jaargang 2008 nummer 2

jaargang 2008 nummer 2

oleth van Logos Shibb

k ra

viezen over m d a od he ern c s ti

e m

ia ed

Ge ef p

Mo

den spraakherken e h k ij nin gel g

Verkrijgbare uitgaven begunstigers

begunst. student

normale prijs

CD-Rom Waarheidsvriend

25,—

20,—

40,— *

Idem jaarabonnement

18,50

14,—

32,— *

8,50

8,50

IVP - CD-ROM

115,—

115,—

165,— *

OpenSjamar

Didachè

11,00

119,—

99,—

139,—

OpenSjamar Library

79,—

79,—

79,—

Module 48000 Teksten

24,—

24,—

39,—

Preekregister module

34,—

34,—

39,—

Bibleworks upd. v.a. versie 6

180,—

180,—

205,—

Bibleworks versie 7

359,—

359,—

399,—

Bibleworks upd. v.a. versie 5

210,—

210,—

235,—

Spraakherkenning versie 9

169,—*

169,—*

245,—*

Spraakherkenning Upgrade

125,—*

125,—*

189,—*

69,—

69,—

155,—

WordPerfect X3

* inclusief verzendkosten, Alle prijzen in euro’s, prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden.

Bureau Stichting Reformatica, p/a Valleistraat 52, 3901 RT Veenendaal Telefoon 0318-624648 Fax 0318-620769 E-mail [email protected] Banknummer 15.41.09.045 t.n.v. Stichting Reformatica

momentopname van onze website

Bezoek onze website www.meetingpoint.org

2

Refomail jaargang 2008 nr. 2

Inhoud

Voorwoord

Areopagus

BESTUURSZAKEN Bestuur

4

Artikel RD

6

Een nieuw nummer ligt voor u. Mogelijk bent u verrast, want u was er bijna aan gewend dat de verschijning van een nieuw nummer langer duurde dan gewenst. Maar we zijn onze begunstigers wel wat verplicht, dus hebben we er druk achter gezet om opnieuw een nummer met een verscheidenheid aan artikelen uit te brengen.

BIJBEL EN KERK

We proberen de doelstelling te handhaven door als stichting adviserend bezig te Online-Bijbel Shibbolet Uitgave van het GBS

6 8 10

zijn, tips en adviezen te geven, voorlichting over ontwikkelingen maar ook bezinnend. Niet dat u dit alles in dit nummer tegenkomt. Eén idee bijvoorbeeld wat op stapel stond is nog niet verwezenlijkt. We willen met een nieuwe rubriek starten waarin we voorlichting willen geven over wat er zich zoal ontwikkelt in de denk- en gedachten- en leefwereld om ons heen. Wie bijvoorbeeld in zijn gemeentewerk betrokken is bij catechese kan soms het gevoel hebben dat er allerlei ontwikkelingen gaande zijn die volledig aan hem voorbijgegaan zijn, of waarvan je niet weet waar ze het over hebben.

PROGRAMMATUUR

Hebben we er bijvoorbeeld zicht op welke mogelijkheden jongeren benutten, Inleiding spraakherkenning

11

Spraakherkenning

12

Tips spraakherkenning

16

Open Office

18

waar ze zich op het internet veelal ophouden, welke informatie ze tot zich nemen en welke (denk)beelden ze steeds weer langs zien komen? We moeten niet vergeten dat de gemiddelde Nederlander 80 minuten per dag op het internet zit (twee jaar geleden was dat nog maar 43 minuten!). Daarbij is multitasken (meerdere dingen tegelijk doen) ook sterk toegenomen. Zestig procent doet het. Het percentage van tijd dat besteed wordt aan het doen van spelletjes op de PC is groter dan aan het lezen van tijdschriften. Veelzeggende dingen! De leefwereld van onze

Boekjes printen

20

gemeenteleden te kennen is net zoiets als met Paulus rond te kijken op de Areopagus.

Adobe DE

22

Printerpoort

22

Een kanttekening moet ik daarbij maken: toen Paulus in Athene was moest hij wachten en had dus de tijd om rond te kijken. Voor ondergetekende is dat niet het geval en daarom doe ik ook een beroep op u, op wat u zelf tegenkomt. Misschien hoort u iets of weet u iets waarvan u denkt: dat zouden anderen ook moeten weten. Het zou fijn zijn als u op die manier kunt meewerken en tips voor die rubriek wilt aandragen. We hopen dat er zo ook door onze begunstigers meegedacht wordt. Bij voorbaat vast hartelijk dank. M. Aangeenbrug

Stichting Reformatica Stichting Reformatica bevordert kennisuitwisseling in reformatorische kerken, gezinnen en onderwijs, d.m.v. software, communicatiemiddelen, voorlichting, advies en informatie Bijdrage per jaar €38.50 (studenten € 18,50) Bestuur Ds. C. v.d. Worp, Wezep, voorzitter (PKN, herv.) Dhr. P. de Wolf, Rijssen, secretaris (Geref. Gem.) dhr. G.M.H. v.d. Werfhorst, Barneveld, penningmeester (PKN, herv.) Ds. M. Aangeenbrug, Barneveld (PKN, herv.)


Dhr. A. van Binsbergen, Veenendaal, (PKN, herv.) Ds. A. Sloof, Woudenberg (PKN, herv.) Bureau Dhr. W.M.J. Muije, Veenendaal (Herst. Herv.) Redactie Ds. M. Aangeenbrug, tel. 0342-413471 E-mail: [email protected] Druk: Torendruk, Nijkerk

3

B ESTUU RSZAKEN

Bestuurszaken

Ook hartelijk dank voor het verlenen van onderdak voor de bestuursvergaderingen.” Hierna overhandigt de voorzit-

Door P. de Wolf, secretaris

ter de heer Schouten een geschenkenbon en een bos bloemen. In de plaats van de heer Schouten wordt de heer G.M.H. van de Werfhorst hartelijk welkom geheten. Hij wordt de nieuwe financiële man van Reformatica. Hij zal samen met de bureaubeheerder de taak cd-rom van 2007 bevat ook de Waar-

oppakken om de Stichting in financieel

heidsvriend van 2006. Meer informatie

opzicht in raad en daad bij te staan.

is te vinden in de webshop op Meetingpoint.org.

Met dit nummer kunnen we gelijk een

Bij de punten van bespreking komt de

De programma’s OpenSjamar en Tekst-

website van de stichting aan de orde. De

register worden nader besproken. De

huidige website is een statisch geheel.

ontwikkelingen van beide programma’s

Al pratende komen we tot de conclusie

vergen voortdurend aandacht. Zij voor-

dat de website een nieuwe lay-out en

zien in een behoefte bij onze begunsti-

een eigentijdse vormgeving moet krij-

gers.

gen. Daarnaast moet de website ook

inzicht geven in de twee afgelopen ver-

Als Stichting Reformatica wordt er

functioneel zijn voor begunstigers en

gaderingen. Allereerst die van 14 maart.

onderzoek gedaan naar de mogelijkhe-

bezoekers. De technici in ons bestuur

Onze voorzitter opende de vergadering

den

zullen een nieuwe opzet gereed maken.

met het lezen van Lukas 23: 33 - 43 en

beogende instelling). Giften aan onze

van

de

ANBI

(algemeen

nut

staat een ogenblik stil bij het lijdens-

stichting zijn dan na aanmelding als

Achter de schermen is al behoorlijk wat

evangelie van de Heere Jezus. Na een

instelling aftrekbaar per 1 januari 2008

tijd

korte overdenking en gebed komen de

voor de begunstiger.

website www.bijbelseplaatsen.nl. Deze

zaken aan de orde. De notulen worden

Het nieuwe nummer van Refomail is

website wordt verder ingevuld zodat de

bekeken en voorzover nodig behandeld.

zojuist verzonden aan de begunstigers.

mensen kunnen zoeken naar bijbelse

Theologia Reformata bestaat 50 jaar. In

Verschillende onderwerpen komen in de

gegevens.

gestopt

in

de

april wordt er een symposium gehou-

Refomail aan de orde, zoals de website

den. Met de Gereformeerde Bond zullen

van de Bijbelse plaatsen, de cd-rom van

Door één van de bestuursleden is een

besprekingen worden gevoerd om even-

de Studiebijbel, sprekende Bijbel met

visiedocument opgesteld om de strate-

tueel gezamenlijk iets van blijvende

Hebreeuws, spraakherkenning en nog

gie voor Reformatica voor de komende

waarde op te zetten.

veel meer. De publiciteitscommissie is al

jaren beter en duidelijker uit te voeren.

weer bezig met een nieuw nummer wat

Hoe kunnen we gebruikers, begunsti-

Naar aanleiding van de ingekomen en

voor de zomervakantie hoopt te ver-

gers en kerkleden nog meer helpen bij

uitgegane stukken wordt opgemerkt dat

schijnen.

het gebruik van software op de compu-

er weer enkele begunstigers hun begun-

ter? Het gaat toch om het verbreiden van Bij het punt bestuursverkiezing wordt

het Evangelie. Het blad Refomail wil de

afscheid genomen van de heer Schou-

begunstigers op weg helpen bij de

ten. Hij heeft te kennen gegeven zich

beschikbare en nuttige programma’s. De

besproken. De kas-

niet verkiesbaar te willen stellen voor

vraag komt dan naar voren ‘Wat ont-

controle over 2007

een nieuwe zittingsperiode. De voorzit-

breekt er nog voor de predikanten om

stiging hebben opgezegd. Hierna worden de reguliere punten

zo

spoedig

ter geeft in enkele woorden weer wat hij

een preek voor te bereiden?’

mogelijk

worden

als penningmeester in de afgelopen vier

Onderstaande punten willen we als

zal

uitgevoerd. Inmid-

jaar voor onze Stichting heeft betekend.

bestuur verder uitwerken:

dels is ook de digi-

“We zijn u veel dank verschuldigd. U was

- Welke toegang biedt de universiteitsbi-

tale versie van de

evenwichtig in het nemen van finan-

Waarheidsvriend

ciële besluiten. Ook hartelijk dank voor

- Wat is onze positionering, voor welke

2007 gereed gekomen. De cd-rom zal zo

alle administratieve werkzaamheden in

identiteit staan we.- Kunnen we een

spoedig mogelijk worden verzonden. De

samenwerking met de bureaubeheerder.

website voor gemeenten opzetten met

4

bliotheek?


B ESTUU RSZAKEN een eigen beheersprogramma. - Een forum voor jongeren op de website

ken. Enkele vragen worden bij de reali-

van Reformatica zullen bij dit overleg

satie van het opstellen van de cd-rom

aanwezig zijn.

- vragen stellen over de preken

geplaatst. Zijn we zo op de goede manier

- Pagina met woorden

bezig? Kan dit proces nog verbeterd wor-

Binnen het bestuur wordt gewerkt aan

- verwijzingen naar sites of documenten

den? En hoe kunnen we meer mensen

de opzet van een nieuw logo voor Refor-

De drie kerntaken uit het visiedocument

van de cd-rom gebruik laten maken?

matica. Met het uitgangspunt van het

zijn: internet – digitalisering – software.

Meer informatie over de cd-rom van de

nieuwe logo wordt ook de huisstijl van

We willen bij deze kerntaken de nadruk

Waarheidsvriend treft u aan in de webs-

Meetingpoint gerestyled. De uitkomst

leggen op praktische tips.

hop van Meetingpoint

van het logo en de huisstijl van de web-

Tot zover deze vergadering, die uiteraard

(http://www.meetingpoint.org/shop.php).

site zullen te zijner tijd worden bekend

met gebed besloten werd.

