Vollenbroek werken aan de frontlijn van ICT-toepassingen in de gezondheidszorg. Foto rechts: Begeleiding van RSI-patiënten kan binnenkort ook op afstand.
Tijdens de laatste lunchbijeenkomst van het actieprogramma Versterking Industriepotentieel Twente (VIT) bleek dat ‘t Roessingh niet alleen één van Nederlands beste revalidatiecentra is, maar dat haar onderzoekspoot, Roessingh Research and Development (RRD), ook toonaangevend is als het gaat om het toepassen van ICT in de gezondheidszorg. Op dit gebied behoort RRD tot de beste onderzoekscentra in Nederland én Europa. Reden voor een gesprek met de twee clustermanagers die zich hier met name op richten op dit grensgebied van de techniek en gezondheidszorg: de techneut (en UT-hoogleraar) prof.dr.ir Hermie Hermens en de bewegingsdeskundige drs. Miriam Vollenbroek.
tijd gegevens uitwisselen. “Het betrof een eerste onderzoek naar de mogelijkheden van breedband in de revalidatiezorg. Van echt breedband was buiten het MESH-project toen nog geen sprake. We communiceerden via een aantal telefoonlijnen.” Het schokkerige beeld van toen heeft plaatsgemaakt voor de vloeiende bewegingen van de communicatie via het glasvezelnet. Een van de hieruit voortgekomen teleconsultactiviteiten heeft betrekking op een bepaald soort orthopedische operatie die tot nu toe alleen in Heidelberg (Zuidduitsland) kon worden uitgevoerd. De techniek voor die operatie werd door een orthopedisch chirurg uit Twente geleerd, maar de beoordeling of iemand voor een dergelijke operatie in aanmerking kwam, gebeurde op afstand door de experts in Heidelberg.
TeleFysi en Telecare (door Niko Wind)
ICT-applicaties: het professioneel begeleiden van patiënten op afstand (vaak in de thuissituatie) én het verbeteren van de ketenzorg, dus de communicatie tussen de verschillende professionals (en instellingen) binnen de zorg. En op beide fronten zijn inmiddels belangrijke - en vooral praktische - toepassingen ontwikkeld. Het ‘openbare’ glasvezelnet van TreNT zal zorgen voor een extra impuls.
Teleconsult De start van deze activiteiten was al zo’n tien jaar geleden toen het Roessingh, het academisch ziekenhuis van de VU en de UT samen het MESH-project opzetten. Het ging daarbij om de diagnostiek van spastische kinderen. De specialisten van de beide medische instellingen konden samen de beelden zien en bespreken van de loopbewegingen van de patiënt en tegelijker-
Een vervolg van het MESH-project ging uiteindelijk aan de hoge kosten ten onder, maar werd in Twente opgevolgd door een systeem waarbij fysiotherapeuten de hulp kunnen inroepen van deskundigen in Het Roessingh. Ook bij deze applicatie, die de naam TeleFysi meekreeg, gaat het om het op afstand beoordelen van bewegende beelden van patiënten. Miriam Vollenbroek: “We zijn hierbij - en bij alle andere projecten - uitgegaan van de behoefte bij de gebruikers én van systemen die technologisch simpel zijn. Het heeft geen zin om een beroepsgroep een ICToplossing door de strot te duwen, zeker niet als deze ook nog om technische kennis vraagt.” Binnen RRD wordt momenteel een andere applicatie ontwikkeld, die met name bedoeld is voor de huisarts, die een hersenbloeding constateert. Snelheid én een goede behandeling zijn hierbij van levensbelang. “Wij werken aan een draadloos systeem, waarbij de arts zijn waarnemingen ter plaatse invoert in een PDA (zo’n handcomputertje). Deze gegevens worden gekoppeld aan de patiëntgegevens van de huisarts en die uit het ziekenhuisinformatiesysteem en direct doorgezonden naar de specialist.
