Kijkoperatie sterilisatie vrouw Via buik of baarmoedermond
gemini-ziekenhuis.nl
Inhoudsopgave
Wat is een sterilisatie; bij de vrouw of bij de man?
3
Sterilisatie is definitief
3
Spijt na een sterilisatie
3
Welke methoden van sterilisatie bestaan er?
4
Hoe verloopt een sterilisatie?
5
Mogelijke bijwerkingen en complicaties
6
Na de sterilisatie
7
Kan de sterilisatie ongedaan gemaakt worden?
8
Tot slot
8
Notities 10
2
Een sterilisatie is een definitieve vorm van anticonceptie waarbij bij de vrouw beide eileiders worden afgesloten. Dit kan door een kijkoperatie in de buik waarbij de eileiders van buitenaf worden afgesloten. Of door een kijkoperatie via de schede waarbij vanuit de binnenkant, via de baarmoederholte, de eileiders worden afgesloten.
Wat is een sterilisatie
Sterilisatie is definitief
Bij elke sterilisatie gaat het erom dat de
Een sterilisatie betekent een keuze
zaadcellen en de eicel elkaar niet kunnen
voor een definitieve ingreep. Het is dus
bereiken, zodat er geen zwangerschap
verstandig de voor- en nadelen van de
kan ontstaan.
sterilisatie te kennen en de eventuele alternatieve mogelijkheden goed te
Sterilisatie van de vrouw is een operatie
overwegen. Hierbij spelen ook de
waarbij de eileiders door de gynaecoloog
eventuele bijwerkingen en de kans op
worden afgesloten; dit kan zowel van
zwangerschap een rol (zie anticonceptie).
buitenaf door middel van een kijkoperatie
Na elke sterilisatie bestaat er een kans op
in de buik of van binnenuit door middel
spijt dat u definitief niet meer zwanger
van een kijkoperatie via de schede.
kan worden. Bij hoge uitzondering kan er
Sterilisatie bij de vrouw via de schede
toch een zwangerschap na een sterilisatie
is relatief eenvoudig uit te voeren;
ontstaan.
poliklinisch met zo nodig plaatselijke verdoving. Het risico op complicaties is hierbij klein. Een sterilisatie via de buik
Spijt na een sterilisatie
wordt verricht onder algehele narcose (anesthesie) op de operatiekamer (OK).
Voor sommige vrouwen is de kans op spijt groter dan voor andere. De kans op spijt is groter als u jong bent, als er relatieproblemen bestaan of als de sterilisatie plaatsvindt tijdens of kort na een zwangerschap. 3
Kijkoperatie sterilisatie vrouw
Jonge leeftijd
zwangerschap, maar ook met het kind
Uw levensomstandigheden kunnen
zelf: in het eerste levensjaar van een kind
(onverwacht) veranderen. Gebleken is
is er een grotere kans op een ernstige
dat 20 procent van de vrouwen onder
ziekte of wiegendood.
de dertig jaar later spijt heeft van de sterilisatie. Van de vrouwen die bij de sterilisatie dertig jaar of ouder waren, is
Welke methoden van sterilisatie
dat 6 procent.
bestaan er?
Relatieproblemen op moment van de
De sterilisatie kan plaatsvinden door
sterilisatie
middel van een kijkoperatie in de buik.
Als u ten tijde van de sterilisatie
Dit heet een laparoscopie. Hierbij worden
relatieproblemen hebt, is de kans op spijt
de eileiders dichtgebrand (coagulatie).
later groter. Kijkoperatie baarmoeder Een sterilisatie tegelijk met een
Een kijkoperatie in de baarmoeder heet
zwangerschapsafbreking, tijdens een
een hysteroscopie. De eileider wordt aan
keizersnede of kort na een bevalling
de binnenkant afgesloten meestal door
Vrouwen die zich laten steriliseren
een veertje (Essure®- sterilisatiemethode).
tijdens een zwangerschapsafbreking (abortus provocatus) blijken vaker spijt te
Een buikoperatie
hebben van hun sterilisatie dan andere
De gynaecoloog kan ook een sterilisatie
vrouwen. Een overhaaste beslissing of
doen tijdens een buikoperatie, zoals
relatieproblemen spelen daarbij soms
bijvoorbeeld bij een keizersnede. Dan
een rol.
kunnen ze worden afgebonden met hechtdraad of worden dichtgebrand.