Er zal op uitnodiging van de Kamer van

gemaakt. Aan de website Bijbelse plaat-

Koophandel door een van ons een semi-

sen

(http://www.bijbelseplaatsen.nl/)

Dan de vergadering van 30 mei.

nar worden bezocht over het onderwerp

wordt hard gewerkt. Ds. R. van den Berg,

Bij de opening leest onze voorzitter Ds. C.

“Wetten en regels voor stichtingen en

ontwerper van deze site, zal zelf mee-

van de Worp Hand. 2:37–47. De woorden

verenigingen”.

werken aan de invulling ervan. Veel

in dit gedeelte zijn een reactie op de

wordt van deze website gebruikge-

preek van Petrus. Het is een preek die in

De penningmeester geeft in samenwer-

maakt.

“betoning van geest en kracht uit de lijn

king met de bureaubeheerder een over-

Het artikel over de media als reactie op

der profeten” voortkomt. Het is ook een

zicht van de financiële resultaten aan de

de

preek in alle eenvoud uitgesproken, zon-

hand van het journaal en de kolommen-

Gemeente, wat geplaatst is op 3 april

der opsmuk. Het is een prediking van

balans. De resultaten over de periode

2008 in het Reformatorisch Dagblad, is

het Woord tot in verslagenheid en in

van begin januari tot eind mei zijn posi-

een goed initiatief geweest om de

ootmoed gebrachte jongeren en oude-

tief te noemen.

naamsbekendheid van Reformatica ver-

ren. Ze zijn in verlegenheid gebracht

De nieuwe Refomail zal ongeveer half

der te vergroten.

synode

van

de

Gereformeerde

door de prediking “Bekeert u”. De beke-

juni gereed komen. Half juli zal dit in de

De volgende vergadering wordt gepland

ring en de vergeving der zonden zijn een

bus liggen.

op 5 september 2008. Nadat alle punten

gave van de Heilige Geest. God wil zo

Met enkele afgevaardigden van de

van de agenda behandeld zijn, gaat dhr.

Zijn werk doen, te beginnen in de krin-

Christelijk Gereformeerde Kerk zal bin-

Van Binsbergen voor in gebed. Hierna

gen van mensen te Jeruzalem, naar

nenkort worden overlegd hoe de inhoud

wordt de vergadering, die stond in het

Judea, tot Samaria en tot aan de einden

van het weekblad “De Wekker” gedigita-

teken van saamhorigheid en eensge-

der aarde. De verkondiging van het

liseerd kan worden. Drie bestuursleden

zindheid, gesloten.

Evangelie gaat door. De mensen in Jeruzalem waren volhardend. Tot twee keer wordt het woord ‘volhardende’ in dit gedeelte genoemd. Het volharden is een aansporing om vol te houden. Het is ook een oproeien tegen de stroom van de wereld en de kerk. Dat wij ook zo zouden mogen volharden in de leer van de Apostelen en in de breking des broods. Dan zal de Heere ook Zijn zegen geven over het Evangelie van het kruis en opstanding, over zonde en vergeving van zonden. Tot zover een geestelijke overdenking, die bij een zakelijke vergadering ook zo noodzakelijk is. De notulen van de vergadering 14 maart 2008 worden na enkele redactionele wijzigingen goedgekeurd en ondertekend. Binnen het bestuur wordt het digitaliseren van de Waarheidsvriend nader bekeRefomail jaargang 2008 nr. 2

5

BIJBEL & KERK

Geef praktische adviezen over moderne media Om moderne media op een verantwoorde manier te gebruiken zijn praktische en concrete handreikingen noodzakelijk. De reden hiervoor is dat men door praktisch advies eerder inziet wat de succes- en faalfactoren zijn. Door dit vroegtijdig te doen, kunnen de kansen van de moderne media beter benut worden.

Bijgaand artikel verscheen op 3 april in het Ref. Dagblad van de hand van onze voorzitter ds. C. v.d. Worp. Dit n.a.v. een schrijven vanuit de commissie moderne media van de Gereformeerde Gemeente. Op 28 maart verscheen van hun hand een visiedocument, naar de mening van het bestuur echter te weinig een praktische handreiking.

gen. Wij omarmen de media dan niet, maar uit genade omarmt God ons, zodat wij onze armen mogen uitstrekken naar de media om de altijd vernieuwende en rijke Boodschap over te dragen. Ten slotte, laat de commissie de visie

Een voorbeeld van een praktische hand-

mediagebruik te geven. Zomaar enkele

verder uitwerken met praktische en con-

reiking is het aangaan van een gefun-

voorbeelden: Via (mobiel) internet zijn

crete handreikingen.

deerd gesprek. Daarin is het van belang

mensen te bereiken met het Evangelie.

Daarbij mogen ze biddend wijsheid

om de gevaren te schetsen, maar ook om

Preken zijn te downloaden op mobiele

afsmeken van God die mildelijk geeft en

kansen te noemen. Een goed, open en

telefoons, via internet kunnen predi-

niet verwijt (vg. Jak. 1:5). Juist in die weg

eerlijk gesprek doet wonderen. Echter,

kanten jongeren bereiken en gemeente-

van afhankelijkheid wil God in Zijn

een gesprek alléén heeft niet het

leden kunnen via de website van de

grote genade aan mensen wijsheid

beoogde effect. De toon van te veel

plaatselijke kerk op de hoogte blijven

geven om verantwoord om te gaan met

gesprekken kan dan overgaan in een

van het kerkelijke leven.

de moderne media. Vanuit een intiem

ingesprektoon, met alle negatieve bijge-

leven met God zal Hij dan nieuwe wegen Behalve dat verdient internet ook aan-

openen om praktische adviezen te geven

Daarom is het verstandig om ook con-

dacht om op een onconventionele wijze

voor een verantwoord gebruik van de

crete mogelijkheden van verantwoord

het Evangelie door te geven en uit te dra-

moderne media.

luiden van dien.

Bijbelteksten, formulieren en belijdenisgeschriften

Alles op één plek - voor úw gemak Door M. Aangeenbrug

In ons werken binnen de kerk hebben

- Een psalmvers nodig? Ergens op onze

we er vaak behoefte aan tijdens het

pc moeten ze staan. Even zoeken en

omloop waarin nogal wat fouten voorkomen.

schrijven van een bepaald stuk om tekst

zodra we de gezochte psalm gevon-

- Een stukje citeren uit een van onze

van elders te citeren.

den hebben nemen we die over. Er

belijdenisgeschriften of uit een van

- Een bijbeltekst nodig? We openen het

niet over nadenkend of de psalm wel

de formulieren? Dan moeten we mis-

bijbelprogramma, zoeken de tekst en

100% overeenkomt met de juiste

schien op zoek gaan of typen het

met plakken en knippen komen we

tekst.

gewoon handmatig in. Anders zijn we

een eind verder.

Er zijn namelijk ook bestanden in

te veel tijd kwijt.

6


BIJBEL & KERK wel je dan tijdens de preek niet kunt zeggen: zoals u in vers 16 ziet staan ...

Zoeken Ook zijn er nog meer mogelijkheden, bijvoorbeeld om de leesbaarheid te vergroten door niet alle woorden achter elkaar door te schrijven. Ook kan het lettertype vergroot of verkleind worden, het kan direct afgedrukt worden of in de ingestelde tekstverwerker op de eigen pc geopend worden. Of als PDF-bestand. Dezelfde selecties kunnen ook bij alle andere aanwezige teksten toegepast worden. Wanneer bijvoorbeeld de nummering van de tekst is uitgeschakeld, staat bij een catechismuszondag niet

Specificeren

steeds vermeld (bijv.) “vraag 3” en “ant-

om eens te kijken of het mogelijk was

Op het eerste gezicht is het een kwestie

woord 3”, maar leest u gewoon de tekst.

een CD-ROM te ontwikkelen waarop al

van het juiste bijbelboek kiezen, het

Ook de zoekfunctie is heel ingenieus

Het waren allemaal redenen voor ons

deze gegevens aanwezig waren. Daarbij

hoofdstuk, de psalm of de zondagsafde-

aangebracht. Wanneer je een woord

hebben we ook pogingen ondernomen

ling van de catechismus en dan gewoon

zoekt kun je aangeven of je dat in de Bij-

om de herziene formulieren op te

kijken wat er op het scherm komt en

bel wilt zoeken (met een maximum van

nemen, maar het Boekencentrum gaf

eventueel plakken en kopiëren.

100 weer te geven resultaten), in de psal-

ons daarvoor (nog) geen toestemming.

Maar let op! Men kan hierin zelf vooraf

men en gezangen, de catechismus of

Intussen waren we ook bezig met de

de nodige variatie in aanbrengen.

waar dan ook. Alle aanwezige bestanden

herontwikkeling van een andere web-

of groepen bestanden (de psalmen, belij-

daarbij

We hebben bijvoorbeeld een gedeelte

denisgeschriften) zijn apart te selecteren

bleek dat de persoon die de techniek

nodig uit de brief aan de Efeziërs, Ef. 3:

De zoekfunctie is wel een ‘eenvoudige’

voor zijn rekening neemt (Kees Corne-

14-21. We kiezen het bijbelboek en het

functie, je kunt geen combinaties van

lisse) zelf een complete website heeft

hoofdstuk en kunnen zo de gevraagde

woorden maken. Maar voor een snelle

opgezet, waarop het volledige gerefor-

selectie vinden. Maar we kunnen ook

zoektocht uitstekend geschikt.

meerde Kerkboek is opgenomen inclu-

bovenin de adresbalk de benodigde ver-

Het gebruik van een wildcard is wel

sief de Bijbel in de Statenvertaling.

zen extra aangeven. Dat gaat als volgt:

mogelijk. Zoek je bijvoorbeeld op “uit-

we hebben Ef. 3 gekozen. In de adres

verk*” dan levert dit als resultaat 45 ver-

balk staat nu:

meldingen op, waarvan 16 in de psal-

stichting - naar wij aannemen - toegang

http://www.online-bijbel.nl/bijbel-

men

heeft tot het internet leek het ons veel

boek/Efeziers/3/

tweemaal in de catechismus, viermaal in de belijdenisgeschriften, twintigmaal

site

(bijbelseplaatsen.nl)

en

Aangezien iedere begunstiger van onze

praktischer de ontwikkeling van onze

Daarachter kunnen we nu de verzen

CD-ROM (voorlopig) te staken en te ver-

opgeven. Als volgt:

wijzen naar deze website met zijn over-

http://www.online-bijbel.nl/bijbel-

vloedige inhoud:

boek/Efeziers/3/14-21

www.online-bijbel.nl

Verder kunnen we ook nog de opmaak

Het is de moeite waard deze in uw favo-

beïnvloeden.

rieten op te nemen. Op deze wijze hebt u

Onderaan de pagina zien we namelijk de

direct alles bij elkaar. Mogelijk is er

keuzemogelijkheid om de nummering

iemand in uw gemeente die - wanneer

naast de tekst, in de tekst of helemaal

nodig - een liturgie in elkaar zet. Verwijs

niet te tonen.

hem of haar dan direct naar deze site,

Het kan bijvoorbeeld in een schriftge-

het lijkt me niet meer van deze tijd dat

deelte in een liturgie een keuze zijn om

iemand

de versnummers niet weer te geven. Het

met

het

open

psalmboek

ernaast verzen over gaat zitten typen. Refomail jaargang 2008 nr. 2

(uitverkoren,

uitverkorenen),

leest in ieder geval prettiger mee, alhoe7

BIJBEL & KERK

Tipjes

Tip

in de Dordtse leerregels en tweemaal in

maker van de site daarover nog van

de ziekentroost. Overigens valt het hier-

gedachten wisselen.

bij op dat de Dordtse leerregels niet

Dat de maker van de site de oprechte

onder het kopje belijdenisgeschriften

bedoeling heeft dat de inhoud van het

zijn opgenomen.