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
gezondheidszorg Meer direct gelinkt aan de revalidatiebehandeling wordt binnen het ‘ICT-doorbraakproject’ ExoZorg, samen met de Universiteiten van Twente en Groningen en Atos Origin, gewerkt aan nieuwe vormen van training die overal kunnen plaatsvinden en die op afstand professioneel begeleid worden. Hermie noemt twee voorbeelden van zulke ‘thuistrainingsprojecten’. De ene is bedoeld voor patiënten die na een hersenbloeding hun balans of hun handfunctie moeten oefenen, de andere voor mensen met RSI, die geleerd moet worden om anders, en vooral meer ontspannen achter hun PC te zitten. Voor beide applicaties worden momenteel testsystemen ontwikkeld die de patiënt thuis, of op de werkplek kan gebruiken. Miriam ziet enorme voordelen in deze wijze van gecontroleerd oefenen. “De patiënt hoeft niet voor een half uurtje oefenen naar ons toe te komen en kan zelfstandig zo vaak oefeningen doen als hij of zij wil, terwijl er toch de zekerheid is dat over de schouder wordt meegekeken of alles goed gaat. Door het analyseren van de testresultaten kan ook ‘op afstand’ de medicatie worden bijgesteld. Het verminderen van de bezoeken aan een revalidatiecentrum zorgt uiteraard voor een flinke kostenbesparing voor de totale gezondheidszorg. “We denken ook aan dit soort monitoringsystemen voor MS-patiënten, die daardoor veel langer in de thuissituatie kunnen blijven functioneren en in een veel later stadium in een verpleeghuis opgenomen hoeven te worden.” Ook deze applicatie is goed voor de beleving van de patiënt én voor de kosten van de gezondheidszorg.
heidszorg zelf. “Voor de fysiotherapeuten die gebruik maken van TeleFysie is een nieuwe tariefstructuur noodzakelijk, voor hen is het momenteel nog onmogelijk om dat in rekening te brengen bij de ziekenfondsen of particuliere ziektekostenverzekeringen. Een duur consult in ‘t Roessingh wordt wel vergoed, maar een veel goedkoper consult op afstand nog niet.”
Dubbeldiagnostiek ICT en glasvezel kunnen, volgens Hermie Hermens, zorgen voor een aanzienlijke verbetering van de gezondheidszorg én een forse kostenbesparing. “Denk alleen maar aan alle onderzoeken, die een patiënt moet ondergaan en die, na verwijzing naar een (ander) ziekenhuis of een revalidatiecentrum, worden herhaald. Met een goed systeem wordt al deze dubbeldiagnostiek voorkomen. Dat is prettiger voor de patiënt én bespaart de ziektekostenverzekeraars veel geld. Alleen, wie betaalt het ontwikkelen en het gebruik van de ICT-applicaties? In het huidige systeem kan dat niet!” Miriam en Hermie zoeken bij het ontwikkelen van ideeën altijd eerst contact met de professionals zelf of er in hun vakgebied behoefte is aan nieuwe vormen van digitale communicatie. “We krijgen daardoor aan de ene kant applicaties die aansluiten bij de behoefte van de doelgroep - en dus ook gebruikt zullen worden. Aan de andere kant kunnen zij vanuit hun positie druk uitoefenen om de financiële structuur zo te wijzigen dat deze, vaak veel goedkopere methode kan worden vergoed.”
Netlab Glasvezel Voor het contact tussen de patiënt en de professional kan men veelal volstaan met een ISDN- of GSM/GPRS-achtige verbinding; voor het onderling overleg tussen specialisten is breedband - dus glasvezel - een eerste vereiste. Dat heeft, volgens Hermie Hermens, het MESH-project wel geleerd. “Niets is erger dan dat je elkaar niet goed kunt verstaan of als de beelden schokkerig overkomen. Het gaat - met name in de revalidatie altijd om het bestuderen en becommentariëren van bewegingen van patiënten!” Het glasvezelnet van TreNT geeft ‘t Roessingh de mogelijkheid om op deze wijze samen te werken met de regionale ziekenhuizen, het MST en het SMT, en met de UT: de medischtechnische opleiding en de daaraan gelieerde medische faculteit van de universiteit van Münster.