Vrouwen die tijdens een keizersnede of kort na een bevalling een sterilisatie krijgen, blijken ook vaker spijt te hebben dan vrouwen die zich laten steriliseren als hun jongste kind één jaar of ouder is. Dit kan te maken hebben met de 4
Figuur 1. Laparoscopie:
Figuur 2. Hysteroscopie:
Het afsluiten van de eileiders van buitenaf
Het afsluiten van de eileiders van binnen-
door middel van clips
uit door middel van een soort veertje
Hoe verloopt een sterilisatie?
een holle naald in de buikholte. Via deze naald wordt de buik opgeblazen om
Het is belangrijk ervoor te zorgen dat u
de eileiders door de kijkbuis te kunnen
tijdens de sterilisatie niet zwanger bent
zien. Door een tweede sneetje boven
of dat er niet net een bevruchting heeft
het schaambeen wordt een instrument
plaatsgevonden. Bespreek dit met de
ingebracht om de sterilisatie uit te voeren
gynaecoloog.
(zie brochure Laparoscopie).
Laparoscopie
Hysteroscopie
De laparoscopische ingreep gebeurt
De hysteroscopische ingreep gebeurt
meestal in dagbehandeling onder
op de operatiekamer of op de
algehele verdoving. De ingreep duurt
behandelkamer en duurt meestal niet
ongeveer 20 minuten. De gynaecoloog
langer dan 10 minuten. De gynaecoloog
maakt in de onderrand van de navel een
brengt via de schede een kijkbuis
sneetje van ongeveer 1 cm en brengt
in de baarmoederholte. Om de 5
Kijkoperatie sterilisatie vrouw
eileideropeningen in de baarmoeder
Bij de hysteroscopische sterilisatie zijn de
zichtbaar te maken, wordt via de kijkbuis
risico’s lager en minder ernstig.
vloeistof in de baarmoederholte gebracht, waardoor deze iets uitzet.
Bij beide sterilisaties bestaat er een (klein)
Met een katheter kan de gynaecoloog nu
risico op infectie en op mislukken van de
in beide eileiders een speciaal spiraaltje
sterilisatie, en is er een (geringe) kans op
plaatsen (Essure).
zwangerschap.
De arts
Na de sterilisatie komt uw eigen cyclus
De gynaecoloog die u op de polikliniek
weer op gang. Omdat het bloedverlies of
spreekt, is niet altijd degene die de
de pijn tijdens de menstruatie hierbij kan
sterilisatie uitvoert. Het kan zijn dat
tegenvallen besluiten sommige vrouwen
een andere gynaecoloog u behandelt.
na de sterilisatie alsnog weer de pil te
Ook dan wordt de sterilisatie op de
gebruiken.
afgesproken manier uitgevoerd. Hebt u hiertegen bezwaar, maak dit dan voor uw
Laparoscopische sterilisatie
behandeling kenbaar.
Een laparoscopische sterilisatie lukt niet altijd. Door overgewicht of eerdere buikoperaties kan het inbrengen van
Mogelijke bijwerkingen en complicaties
de naald of de kijkbuis lastig zijn. Een enkele keer kan de gynaecoloog de
Zoals bij elke operatie kunnen er
eileiders niet zien door verklevingen.
bijwerkingen en complicaties optreden.