Woord en alle belijdenisgeschriften

* Backup register

Deze staan apart. Terwijl aan de andere

makkelijk ter beschikking komt blijkt

Het register openen we door het via

kant onder de belijdenisgeschriften de

uit de allerlaatste zin op de pagina: de

start, uitvoeren met register.exe te

wet des Heeren staat. Een niet gebruike-

kopierechten zijn niet aan ons: we wil-

openen. Wanneer we het voor de eer-

lijke opsomming. We zullen met de

len de inhoud juist verspreiden!

ste keer doen, bevinden we ons helemaal boven aan een mappenstructuur.

Wanneer

dit

beginpunt

geselecteerd is kan in het menu geko-

Hebreeuws en Grieks in uw teksten

zen worden voor “exporteren”. Overigens kun je ook later, wanneer je op een bepaalde sleutel staat deze apart lijke backup (zo noemen we dat dan)

Shibboleth van Logos

heeft als extensie (achter de punt)

door ds. A.J. v.d. Herik

exporteren. Een gehele of gedeelte-

reg. Wanneer een totale backup of een aparte sleutel met deze extensie later teruggezet moet worden hoef je

Problemen met accenten

alleen maar op dat bestand met

Eén van de moeilijkste opdrachten voor

hebreeuws te schrijven en geaccentu-

extensie reg dubbelklikken. Simpel

een tekstverwerker is, om op een fat-

eerd Grieks!

genoeg. Wel moet je weten waar je

soenlijke manier Grieks of Hebreeuws

Het programma is gratis te downloaden

het hebt neergezet.

op het scherm te krijgen.

met de bijbehorende fonts.

* Registeraanpassingen

TrueType font en Unicode is dat wel ver-

Werking

We gaan in deze kolommen met tips

beterd, maar nog steeds blijft het een

De interface van het programma is dui-

wat nader in op aanpassingen in het

hele toer, zeker als het gaat om accenten

delijk (het is meteen een aanduiding hoe

register. Er wordt altijd heel sterk

en vocalisatie.

de volgende Logos-versie eruit zal zien):

voor gewaarschuwd daar niet mee

Logos Research Systems heeft daarvoor

weinig knoppen en toch alle mogelijk-

aan de slag te gaan als u niet terzake

een handige tool ontwikkeld. Hij heet

heden.

kundig bent. Toch is dit vaak meer

Shibboleth. Het is een apart program-

Boven in het scherm zien we links een

bangmakerij, aangezien u via het

maatje dat op een heel eenvoudige wijze

knop om te kiezen in welke taal we wil-

ons in staat stelt om gevocaliseerd

Met de komst van Windows met

register heel snel aanpassingen kunt doorvoeren

die

vanuit

het

pro-

gramma vaak niet in te stellen zijn. We gaan niet te diep in op de opbouw van het register, maar gaan direct aan de slag. De bangmakerij komt hieruit voort dat een wijziging in het register niet is terug te draaien (met bijv. CTRL-Z, uiteraard wel door handmatig te wijzigen). Daarom wordt zeker de eerste keer geadviseerd altijd een backup van het register te maken, alvorens wijzigingen aan te brengen.

8


BIJBEL & KERK Het invoerscherm

Tip

Het invoerscherm is eenvoudig. Je kunt

Tipjes

in het onderste venster typen (of klikken op het toetsenbord, of er naast klikken op de verschillende mogelijkheden. Zo

* Snel zoeken

stel je geaccentueerd en gevocaliseerd

Bij de oefening waarbij we een sleutel

de tekst samen). Het gegeven voorbeeld

aanpassen zag u al dat wanneer u een

is in het Hebreeuws, maar ook Grieks is

sleutel opent er soms een hele lange

goed mogelijk. Al met al heeft het pro-

lijst nieuwe sleutels verschijnt. U

gramma een voor zich sprekende wer-

moet dan weer scrollen en zoeken.

king.

Maar wanneer u bovenaan staat in een rij en u moet bijvoorbeeld naar de

Downloaden

sleutel ‘Microsoft’ kunt u ook gewoon

len schrijven (tot Ethiopisch toe). Daar-

Het programma is te downloaden

op het toetsenbord de letters begin-

naast is de knop voor keuze van unicode

op. http://www.logos.com/shibboleth.

of asci. Windows ondersteunt unicode.

nen in te typen. Dus: m-i-c. Dit moet wel vlot achter elkaar gebeuren. Wan-

Met unicode kun je alle karakters krij-

Opmerkingen:

neer u eerst de m in typt en vervol-

gen in elk lettertype, bijvoorbeeld Arial

- Wie met Windows XP werkt, moet eerst

gens wacht en even later de I, dan

of Times New Roman.

Windows Net Framework 3.0 downlo-

gaat de keuze naar de eerstvolgende

Zo kun je gewoon doortypen in je eigen

aden. Op dezelfde site aanwezig.

sleutel die met een i begint.

lettertype en ondertussen Hebreeuws

- Volgens de auteur biedt Corel Wordper-

invoegen.

fect – helaas! - (nog?) geen ondersteu-

* menu’s uitklappen

ning van Unicode. Open Office wel. De

Voorheen werd het menu Start over

De twee ronde buttons zijn resp. de

redactie gebruikt WordPerfect X13 en

meerdere kolommen weergegeven,

daar werkt het zonder problemen.

als het meer koppelingen bevatte dan

kopieer- en plakbutton. Hiermee wordt het resultaat van onze invoer (zie bene-

- Wanneer u het programma via Firefox

den) gekopieerd, zodat we het kunnen

downloadt

plakken (vanuit de tekstverwerker met

pagina eerst onder IE-tab laden!

moet

u

de

genoemde

er in pasten. Wanneer er nu teveel programma’s aanwezig zijn zullen er onder- en bovenin het menu scrol-

CTRL-V) in de tekstverwerker. Of zodat

- De installatieprocedure is zoals vaker

lknoppen komen. Wellicht hebt u lie-

we de zin of het woord (nogmaals) kun-

weer eens brutaal en bepaalt zelf waar

ver de oude situatie en zodoende een

nen plakken in het venster van shibbo-

de bestanden worden neergezet. Je

duidelijk overzicht. Om dit te active-

leth zelf.

hebt er geen enkele invloed op en een

ren kiest u in het register allereerst de

Let erop, dat hebreeuws enkele tekens

vreemde mappenstructuur nestelt zich

sleutel met de naam HKEY_LOCAL_

ervoor en erna krijgt in de tekstverwer-

ergens op de schijf. Bij het verwijderen

MACHINE. Open deze door erop te

ker. Die moeten handmatig, of met een

van het programma blijft er zodoende

dubbelklikken of gewoon via het toet-

zelfgemaakte macro, verwijderd wor-

een rest achter.

senbord met het pijltje naar rechts. Er

den.

- Al met al werkt het simpel en fantastisch!

verschijnen een aantal sleutels. Zoek de sleutel met de naam Software, vervolgens weer openen en dan steeds achtereenvolgens de volgende sleutels: Microsoft / Windows / CurrentVersion / Explorer / Advanced. Kies dan (op de menubalk) bewerken/ nieuw/tekenreekswaarde. In de rechterhelft ziet u nu een nieuwe zogenaamde sleutel verschijnen. Noem deze StartMenuScrollPrograms (let op de hoofdletters). Druk op enter. Nu geven we deze sleutel nog een waarde.

Dubbelklik

en

geef

als

waarde False op. Bevestig met OK. Het zou nu moeten werken. Refomail jaargang 2008 nr. 2

9

BIJBEL & KERK

Bijbelprogrammatuur in Nederland

Uitgave van het GBS door ds. A.J. v.d. Herik

Bijbelsoftware

Modern

sentatie wel eens een stukje uit ons

Dat ons land niet voorop loopt in het

Ik was dan ook blij verrast toen ik de cd-

kerkboek citeert (en daarvoor wat van

ontwikkelen van up-to-date Bijbelsoft-

rom van de GBS in handen kreeg. De GBS

Internet “afplukt”), doet er normaal

ware is een feit dat niet te loochenen is.

– die voor velen het synoniem was van

gesproken altijd goed aan, om even te

Wie vaak met buitenlandse Bijbelpro-

ouderwetsheid– laat zich nu van een

kijken of alle punten, komma’s en

grammatuur werkt, slaakt nog wel eens

totaal andere kant zien.

hoofdletters wel goed staan. Wie echter

de verzuchting: waarom hebben we

Ze hebben namelijk hun Bijbeluitgave

de digitale uitgave van de GBS gebruikt,

zoiets niet in het Nederlands.

met kanttekeningen en kerkboek op een

kan er zondermeer vanuit gaan dat het

Weliswaar heeft bijvoorbeeld een pro-

prachtige manier in digitale vorm uitge-

goed zit met de tekst! Voor iemand die

gramma als Logos (Libronix) een Neder-

geven. De inhoud, lay-out en program-

liturgieën maakt, een hele zorg minder!

landse interface en helpfunctie, maar de

matuur wekken oprechte bewondering.

Ook zijn er teksten opgenomen die nor-

boeken ervan zijn echter bijna uitslui-

maal gesproken niet in een programma

Inhoud

voorkomen:

Nederlandse Bijbels). Een uitgave van de

Allereerst de inhoud. Omdat de GBS

samenvattingen van elke Bijbelhoofd-

kanttekeningen en het kerkboek in

jarenlange ervaring heeft in het uitge-

stuk.

tend in het Engels (behalve enkele

bijvoorbeeld

de

korte

Libronixformaat zit er voorlopig niet in.

ven van Bijbels, is de tekst die in de digi-

Er zijn natuurlijk wel andere program-

tale editie wordt gebruikt, een geheel

De lay-out

ma’s in het Nederlandse taalveld, maar

gescreende tekst: je komt er niet zo

De gebruikte kleuren – onder meer licht-

deze benutten meestal niet de nieuwste

gemakkelijk een foutje in tegen. En dat

en donkerblauw - zorgen voor een rustig

ontwikkelingen als het gaat om compu-

geldt zowel voor de Bijbeltekst, als de

beeld: overzichtelijk en gemakkelijk om

tertechnologie. Verder zijn de meegele-

tekst van de berijmde psalmen en belij-

te lezen.

verde Nederlandse teksten niet altijd

denisgeschriften.

Het programma heeft een heel overzich-

foutloos.