Organisatie Zoals met veel technologische ontwikkelingen, hangt het succes sterk af van de organisatie daaromheen. Miriam heeft met haar patiëntgerichte projecten duidelijk aangehaakt op de wensen en behoeften uit het veld. “Maar ondanks dat moeten de betrokken professional nog anders leren denken. De computer en internetcommunicatie is hen uiteraard niet vreemd, maar om dit toe te passen voor on-line consulten of het raadplegen van specialisten is een stap verder.” Hét grote probleem is echter de structuur van de gezond-
www.ikt.nl
De fysieke plaats van ‘t Roessingh speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van deze ICT-gerelateerde zorginnovatie. “Van oudsher hebben we een langdurige structurele samenwerking met het BMTI (BioMedisch Technologisch Instituut) op het gebied van de diagnostiek en de functiehersteltechnologie. Op het gebied van de ICT in de zorg ontwikkelt zich nu ook een uitstekende samenwerking met het CTIT en het Telematica Instituut . Uiteraard is de band met de UT door de komst van de Technische Geneeskunde en de Biomedische Technologie opleidingen alleen maar verder versterkt.” Een extra aspect is de aanwezigheid van het grote aantal kleine high-tech bedrijven die voor het overgrote deel uit de UT zijn voortgekomen. “Wij zijn geen ICT-specialisten en hebben zeker geen verstand van het bouwen van testapparatuur, het schrijven van software en het beveiligen van verbindingen. Daarvoor hebben we het bedrijfsleven nodig.” Hermens is daarom bijzonder gelukkig met de ontwikkelingen binnen de Technologie Kring Twente. “Hun Netlab-opzet zorgt voor een ideale brug tussen ons als ideeontwikkelaars en de industrie die de producten zal moeten maken. Het voordeel van Twente is, volgens hem, dat er door de unieke combinatie van universitaire onderzoeksinstituten (BMTI en CTIT), zorginstellingen met onderzoekstraditie en de vele high-tech bedrijven geweldige mogelijkheden ontstaan om Twente tot de ‘Health Technology Valley’ plaats in de wereld te ontwikkelen. ■
63
Cogas werkt aan de toekomst
Auto’s op aardgas jaar. Cogas geeft daarbij in het eerste jaar een korting van 50% op de brandstofkosten ongeacht het aantal gereden km’s. Uit milieuoverwegingen is aardgas het neusje van de zalm: 70% minder stikstofoxide, 90% minder roet en 20% minder CO2! “Met aardgas ben je in één klap af van de stank van de stationair lopende dieselmotoren in de binnensteden. Het is daarom bij uitstek de brandstof voor stadsbussen, vuilniswagens en de bestel- en vrachtauto’s van bezorgdiensten. Maar ook voor de regionale taxibedrijven is het - maar dan vooral om financiële redenen - een ideale optie.”
64
Veiligheid
Ron van Hutten (rechts) en zijn accountmanager Tonnie Kroeze strijden voor aardgas.
Cogas is één van de kleinere spelers op de nationale energiemarkt, maar het Almelose bedrijf overtreft haar grote collega’s wél in innovatie. Cogas Energie is gestart met een grote campagne om in Twente aardgas als autobrandstof breed te introduceren. Ron van Hutten is als manager Energie & Milieu een warm pleitbezorger van ‘CogasGiga’ zoals zij hun aardgas hebben gedoopt. Hij weet de Almelose dealers aan zijn zijde. Zij hebben de aardgasauto binnenkort in de showroom.
(door Niko Wind)
In Nederland zijn momenteel nog naar twee openbare vulstations, in Haarlem en in Almelo. De particuliere organisatie DutCH4 heeft echter plannen om in hoog tempo in Twente een dekkend netwerk van vulstations te bouwen. Eén van de opties is het ombouwen van LPG-stations, die vanwege de veiligheid gesloten moeten worden. Over de grens is de situatie al veel beter. Duitsland kent momenteel 370 openbare vulstations en wil daar in de komende jaren nog eens 1.000 aan toevoegen. “Maar ook elders in de wereld is men Nederland ver vooruit. Er rijden al zo’m 2 miljoen aardgasauto’s, waarvan zo’n 400.000 in Italië. Op Nederlands aardgas!” Dat de andere energiebedrijven zich verre houden van deze activiteit, deert Van Hutten niet. “Op 1 juli 2004 wordt de Nederlandse gasmarkt vrij en kunnen wij overal ‘ons’ CogasGiga leveren!” Over de veiligheid van aardgas hoeft men zich geen zorgen te maken. Het gas wordt onder een druk van 240 bar opgeslagen in tanks die op 600 bar zijn geconstrueerd. “De zuurstofflessen, waarmee een brandweerman zich in een brandend huis waagt, hebben een druk van 300 bar!” Ook ‘aan de pomp’ blijkt aardgas veiliger te zijn dan diesel en benzine. Voor het tanken van aardgas zijn een aantal vulstations ontworpen: een snelvuller, waarbij het gas onder hoge druk wordt opgeslagen en een slowfill, waaraan ‘s nachts (in de daluren) een auto gekoppeld kan worden. Er is zelfs al een thuisvulinstallatie op de markt, waarvan de eerste in de carport van accountant Albert de Jong (ook partner in DutCH4) is geplaatst.