Dit komt vaker voor bij vrouwen die
Deze zijn verschillend voor de
buikvliesontsteking, eileiderontsteking
laparoscopische en hysteroscopische
of eerdere buikoperatie(s) hebben
sterilisatie.
meegemaakt. Er zijn op dat moment twee mogelijkheden: de operatie stoppen
Bij een laparoscopische sterilisatie kunnen
of de buik openmaken met een grotere
er complicaties optreden ten gevolge van
snede (een zogenaamde bikinisnede).
de algemene narcose, of ten gevolge van
Als u bezwaar hebt tegen een dergelijke
de instrumenten die door de buikwand
buikoperatie, dan is het verstandig dit van
worden ingebracht.
tevoren aan de gynaecoloog te vertellen.
6
Het kan voorkomen dat de eileiders
Na de sterilisatie
moeilijk vast te pakken zijn met het instrument waarmee de sterilisatie wordt
Na een laparoscopische sterilisatie kunt
uitgevoerd. De gynaecoloog maakt dan
u buikpijn hebben; zo nodig krijgt u
een derde sneetje in de zijkant van de
hiervoor een pijnstiller. De pijn vermindert
buik. Bij zeer hoge uitzondering (minder
meestal de eerste uren na de sterilisatie
dan 1 op de 1000 vrouwen) treedt een
en verdwijnt aan het eind van de dag,
complicatie op waarvoor een buikoperatie
maar bij sommige vrouwen blijft hij nog
noodzakelijk is. Voorbeelden zijn
een paar dagen bestaan.
beschadiging van de darm of blaas of een bloeding. Deze complicaties zijn over
Ook schouderpijn komt na een
het algemeen goed te behandelen, maar
laparoscopische sterilisatie voor door
vragen een langere ziekenhuisopname en
het opblazen van de buik, en verdwijnt
een langduriger herstel. Meestal zijn er
meestal dezelfde dag. Soms kunt u enkele
geen blijvende klachten.
dagen na de ingreep wat bloed uit de schede verliezen. De wondjes in uw buik
Hysteroscopische sterilisatie
zijn meestal gehecht. Voor ontslag uit
Ook de hysteroscopische operatie lukt
het ziekenhuis hoort u of de hechtingen
niet altijd. Bij 5-10 procent van de vrouwen
verwijderd moeten worden of vanzelf
is het onmogelijk om een katheter in de
oplossen. Met de hechtingen kunt u
eileider te plaatsen. Het kan zijn dat de
gewoon douchen of in bad gaan.
eileider afgesloten is als gevolg van een eerdere ontsteking; het is ook mogelijk
Na een hysteroscopische sterilisatie
dat baarmoeder en/of de eileiders
vermindert en verdwijnt het lichte
ongunstig liggen. Dit wordt tijdens de
menstruatiegevoel meestal binnen
ingreep direct duidelijk.
een paar uur. U kunt de eerste week na de ingreep wat bloed verliezen via de vagina. U moet contact opnemen met het ziekenhuis als u hevig bloedverlies hebt, bij toenemende buikpijn en bij koorts.
7
Kijkoperatie sterilisatie vrouw
Een laparoscopische sterilisatie is
op zwangerschap heel klein. Bij de Essure
direct, na de operatie, betrouwbaar als
methode is de kans op een zwangerschap
anticonceptie.
2 op 1000 vrouwen.
Na de hysteroscopische sterilisatie (Essuremethode) moet u drie maanden nog aan-
Kan de sterilisatie ongedaan gemaakt
vullend anticonceptie gebruiken omdat de
worden?
eileiders nog moeten dichtgroeien. Na drie maanden vindt controle plaats
Sterilisatie is in principe een definitieve
door middel van een inwendige
ingreep en u moet hem dus alleen laten
echo. Of bij twijfel door middel van
uitvoeren als de kans dat u er spijt van
het testen van de doorgankelijkheid
krijgt, klein is. Na een laparoscopische
van de eileiders door middel van een
sterilisatie, waarbij de eileiders zijn
hysterosalpingogram.
dichtgebrand (coagulatie), is er geen kans op herstel van de eileiders.