Wie bijvoorbeeld in een PowerPoint-pre-

telijke interface. Via het linker navigatievenster kunnen we via bladwijzers gemakkelijk

naar

de

verschillende

onderdelen manoeuvreren. Het leesvenster is eveneens overzichtelijk opgebouwd. Links de tekst, en rechts de kanttekeningen. Verwijsteksten zijn blauw weergegeven. Dit betekent dat je erop kunt klikken en zo naar de betreffende tekst kunt gaan. Ook kun je er met je muis gewoon op gaan staan (zonder te klikken). Dan opent zich een klein

pop-up

venstertje

met

de

betreffende tekst. De rood gearceerde tekst is de tekst die op dat moment actief is. Wie verschillende dingen naast elkaar wil opzoeken, kan dat heel gemakkelijk doen. Voor elke nieuwe opdracht, wordt 10


P RO G R A M M AT U U R een apart tabblad geopend. Zo kun je

treffers op: namelijk in de kanttekenin-

gemakkelijker Bijbelstudie doen.

gen op Openb. 11:3 worden Calvijn en

Het rechtervenster bied via tabs ook de

Luther genoemd. In de kanttekeningen

mogelijkheid

te

op 12:5, 14:9 en 16:3 komt alleen de

maken. En verschillende dingen te

naam Luther voor. ’t Is maar dat u het

kopiëren en samen te voegen!

weet! Al met al een prachtig programma.

om

aantekeningen

Vereisten Het programma werkt onder Windows XP en Vista. Wie donateur is van de GBS of predikant is, kreeg het programma gratis thuisgestuurd. Wie het wil kopen, ster. Je kunt zoeken op teksten, kantte-

kan dat voor € 5,- bij de Gereformeerde

keningen, Bijbelboekintroductie, etc. Zo

Bijbel Stichting in Leerdam doen.

is het mogelijk om in de kanttekeningen

We hopen dat dit GBS-programma een

te zoeken naar het voorkomen van

nieuwe trend zet in de ontwikkelingen

Geavanceerd zoeken

woorden. Een klein voorbeeldje. De zoek-

van goede Nederlandse Bijbel software-

Het rechter ondervenster is het zoekven-

opdracht “Calvijn Or Luther” levert 4

programmatuur!

Van preferred naar professioneel

Basishandelingen Velen onder ons hebben het inmiddels ontdekt: het opstellen van een tekstdocument door middel van spraak gaat tot

Mogelijkheden van een echte spraakherkenning

driemaal sneller dan met behulp van het toetsenbord. Toch is daarmee nog niet alles gezegd. Ongemerkt typen en muizen wij wat af, op zoek naar het juiste document, bij het ingeven van gegevens in ons bijbelprogramma, bij het vinden van de juiste informatie op Internet, om

door ds. G. van Wijk

zomaar een aantal basishandelingen te noemen. Welke bijbelverzen zijn er, met dat ene specifieke woord? Bijbelpro-

Binnen grote bedrijven is men er al achter: tijdwinst wordt met name merkbaar waar terugkerende operaties worden geautomatiseerd. Inmiddels wordt het hele factureringsproces geleid door macro’s van hoog niveau. Met de beruchte “druk op de knop” verwerken ICT systemen het hele proces en heeft de werknemer zijn handen vrij om ander nuttig werk te verrichten. “Multi-tasking” noemt men dat met een deftig woord. Feit is dat door gebruik te maken van macro’s de beschikbare tijd per werknemer efficiënter kan worden gebruikt. Bovendien vereist een vooropgezet proces van de werknemer minder concentratie en wordt de kans op fouten verkleind. De vraag dient zich aan: kunnen macro’s ook het werk in de pastorie vereenvoudigen? Zeker weten. Refomail jaargang 2008 nr. 2

gramma openen, specifieke woord in het zoekvenster intikken, met de muis de gewenste knoppen indrukken, naar boven en beneden scrollen, enzovoorts... Wat zou het handig zijn als slechts één spraakcommando voldoende was - bijvoorbeeld “zoek in de bijbel” - om het zoekresultaat meteen voor u te hebben. Wel, dat kan. Daarover gaat dit artikel. De mogelijkheden van Dragon NaturallySpeaking Professional.

Prijskaartje Tot op heden is deze uitvoering onder ons onbesproken gebleven. Niet dat deze niet interessant zou zijn, integendeel. Het is het paradepaardje vanuit de 11

P RO G R A M M AT U U R de

de meesten onder ons toch iets te gortig.

inventarisatie van het aantal geïnteres-

prijsstelling was het probleem. Toegege-

spraakherkenningswereld.

Maar

Wellicht dat deze laatste factor nog is te

seerden, kunnen wij het bedrag met

ven, de uitgave wordt eenmalig gedaan,

verzachten. Voordat wij echter tot een

honderden euro’s naar beneden bijstel-

daarna maakt het niet meer uit of u later

“kosten-baten analyse” komen, willen

len... Voor bestelling, suggesties, overleg

een upgrade aanschaft binnen de prefer-

wij in de volgende artikelen eerst eens

of advies of kunt u terecht bij:

red-lijn of de professionele-lijn, de

kijken naar “de baten”. Mocht u daarna

Ds. G. van Wijk, Dordrecht

upgrade prijs blijft hetzelfde, maar een

enthousiast geworden zijn, neemt u dan

E-mail: [email protected]

eerste uitgave van rond de € 900 is voor

contact op met ondergetekende. Na

Telefoon: 078 - 613 75 73

Werken met de snelheid van het geluid...

Mogelijkheden van de professionele editie door ds. G. van Wijk

Baten

met een archiveringssysteem voor de

met adresgegevens en verdere persoon-

Wat heeft de professionele editie wat de

pastorale bezoeken en niet te vergeten

lijke gegevens met slechts één com-

preferred gebruiker missen moet? Het

de theologische bibliotheek. Voor elk

mando in een tekstdocument invoegen.

belangrijkste verschil is dat de professio-

specifiek programma zijn binnen de pro-

Of een briefhoofd, uw naam of andere

nele editie uitgerust is met een macro-

fessionele editie commando’s op te stel-

standaardzinnen.

mogelijkheid. En dat is niet zomaar een

len die een macro in werking zetten.

Zet daartoe deze gegevens in een tekst-

kleine plus op de preferred editie. Nee,

blok en geef vervolgens het commando

deze ene uitbreiding geeft ongekende

Concreet

“maak dat sneldictaat”. In het venster

mogelijkheden binnen talloze toepas-

Hoe ziet een dergelijk macro er uit? Bin-

van de “opdrachtnaam” hoeft u dan

singsgebieden. Want een macro is in

nen het “opdrachtencentrum” heeft de

alleen nog maar het commando te defi-

staat een hele reeks computerhandelin-

professionele gebruiker naast de “tekst

niëren, bijvoorbeeld “eigen gegevens

gen voor zijn rekening te nemen. Nor-

en afbeeldingen” - dat heeft de preferred

invoegen”. Het aantal tekstblokken dat u

maalgesproken zou u handmatig met

gebruiker ook, het zogenaamde sneldic-

definiëren kunt, is onbegrensd. Zo is het

behulp van de muis en het toetsenbord

taat - nog andere keuzemogelijkheden.

bijvoorbeeld mogelijk om alle 1472 ver-

de handeling moeten uitvoeren maar

Dat zijn achtereenvolgens de “macro

zen uit de Psalmberijming van 1773 met

deze reeks is binnen een macro te defi-

opname”, de “stap voor stap” variant en

de Enige Gezangen te definiëren. Het

niëren, zodat de computer dat volauto-

voor

de

geven van het commando bij het uitwer-

de

gevorderde

gebruiker

matisch voor u doet. Trefzeker, maar ook

“geavanceerde scripts”. Deze vier ver-

ken van uw liturgie “Psalm 42 vers 1

pijlsnel. Zo snel, dat u de verschillende

schillende macrotypen met elk hun

invoegen”,

dialoogvensters die u normaalgespro-

mogelijkheden, voor- en nadelen, neem

bekende ‘t Hijgend hert volledig afge-

ken zou moeten doorlopen, niet eens te

ik één voor één met u door.

drukt.

zien krijgt. Binnen Dragon NaturallySpe-

geeft

ons

meteen

het

U zult met dat project echter een week of

aking hebt u weliswaar de beschikking

I. Tekst en afbeeldingen

twee bezig zijn voordat u deze 1472 com-

over honderden standaardcommando’s

Zoals gezegd is de “tekst en afbeeldin-

mando’s hebt ingevoerd. Dat is dus niet

waar u goed mee uit de voeten kunt,

gen” macromogelijkheid ook binnen de

handig. Het vervelende is bovendien dat

is

preferred editie aanwezig. Wellicht dat u

elke preferred gebruiker dat zelf zal

begrensd. Zeker als het gaat om relatief

een aantal van deze sneldictaten inmid-

moeten doen, omdat deze commando’s

onbekende programmatuur. Velen van

dels hebt aangemaakt. U kunt bijvoor-

niet - in tegenstelling tot wat met de

ons zijn werkzaam met bijbelsoftware of

beeld uw groet onderaan een schrijven

professionele versie mogelijk is - uitwis-

maar

12

het

aantal

commando’s


P RO G R A M M AT U U R selbaar zijn met andere gebruikers. Voor

van de meest gangbare sneltoetsen.

mando definiëren.

de professionele editie heeft ondergete-

Door de computer een reeks van zulke

Geef het commando “open opdrachten-

kende de complete set “Psalm-comman-

toetsencombinaties achter elkaar te

centrum”.

do’s” op een snelle manier beschikbaar

laten uitvoeren doet de PC precies wat

Druk op “nieuw” in het linker gedeelte.

kunnen maken. Stelt u zich voor: met

de bedoeling was.

Bepaal binnen welk programma uw spe-

slechts één commando staat het desbe-

Ik geef een eenvoudig voorbeeld. Binnen

cifieke commando werkzaam moet zijn,

treffende psalmvers in uw tekstdocu-

Microsoft Word is het mogelijk om van

ofwel: bepaal de context. Hierdoor is het

ment. Mocht u regelmatig liturgieën

een specifiek woord de synoniemen te

mogelijk om uw commando’s zoveel

moeten uitwerken, dan is deze mogelijk-

tonen. Die functie is handig als het

mogelijk uniform te houden. Zo kunt u

heid een echte “time-saver”. Al het plak-

woord dat u gebruiken wilt voor uw

bijvoorbeeld een standaardcommando

en knipwerk behoort hiermee tot het

besef toch niet trefzeker genoeg is. De

aanmaken met als aanduiding “zoek

verleden.

sneltoets daarvoor is “shift+F7”. Prefer-

woord”.

red

Binnen Microsoft Word is dit commando

gebruikers

kunnen

natuurlijk

II. Macro opname

gewoon het commando geven “druk

al aanwezig.

Heeft de preferred gebruiker gelukkig de

shift F7”, maar binnen de professionele

Binnen

beschikking over een macro-mogelijk-

variant het is handiger een commando

“cuecards” moet voor het zoeken van

heid in de vorm van “tekst en afbeeldin-

te definiëren met als aanduiding “syno-

een woord de “F3-toets” worden inge-

gen”, de “macro opname” moet hij

niemen tonen”. Zodra Dragon dit com-

drukt, terwijl binnen de Internet Explo-

helaas missen. Een macro opname is de

mando hoort, kan het automatisch

rer de “ctrl+F” geldt. En u moet het alle-

meest eenvoudige maar ook de meest

“shift+F7” intoetsen. Toetsencombina-

maal onthouden ...

beperkte methode om door middel van

ties zijn immers niet gemakkelijk te ont-

Dragon neemt de context in ogen-

een commando de computer aan het

houden in tegenstelling tot een goed

schouw om te bepalen welke sneltoet-

werk te zetten. Met een druk op de knop

gekozen commando. Bovendien wordt

sen er moeten worden gebruikt.

wordt als het ware een “opname”

het voor preferred gebruikers onmoge-

Zo heeft het commando “zoek woord”

lijk de reeks te onthouden als het om bij-

overal het juiste effect zonder dat u al

voorbeeld vier of vijf stappen gaat.

die verschillende toetsencombinaties

gestart.

