// kerncijfers
Geconsolideerde bedrijfsopbrengsten
Geconsolideerde EBITDA
in miljoen eur
1 611,8
in miljoen eur
1 600
122,0 120
1 500
1 474,4
110
106,0
1 391,6
1 400
100 90
1 300
1 276,3
82,4
82,1 80
1 200
1 180,8
67,7
70
1 100 2003
2004
2005
2006
2007
2003
2004
2005
2006
2007
Geconsolideerde winst of verlies toerekenbaar aan de Groep in miljoen eur
Geconsolideerd bedrijfsresultaat
60
in miljoen eur
63,2
21,5 60
20
10
5,4 40
0
31,9
20
16,0
13,1
(10)
(10,1)
11,1
(20) (21,2) 0
2003
2004
2005
2006
2007
2003
Investeringen / Afschrijvingen
a journey in equilibrium
in miljoen eur
2005
2006
2007
7,6
100,3
07
2004
EBITDA / Bedrijfsopbrengsten
jaarverslag 20
(30)
(28,0)
100
89,7
84,7
80
73,3
54,1
49,9
49,2
7,5 % 7,2
56,8 44,9
7,0 % 6,5
60
6,5 %
45,6 5,9
40
6,0 %
5,7
2003
2004
investeringen
/ / k e r n c i j f e r s
2005
2006
2007
20
5,5 %
0
5,0 % 2003
2004
2005
2006
2007
afschrijvingen
r e c t i c e l // jaarverslag 2007
// kerncijfers
Geconsolideerde bedrijfsopbrengsten
Geconsolideerde EBITDA
in miljoen eur
1 611,8
in miljoen eur
1 600
122,0 120
1 500
1 474,4
110
106,0
1 391,6
1 400
100 90
1 300
1 276,3
82,4
82,1 80
1 200
1 180,8
67,7
70
1 100 2003
2004
2005
2006
2007
2003
2004
2005
2006
2007
Geconsolideerde winst of verlies toerekenbaar aan de Groep in miljoen eur
Geconsolideerd bedrijfsresultaat
60
in miljoen eur
63,2
21,5 60
20
10
5,4 40
0
31,9
20
16,0
13,1
(10)
(10,1)
11,1
(20) (21,2) 0
2003
2004
2005
2006
2007
2003
Investeringen / Afschrijvingen
a journey in equilibrium
in miljoen eur
2005
2006
2007
7,6
100,3
07
2004
EBITDA / Bedrijfsopbrengsten
jaarverslag 20
(30)
(28,0)
100
89,7
84,7
80
73,3
54,1
49,9
49,2
7,5 % 7,2
56,8 44,9
7,0 % 6,5
60
6,5 %
45,6 5,9
40
6,0 %
5,7
2003
2004
investeringen
/ / k e r n c i j f e r s
2005
2006
2007
20
5,5 %
0
5,0 % 2003
2004
2005
2006
2007
afschrijvingen
r e c t i c e l // jaarverslag 2007
// kerncijfers
in miljoen EUR
Geconsolideerde resultatenrekening Bedrijfsopbrengsten EBITDA (1) Bedrijfsresultaat EBIT (2) Financieel resultaat Winst of verlies uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep
2007
Rendabiliteitsratio’s EBITDA / Bedrijfsopbrengsten Bedrijfsresultaat / Bedrijfsopbrengsten EBIT / Bedrijfsopbrengsten Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep / Bedrijfsopbrengsten ROE = Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep / Eigen vermogen (aandeel Groep) (3) ROCE = Return on Capital Employed (4)(6) Jaarlijkse groeipercentages Bedrijfsopbrengsten EBITDA (1) Bedrijfsresultaat EBIT (2) Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep
1 611,8 122,0 63,2 65,2 (28,7) 36,5 21,5
7,6% 3,9% 4,0% 1,3% 10,6% 12,3%
2006
1 474,4 106,0 16,0 16,3 (25,0) (8,7) (21,2)
7,2% 1,1% 1,1% -1,4% -10,6% 3,0%
2005
6,0% 29,0% 44,2% 85,3% -24,1%
9,0% -0,3% -65,2% -73,0% n.r.
490,8 428,5 919,3
544,0 402,5 946,5
Eigen vermogen, minderheidsbelangen inbegrepen Provisies en uitgestelde belastingen Lange-termijn financiële schulden Korte-termijn financiële schulden Overige TOTAAL PASSIVA
482,7 407,9 890,7 248,3 72,5 161,6 150,8 257,5 890,7
228,4 77,7 227,7 99,5 286,0 919,3
251,2 66,6 273,7 69,9 285,1 946,5
Netto werkkapitaal (8)
119,1
130,9
100,4
Beurskapitalisatie (31 dec) Minderheidsbelangen Netto financiële schuld (5) WAARDE VAN DE ONDERNEMING
289,3 32,5 270,9 592,7
274,8 38,2 301,9 615,0
212,5 39,8 317,5 569,8
Gemiddelde ingezette middelen (Capital Employed) (6)
531,6
547,1
584,2
Ratio’s financiële structuur Netto financiële schuld / Eigen vermogen (7) Eigen vermogen / Balanstotaal (7) Current ratio (9)
109% 27,9% 1,00
132% 24,8% 1,12
126% 26,5% 1,14
Geconsolideerde balans Vaste activa Vlottende activa TOTAAL ACTIVA
2006
2005
45,6
44,9
49,2
56,8 2,8%
89,7 3,0%
73,3 3,5%
665,6 396,4 139,7 490,4 (80,2) 1 611,8
632,8 375,1 109,7 426,9 (70,1) 1 474,4
526,6 366,8 101,6 461,9 (65,3) 1 391,6
41,8 26,9 24,6 40,6 (11,8) 122,0
42,9 25,0 14,8 26,0 (2,8) 106,0
34,7 24,9 11,6 21,0 (10,0) 82,1
EBITDA marge per sector Soepelschuim Slaapcomfort Isolatie Automobiel
6,3% 6,8% 17,6% 8,3%
6,8% 6,7% 13,5% 6,1%
6,6% 6,8% 11,4% 4,5%
DATA PER AANDEEL Aantal aandelen (31 dec) Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen (vóór verwateringseffect) Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen (na verwateringseffect)
28 931 456 28 935 874 31 167 169
28 628 900 28 316 816 28 316 816
28 333 010 27 935 210 27 935 210
3,74 0,56 0,58 (0,31) (0,75) (0,75) 0,17 n.r. 6,64
2,94 0,40 0,31 (0,69) (1,00) (1,00) 0,17 n.r. 7,46
7,50 6,50 8,36 26 952 7,55
Geconsolideerde bedrijfsopbrengsten per sector Soepelschuim Slaapcomfort Isolatie Automobiel Eliminaties Totaal bedrijfsopbrengsten
5,9% 0,8% 0,6% -2,0% -12,3% 1,5%
9,3% 15,2% 295,7% 300,5% n.r.
2007
Investeringen versus Afschrijvingen Investeringen in immateriële en materiële vaste activa Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen (exclusief afschrijvingen op consolidatieverschillen) Investeringen / Bedrijfsopbrengsten
1 391,6 82,1 11,1 8,8 (27,9) (19,1) (28,0)
in miljoen EUR
EBITDA per sector Soepelschuim Slaapcomfort Isolatie Automobiel Corporate Totaal ebitda
als % van bedrijfsopbrengsten van de sector
in EUR
Waarderingsratio’s Price / Earnings (Beurskapitalisatie (31 dec)/ Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep) (10) Waarde van de onderneming / EBITDA Prijs / Boekwaarde (=Beurskapitalisatie / Boekwaarde (aandeel Groep))
(1) EBITDA = bedrijfsresultaat + winst of verlies uit deelnemingen + afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen op activa (2) EBIT = bedrijfsresultaat + winst of verlies uit deelnemingen (3) gemiddeld eigen vermogen over het jaar (aandeel Groep) Gemiddelde = [eigen vermogen (aandeel Groep) op einde van vorig jaareinde + eigen vermogen (aandeel Groep) op het einde van afgelopen periode] / 2 (4) EBIT / gemiddelde ingezette middelen (capital employed) (5) financiële schuld na aftrek van liquide middelen en geldbeleggingen
/ / kerncijfers
(6) (7) (8) (9) (10)
13,4 4,9 1,3
n.r. 5,8 1,4
Data per aandeel EBITDA (1) Bedrijfsresultaat (1) EBIT (1) Winst of verlies uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen (1) Winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep - Basis (1) Winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep - Verwaterd Bruto dividend Uitbetalingsratio Netto boekwaarde (aandeel Groep) in EUR
n.r. 6,9 1,0
10,00 8,95 11,69 29 462
9,60 7,52 10,30 35 914
9,70
9,31
Koers van het aandeel Gewoon aandeel op 31 december laagste van het jaar hoogste van het jaar gemiddeld dagvolume (eenheden)
VVPR aandeel
(1)
capital employed = netto immateriële vaste activa + goodwill + materiële vaste activa + werkkapitaal Gemiddelde = [Capital employed op einde van vorig jaareinde + Capital employed op het einde van afgelopen periode] / 2 eigen vermogen, belang van derden inbegrepen vlottende activa (zonder geldbeleggingen) - niet-financiële korte termijn passiva vlottende activa / korte-termijn verplichtingen gebaseerd op de prijs van het aandeel op 31 december. Earnings = winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep per aandeel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 00 7
4,22 2,18 2,25 1,26 0,74 0,74 0,25 34% 7,46
op 31 december
berekend op het gewogen aantal uitstaande aandelen (voor verwateringseffect)
/ / k e r n c i j f e r s
r e c t i c e l / / j aarverslag 2007
// kerncijfers
in miljoen EUR
Geconsolideerde resultatenrekening Bedrijfsopbrengsten EBITDA (1) Bedrijfsresultaat EBIT (2) Financieel resultaat Winst of verlies uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep
2007
Rendabiliteitsratio’s EBITDA / Bedrijfsopbrengsten Bedrijfsresultaat / Bedrijfsopbrengsten EBIT / Bedrijfsopbrengsten Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep / Bedrijfsopbrengsten ROE = Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep / Eigen vermogen (aandeel Groep) (3) ROCE = Return on Capital Employed (4)(6) Jaarlijkse groeipercentages Bedrijfsopbrengsten EBITDA (1) Bedrijfsresultaat EBIT (2) Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep
1 611,8 122,0 63,2 65,2 (28,7) 36,5 21,5
7,6% 3,9% 4,0% 1,3% 10,6% 12,3%
2006
1 474,4 106,0 16,0 16,3 (25,0) (8,7) (21,2)
7,2% 1,1% 1,1% -1,4% -10,6% 3,0%
2005
6,0% 29,0% 44,2% 85,3% -24,1%
9,0% -0,3% -65,2% -73,0% n.r.
490,8 428,5 919,3
544,0 402,5 946,5
Eigen vermogen, minderheidsbelangen inbegrepen Provisies en uitgestelde belastingen Lange-termijn financiële schulden Korte-termijn financiële schulden Overige TOTAAL PASSIVA
482,7 407,9 890,7 248,3 72,5 161,6 150,8 257,5 890,7
228,4 77,7 227,7 99,5 286,0 919,3
251,2 66,6 273,7 69,9 285,1 946,5
Netto werkkapitaal (8)
119,1
130,9
100,4
Beurskapitalisatie (31 dec) Minderheidsbelangen Netto financiële schuld (5) WAARDE VAN DE ONDERNEMING
289,3 32,5 270,9 592,7
274,8 38,2 301,9 615,0
212,5 39,8 317,5 569,8
Gemiddelde ingezette middelen (Capital Employed) (6)
531,6
547,1
584,2
Ratio’s financiële structuur Netto financiële schuld / Eigen vermogen (7) Eigen vermogen / Balanstotaal (7) Current ratio (9)
109% 27,9% 1,00
132% 24,8% 1,12
126% 26,5% 1,14
Geconsolideerde balans Vaste activa Vlottende activa TOTAAL ACTIVA
2006
2005
45,6
44,9
49,2
56,8 2,8%
89,7 3,0%
73,3 3,5%
665,6 396,4 139,7 490,4 (80,2) 1 611,8
632,8 375,1 109,7 426,9 (70,1) 1 474,4
526,6 366,8 101,6 461,9 (65,3) 1 391,6
41,8 26,9 24,6 40,6 (11,8) 122,0
42,9 25,0 14,8 26,0 (2,8) 106,0
34,7 24,9 11,6 21,0 (10,0) 82,1
EBITDA marge per sector Soepelschuim Slaapcomfort Isolatie Automobiel
6,3% 6,8% 17,6% 8,3%
6,8% 6,7% 13,5% 6,1%
6,6% 6,8% 11,4% 4,5%
DATA PER AANDEEL Aantal aandelen (31 dec) Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen (vóór verwateringseffect) Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen (na verwateringseffect)
28 931 456 28 935 874 31 167 169
28 628 900 28 316 816 28 316 816
28 333 010 27 935 210 27 935 210
3,74 0,56 0,58 (0,31) (0,75) (0,75) 0,17 n.r. 6,64
2,94 0,40 0,31 (0,69) (1,00) (1,00) 0,17 n.r. 7,46
7,50 6,50 8,36 26 952 7,55
Geconsolideerde bedrijfsopbrengsten per sector Soepelschuim Slaapcomfort Isolatie Automobiel Eliminaties Totaal bedrijfsopbrengsten
5,9% 0,8% 0,6% -2,0% -12,3% 1,5%
9,3% 15,2% 295,7% 300,5% n.r.
2007
Investeringen versus Afschrijvingen Investeringen in immateriële en materiële vaste activa Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen (exclusief afschrijvingen op consolidatieverschillen) Investeringen / Bedrijfsopbrengsten
1 391,6 82,1 11,1 8,8 (27,9) (19,1) (28,0)
in miljoen EUR
EBITDA per sector Soepelschuim Slaapcomfort Isolatie Automobiel Corporate Totaal ebitda
als % van bedrijfsopbrengsten van de sector
in EUR
Waarderingsratio’s Price / Earnings (Beurskapitalisatie (31 dec)/ Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep) (10) Waarde van de onderneming / EBITDA Prijs / Boekwaarde (=Beurskapitalisatie / Boekwaarde (aandeel Groep))
(1) EBITDA = bedrijfsresultaat + winst of verlies uit deelnemingen + afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen op activa (2) EBIT = bedrijfsresultaat + winst of verlies uit deelnemingen (3) gemiddeld eigen vermogen over het jaar (aandeel Groep) Gemiddelde = [eigen vermogen (aandeel Groep) op einde van vorig jaareinde + eigen vermogen (aandeel Groep) op het einde van afgelopen periode] / 2 (4) EBIT / gemiddelde ingezette middelen (capital employed) (5) financiële schuld na aftrek van liquide middelen en geldbeleggingen
/ / kerncijfers
(6) (7) (8) (9) (10)
13,4 4,9 1,3
n.r. 5,8 1,4
Data per aandeel EBITDA (1) Bedrijfsresultaat (1) EBIT (1) Winst of verlies uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen (1) Winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep - Basis (1) Winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep - Verwaterd Bruto dividend Uitbetalingsratio Netto boekwaarde (aandeel Groep) in EUR
n.r. 6,9 1,0
10,00 8,95 11,69 29 462
9,60 7,52 10,30 35 914
9,70
9,31
Koers van het aandeel Gewoon aandeel op 31 december laagste van het jaar hoogste van het jaar gemiddeld dagvolume (eenheden)
VVPR aandeel
(1)
capital employed = netto immateriële vaste activa + goodwill + materiële vaste activa + werkkapitaal Gemiddelde = [Capital employed op einde van vorig jaareinde + Capital employed op het einde van afgelopen periode] / 2 eigen vermogen, belang van derden inbegrepen vlottende activa (zonder geldbeleggingen) - niet-financiële korte termijn passiva vlottende activa / korte-termijn verplichtingen gebaseerd op de prijs van het aandeel op 31 december. Earnings = winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep per aandeel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 00 7
4,22 2,18 2,25 1,26 0,74 0,74 0,25 34% 7,46
op 31 december
berekend op het gewogen aantal uitstaande aandelen (voor verwateringseffect)
/ / k e r n c i j f e r s
r e c t i c e l / / j aarverslag 2007
// Inhoudstafel
0. // Inleiding Recticel in een notendop Belangrijkste gebeurtenissen van 2007 - begin 2008 Brief aan de aandeelhouders Verslag van de Raad van Bestuur 1. // De Groep Recticel Onze opdracht Onze Groepswaarden - Onze Groepsvisie Onze Groepsstrategie Onze doelstellingen Synergie Duurzaam ondernemen Onderzoek en ontwikkeling Veiligheid, gezondheid en milieuzorg Human Resources 2. // Activiteiten Wat is polyurethaan? Productievestigingen Soepelschuim Slaapcomfort Isolatie Automobiel 3. // Informatie voor de aandeelhouders Informatie over het aandeel Corporate Governance Waarde- en Risicobeheer 4. // Financieel gedeelte
02 04 05 07 10 14 16 17 18 19 20 21 22 24 27 28 30 32 34 42 48 52 60 62 68 76 79
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
01
0.
//
02
Inleiding
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
in search of opportunities
0. // INLEI DING
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
03
// Recticel in een notendop
a passion for comfort Onder het motto A passion for comfort streeft Recticel ernaar om als producent van polyurethaanschuimproducten een essentieel verschil te maken in het dagelijks comfort van iedereen.
Daarnaast hecht Recticel veel belang aan vernieuwing en technologische vooruitgang, wat onder andere geleid heeft tot een revolutionaire doorbraak bij de grootste namen uit de auto-industrie. De verschillende producten van de Groep worden daarom in steeds meer nieuwe en bestaande toepassingen gebruikt en verwerkt.
De Groep concentreert zich als een uniek geheel op vier geselecteerde toepassingsdomeinen: Soepelschuim, Slaapcomfort, Isolatie en Automobiel. Hoewel de Groep in hoofdzaak half-afge- werkte producten (Soepelschuim en Automobiel) produceert, is zij in een aantal divisies ook fabrikant van afgewerkte consumptie- en duurzame goederen voor eindgebruikers (Slaapcomfort en Isolatie). Zo worden binnen de divisie Slaapcomfort matrassen en lattenbodems onder vooral bekende merknamen (o.a. Beka, Epeda, Lattoflex, Literie Bultex, Schlaraffia, Sembella, Superba, Swissflex,…) gecommercialiseerd. De divisie Isolatie levert afgewerkte thermische isolatieproducten van hoge kwaliteit die onmiddellijk kunnen gebruikt worden in bouwprojecten.
Als marktleider in de meeste van zijn activiteiten stelt Recticel vandaag in totaal 11.590 medewerkers tewerk in 130 vestigingen, verspreid over 27 landen. De Groep is vooral globaal aanwezig in Europa, maar bezit ook een aantal activiteiten in de Verenigde Staten en in Azië. Recticel ambieert om op een duurzame en evenwichtige wijze een meerwaarde en gestage rendabele groei te verwezenlijken ten voordele van zijn klanten en zijn aandeelhouders. Recticel is genoteerd op NYSE Euronext in Brussel. (NYSE Euronext: REC.BE – Reuters: RECTt.BR – Bloomberg: REC.BB)
3
soepelschuim
0 . // INLEI D ING
04
3
slaapcomfort
3
isolatie
3
automobiel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Belangrijkste gebeurtenissen van 2007 - begin 2008
> FEBRUARI 2007
> JULI 2007
Proseat
Rec-Les
Proseat, de joint venture tussen Recticel en de Canadese groep Woodbridge, maakt zijn intentie bekend om de productielijn voor zetelkussens (Automobiel) in Wetteren (België) te sluiten.
Rec-Les, één van de drie referentieaandeelhouders van Recticel, beslist om zich te ontbinden en zich in vereffening te stellen. Als gevolg hiervan worden de aandelen die Rec-Les in Recticel aanhield, verdeeld onder zijn aandeelhouders.
Interior Solutions Nordwind Capital informeert Recticel dat het zich uit de op 25 september 2006 ondertekende overeenkomst (Memorandum of Understanding) terugtrekt. De afdeling Interior Solutions blijft bijgevolg volledig in de Groep Recticel. > MAART 2007
Proseat De in september 2006 aangekondigde integratie in Proseat van de vormschuimactiviteiten (zetelkussens voor de automobielindustrie) van Woodbridge in het Verenigd Koninkrijk wordt formeel afgerond.
Compagnie du Bois Sauvage Compagnie du Bois Sauvage verhoogt zijn belang in Recticel door 1.000.000 Recticel-aandelen van Rec-Les over te nemen. Als gevolg hiervan stijgt het belang van Compagnie du Bois Sauvage in Recticel tot 23,45% (rechtstreeks en onrechtstreeks).
Achtergestelde converteerbare obligatielening Recticel plaatst met groot succes een achtergestelde converteerbare obligatielening voor een totaal bedrag van EUR 57,5 miljoen. De opbrengsten van deze nieuwe plaatsing werden aangewend om uitstaande bankschulden terug te betalen. Dankzij deze nieuwe lening weet de Groep haar financieringsstructuur verder te optimaliseren.
> MEI 2007 > AUGUSTUS 2007
ESPE Oy – EWONA Oy Recticel ondertekent een overeenkomst waardoor het de polyurethaan- en wattering-activiteiten van Finlayson & Co (Finland) in Finland en Estland overneemt. Door deze uitbreiding verstevigt Recticel zijn marktpositie in Noord-Europa.
Proseat – Johnson Controls Proseat en Johnson Controls besluiten om een nieuwe productie joint venture op te richten voor het produceren van zetelkussens in vormschuim in Polen en Slowakije. Door deze samenwerking kunnen beide partners tegemoet komen aan de toekomstige stijgende vraag in Oost-Europa, door dicht bij de klant en op een kostefficiënte manier te produceren.
Rec-Hold - Compagnie du Bois Sauvage De aandeelhouders van Rec-Hold, dat sedert juli 1998 de belangrijkste referentieaandeelhouder van Recticel was, besluiten om hun onrechtstreekse participatie in Recticel om te zetten in een rechtstreekse participatie. Rec-Hold wordt als gevolg van deze herschikking een volledige dochtervennootschap van Compagnie du Bois Sauvage. Compagnie du Bois Sauvage versterkt zijn participatie in Recticel door een pakket Recticel-aandelen over te nemen die aangehouden werden door Rec-Man & Co. Als gevolg hiervan stijgt de participatie van Compagnie du Bois Sauvage in Recticel tot 27,57% (rechtstreeks en onrechtstreeks).
Proseat – Foamline Proseat en het Russische Foamline kondigen hun plannen aan om samen te werken voor de productie van vormgeschuimde zetelkussens voor de automobielsector in Rusland. Hiermee weet Proseat een belangrijke nieuwe stap te zetten op de markt van de automobielindustrie.
0. // INLEI DING
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
05
/ / BELA NGRIJ KSTE GE BEU RTE NISSE N VAN 2007 E N BEGI N 2008
> SEPTEMBER 2007
> FEBRUARI 2008
Gradient
Nieuwe lening
Recticel ondertekent een intentieverklaring met betrekking tot de overname van Gradient (Verenigd Koninkrijk). Gradient is actief op de markt van het plat dak. Deze overname moet de divisie bouwisolatie van de Groep Recticel in staat stellen om sneller en efficiënter haar marktpositie op de plat dak markt in te nemen. De overname is nu definitief en zal vanaf 1 april 2008 in de rekeningen worden opgenomen.
Recticel sluit een club deal transactie af met 10 prominente Europese banken voor een nieuwe multi-valuta lening van EUR 230 miljoen. Dit nieuwe krediet zal hoofdzakelijk de nog uitstaande bedragen herfinancieren onder de bestaande gesyndiceerde lening van 2004, die eind 2008 vervalt, en de EUR 50 miljoen achtergestelde lening aan 10%, met vervaldag juli 2009.
> JANUARI 2008
Compagnie du Bois Sauvage Compagnie du Bois Sauvage versterkt zijn participatie in Recticel door bijkomend 700.000 Recticel-aandelen over te nemen die aangehouden werden door het Franse Richelieu Finance. Als gevolg hiervan stijgt de participatie van Compagnie du Bois Sauvage in Recticel tot 29,71% (rechtstreeks en onrechtstreeks). De participatie van Richelieu Finance in Recticel daalt tot 4,33%. Compagnie du Bois Sauvage, Vean en een aantal andere aandeelhouders, die samen 37,72% vertegenwoordigen, sluiten een aandeelhoudersovereenkomst af voor drie jaar om de strategie van de Groep verder te ondersteunen.
0 . // INLEI D ING
06
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Brief aan de aandeelhouders 2007 was voor Recticel het jaar waarin het zijn Groepsstrategie heeft geherformuleerd. Vooral op het vlak van investeringen werd het accent verlegd, in de mate dat de afdelingen Soepelschuim, Slaapcomfort en Isolatie voortaan meer ruimte voor groei krijgen.
Zoals bekend werd de Groep begin 2007 verrast door het afspringen van de onderhandelingen inzake de gedeeltelijke verkoop van de afdeling Interior Solutions (interieurbekleding voor de automobielsector). Daarop heeft de Raad van Bestuur gepast gereageerd door de strategie van de Groep grondig te analyseren. Midden 2007 is de Raad van Bestuur tot de conclusie gekomen dat de gevolgde strategie van de Groep de juiste is, maar dat de verschillende sectoren zich op een evenwichtigere wijze moeten ontwikkelen. Concreet werd er beslist om in de komende jaren opnieuw een investeringsniveau van EUR 45 miljoen tot EUR 60 miljoen aan te houden. Vooral de traditionele sectoren, Soepelschuim, Slaapcomfort en Isolatie zullen hierdoor meer ademruimte krijgen. Evenwichtig groeien houdt ook in dat Recticel zijn Automobieldivisie stabiliseert op het huidige niveau en selectiever zal omspringen met het aanvaarden van orders voor Interior Solutions. De sterke groei van de vorige jaren wordt met andere woorden genormaliseerd. Recticel is ervan overtuigd met zijn huidig industrieel netwerk van 12 fabrieken in Europa, de Verenigde Staten, China en Japan, de automobielklanten die kiezen voor de unieke Colofast-technologie, conform hun eisen, verder te kunnen bedienen. Het winstherstel van de Interior Solutions-divisie in de Verenigde Staten, zonder verdere investeringen, staat hoog op de agenda en een reorganisatieplan is in uitvoering. De Groep is ervan overtuigd dat ze met deze vernieuwde strategie klaar is om volop in te spelen op een aantal belangrijke marktontwikkelingen. In de sector Soepelschuim en bij Proseat (zetelkussens – Automobiel) worden nieuwe expansiemogelijkheden in Centraal- en Oost-Europa van nabij opgevolgd en wordt de aanwezigheid van de Groep versterkt. Het ontwikkelen van nieuwe schuimsoorten en –toepassingen wint aan belang en zal ondersteund worden. Slaapcomfort koos reeds jaren geleden resoluut voor een gerichte merkenstrategie. Met innovatie en diversificatie speelt de Groep vandaag in op de eisen van de consument in West-Europa. Tegelijk is het belangrijk om in Centraal- en Oost-Europa een basis voor groei op te bouwen, gezien de consumentenmarkt zich daar in de toekomst zal ontwikkelen. Isolatie tot slot kent momenteel een ongekende groei, geholpen door de sterke belangstelling voor milieu- en energiethema’s. Dit biedt hoog groeipotentieel dat Recticel met de bijkomende investeringsmiddelen zal ondersteunen.
0. // INLEI DING
Bevestiging van gunstige onderliggende resultaten 2007 was een belangrijk jaar voor de Groep, niet alleen omwille van de mooie omzetgroei en de goede resultaten, maar vooral omdat het bewijs geleverd werd dat de fundamentele strategie correct is. Inderdaad, éénmaal de problemen met de Interior Solutions afdeling in USA onder controle, komen de rendabiliteitsmogelijkheden van de andere divisies duidelijk naar boven. Hoewel dit ook in de resultaten van 2006 reeds de tendens was, kwam dit onvoldoende tot uiting omwille van de bijzondere waardevermindering op de Amerikaanse activa van de Interior Solutions divisie in dat jaar. De verbetering van de structurele rendabiliteit werd in alle sectoren op een overtuigende manier opgetekend tijdens het afgelopen jaar. De Groep mag dan ook tevreden zijn over de geleverde prestaties, hoewel er nog ruimte is voor verbetering.
hogere bedrijfsopbrengsten De omzet steeg met EUR 137 miljoen of +9,3% tot EUR 1,6 miljard. Hiervan is 5,4% het resultaat van zuiver organische groei. Hoewel alle activiteiten hiertoe bijdroegen, valt toch de indrukwekkende vooruitgang van de bedrijfsopbrengsten in de sector Isolatie op, EUR +30 miljoen of +27,3%! Gunstige marktomstandigheden, hoge energieprijzen en een groter milieubewustzijn lagen aan de basis. Ook de sector Automobiel presteerde beter (omzetstijging van EUR 63,4 miljoen of +14,9% in totaal) en dit ondanks moeilijke marktomstandigheden. Hiervan was 6,9% het resultaat van interne groei en 8,0% als gevolg van de integratie van de zetelkussenactiviteiten in het Verenigd Koninkrijk. Ook de divisie Interior Solutions groeide met 5,6% en wist nieuwe contracten in de wacht te slepen. In de andere sectoren ging de omzet er op vooruit, gedeeltelijk door de doorrekening van de hogere grondstofprijzen in de eigen verkoopprijzen, maar belangrijker nog door structureel hogere volumes. Enkel de divisie composite foams (Soepelschuim) kende een lagere omzet die te wijten was aan fors gedaalde marktprijzen voor restschuim.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
07
/ / BRIE F AA N DE AA ND EEL HOUD ERS
verbeterde winstgevendheid De verbetering van de rendabiliteit, die reeds in 2006 merkbaar was, kon zich doorheen 2007 verder bestendigen. Ook hier wisten bijna alle deelactiviteiten er op vooruit te gaan. Deze puike evoluties waren mede te danken aan gunstige marktomstandigheden, de continue inspanningen voor productiviteitsverbeteringen en de positieve effecten op de kostenstructuur van de reorganisaties van de voorbije jaren. Anderzijds dient gezegd te worden dat een aantal lasten zwaarder hebben doorgewogen. Zo stegen de transportkosten voor de distributie naar de klanten aanzienlijk als gevolg van de hogere brandstofprijzen. In dezelfde lijn, werden een aantal grondstofprijzen het afgelopen jaar verhoogd. De stijging van deze lasten werd quasi onmiddellijk verrekend in de verkoopprijzen waardoor de impact op de resultaten beperkt is gebleven. De recurrente operationele resultaten van de eerste jaarhelft, die aanzienlijk beter waren in vergelijking met deze van de periodes ervoor, konden herhaald worden tijdens het tweede semester. Recticel boekte een EBITDA van EUR 122,0 miljoen (+15,2 % tegenover 2006), wat overeenstemt met een EBITDA-marge op bedrijfsopbrengsten van 7,6% (7,2% in 2006). Tijdens het tweede semester ging de EBITDA er, met uitzondering van Soepelschuim, in alle sectoren op vooruit tegenover de eerste jaarhelft van 2007. Rekeninghoudend met hogere nettolasten voor de ondersteunende diensten (Corporate) tijdens het tweede semester omwille van niet-recurrente elementen, werd de totale EBITDA van de eerste jaarhelft in het tweede semester net niet gehaald. De EBIT kwam uit op EUR 65,2 miljoen (EUR 16,3 miljoen in 2006). Zoals bekend, werd het resultaat van 2006 in grote mate beïnvloed door de bijzondere waardeverminderingen (EUR 31,1 miljoen) op de Amerikaanse activa van de Interior Solutions activiteiten (Automobiel). De EBIT-marge op bedrijfsopbrengsten steeg bij gevolg van 1,1% (in 2006) tot 4,0%. Het nettoresultaat klokte uiteindelijk af op een winst van EUR 21,5 miljoen EUR tegenover een verlies van EUR 21,2 miljoen het jaar voordien.
Versteviging van de balansstructuur Tijdens het afgelopen jaar heeft de Groep bijzondere aandacht geschonken aan het versterken van de balansstructuur. Vooral in de context van haar vernieuwde strategie wenste de Groep de nodige financiële middelen voor de lange termijn veilig te stellen. Belangrijke leningen vervielen namelijk eind 2008 en midden 2009. De Groep heeft in juli 2007 een converteerbare lening van EUR 57,5 miljoen, met een looptijd van 10 jaar, succesvol in de markt geplaatst. Daarnaast werd in februari 2008 een nieuwe gesyndiceerde lening van EUR 230 miljoen, met een looptijd van
0 . // INLEI D ING
08
5 jaar, afgesloten. Hoewel deze nieuwe middelen de nodige zuurstof geven aan de Groep, zullen zij a priori gebruikt worden voor de terugbetaling van de nog uitstaande bedragen onder de voornoemde leningen. Bijgevolg zal de schuldgraad van de Groep niet verder toenemen door deze laatste transacties. Integendeel, eind 2007 was de schuldgraad reeds gedaald tot 109% van het eigen vermogen. Beide leningen werden, niettegenstaande de ongunstige ontwikkelingen op de financiële markten, aan gunstige voorwaarden afgesloten waardoor de gemiddelde kredietmarge op de uitstaande schulden verder verlaagd werd.
Vooruitzichten Alhoewel de vooruitzichten in al onze sectoren gunstig blijven, brengen de huidige macro-economische omstandigheden onvermijdelijk een aantal onzekerheden met zich mee. Toch is de Groep ervan overtuigd dat door krachtdadig in te spelen op de nieuwe uitdagingen, zij in staat moet zijn om de resultaten van het afgelopen jaar te verbeteren. Mede dankzij de versteviging van de financiële structuur van de Groep moet het mogelijk zijn om op basis van haar solide marktposities haar toekomstig succes te verzekeren en verder aandeelhouderswaarde te creëren. Drie aandachtspunten zullen hierbij prioritair van belang zijn. In eerste instantie zal de groei zich moeten realiseren in de domeinen met het hoogste rendabiliteitspotentieel. Ten tweede zal nauwgezet gekeken worden naar de kostenstructuur van de organisatie. Vooral in het aankoopbeleid zal streng toegekeken worden opdat de Groep aan de beste marktvoorwaarden goederen en diensten aankoopt. Vaste kosten zullen op hun beurt onder controle gehouden worden en investeringsbudgetten zullen toegespitst worden op de meest belovende sectoren; dit alles zonder de lange termijn objectieven van de Groep uit het oog te verliezen. Ten derde zal de Groep zich in de komende jaren focussen op de verdere afbouw van haar financiële schulden, om zodoende haar financiële flexibiliteit te verbeteren. Door de vrije kasstromen prioritair te gebruiken voor het afbouwen van de schulden, moet de Groep in staat zijn om de ratio netto financiële schuld/eigen vermogen te herleiden tot minder dan 100%. Deze kasstromen zullen a priori moeten gegenereerd worden uit de operaties, door een strikt beheer van het werkkapitaal en uiteraard met gedisciplineerde investeringsbudgetten. Tot slot zal de Groep de nodige aandacht schenken aan het verder optimaliseren van haar werking, om zodoende de inherente synergieën van een groep ten volle tot hun recht te laten komen.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// BRIE F AA N DE AA NDEEL HOUD ERS
Wijzigingen in het aandeelhouderschap
Dankbetuiging
Afgelopen jaar werden een aantal wijzigingen in het aandeelhouderschap opgetekend. Het was trouwens al langer bekend dat een aantal referentie-aandeelhouders van het eerste uur hun belang in Recticel gradueel zouden afbouwen of omzetten in rechtstreekse participaties aangehouden door hun eigen aandeelhouders. Dit gegeven maakte de structuur via de ad hoc vennootschap Rec-Hold overbodig waardoor deze laatste recent werd opgedoekt. Daarnaast, en dit is belangrijk om te onderstrepen, heeft dit gegeven nooit op de operaties gewogen, noch enige significante druk gecreëerd op de beurskoers van de Groep.
In naam van de Raad van Bestuur en het Management Comité wensen wij onze aandeelhouders en klanten oprecht te bedanken voor het vertrouwen tijdens het afgelopen jaar. Wat de Groep het afgelopen jaar wist te realiseren, zou onmogelijk zijn geweest zonder de hulp van onze leveranciers, financiële en handelspartners. Onze dank gaat tevens uit naar de werknemersvertegenwoordigers voor hun coöperatieve samenwerking en hun wil tot dialoog. Tot slot wensen wij nog een speciale dank uit te spreken voor onze duizenden medewerkers die door hun ideeën, toewijding, inzet en loyauteit er opnieuw een sterk jaar van hebben gemaakt.
Daartegenover staat dat het aandeelhouderschap van de Groep beduidend internationaler is geworden. Sinds het afronden van de strategische denkoefening midden 2007 heeft Compagnie du Bois Sauvage zijn belang in Recticel meermaals verhoogd. Hoewel Compagnie du Bois Sauvage reeds vele jaren de grootste aandeelhouder is van Recticel, kan vandaag vastgesteld worden dat deze investeerder zijn vertrouwen in de Groep heeft herbevestigd door zijn belang, samen met Entreprises et Chemins de Fer en Chine (moedermaatschappij van Compagnie du Bois Sauvage), op te trekken tot 29,71%. Daarnaast heeft Compagnie du Bois Sauvage samen met een aantal historische aandeelhouders, waaronder de CEO (VEAN), een nieuwe aandeelhoudersovereenkomst gesloten voor een periode van drie jaar. Door dit engagement kan vandaag gesteld worden dat Recticel voor 37,72% verankerd is rond een stabiele aandeelhouderskern. Deze situatie geeft aan de Groep de nodige stabiliteit om haar strategie op een serene manier verder te ontwikkelen.
Brussel, 06 maart 2008
Luc Vansteenkiste
Etienne Davignon
Chief Executive Officer
Voorzitter van de Raad van Bestuur
Hoger dividend Het aangegane engagement inzake dividendpolitiek heeft de Groep steeds consequent en redelijk toegepast. De Raad van Bestuur is namelijk steeds uitgegaan van het principe om, wanneer mogelijk, het dividend jaarlijks te verhogen. Daarnaast wordt bij de uitkering van de winst getracht om altijd een gezond evenwicht te vinden tussen de garantie op een stabiel dividend en het behoud van voldoende investeringsmogelijkheden om de groei van de onderneming en de balansstructuur op langere termijn veilig te stellen. Na een aantal moeilijke jaren (met netto verliescijfers) tijdens dewelke trouwens nog steeds een dividend van EUR 0,17 per aandeel werd uitbetaald, kan het dividend voor dit jaar verhoogd worden tot EUR 0,25 per aandeel. De Groep heeft alvast het vertrouwen om haar winstgevendheid gestaag te verbeteren en bijgevolg verdere stijgingen van het dividend na te streven.
0. // INLEI DING
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
09
// Verslag van de Raad van Bestuur
Winstherstel > Volledig effect van herstructureringen over de laatste drie jaar > Stijging van de brutowinst met 36% sedert 2005 bij een stabiele kostenstructuur
Substantiële verbetering Automobiel activiteiten Sterke rendabele groei van de sector Isolatie (omzet 2005-2007: +37,4% - ebitda 2005-2007: +112,2%) Verdere afbouw netto financiële schuld en succesvolle herfinanciering > Netto financiële schuld: EUR 271 miljoen > EUR 57,5 miljoen converteerbare obligatielening over 10 jaar > EUR 230 miljoen senior banklening over 5 jaar
Voorstel tot verhoging brutodividend met 47% tot EUR 0,25 per aandeel
5 Kerncijfers
Bedrijfsopbrengsten
2007
2006
2005
1 611,8
1 474,4
1 391,6
Brutowinst als % van Bedrijfsopbrengsten
255,0 15,8%
235,6 16,0%
187,6 13,5%
EBITDA als % van Bedrijfsopbrengsten
122,0 7,6%
106,0 7,2%
82,1 5,9%
EBIT als % van Bedrijfsopbrengsten
65,2 4,0%
16,3 1,1%
8,8 0,6%
Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep
21,5
(21,2)
(28,0)
Winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep per aandeel - basis (in EUR)
0,74
(0,75)
(1,00)
Bruto dividend per aandeel (in EUR)
0,25
(1)
0,17
0,17
Eigen vermogen, minderheidsbelangen inbegrepen
248,3
228,4
251,2
Netto financiële schuld
270,9
301,9
317,5
Schuldgraadratio
109%
132%
126%
531,6
547,1
584,2
ROCE = Return on Capital Employed
12,3%
3,0%
1,5%
ROE = Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep / Eigen vermogen (aandeel Groep)
10,6%
-10,6%
-12,3%
Gemiddelde ingezette middelen (Capital Employed)
(1)
in miljoen eur
dividendvoorstel
0 . // INLEI D ING
10
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// verslag van d e raad van best uur
Algemene analyse
5 Opsplitsing netto-omzet per sector in miljoen eur
De positieve trend en de operationele prestaties van het eerste semester van 2007 werden in de tweede jaarhelft verder gezet. De Groep Recticel realiseerde positieve resultaten in alle divisies zowel qua omzet als qua EBITDA. De verder stijgende grondstofprijzen konden over het algemeen doorgerekend worden in de eigen verkoopprijzen. De bedrijfsopbrengsten stegen in 2007 met 9,3% tot EUR 1.611,8 miljoen. Alle divisies gingen er op vooruit. De sterke groei van de divisies Isolatie en Automobiel gedurende het eerste semester van 2007 heeft zich ook in de tweede jaarhelft doorgetrokken. Op vergelijkbare basis zijn de bedrijfsopbrengsten gestegen met 5,4%. De belangrijkste wijzigingen in de consolidatiekring zijn:
- - - -
de integratie van het Spaanse Icoa (Soepelschuim) (sinds 1 april 2006) de consolidatie van het Turkse Teknofoam (Soepelschuim) (sinds 1 januari 2007) de integratie in de joint venture Proseat (Automobiel) van de zetelkussenactiviteiten van Woodbridge in het Verenigd Koninkrijk (sinds 1 maart 2007) de acquisitie van het Finse Espe (Soepelschuim) (sinds 1 juli 2007)
2007
2006
∆
Soepelschuim
665,6
632,8
5,2%
Slaapcomfort
396,4
375,1
5,7%
Isolatie
139,7
109,7
27,3%
Automobiel
490,4
426,9
14,9%
Eliminaties
(80,2)
(70,1)
14,3%
1 611,8
1 474,4
9,3%
TOTAAL
De Groep realiseerde een EBITDA van EUR 122 miljoen, een stijging van 15,2% ten opzichte van vorig jaar. Ook hier vertoonden de divisies Isolatie en Automobiel de grootste vooruitgang. De grootste bijdrage tot de totale EBITDA werd nog steeds geleverd door de divisie Soepelschuim.
5 Opsplitsing EBITDA per sector in miljoen eur
2007
2006
∆
De belangrijkste overige wijzigingen in de consolidatiekring in 2006 versus 2005 waren:
Soepelschuim
41,8
42,9
-2,7%
-
de joint venture Kingspan Tarec Industrial Insulation (Isolatie)
Slaapcomfort
26,9
25,0
7,3%
-
de gedeeltelijke verkoop van de window encapsulation activiteiten in okto-
Isolatie
24,6
14,8
66,1%
ber 2005 (Automobiel)
Automobiel
40,6
26,0
56,1%
Corporate
(11,8)
(2,8)
322,0%
TOTAAL
122,0
106,0
15,2%
0. // INLEI DING
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
11
/ / verslag van d e raad van best uur
Het netto ‘Corporate’ resultaat kwam uit op EUR –11,8 miljoen ten opzichte van EUR –2,8 miljoen in 2006. Dit wordt hoofdzakelijk verklaard door de niet-recurrente meerwaarde die werd gerealiseerd op de verkoop van industrieterreinen in België (Balim) in 2006. De EBIT sloot af op EUR 65,2 miljoen, in vergelijking met EUR 16,3 miljoen in 2006. De verbetering van EUR 48,9 miljoen is voor het grootste stuk toe te schrijven aan de niet-recurrente nettokosten ten belope van EUR 33,6 miljoen die in 2006 dienden genomen te worden. Daarnaast is de vooruitgang een gevolg van operationele verbeteringen. In 2007 bedroegen de netto niet-recurrente elementen EUR –2,6 miljoen. In 2007 dienden er kosten gemaakt te worden voor herstructureringen, o.a. in België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Deze kosten werden bijna volledig geneutraliseerd door meerwaarden op participaties en vastgoed. Het financieel resultaat kwam uit op EUR –28,7 miljoen (EUR -25,0 miljoen in 2006). Daar waar de netto-intrestlasten globaal stabiel bleven, werd het financieel resultaat voornamelijk beïnvloed door de evolutie van de ‘andere financiële opbrengsten en lasten’. De toename van deze laatste verklaart zich vooral door uitzonderlijke positieve wisselkoersverschillen in 2006 die in 2007 niet konden worden herhaald. De belastingen op het resultaat stegen van EUR –10,4 miljoen naar EUR –14,3 miljoen en worden als volgt verklaard:
- -
0 . // INLEI D ING
12
courante belastingen (EUR -9,3 miljoen in vergelijking met EUR –12,6 miljoen in 2006) voornamelijk ten laste van dochterondernemingen in Oost-Europa, Duitsland en Zweden; uitgestelde belastingen (EUR -5,0 miljoen ten opzichte van EUR 2,2 miljoen in 2006) voornamelijk als gevolg van afname van vroeger aangelegde belastingsactiva en de lagere belastingsvoet in Duitsland.
De Groep zette over 2007 een nettowinst (deel van de Groep) neer van EUR 21,5 miljoen ten opzichte van een nettoverlies in 2006 ten belope van EUR 21,2 miljoen. Gezien dit sterke resultaat zal de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergadering van 20 mei 2008 vragen om het bruto dividend op te trekken van EUR 0,17 naar EUR 0,25 per aandeel. Dit komt overeen met een stijging van 47%.
Stand van zaken per sector Voor een stand van zaken per sector en de commentaren die daarover door de Raad van Bestuur werden geformuleerd, verwijzen we naar de hoofdstukken over de activiteiten van de Groep, verderop in dit jaarverslag.
Wijzigingen in aandeelhouderschap In augustus 2007 evolueerde Rec-Hold (de historische referentieaandeelhouder van Recticel), als gevolg van een herschikking van het aandeelhouderschap, naar een 100% dochter van Compagnie du Bois Sauvage. Sindsdien versterkte Compagnie du Bois Sauvage verder haar positie als referentieaandeelhouder van Recticel. Vandaag houden Compagnie du Bois Sauvage en Entreprises et Chemins de Fer en Chine (moedermaatschappij van Compagnie du Bois Sauvage) samen een participatie van 29,71% aan in Recticel. Compagnie du Bois Sauvage, Vean en een aantal andere aandeelhouders, die vandaag samen 37,72% vertegenwoordigen, hebben een aandeelhoudersovereenkomst afgesloten voor een periode van drie jaar om de strategie van de Groep verder te ondersteunen.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// verslag van d e raad van best uur
Schuldpositie Na de succesvolle plaatsing in juli 2007 van een converteerbare obligatielening voor een bedrag van EUR 57,5 miljoen, sloot de Groep Recticel in februari 2008 een club deal transactie af met 10 belangrijke Europese banken voor een nieuwe multi-valuta lening van EUR 230 miljoen. Dit nieuwe krediet zal hoofdzakelijk de nog uitstaande bedragen herfinancieren onder de bestaande gesyndiceerde lening van 2004, die eind 2008 zou vervallen, en de EUR 50 miljoen achtergestelde lening aan 10%, met vervaldag juli 2009. Eind 2007 bedraagt de netto financiële schuld EUR 271 miljoen. De schuldgraad vertegenwoordigt 109% van het eigen vermogen ten opzichte van 132% eind 2006.
Vooruitzichten Ondanks het huidige onzekere macro-economische klimaat verwacht de Groep voor 2008 in alle sectoren een verdere stijging van zowel de omzet als de resultaten.
Dividend Na kennisname van de algemene vooruitzichten zal de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergadering van 20 mei 2008 voorstellen het bruto dividend te verhogen van EUR 0,17 tot EUR 0,25 per aandeel (EUR 0,1875 netto voor de gewone aandelen, EUR 0,2125 netto voor de VVPR aandelen).
0. // INLEI DING
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
13
1.
//
14
De Groep Recticel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
advancing together as a team
1. // de groep recticel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
15
// Onze opdracht
a passion for comfort Recticel wil: > beantwoorden aan ieders verlangen naar een groter comfort in het dagelijks leven > een samenhangende Groep zijn die bestaat uit vier sectoren
(Soepelschuim, Slaapcomfort, Isolatie en Automobiel), gesterkt door haar uitstekende expertise van polyurethaanschuim, zowel qua materiaal als qua productieprocessen, en haar lange ervaring in comfortmarketing en –technologie
> een meerwaarde creëren voor zijn klanten en aandeelhouders > alle werknemers de mogelijkheid bieden om hun individuele talenten te ontplooien binnen het kader van de Groepsstrategie > zijn verantwoordelijkheid nemen als organisatie binnen de leefgemeenschap, met een sterke nadruk op kwaliteit, veiligheid, gezondheid en milieuzorg
1 . // d e groep recticel
16
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
a journey in equilibrium // Onze Groepswaarden Team spirit Enterpreneurship & ondernemerschap Creativiteit & innovatie Respect voor het milieu en het individu Transparantie en openheid
// Onze Groepsvisie Industriële groep Focus op Europa Gediversifieerde maar samenhangende activiteiten rond polyurethaan Duurzame, rendabele en evenwichtige groei Expansie door innovatie, organische en geografische groei, gerichte overnames en strategische allianties
I. // de groep recticel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
17
// Onze Groepsstrategie Gebaseerd op zijn uitmuntende expertise van polyurethaanschuim, zowel op vlak van materiaal als op vlak van productieprocessen, en zijn lange ervaring in comfortmarketing en –technologie, is Recticel vandaag een samenhangende Groep die bestaat uit vier sectoren (Soepelschuim, Slaapcomfort, Isolatie en Automobiel).
Reeds vele jaren bekleedt de Groep Recticel toonaangevende posities in ieder van haar sectoren. Recticel wist deze positie te veroveren door een doordachte combinatie van interne groei, acquisities en technologische innovaties. Binnen de krijtlijnen van zijn missie, zijn Groepswaarden en –visie heeft Recticel een globale Groepsstrategie uitgetekend die het bedrijf op een coherente en consequente wijze tracht te realiseren. De Groepsstrategie steunt op de evenwichtige integratie van de volgende pijlers: - - -
het nastreven en beheersen van productie- en omzetvolumes het veiligstellen en uitbreiden van marktposities met behoud van voldoende winstgevendheid door gebruik te maken van een doortastende merkenpolitiek het nastreven van het behoud en de verruiming van technische en technologische expertise via onderzoek, ontwikkeling en innovatie
Deze Groepsstrategie indachtig, meent Recticel te kunnen uitmunten op basis van de volgende sterktes: - - -
zijn belangrijke aanwezigheid in Centraal- en OostEuropa, uitgebouwd sedert 1990, zowel voor het produceren van goederen met lage loonkost, als voor het invullen van de sterk groeiende lokale consumptienoden zijn aangepast industrieel netwerk over het ‘oude’ Europa waarbij soepel kan worden ingespeeld op alle nieuwe markttendensen en -opportuniteiten zijn uitgebouwd en bekwaam research-centrum dat zich focust op nieuwe PUR-toepassingen en de daartoe benodigde technieken
De divisie Soepelschuim en Proseat (Automobiel – zetelkussens) zullen hun activiteiten in Centraal- en Oost-Europa verder optimaliseren en nieuwe expansiemogelijkheden van nabij opvolgen. Daarnaast wint binnen de divisie Soepelschuim de ontwikkeling van nieuwe schuimsoorten en –toepassingen aan belang door het voortdurend streven naar creativiteit en innovatie.
1 . // d e groep recticel
18
De divisie Slaapcomfort koos reeds een paar jaar geleden volop voor een gerichte merkenstrategie om toekomstige omzetgroei te vrijwaren en prijserosie te vermijden. De vereiste middelen ter ondersteuning van deze op vandaag unieke en gediversifieerde merkenportefeuille zullen hiertoe garant staan. Milieu- en energiethema’s staan volop in de belangstelling met steeds strengere isolatie- en energienormen en een groeiend maatschappelijk bewustzijn. Dit biedt een uitgesproken groeipotentieel voor de divisie Isolatie en ook hier zullen de nodige investeringsmiddelen ter beschikking gesteld worden. De afgelopen jaren heeft de Groep haar beschikbare middelen voor een belangrijk deel ingezet binnen de Automobieldivisie voor de verdere ontplooiing van haar unieke en gepatenteerde Colofast Spray® technologie voor de interieurbekleding van wagens; dit om tegemoet te komen aan de vraag van talrijke belangrijke autofabrikanten. Dit heeft ertoe geleid dat de Groep vandaag beschikt over een industrieel netwerk van 12 fabrieken, waarvan 8 in Europa, 2 in de Verenigde Staten en 2 in Azië. Dit uitgebreid productienetwerk, gecombineerd met de technologische, industriële en marktexpertise van Recticel maken dat de Groep over voldoende productiemiddelen beschikt om de toekomstige marktopportuniteiten binnen deze divisie te exploiteren en de verdere ontwikkeling en toepassing van deze technologie te bestendigen. Dit neemt niet weg dat Recticel openstaat voor samenwerking in al zijn vormen met derde partijen. Aldus voorziet de Groep dat ze in de toekomst beduidend minder zal moeten investeren voor haar divisie Interior Solutions. Dit laat toe de verdere uitbouw van de andere divisies als prioriteit te stellen voor de volgende jaren. Deze unieke combinatie van samenhangende activiteiten in uiteenlopende en verschillende markten, met verschillende producten, toepassingen en technologieën, allemaal gebaseerd op polyurethaan, maakt Recticel tot een uniek, evenwichtig en waardevol geheel.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Onze doelstellingen
Ondersteund door de succesvolle plaatsing van een converteerbare obligatie (juli 2007) en de herfinanciering (februari 2008) van een aantal aflopende leningen, en met inachtnaming van een strikt beheer van haar balans, is de Groep overtuigd dat de recentste aanpassing van strategische focus garant staat voor een gezond en evenwichtig groeipotentieel, zowel wat omzet als wat resultaat betreft. In deze context meent de Groep op basis van de bestaande positie en met de huidige beschikbare middelen tegen 2010: - - -
een gemiddelde globale ROCE (Return on capital employed; EBIT / Gemiddeld aangewend kapitaal) te kunnen realiseren van 12% haar schuldgraad gradueel te verlagen haar jaarlijks investeringsbudget, zonder acquisities, te kunnen beperken tot EUR 45-60 miljoen
Bij de vooropstelling van deze objectieven is de Groep ervan uitgegaan dat de economische groeivertraging beperkt zal blijven.
I. // de groep recticel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
19
// Synergie Hoewel Recticel actief is in vier verschillende sectoren, bestaan er tussen deze uiteenlopende activiteiten een aantal raakvlakken die van de Groep een naadloos geheel maken.
Technologie
Marketing
Op technologisch vlak vormt polyurethaan (PU) de rode draad door de grote verscheidenheid aan activiteiten en het ruime gamma van producten van de Groep. PU-technologie slaat zowel op de productie als de verwerking en vormt tevens de basis voor nieuwe, innovatieve toepassingen of kwaliteitsverbeteringen van bestaande producten.
Alle sectoren kenmerken zich door de noodzaak van een eigen typische marketing-strategie. Toch bestaan er ook parallellen. Zo hebben de aanzienlijke publicitaire inspanningen die in de sector Slaapcomfort rond Literie Bultex werden geleverd, ook de bekendheid van het merk Comfort Bultex in de hand gewerkt. Comfort Bultex groeide in de sector Soepelschuim sinds 1995 uit tot het enige vulmateriaal dat een competitief voordeel kon halen uit zijn merknaam en zijn visibiliteit.
Aankoopkracht Het aankoopbeleid van chemische grondstoffen (voornamelijk polyolen en isocyanaten) verloopt gecentraliseerd. Daardoor heeft Recticel een belangrijke positie verworven als aankoper van deze grondstoffen. Alle vestigingen plukken er de vruchten van. De Groep heeft ook stappen ondernomen om in de sector Slaapcomfort de aankoop van andere strategische grondstoffen zoals latex, textiel en metalen onderdelen te bundelen.
Recycling Schuimresten die overblijven na het verwerkingsproces worden gerecycleerd. Op die manier wordt uit de schuimresten van de verschillende activiteiten een nieuw, geagglomereerd schuim geproduceerd dat op zijn beurt wordt gebruikt in alle sectoren.
Raakvlakken Hoewel de gezamenlijke activiteiten van de Groep werden opgedeeld in vier verschillende sectoren, is het soms moeilijk om duidelijke grenzen te trekken en alle toepassingen strikt af te bakenen. Heel wat producten van de sector technische schuimen worden bijvoorbeeld gebruikt in de auto-industrie. Matraskernen voor de sector Slaapcomfort worden aangeleverd door de divisie Soepelschuim. Dit, en andere voorbeelden, maakt duidelijk dat er raakvlakken bestaan tussen de verschillende sectoren die in heel wat gevallen dan ook als complementair kunnen worden beschouwd. Op deze wijze halen bepaalde sectoren hun voordeel uit de mogelijkheden die geboden worden door andere activiteiten, wat een duidelijke illustratie is van de schaalvergroting die deze complementariteit met zich meebrengt.
1 . // d e groep recticel
20
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Duurzaam ondernemen Algemeen kan gesteld worden dat bij duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen ernaar gestreefd wordt om bij de bepaling en de executie van de bedrijfsvoering, naast winstdoelstellingen, ook voldoende rekening te houden met de economische, sociale, ecologische, maatschappelijke en culturele gevolgen op korte en op lange termijn.
In dit kader heeft Recticel zich geëngageerd om als een verantwoordelijke organisatie een beleid te voeren waarbij de nadruk in hoofdzaak ligt op kwaliteit, veiligheid, gezondheid en milieu. Extern tracht de Groep dit te realiseren via sterke relaties en initiatieven met haar stakeholders. Intern heeft de Groep sedert een aantal jaren verschillende richtlijnen en gedragsregels geïntroduceerd om haar integriteit en duurzame bedrijfspraktijken als essentiële elementen van de bedrijfsvoering te beschouwen. Naast het wetgevende kader dat er op toeziet dat bedrijven een ethisch, milieu en maatschappelijk verantwoorde bedrijfspolitiek voeren, heeft Recticel zijn houding ten aanzien van deze thema’s willen onderstrepen via onder andere de volgende engagementen en richtlijnen: -
-
onderschrijven van het internationaal erkende Responsible Care® Global Charter; waarbij Recticel zich engageert om op een zo duurzaam mogelijke manier te produceren. Hierbij verbindt de Groep zich ertoe om onder andere de best beschikbare technieken toe te passen, om zodoende het milieu zo min mogelijk te belasten onderschrijven van de productveiligheidsstandaarden onder het CertiPURTM label. Het CertiPURTM label wordt enkel uitgereikt na een positieve bevestiging dat de polyurethaanproducten die zullen gebruikt worden in matrassen en zitmeubels volledig voldoen aan de hoge veiligheids-, gezondheids- en milieuvriendelijkheidsvereisten. Alle productievestigingen voor comfortschuim van de Groep bezitten dit label
-
de Group Safety, Health & Environment Manual van Recticel
-
de Business Control Guide van Recticel, waarin, ter aanvulling en ter ondersteuning van de algemene boekhouding en cost controlling regels, de basiscontroleprocedures worden vastgelegd
1. // de groep recticel
-
de Approval Authority Guide van Recticel, die de praktische uitwerking is van bevoegdheidsverdelingen binnen de Groep inzake o.a. financiële , sociale, informatie technologie, organisatie, legale, publieke, … aangelegenheden
ETHIBEL-registeropname voor duurzame beleggingen Eind 2007 was Recticel opgenomen in twee investeringsregisters voor duurzame beleggingen van het onafhankelijk advies- en ratingbureau ETHIBEL, m.n. het ETHIBEL Excellence Investeringsregister en het ETHIBEL Pioneer Investeringsregister. Het ETHIBEL Pioneer Investeringsregister onderscheidt zich vooral omdat het enkel pionierbedrijven opneemt die op het vlak van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen beter scoren dan het gemiddelde van hun sector. Beide ETHIBEL Investeringsregisters worden als basis gebruikt voor maatschappelijk verantwoorde investeringsproducten (SRI-Socially Responsible Investments) die aangeboden worden door een groeiend aantal Europese bankinstellingen, fondsbeheerders en institutionele investeerders. ETHIBEL biedt investeerders in hoofdzaak drie producten aan op basis van het Investeringsregister: het ETHIBEL label, de ETHIBEL duurzaamheidsindexen (Sustainability Indices) en het Forum ETHIBEL certificaat. Het kenmerkende van de ETHIBEL methodologie komt voort uit de integratie van twee belangrijke aspecten van bedrijfsmaatschappellijke verantwoordelijkheid (Corporate Social Responsibility): m.n. duurzame ontwikkeling en de betrokkenheid van belanghebbenden (stakeholder involvement). Bijkomende informatie over Forum ETHIBEL en de ETHIBEL Investeringsregisters kan bekomen worden op de webstek www.ethibel.org.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
21
// Onderzoek en ontwikkeling Recticel heeft steeds veel belang gehecht aan innovatie en zal dat in de toekomst ook blijven doen. Vernieuwende ideëen, technologische verbeteringen en nieuwe productontwikkelingen zijn immers de sleutels voor continuïteit en toegevoegde waarde.
Om een antwoord te kunnen bieden op de uiteenlopende uitdagingen die de verschillende markten aan producenten opleggen, beschikt Recticel reeds sedert vele jaren over een eigen Onderzoeks- en Ontwikkelingscentrum (het IDC – International Development Center). Hierbij is gebleken dat gecentraliseerde onderzoeksactiviteiten de beste garantie zijn om op een efficiënte en flexibele wijze in te spelen op de toekomstige noden. Naast het ontwikkelen van nieuwe of verbeterde producten, wordt ook de nodige aandacht geschonken aan de verdere optimalisering van bestaande productieprocessen, en dit in alle divisies. Hoewel de afdeling Automobiel relatief nog de grootste brok van het budget voor haar rekening neemt, zal in de komende jaren de verdeling over de verschillende afdelingen veel evenwichtiger zijn. Naast de eigen Recticel-activiteiten, kunnen ook de verschillende joint venture vennootschappen beroep doen op de expertise van het Onderzoeks- en Ontwikkelingsteam. Hierdoor wordt niet alleen efficiënter omgegaan met de toegewezen werkingsmiddelen, maar blijven ook alle communicatiekanalen met de verschillende markten perfect open. Een actieve en constructieve interactie tussen het onderzoeksteam en diegenen die rechtstreeks in contact staan met de markten kan op termijn enkel positief zijn voor alle belanghebbenden. Net zoals in andere domeinen, zal het samenbrengen van kennis niet alleen de efficiëntie verhogen maar tevens de ontwikkelingen bespoedigen.
Budget 2007 Onderzoek en Ontwikkeling EUR 15,2 miljoen (+2,7% tegenover 2006)
Slaapcomfort 1% 2
3 1% Isolatie
3 13% Corporate Programme
Soepelschuim 21% 2
Automobiel 64%
4
Naast de zoektocht naar commerciële of technologische successen, geeft Onderzoek en Ontwikkeling ook voldoende aandacht aan schone technologie, milieuvriendelijke producten en productiemethodes. Op die manier dragen Onderzoek en Ontwikkeling niet alleen bij tot de unieke industriële positie van de Groep, maar ook tot het welzijn van iedereen. Voor de uitvoering van zijn missie werkt het IDC vooral resultaatsgedreven. De resultaten en de opvolging van nieuwe uitvindingen en ontdekkingen worden intern opgevolgd via een balanced score card registratiesysteem. Tijdens het afgelopen jaar werden drie nieuwe patenten aangevraagd en werd onder andere op de volgende projecten gewerkt: - -
1 . // d e groep recticel
22
ontwikkeling van een nieuwe generatie Colofast®-huiden, Colosense® genoemd. Deze Colosense®-materialen hebben in vergelijking met de vroegere Colofast®-stukken het voordeel betere gevoels- en tasteigenschappen (haptic) te geven alsook een grotere flexibiliteit productieverbeteringen waarbij andere elementen in één stap kunnen geïntegreerd worden in het Colofast Spray® proces
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// on derzoek en ontwikkeling
- - - - - - - -
onderzoek naar laag gewicht polyurethaancombinaties (light weight structuren) voor de automobielsector ontwikkeling van een proces op basis van Colofast® voor de afwerking van zonnecellen en -panelen onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe schuimsoorten op basis van hernieuwbare plantaardige grondstoffen (o.a. polyolen die gebaseerd zijn op natuurlijke gewassen) onderzoek naar specifieke polyurethaanschuimsoorten voor akoestische en trillingdempende toepassingen onderzoek naar gebruik van schuimresten als onderlaag voor sportvelden (zowel indoor als outdoor) uitbreiding van het gamma visco-elastische schuimsoorten uitbreiding van het gamma UV stabiele schuimen (o.a. BodyFoams®) ontwikkeling van nieuwe brandveilige schuimsoorten voor toepassingen buiten de bouwsector
Corporate Programme Het in 2006 opgestarte Corporate Programme geraakte op kruissnelheid tijdens het afgelopen jaar. Het Corporate Programme steunt op de visie dat bepaalde nieuwe ontwikkelingen dienen opgestart te worden vanuit een brede idee-generatie en ideeevaluatie, om tot slot te komen tot generieke platformprojecten als voedingsbodem voor de bestaande specifieke business omgevingen. Deze benadering houdt in dat het resultaat van de platformprojecten nieuwe bouwblokken moet geven die nadien in business line projecten tot specifieke producten of processen moeten leiden. Tegen 2008 wordt verwacht diverse platformprojecten in de pijplijn te hebben met als doelstelling de eigenschappen van het gamma PU materialen te verbreden en te versterken. Deze platformprojecten worden onafhankelijk van de business lines gefinancierd. Er wordt eveneens gezocht naar het gericht inzetten van de middelen in het International Development Center binnen andere sectoren.
1. // de groep recticel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
23
// Veiligheid, gezondheid en milieuzorg Thema’s zoals veiligheid, gezondheid en milieuzorg worden binnen Recticel opgenomen in de algemene Safety, Health & Environment Policy. De hierin beschreven beleidsbepalingen omvatten niet alleen de basisprincipes in het dagelijkse denken en handelen, maar belichamen ook de gemeenschappelijke doelstellingen voor alle medewerkers om ervoor te zorgen dat Recticel zijn maatschappelijke en industriële engagementen met de grootste zorg vervult.
Belangrijk hierbij is om veiligheid, gezondheid en milieuzorg niet alleen te beperken tot de eigen werknemers, de onderaannemers of de onmiddellijke omgeving van de vestigingen, maar ook toe te passen in een veel ruimere context, zoals de afnemers en eindgebruikers van de geproduceerde goederen.
Frequentie-index arbeidsongevallen
60 50
In de praktijk wordt geprobeerd om alle mogelijke veiligheids-, gezondheids- en milieurisico’s bij de operaties precies in kaart te brengen. Na een grondige evaluatie worden daarna de nodige beschermingsmaatregelen bepaald en geïmplementeerd om zodoende deze risico’s en hun gevolgen tot een aanvaardbaar minimum te beperken. Hierbij tracht de Groep indien haalbaar een stap verder te gaan dan de wettelijke minimumvereisten.
40 30 20 10
Naast het uitstippelen van de grote krachtlijnen, is het uiteraard ook zeer belangrijk om voldoende ijkpunten vast te leggen en deze te vergelijken met de effectieve prestatie-indicatoren.
Veiligheid Als belangrijkste elementen van Recticels veiligheidspolitiek kunnen aangehaald worden: - - - -
zero accident is de nagestreefde norm in de meeste sites worden er zeer regelmatig veiligheidscampagnes gelanceerd om het thema actueel te houden regelmatige worden er informatiesessies op Groepsniveau georganiseerd waarbij expertise inzake het voorkomen van ongelukken en/of het reduceren van de risicofactoren wordt uitgewisseld bij nieuwe acquisities en/of joint ventures wordt getracht om de Groeps veiligheidspolitiek zo snel mogelijk te integreren
0 2002
2003
2004
2005
2006
2007
aantal ongevallen x 1.000.000 Frequentie = aantal gepresteerde uren
Graad van ernst index arbeidsongevallen
1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0 2002
2003
2004
2005
2006
2007
aantal dagen werkverzuim x 1.000 graad van ernst = aantal gepresteerde uren
1 . // d e groep recticel
24
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// veilighei d, gezon dhei d en milieuzorg
Tijdens het afgelopen jaar werden op het vlak van veiligheid een aantal markante resultaten gerealiseerd.
4
Uitreiking certificaat European Aviation Safety Agency in Nederland.
links: dhr J.D. Steenbergen van de Inspectie van Verkeer en Waterstaat
rechts: dhr Johan van Blitterswijk van Recticel Nederland
De belangrijkste engagementen, initiatieven en realisaties in verband met milieuzorg in 2007 zijn:
in Nederland werd het EASA21 (European Aviation Safety Agency) certificaat bekomen, een erkenning die maakt dat de Groep veilige producten aan de luchtvaartindustrie kan leveren (zie foto hierboven) in Nederland behaalde het filiaal Corpura het ISO13485 certificaat, wat een bevestiging is van de veiligheid van zijn producten voor medische toepassingen
-
Milieu-engagement: de uitvoering en opvolging van nieuwe en bestaande maatregelen conform het ondertekende internationale Responsible Care Charter. De implementatie van deze programma’s beperkt zich niet enkel tot de bestaande filialen van de Groep, maar wordt tevens zo snel mogelijk opgelegd aan de nieuw overgenomen vennootschappen.
In de nabije toekomst zal op het vlak van veiligheid, naast de dagelijks aangehouden inspanningen, bijkomende aandacht geschonken worden aan:
-
Zorgsystemen: in diverse sites loopt momenteel een project ter invoering van een milieu- en/of een veiligheidszorgsysteem. Uiteraard komen de sites die vallen onder de wetgeving ter voorkoming van zware ongevallen hiervoor het eerst in aanmerking.
-
Bodem: inzake historische verontreinigingen heeft de Groep steeds haar verantwoordelijkheid genomen. Het overleg hierover met de bevoegde overheden gebeurt steeds op een constructieve manier. Waar nodig werden de nodige saneringen doorgevoerd. Vermeldenswaardig is de opstart van een pilootproject in Wetteren (België) waarbij het verontreinigde grondwater gezuiverd wordt met ozon. Deze technologie is overigens het resultaat van eigen onderzoek in samenwerking met de firma IGAS. In 2007 werd voor deze technologie een patent verkregen.
-
Lucht: de Groep streeft ernaar om de uitstoot van schadelijke stoffen maximaal te beperken. In het kader van de steeds strenger wordende CO2-uitstootnormen, kan gesteld worden dat geen enkele site van de Groep onder het toepassingsgebied van de Europese richtlijn voor verhandelbare emissierechten valt.
-
Water: algemeen gezien is er geen of slechts in beperkte mate proceswater nodig voor de productie van polyurethaanschuim. Waterverontreiniging is dan ook geen prioritair aandachtspunt.
- -
- - -
de implementatie van een vernieuwd intern rapporteringssysteem, wat enerzijds de informatiestromen performanter moet maken en anderzijds moet leiden tot een actievere communicatie de integratie van veiligheids-, gezondheids- en milieuindicatoren in de maandelijkse Groepsrapportering de actualisatie van de bestaande Group Safety, Health & Environment Manual
Zorg voor het milieu Algemeen kan gesteld worden dat de activiteiten van Recticel in principe weinig milieubelastend zijn. Ondanks dit uitgangspunt houdt de Groep eraan om de mogelijke impact op de leefomgeving als gevolg van haar industriële activiteiten zoniet uit te sluiten, dan toch op zijn minst maximaal te beperken. De Groep tracht dit te realiseren door haar processen voortdurend te verbeteren en te optimaliseren met het oog op een rationeel gebruik van natuurlijke hulpbronnen en het beperken van onder andere grondstoffen, afval en luchtemissies.
1. // de groep recticel
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
25
/ / veilighei d, gezon dhei d en milieuzorg
-
Afval: het belangrijkste afvalproduct bestaat uit schuimresten die overblijven na het versnijdingsproces. Hoewel er een afzetmarkt bestaat voor deze snijresten, streeft de Groep ernaar om nieuwe toepassingen en technologieën te vinden waarin deze schuimresten opnieuw kunnen verwerkt worden. Zo worden onder andere met de Mobiustechnologie snijresten verpoederd om daarna als grondstof gebruikt te worden voor nieuw polyurethaanschuim.
-
Een andere oplossing bestaat erin om vervlokte snijresten te vermengen met gewone grondstoffen. Dit zogenaamd Rebond-schuim wordt dan op zijn beurt verder verwerkt tot afgewerkte en half-afgewerkte producten (zie Soepelschuim – Composite Foams). Het belangrijkste afvalproduct wordt aldus gerecycleerd. Energie: efficiënt energiemanagement is één van de nieuwe prioriteiten van de Groep. In dit verband werden het afgelopen jaar verschillende projecten geïmplementeerd waarvan de resultaten pas zichtbaar zullen worden in 2008 en de jaren nadien. In 2008 zullen deze projecten verder aangevuld worden met nieuwe initiatieven. Concreet werd op de site van Wetteren (België) in 2007 ongeveer de helft van de verwarmingscapaciteit omgeschakeld van zware brandstof naar milieuvriendelijker aardgas.
-
Transport: herbevestiging van de in 2006 ondertekende service-overeenkomst met het Zwitserse SGS van een Emergency Response System, waardoor 24/24 uur beroep kan gedaan worden op een bemand noodnummer voor gepaste informatie in geval van noodsituaties als gevolg van ongelukken tijdens het transport van chemische grondstoffen. In geval onze klanten geconfronteerd worden met noodsituaties kunnen zij tevens op dit noodnummer terecht.
1 . // d e groep recticel
26
REACH (Registratie, Evaluatie en Authorisatie van Chemische stoffen) REACH is het resultaat van een herschikking van de scheikundige reglementering in de EU. De bedoeling is om tot een uniform systeem te komen voor bestaande en nieuwe substanties die geproduceerd of geïmporteerd worden in de EU. Het is de bedoeling van REACH om: - -
de menselijke gezondheid en het milieu te beschermen de concurrentiekracht van de chemische industrie in de EU te versterken
REACH is in werking getreden op 01 juni 2007. Om de gevolgen en de impact ervan voor de Recticel Groep te evalueren, werd een stuurgroep opgericht met vertegenwoordigers van alle bedrijfsdivisies, het Onderzoeks- en Ontwikkelingscentum, het Veiligheids-, Gezondheids- en Milieudepartement en de juridische afdeling. Bij de eerste analyse zijn er twee krachtlijnen die bijzondere aandacht vragen, m.n. (I) de Groep als stroomafwaartsgebruiker (down stream user) van chemische grondstoffen, en (II) de Groep als producent van compounds op basis van isophorone diisocyanate (IPDI). Als gebruiker en verwerker van chemische grondstoffen moet vooral aandacht geschonken worden aan de potentiële verdwijning (deselection) uit de markt van bepaalde substanties. Als producent van het IPDI trimeer moeten dan weer de nodige inspanningen geleverd worden voor de registratie en acceptatie ervan.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Human Resources Het succes van Recticels strategie hangt in ruime mate af van de gedrevenheid, de motivatie, de creativiteit, kortom van de capaciteiten van zijn medewerkers. Het efficiënt en doelgericht beheren van dit menselijk kapitaal moet dan ook leiden naar een duurzame en evenwichtige lange termijn relatie met alle werknemers. Dit uitgangspunt wordt trouwens in de missiebeschrijving van de Groep opgenomen, waarbij onder andere benadrukt wordt dat alle werknemers de mogelijkheid moet geboden worden om hun individuele talenten te ontplooien binnen het kader van de Groepsstrategie.
5 Personeelsbestand 2006 - 2007 (situatie per 31 december)
2006
2007
∆
Duitsland
2 428
2 394
20,7%
-34
Frankrijk
1 733
1 696
14,6%
-37
België
1 702
1 646
14,2%
-56
Polen
900
968
8,4%
68
Tsjechië
876
881
7,6%
5
Verenigd Koninkrijk
541
749
6,5%
208
USA
452
468
4,0%
16
Oostenrijk
446
461
4,0%
15
Nederland
406
412
3,6%
6
Roemenië
345
362
3,1%
17
Spanje
301
276
2,4%
-25
Zwitserland
232
243
2,1%
11
Hongarije
238
240
2,1%
2
Italië
207
229
2,0%
22
Zweden
215
215
1,9%
0
Finland
0
102
0,9%
102
Turkije
30
66
0,6%
36
Bulgarije
30
40
0,3%
10
Litouwen
36
40
0,3%
4
Slovakije
43
22
0,2%
-21
Estland
20
19
0,2%
-1
Oekraïne
14
16
0,1%
2
Japan
18
13
0,1%
-5
Griekenland
13
13
0,1%
0
Servië
11
12
0,1%
1
Volksrepubliek China
4
6
0,1%
2
Moldavië
1
1
0,0%
0
11 242
11 590
100%
348
TOTAAL
1. // de groep recticel
Vol- en deeltijds personeel, met uitzondering van tijdelijk personeel en personen die arbeidsongeschikt zijn, en met inbegrip van de voltallige personeelsbezetting van joint ventures die door Recticel voor minimum 50% worden gecontroleerd.
2006
West-Europa (EU) West-Europa (niet-EU) Oost-Europa (EU) Oost-Europa (niet-EU) Rest van de wereld TOTAAL
2007
∆
7 992
8 193
70,7%
201
2,5%
232
243
2,1%
11
4,7%
2 488
2 572
22,2%
84
3,4%
26
29
0,3%
3
11,5%
504
553
4,8%
49
9,7%
11 242
11 590
100%
348
3,1%
De stijging van het personeelsbestand in 2007 in West-Europa is hoofdzakelijk het gevolg van de integratie bij Proseat van de autozetelactiviteiten in het Verenigd Koninkrijk en de acquisitie van ESPE OY en EWONA OY in Finland.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
27
2.
//
// Soepelschuim
Activiteiten // Slaapcomfort // Isolatie // Automobiel
28
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
a voyage of exploration
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
29
// Wat is polyurethaan?
Polyurethaan-toepassingen Polyurethaan (PU) staat voor een belangrijke groep van producten binnen de grote familie van de polymeren of plastics. PU is een verzamelnaam voor een ruim gamma van schuimvariëteiten.
Overige 18% 2 (schoen, fibers, …)
PU-schuim is opgebouwd uit een netwerk van dodecaedercellen, die zich gedragen als microveren. De eigenschappen van PUschuim zijn afhankelijk van:
Elastomeren 6% 2
de chemische samenstelling en de dikte van de celribben de verhouding volume-vast materiaal/lucht de concentratie van de celvliezen (luchtdoorlaatbaarheid/ opencelligheid)
Adhesieven 6% en afdichtingen
- - -
Coatings 3%
3 25% Hardschuim (isolatie)
4 4
5 22% Soepelschuim (meubelindustrie, slaapcomfort) 5 21% Vormschuim (automobiel, meubelindustrie)
Polyurethaan-toepassingen PU wordt in een ruim aantal en sterk gediversifieerde toepassingen gebruikt, zoals vulmateriaal voor zetels, stoelen en zitkussens, matraskernen, autozetels, afdichten van autoruiten, schoenen en textiel, thermische isolatie (gebouwen, industriële installaties, frigo’s, …), geluidsisolatie, lijmen en verven, verpakkingsmateriaal, … Het grote voordeel van PU-schuim ligt in zijn grote flexibiliteit om tegemoet te komen aan de verschillende toepassingen en eisen, zoals daar zijn: densiteit, elasticiteit, duurzaamheid, gewicht, veiligheid, design en uiteraard ook gunstige prijs. Gezien PU in hoofdzaak samen wordt gebruikt met andere materialen zoals textiel, metaal, hout en andere polymeren, is het niet altijd zichtbaar in de eindproducten. De geschatte jaarlijkse groei van de Europese markt voor zitmeubelen bedraagt 2 à 3% of 10.000 ton PU-schuim.
2 . // activiteiten
30
Recticel maakt PU-schuim in verschillende vormen. Het grootste gedeelte van de PU-productie levert soepelschuim op. Zachte schuimsoorten kunnen geproduceerd worden in de vorm van lange blokken die nadien worden versneden tot halffabrikaten (bijvoorbeeld voor de meubelindustrie) of afgewerkte producten. In sommige gevallen wordt zachtschuim meteen in een specifieke vorm gegoten. Dit proces (vormschuim) wordt vooral toegepast bij de productie van zetelkussens voor auto’s. Recticel maakt ook PU-hardschuim dat in hoofdzaak bestemd is voor de isolatiesector (thermische isolatie). Het wordt zowel gemaakt in de vorm van gebruiksklare isolatieplaten als in grote blokken die nadien tot complexere stukken worden verwerkt. Dankzij onderzoek en ontwikkeling is Recticel er in geslaagd om aan PU een nieuw gezicht en nieuwe eigenschappen te geven. De Colofast®- en Colofast Spray®-producten (elastomeren), die met zoveel succes worden gebruikt voor interieurafwerking in de auto-industrie, zijn daarvan het sprekende bewijs.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// wat is polyurethaan?
Kenmerkend voor PU is dat de productie-eenheden in principe kort bij hun finale markt dienen te liggen. Deze eigenschap wordt ingegeven door de hoge transportkosten die nodig zijn om volumegoederen met een relatief licht gewicht over lange afstanden te vervoeren.
Productieschema polyurethaanschuim Bij de productie van polyurethaanschuim spelen drie basisgrondstoffen een hoofdrol: polyol, isocyanaat en water. Hulpgrondstoffen zoals katalysatoren en stabilisators worden gebruikt om het chemisch proces te ondersteunen. Daarnaast kunnen ook nog additieven aan de formulatie worden toegevoegd met het oog op het bekomen van specifieke producteigenschappen zoals: kleur, brandvertagings- of antistatisch effect, ….
Wereldproductie van kunststoffen
245 miljoen ton
Wereldproductie van polyurethaan (PU)
10,5 miljoen ton (bron: Bayer 2006)
Europese productie van polyurethaan
5 miljoen ton
Wereldproductie van soepelschuim
3,2 miljoen ton
Europese productie van soepelschuim
1,1 miljoen ton
Begrippenlijst: - - - - -
polyol: synoniem voor PU polyalcohol, wat verkregen wordt uit propyleenoxide isocyanaat: zeer reactieve stof die zich makkelijk bindt met andere stoffen (zoals alcoholen). De structuur van deze alcoholen bepaalt de hardheid van het PU-schuim blaasmiddel: uit de reactie van isocyanaat met water wordt koolstofdioxide verkregen. Dit gas fungeert als blaasmiddel bij de productie van zacht schuim katalysator: versnelt het reactieproces en verzekert het evenwicht in de polymerisatie en de blaasreactie. Katalysatoren bepalen de opschuimsnelheid van het proces stabilisator: zorgt bij het reactieproces voor de homogene opbouw en de stabilisatie van het cellulair netwerk tot en met het volledig oprijzen van het schuim
De petrochemische nijverheid raffineert ruwe olie voor 95% tot brandstoffen (nafta en aanverwante producten). Uit het gedeelte dat na dit proces overblijft, wordt in één of meerdere stappen nog een grote verscheidenheid aan andere chemische producten gewonnen, waaronder polyol en isocyanaat, de belangrijkste grondstoffen voor de aanmaak van polyurethaan.
(bron: Bayer 2006)
Recticel-productie (1) van soepelschuim
(1)
250.000 ton
Recticel, inclusief joint ventures aan 100% genomen
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
31
// Productievestigingen Naast de ondervermelde productievestigingen heeft Recticel nog een 80-tal verwerkingseenheden of verkoopkantoren in Europa, de Verenigde Staten en Azië. De Groep is actief in 27 landen.
Soepelschuim
Slaapcomfort
(1)
België
Wetteren
België
Duitsland
Bexbach
Burkhardtsdorf
Ebersbach
Isolatie
Geraardsbergen
België
Hulshout
Duitsland
Hassfurt
Jöhstadt
Automobiel Wevelgem
België
Hulshout
Turnhout
Wetteren
Verenigd Koninkrijk Glossop
Duitsland
Espelkamp
Mallersdorf
Stoke-on-Trent
Finland
Kouvola
Wattenscheid
Rheinbreitbach
Frankrijk
Langeac
Frankrijk
Langeac
Rüsselsheim
Louviers
Limoges
Schönebeck
Trilport
Masevaux
Unterriexingen
Hongarije
Sajobabony
Noyen
Wackersdorf
Italië
Gorla Minore
Perriers
Frankrijk
Trilport
Moldavië
Chisinau
Vesoul
Italië
Bruzolo
Nederland
Etten-Leur
Oostenrijk
Timelkam
Japan
Nagoya
Kesteren
Polen
Lodz
Polen
Wijchen
Roemenië
Miercurea Sibiului
Oostenrijk
Kremsmünster
Zwitzerland
Büron
Slowakije
Linz
Flüh
Spanje
Polen
Zgierz
Tsjechië
Roemenië
Sibiú
Spanje
Catarroja
USA
Ciudad Rodrigo
Clarkston, MI
La Eliana
Tuscaloosa, AL
Legutiano
Verenigd Koninkrijk Manchester
USA
Deer park
Volksrepubliek China Ningbo
Bielsko Biala Zory Lucenec Santpedor Mlada Boleslav Most Auburn Hills, MI
Irvine
Verenigd Koninkrijk Alfreton Zweden
Gislaved
(1)
voor Soepelschuim zijn in Europa enkel de schuimerijen opgesomd
2 . // activiteiten
32
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// U.S.A.
// Azië
// Europa
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
33
Soepelschuim
2 . // activiteiten
34
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Soepelschuim De divisie Soepelschuim concentreert zich in hoofdzaak op de productie, de verwerking en de verkoop van voornamelijk half-afgewerkte producten in zacht polyurethaanschuim. De divisie omvat drie deelactiviteiten: comfort, technische schuimen en composite foams; die zich onderscheiden door de karakteristieke eigenschappen van de schuimsoorten, de eigenheid van het productieproces of de typische toepassingsmogelijkheden van het schuim.
Omzet Soepelschuim 2007
Evolutie Omzet Soepelschuim in miljoen eur
3 4% Composite Foams
700
666 633
650 600
527
5 61% Comfort
550
500
Technische 35% Schuimen
4
450 400 2005
2006
2007
5 Soepelschuim
in miljoen eur
2007
2005 *
Bedrijfsopbrengsten Groeivoet bedrijfsopbrengsten (%)
665,6 5,2%
632,8 20,2%
526,6 6,7%
EBITDA EBITDA marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
41,8 6,3%
42,9 6,8%
34,7 6,6%
EBIT EBIT marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
26,4 4,0%
27,9 4,4%
21,3 4,0%
Investeringen in immateriële (exclusief goodwill) en materiële vaste activa Investeringen als % van bedrijfsopbrengsten
17,8 2,7%
19,4 3,1%
13,7 2,6%
*
2006
De bedrijfsopbrengsten, EBITDA, EBIT, investeringen en aangewende middelen van bepaalde activiteiten binnen de divisie Automobiel worden sinds begin 2006 verrekend in de afdeling Soepelschuim. De cijfers voor 2005 werden aan deze situatie aangepast om ze vergelijkbaar te maken met de cijfers van 2006 en 2007.
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
35
/ / soepelschuim
Strategie > Leiderschap door hogere volumes en innovatie. > Groei van comfort voornamelijk in Centraal- en Oost-Europa. > Groei van technische schuimen. > Ontwikkeling van nieuwe toepassingen voor bonded foam (geagglomereerd restschuim) om zodoende minder afhanke lijk te worden van de hoge volatiliteit in de marktprijzen voor restschuim. > Consolidatie van de Europese markt voor soepelschuim.
Doelstellingen voor 2010 > Een gemiddelde jaarlijkse omzetgroei van ongeveer 3,5%. > Een EBITDA/omzet marge van 8%.
In de comfortafdeling wordt zacht polyurethaanschuim geproduceerd dat verwerkt wordt tot vulmateriaal voor allerlei zitmeubelen en matrassen. Tijdens het productieproces worden lange uniforme schuimblokken bekomen, die daarna versneden worden tot kleinere, transporteerbare kortblokken. Deze kortblokken worden vervolgens in eigen confectie-ateliers verder versneden en bewerkt of worden rechtstreeks geleverd aan klanten in de zitmeubel- of de matrassenindustrie. In sommige gevallen, vooral bij grote uniforme series, worden bepaalde onderdelen voor de zitmeubelindustrie rechtstreeks vormgeschuimd in matrijzen, zodat versnijding nadien overbodig is. Algemeen kan gesteld worden dat de huidige comfortmarkt nog zelden grote productieseries vraagt gezien de breedte van het productgamma en de verregaande customisation.
De afdeling technische schuimen daarentegen is in hoofdzaak gespecialiseerd in de productie van specifieke schuimsoorten bestemd voor kleinere nichemarkten, met meestal geavanceerde technische toepassingen en de daarbijhorende veeleisende productspecificaties. Technische schuimsoorten worden in zeer uiteenlopende toepassingen gebruikt, zoals o.a. sponzen, schuursponzen, filters, verfrollen, dichtingen, verpakkingen, akoestische isolatie, heroplaadbare batterijen, cosmetica, extreem brandwerende schuimsoorten voor hoog-risico kleding, lichtstabiele schuimsoorten voor kledingstoepassingen, outdoor toepassingen (Dryfeel®), … Hoewel technische schuimen op een vergelijkbare manier als comfortschuim worden geproduceerd en versneden, bestaat er een groot verschil tussen beiden. Technische schuimen worden in specifieke gevallen nabehandeld om de vereiste eigenschappen te verkrijgen. Het zeer bepalend gebruik en de strenge vereisten waaraan deze schuimsoorten vaak moeten voldoen, onderstrepen het belang van knowhow, zowel op schuimtechnisch als op chemisch gebied. Extra nabehandelingen zoals reticulatie, impregnatie, enzovoort zijn vereist om de fysische of chemische eigenschappen van het schuim perfect aan de behoeften van de toepassing aan te passen. Na de verwerking van soepelschuim blijven heel wat snijresten over. De schuimresten worden in de aparte divisie composite foams verwerkt tot nieuwe producten. Hoewel de laatste jaren meer en meer de nadruk werd gelegd op het beperken van de hoeveelheid onvermijdelijke snijresten, tracht Recticel steeds meer nieuwe toepassingen te vinden voor deze residuen. De snijresten die na het verwerkingsproces overblijven, worden in eerste instantie versneden tot kleinere vlokken om daarna met een bindmiddel opnieuw samengeperst te worden tot grote blokken. Deze blokken worden dan op hun beurt versneden tot rolmateriaal of tot specifieke onderdelen. Typische toepassingen zijn vooral de bouwakoestiek, energie- en trillingsabsorptie, de schoenindustrie, sportvelden en de outdoor markt. Deze producten worden verkocht als Recmat® (geluidsisolatie onder vloerbekleding), Recfoam® (geluidsisolatie in auto’s, verstevigingen in zitmeubelen, verpakkingsmateriaal, …), Animate® (koematten) of Re-bounce® (onderlaag voor sportvelden met kunstgras). De snijresten die Recticel niet zelf kan verwerken, worden in hoofdzaak verkocht op de vrije markt. Vooral in de Verenigde Staten is er een belangrijke afzetmarkt voor snijresten van polyurethaanschuim (trim foam). Deze trim foam wordt er verwerkt tot onderlaag voor vasttapijt.
2 . // activiteiten
36
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// soepelschuim
3
‘B Flat’ van LEOLUX
2007
bedrijfsopbrengsten Voor het jaar 2007 kenden de deelactiviteiten comfort (EUR 404,0 miljoen, +9,8%) en technische schuimen (EUR 234,2 miljoen, +2,7%) een positieve evolutie ten opzichte van vorig jaar. De omzetgroei in deze activiteiten wordt mede verklaard door de integratie van Espe, Ewona, Icoa en Teknofoam alsmede door de doorrekening van grondstofprijsstijgingen naar de markt. De organische groei van de hele divisie Soepelschuim bedroeg 1,1%. Door de acquisitie en succesvolle integratie van de Finse bedrijven Espe en Ewona wist de divisie Soepelschuim haar marktpositie in Noord-Europa te versterken. De divisie Soepelschuim verwierf in Turkije 70.000 m2 bedrijfsterreinen met de bedoeling in 2008 van start te gaan met de bouw van een nieuwe schuimentiteit die in de loop van 2009 operationeel zal zijn. Zoals reeds aangekondigd in het eerste semester van 2007 daalden de marktprijzen voor restschuim drastisch in vergelijking met 2006 met een negatieve invloed op de deelactiviteit composite foams (EUR 27,4 miljoen, -25,6%). Daarentegen werd binnen dit segment een doorbraak gerealiseerd in de wereld van de onderlagen voor kunstgrasvelden (o.a. voor voetbalvelden), een thema met een beloftevolle toekomst.
2. // activiteiten
ebitda Alhoewel de divisie Soepelschuim te kampen had met sterk terugvallende prijzen voor restschuim, na de zeer hoge prijzen in 2006, kon ze deze achteruitgang bijna volledig compenseren dankzij de sterke prestaties in de deelactiviteit technische schuimen. Daarnaast dient ook nog rekening gehouden te worden met niet-recurrente elementen ten belope van netto EUR –2,7 miljoen. Ondanks het positieve effect van reorganisaties en optimalisaties van de industriële activiteiten in West-Europa en groeiende activiteiten in Oost-Europa daalde de rendabiliteit licht binnen het segment comfort. Vooral dalende resultaten, ten dele onder invloed van de hierboven vermelde niet-recurrente elementen, in Spanje, Nederland en Duitsland lagen hier aan de basis. Wel dient vermeld te worden dat de rendabiliteit in de tweede jaarhelft van 2007 herstelde ten opzichte van het eerste semester. In vergelijking met 2006 ging de rendabiliteit van de deelactiviteit technische schuimen er in 2007 sterk op vooruit. De in september gelanceerde nieuwe productlijn BodyFoams® werd positief onthaald in de markt. De onder deze merknaam gegroepeerde PU-schuimtypes op basis van de unieke lichtstabiele Bulfast-schuimen zullen het Recticel-imago van marktleider en co-ontwikkelaar in de lingeriemarkt nog doen toenemen. Na de recordprijzen voor restschuim in 2006 daalden de prijzen in 2007 fors. Om aan deze hoge volatiliteit een halt toe te roepen, bouwt de Groep onverminderd haar industrieel netwerk voor de productie van geagglomereerd schuim tot nieuwe en innovatieve toepassingen verder uit. Dit heeft ondertussen reeds in verschillende marktsegmenten zijn vruchten afgeworpen, o.a. voor indoor en outdoor sportvelden, toepassingen in de wereld van akoestiek en het dempen van trillingen, verpakkingsmateriaal, enz.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
37
/ / soepelschuim
3
‘Pumpkin’ van LIGNE ROSET
Comfort
concurrentiepositie Algemeen kan gesteld worden dat er weinig alternatieven bestaan voor polyurethaanschuim als vulmiddel voor zitmeubelen. In de matrassenmarkt neemt het marktaandeel van volschuimmatrassen gestadig toe en bedraagt het momenteel ongeveer 30%. Daartegenover staat dan echter dat de productie van PUschuim een lage instapdrempel heeft. Als gevolg hiervan is de Europese markt lange tijd sterk gefragmenteerd geweest. Vandaag is onder invloed van de loonkosten, de verschuiving van een belangrijk deel van de activiteiten naar Centraal- en Oost-Europa en de nood aan een pan-Europese benadering, de Europese PUmarkt echter veel geconcentreerder. In Europa zijn er vandaag nog 65 schuimers actief. Een handvol marktpartijen hebben vandaag een echt Europese dimensie bereikt. De drie belangrijkste marktspelers in Europa, met name Recticel, de Vita-groep en het Amerikaanse Carpenter hebben als gemeenschappelijk kenmerk de spreiding van hun productie- en verwerkingseenheden over verschillende landen in Europa. Recticel is samen met de Vita-groep één van de koplopers, met elk een marktaandeel van circa 22%, gevolgd door het Amerikaanse Carpenter. De rest van de markt (circa 45%) wordt in hoofdzaak ingevuld door kleinere producenten, die vooral op hun lokale markt betekenisvol zijn (bijvoorbeeld Olmo in Italië). Specifiek voor Centraal- en OostEuropa bestaan er twee spelers die in de regio actief zijn in verschillende landen, met name het Russische Foamline en het Poolse Organika.
2 . // activiteiten
38
strategie en vooruitzichten : de toekomst vorm geven Om de verdere groei van omzet en rendabiliteit binnen de afdeling comfort te verzekeren, mikt de Groep op de volgende factoren: Interne groei Ondanks het mature karakter van de comfortschuimmarkt, blijft de globale Europese zitmeubelsector toch nog groeien. Algemeen kan gesteld worden dat dit in lijn is met de groei van het bruto binnenlands product (BNP). Vooral Centraal- en Oost-Europa hebben hier een trekkersrol. De daaruit resulterende stijging van het schuimvolume komt overeen met zowat 10.000 ton per jaar. In West-Europa wordt de groei voornamelijk verwacht van de afdeling technische schuimen, mede onder impuls van onderzoeksen ontwikkelingsinitiatieven. Op basis van zijn huidige marktaandeel, zijn geografische spreiding, zijn technologische voorsprong in productie en verwerking en zijn aangepaste marketingaanpak, denkt Recticel voldoende gewapend te zijn om in de komende jaren een interne groei te realiseren van minstens deze van de markt in zijn geheel. Ook zal de afdeling Soepelschuim indirect kunnen profiteren van de steeds stijgende marktvraag voor matrassen met een PU-kern.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// soepelschuim
3
‘Portofino’ van PASSE PARTOUT
3
‘Moby Cosy’ van PASSE PARTOUT
3
‘Alster’ van LIGNE ROSET
Geografische uitbreiding Recticel beschikt over een zeer uitgebreid productienetwerk, zowel in West-, in Centraal- en Oost-Europa, als recent in Turkije en Moldavië. De activiteiten in Centraal- en Oost-Europa, die via de joint venture Eurofoam verlopen, kenden sedert het begin van de jaren 90 een aanzienlijke groei. Voor de komende jaren zullen Centraal- en Oost-Europa belangrijk blijven, vermits het jaarlijks verbruik van polyurethaan voor de lokale markt nog steeds ver beneden het West-Europese gemiddelde ligt. Ondanks het aanzienlijke potentieel van de Centraal- en Oost-Europese markt, blijft de Groep alert voor nieuwe ontwikkelingen op de West-Europese markten. Zo nam Recticel in 2006 het Spaanse ICOA over en wist het zijn positie in Noord-Europa te versterken door de overname van het Finse Espe Oy en Ewona Oy in 2007. Hoewel nieuwe acquisities a priori niet uitgesloten zijn, zijn grote overnames in principe voor de komende jaren niet aan de orde. Recticel meent dat zijn huidige positie in de verschillende landen voldoende is om zijn strategie succesvol te realiseren. Innovatie Technische kwaliteitsverbeteringen en de introductie van nieuwe visco-elastische schuimsoorten (zorgen voor een betere drukverdeling), antibacteriële schuimkwaliteiten, Foam for Care® (paramedische schuimproducten zoals rolstoelkussens, orthopedische hulpmiddelen, antidecubitusmatrassen (antidoorligmatrassen), enz…), en de ontwikkeling van schuimsoorten uit plantaardige grondstoffen (Natural oil based polyol foams of NOP based foams) moeten ervoor zorgen dat de Groep haar toonaangevende positie in deze nichemarkten kan behouden en verder uitbreiden. Dit geldt zowel voor comfortschuimsoorten als voor technische schuimen.
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
39
/ / soepelschuim
Technische schuimen
strategie en vooruitzichten : de toekomst vorm geven
concurrentiepositie Recticel heeft er steeds naar gestreefd om een toonaangevende positie te bekleden in het Europese landschap van polyurethaanproducenten. Eerst interne groei, later doelgerichte acquisities en tenslotte continue inspanningen op het vlak van onderzoek en ontwikkeling, hebben Recticel aan de top van zijn sector geplaatst. In tegenstelling tot het segment comfortschuim, zijn technische schuimen als geheel beter beschermd. De technologische knowhow en de complexiteit van het productie- en verwerkingsproces voor technische schuimen eisen niet alleen aanzienlijke investeringen, maar vergen ook continue financiële inspanning op het vlak van onderzoek en ontwikkeling. Precies daarom is het aantal producenten van technische schuimen eerder beperkt. Enkel grote groepen, zoals Recticel en de Vita-groep, weten op Europees niveau een toonaangevende rol te spelen. Naast middelgrote spelers zoals het Duits-Zwitsers concern Foam Partner, bestaan er verscheidene kleinere locale spelers zoals Otto Bock in Duitsland. In Italië wordt de markt vooral beheerst door Orsafoam (waarin Recticel voor 33% participeert) en Toscana Gomma (Olmo).
Karakteristiek voor het segment technische schuimen is dat het in hoofdzaak producten voortbrengt met grote(re) toegevoegde waarde bestemd voor specifieke nichemarkten. In een aantal markten kon Recticel reeds belangrijke doorbraken realiseren. Voorbeelden zijn: Bulfast (het lichtstabiel schuim bestemd voor de kledingnijverheid (onder andere bh-cups)), hydrofiele schuimen voor medische en cosmetische toepassingen (via het filiaal Corpura), … In lijn met het verleden denkt Recticel dat zijn activiteit technische schuimen jaarlijks nog met circa 5% kan groeien, zonder daarbij rekening te houden met eventuele externe groei door overnames. De uitdaging bestaat erin om vooral door creativiteit en innovatie nieuwe schuimsoorten, nieuwe toepassingen en/of nieuwe markten te ontwikkelen. In dit segment zal voornamelijk aandacht geschonken worden aan de verwerkingsactiviteiten voor de automobielindustrie (Skill III toepassingen), akoestische isolatie, hoogwaardige schuimkwaliteiten voor de lingerie-sector en extreem brandveilige schuimsoorten. 4
2 . // activiteiten
40
Technisch schuim voor bh-cups (BodyFoams®)
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// soepelschuim
3
Hydrofiele schuimen voor medische en cosmetische toepassingen (CORPURA)
Composite foams
concurrentiepositie Als belangrijke Europese polyurethaanproducent is het logisch dat Recticel ook op het vlak van composite foams een significante marktpositie bezet. In Europa zijn naast Recticel vooral ook de Vita-groep, de Oostenrijkse Greiner–groep, het Amerikaanse Carpenter en het Belgische Agglorex actief in dit segment.
strategie en vooruitzichten : de toekomst vorm geven Na de verwerking van de grote blokken soepelschuim blijven onvermijdelijk een aantal schuimresten (trim foam) achter. Oorspronkelijk werden deze hoeveelheden restschuim in balen verkocht op de open markt. De Verenigde Staten zijn nog steeds een belangrijke afzetmarkt voor deze producten; waar ze trouwens voornamelijk gerecycleerd worden tot onderlagen voor vasttapijt. De marktprijzen voor trim foam zijn historisch bekeken steeds vrij volatiel geweest.
De nieuwe composite foam producten worden onder andere verkocht onder merknamen zoals Recmat® (geluidsisolatie onder vloerbekleding), Recfoam® (geluidsisolatie, versteviging in zitmeubilair, verpakkingsmateriaal, enz.), Re-bounce® (onderlaag voor sportvelden) of Animate® (stalmatten). De transformatie van snijresten tot nieuwe geagglomereerde producten zal in de komende jaren blijvend aan belang winnen. Beloftevolle projecten bieden zich onder andere aan op het vlak van indoor en outdoor sportvelden, toepasssingen in de wereld van akoestiek en het dempen van trillingen, enz…. Het is trouwens ook een tekenend voorbeeld van hoe Recticel met een pragmatische aanpak oplossingen tracht te vinden die zijn objectief van duurzaam ondernemen ondersteunt.
Om het effect van deze volatiliteit op de rendabiliteit enigszins te temperen, heeft Recticel via een preventieve aanpak en technologische vernieuwingen ernaar gestreefd om, enerzijds de hoeveelheid restschuim fors te reduceren, en deze anderzijds zelf te verwerken voor nieuwe doeleinden. De schuimresten worden in dit laatste geval versneden tot kleinere schuimvlokken die gemengd worden met een bindmiddel om dan terug samengeperst worden tot grote geagglomereerde schuimblokken. Deze techniek wordt reeds meerdere jaren toegepast in fabrieken in Nederland, Frankrijk, Spanje, Italië en Finland.
2. // activiteiten
3
Kwaliteitsonderlaag voor sportvloeren (Re-bounce®)
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
41
Slaapcomfort
2 . // activiteiten
42
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Slaapcomfort De divisie Slaapcomfort ontwikkelt, produceert en commercialiseert afgewerkte matrassen, latten- en bedbodems. Deze divisie is, met haar uitgesproken business-to-consumer karakter, trouwens één van de belangrijkste Europese producenten van matrassen en bedbodems. Zij onderscheidt zich door op haar markt voornamelijk aanwezig te zijn met een unieke portefeuille aan sterke merken.
Omzet Slaapcomfort 2007
Evolutie Omzet Slaapcomfort in miljoen eur
396 375
400
367
380
Italië 1,7% 2
3 6,7% Oostenrijk
Duitsland 27,2% 2
360
3 1,6% Overige Europa 5 1,6% Overige niet-Europa
340 320 300 2005
2006
4 Polen 3,1% 4 Zwitserland 7,5%
5 17,1% Benelux 0,9% Spanje
5
2007
5 Slaapcomfort
3 32,7% Frankrijk
in miljoen eur
2007
2006
2005
Bedrijfsopbrengsten Groeivoet bedrijfsopbrengsten (%)
396,4 5,7%
375,1 2,3%
366,8 -0,4%
EBITDA EBITDA marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
26,9 6,8%
25,0 6,7%
24,9 6,8%
EBIT EBIT marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
19,4 4,9%
17,4 4,6%
16,8 4,6%
Investeringen in immateriële (exclusief goodwill) en materiële vaste activa Investeringen als % van bedrijfsopbrengsten
6,3 1,6%
4,6 1,2%
3,7 1,0%
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
43
/ / slaapcomfort
Strategie > > >
Door gerichte merkenpolitiek de sterke positie consolideren en verder uitbouwen. Versterking van marktpositie door productdiversificatie. Intensivering van geografische ontwikkeling (vooral Centraal- en Oost-Europa).
Doelstellingen voor 2010 > Een gemiddelde jaarlijkse omzetgroei van 4%. > Een EBITDA/omzet marge die hoger is dan 7%.
3
Olivier Strelli for BEKA
Facts & Figures > > > >
Jaarlijks Europese productie: circa 25 miljoen matrassen. Productie Recticel in 2007: 2,9 miljoen matrassen en 0,8 miljoen lattenbodems. Aantal productievestigingen: Recticel telt 16 fabrieken verspreid over België, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, Polen, Roemenië en Zwitserland. Slaapcomfort is onderhevig aan seizoensinvloeden. Traditioneel worden er meer matrassen en bedbodems verkocht in de tweede jaarhelft. Specifieke marketingcampagnes trachten de verkopen meer gespreid over het jaar te laten verlopen, om zodoende pieken en dalen te beperken.
2 . // activiteiten
44
De merken (brands) hebben meestal een hoge merkbekendheid binnen een lokale markt, zoals Beka (België), Epeda (Frankrijk), Merinos (Frankrijk), Schlaraffia (Duitsland), Sembella (Oostenrijk), Superba (Zwitserland), Ubica (Nederland), enz. Andere merken van de Groep hebben dan weer een ruimere uitstraling. Zo hebben Lattoflex en Swissflex een uitgesproken Europese bekendheid in het hogere marktsegment. Literie Bultex wordt dan weer in verschillende landen herkend als hét merk van de divisie. Al deze merken stellen zich tot doel het welzijn en de gezondheid van de consument te verbeteren dankzij een goede nachtrust. Continue innovaties met gebruik van diverse technologieën (matrassen met polyurethaanschuim, latex en/of veren; en bedbodems in hout en/of kunstof) dragen hiertoe bij. Trouwens de bewuste consument is steeds meer bereid om een hoger budget te besteden aan een goed slaapsysteem. Maar omdat het voor de consument moeilijk is om de kwaliteit van een slaapsysteem correct te beoordelen, vertrouwt hij graag op een goed en sterk merk. De klantenbasis is goed gespreid en omvat zowel onafhankelijke slaapspeciaal- als meubelzaken, als grote distributiegroepen (Conforama, But, Begros, Beter Bed, Matratzen Concord, Jysk,…). In andere gevallen, zoals bij Jysk, ontwikkelt Recticel op regelmatige basis met zijn klanten slaapsystemen die dan onder de naam van de klant (private label) op de markt worden gebracht.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// slaapcomfort
Omzet Slaapcomfort 2007: matrassen per technologie
Latex 9,0% 2
Veren 31,4%
3 1,9% Overige
4
5 57,7% Polyether 3
Omzet Slaapcomfort 2007: matrassen en bedbodems
‘Surinam’ van MERINOS
2007
bedrijfsopbrengsten
Bedbodems 25,9% 2
De divisie Slaapcomfort presteerde goed en zelfs boven de algemene trend in de markt. Nagenoeg alle landen slaagden erin de gemiddelde verkoopprijzen op te trekken dankzij productinnovatie wat resulteerde in stijgende volumes en bedrijfsopbrengsten. Beide segmenten, brand en non-brand, kenden een positieve evolutie met een versnelde groei van het brand-segment gedurende de tweede jaarhelft. 5 74,1% Matrassen
Omzet Slaapcomfort 2007: merken versus niet-merken
Niet-merken 33,4% 2 (non-brand)
2. // activiteiten
In Frankrijk werd een doorbraak geforceerd met de merken Epeda en Merinos die de positief ingezette trend van het eerste semester wisten door te trekken in de tweede jaarhelft van 2007. De Benelux werd in 2007 gekenmerkt door het snel groeiend succes van pocketveermatrassen en boxspringbedden. Het segment non-brand vertoonde in 2007 een stijgende verkoop. In het brand-segment slaagden zowel Beka als Lattoflex erin succesvol een volledig nieuwe productlijn te lanceren in de markt. Ook het nieuwe gamma van Ubica in Nederland werd positief onthaald bij de klanten.
5 66,6% Merken (brand)
In Duitsland kenden zowel het merken- als niet-merkensegment een gunstige evolutie van de omzet, dit ondanks de druk van de gestegen grondstofprijzen. Binnen het merkensegment kende de Sensipur-lijn (visco-elastische schuimsoort), mede ondersteund door een reclamecampagne op TV, een groot succes.
In Polen slaagt de divisie Slaapcomfort erin haar marktpositie verder te verstevigen in een relatief sterk groeiende markt. De nieuwe fabriek voor hoezen in Roemenië ging succesvol van start.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
45
/ / slaapcomfort
3
‘50 jaar’ LATTOFLEX
ebitda Binnen de divisie Slaapcomfort steeg de EBITDA met 7,3% tot EUR 26,9 miljoen. Hierin zit een netto-effect van niet-recurrente elementen voor een bedrag van EUR 0,4 miljoen. Met uitzondering van Zwitserland ging het resultaat er in alle landen op vooruit zowel in het segment brand als non-brand, dit ondanks de aanhoudende druk van de stijgende grondstofprijzen. Vooral in Frankrijk en de Benelux werd een gevoelige verbetering van de EBITDA gerealiseerd. Zwitserland daarentegen had in 2007 af te rekenen met de effecten van onder andere verbeteringsprogramma’s voor het optimaliseren van het logistieke en productienetwerk en ongunstige wisselkoersen. De lancering van de nieuwe producten voor Swissflex liep vertraging op ten gevolge van een moeilijke opstart.
3
‘Concept bed’ van LATTOFLEX
strategie en vooruitzichten : de toekomst vorm geven
Marktontwikkelingen Europese marktstudies hebben aangetoond dat de consument zich steeds meer bewust is van het belang van een goed slaapsysteem en dat de vervangingscyclus als maar korter wordt. Momenteel zijn campagnes van de ganse industrie erop gericht om de consument bewust te maken dat hogere investeringen in een kwalitatief beter slaapsysteem lonend zijn. Dit laat toe meerwaarde te creëren met sterke innovaties. Daarnaast is de consument ook alsmaar gevoeliger geworden voor design in de slaapkamer. Als gevolg hiervan besteden producenten vandaag veel meer aandacht aan de combinatie van vormgeving en comfort. Er wordt verwacht dat deze trend voor meer decoratieve slaapsystemen zich in de meeste Europese landen zal doorzetten. Recticel tracht hierop in te spelen door zich voor zijn productontwikkeling te omringen met zowel interne als externe designers. Sterk uiteenlopende lokale consumptiepatronen maken dat de Europese slaapmarkt zeer gefragmenteerd blijft. De markten in de verschillende landen waar Recticel actief is, zullen zich daarom, zoals trouwens meermaals in het verleden werd ervaren, verschillend blijven ontwikkelen.
3
‘Winx X3’-bodem & ‘Air S Balance’-matras van LATTOFLEX
2 . // activiteiten
46
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// slaapcomfort
Rendabiliteit Om het hoofd te bieden aan de uiteenlopende uitdagingen in deze veeleisende markten, focust Recticel voornamelijk op een permanente optimalisering en vernieuwing van zijn product-mix, die hoofdzakelijk is opgesplitst in merk- en niet-merk-artikelen. Daarnaast tracht de Groep haar productie-apparaat verder te stroomlijnen. Deze inspanningen moeten uiteindelijk leiden tot een verdere verbetering van de rendabiliteit van de divisie. 2
Het productieproces voor matrassen werd de voorbije jaren grondig geoptimaliseerd, geherstructureerd en geautomatiseerd. Door plant dedication wordt het productie-apparaat vandaag optimaal aangewend. Sommige vestigingen concentreren zich enkel op merkproducten, terwijl anderen zich toeleggen op producten zonder merknaam. Recticel heeft ook stappen gezet om het aankoopbeleid van strategische grondstoffen (latex, veren en textiel) verder te centraliseren en optimaliseren. Tijdens het afgelopen jaar werd de nieuwe entiteit in Roemenië voor de productie van matrasovertrekken voor het eerst in gebruik genomen. Deze aanwezigheid kan op termijn ook een perfecte uitvalspositie zijn voor de lokale slaapcomfortmarkten in Centraal- en Oost-Europa. Strategische samenwerking Een belangrijke schakel in de groei van de sector is de uitbouw van de strategische alliantie met het Spaanse Pikolin. Deze joint venture is met merken als Literie Bultex, Epeda en Merinos de absolute marktleider in Frankrijk.
‘Eleganza spirit’ van SCHLARAFFIA
Hoewel nieuwe acquisities a priori nooit uitgesloten zijn, zijn zij in principe voor de komende jaren niet aan de orde. Recticel meent dat zijn huidige positie in de verschillende landen voldoende is om zijn strategie succesvol te realiseren.
concurrentiepositie De Europese markt voor slaapsystemen wordt beheerst door twee Europese groepen. Naast Recticel speelt ook het Zweedse Hilding Anders (Crown Bedding, Pullman, Slumberland,…) een vooraanstaande rol. Verder is er in Frankrijk nog de groep Cauval (Simmons) die aan belang heeft gewonnen sinds zijn overname in 2006 van de merken Treca en Dunlopillo (voorheen toebehorend aan de Oniris groep). In alle landen waarin het aanwezig is, hebben Recticel en zijn partners een marktaandeel van minstens 15%.
merkenspreiding per land
3
‘Dédicace’ van EPEDA
2. // activiteiten
België
Beka • Bultex Matrassen • Lattoflex • Swissflex
Duitsland
Matratzen Búltex • Schlaraffia • Sembella • Superba • Swissflex
Frankrijk
Epeda • Lattoflex • Literie Bultex • Merinos • Swissflex
Nederland
Lattoflex • Swissflex • Ubica
Oostenrijk
Matratzen Búltex • Sembella • Swissflex
Zwitserland
Lattoflex • Superba • Swissflex
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
47
Isolatie
2 . // activiteiten
48
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Isolatie De sector Isolatie is opgebouwd rond twee afdelingen, met name bouwisolatie en industriële isolatie. In beide takken produceert Recticel thermisch isolatiemateriaal in hard polyurethaan- (PU) en polyisocyanuraatschuim (PIR).
Omzet Isolatie 2007
Evolutie Omzet Isolatie in miljoen eur
140
102
150
Industriële isolatie 14% 2
125
110
100 75 50 5 86% Bouwisolatie
25 0 2005
2006
2007
5 Isolatie 2007
2006
2005
Bedrijfsopbrengsten Groeivoet bedrijfsopbrengsten (%)
139,7 27,3%
109,7 8,0%
101,6 6,1%
EBITDA EBITDA marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
24,6 17,6%
14,8 13,5%
11,6 11,4%
EBIT EBIT marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
22,4 16,1%
12,3 11,2%
9,3 9,2%
5,6 4,0%
2,8 2,6%
2,1 2,1%
Investeringen in immateriële (exclusief goodwill) en materiële vaste activa Investeringen als % van bedrijfsopbrengsten
in miljoen eur
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
49
/ / isolatie
In de divisie bouwisolatie worden PU/PIR-schuimplaten vervaardigd, bestemd voor warmte-isolatie van muren, vloeren en daken. Deze producten worden gebruikt in een ruim gamma van toepassingen, gaande van residentiële, commerciële, industriële, publieke, logistieke tot agrarische gebouwen. De divisie beschikt over een productievestiging in Wevelgem (België) en vanaf juni 2008 ook in Stoke-on-Trent (Verenigd Koninkrijk). De divisie industriële isolatie daarentegen produceert in hoofdzaak grote schuimblokken in hard PU-/PIR- en phenolschuim, die daarna worden versneden tot platen voor o.a. de isolatie van gekoelde vrachtwagens en LNG opslaginstallaties, of er worden vormstukken uitgesneden of -gefreesd (schalen, T-stukken, segmenten en bochten) voor de isolatie van leidingen in gebouwen en industriële installaties. In tegenstelling tot de bouwisolatie, wordt de activiteit industriële isolatie uitgebouwd via de 50/50 joint venture Kingspan Tarec Industrial Insulation (KTII). Deze laatste is een samenwerking met de Ierse groep Kingspan, waarbij KTII een productievestiging heeft in Turnhout (België) en in Glossop (Verenigd Koninkrijk). Deze joint venture is wereldmarktleider in een stabiel marktsegment.
Strategie > Continue versterking van de concurrentiekracht. > Gecontroleerde groei door geografische ontwikkeling.
Doelstellingen voor 2010 > Een gemiddelde jaarlijkse omzetgroei van 10%. > Een EBITDA/omzet marge die hoger is dan 15%.
2007
bedrijfsopbrengsten De bedrijfsopbrengsten van de bouwisolatie (EUR 120,4 miljoen, +31,6%) boekten in 2007 een spectaculaire vooruitgang. Het jaar 2007 werd gekenmerkt door stijgende volumes omwille van strengere isolatienormen, hogere energieprijzen en een groeiend maatschappelijk milieubewustzijn om alsmaar meer en beter de woning te isoleren. Geplande investeringen in de fabriek in Wevelgem (België) en de nieuwe productievestiging in Stoke-on-Trent (Verenigd Koninkrijk), waarvan de opstart voorzien is in juli 2008, moeten het segment bouwisolatie in staat stellen tegemoet te komen aan de sterk stijgende vraag in de markt. In september 2007 werd een intentieverklaring ondertekend met betrekking tot de overname van Gradient Ltd. in het Verenigd Koninkrijk, een bedrijf dat voornamelijk actief is op de markt van het plat dak. Met deze overname heeft Recticel tot doel sneller en efficiënter zijn marktpositie op de plat dak markt in te nemen en aldus een betere service te bieden aan zijn klanten en partners. Ook de bedrijfsopbrengsten van de industriële isolatie (Kingspan Tarec Industrial Insulation) (EUR 19,3 miljoen, +6,1%) groeiden verder in 2007. De markt van de afgewerkte isolatiecomponenten in het Verenigd Koninkrijk kende een constante groei en het Belgische team slaagde erin een aantal mooie exportorders binnen te halen. 3
Spouwisolatie van EUROWALL
2 . // activiteiten
50
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// isolatie
5
Industriële isolatie
ebitda Hoge volumes in de bouwisolatie resulteerden in 2007 in een recordresultaat op vlak van EBITDA met een goede rendabiliteit en positieve resultaten in alle landen. De industriële isolatie ging in 2007 voor een constante verbetering van de rendabiliteit en slaagde hier ook in. Dit is voornamelijk te danken aan een solide groei in het Verenigd Koninkrijk, gecombineerd met betere operationele resultaten na de verhuis en succesvolle heropstart van de continu-productie in Glossop (Verenigd Koninkrijk).
concurrentiepositie De Europese markt voor bouwisolatie is vrij gefragmenteerd omdat er verschillende productklassen in te onderscheiden zijn. Minerale isolatiewol, zoals glaswol en rotswol, vertegenwoordigen de grootste groep, gevolgd door polystyreen (geëxpandeerd (EPS) en geëxtrudeerd (XPS)), polyurethaan en overige materialen. Binnen het segment van polyurethaan-isolatie voor de bouw wordt de markt verdeeld onder een groot aantal aanbieders. Wat de bouwisolatie betreft, is Recticel één van de weinige Europese spelers actief in verschillende landen. Naast Recticel zijn ook Kingspan (Ierland en het Verenigd Koninkrijk) en Ecotherm (Nederland) bekende namen. Met de nieuwe fabriek in het Verenigd Koninkrijk, waar PIR/PUR het belangrijkste marktaandeel qua insolatiemateriaal heeft, gaat de Groep haar positie verder verstevigen. Voor de rest wordt het marktlandschap verdeeld onder een ruim aantal kleinere of voornamelijk lokaal georganiseerde producenten, zoals Bauder (Duitsland), Celotex (Verenigd Koninkrijk), Efisol (Frankrijk), Pureen (Duitsland) en Quinn (Ierland).
strategie en vooruitzichten : troeven voor de toekomst Algemeen wordt aangenomen dat de isolatieactiviteiten in de komende jaren vooral zullen groeien als gevolg van een verhoogde bewustwording inzake global warming en de daarmee samengaande nieuwe en strengere Europese energie- en isolatienormen. Naast dit ethisch en wettelijk gegeven moet ook ge-
2. // activiteiten
3
Isolatie voor gekoelde vrachtwagens
zegd worden dat de huidige hoge energieprijzen de consumenten overtuigen en aanzetten om met gerichte investeringen in kwaliteitsvolle isolatiematerialen op termijn de energiefactuur onder controle te houden. De problematiek rond het broeikaseffect, de CO2-uitstoot en global warming blijven het belang van een goede isolatie steeds opnieuw onder de aandacht brengen. Een groot gedeelte van de Kyoto-normen die de industrielanden zich tot doel hebben gesteld, kan immers worden bereikt door een betere isolatie. Isolatie biedt nu eenmaal betere CO2-besparingsmogelijkheden in vergelijking met andere bouwtechnische efficiëntiemaatregelen. Beter isoleren komt in de meeste gevallen neer op het gebruik van grotere diktes bij traditionele materialen. Door de toename van het gewicht en het volume dat daarmee gepaard gaat, zijn deze mogelijkheden echter beperkt. Polyurethaanschuim, dat bij gelijke diktes beter isoleert en dat ook qua gewicht beperkt blijft, biedt hier uitkomst. Recticel verwacht dan ook dat de markt voor polyurethaan de komende jaren sterker zal groeien dan voor de andere isolatiematerialen. Als antwoord op de verwachte stijgende vraag en het aanzienlijk potentieel van de Britse isolatiemarkt, gaat Recticel midden 2008 een nieuwe productie-eenheid opstarten in Stoke-on-Trent (Verenigd Koninkrijk). Ook in de fabriek in Wevelgem (België) worden nieuwe investeringen voorzien die de capaciteit moeten verhogen om tegemoet te komen aan de stijgende vraag naar isolatiemateriaal. Op middellange termijn wordt verwacht dat er zich een belangrijke markt voor hoogwaardige isolatieproducten zal ontwikkelen in Centraal- en Oost-Europa. De Groep bekijkt hoe en wanneer zij best op deze evolutie een antwoord kan formuleren. r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
51
Automobiel
2 . // activiteiten
52
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// Automobiel De sector Automobiel omvat drie strategische deelactiviteiten waarbij auto-onderdelen in polyurethaan worden vervaardigd. In dit segment concentreert de Groep zich in het bijzonder op: - - -
de productie van zetelkussens in vormschuim (seating) via de joint venture Proseat (51/49 Recticel/Woodbridge) de productie van interieurbekleding met Colofast Spray®, genoemd naar de unieke, gebrevetteerde technologie (Interior Solutions) de productie van lichtstabiele polyurethaangrondstoffen Colofast® (compounds) die niet alleen gebruikt worden in de divisie Interior Solutions, maar onder andere ook verkocht worden als basismateriaal voor het afdichten van autoruiten (exteriors).
Omzet Automobiel 2007
Evolutie Omzet Automobiel in miljoen eur
490 462 427
500
Exteriors 9% 2
3 46% Zetelkussens
450 400 350 300
Interior 45% Solutions
4
250 2005
2006
2007
5 Automobiel 2007
2006
2005 *
490,4 14,9%
426,9 -7,6%
461,9 22,6%
EBITDA EBITDA marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
40,6 8,3%
26,0 6,1%
21,0 4,5%
EBIT EBIT marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
10,4 2,1%
-37,6 -8,8%
-28,0 -6,1%
Investeringen in immateriële (exclusief goodwill) en materiële vaste activa Investeringen als % van bedrijfsopbrengsten
13,6 2,8%
15,4 3,6%
28,5 6,2%
Bedrijfsopbrengsten Groeivoet bedrijfsopbrengsten (%)
*
in miljoen eur
De bedrijfsopbrengsten, EBITDA, EBIT, investeringen en aangewende middelen van bepaalde activiteiten binnen de divisie Automobiel worden sinds begin 2006 verrekend in de afdeling Soepelschuim. De cijfers voor 2005 werden aan deze situatie aangepast om ze vergelijkbaar te maken met de cijfers van 2006 en 2007.
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
53
/ / automobiel
3
IAA-Autosalon - stand Interior Solutions (Frankfurt September 2007)
2007
Strategie > > >
Groei door geografische ontwikkeling. Behoud van concurrentiekracht door technologische innovaties. Verbetering van rendabiliteit.
Doelstellingen voor 2010 > Een gemiddelde jaarlijkse omzetgroei van ongeveer 3%. > Een EBITDA/omzet marge van 10%.
bedrijfsopbrengsten In 2007 stegen de bedrijfsopbrengsten van de divisie Automobiel met 14,9% in een wereldwijde automobielmarkt die weinig groei vertoonde. Deze groei werd onder andere gerealiseerd door de opstart van nieuwe projecten in de deelactiviteit Interior Solutions (EUR 221,1 miljoen, +5,6%). Zo werd in 2007 de nieuwe Mercedes Cklasse gelijktijdig gelanceerd vanuit drie fabrieken. Tevens werden nieuwe projecten binnengehaald voor Volvo, Saab, Peugeot en Scania. Deze contracten zullen in de loop van 2008-2010 opgestart worden. De belangrijkste bijdrage in de omzetstijging kwam echter van de deelactiviteit zetelkussens (Proseat) (EUR 225,1 miljoen, +31,7% waarvan 11,7% interne groei) door de integratie van de Woodbridge-activiteiten in het Verenigd Koninkrijk in Proseat (51/49), de joint venture tussen Recticel en het Canadese Woodbridge. Daarnaast verhoogde Proseat tevens zijn volumes vanuit Tsjechië en Duitsland. In 2007 gingen Proseat en Johnson Controls over tot de oprichting van een nieuwe productie joint venture in Polen en Slowakije teneinde de toekomstige groei van de Oost-Europese markten de nodige ondersteuning te bieden. Proseat heeft in 2007 tevens de intentie bekend gemaakt om te gaan samenwerken met Foamline in Rusland. De samenwerking met Foamline moet het voor
2 . // activiteiten
54
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// automobiel
3
Colofast Spray® bij VOLVO S 80
Proseat mogelijk maken om zijn activiteiten op deze groeimarkt uit te bouwen en te optimaliseren. Binnen de deelactiviteit exteriors (EUR 44,2 miljoen, -4,2%) breidden de activiteiten in Azië, meer bepaald China, verder uit. De globale bedrijfsopbrengsten werden echter negatief beïnvloed door de dollarkoers.
Binnen de deelactiviteit zetelkussens (Proseat) daalde de rendabiliteit in vergelijking met 2006. Het resultaat werd onder andere negatief beïnvloed door de sluitingskosten van de productielijn in de fabriek in Wetteren (België). De rendabiliteit van de deelactiviteit exteriors was bevredigend maar had in 2007 te lijden onder het negatief effect van de dollarkoers.
ebitda De EBITDA van de divisie Automobiel steeg met 56,1% tot EUR 40,6 miljoen (inclusief netto niet-recurrente elementen voor een bedrag van EUR 1,0 miljoen) of EUR 14,6 miljoen beter dan in 2006. Binnen de divisie Interior Solutions werden de resultaten van 2006 in Europa in 2007 bevestigd met een betere rendabiliteit in alle Europese vestigingen tot gevolg. In de Verenigde Staten ging men over tot de sluiting van de vestiging in Fountain Inn. De productieactiviteiten van Fountain Inn werden naar Clarkston overgebracht. Deze overdracht alsook de opstart van het Buick Enclave project (General Motors) resulteerde in een stabilisatie en verbetering van de prestaties in de vestiging Clarkston. Niettegenstaande er in Amerika substantiële verbeteringen werden gerealiseerd, na de zwaar negatieve resultaten van 2006, bleef de EBITDA van de Amerikaanse activiteiten ook in 2007 negatief.
2. // activiteiten
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
55
/ / automobiel
strategie en vooruitzichten : de toekomst vorm geven Tijdens het afgelopen decennium heeft de Groep een opvallende groei gerealiseerd in de sector Automobiel. Vooral de divisie Interior Solutions heeft hierin met haar unieke, gepatenteerde Colofast Spray® technologie een belangrijke bijdrage geleverd. Ondanks het aanzienlijke potentieel van de Colofast Spray® technologie, heeft Recticel echter in 2007 zijn ambities voor de divisie grondig herzien. Na het afspringen van de onderhandelingen (begin 2007) om via een nieuw partnership het potentieel van de Interior-afdeling verder te laten ontwikkelen, werd besloten om de divisie integraal binnen de Groep te houden. Het gevolg hiervan voor de toekomst is dat niet langer een sterke groei nagestreefd wordt, maar dat de divisie zich prioritair zal toeleggen op het verbeteren van haar globale rendabiliteit. In deze context heeft Recticel zich daarom als doel gesteld om voortaan veel selectiever te zijn in de keuze van de contracten en enkel die projecten te weerhouden waarvan de rendabiliteit beter gegarandeerd wordt. De tak zetelkussens (seating), die via de joint venture Proseat verloopt, zal zich in de toekomst in hoofdzaak toeleggen op het zo efficiënt mogelijk reageren op de nieuwe behoeften van de automobielindustrie, die zich alsmaar meer naar Centraal- en OostEuropa verschuift.
De Europese activiteiten blijven het goed doen en er is geen reden om aan te nemen dat dit zich in de toekomst niet zou doorzetten. De Amerikaanse activiteiten daarentegen zullen met de nodige aandacht opgevolgd worden. In een eerste stap werden de Amerikaanse activiteiten tijdens het afgelopen jaar verder geoptimaliseerd door het aantal productievestigingen van drie naar twee te reduceren. De fabriek in Fountain Inn (South Carolina) werd definitief gesloten en de productie werd integraal overgeheveld naar de fabriek in Clarkston (Michigan). Op commercieel vlak werden de nieuwe generatie dashboardhuiden Colo-Sense® gelanceerd. Deze nieuw gepatenteerde huiden combineren verbeterde gevoels- en tasteigenschappen (haptic) met een competitievere prijszetting. Op basis van hun betere kwaliteit en het innovatieve karakter van deze producten werden tijdens het afgelopen jaar verscheidene nieuwe contracten afgesloten die in de loop van 2008-2009-2010 zullen worden opgestart. Als gevolg hiervan zal de productiecapaciteit in Tsjechië worden opgetrokken. Op termijn wordt bijkomende expansie in China niet uitgesloten. In de fabriek in Ningbo worden vandaag reeds stukken gemaakt voor Skoda.
overzicht huidige lopende contracten
Tot slot zal de uitdaging voor de afdeling exteriors er in de toekomst vooral in bestaan op zoek te gaan naar nieuwe toepassingen die buiten de nu traditionele automobielactiviteiten (interieurbekleding en afdichten van autoruiten) vallen.
constructeur
model
BMW
3. Serie • 5. Serie • 6. Serie • 7. Serie • Z4
General Motors
Buick Enclave • Cadillac Seville
Honda
Acura • Civic • Inspire
Interior Solutions: verbetering van rendabiliteit bij gecontroleerde groei
Kenworth
Truck
Mercedes
Ondanks de niet gerealiseerde desinvestering van de afdeling Interior Solutions, is de Groep ervan overtuigd dat deze activiteit ook in de komende jaren verder zal evolueren binnen haar huidige productieinfrastructuur. De unieke, gepatenteerde Colofast Spray®-technologie blijft genieten van steeds ruimere interesse bij een groot aantal autoconstructeurs.
A-Class • B-Class • C-Class • E-Class • Grand Sports Tourer • M-Class • R-Class • S-Class • SLK • Viano
Opel
Astra • Zafira
Peterbilt
379
Saab
9.3 (vanaf 2009)
2 . // activiteiten
56
Scania
Ciute (vanaf 2008)
Skoda
Octavia • Superb
Toyota
Lexus GS
Volkswagen
Passat • Passat coupé
Volvo
S70 • S80 • V50/S60 • XC60 (vanaf 2008)
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// automobiel
Zetelkussens van Proseat: strategische vestigingspolitiek én product-innovatie Met zijn circa 2.000 medewerkers, verspreid over dertien productievestigingen in negen landen, is Proseat vandaag één van de grootste producenten van zetelkussens voor de Europese autoindustrie. Proseat is de joint venture tussen Recticel en het Canadese Woodbridge. Sedert 2007 wordt deze joint venture, na de inbreng van de zetelkussenactiviteiten van Woodbridge in het Verenigd Koninkrijk, voor 51% gecontroleerd door Recticel en voor 49% door de groep Woodbridge. Naast de productie van zetelcomponenten bezit Proseat tevens de nodige competentie voor de productie van afgewerkte eindproducten, zoals hoofdsteunen, armleuningen en zijpanelen voor autozetels. De automobielindustrie is sedert de jaren ’90 verregaand en drastisch veranderd als gevolg van de vrij gesatureerde NoordAmerikaanse, Japanse en West-Europese markten. Als gevolg hiervan zijn nieuwe waardeketen en wijzigingen in vestigingspolitiek dé cruciale uitdagingen geworden voor de toeleveranciers. Proseat heeft in deze context bewust gekozen voor, enerzijds, een doortastende vestigingsstrategie door overcapaciteit in bepaalde markten af te bouwen en te compenseren door een uitbreiding in de expanderende Oost-Europese regio’s. Anderzijds heeft Proseat de laatste jaren sterke vooruitgang geboekt in de ontwikkeling van nieuwe complexe zetelkussencomponenten.
Aanwezigheid kort bij de klanten Begin 2007 besloot Proseat om al zijn vestigingen in België samen te bundelen in de fabriek in Hulshout (België). Als gevolg van de dalende capaciteitsbezetting in zijn Belgische fabrieken (Wetteren en Hulshout) werd Proseat genoodzaakt om deze herschikking door te voeren, teneinde te vermijden op korte termijn twee verlieslatende vestigingen in België te hebben. Daarnaast echter, en consistent met zijn vestigingsstrategie, heeft Proseat in mei 2007 een overeenkomst gesloten met Johnson Controls om een nieuwe productie joint venture op te richten voor de productie van zetelkussens in vormschuim in Lucenec (Slowakije) en Zory (Polen). Proseat houdt een participatie van 35% aan in deze nieuwe vennootschap. De samenwerking tussen Proseat en Johnson Controls stelt beide bedrijven in staat om aan de toekomstige stijgende vraag in Oost-Europa tegemoet te komen door dicht bij de klant én op een kostefficiënte manier te produceren. Tot slot heeft Proseat het afgelopen jaar ook nog een nieuwe samenwerking aangekondigd met het Russische Foamline. Met dit initiatief hoopt Proseat efficiënt te kunnen inspelen op de groeiende automobielmarkt in Rusland.
2. // activiteiten
3
IAA-Autosalon - stand Proseat (Frankfurt September 2007)
Nieuwe producten voor nieuwe behoeften Inzake productontwikkeling heeft Proseat zich de laatste jaren geconcentreerd op twee belangrijke gebieden, met name comfort en gewichtsreductie. Het ligt voor de hand dat een zetelkussenproducent zich moet concentreren op comfortabele schuimcomponenten. Maar de stijgende druk van autoconstructeurs om het gewicht ook systematisch te laten dalen, legt bijkomende druk op de toeleveranciers. Als antwoord op deze nieuwe uitdagingen heeft Proseat zijn compact.foam schuim gelanceerd, waardoor het in staat is om de kussenhoogte tot 20% te reduceren. Met dit nieuwe compact.foam schuim wegen zetelkussens beduidend lichter en behouden ze toch al hun bekledingskarakteristieken.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
57
/ / automobiel
3
De nieuwe Climate Seat generatie van PROSEAT
Daarnaast heeft Proseat ook het comfort.sense schuim gelanceerd. Comfort.sense onderscheidt zich doordat het gevormde zetelstuk een speciale oppervlaktestructuur meekrijgt. Hierdoor kan de additionele tussenlaag bij de zetelbekleding wegvallen en verbetert aldus de luchtdoorlaatbaarheid op significante wijze. De oppervlaktestructuur van deze stukken is zodanig ontworpen dat ook functionele componenten, zoals bijvoorbeeld zetelverwarming, moeiteloos kunnen geïntegreerd worden. Op het vlak van design van achterzetels worden als maar meer inspanningen gedaan om zware metalen componenten te vervangen door lichtere plastic stukken in geëxpandeerd polypropyleen (EPP). Deze door Proseat aangeboden PU/EPP modules reduceren niet alleen het gewicht, maar geven ook het zogenaamd anti-submarine effect, waardoor vermeden wordt dat in geval van een ongeval passagiers onder hun veiligheidsgordel uitglijden. In deze context heeft Proseat midden 2007 een strategische alliantie gesloten met Storopack. Dit familiaal geleid bedrijf, opgericht in 1874 en met vandaag 2.632 tewerkgestelden, is een belangrijke producent voor klantspecifieke technisch voorgevormde stukken in geëxpandeerde schuimsoorten. Met de gecombineerde expertises in polyurethaan (Proseat) en EPP (Storopack) heeft Proseat een product-mix samengesteld waarmee het een belangrijke voorsprong zal bemachtigen op zijn markt. Tot slot is er CompoLite, een nieuwe ontwikkeling van Proseat inzake de productie van composite materialen maar 100% in polyurethaan. Deze stukken combineren een zeer hoge stijfheid met een uitzonderlijk laag gewicht. In het geval van CompoLite wordt zacht polyurethaanschuim met een open celstructuur verbonden met een glasvezelvlies, waarna hard PU-schuim met een spray technologie wordt aangebracht. Het resultaat zijn driedimentionele stukken die als structurele elementen in een ruim aantal toepassingen kunnen gebruikt worden.
2 . // activiteiten
58
Proseat Facts & Figures >
Marktpositie: Eén van de Europese marktleiders in de productie van gevormde zetelkussens voor de auto-industrie (marktaandeel van circa 22%, in Centraal-Europa ongeveer 27%); samen met Woodbridge echter wereldwijd nummer 1.
> Marktpenetratie: Jaarlijks worden er minstens 9 miljoen wagens geproduceerd in Europa waarin stukken van Proseat worden verwerkt, wat neerkomt op een marktpenetratie van 40%. > Productievolume: 220.000 stuks per dag. >
Alliantie: Gestind (in Italië en in Polen; 50/50 Proseat/Toscana Gomma), de nieuw op te richten productie joint venture met Johnson Controls in Polen en Slowakije en Indepol (Spanje; 25/75 Proseat/private eigenaars).
> Jaaromzet 2007: EUR 207 miljoen. > Hoofdkwartier: Mörfelden-Walldorf (Duitsland). >
Aantal produktievestigingen: 13 vestigingen verspreid over België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Polen, Slowakije, Spanje, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk.
> Tewerkstelling: circa 2.000 personen.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// automobiel
2
Omschuiming panoramische voorruit van
OPEL ASTRA
Exteriors Met de ontwikkeling van het kleurvaste Colofast® heeft Recticel ongetwijfeld een nieuw élan kunnen bieden aan polyurethaan als waardevol alternatief voor andere traditionele materialen. Vooral in de auto-industrie is het materiaal met grote interesse toegepast geworden. Eerst werd het gepatenteerde lichtstabiele Colofast®-materiaal als grondstof gebruikt bij het afdichten van autoruiten. In een later stadium is dit alifatisch materiaal gebruikt in het unieke Colofast Spray® proces voor de productie van binnenbekleding voor wagens (Interior Solutions). Na de verkoop van de window encapsulation activiteiten (afdichten van autoruiten) in 2005, blijft Recticel PU-RIM gebruiksklare grondstoffen produceren (in België en U.S.A.) en wereldwijd commercialiseren. Daarnaast wordt een belangrijk gedeelte van deze eigen ontwikkelde basisgrondstoffen verwerkt in de Interior Solutions divisie. Op basis van nieuwe contracten voor het EPSILON platform bij General Motors en de stabiele groei van de Aziatische markt, blijven de vooruitzichten voor deze activiteit gunstig. Naast automobieltoepassingen, tracht Exteriors voor dit waardevolle materiaal ook nieuwe industriële applicaties te vinden. Zo blijkt het afdichten van fotovoltaïsche zonnepanelen beloftevolle perspectieven te bieden. In de Verenigde Staten biedt de markt van dakramen en schuifdaken ook heel wat mogelijkheden voor dit materiaal.
3
2. // activiteiten
Afdichtingen fotovoltaïsche zonnepanelen.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
59
3.
Informatie voor de aandeelhouders
//
60
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
maintaining balance
3. // informatie voor de aandeelhouders
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
61
// Informatie over het aandeel Aantal aandelen Als gevolg van de uitoefening van een aantal warranten steeg het aantal uitstaande aandelen Recticel van 28.628.900 tot 28.931.456 (situatie op 31 december 2007). De aandelen zijn genoteerd op NYSE Euronext in Brussel en zijn als volgt verdeeld:
De aandelen zijn hetzij aan toonder (in coupures van 1, 10, 100 of 1.000 aandelen), hetzij op naam.
5 Soorten aandelen type
aantal
%
marktsegment
Gewoon
28 499 141
98,51%
VVPR (1)
432 315
1,49%
28 931 456
100%
Totaal
code
isbn-nummer
continuemarkt
REC
BE0003656676
fixingmarkt
RECV
BE0005121778
(1) VVPR = Verminderde Roerende Voorheffing
In het kader van de nieuwe Belgische wetgeving die van kracht werd op 1 januari 2008, zullen alle aandelen aan toonder (gedrukt of neergelegd op een effectenrekening bij een financiële instelling) op termijn omgezet worden in gedematerialiseerde aandelen. Tegen 1 januari 2014 zullen alle aandelen bestaan uit ofwel geregistreerde (nominatieve) en/of gedematerialiseerde aandelen. Alle per 1 januari 2008 op een effectenrekening gedeponeerde aandelen werden automatisch omgezet in gedematerialiseerde aandelen. Wat de bestaande aandelen aan toonder betreft die niet op een effectenrekening werden gedeponeerd, zullen vanaf 2008 verschillende voorstellen worden geformuleerd om deze zo snel en efficiënt mogelijk, en tegen de laagste kost, om te zetten in gedematerialiseerde aandelen. Concreet kan dit gebeuren door: -
-
Bloomberg code: REC.BB
de aandelen aan toonder te deponeren bij Recticel (ter attentie van dhr Dirk Verbruggen - Olympiadenlaan 2 te B-1140 Brussel (Evere)) met de melding het aantal gedeponeerde aandelen in te schrijven in het aandeelhoudersregister van Recticel. Hiervoor zullen geen kosten aangerekend worden. Deze optie heeft trouwens ook het bijkomende voordeel dat alle publieke informatie inzake Recticel en uitnodigingen voor de aandeelhoudersvergaderingen rechtstreeks zullen verstuurd worden aan de geregistreerden.
de aandelen aan toonder te deponeren op een effectenrekening bij een financiële instelling met de vraag deze te laten omzetten in gedematerialiseerde aandelen (mits betaling van bankkosten en belastingen) of
3 . // informatie voor de aandeelhouders
62
Reuters Code: RECTt.BR
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// informatie over het aandeel
5 Opsplitsing van het aandeelhouderschap (per categorie op 01 februari 2008) aandeelhouder
gewone aandelen (1)
VVPR aandelen (1)
totaal (1)
10 755 337
157 645
37,72%
Bestinver Gestion, Spanje
3 657 060
0
12,64%
Mercator Verzekeringen, België
1 786 962
79 043
6,45%
Richelieu Finance, Frankrijk
1 251 700
0
4,33%
295 836
0
1,02%
Aandeelhoudersgroep rond Compagnie du Bois Sauvage (inclusief VEAN nv, Sihold nv, Lennart nv & co, Sallas b.m.) (2)
Rec-Man & Co. Overige (publiek)
10 752 246
195 627
37,84%
Totaal
28 499 141
432 315
100%
(1) Vermits elk aandeel over één stemrecht beschikt, komen de percentages tevens overeen met de stemcontrole. (2) Compagnie du Bois Sauvage en Entreprises et Chemins de Fer en Chine (moedermaatschappij van Compangie du Bois Sauvage) bezitten hiervan samen in totaal 8 596 030 aandelen, of 29,71% van het totaal aantal uitstaande aandelen.
5 Evolutie van het aandeelhouderschap maatschappelijk kapitaal per 31.12
Geplaatst kapitaal
in duizend eur
2007
2006
2005
2004
72 329
71 572
70 833
70 833
% van alle uitstaande aandelen
aandeelhouderschap per 31.12
2007
2006
2005
2004
35,30%
-
-
-
-
27,03%
27,31%
27,31%
-
9,10%
12,84%
14,75%
Mercator Verzekeringen, België
6,45%
8,77%
8,86%
15,39%
Richelieu Finance, Frankrijk
7,00%
7,08%
-
-
12,64%
6,56%
-
-
Aandeelhoudersgroep rond Compagnie du Bois Sauvage (inclusief VEAN nv, Sihold nv, Lennart nv & co, Sallas b.m.) (2) (4) Rec-Hold, België Rec-Les, België
(1)(2)
(1)
Bestinver Gestion, Spanje Fidelity Investments International, VK Rec-Man & Co, België (3) Overige (publiek)
(1) (2) (3) (4)
-
-
-
5,01%
1,20%
3,60%
3,65%
3,65%
37,08%
37,86%
47,33%
33,89%
Tot 2004 was de participatie van Lessius in Recticel aangehouden via Rec-Hold. In 2004 werd deze indirecte participatie omgezet in een rechtstreekse deelname via Rec-Les. In de loop van 2007 heeft Compagnie du Bois Sauvage via een aantal transacties haar belang in Recticel opgetrokken door onder andere de indirecte participatie via Rec-Hold om te zetten in een directe participatie. In het kader van deze herschikking werd tevens een aandeelhoudersovereenkomst ondertekend met een aantal historische aandeelhouders van Rec-Hold (m.n. VEAN, Sinvest, Lennart en Sallas). Rec-Man is de ad hoc vennootschap die oorspronkelijk door 40 eigenaars-managers van Recticel in 1998 werd opgericht na de overname door Rec-Hold van het aandelenpakket van de Generale Maatschappij. Waarvan 28,65% enkel en alleen aangehouden door Compagnie du Bois Sauvage.
3. // informatie voor de aandeelhouders
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
63
/ / informatie over het aandeel
Evolutie van het aandeel 2007 was een moeilijk en wispelturig jaar op de beurzen. Op 31 december 2007 stond de DJ EURO STOXX 50 op 4.399,72 punten, of 6,8% hoger dan een jaar voordien. De Belgische referentie-index BEL-20 daarentegen sloot 5,95% lager af op 4.127,47 punten. Het Recticel-aandeel ging er op vooruit met een winst van 4,2%.
Het VVPR-aandeel, dat veel illiquider is, evolueerde over dezelfde periode van EUR 9,31 naar EUR 9,70, of een stijging van 4,2%. Het VVPR aandeel bereikte zijn topkoers van EUR 11,40 op 04 juli 2007. Zijn laagste niveau van EUR 8,80 werd bereikt op 15 en 21 maart 2007. De koers van het Recticel-aandeel kan steeds en onmiddellijk geraadpleegd worden op de volgende web sites: www.recticel.com en www.euronext.com.
5 Recticel aandeel (gewoon) 2007
2006
∆ 07/06
Slotkoers 31 december
EUR 10,00
EUR 9,60
4,2%
Hoogste koers
EUR 11,69 (3 jul)
EUR 10,30 (1-3-9 & 10 nov)
13,5%
Laagste koers
EUR 8,95 (15 maart)
EUR 7,52 (2 jan)
19,0%
Beurskapitalisatie (per 31 dec) (in miljoen)
EUR 289,3
EUR 274,6
5,4%
Totaal aantal verhandelde aandelen als % van totaal aantal uitstaande aandelen (per 31 dec)
7 512 863
9 122 118
-17,6%
26,4%
32,4%
29 462
35 914
Gemiddeld verhandeld dagvolume (aantal aandelen)
Recticel-aandeel versus BEL20 index en BEL Small index
-18,0%
% 120
5 RECTICEL 5 BEL SMALL INDEX 5 BEL-20 INDEX
115 110 105 100 95 90 85 80 J / 07 F / 07 M / 07 A / 07 M / 07 J / 07
J / 07 A / 07 S / 07 O / 07 N / 07 D / 07 J / 08 F / 08
3 . // informatie voor de aandeelhouders
64
75
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// informatie over het aandeel
Liquiditeit van het aandeel
Index-opname
Na een uitzonderlijk 2006, kon de trend van de voorbije jaren zich in 2007 niet doortrekken. Ondanks het lager gemiddelde dagvolume in 2007, was de activiteit in het Recticel-aandeel toch nog bevredigend te noemen. Met 29.462 stuks lag het volume nog steeds beduidend hoger dan in de meeste jaren ervoor.
Na de afschaffing van het Euronext NextPrime kwaliteitssegment op 31 december 2007, wordt het Recticel-aandeel nog in de volgende aandelenindexen opgenomen:
index
Gemiddeld verhandeld dagvolume in eenheden
35 914
40 000
1,69%
NYSE Euronext BEL Small index
2,92%
IN.Flanders index
2,20%
De BEL SMALL-index is de benchmark voor de Belgische small caps op Euronext. Deze referentie-indicator werd opgestart op 01 maart 2005 en telt 59 aandelen. Het gewicht van Recticel in deze index zakte van 3,81% in 2006 naar 2,92% vorig jaar.
20 000 10 000
4 481
0 2005
1,94%
NYSE Euronext BEL Basic Materials
30 000
14 386
2004
NYSE Euronext BEL Chemicals
29 462
26 952
2003
gewicht recticel in index
2006
De IN.flanders-index is een unieke aandelenindex met een sterke focus op duurzaamheid, ontwikkeld door Tijd Beursmedia in samenwerking met KBC Asset Management en Voka. De IN.flanders-index bundelt de aandelenkoersen van de 60 grootste werkgevers in Vlaanderen. Deze index legt een sterke focus op duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord beleid. Sinds 28 september 2007 bedraagt het gewicht van Recticel in deze index 2,20% (tegenover 2,10% in 2006).
2007
Als gevolg van de geleidelijke afbouw van de Recticel-participatie aangehouden door een aantal oorspronkelijke referentie-aandeelhouders, het geleidelijk intreden van een aantal buitenlandse institutionele investeerders en de algemeen stijgende interesse van particuliere en institutionele investeerders, wist de Groep het volume van vrij verhandelbare aandelen (free float) gestaag te laten stijgen van 33,47% in 2003 naar 57,05% eind 2007. KBC Securities opereert als liquidity provider voor het Recticelaandeel.
Gemiddeld dagvolume per maand in duizend eenheden
80 70 60 50 40 30 20 10 0 01/06
02/06
03/06
04/06
05/06
06/06
07/06
08/06
09/06
3. // informatie voor de aandeelhouders
10/06
11/06
12/06
01/07
02/07
03/07
04/07
05/07
06/07
07/07
08/07
09/07
10/07
11/07
12/07
01/08
02/08
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
65
/ / informatie over het aandeel
5 Warrantenplannen uitgifte
aantal uitgegeven warrants
aantal nog nietuitgeoefende warrants
uitoefenprijs (in eur)
uitoefenperiode
jan 1999
330 232
329 232
9,79
01 jan 03 - 30 dec 08
dec 1999
330 640
329 640
9,70
01 jan 03 - 08 dec 08
2000
333 320
333 320
9,60
01 jan 04 - 06 dec 09
2001
439 160
407 990
8,67
01 jan 05 - 06 dec 10
2002
100 000
100 000
9,50
01 jan 06 - 05 dec 11
2006
306 000
306 000
9,65
01 jan 10 - 21 dec 12
mei 2007
48 000
48 000
10,47
01 jan 11 - 01 mei 13
dec 2007
390 000
390 000
9,78
01 jan 11 - 02 dec 13
2 277 352
2 244 182
Totaal
Aandelenoptieplannen
Opvolging door financiële analisten
In mei en december 2007 werden twee nieuwe warrantplannen uitgegeven ten voordele van de leidinggevende kaderleden op internationaal niveau van de Recticel Groep.
Begin 2008 waren er 5 sell-side analisten die het Recticel-aandeel opvolgen. Recticel heeft steeds het belang van een actieve analistenopvolging erkent. Door permanent ter beschikking te staan voor de financiële analisten hoopt Recticel om onrechtstreeks op een continue verhoogde aandacht te mogen rekenen bij zowel particuliere als professionele beleggers enerzijds, als bij binnenlandse als buitenlandse investeerders anderzijds. Dit heeft trouwens de voorbije jaren geleid tot een continue verbetering van de bekendheid en de liquiditeit van het aandeel.
Het huidige (per 01 januari 2008) nog uitstaande aandelenoptieplan resumeert zich als volgt (zie bovenstaande tabel). Midden 2007 heeft Recticel een converteerbare obligatielening uitgegeven voor een totaal bedrag van EUR 57,5 miljoen en met een looptijd van 10 jaar. Deze obligatielening kan door de houders ervan omgezet worden in gewone Recticel-aandelen tegen een basisconversieprijs van EUR 14,34. Als gevolg hiervan kunnen theoretisch in totaal 4.010.490 nieuwe aandelen gecreëerd worden. De onderstaande tabel geeft een overzicht van het potentieel totale verwateringseffect.
huidig aantal uitstaande aandelen gewone aandelen
Bestaande Nieuwe door uitoefening warranten Nieuwe door conversie van obligatielening
huidig % van totaal aantal uitstaande aandelen
28 499 141
98,5%
De instellingen die Recticel actief opvolgen en hierover ook regelmatig sell-side analyse-rapporten publiceren, zijn (in alfabetische volgorde):
% uitstaande aandelen bij volledige dilutie
81,0%
2 244 182
-
6,4%
4 010 490
-
11,4%
instelling
analist
Bank Degroof
Bernard Hanssens
Fortis
Mark Gevens
ING Financial Markets
Luc Struelens
KBC Securities
Wim Hoste
Petercam
Jan Van den Bossche – Emmanuel Carlier
vvpr aandelen
Bestaande
432 315
3 . // informatie voor de aandeelhouders
66
1,5%
1,2%
100%
100%
De meeste analistenrapporten worden kosteloos ter informatie op de webstek van Recticel (www.recticel.com) beschikbaar gesteld.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// informatie over het aandeel
Dividendpolitiek
Dividenduitkering
De Algemene Vergadering beslist over de besteding van de voor uitkering vatbare bedragen, op voorstel van de Raad van Bestuur.
Onder voorbehoud van goedkeuring van de winstverdeling door de Algemene Vergadering van 20 mei 2008 zal per aandeel een dividend worden uitgekeerd van EUR 0,25 bruto (voor gewone aandelen: EUR 0,1875 netto (-25% roerende voorheffing) en voor VVPR aandelen: EUR 0,2125 netto (-15% roerende voorheffing)). Dit dividend zal betaalbaar zijn vanaf 30 mei 2008 tegen afgifte van coupon nr. 14 aan de loketten van volgende banken: Bank Degroof – Dexia Bank – Fortis Bank – KBC.
De basisprincipes voor de dividenduitkering werden duidelijk gedefinieerd. Het dividendbeleid van de Groep is erop gericht om het dividend telkens wanneer dit mogelijk is te verhogen. Bij de uitkering van de winst zal de Raad van Bestuur een gezond evenwicht proberen te vinden tussen de garantie op een stabiel dividend en het behoud van voldoende investeringsmogelijkheden om de groei van de onderneming en de balansstructuur op langere termijn veilig te stellen. Ondanks de aanzienlijke investeringen en acquisities die de laatste jaren werden verwezenlijkt en waarvoor belangrijke financiële middelen werden aangewend, is de Groep toch in staat geweest een bruto-dividend uit te keren dat tussen 1999 (jaar vanaf gelijkschakeling van de bevoorrechte en gewone aandelen) en 2003 jaarlijks met gemiddeld 10,8% is gestegen. Tussen 2004 en 2007 werd jaarlijks, ondanks de verliescijfers in 2003, 2005 en 2006, toch nog een dividend uitgekeerd van EUR 0,17 per aandeel. Voor het boekjaar 2007 wordt het dividend opgetrokken tot EUR 0,25 per aandeel.
Dividend per aandeel in eur
0,31
0,34
0,35 0,25 0,17
0,17
0,17
0,30 0,25 0,20
0,17
0,15 0,10 0,05 0,00 2001
2002
2003
2004
2005
2006
3. // informatie voor de aandeelhouders
Wat de aandelen op naam betreft, zal de betaling geschieden via overschrijving op de bankrekening van de aandeelhouders.
dividend
Bruto dividend per aandeel
EUR 0,25
Datum van betaling dividend
30 mei 2008
Tegen afgifte coupon
nr. 14
Financiële kalender voor de aandeelhouders
Trading update 1° kwartaal 2008
07 mei 2008 (voor beursopening)
Algemene vergadering
20 mei 2008
Betaling dividend
30 mei 2008
Bekendmaking resultaten 1° halfjaar 2008
28 augustus 2008 (voor beursopening)
Trading update 3° kwartaal 2008
07 november 2008 (voor beursopening)
Bekendmaking jaarresultaten 2008
06 maart 2009 (voor beursopening)
Trading update 1° kwartaal 2009
07 mei 2009 (voor beursopening)
Algemene vergadering
12 mei 2009
2007
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
67
// Corporate Governance Sinds 1 januari 2006 publiceert Recticel, in overeenstemming met de bepalingen van de Belgische Corporate Governance Code, haar Corporate Governance Charter op haar website (www. recticel.com). Elke belanghebbende kan het Charter aldaar downloaden, of een exemplaar aanvragen op de maatschappelijke zetel van de vennootschap. Het Charter bevat een gedetailleerde beschrijving van de bestuursstructuur en het governance beleid van de vennootschap. Dit hoofdstuk bevat meer feitelijke informatie omtrent corporate governance in het algemeen en in het bijzonder, de toepassing van de Code bij Recticel tijdens het afgesloten boekjaar.
Samenstelling van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van Recticel bestaat uit veertien leden. Er zijn drie onafhankelijke bestuurders, waaronder de Voorzitter. De Gedelegeerd Bestuurder vertegenwoordigt zowel een referentieaandeelhouder als het management. Zeven andere bestuurders vertegenwoordigen referentieaandeelhouders en drie andere bestuurders vertegenwoordigen het management. In de hiernavolgende tabel vindt u een overzicht van de leden van de Raad van Bestuur van Recticel tijdens het boekjaar 2007 en tot heden.
5 Samenstelling van de Raad van Bestuur naam
FUNCTIE
TYPE
GEBOORTEJAAR
einde mandaat
HOOFDFUNCTIE BUITEN RECTICEL
lidmaatschapscomité
Etienne DAVIGNON
Voorzitter
Onafhankelijk
1932
2009
Suez-Tractebel S.A. Vice-Voorzitter
CBB; AC
Luc VANSTEENKISTE (1)
Gedelegeerd Bestuurder
Uitvoerend
1947
2008
Pol BAMELIS (2)
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1939
2010
Bestuurder
Uitvoerend
1945
2009
Edouard DUPONT Marc CLOCKAERTS
MC
MC
Bestuurder
Uitvoerend
1950
2011
Vincent DOUMIER (4)
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1955
2011
Compagnie du Bois Sauvage N.V Gedelegeerd Bestuurder
Henk JANSSEN (5)
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1958
2010
Mercator Verzekeringen N.V. Gedelegeerd Bestuurder
Guy PAQUOT
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1941
2009
Compagnie du Bois Sauvage N.V Voorzitter
Jean-Jacques SIOEN
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1935
2009
Sioen Industries N.V. Voorzitter en Gedelegeerd Bestuurder
Wilfried VANDEPOEL
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1945
2009
Lessius Corporate Finance N.V. Gedelegeerd Bestuurder
AC
Tonny VAN DOORSLAER
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1951
2010
Spector Photo Group N.V. Gedelegeerd Bestuurder
AC
Louis H. VERBEKE (6)
Bestuurder
Onafhankelijk
1947
2009
Allen & Overy België Senior Partner
CBB
Klaus WENDEL
Bestuurder
Onafhankelijk
1943
2010
AC
Robert WESTDIJK
Bestuurder
Uitvoerend
1943
2010
MC
(1) (2) (3) (4) (4) (5)
(3)
in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder van Vean N.V. in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder van Pol Bamelis N.V. in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder van Emsee BVBA. sinds 9 oktober 2007 in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder van Mercator Verzekeringen N.V. in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder van Louis Verbeke BVBA
3 . // informatie voor de aandeelhouders
68
MC
CBB
AC = Auditcomité MC = Managementcomité CBB = Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// corporate governance
Wijzigingen sinds het vorige jaarverslag – statutaire benoemingen – voorstelling nieuwe bestuurders Op voorstel van de Raad van Bestuur, na advies van het Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen, heeft de Buitengewone Algemene Vergadering van 9 oktober 2007, de Heer Vincent Doumier aangesteld als bestuurder voor een mandaat van vier jaar, dat zal eindigen na de jaarvergadering van het jaar 2011. Het mandaat van bestuurder van de VEAN n.v., vertegenwoordigd door de Heer Luc Vansteenkiste, eindigt na de algemene vergadering van 2008. De Raad van Bestuur zal, in overeenstemming met het advies van het Comité van Bezoldigingen en Benoemingen, aan de algemene vergadering voorstellen om het mandaat te hernieuwen voor een nieuwe periode van vier jaar, die zal eindigen na de algemene vergadering van 2012. De Raad van Bestuur zal aan de Algemene Vergadering van 20 mei 2008 voorstellen om de naamloze vennootschap SOGELAM, vertegenwoordigd door de Heer Luc Willame, gevestigd te 1150 Brussel, avenue Grandchamps 282, aan te stellen als bestuurder van de vennootschap voor een mandaat van vier jaar dat zal eindigen na de jaarvergadering van het jaar 2012. De Heer Luc Willame was Voorzitter van AGC Flat Glass (Asahi Glass) tot 2005 en bekleedt meerdere bestuursmandaten, onder meer bij Compagnie du Bois Sauvage S.A. Hij is tevens Voorzitter van de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij van Brussel. De vennootschap SOGELAM, vertegenwoordigd door de Heer Luc Willame, beantwoordt aan de functionele, familiale en financiële criteria van onafhankelijkheid die worden voorzien door de wet. Geen enkele van de criteria die de hoedanigheid van onafhankelijk bestuurder in de weg staan en opgenoemd worden in de punten 1°, 2° en 3° van artikel 524, §4 van het Wetboek van Vennootschappen, zijn op haar toepasselijk. Bovendien heeft de vennootschap SOGELAM, vertegenwoordigd door de Heer Luc Willame verklaard, en oordeelt de Raad van Bestuur, dat zij geen banden onderhoudt met een vennootschap die van aard zijn om haar onafhankelijkheid in het gedrang te brengen. De vennootschap SOGELAM, vertegenwoordigd door de Heer Luc Willame, beantwoordt tevens aan de onafhankelijkheidscriteria die worden voorzien door de Belgische Corporate Governance Code. Opgemerkt moet worden dat de Heer Luc Willame bestuurder is bij de referentieaandeelhouder Compagnie du Bois
3. // informatie voor de aandeelhouders
Sauvage. Gezien evenwel zijn statuut van onafhankelijk bestuurder bij Compagnie du Bois Sauvage, meent de Raad van Bestuur dat de vennootschap SOGELAM, vertegenwoordigd door de Heer Luc Willame, niettemin aan de criteria voor onafhankelijkheid beantwoordt. De Raad van Bestuur stelt tevens voor om de vennootschap SOGELAM aan te stellen als onafhankelijk bestuurder
Werking van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur kwam in 2007 zevenmaal samen. Eén vergadering behandelde voornamelijk het budget voor 2007, twee vergaderingen handelden vooral over de vaststelling van de jaarrekeningen per 31 december 2006 en de halfjaarlijkse rekeningen per 30 juni 2007, en de overige vergaderingen waren voornamelijk gewijd aan het dossier voor de uitgifte van de converteerbare obligatielening. Twee vergaderingen behandelden de nieuwe edities van het Recticel Group Stock Option Plan. Eén vergadering werd gehouden per telefoonconferentie. Op elke vergadering wordt verder aandacht besteed aan de strategie van de vennootschap, de gang van zaken per afdeling, en aan de belangrijkste lopende overname en/of desinvesteringsdossiers. Andere onderwerpen (human resources, externe communicatie, geschillen en juridische vraagstukken, delegatie van bevoegdheden en dergelijke) komen aan bod indien nodig of nuttig. De schriftelijke besluitvormingsprocedure werd in 2007 niet toegepast. Tijdens het jaar 2007 heeft zich geen belangenconflict tussen een bestuurder en de vennootschap voorgedaan als bedoeld in de artikelen 523 en 524 van het Wetboek van Vennootschappen uitgezonderd in het kader van het Stock Option Plan, waarbij de Heer Luc Vansteenkiste, de Heer Edouard Dupont, de Heer Robert Westdijk, en de Heer Marc Clockaerts een tegenstrijdig belang hadden. De hogervermelde artikelen werden toegepast. Er wordt hier verwezen naar het jaarverslag, dat in dit verband een uittreksel van de notulen van 2 mei 2007 en 3 december 2007 bevat. Het secretariaat van de Raad van Bestuur wordt verzorgd door de Heer Philippe Jous, Corporate General Counsel, daarin bijgestaan door de Heer Dirk Verbruggen, Company Secretary.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
69
/ / corporate governance
individueel aanwezigheidspercentage van de bestuurders op de vergaderingen in 2007:
Etienne Davignon
86%
Luc Vansteenkiste
100%
Pol Bamelis
57%
Het Auditcomité kwam viermaal samen in 2007. Twee vergaderingen waren voornamelijk gewijd aan het nazicht van de jaarrekeningen per 31 december 2006 en de halfjaarlijkse rekeningen per 30 juni 2007. Twee vergaderingen waren gewijd aan het programma voor de interne audit, risicobeheer, fiscaliteit en boekhoudkundige vragen gelieerd aan IFRS.
Vincent Doumier
0% (1 vergadering)
Edouard Dupont
71%
het comité voor
Marc Clockaerts
57%
bezoldigingen en benoemingen
Henk Janssen
57%
Guy Paquot
71%
Jean-Jacques Sioen
29%
Wilfried Vandepoel
86%
Tonny Van Doorslaer
86%
Louis Verbeke
71%
Klaus Wendel
57%
Robert Westdijk
71%
Comités ingericht door de Raad van Bestuur
Het Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen bestaat uit drie leden, allen niet-uitvoerende bestuurders, waarvan twee onafhankelijke bestuurders. De samenstelling luidt als volgt:
NAAM
FUNCTIE
AANWEZIGHEIDSPERCENTAGE
Etienne Davignon
Voorzitter
100%
Guy Paquot
Lid
50%
Louis Verbeke (1)
Lid
100%
(1)
in zijn hoedanigheid van zaakvoerder van Louis Verbeke BVBA
Het Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen kwam tweemaal samen in 2007.
het auditcomité Het Auditcomité bestaat thans uit vier leden, allen niet-uitvoerende bestuurders, waarvan twee onafhankelijke bestuurders. De Samenstelling van het Auditcomité voldoet niet aan principe 5.2./1. van de Belgische Corporate Governance Code dat voorziet dat een meerderheid van het Comité uit onafhankelijke bestuurders moet bestaan. Recticel meent evenwel te beantwoorden aan de geest van deze bepalingen aangezien in het Charter van het Auditcomité werd vastgelegd dat de Voorzitter van het Auditcomité, die een onafhankelijk bestuurder moet zijn, over een doorslaggevende stem beschikt bij gelijkheid van stemmen. De hiervolgende tabel bevat de leden van het Auditcomité tijdens het boekjaar 2007 en tot heden.
NAAM
FUNCTIE
AANWEZIGHEIDSPERCENTAGE
Klaus Wendel
Voorzitter
100%
Etienne Davignon
Lid
100%
Wilfried Vandepoel
Lid
100%
Tonny Van Doorslaer
Lid
100%
3 . // informatie voor de aandeelhouders
70
Eén vergadering behandelde de bezoldigingen en bonussen van het uitvoerend management en één vergadering betrof de nieuwe editie van het Stock Option Plan.
Het uitvoerend management De Raad van Bestuur heeft het dagelijks beleid van de vennootschap toevertrouwd aan de naamloze vennootschap Vean, gevestigd te 9260 Wichelen (Schellebelle), Stationsstraat 172, in deze vertegenwoordigd door zijn Gedelegeerd Bestuurder en vaste vertegenwoordiger, de Heer Luc Vansteenkiste. De Gedelegeerd Bestuurder wordt in zijn taken bijgestaan door het Managementcomité, waarvan de leden opgenomen zijn in de hierna volgende lijst. Het Managementcomité heeft een adviserende rol en is geen directiecomité in de zin van het Wetboek van Vennootschappen.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// corporate governance
3
Rechtstaand van links naar rechts: Philippe Jous, Jean-Pierre Mellen, Paul Werbrouck, Caroline Deschaumes, Jean-Pierre De Kesel, Marc Clockaerts Zittend van links naar rechts: Robert Westdijk, Jan De Moor, Betty Bogaert, Luc Vansteenkiste, Ward Dupont, Bart Wallaeys
managementcomité
Luc VANSTEENKISTE (1)
Chief Executive Officer
Betty BOGAERT
Group ICT & Business Support Manager
Marc CLOCKAERTS
Group General Manager Automotive
Jean-Pierre DE KESEL (3)
Deputy General Manager Bedding
Jan DE MOOR
Group Human Resources & Corporate Communication Manager
Caroline DESCHAUMES (4)
Group General Manager Bedding
Edouard DUPONT
Group General Manager Flexible Foams
Philippe JOUS
Corporate General Counsel
Jean-Pierre MELLEN
Chief Financial Officer
Bart WALLAEYS
Group Manager Research and Development
Paul WERBROUCK Robert WESTDIJK
(1) (2) (3) (4) (5)
(2)
(5)
Group General Manager Insulation Group Purchasing Manager
in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder en vaste vertegenwoordiger van Vean N.V. in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder en vaste vertegenwoordiger van Emsee B.V.B.A. sinds 1 februari 2007 tot 1 februari 2007: Deputy General Manager Bedding sinds 1 januari 2008
3. // informatie voor de aandeelhouders
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
71
/ / corporate governance
Openbaarmaking van de bezoldigingen van de bestuurders en de leden van het uitvoerend management
bruto bezoldigingen van de bestuurders
naam
enolumenten 2007
auditcomité 2007
comité voor bezoldigingen en benoemingen 2007
tantièmes betaald in 2007 betreffende 2006
Actieve Bestuurders Etienne DAVIGNON
EUR 19 800,00
VEAN N.V.
EUR 11 550,00
EUR 10 000,00
EUR 3 750,00
EUR 13 300,12
Vincent DOUMIER Edouard DUPONT
EUR 8 250,00
EMSEE B.V.B.A.
EUR 6 600,00
Louis VERBEKE B.V.B.A.
EUR 8 250,00
MERCATOR Verzekeringen N.V.
EUR 6 600,00
EUR 2 500,00
EUR 6 650,06
Guy PAQUOT
EUR 8 250,00
Pol BAMELIS NV
EUR 6 600,00
EUR 6 650,06
Jean-Jacques SIOEN
EUR 3 300,00
EUR 6 650,06
Wilfried VANDEPOEL
EUR 9 900,00
EUR 10 000,00
Tonny VAN DOORSLAER
EUR 9 900,00
EUR 10 000,00
EUR 6 650,06
Klaus WENDEL
EUR 6 600,00
EUR 15 000,00
EUR 6 650,06
Robert WESTDIJK
EUR 8 250,00
EUR 6 650,06 EUR 2 500,00
EUR 6 650,06
EUR 6 650,06
Bestuurders waarvan het mandaat geëindigd is in 2006 ORIGO MANAGEMENT B.V.B.A.
Sinds 2006 ontvangen de bestuurders een vergoeding van EUR 1.650 per bijgewoonde vergadering, en het dubbele voor de Voorzitter. De leden van het Auditcomité ontvangen EUR 2.500 per bijgewoonde vergadering, en de Voorzitter EUR 3.750. De leden van het Comité voor Bezoldigingen en benoemingen hebben recht op EUR 2.500 per jaar ; de Voorzitter op EUR 3.750. Bezoldigingen van personen die in persoonlijke naam uitvoerend bestuurder zijn (Edouard Dupont en Robert Westdijk) staan deze volledig af aan Recticel N.V. Bezoldigingen van personen die via een vennootschap uitvoerende bestuurders zijn (Vean N.V. en Emsee BVBA) worden verrekend in hun totaal salarispakket.
3 . // informatie voor de aandeelhouders
72
EUR 6 650,06
De uitbetaling van tantièmes als onderdeel van de winst van de vennootschap aan de bestuurders overeenkomstig de statuten vormt mogelijks een prestatiegebonden remuneratie als bedoeld in bepaling 7.4. van de Code Lippens, die dergelijke remuneratie afkeurt. Recticel heeft geopteerd om deze statutair voorziene uitbetaling te handhaven om historische redenen, en omwille van het feit dat de Algemene Vergadering van de Aandeelhouders uiteindelijk beslist over de al dan niet toekenning ervan. Sinds 2006 worden de tantièmes in gelijke delen en, in voorkomend geval, pro rata temporis verdeeld onder de niet-uitvoerende bestuurders, uitgezonderd de Voorzitter, die 200% ontvangt.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// corporate governance
bruto bezoldigingen van het managementcomité in eur
totale kost aan de onderneming
vean n.v. vertegenwoordigd door luc vansteenkiste 2007
Aantal personen
overige leden van het managementcomité 2006
1
1
2007
totaal
2006
11
9
2007
2006
12
10
Basissalaris
499 600
499 600
2 694 975
2 098 400
3 194 575
2 598 000
Variabele vergoeding
324 740
270 000
1 160 975
624 981
1 485 715
894 981
Pensioenen, verzekeringen (groepsverzekering) en andere voordelen in natura Totaal
17 550
17 548
481 766
418 917
499 316
436 465
841 890
787 148
4 337 717
3 142 298
5 179 607
3 929 446
Opmerkingen : * De hoger vermelde bedragen omvatten desgevallend ook de sociale zekerheidsbijdragen betaald door de vennootschap, en vormen dus de bruto kostprijs voor de vennootschap. * VEAN N.V. en de overige leden van het Managementcomité hebben daarenboven de beschikking over een bedrijfswagen. * Door een wijziging van de berekeningsbasis voor pensioenen en verzekeringen werden de bedragen voor 2006 dienovereenkomstig aangepast.
aandelen , aandelenopties en andere rechten om aandelen te verwer ven De Raad van Bestuur heeft op 2 mei 2007 toestemming gegeven tot de uitgifte van een nieuwe editie van het Recticel Group Stock Option Plan. Deze editie betrof 48.000 warranten.
De warranten kunnen uitgeoefend worden tegen een prijs van EUR 9,78 per warrant, tijdens de uitoefeningsperiode, die loopt van 1 januari 2011 tot 2 december 2013.
De warranten kunnen uitgeoefend worden tegen een prijs van EUR 10,47 per warrant, tijdens de uitoefeningsperiode, die loopt van 1 januari 2011 tot 1 mei 2013.
20.000 aandelenopties werden toegekend aan de Heer Luc Vansteenkiste, Gedelegeerd Bestuurder van Vean N.V., en 146.500 opties werden toegekend aan de overige leden van het Managementcomité.
Deze editie beperkte zich tot de leidinggevende kaderleden van de divisie Interior Solutions, aangezien deze niet betrokken waren in de serie van december 2006, gezien de toen geplande desinvestering van de divisie, die uiteindelijk niet is doorgegaan. 15.000 aandelenopties werden toegekend aan een lid van het Managementcomité. De Raad van Bestuur heeft op 3 december 2007 toestemming gegeven tot de uitgifte van een nieuwe editie van het Recticel Group Stock Option Plan. Deze editie betreft 390.000 warranten, die toegekend worden aan de leden van het Managementcomité, evenals aan andere leidinggevende kaderleden van de Groep in België en in de filialen in het buitenland.
3. // informatie voor de aandeelhouders
Hoewel de Code Lippens in bepaling 7.17 voorziet in een bekendmaking op individuele basis van de opties die toegekend werden aan de CEO en de andere leden van het Managementcomité, heeft Recticel besloten om deze informatie op dezelfde manier bekend te maken zoals voor de vergoedingen in het algemeen, te weten individueel voor de CEO, en globaal voor de overige leden van het Managementcomité. Tijdens het jaar 2007 werden geen aandelen of andere rechten om aandelen te verwerven toegekend aan de leden van de Raad van Bestuur, noch aan de leden van het Managementcomité.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
73
/ / corporate governance
voornaamste contractuele bepalingen van aanwer vings - en vertrekregelingen van de leden van het managementcomité Tijdens het jaar 2007 werden geen nieuwe leden van het Managementcomité extern aangeworven. De meeste overeenkomsten met de bestaande leden van het Managementcomité bevatten geen eindecontract regeling. Bijgevolg is het gemeen recht terzake bepalend. Een aantal leden beschikken wel over een dergelijke regeling, die in verhouding staat tot hun anciënniteit. Meer in het bijzonder voorziet een dergelijke regeling in een opzegvergoeding ongeveer gelijk aan één maand loon per gepresteerd jaar.
Transacties en andere contractuele banden tussen de vennootschap en verbonden vennootschappen en de bestuurders en leden van het Managementcomité In hoofstuk VII.1. van het Recticel Corporate Governance Charter wordt het beleid van Recticel N.V. betreffende dergelijke transacties die niet onder de belangenconflicten regeling vallen, toegelicht. Tussen de Sioen Groep en de Recticel Groep vinden commerciële transacties plaats die voornamelijk het gevolg zijn van een gezamenlijke productontwikkeling en die het drempelbedrag van EUR 1 miljoen overschrijden. De omvang van deze transacties wordt dan ook bekendgemaakt in de bijlage III.6.5. bij het financieel deel van dit geconsolideerd jaarverslag.
Handel met voorkennis en marktmanipulatie Het beleid van de vennootschap inzake het voorkomen van handel met voorkennis en marktmanipulatie wordt uiteengezet in hoofdstuk VII.2 van het Recticel Corporate Governance Charter. Deze maatregelen omvatten de invoering van beperkingen op het uitvoeren van transacties (‘gesloten periodes’). De Heer Dirk Verbruggen werd aangesteld als Compliance Officer, belast met het toezicht op de naleving van deze regels. Uitgevoerde transacties zullen dienovereenkomstig ten gepaste tijde openbaar worden gemaakt.
Beleid in verband met de bestemming van het resultaat De Algemene Vergadering beslist over de besteding van de voor uitkering vatbare bedragen, op voorstel van de Raad van Bestuur. Bij het uitwerken van zijn voorstel dienaangaande poogt de Raad het gepaste evenwicht te vinden tussen het garanderen van een stabiel dividend aan de aandeelhouders enerzijds, en het behouden van voldoende investeringsmogelijkheden en mogelijkheden voor autofinanciering anderzijds, dit om de groei van de onderneming op langere termijn niet te hypothekeren.
Er hebben zich in dit verband geen andere toepassingen voorgedaan.
3 . // informatie voor de aandeelhouders
74
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// corporate governance
Relaties met de referentieaandeelhouders
Externe controle
Zoals eind augustus 2007 meegedeeld, hebben de aandeelhouders van Rec-Hold, referentieaandeelhouder van Recticel, besloten om hun participaties in Rec-Hold om te zetten in rechtstreekse participaties in Recticel. Vervolgens hebben ze een nieuwe aandeelhoudersovereenkomst ondertekend voor een periode van drie jaar.
De externe controle van de vennootschappelijke en geconsolideerde jaarrekeningen van Recticel N.V. werd door de Algemene Vergadering van 2007 toevertrouwd aan de coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid “Deloitte Bedrijfsrevisoren”, vertegenwoordigd door de Heer William Blomme en/of de Heer Kurt Dehoorne.
De participerende aandeelhouders zijn:
De Commissaris voert zijn controles uit overeenkomstig de normen van het Belgisch Instituut der Bedrijfsrevisoren en levert een verslag af waarin bevestigd wordt of de vennootschappelijke jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening van de vennootschap een getrouw beeld geven van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van de vennootschap. Het Auditcomité onderzoekt en bespreekt deze halfjaarlijkse rapporten in aanwezigheid van de Commissaris, en ze worden nadien ook besproken in de Raad van Bestuur.
naam
Compagnie du Bois Sauvage S.A
aantal aandelen
8 288 006
%
28,65
Vean N.V.
817 188
2,82
Sihold N.V.
745 105
2,58
Lennart N.V. en consoorten
651 282
2,25
Entreprises et Chemins de Fer en Chine S.A.
308 024
1,06
Sallas
103 377
0,36
Totaal
10 912 982
37,72
De overeenkomst voorziet onder meer dat de aandeelhouders gezamenlijk de Recticel strategie zullen ondersteunen en dat ze een gezamenlijke positie zullen innemen op de Algemene Vergaderingen. Tevens is een voorkooprecht en een volgrecht voorzien in elkaars voordeel. Deze aandeelhouders verbonden door een aandeelhoudersovereenkomst handelen eveneens in overleg met Rec-Man & Co S.C.A., vennootschap van de Recticel managers, die 295.836 Recticel aandelen aanhoudt (1,02%) en andere Recticel managers.
3. // informatie voor de aandeelhouders
De Algemene Vergadering van 2007 heeft de bezoldiging van de Commissaris betreffende de controle van de vennootschappelijke en de geconsolideerde jaarrekening bedoeld in artikel 134, §1 van het Wetboek van Vennootschappen, vastgelegd op EUR 265.000 per jaar. Het globale bedrag van de bezoldiging van de Commissaris voor bijkomende diensten bedraagt op het niveau van de Groep Recticel dus EUR 891.335,11, of exclusief bijkomende auditopdrachten, wettelijke opdrachten en corporate finance, EUR 769.435,11. Aangezien de totale honoraria voor de wettelijke diensten van de Commissaris op groepsniveau EUR 838.461,75 bedragen, werd de limiet bedoeld in artikel 133 van het Wetboek van Vennootschappen op geconsolideerd niveau niet overschreden. Het detail van deze vergoedingen werd opgenomen in het financieel deel van dit jaarverslag (rubriek III.6.10.). Het mandaat van de Commissaris werd hernieuwd in 2007 en loopt af na de jaarvergadering van 2010.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
75
// Waarde- & Risicobeheer
Ondernemen gaat steeds gepaard met externe en interne onzekerheden. Deze onzekerheden, en daarmee gepaard gaande risico’s, dienen zo goed mogelijk omschreven, ingeschat en beheerd te worden om hun eventuele nefaste gevolgen op de onderneming en haar waarde te vermijden of te minimaliseren. De volgende zijn de meest relevante risicofactoren voor de Groep Recticel, waarbij uitdrukkelijk vermeld moet worden dat dit geen exhaustieve opsomming is. Er kunnen zich namelijk risico’s voordoen die de onderneming nog niet volledig heeft kunnen beoordelen en die momenteel worden geacht geen wezenlijke invloed te hebben maar die in een later stadium een materieel nadelig effect zouden kunnen hebben op de resultaten van de onderneming. De risicomanagementsystemen van de Groep proberen interne en externe risico’s tijdig te onderkennen. Het effect van sommige onder deze wordt opgevangen en beperkt door de bepalingen van de algemene handelsvoorwaarden (General Terms and Conditions (of Trade) – “GTC”) van Recticel, dewelke beschikbaar zijn op de web site www.recticel.com.
Grondstofprijzen Als producent en verwerker van polyurethaan is de Groep gevoelig voor schommelingen in de scheikundige grondstofprijzen. Het betreft voornamelijk polyolen en isocyanaten (TDI en MDI). Hoewel deze basisgrondstoffen derivaten zijn van aardolie evolueren hun marktprijzen verschillend tegenover deze van aardolieproducten op de wereldmarkt. Een belangrijke reden hiervoor ligt in het feit dat polyolen en isocyanaten verder verwijderd liggen in de aardolieverwerkende waardeketen. Wijzigingen in de grondstofprijzen of het niet tijdig ontvangen van de nodige basisstoffen zouden Recticels bedrijfsvoering, bedrijfsresultaten en financiële toestand negatief kunnen beïnvloeden. Gemiddeld maken de scheikundige grondstoffen ongeveer 40% van de kostprijs uit. Voor sommige toepassingen zoals comfortschuim of isolatiemateriaal kan dit zelfs nog hoger liggen.
De aankoop van scheikundige grondstoffen gebeurt gecentraliseerd en de centrale aankoopfunctie onderhandelt over de bevoorradingscontracten.
Markt – Technologie – Concurrentie Zoals elke onderneming wordt ook Recticel geconfronteerd met markt-, technologische en concurrentierisico’s. Hoewel in de meer traditionele activiteiten de markten niet sterk meer groeien en de technologische ontwikkelingen relatief beperkt zijn, moet de Groep zeer attent blijven wat betreft haar concurrentiepositie. Zo wordt de sector Soepelschuim in Europa nog steeds gekenmerkt door een ruime versnippering van het aantal spelers. De consolidatietendens blijft nog steeds aanwezig. De sector Isolatie heeft bijzonder groeipotentieel maar dient wel rekening te houden met alternatieve isolatiematerialen zoals bijvoorbeeld minerale wol. In de wereld van het Slaapcomfort heerst nog steeds een hevig concurrentie met in bepaalde gevallen een belangrijke prijserosie (vooral in het segment van de niet-merk producten) tot gevolg. De sector Automobiel wordt op zijn beurt dan weer geconfronteerd met niet-aflatende technologische evoluties in combinatie met een bikkelharde concurrentie tussen de autoconstructeurs, die de druk opvoeren op hun toeleveranciers.
Productaansprakelijkheid Recticel produceert en verkoopt zowel half-afgewerkte producten als volledig afgewerkte consumptie- (Slaapcomfort) en duurzame goederen (Isolatie). In beide gevallen kan de Groep blootgesteld worden aan vorderingen voor productaansprakelijkheid. De Groep tracht deze risico’s op te vangen of te beperken via de productwaarborgen voorzien in de “GTC” en door de toepassing van een strikt kwaliteitscontrolesysteem. Om zich te beschermen tegen nefaste gevolgen van productaansprakelijkheid heeft de Groep tevens een aantal adequaat aangepaste algemene en productgebonden verzekeringspolissen afgesloten.
Deze grondstoffen worden in de open markt aangekocht. Er bestaan geen mogelijkheden om zich structureel in te dekken tegen grondstofprijsschommelingen. Voor zover de markt dit mogelijk maakt, worden de grondstofprijsschommelingen doorgerekend in de verkoopprijzen.
3 . // informatie voor de aandeelhouders
76
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
// waarde- & risicobeheer
Krediet- en andere financiële risico’s Kredietrisico’s vloeien voort uit de uitgestelde betalingsmogelijkheden die klanten ontvangen. De kredietrisico’s worden meestal afgedekt door kredietverzekeringen die de Groep heeft gecentraliseerd en geharmoniseerd. Sommige risico’s worden echter door de Groep zelf gedragen. De uitwerking van een geïntegreerd(e) kredietverstrekkingspolitiek, -systeem en –management en opvolgingsprocedures wordt continue op punt gesteld. Andere financiële risico’s omvatten voornamelijk risico’s van verlies door een dalende waarde van rente- of wisselkoersposities. In het kader van haar globaal financieel beleid beheert de Groep een portefeuille van financiële derivaten om deze risico’s af te dekken. Het is niet de bedoeling van de Groep om met deze instrumenten deel te nemen in speculatieve of hefboomtransacties. Afgesloten derivatencontracten kunnen variëren doorheen de tijd waardoor zij op balansdatum een invloed kunnen hebben op het financieel resultaat.
Eigendomsschade De verschillende fabrieken en vestigingen van de Groep worden op regelmatige en continue wijze geanalyseerd op hun risico’s aan waardeverlies (risk mapping). In functie van de bekomen bevindingen worden de nodige maatregelen getroffen om enerzijds de risico’s te vermijden of alleszins maximaal te beperken. Anderzijds worden de nodige verzekeringspolissen afgesloten ter afdekking van fysische schade en schade als gevolg van bedrijfsonderbrekingen.
Veiligheid – Gezondheid - Milieu In de verschillende landen in dewelke de Groep actief is, wordt zij onderworpen aan verscheidene veiligheids-, gezondheids- en milieuvereisten. Om tegemoet te komen aan alle minimumeisen maakt Recticel de nodige middelen vrij. De Groep is vandaag van oordeel dat de huidige en redelijkerwijze te voorziene kosten voor het respecteren van alle wettelijke voorschriften zijn ingedekt. Er bestaat geen zekerheid of dit in de toekomst niet zal wijzigen, bijvoorbeeld door een veranderend wettelijk kader.
3. // informatie voor de aandeelhouders
Door de aard van zijn activiteiten blijft Recticel milieurisico’s lopen. De Groep gebruikt potentieel gevaarlijke stoffen en chemicaliën bij productontwikkeling en productieprocessen. Er bestaan risico’s van accidentele verontreiniging. Draaiboeken met precieze handelingsprocedures om zulke crisissituaties en de gevolgen ervan te bestrijden, zijn wijd verspreid in de organisatie.
Intellectuele eigendom Recticel bezit, heeft aanvragen in behandeling voor en heeft tal van patenten die betrekking hebben op een veelheid van producten en softwaresystemen. Daarnaast bezit de Groep ook nog een ruim aantal merkrechten in verschillende landen. Recticel vertrouwt op een combinatie van octrooi-, auteurs- en merkrechten en de wetten op handelsmerken en geheimen, vertrouwelijkheidsprocedures, handelsgeheimen, contractuele bepalingen en licentieregelingen om de eigendomsrechten vast te leggen en te beschermen. Daartegenover staat dat de Groep ernaar streeft om de intellectuele eigendomsrechten van derden scrupuleus te respecteren. Hoewel Recticel er zich niet van bewust is dat er producten de intellectuele eigendomsrechten van derden schenden, is het niet uitgesloten dat deze in de toekomst zulke inbreuken niet kunnen aanklagen.
Liquiditeitsrisico Een liquiditeitsrisico stelt zich wanneer de financiering van de courante werkzaamheden niet meer kan gebeuren tegen aanvaardbare voorwaarden. Hoewel dit risico zich thans niet voordoet, is het nooit uitgesloten dat het zich op termijn niet stelt. Om zulk risico te beperken wordt het treasury beleid van de Groep centraal gevoerd, inclusief een regelmatige liquiditeitsplanning. Daarnaast houdt de Groep voldoende en adequate langlopende werkingsmiddelen aan om de liquiditeitspositie te verankeren.
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
77
/ / waarde- & risicobeheer
Operationele risico’s
Geschillen
Het operationele risico is de kans op schade als gevolg van ontoereikendheden of tekortkomingen in de werkwijzen en systemen, menselijke fouten of externe gebeurtenissen. Operationele risico’s omvatten ook juridische risico’s, die desgevallend kunnen uitmonden in juridische geschillen.
Zie “Voorwaardelijke Activa en Verplichtingen” (rubriek III.6.11 in financiële gedeelte).
Inzake risico’s verbonden aan interne werkwijzen en systemen worden verschillende controleprocedures gebruikt die regelmatig door de Interne Auditafdeling van de Groep worden geëvalueerd, verbeterd en desnoods uitgebreid.
Risico’s bij joint ventures en geassocieerde ondernemingen Hoewel ernaar gestreefd wordt om binnen de Groep de verschillende potentiële risico’s op eenzelfde (maar aangepast aan de aard) wijze te identificeren en te beheren, is dit niet steeds mogelijk of afdwingbaar. In het geval van joint ventures en geassocieerde ondernemingen kunnen er afwijkende visies bestaan met de andere partner(s), waardoor – een volgens de Groep – soortgelijke behandeling van de risico’s kan beperkt worden of zelfs verhinderd worden. De uiteenlopende benaderingen van deze risico’s kunnen leiden tot gevolgen die verschillen met deze die de Groep zou hebben ondergaan of willen ondergaan.
Informatie, communicatie en technologie (ICT) risico’s
Algemene operationele of industriële risico’s worden doorgaans afgedekt door verzekeringscontracten die centraal beheerd worden. De voorwaarden van deze contracten worden op regelmatige basis herbekeken om er zeker van te zijn dat de dekkingen afdoende zijn en aangepast aan de risico’s. De Groep bezit een herverzekeringsfiliaal met als belangrijkste taak de herverzekering binnen de Groep van het eigen risico verbonden aan de franchises, die de externe verzekeringspolissen ten laste leggen van de Groep. De risico’s en onzekerheden waarvoor voorzieningen werden aangelegd bij toepassing van de IFRS regels worden toegelicht onder noot III.5.18. bij het geconsolideerd financieel jaarverslag. Dit betreft meer bepaald de voorzieningen voor geschillen, productwaarborgen, leefmilieurisico’s en reorganisatielasten. De Interne Auditafdeling van Recticel participeert in de implementatie en de naleving van de controleprocedures in brede zin, en verleent haar medewerking aan de fundamentele overdenking van de bedrijfsrisico’s binnen Recticel. De Raad van Bestuur, hierin bijgestaan door het Auditcomité, bepaalt de politiek van de Groep inzake risicomanagement, waarbij rekening wordt gehouden met de omvang van de algemene ondernemingsrisico’s die zij bereid is te aanvaarden.
Vandaag wordt een zeer grote meerderheid van Recticels handelingen en werkwijzen door centraal beheerde informatiesystemen geleid en opgevolgd. Maatregelen werden genomen om hun beschikbaarheid te garanderen.
3 . // informatie voor de aandeelhouders
78
r e c t i c e l / / j a a rv e r s l ag 2 0 0 7
100 <
Recticel UREPP North America Inc. (US)
RebFoam s.r.l. (IT)
26.9 >
Orsa Foam S.P.A. (IT)
Splifar s.a. (BE) Glass Machining Services Ltd. (UK)
ESPE OY (FI)
EWONA OY (FI)
Inorec Japan K.K. (JA) Recticel Foams (Shanghai) Co. Ltd. (CH)
33 > 100 > 100 >
100 > 100 >
50 > 100 >
NINGBO RIS Automotive Interiors Solutions C° Ltd. (CH)
Recticel Iberica s.l. (SP)
100 >
100 >
Recticel Shangai ltd. (CH)
Recticel Interiors North America LLC (US)
(AS) (BE) (BU) (CH) (CT) (CZ) (EST) (FI) (FR) (GE) (GR)
100 >
70 <
100 <
Recticel Foam Corporation Inc. (US)
100
100 <
The Soundcoat Company Inc. (US)
RUS Inc. (US)
100
100
50
1 <
50 <
Austria Belgium Bulgaria China Croatia Czech Republic Estonia Finland France Germany Greece
ESPE Eesti OU (EST)
95 <
51 < 80 < 52 <
Bioflex s.r.l. (RO)
Wenfom AS (EST)
Eurofoam TP s.r.o. (CZ) Eurofoam-BG o.o.d. (BU)
51 < 100 <
Recticel Schlafkomfort GmbH (GE)
Proseat GmbH & C° KG (GE) Recticel Automobilsysteme GmbH (GE)
50 >
50 >
20 > Storm s.r.l. (IT)
(HU) (IT) (JA) (LIT) (LU) (NE) (MO) (PO) (RO) (ROB) (RU) (SE)
Hungary Italy Japan Lituania Luxemburg Netherlands Moldavia Poland Romania Republic of Belarus Russia Serbia
ISPE s.r.l. (IT)
100
80 >
Norditalia Resine s.p.a. (“NIR”) (IT)
C.P.S. s.r.l. (IT)
Transfoam s.l. (SP)
77.58 >
100 >
Transformados Ebaki s.l. (SP)
Ingeniera de poliuretano flexible s.l. (SP)
100 <
Prefoam A.G. (SZ)
50
100
100 >
100 >
51 >
100
100
100
(SLR) (SQ) (SP) (SW) (SZ) (TU) (UK) (US) (UKR)
Slovanian Republic Slovakia Spain Sweden Switzerland Turkey United Kingdom United States of America Ukraine
JR Interiors Verwaltungs GmbH (GE)
70 >
S.I.P. s.r.l. (IT)
JR Interiors GmbH & C° KG (GE)
Recticel Handel GmbH (GE)
70 >
100 <
Recticel Dämmsysteme GmbH (GE)
0.13 >
96,67 <
100 <
60 >
51.01 >
50 >
100 >
100 >
0.02 >
99.98 >
51.72 >
100 >
< Gestind Poland Sp. z.o.o. (PO)
JP Foam Manufacturing s.r.o. (CZ)
35
35 <
Recticel Grundstücksverwaltung GmbH & C° KG (GE)
100 <
100 <
100
KFM-Schaumstoff GmbH (GE) Eurofoam Industry s.r.o. (CZ)
100 > 100 >
Gestind s.p.a. (IT)
Indepol s.l. (SP)
Proseat s.a.s. (FR)
Proseat Verwaltung GmbH (GE)
Proseat Mlada Boleslav s.r.o. (CZ)
99 <
50 <
25.33 <
100 <
100 <
1 <
Profoam Schaumstoff verarbeitung (GE)
100 >
6 <
Eurofoam Bohemia (CZ)
Kingspan Tarec Industrial Insulation n.v./s.a. (BE)
Sembella Gesellschaft GmbH (AS)
Proseat s.r.l. (IT)
Proseat s.a./n.v. (BE)
GM Property s.r.o. (CZ)
50 <
100 <
50 <
51 <
51 <
Akoestikon Geluidsisolatie b.v. (NE)
100
Recticel b.v. (NE)
Recticel Bedding b.v. (NE)
100 > 100 >
Enipur Holding b.v. (NE)
50 >
51 < Rectiflex EPE (GR)
100 >
99.87 <
Recticel International b.v. (NE)
5
97,49 <
100 < Promousse s.a.s. (FR)
Teknofoam Izolasyon Sanayi ve Ticaret a.s. (TU)
100 < Recticel s.a.s. (FR)
XL Literie s.a.s. (FR)
100
Copirel s.a.s. (FR)
100 <
49.92 <
100 >
Teknofoam Greece e.p.e. (GR)
Epeda Werke Rudolf Platte 100 < GmbH & C° KG (GE)
Platte GmbH (GE)
COFEL s.a.s. (FR)
0.08
Recticel Bedding Romania s.r.l. (RO)
Eurofoam Deutschland GmbH Schaumstoffe (NE)
25
Recticel Verwaltung GmbH & C° KG (GE)
Corpura b.v. (NE)
100
Eurofoam M s.r.l. (MO)
Porolon (UKR)
Eurofoam Sunderi d.o.o. (SE)
Bofoam s.r.o. (SQ)
95 >
Eurofoam Gdansk Sp. z.o.o. (PO)
Kerko Sp. z.o.o. (PO)
Eurofoam Kaliningrad o.o.o. (RU)
Litfoam UAB (LI)
JP Foam Manufacturing Sp. z.o.o. (PO)
94 >
50
Recticel Deutschland Beteiligungs GmbH (GE)
Poliflex s.r.l. (RO)
97
Eurofoam b.v. (NE)
Eurofoam Hungary Kft. (HU)
Caria Sp. z.o.o. (PO)
Eurofoam Poznan Sp. z.o.o. (PO)
Recticel Beteiligungsmanagement GmbH (GE)
3.33
100
100
Recticel Holding Noord b.v. (NE)
>
Eurofoam Polska Sp. z.o.o. (PO)
100
Matra AG (SZ)
Recticel Komfort SNU Sp. z.o.o. (PO)
100 <
Poly s.r.o. (SQ)
100 <
51.37 <
BPP s.r.o. (CZ)
Eurofoam Baia Mare s.r.l. (RO)
51 <
100
Eurofoam GmbH (AS)
Le Bed s.a.s. (FR)
Sinfo s.r.o. (CZ)
50 >
100 >
100 >
2.86 <
Recticel Komfortni Spanek s.r.o. (CZ)
97.14
50 <
100 <
Finapal s.a./n.v. (BE)
67.4 <
99.99 <
32.5 <
100 <
100 <
Balim s.a./n.v. (BE)
Flexi Mob Trading s.r.l. (RO)
0.01
Intergroup Coordination Services s.a./n.v. (CZ)
Recticel Interiors s.r.o. (CZ)
Recticel Izolacje Sp. z.o.o. (RO)
AB B. Akesson & C° (SW)
Recticel Aktiebolag (SW)
100 >
100 >
100 >
Recfoam Poliuretan sünger sanayi ve ticaret limited sirkati (TU)
Recticel RE s.a. (LU)
50 >
99 >
Proseat LLP (UK)
Kingspan Tarec Industrial Insulation Ltd. (UK)
Recticel Limited (UK)
100
Recticel (UK) Limited (UK)
51 >
100 >
0,01 >
Recticel International Services s.a./n.v. (BE)
Recticel Czech Automotive s.r.o. (CZ)
<
<
Eurofoam G.E.I.E. (BE) <
50
< <
100 >
< < <
<
Superba-Betten AG (GE)
<
<
100 <
<
Recticel Bedding (Schweiz) (SZ)
<
< <
RECTICEL n.v./s.a. (BE)
>
<
< <
<
<
< > <
100 <
<
<
<
Situatie op 31/12/2007
// organogram
100 <
Recticel UREPP North America Inc. (US)
RebFoam s.r.l. (IT)
26.9 >
Orsa Foam S.P.A. (IT)
Splifar s.a. (BE) Glass Machining Services Ltd. (UK)
ESPE OY (FI)
EWONA OY (FI)
Inorec Japan K.K. (JA) Recticel Foams (Shanghai) Co. Ltd. (CH)
33 > 100 > 100 >
100 > 100 >
50 > 100 >
NINGBO RIS Automotive Interiors Solutions C° Ltd. (CH)
Recticel Iberica s.l. (SP)
100 >
100 >
Recticel Shangai ltd. (CH)
Recticel Interiors North America LLC (US)
(AS) (BE) (BU) (CH) (CT) (CZ) (EST) (FI) (FR) (GE) (GR)
100 >
70 <
100 <
Recticel Foam Corporation Inc. (US)
100
100 <
The Soundcoat Company Inc. (US)
RUS Inc. (US)
100
100
50
1 <
50 <
Austria Belgium Bulgaria China Croatia Czech Republic Estonia Finland France Germany Greece
ESPE Eesti OU (EST)
95 <
51 < 80 < 52 <
Bioflex s.r.l. (RO)
Wenfom AS (EST)
Eurofoam TP s.r.o. (CZ) Eurofoam-BG o.o.d. (BU)
51 < 100 <
Recticel Schlafkomfort GmbH (GE)
Proseat GmbH & C° KG (GE) Recticel Automobilsysteme GmbH (GE)
50 >
50 >
20 > Storm s.r.l. (IT)
(HU) (IT) (JA) (LIT) (LU) (NE) (MO) (PO) (RO) (ROB) (RU) (SE)
Hungary Italy Japan Lituania Luxemburg Netherlands Moldavia Poland Romania Republic of Belarus Russia Serbia
ISPE s.r.l. (IT)
100
80 >
Norditalia Resine s.p.a. (“NIR”) (IT)
C.P.S. s.r.l. (IT)
Transfoam s.l. (SP)
77.58 >
100 >
Transformados Ebaki s.l. (SP)
Ingeniera de poliuretano flexible s.l. (SP)
100 <
Prefoam A.G. (SZ)
50
100
100 >
100 >
51 >
100
100
100
(SLR) (SQ) (SP) (SW) (SZ) (TU) (UK) (US) (UKR)
Slovanian Republic Slovakia Spain Sweden Switzerland Turkey United Kingdom United States of America Ukraine
JR Interiors Verwaltungs GmbH (GE)
70 >
S.I.P. s.r.l. (IT)
JR Interiors GmbH & C° KG (GE)
Recticel Handel GmbH (GE)
70 >
100 <
Recticel Dämmsysteme GmbH (GE)
0.13 >
96,67 <
100 <
60 >
51.01 >
50 >
100 >
100 >
0.02 >
99.98 >
51.72 >
100 >
< Gestind Poland Sp. z.o.o. (PO)
JP Foam Manufacturing s.r.o. (CZ)
35
35 <
Recticel Grundstücksverwaltung GmbH & C° KG (GE)
100 <
100 <
100
KFM-Schaumstoff GmbH (GE) Eurofoam Industry s.r.o. (CZ)
100 > 100 >
Gestind s.p.a. (IT)
Indepol s.l. (SP)
Proseat s.a.s. (FR)
Proseat Verwaltung GmbH (GE)
Proseat Mlada Boleslav s.r.o. (CZ)
99 <
50 <
25.33 <
100 <
100 <
1 <
Profoam Schaumstoff verarbeitung (GE)
100 >
6 <
Eurofoam Bohemia (CZ)
Kingspan Tarec Industrial Insulation n.v./s.a. (BE)
Sembella Gesellschaft GmbH (AS)
Proseat s.r.l. (IT)
Proseat s.a./n.v. (BE)
GM Property s.r.o. (CZ)
50 <
100 <
50 <
51 <
51 <
Akoestikon Geluidsisolatie b.v. (NE)
100
Recticel b.v. (NE)
Recticel Bedding b.v. (NE)
100 > 100 >
Enipur Holding b.v. (NE)
50 >
51 < Rectiflex EPE (GR)
100 >
99.87 <
Recticel International b.v. (NE)
5
97,49 <
100 < Promousse s.a.s. (FR)
Teknofoam Izolasyon Sanayi ve Ticaret a.s. (TU)
100 < Recticel s.a.s. (FR)
XL Literie s.a.s. (FR)
100
Copirel s.a.s. (FR)
100 <
49.92 <
100 >
Teknofoam Greece e.p.e. (GR)
Epeda Werke Rudolf Platte 100 < GmbH & C° KG (GE)
Platte GmbH (GE)
COFEL s.a.s. (FR)
0.08
Recticel Bedding Romania s.r.l. (RO)
Eurofoam Deutschland GmbH Schaumstoffe (NE)
25
Recticel Verwaltung GmbH & C° KG (GE)
Corpura b.v. (NE)
100
Eurofoam M s.r.l. (MO)
Porolon (UKR)
Eurofoam Sunderi d.o.o. (SE)
Bofoam s.r.o. (SQ)
95 >
Eurofoam Gdansk Sp. z.o.o. (PO)
Kerko Sp. z.o.o. (PO)
Eurofoam Kaliningrad o.o.o. (RU)
Litfoam UAB (LI)
JP Foam Manufacturing Sp. z.o.o. (PO)
94 >
50
Recticel Deutschland Beteiligungs GmbH (GE)
Poliflex s.r.l. (RO)
97
Eurofoam b.v. (NE)
Eurofoam Hungary Kft. (HU)
Caria Sp. z.o.o. (PO)
Eurofoam Poznan Sp. z.o.o. (PO)
Recticel Beteiligungsmanagement GmbH (GE)
3.33
100
100
Recticel Holding Noord b.v. (NE)
>
Eurofoam Polska Sp. z.o.o. (PO)
100
Matra AG (SZ)
Recticel Komfort SNU Sp. z.o.o. (PO)
100 <
Poly s.r.o. (SQ)
100 <
51.37 <
BPP s.r.o. (CZ)
Eurofoam Baia Mare s.r.l. (RO)
51 <
100
Eurofoam GmbH (AS)
Le Bed s.a.s. (FR)
Sinfo s.r.o. (CZ)
50 >
100 >
100 >
2.86 <
Recticel Komfortni Spanek s.r.o. (CZ)
97.14
50 <
100 <
Finapal s.a./n.v. (BE)
67.4 <
99.99 <
32.5 <
100 <
100 <
Balim s.a./n.v. (BE)
Flexi Mob Trading s.r.l. (RO)
0.01
Intergroup Coordination Services s.a./n.v. (CZ)
Recticel Interiors s.r.o. (CZ)
Recticel Izolacje Sp. z.o.o. (RO)
AB B. Akesson & C° (SW)
Recticel Aktiebolag (SW)
100 >
100 >
100 >
Recfoam Poliuretan sünger sanayi ve ticaret limited sirkati (TU)
Recticel RE s.a. (LU)
50 >
99 >
Proseat LLP (UK)
Kingspan Tarec Industrial Insulation Ltd. (UK)
Recticel Limited (UK)
100
Recticel (UK) Limited (UK)
51 >
100 >
0,01 >
Recticel International Services s.a./n.v. (BE)
Recticel Czech Automotive s.r.o. (CZ)
<
<
Eurofoam G.E.I.E. (BE) <
50
< <
100 >
< < <
<
Superba-Betten AG (GE)
<
<
100 <
<
Recticel Bedding (Schweiz) (SZ)
<
< <
RECTICEL n.v./s.a. (BE)
>
<
< <
<
<
< > <
100 <
<
<
<
Situatie op 31/12/2007
// organogram
// colofon Recticel N.V./S.A. Olympiadenlaan 2, B - 1140 Brussel T. +32 (0)2 775 18 11 F. +32 (0)2 775 19 90 www.recticel.com
Corporate Communications Manager Sabine Van Hoenacker T. +32 (0)9 368 92 01 F. +32 (0)9 368 78 14
[email protected]
Investor Relations Manager Michel De Smedt T. +32 (0)2 775 18 09 F. +32 (0)2 775 19 91
[email protected]
www.recticel.com
Financiële kalender voor de aandeelhouders Trading update 1° kwartaal 2008
07 mei 2008 (voor beursopening)
Algemene vergadering
20 mei 2008
Betaling dividend (coupon No 14)
30 mei 2008
Bekendmaking resultaten 1° halfjaar 2008
28 augustus 2008 (voor beursopening)
Trading update 3° kwartaal 2008
07 november 2008 (voor beursopening)
Bekendmaking jaarresultaten 2008
06 maart 2009 (voor beursopening)
Trading update 1° kwartaal 2009
07 mei 2009 (voor beursopening)
Algemene vergadering
12 mei 2009
Dit verslag is beschikbaar in het Nederlands, het Frans en het Engels. Ce rapport est disponible en français, néerlandais et anglais. This report is available in English, French and Dutch. Dit jaarverslag is eveneens terug te vinden op www.recticel.com
Creatie: www.linknv.be Vertalingen: Philippe Colmant - Margaret Jelbert Algemene coördinatie: Michel De Smedt Dank aan alle collega’s die op één of andere manier hebben bijgedragen tot de realisatie van dit jaarverslag.
a journey in equilibrium
// colofon Recticel N.V./S.A. Olympiadenlaan 2, B - 1140 Brussel T. +32 (0)2 775 18 11 F. +32 (0)2 775 19 90 www.recticel.com
Corporate Communications Manager Sabine Van Hoenacker T. +32 (0)9 368 92 01 F. +32 (0)9 368 78 14
[email protected]
Investor Relations Manager Michel De Smedt T. +32 (0)2 775 18 09 F. +32 (0)2 775 19 91
[email protected]
www.recticel.com
Financiële kalender voor de aandeelhouders Trading update 1° kwartaal 2008
07 mei 2008 (voor beursopening)
Algemene vergadering
20 mei 2008
Betaling dividend (coupon No 14)
30 mei 2008
Bekendmaking resultaten 1° halfjaar 2008
28 augustus 2008 (voor beursopening)
Trading update 3° kwartaal 2008
07 november 2008 (voor beursopening)
Bekendmaking jaarresultaten 2008
06 maart 2009 (voor beursopening)
Trading update 1° kwartaal 2009
07 mei 2009 (voor beursopening)
Algemene vergadering
12 mei 2009
Dit verslag is beschikbaar in het Nederlands, het Frans en het Engels. Ce rapport est disponible en français, néerlandais et anglais. This report is available in English, French and Dutch. Dit jaarverslag is eveneens terug te vinden op www.recticel.com
Creatie: www.linknv.be Vertalingen: Philippe Colmant - Margaret Jelbert Algemene coördinatie: Michel De Smedt Dank aan alle collega’s die op één of andere manier hebben bijgedragen tot de realisatie van dit jaarverslag.
a journey in equilibrium