De kans op zwangerschap na een
Ook een Essure-sterilisatie is onomkeer-
sterilisatie
baar: de spiraaltjes zijn vastgegroeid en
Een sterilisatie biedt geen 100 procent
kunnen niet uit de eileiders verwijderd
garantie dat u nooit meer zwanger zult
worden.
worden, al is de kans op zwangerschap klein. Deze kans is afhankelijk van uw leeftijd: naarmate u jonger bent is de
Tot slot
kans hoger. Het is belangrijk dat u zeker bent van Laparoscopische sterilisatie
uw beslissing om u te laten steriliseren.
Na de sterilisatie is de kans op
Twijfelt u, neem dan meer tijd. Overleg
zwangerschap 2-5 op de 1000 vrouwen.
ook met uw huisarts en overweeg eventueel minder definitieve vormen.
Hysteroscopische sterilisatie Over de hysteroscopische sterilisatie is
Sterilisatie kan een emotionele
(nog) minder over bekend, maar na een
gebeurtenis zijn. Sommige vrouwen
hysteroscopische sterilisatie lijkt de kans
vinden hun seksuele leven verbetert.
8
In hormonaal opzicht verandert er niets,
Overleg met uw zorgverzekeraar of
tenzij u met de pil stopt: dan komt uw
de sterilisatie vergoed wordt; dit kan
eigen menstruatiecyclus weer op gang.
verschillen per verzekering en verzekeraar.
Samengevat: de belangrijkste kenmerken van de verschillende sterilisatiemethoden Laparoscopie
Hysteroscopie
beschikbaarheid
ja
ja
vergoeding
afh. van polis
afh. van polis
littekens
ja
nee
narcose
ja
nee
plaatselijke verdoving
n.v.t.
eventueel
dagopname mogelijk
ja
eventueel
poliklinisch mogelijk
nee
ja
direct betrouwbaar
ja
nee
röntgenfoto na ingreep
nee
nee
herstelfase
enkele dagen
dag
controle na 3 maanden
nee
ja
kans op mislukken
gering
ca. 5-10%
ervaring
ca. 40 jaar
ca. 7 jaar
materiaal kans op complicaties
nitinol, dacron, rvs gering; zie algemene operaties,
gering
beschadiging darmen, bloeding herstel mogelijk
niet
niet
zwangerschappen na
2-5/1000
(nog) niet
geslaagde ingreep
aangetoond 2/1000
internet
www.nvog.nl
www.essure.com
9
Kijkoperatie sterilisatie vrouw
De Nederlandse Vereniging voor
nalezen. Deze brochure is bedoeld
Obstetrie en Gynaecologie, de
als aanvulling op het gesprek met de
beroepsvereniging van uw gynaecoloog,
gynaecoloog. Bedenk bij het lezen dat
vindt het belangrijk dat patiënten goede
uw gezondheidssituatie anders kan zijn
voorlichting krijgen. De belangrijkste
dan in deze brochure is beschreven of
voorlichting vindt plaats in de
dat niet alle beschreven onderdelen op u
spreekkamer, tijdens uw gesprek met de
van toepassing hoeven te zijn. Deze tekst
gynaecoloog. Daarnaast is het plezierig
kunt u ook vinden op www.nvog.nl (klik
als u thuis een en ander nog eens kunt
voorlichting).
Notities ..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
10
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
Colofon Redactie: gynaecologie
afdeling communicatie
Lay-out:
vormgeving MCA
Oplage:
50 / 1e druk
Druk: Ricoh Artikelnummer:
130401 / 2015.07
Op alle behandelingen in het Gemini Ziekenhuis zijn de algemene voorwaarden van het Gemini Ziekenhuis van toepassing, zie www.gemini-ziekenhuis.nl of vraag bij het patiëntenservicebureau. 11
Gemini Ziekenhuis Huisduinerweg 3 1782 GZ Den Helder gemini-ziekenhuis.nl/gynaecologie
gemini-ziekenhuis.nl