In de showroom
“Aardgas heeft een aantal grote voordelen boven de gebruikelijke brandstoffen, benzine, diesel en LPG. Het enige nadeel is de wat kleinere actieradius (zo’n 400 km) en - voorlopig - het kleine aantal openbare vulstations. Maar voor bedrijven waarvan de auto’s vrijwel uitsluitend in Twente rijden is aardgas een bijzonder goed alternatief.” De voordelen zijn zowel financieel als milieutechnisch. De kosten per kilometer zijn veel lager, al zijn de aanschafkosten wat hoger. Dankzij een Novem-subisie van 25% op de meerprijs, ligt het omslagpunt tussen de 12.000 en 14.000 km per
De grote automerken zijn goed ingesprongen op deze ontwikkelingen en leveren momenteel al een aantal aangepaste types, met speciaal daarvoor aangepaste motoren en goed weggewerkte opslagtanks. Cogas werkt goed samen met de lokale, Almelose dealers. Bij de dealers van Fiat, Ford, MercedesBenz, Opel, Peugeot en Volvo staan binnenkort aardgasauto’s in de showroom! Voor geïnteresseerden is een aantal websites beschikbaar zoals www.cogasgiga.nl, www.platformschonevoertuigen.nl en www.dutchfour.nl. En, omdat Duitsland al veel verder is: www.erdgasfahrzeuge.de en www.gibgas.de. ■
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
UT biedt bedrijven testomgeving
Wireless Campus Het mag toeval zijn, maar nog onwetend van de oproep van IKT-voorzitter Geert de Raad voor meer innovatieve samenwerking tussen onderzoeksinstellingen en bedrijven, biedt de Universiteit Twente het (regionale) bedrijfsleven aan om het eigen Wireless Local Area Network als testomgeving te gebruiken voor eigen draadloze ontwikkelingen. Sir Bakx, directeur van de dienst Informatietechnologie, Bibliotheek en Educatie, ziet ook mogelijkheden in het bedrijfsleven.
65
(door Niko Wind)
Op het terrein van de Universiteit Twente zijn sinds april 2003 650 basisstations geplaatst: kleine kastjes in gebouwen en antennes op de daken. Doordat deze onderling en met glasvezelkabels met centrale servers zijn verbonden, is het mogelijk om vanuit elke locatie draadloos met een laptop of palmtop toegang te krijgen tot alle (toegestane) bronnen van informatie. De realisatie van Wireless Campus is een direct uitvloeisel van de wens van de UT om zich te profileren als internationaal topinstituut als het gaat om toepassingen op draadloze netwerken. Het begon een aantal jaren geleden met WAP-telefoons - en GPRS, waarmee draadloze diensten over heel Nederland mogelijk zijn. De bandbreedte is daarbij echter beperkt. De UT kent al onderzoek naar toepassingen in de medische sector met gebruik van UMTS, waarmee veel snellere verbindingen mogelijk zijn. Echt snelle verbindingen zijn nu mogelijk op de campus van de UT door het draadloze lokale netwerk. “We werken momenteel met een bandbreedte van 11 mB, en gaan nog dit jaar over op 54 mB. Ons draadloze netwerk is daarmee veel sneller dan ADSL, dat niet verder komt dan 7 mB.”
Onderwijs De Universiteit Twente heeft met het opzetten van Wireless Campus laten zien dat zij technologisch tot erg veel in staat is én dat dit soort grote draadloze netwerken realiseerbaar zijn. “Je ziet - zeker in de zomer - studenten buiten liggend op het gras of zittend op een bankje - bezig met opdrachten, of met het sturen en ontvangen van e-mails. Ook voor de medewerkers is het ideaal om niet met een draad aan de muur verbonden te zijn, maar overal over alle informatie te kunnen beschikken.” Het gebruik van dit netwerk biedt voor het onderwijs innovatieve mogelijkheden. Volgens onderwijskundige Lisa Gommers zorgt het netwerk voor een ware revolutie in het onderwijs. “Industrieel ontwerpen was de eerste die ‘om’ ging. Daar wordt momenteel op een totaal andere manier onderwijs gegeven. Zo is er een mix ontstaan tussen hoor- en werkcolleges: eerst een korte uitleg of een stukje theorie en daarna zelf, of in groepjes aan de slag, waarbij de docent vanachter de eigen laptop over de schouder mee kan kijken. Door deze aanpak was het ook niet meer nodig om grote computerzalen in te richten. Alles
www.ikt.nl
werkt immers draadloos en dus plaatsongebonden.” Er zijn plannen om deze pilot uit te breiden met andere applicaties zoals een voting system waarbij studenten kunnen reageren op vragen of stellingen. Inmiddels hebben ook de opleidingen werktuigbouwkunde, biomedische techniek en technische geneeskunde besloten over te stappen op vormen van ‘draadloos onderwijs’. De studenten van de laatste opleiding kunnen daarnaast profiteren van de nieuwe glasvezelverbinding met de medische faculteit van de Universiteit Münster, waarmee de UT intensief samenwerkt.