Dragon

neemt

vanaf

dat

moment alle muisbewegingen, het klikken van de muis, het indrukken van

het

freewareprogramma

moet weten.

toetsen, het doorlopen van de dialoog-

Hoe werkt het?

vensters op, zoals je een film zou opne-

Laten wij in gedachten ons eerste com-

Nadat de context is bepaald, kiest u het

men. Als u het gewenste resultaat hebt

“opdrachttype”. U selecteert “stap voor stap”.

bereikt, stopt u de opname en geeft u de

Vervolgens kunt u een hele reeks toets-

macro zijn naam. Bij het uitspreken van

Sneltoetsen gebruiken? Het bijspij-

aanslagen definiëren maar ook pro-

de opdrachtnaam ziet u hoe de opname

keren van uw kennis op dat gebied

gramma’s openen, “wachtcommando’s”

wordt “afgespeeld”. Zonder dat u de

is een koud kunstje: op internet

definiëren of gewoon tekst laten typen.

computer aanraakt, ziet u de muis over

zijn allerlei overzichten te vinden.

Zie illustratie!

het scherm bewegen en verschillende

Bekend zijn wellicht voor een ieder

dialoogvensters langskomen. Handig,

toetsencombinaties als "CTRL+c"

IV. Geavanceerde scripts

als het een veel terugkerende operatie

voor kopiëren, "CTRL+v" om te

Het paradepaardje onder de verschil-

betreft. Echter... deze macro wordt uitge-

plakken, enz.

lende macrotypen is de “geavanceerde

voerd met de snelheid - of liever gezegd:

Minder bekend is misschien de

script”. Deze macro’s worden veruit het

de traagheid - waarmee u de verschil-

toetsencombinatie "ALT+F4" om

snelst uitgevoerd. Bovendien hebben

lende handelingen hebt uitgevoerd. Het

een geopend venster te sluiten of

deze geavanceerde scripts de meeste

is mooi om er een keer mee te experi-

"CTRL-F4" om een deelvenster te

mogelijkheden. Bijna elke computer-

menteren, maar willen wij voor echte

sluiten wanneer er bijvoorbeeld

handeling is binnen een geavanceerde

snelheid gaan, zullen wij een andere

meerdere

een

script te vangen. Het nadeel is dat het

methode moeten gebruiken...

tekstverwerker geopend zijn. En

hier een tamelijk specialistisch terrein

documenten

in

zeker onbekend is de sneltoets

betreft. Het voordeel van deze scripts is

III. Stap-voor-stap

"windows+b" om de focus te zetten

verder dat in een commando een aantal

De “stap voor stap” methode is relatief

op

Voorbeelden

variabelen zijn te definiëren. Stel u wilt

eenvoudig maar stukken sneller, in ver-

genoeg, alleen onthoud je die niet

binnen een bepaald bijbelprogramma

gelijking met de _macro opname_. Voor-

allemaal.

automatisch elke willekeurige bijbel-

waarde is wel dat u enige kennis hebt Refomail jaargang 2008 nr. 2

de

werkbalk.

tekst met een spraakcommando naar 13

P RO G R A M M AT U U R versie helemaal naar eigen smaak is aan te passen.

Andere voordelen Verder is het mogelijk te werken met verschillende lexica. Deze mogelijkheid zal binnen onze gebruikersgroep minder interessant zijn. Bij het werken aan een speciaal project, met een voor u ongebruikelijk taalveld, kunt u een speciaal lexicon aanmaken. Zodra u niet meer

voren kunnen halen. Dan is het natuur-

Bovenstaand macro is slechts gedeelte-

aan uw project werkt, wisselt u weer

lijk ondoenlijk om alle bijbelverzen

lijk afgedrukt. Het gaat er niet om dat u

naar uw basis lexicon. In het specialis-

afzonderlijk te definiëren. In dat geval

alles begrijpt, maar dat u een indruk

tisch lexicon kunt u vaktermen en bui-

zou u ruim 30.000 commando’s moeten

krijgt van de werking en de onbegrensde

tenlandse namen neerzetten die u nor-

aanmaken. Uitgesloten. Een geavan-

mogelijkheden. Hoewel bovenstaand

maalgesproken niet zult gebruiken. Het

ceerde script heeft de mogelijkheid te

macro geschreven is om samen te wer-

wisselen van lexicon zal in dat geval de

werken met een aantal variabelen bin-

ken met het freeware bijbelprogramma

nauwkeurigheid ten goede komen.

nen een opdrachtnaam. Deze variabelen

ISA is het natuurlijk ook mogelijk om

Daarnaast heeft de professionele grote

hebben elk hun eigen definitie in de

een ander bijbelprogramma als basis te

broer een hulpprogramma aan boord dat

vorm van “als dit... dan dat...”.

nemen, bijvoorbeeld BibleWorks.

nog beter zijn werk doet dan de taalmo-

U zult begrijpen: de combinaties van

deloptimalisatie binnen de preferred

mogelijkheden in het geven van com-

Mogelijkheden

editie. Het hulpprogramma heet Voctool.

mando’s zijn hiermee onbeperkt. Een

U begrijpt dat het natuurlijk ondoenlijk

Het is in staat grotere hoeveelheden

commando voor het invoegen van elke

is alle mogelijkheden op te sommen. Ik

tekst ten behoeve van de taalmodelopti-

willekeurige bijbeltekst in een tekstdo-

geef slechts een beknopt overzicht, zon-

malisatie te verwerken en deze informa-

cument zou als volgt kunnen luiden:

der het noemen van verdere details. De

tie op te slaan in het zogenaamde mid-

“statenvertaling
volgende mogelijkheden doen zich voor:

denslot. Dit middenslot geeft een hogere

stuknummers>

- automatisch invoegen van de systeem-

herkenningsgraad in tegenstelling tot

vers

invoegen”. Zodra het commando klinkt

datum in een tekstdocument

het zogenaamde userslot. Bovendien is

“statenvertaling Johannes 3 vers 16

- automatisch opmaken van een tekst-

ook het spraakbestand met het tekstbe-

invoegen”, wordt meteen het bekende

document en meteen als e-mailbericht

stand op te slaan zodat deze door ande-

“want alzo lief...” in het tekstdocument

verzenden

ren kan worden gecorrigeerd. Als niet

ingevoegd. Het enige wat u moet doen is Dragon vertellen uit welke mogelijkheden het kiezen mag voor de variabele . Onder die variabele

- naar elke willekeurige datum binnen Outlook navigeren - op elk willekeurig tijdstip een afspraak plannen

definieert u eenvoudigweg alle 66 bij-

- document als boekje laten uitprinten

belboeken. Datzelfde geldt voor de varia-

- automatisch telefoonnummer kiezen

belen en
en een gesprek voeren.

helemaal duidelijk is wat precies is uitgesproken, ligt onder de tekst de authentieke opname. Op die manier kan een ander u makkelijk het correctiewerk uit handen nemen.

Hoe verder?

nummers>. Om u een idee te geven hoe

U begrijpt dat bovenstaande lijst gemak-

Aan de mogelijkheden zal het niet lig-

een dergelijk macro er uitziet, ziet u deze

kelijk is uit te breiden. Het is inmiddels

gen. De professionele editie heeft voor

in verkorte vorm elders afgedrukt.

voor u wel duidelijk dat de professionele

onze gebruikersgroep een toegevoegde

14


P RO G R A M M AT U U R

Speciale macro voor bijbelteksten: Sub Main AppBringUp "C:\Documents and Settings\All Users\ bureaublad\Bijbelvertaling" Wait 4 SendSystemKeys "{f}{right}{enter}" Wait .1

waarde. De vraag is echter of al dit

If ListVar1 = "Amos" Then SendDragonKeys "Am"

extra’s de meerprijs rechtvaardigt. Het

If ListVar1 = "Daniël" Then SendDragonKeys "Dn"

antwoord op die vraag zal afhangen van

If ListVar1 = "Deuteronomium" Then SendDragonKeys "Dt" … et cetera

het feit of uw werkpatroon inmiddels door spraakherkenning wordt gedomineerd. Mocht het invoeren via spraak-

Wait .1

herkenning toch niet bij uw werkstijl

SendDragonKeys "{Space}"

passen, dan is de uitgebreide versie niet

If ListVar2 = "1" Then SendKeys "1"

aan u besteed. Hebt u echter de smaak te


pakken gekregen en is dit programma


een onderdeel geworden van uw manier

... et cetera Wait .1

van werken, dan zal deze aanschaf zeker lonen. In Amerika kwam men tot de berekening dat het automatiseren van

SendDragonKeys "{Space}"

terugkerende operaties uren scheelt in


de week, en dagen scheelt in de maand,


en weken scheelt in het jaar. Dat is


natuurlijk Amerikaanse retoriek en


overdrijving, laten wij het maar houden

... et cetera Wait .1

bij ons Hollands nuchtere: “tijdwinst is aanwijsbaar”. Wanneer het inzicht bij u doorgedron-

SendKeys "{enter}"

gen is dat deze mogelijkheid ook in uw

Wait .1

geval lonend zou kunnen zijn, is een

SetMousePosition 0, 20, 108

bericht aan ondergetekende (zie voor

Wait .1

het adres het inleidende artikel) vol-

ButtonClick 1,2

doende om de mate van interesse bin-

... et cetera Wait .1 SendKeys "{del}"

nen onze gebruikersgroep te peilen. Dat laatste is belangrijk voor onze onderhandeling over de uiteindelijke aanschafprijs.

Wait .1 SendDragonKeys "{ctrl+end}"

Voor de duidelijkheid: het kenbaar

SendDragonKeys "{backspace 2}"

maken van uw interesse voor dit pro-

Wait .1

duct is niet bindend. Het is slechts een

SendDragonKeys "{ctrl+shift+pgup}" Wait .1 SendSystemKeys "{ctrl+v}" End Sub

indicatie ten behoeve van onze onderhandeling. Ik zie uw reactie graag, kort na het verschijnen van dit blad, tegemoet. En tenslotte: als u er toch eerst rustig aan beginnen wilt: ook de preferred editie is nog te verkrijgen tegen gereduceerd tarief.


15


Tips en trucs deel VII

Uw stem wordt gehoord... Door ds G. van Wijk

Onderstaande tips zijn opnieuw afkomstig van ds G. van Wijk. Inmiddels zijn vele gebruikers werkzaam met spraakherkenning. Mocht u een handige tip hebben ter verbetering van de nauwkeurigheid of ter bevordering van de workflow, schroom niet uw tip te melden. Tegelijkertijd worden de vragen vanuit de gebruikersgroep telkens verwerkt in de kolommen van “tips en trucs”. Met andere woorden: uw stem wordt gehoord...

http://www.nuance.com/naturallyspeaking/customvoc/nl/ De kunst is nu om uw opgepepte sprekersprofiel verder te verfijnen. Dat doet u door de eerder beschreven methode van een wekelijkse correctiesessie. Standaard slaat u het sprekersprofiel niet op. Beter is het de foutief geïnterpreteerde zinnen weg te schrijven naar een speciaal document, en deze eenmaal in de week na te lopen. Na een dergelijke correctiesessie slaat u uw gebruikersbe-

Tip 1 Bedrijfsspionage?

u doorverwezen naar het “lexiconpro-

standen wel op. Zie tip 7. Succes verze-

Maak gebruik van het lexiconpro-

gramma”. Lees de aanwijzingen nauw-

kerd!

gramma van Nuance. Nuance is in staat

keurig. Zodra Dragon de beschikking

in haar laboratoria de spraakbestanden

heeft over 500 MB van uw stemgege-

Tip 2 Wie het eerst komt...

nog beter te optimaliseren dan via uw

vens, wordt u de mogelijkheid geboden

Sommige gebruikers ervaren dat Dragon

eigen computer mogelijk is. U zult mer-

deze gegevens aan Nuance toe te sturen.

NaturallySpeaking beter presteert en

ken dat als u aan dit programma mee-

Het spreekt voor zich dat u over een

sneller reageert als het als eerste wordt

doet, de teruggestuurde spraakbestan-

snelle Internetverbinding moet beschik-

opgestart in de reeks van programma’s

den forser zijn in omvang. Uiteraard zal

ken om deze hoeveelheid aan Nuance

die u gebruiken wilt. Eerst moet Win-

Nuance de door u toegestuurde geluids-

door te seinen. Nu is het doorsturen van

dows goed worden opgestart. Geef Win-

gegevens ook tegelijkertijd gebruiken

500 MB vandaag de dag niet meer zo’n

dows ruimschoots de tijd om alle servi-

voor eigen onderzoek. Let er dus op dat

grote opgave, maar de verbinding met

ces te laden. Vaak is het zo dat als

uw teksten spraakgegevens in handen

Nuance blijkt niet al te vlot te zijn.

Windows wordt opgestart er nog een

komen van derden. Nu verdenken wij

Houdt u er dus rekening mee dat de

aantal minuten nodig zijn om de laatste

Nuance niet van spionage, maar toch is

overdracht enkele uren in beslag kan

services in het actieve geheugen te zet-

het goed om dat te realiseren. Uiteraard

nemen. Verzend dus de gegevens op het

ten. Sommige antivirus programma’s

hebben wij er geen enkele moeite mee

moment dat u de computer niet nodig

voeren meteen een quickscan uit. Daar-

dat een ieder kennisneemt van onze

hebt. Heeft het werkelijk zin? Men zegt

naast zullen de actuele updates worden

preekarbeid, maar met de verslagleg-

dat die gebruikers die al aan de top zit-

gedownload en gaat een defragmenta-

ging van onze pastorale gesprekken ligt

ten wat precisie betreft er weinig baat

tieprogramma meteen de harde schijf

dat iets anders... Wat moet u doen om

bij hebben. Toch kan ik het een ieder

ordenen et cetera. Daarom is het goed

aan dit unieke lexiconprogramma te

aanbevelen.

lexiconprogramma

om uw Windows systeem vroegtijdig op

kunnen deelnemen? Ga als volgt te

heeft duidelijk een positieve invloed.

te starten en voor een aantal minuten te

werk: ga naar de functie “help” in de

Het programma reageert sneller, en er is

laten staan. Daarna start u als eerste

Dit

Dragon balk of onder het microfoonpic-

zelfs van een hoge herkenningsgraad

Dragon NaturallySpeaking op. Het blijkt

togram in de systemtray. Ga naar de

sprake waar niet eens al te duidelijk

voor de herkenningsprecisie beter te zijn

optie “software-updates”. Zodra u de

gesproken wordt. U kunt er meer over

om Dragon NaturallySpeaking niet auto-

updates zichtbaar gemaakt hebt, wordt

lezen op:

matisch te laten meestarten met Win-

16


P RO G R A M M AT U U R dows. Zodra Dragon is opgestart, kunt u de andere programma’s openen.

Tip 3 Een eng beest Een van de bestanden die negatief kunnen interfereren met Dragon NaturallySpeaking

is

het

zogenaamde

“ctfmon.exe” bestand. Als u de Windows taakbeheer opent, en u kijkt op tabblad “processen” dan ziet u ook dit proces ertussen staan. Dit bestand is een Windows component en is noodzakelijk bij het wisselen van de taal voor het toetsenbord of bij handschriftherkenning. Als u beiden niet gebruikt - dat zal de meesten van ons gelden - kunt u ervoor kiezen dit proces niet automatisch te draaien als Windows wordt opgestart. Om dat voor elkaar te krijgen moest eerder een tiental wijzigingen in het register worden aangebracht. Dat was tijdro-

kunt u ook gebruikmaken van een hulp-

gens klikt u rechts op deze aanduiding

vend en ook riskant. Immers, de kleinste

programma. Het hulpprogramma heet

en selecteert u “aanpassen”. De volgende

tikfout in het register kan een niet wer-

“everest” en is te vinden op:

waarden gelden. Bij een L2-cache van 256 KB moet 100 hex staan ingevuld. Bij

kend systeem opleveren. Met onderstaande tool echter kunt u voor eens en

http://www.lavalys.com/products/dow

512 KB: 200 hex. Bij 1024 KB: 400 hex en

voor altijd van dit proces verlost worden.

nload.php?ps=UE&lang=en

bij 2048 KB, 800 hex. Let op: bij dualcore of core2duo wordt de L2 per core weerge-

Gaat u maar naar: Met een beetje speurwerk is de “second

geven. Als u dus ziet staan in de specifi-

http://www.gerhard-

level data cache” te achterhalen (onder

caties “512 KB per core” beschikt u dus

schlager.at/en/projects/ctfmonremo-

moederbord/CPU te vinden). Vervolgens

over een second level data cache van

ver/

kunt u in het register controleren of deze

1024 KB.

cache goed staat ingesteld. Mocht dat Volg de instructies op het scherm.

niet het geval zijn, kunt u dat handmatig

Tip 5 Hoort u mij?

rechttrekken. Let op: sleutelen in het

Een enkeling rapporteert een slechte

Tip 4 “Second wattes?”

register is op eigen risico! Als u niet weet

herkenning bij het uitspreken van com-

Een van de factoren die een positieve bij-

wat u aan het doen bent, kom dan niet

mando’s. Sommigen moeten de com-

drage levert aan de nauwkeurigheid is

in het register. Als u echter in staat bent

mando’s een aantal keren herhalen,

niet alleen de hoeveelheid ram geheu-

een back-up te maken van het register of

voordat deze daadwerkelijk wordt uitge-

gen, maar ook de omvang van de zoge-

vaker in het register wijzigingen hebt

voerd. Als u moeite ondervindt bij het

naamde “second level data cache”. Ook

aangebracht of de beschikking hebt over

ten uitvoer brengen van de opdrachten,

wel genoemd de L2-cache. De nieuwste

een imageprogramma, kunt u de vol-

breng dan een wijziging aan in het con-

processoren hebben een grotere “second

gende registerwijziging met een gerust

figuratiescherm. Ga naar: “Start”, “Confi-

level data cache” en dat is positief. Het

hart doorvoeren. U komt in het register

guratiescherm”, “Datum, tijd, taal en

vervelende is echter dat het besturings-

door in het venster “uitvoeren” onder de

landinstellingen”,

systeem deze cache niet altijd automa-

knop “start” het woord “regedit” in te

“Talen”, “Details”, “Geavanceerd”. Zet

tisch juist instelt, waardoor u dan niet

voeren. Vervolgens drukt u de return

vervolgens een vinkje bij “Geavanceerde

“Landinstellingen”,

van deze grotere cache profiteert. Wat u

knop in. Binnen het register gaat u naar:

tekstservices uitschakelen”. Dit alles

moet doen is allereerst onderzoeken wat

Hkey_Local_Machine\System\Current-

onder Windows XP.

de grootte is van deze cache. Als het

ControlSet\Control\Session

goed is, staat dat vermeld bij de specifi-

Manager\Memory Management.

Tip 6 Fonetische vormen

caties van uw computer. Als u dat gege-

In het rechter venster ziet u de sleutel

Met

ven echter niet meer kunt achterhalen,

staan “SecondLevelDataCache”. Vervol-

namen zijn moeilijk aan te leren. Hebt u


name

buitenlands

klinkende

17

P RO G R A M M AT U U R bijvoorbeeld een kapper met de naam

Mon Rêve \\monreve

meteen op te slaan. Toch moet u dat niet

“Mon Rêve” of hebt u uw tapijt gekocht

Carpet Right \\karpetrAjtd

doen. Het blijkt namelijk dat de gebrui-

bij “Carpet Right”, zal Dragon dat niet

Er is ook nog een andere truc voorhan-

kersbestanden

meteen begrijpen. Immers, u zegt dat op

den. Daar waar het Engelse woord

waardoor gaandeweg de nauwkeurig-

sterk

fragmenteren

de manier zoals respectievelijk de Fran-

“image” moeilijk wordt herkend - ook

heid tijdens uw dicteersessie afneemt.

sen en de Engelsen het zeggen, maar

nadat het woord is getraind - voegt u in

Beter is het een apart correctie uurtje te

Dragon komt op grond van de letters

het venster van de lexiconbewerker als

reserveren en alle foutieve interpreta-

natuurlijk tot een hele andere fonetiek.

gesproken vorm toe “immitsh”. Dit is

ties eerst te verzamelen in een apart

Het is immers een Nederlands taalpak-

natuurlijk een onzinwoord en Dragon

document. Een bijkomend voordeel van

ket. Toch is daar een mouw aan te pas-

geeft aan het woord niet te kennen,

deze werkwijze is, dat u geconcentreerd

sen. Wat u doet is het volgende: met

maar dat kunt u gewoon negeren. Zo

blijft op het werk waar u mee bezig bent,

behulp van getwords en putwords sleu-

worden ook woorden als bijvoorbeeld

en de workflow niet onder druk komt te staan.

telt uzelf in de fonetische gegevens. In

“tanken” (tenken) en “plannen” (plen-

de lijst van woorden die u met behulp

nen) beter herkend als de gesproken

van getwords naar voren haalt, zoekt u

vorm wordt toegevoegd.

Voor bestelling van het spraakherkenningspakket Dragon NaturallySpeaking

naar de fonetische vorm die overeenkomt met de klank van het woorddeel.

Tip 7 Workflow

preferred versie 9.5 tegen een geredu-

Als u met de hulp van putwords het vol-

Het is verleidelijk om bij het toevoegen

ceerde prijs kunt u terecht bij ds G. van

gende toevoegt, is er 100 procent her-

van een woord of het corrigeren van een

Wijk, Dordrecht. E-mail: gvwijk@filter-

kenning:

zinsdeel

net.nl

de

gebruikersbestanden

Software voor iedereen toegankelijk

OpenOffice door D. E. van Schoonhoven

In het verleden hebben we in Reformatica al eens aandacht besteed aan het gratis Office-pakket en nu kijken we eens naar de nieuwste versies. Om nog eens te vertellen waar het over gaat citeer ik bijgaand stuk uit Wikipedia (http://nl.wikipedia.org/wiki/Open_Office)

via open, componentgebaseerde API's en een op XML gebaseerd bestandsformaat. OpenOffice.org is bovendien het product dat in deze context wordt ontwikkeld: een voor iedereen vrij kantoorpakket met modules voor tekstverwerking, spreadsheet,

vectorgrafiek,

HTML-

Naam

geregistreerd bij het Benelux-Bureau

bewerking en presentatie.

Het softwarepakket heet OpenOffice.org

voor de Intellectuele Eigendom.

Qua functieomvang en bediening is het vergelijkbaar met de bekende (niet gra-

vanwege een handelsmerkconflict met een aantal internationale bedrijven dat

Doelstelling

tis) kantoorpakketten en mogelijk als

de

OpenOffice.org is een opensourceproject

alternatief daarvoor te overwegen. Voor

gebruikte. Onder andere in de Benelux

met als doelstelling:

thuis, en in veel gevallen ook in het

was deze naam al in 1999 in gebruik

De ontwikkeling van hét internationaal

bedrijf, is het uitstekend bruikbaar.

door een bedrijf dat automatiseringsop-

toonaangevende

Sommige

lossingen op basis van Linux en open-

door de voornaamste besturingssyste-

OpenOffice.org aan als optie bij het

sourcesoftware levert. Sinds maart 2000

men wordt ondersteund, en dat toegang

kopen van een computer. Programmeurs

is "OpenOffice" door dit bedrijf als merk

biedt tot alle functionaliteit en gegevens

mogen

18

naam

"OpenOffice"

al

eerder

kantoorpakket,

dat

de

computerwinkels

broncode

als

bieden

startpunt


P RO G R A M M AT U U R Tot zover het citaat. Het pakket is te downloaden van diverse servers. (www.nl.openoffice.org)

en

downloaden

het

te

bestand

is ca. 113 MB groot.

OpenOffice.org- programma's zijn ge-

Neem wel de nieuwste

maakt, in tekeningen invoegen.

versie, versie 2.4. De

Met OpenOffice.org Draw kun je vector-

installatie

afbeeldingen maken aan de hand van

verloopt

vlekkeloos. Ik heb het

lijnen en bogen die door wiskundige

geïnstalleerd op Win-

vectoren gedefinieerd worden. Vectoren

dows XP en op Vista

beschrijven lijnen, ellipsen en veelhoe-

en het draait op beide

ken volgens hun geometrie. Rasters en

goed. Uitgepakt neemt

hulplijnen bieden een visueel houvast

gebruiken, aanpassingen aanbrengen

het ongeveer 340 MB in beslag, maar dat

voor het uitlijnen van objecten in de

en eventueel commercialiseren.

is tegenwoordig geen probleem meer.

tekening. Je kunt een object ook aan een

OpenOffice.org

wordt

tegenwoordig

rasterlijn, hulplijn of de rand van een

algemeen gezien als belangrijkste alter-

Alle programma’s zien er goed uit en de

ander object vangen. De Galerij bevat

natief voor marktleider Microsoft Office.

interface is goed. Bij Write vind ik het

afbeeldingen, animaties, geluiden en

OOo hanteert het standaarddocument-

ontbreken van grammaticacontrole een

andere items die je in tekeningen, even-

formaat OpenDocument, waardoor met

gemis. Spellingcontrole is wel aanwezig

als andere OpenOffice.org-programma's,

name overheidsorganisaties in verschil-

en werkt goed. Het toevoegen van

kunt invoegen en gebruiken.

lende landen (die steeds meer verplicht

afbeeldingen verloopt soepel en makke-

Met OpenOffice.org Impress kun je pro-

worden om een open bestandsformaat

lijker als bij Word. Documenten worden

fessionele presentaties met grafieken,

te gebruiken) ertoe neigen om over te

standaard in XML-formaat opgeslagen,

tekenobjecten, tekst, multimedia en

stappen.

maar je kunt je een ander formaat kie-

allerlei andere items creëren en desge-

zen en ook opslaan als ***.doc zodat

wenst zelfs presentaties uit Microsoft

Modules

anderen het in Word kunnen openen.

PowerPoint importeren en deze aanpas-

Het pakket bestaat uit de volgende pro-

Ook het opslaan als een PDF is geen pro-

sen.

gramma's:

bleem.

Voor schermpresentaties kunt je tech-

en

De Calc-module werkt zoals Excel.

nieken zoals animatie, diawissels en

(vergelijkbaar

Import van Excel bestanden gaat goed.

multimedia gebruiken om de aandacht

Ook gemaakte bestanden uit Calc kan

van het publiek gevangen te houden;

• Calc voor werkbladen (spreadsheets)

men als ***.xml opslaan. Bovendien zijn

maar maak het niet te druk. Zie voor het

(vergelijkbaar met Microsoft Excel)

ze uitwisselbaar. Verder werkt deze

gebruik hiervan de artikelen over Power-

module ook als verwacht. Er is naar mijn

Point in dit en voorgaande nummers

• Writer

voor

tekstdocumenten

HTML-documenten met Microsoft Word)

• Base voor databases (sinds OOo 2.0) (vergelijkbaar met Microsoft Access)

idee voldoende moge-

• Draw voor tekeningen (vectorgrafiek)

lijk en ook het op-

• Impress voor presentaties (vergelijk-

vraagbare helpbestand

Spreadsheets, voor berekeningen, lijsten

werkt goed.

baar met Microsoft PowerPoint)

Met

• Math voor formules

OpenOffice.org

Draw kun je eenvouDeze programma's kunnen bestanden in

dige en complexe teke-

verschillende

ningen maken en ze in

formaten

openen

en

opslaan. Standaard worden documenten

een

aantal

veelge-

opgeslagen als XML-bestand. Andere

bruikte afbeeldingin-

bestandsformaten worden ook onder-

delingen (jpg, bmp, gif

steund, zoals de meeste bestanden uit

etc.) exporteren. Ook

de Microsoft Office-bundel. Ook bestaat

kun je tabellen, dia-

er de mogelijkheid om PDF te exporte-

grammen, formules en

ren.

andere items die met


19

P RO G R A M M AT U U R van het pakket. Hoe-

heer zijn ook wel alternatieven maar let

wel de meesten deze

daar op als je wilt synchroniseren tus-

module niet zo vaak

sen computer en Pda. Dit wil nog wel

zullen gebruiken. Een

eens problemen geven.

uitgebreide helpfunc-

Het is de moeite waard dit programma

tie is aanwezig.

beter te leren kennen en in ieder geval te

Wat ik mis in OpenOf-

installeren naast je huidge tekstverwer-

fice

Ik

ker en office-pakket. Op het moment dat

gebruik dit zelf voor

je een nieuwe PC koopt weet je dan dat

mijn email en ook voor

je een goed office-pakket hebt. Het loopt

is

Outlook.

de agenda. Maar voor het Impress, professionele presentaties

mailen

meerdere

zijn

er

goed onder Windows Vista en is zoals bekend gratis.

alternatie-

Een uitgeklede versie van Microsoft

ven. Een hele goede is

Office kost toch al snel zo’n € 300,-- en

van ons blad. Tenslotte is er nog de

Thunderbird,

pro-

die kun je veel beter besteden aan meer

module Math. Een formule-generator

gramma ontwikkeld door Mozilla. Heel

geheugen in de PC, een beter beeld-

voor het maken van formules die weer

goed en van huis uit goede bescherming

scherm en grafische kaart of spraakher-

te gebruiken zijn in andere onderdelen

tegen spam en virussen. Voor agendabe-

kenning.

een

open-source

Voor liturgiën en andere toepassingen

Boekjes Printen door D.E. van Schoonhoven

Van een begunstiger kwam de vraag

per printer verschillen. Het helpbestand

binnen of het mogelijk is om via Open-

van OpenOffice zegt er het volgende

Office boekjes te printen. Op verzoek

van:

van de publiciteitscommissie heb ik wat

venster Afdrukken. 3. In het eigenschappendialoogvenster van uw printer stelt u de afdrukstand Liggend in.

onderzoek gedaan en hieronder mijn

Een brochure afdrukken

bevindingen.

U kunt een Writer-document als een brochure of boekje afdrukken. Dit wil

5. Selecteer Brochure in het gebied Pagi-

OpenOffice is een inmiddels volwassen

zeggen dat Writer twee pagina’s op elke

na’s van het dialoogvenster Printerop-

4. Ga terug naar het dialoogvenster Afdrukken en klik op Opties.

ties.

geworden pakket. Vergelijk je het met

zijde van het papier afdrukt. Wanneer u

het Officepakket van Microsoft, dan mis

het papier dan vouwt, kunt u het docu-

je eigenlijk niet veel. Maar daarover in

ment als een boek lezen.

voor een printer die automatisch dub-

een ander artikel wat meer.

Wanneer u een document maakt dat u

belzijdig afdrukt.

In OpenOffice is Writer het tekstverwer-

de afdrukstand Staand voor de pagina’s.

kingsprogramma. Een daarin gemaakt

Writer past de brochure-layout toe wan-

Als u een staand document afdrukt op

boekje kan vrij eenvoudig worden afge-

neer u het document afdrukt.

een liggende pagina, zullen twee tegen-

als brochure wilt afdrukken, gebruikt u

6. Specificeer linker- en rechterpagina’s

7. In het dialoogvenster Afdrukken klikt u op OK.

overliggende zijden in een brochure

drukt. Na het maken van het boekje kan in het afdrukvenster gekozen worden

Zo drukt u een brochure af:

naast elkaar worden afgedrukt. Als u

voor “brochure” en daar worden verdere

1. Kies Bestand - Afdrukken.

een printer hebt die dubbelzijdig kan

instellingen gemaakt. Uiteraard kan het

2. Klik op Eigenschappen in het dialoog-

afdrukken, kunt u een hele brochure uit

20


P RO G R A M M AT U U R uw document maken zonder dat u later de pagina’s moet sorteren. Als u een printer hebt die alleen enkelzijdig kan afdrukken, dan kunt u dit effect bewerkstelligen door eerst alle voorkanten af te drukken met de optie Rechterpagina’s gemarkeerd, dan de gehele papierstapel opnieuw in uw printer te doen en alle achterkanten af te drukken met de optie Linkerpagina’s gemarkeerd. Als OpenOffice.org de pagina’s in de verkeerde volgorde afdrukt, open dan het dialoogvenster Printeropties, selecteer Omgekeerd en druk het document nogmaals af. Meerdere moderne printers hebben zelf al meer geavanceerde softwaredrivers en kunnen soms ook al dubbelzijdig printen. Kijk het eens na, misschien kan uw printer wel meer dan u denkt. Wilt je niet met OpenOffice aan de slag, dan kun je het ook in Word voor elkaar krijgen. Op een site van Microsoft kunt u lezen hoe het moet: http://www.microsoft.com/netherlands/ondernemers/ondernemen_personeel_en_kantoor/samenwerken/a5boekje.aspx Neem dit meteen op als favoriet, want vrolijk wordt je niet van dit adres!

Afhankelijk van het aantal pagina’s moet u de volgende volgorde aanhouden: Aantal pagina’s - gevolgd door volgorde: 1 : 2,1 (met pagina 2 leeg) 2 : 1,2 3 : 4,1,2,3 (met pag. 4 leeg) 3 : 3,4,1,2 (met pag. 3 op de achterkant) 4 : 4,1,2,3 5 : 4,1,2,3,6,5 (met pag. 6 leeg) 6 : 1,6,5,2,3,4 7 : 8,1,2,7,6,3,4,5 (met pag. 8 leeg) 7 : 7,8,1,6,5,2,3,4 (met pag. 7 op de achterkant) 8 : 8,1,2,7,6,3,4,5 9 : 8,1,2,7,6,3,4,5,10,9 (met pag. 10 leeg) 10 : 1,10,9,2,3,8,7,4,5,6 11 : 12,1,2,11,10,3,4,9,8,5,6,7 (met pag. 12 leeg) 11 : 11,12,1,10,9,2,3,8,7,4,5,6 (met pag. 11 op de achterkant) 12 : 12,1,2,11,10,3,4,9,8,5,6,7 13 : 12,1,2,11,10,3,4,9,8,5,6,7,14,13 (met pag. 14 leeg) 14 : 1,14,13,2,3,12,11,4,5,10,9,6,7,8 15 : 16,1,2,15,14,3,4,13,12,5,6,11,10,7,8,9 (met pag. 16 leeg) 15 : 15,16,1,14,13,2,3,12,11,4,5,10,9,6,7,8 (met pag. 15 op de achterkant) 16 : 16,1,2,15,14,3,4,13,12,5,6,11,10,7,8,9 17 : 16,1,2,15,14,3,4,13,12,5,6,11,10,7,8,9,18,17 (met pag. 18 leeg) 18 : 1,18,17,2,3,16,15,4,5,14,13,6,7,12,11,8,9,10 19 : 20,1,2,19,18,3,4,17,16,5,6,15,14,7,8,13,12,9,10,11 (met pag. 20 leeg) 19 : 19,20,1,18,17,2,3,16,15,4,5,14,13,6,7,12,11,8,9,10 (met pag. 19 op de achterkant) 20 : 20,1,2,19,18,3,4,17,16,5,6,15,14,7,8,13,12,9,10,11 21 : 20,1,2,19,18,3,4,17,16,5,6,15,14,7,8,13,12,9,10,11,22,21 (met pag. 22 leeg) 22 : 1,22,21,2,3,20,19,4,5,18,17,6,7,16,15,8,9,14,13,10,11,12 23 : 24,1,2,23,22,3,4,21,20,5,6,19,18,7,8,17,16,9,10,15,14,11,12,13 (met pag. 24 leeg) 23 : 23,24,1,22,21,2,3,20,19,4,5,18,17,6,7,16,15,8,9,14,13,10,11,12 (met pag. 23 op de achterkant) 24 : 24,1,2,23,22,3,4,21,20,5,6,19,18,7,8,17,16,9,10,15,14,11,12,13 25 : 24,1,2,23,22,3,4,21,20,5,6,19,18,7,8,17,16,9,10,15,14,11,12,13,26,25 (met pag. 26 leeg) 26 : 1,26,25,2,3,24,23,4,5,22,21,6,7,20,19,8,9,18,17,10,11,16,15,12,13,14 27 : 28,1,2,27,26,3,4,25,24,5,6,23,22,7,8,21,20,9,10,19,18,11,12,17,16,13,14,15 (met pag. 28 leeg) 27 : 27,28,1,26,25,2,3,24,23,4,5,22,21,6,7,20,19,8,9,18,17,10,11,16,15,12,13,14 (met pag. 27 op de achterkant) 28 : 28,1,2,27,26,3,4,25,24,5,6,23,22,7,8,21,20,9,10,19,18,11,12,17,16,13,14,15 29 : 28,1,2,27,26,3,4,25,24,5,6,23,22,7,8,21,20,9,10,19,18,11,12,17,16,13,14,15,30,29 (met pag. 30 leeg) 30 : 1,30,29,2,3,28,27,4,5,26,25,6,7,24,23,8,9,22,21,10,11,20,19,12,13,18,17,14,15,16 31 : 32,1,2,31,30,3,4,29,28,5,6,27,26,7,8,25,24,9,10,23,22,11,12,21,20,13,14,19,18,15,16,17 (met pag. 32 leeg) 31 : 31,32,1,30,29,2,3,28,27,4,5,26,25,6,7,24,23,8,9,22,21,10,11,20,19,12,13,18,17,14,15,16(met pag. 31 op de achterkant) 32 : 32,1,2,31,30,3,4,29,28,5,6,27,26,7,8,25,24,9,10,23,22,11,12,21,20,13,14,19,18,15,16,17. Deze tabel is op de genoemde website ook te downloaden.

Kijk ook eens op de site van Bart Groot:

kunt je Fineprint ook instellen als stan-

maal. Bevalt het, dan kan de orginele

www.bartgroot.nl/wordpages/index.html

daardprinter. Er kan een testversie

versie gekocht worden via de stichting.

Ook hier wordt veel verteld over dit

gedownload worden om te kijken of het

Prijs € 20,50, i.p.v. € 34 direct via het web.

onderwerp. Op deze site staat ook een

wat voor je is. In deze testversie komt

Niet gratis, maar het zou wel mijn voor-

tabel voor de printvolgorde, afhankelijk

dan steeds een melding dat het om een

keur hebben. www.meetingpoint.org of

van het aantal pagina’s. Dit kan heel

proefversie gaat, maar het werkt hele-

www.fineprint.com

nuttig zijn. Zie bijgaande tabel. Tenslotte nog even het programma Fineprint. Dit is een kant-en-klare oplossing voor het printen van boekjes. Comfortabel en eenvoudig in gebruik. Geen nadenken

STUDIEBIJBEL

!! Aanbieding !!

over nummering etc. Bij installatie krijg

De complete 17-delige Studiebijbel van het Nieuwe Testament

je een aantal testen te doen en aan de

nu compleet beschikbaar op CD-ROM.

hand daarvan stelt Fineprint zich in op

I.p.v. € 180 nu via onze stichting voor € 110

de printer en kun je nadien de printer

Opgave bij het bureau

gewoon kiezen vanuit het printerselectiemenu van Windows. Indien gewenst Refomail jaargang 2008 nr. 2

21


Schrijven en strepen in PDF

Werken met PDF door ds. A.J.v.d. Herik

Portable Document Format

op

één zo’n pdf

We kennen allemaal het Adobe PDF-fro-

klikken en het stuk

maat. Vaak krijg je brochures in pdf. Veel

dan lezen. Je kunt

boeken en artikelen zijn in pdf op inter-

dingen arceren of

net beschikbaar.

van een aanteke-

Persoonlijk houd ik erg van het pdf for-

ning voorzien. Arce-

maat, omdat het snel doorzoekbaar is en

ren gebeurt in het

je weinig meer nodig hebt dan een pdf-

geel, bij een aante-

reader.

kening

wordt

de

Een groot minpunt van pdf voor mij was

tekst

steeds het feit dat je geen aantekenin-

gekleurd.

paars

gen kon maken in pdf-files. Zonder die

Je kunt voor de weergave van je tekst

Omdat pdf-jes gemaakt kunnen worden

mogelijkheid kan een elektronisch boek

kiezen uit een aantal weergave opties: 2

in Word (v.a. versie 2007!), Corel Word-

nooit een vervanging worden van het

pagina’’s naast elkaar, weergave per

Perfect of Open Office (met bladwijzers)

gedrukte boek. Want wie studerend

pagina, weergave met paginabreedte en

denk ik dat dit programma veel nut kan

leest, wil aantekeningen kunnen maken

weergave van een deel (“pannen”)

hebben bij het gebruik van talloze documenten.

en dingen onderstrepen. Aantekeningen maken was wel moge-

Persoonlijk vind ik Adobe Digital Edi-

lijk met de peperdure Adobe Acrobat

tions een geweldig programma en

Standard of Professional, maar die is

gebruik het vaak bij onderzoek.

Het programma is te downloaden

voor een gewone dominee niet te betalen. Gelukkig is er nu verandering in gekomen.

Help mijn printerpoort is weg

Adobe Digital Editions Adobe is zelf bezig een reader te ontwik-

Bij de aanschaf van een nieuwe PC of

computerzaken voor ca. € 20,— Mogelijk

kelen die dit allemaal wel kan, en hij is

notebook is de kans groot dat je tot de

moet er voor Vista een andere driver

nog gratis ook. Het product is nog in de

ontdekking komt dat je printer of scan-

worden geladen als voor XP, maar deze

betafase (dat wil zeggen: onwikkelings-

ner niet meer aan te sluiten is. De

drivers zijn op internet te downloaden.

fase) maar het werkt goed. Het is echter

nieuwe PC heeft waarschijnlijk geen

alleen nog in het Engels verkrijgbaar.

printerpoort meer en je nog goed wer-

Het product heet: Adobe Digital Edi-

kende printer heeft geen USB-aanslui-

tions. Het is een lichtgewicht reader, die

ting maar nog een parallelle aansluitin-

een bibliotheekfunctie heeft.

ging. Bij een vergadering van de

In het linkse panel kun je kiezen tussen

publiciteitscommissie kwam dit ook als

de lees- en bibliotheek weergave. In de

concreet geval naar voren. Hiervoor is

bibliotheekweergave kun je al je pdf’s

een oplossing die lang niet iedereen

laden en ordenen. In het schermvoor-

kent. Sitecom levert een adapterkabel

beeld zijn pdf’s zichtbaar van artikelen

met de bekende brede stekker voor ach-

uit het Amerikaanse theologische tijd-

ter in de printer en een USB stekker voor

schrift Interpretation. Vervolgens kun je

in de nieuwe PC. Te koop bij de betere

22


A LG E M E E N

Lopende activiteiten Als begunstiger wil je natuurlijk waar voor je geld hebben. Niet altijd is zichtbaar wat het werk oplevert. Daarom op deze plek een opsomming van de activiteiten. We betalen niet zonder meer voor een abonnement op het blad Refomail, maar ondersteunen het werk van de stichting. Als u de lijst doorneemt ziet u dat er in de volle breedte van het kerkelijk leven werk gebeurt. Naast de bijdragen van de begunstigers ontvangen we ook inkomsten uit verschillende activiteiten.

Huidige bezigheden zijn o.a.: –

Onderzoek naar uitbouw gebruik Libronix

–

Onderzoek gebruik boeksleutel Libronix om boeken te digitaliseren

–

Digitalisering jaargang Waarheidsvriend

–

Contacten in verband met digitalisering “Theologia Reformata”, “De Wekker”

–

Bouw online tekstregister naar aanleiding van en met OpenSjamar plus exportmodule OpenSjamar

–

Ondersteuning ontwikkeling website SSNR

–

Verzorging digitale kerkdiensten (nog, ondanks opkomst kerkomroep)

–

Verkoop software tegen gereduceerde prijs plus overleg met leveranciers (zie pagina 2)

–

Opzetten jaarlijkse digimeeting

–

Uitbreiding contacten scholen, verspreiding blad, brief. Aandacht voor jongeren

–

Spraakherkenning

–

Opzetten forum voor vragen over Bijbelgerelateerde programma’s

–

Aanvulling en herziening website www.bijbelseplaatsen.nl

–

Onderzoek aanmaak website bond van mannenverenigingen / zondagsscholen

–

Archivering 40 jaar Theologia Reformata

–

Aanmaak CD-ROM voor het kerkblad van de Hersteld Hervormde Kerk

–

Onderzoek CD-ROM van de Saambinder

–

Refomail

Ideeën die we als bestuur zouden kunnen uitvoeren of op ons nemen zijn natuurlijk altijd welkom!


23

Bureau Stichting Reformatica Valleistraat 52 3901 RT Veenendaal

jaargang 2008 nummer 2

Recommend Documents