Testbed Sir Bakx wil dit soort onderwijskundige pilots graag uitbreiden met toepassingen binnen het bedrijfsleven. “We willen onze expertise graag delen met het bedrijfsleven en stellen ons eigen draadloze netwerk daarom graag open als testfaciliteit voor derden.” Omdat het moeilijk is om met woorden te vertellen wat allemaal mogelijk is, nodigt hij het bedrijfsleven uit om in de praktijk kennis te komen maken met het fenomeen Wireless Campus. Een mailtje naar
[email protected] kan de basis zijn voor een innige en innovatieve samenwerking tussen de UT en het bedrijfsleven. ■
Sir Bakx kan ook ‘in het groen’ een demonstratie geven.
Scope Nieuwe deelnemers
Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen
IKT-Hengelo
Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur op diskette MS.Word aan te leveren. Deadline persberichten: 24 november 2003 Ons adres: IKT/Twentevisie, T.a.v. Saskia Rikhof Postbus 5501, 7500 GM ENSCHEDE Tel. 053 - 48 49 980 Fax. 053 - 48 49 985
Majave B.V. Vossenbrinkweg 86 7491 DE Delden Contactpersoon: Dhr. P.J.J.M. Sijtsema
IKT-West-Twente PerSelectief Postbus 223 7460 AE Rijssen Contactpersoon: Dhr. P. Hazelhoff
IKT-Enschede CISC Postbus 40038 7504 RA Enschede Contactpersoon: Dhr. Mr. J.Lavalette
Claassen, Moolenbeek & Partners houdt zich sinds 1983 bezig met bedrijfskundig en bancair advies. Dit onafhankelijke adviesbureau adviseert ondernemers in het midden- en kleinbedrijf bij het opstellen van financieringsplannen en ondernemersplannen, bedrijfsovernames en interim management. Voor Twente en Salland zijn als partners werkzaam Theo Bussink en Gillis de Bruijn vanuit de onlangs geopende nieuwe vestiging in Hengelo. (Zie ook www.cmenp.nl/hengelo.) Crouwel, Vormgevers BNO heeft in samenwerking met team communicatie van de gemeente Almelo de projectstijl voor het Masterplan Almelo ontwikkeld. De opdracht was om een identiteit voor het masterplan te creëren die binnen de bestaande huisstijl van de gemeente gebruikt kan worden, maar om zelfstandig kan functioneren. Voor de zevende maal dongen dit jaar HBO-studenten naar de “Van Ede & Partners Scriptieprijs” rond het thema Mens en Werk. Uit de genomineerden van de Saxion Hogescholen in Deventer en Enschede, van Hogeschool Windesheim in Zwolle en van Hogeschool Arnhem en Nijmegen werden op woensdag 12 november jl. de prijswinnaars bekendgemaakt. Noordendorp Transport te Haaksbergen heeft onlangs een spiegelafstelplaats in gebruikgenomen voor hun vrachtwagens. In samenwerking met TVM Verzekeringen en Stichting Veiligheidsplan Transvemij is er een spiegelafstelplaats met bijbehorende handleiding ontwikkeld. Voor zo ver bekend is Noordendorp Transport tot nu toe het enige bedrijf in deze regio dat hierover beschikt. Neuteboom koffiebranders B.V. en Koffiebranderij en Theehandel “Drie Mollen sinds 1818” B.V. zullen een samenwerking aangaan op het gebied van inkoop, productie, verkoop en distributie van Max Havelaar koffie. Gezien de ruime ervaring van beide bedrijven in het Max Havelaar koffie segment ligt een vergaande samenwerking voor de hand. De doelstelling is om de afzet van Max Havelaar versneld te stimuleren zodat de economische en sociale positie van de kleine koffieboeren verder zal verbeteren. Door deze samenwerking komt er één herkenbare verpakking in de schappen wat de Max Havelaar positie zeker zal versterken. Telecount in Oldenzaal vierde haar 10 jarig bestaan. In 1993 zijn de oprichters Arjan Zinkweg en Rob Rake gestart met twee voor die tijd unieke activiteiten: Telefoon-antwoordservice en Telemarketing. Met name de eerstgenoemde activiteit heeft de afgelopen jaren voor een aanzienlijke groei gezorgd waardoor het huidige personeelsbestand is gestegen tot 17 personen.
Agenda www.ikt.nl heeft uiteraard een belangrijke agendafunctie. Het openingsscherm toont de bezoekers direct alle bijeenkomsten in de lopende en de komende maand en één muisklik later alle bijeenkomsten van een kring of een werkgroep. Naast inhoudelijke informatie over de bijeenkomsten is er - voor IKT-deelnemers - de mogelijkheid om zich on-line aan te melden. Voor de besturen van de kringen en werkgroepen zijn ook hun vergaderdata aangegeven. De samenstelling van de kringbesturen en werkgroepen is uiteraard ook op de site vermeld. Belangrijk voor andere Twentse organisaties is de Twenteagenda, waarin hun activiteiten kunnen worden opgenomen. Deze agenda staat zowel op de site als op de laatste pagina van Twentevisie. ■
www.ikt.nl
67
Twente Agenda 2003/2004 68
Datum
Aanvang
Onderwerp
Plaats
Organisatie
13 nov.
16.00 uur
Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek
Enschede
IKT
15 nov.
09.30 uur
Interregionaal Klootschiet Toernooi
Diepenheim
IKT
20 nov.
12.00 uur
Lunchbijeenkomst IKT-Almelo
Almelo
IKT
24 nov.
16.15 uur
Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie
Hengelo
IKT
28 nov.
12.00 uur
Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen
Haaksbergen
IKT
1 dec.
16.30 uur
IKT-Financiën & Economie
Hengelo
IKT
2 dec.
ntb
Ondernemersavond
Oldenzaal
Juniorkamer
3 dec.
12.00 uur
Lunchbijeenkomst VIT
Enschede
VIT/Oost NV
4 dec.
12.00 uur
Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente
Rijssen
IKT
8 dec.
17.00 uur
Eindejaarsbijeenkomst IKT-Oldenzaal
Oldenzaal
IKT
11 dec.
17.00 uur
Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede
Enschede
IKT
16 dec.
17.00 uur
Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo
Hengelo
IKT
17 dec.
17.00 uur
Eindejaarsbijeenkomst IKT-Almelo
Almelo
IKT
09 jan.
12.00 uur
Nieuwjaarslunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen
Haaksbergen
IKT
12 jan.
19.00 uur
Nieuwjaarsbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede
Eibergen
IKT
11 febr.
16.00 uur
Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek
Oldenzaal
IKT
17 febr.
16.15 uur
Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie
Hengelo
IKT
15 mrt.
16.15 uur
Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie
Hengelo
IKT
19 mrt.
12.00 uur
Lunch annex jaarvergadering IKT-Haaksbergen
Haaksbergen
IKT
22 mrt.
16.30 uur
Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie
Hengelo
IKT
24 mrt.
15.30 uur
Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-Eibergen/Neede
n.t.b.
IKT
03 apr.
09.30 uur
Klootschiettoernooi IKT-Haaksbergen
Haaksbergen
IKT
22 apr.
16.00 uur
Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek
Enschede
IKT
08 juni
16.15 uur
Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie
Hengelo
IKT
17 juni
16.30 uur
Bedrijfsbezoek IKT-Haaksbergen
Haaksbergen
IKT
21 juni
16.15 uur
Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie
Hengelo
IKT
23 juni
12.00 uur
Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede
Neede
IKT
28 juni
16.30 uur
Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie
Hengelo
IKT
2004
Voor nadere informatie: IKT tel. 053 - 484 99 80 VIT/Oost NV tel. 053 - 484 96 49 Juniorkamer Oldenzaal, Gerrit Vixseboxse tel. 06 - 559 079 92 Voor opname in de Twente Agenda kunnen organisaties en instellingen in principe hun geplande bijeenkomsten en evenementen t.b.v. het Twentse bedrijfsleven via IKT opgeven. IKT neemt echter geen verantwoordelijkheid voor de juistheid van de verstrekte gegevens en behoudt zich het recht voor van plaatsing.
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen