Jaargang 1 nr. 2 november 09

02 Jaargang 1 nr. 2 november ’09

Severenstraat 16, 6225 AR Maastricht | T: 043 - 604 55 55 E: [email protected]

PAG. 1

> TROTS OP XONAR XIGNAAL

PAG. 2

> VORMEN VAN KINDERMISHANDELING > OPROEP; MEEDENKEN OVER VERBETEREN DIENSTVERLENING

PAG. 3

> DAG VAN DE RECHTEN VAN HET KIND > MEER KINDEREN GEHOLPEN > XONAR ONTVANGT 3,5 MILJOEN EURO VOOR (ACHTERSTALLIG) ONDERHOUD > JEUGDZORGAANBIEDERS VOORTAAN JEUGD & OPVOEDHULP

PAG. 4

> ‘LID ZIJN VAN JONGERENCLI NTENRAAD MAAKT JE ZELFSTANDIG’ > WAT DOET EEN CLI NTENRAAD?

PAG. 5

> 15 NOVEMBER: DAG VAN DE RECHTEN VAN DE JEUGD > SCHOLENBEZOEK TIJDENS WEEK VAN DE JEUGDZORG > HULPVERLENER BLIKT TERUG OP INTERNATIONALE JONGERENUITWISSELINGSWEEK

PAG. 7

> EEN VRIENDELIJK WOORD VAN EEN KIND

PAG. 8

> CLI NTEN AAN HET WOORD: ‘ACHTERAF GESPROKEN’

PAG. 9

> OPBRENGST ROMMELMARKT CLI NTENRAAD KOMT TEN GOEDE AAN JONGEREN XONAR

PAG. 10

> VERSLAG VAN HET WERKBEZOEK VAN DE RAAD VAN TOEZICHT AAN XONAR-LOCATIES > NIEUW SCHOONMAAKCONTRACT

PAG. 11

> IEDERE DAG IN HET TEKEN VAN DE RECHTEN VAN HET KIND > JONGEREN VERBLIJFGROEP WIEKERHOONK MAKEN ONVERGETELIJKE BALLONVLUCHT

PAG. 12

> XONAR EN AUTISME > EVEN VOORSTELLEN: NIEUWE CLI NTVERTROUWENSPERSOON

! Als Raad van Bestuur ben ik er trots op dat XONAR over een eigen communicatiemiddel Xignaal voor cliënten en hun ouders / verzorgers beschikt. En meer nog, omdat de redactie van deze nieuwsbrief gevormd wordt door ouders en cliënten en/of voortkomt uit de cliëntenraden. De informatieverstrekking aan ouders en cliënten is van groot belang. Niet alleen vanwege het delen van gemeenschappelijke belangen. Maar juist ook om elkaar via dit communicatiemiddel tot steun te zijn en XONAR te laten zien wat van belang is. Voor XONAR is de vraag van de cliënt (het kind / de jongere) altijd verbonden met het gezin en de ouderlijke verantwoordelijkheid. Die nauwe verwevenheid komt in Xignaal goed tot uitdrukking. De Raad van Bestuur wenst de redactie veel succes met het vervolg. Ber Verstraete Jaargang 1 nr. 2 – november 2009, pag. 1

houden van pleziertjes en openlijk negeren. Dit kan per kind in een gezin verschillen. Er is dan een zwart schaap in het gezin dat bijvoorbeeld geen verjaardagsfeestje mag geven en de andere kinderen wel. In elke uitgave van XIGNAAL verschijnt er een artikel waarin de handelswijze van XONAR met betrekking tot kindermishandeling wordt beschreven. De bijdragen zijn samengesteld door voormalig zorgcoördinator/gedragswetenschapper Bart Janssen en kinderarts Thea van Zeben. In dit artikel staan de verschillende vormen van kindermishandeling centraal.

Emotionele mishandeling en verwaarlozing zijn vaak zeer moeilijk vast te stellen. Het gebeurt in de beslotenheid van het gezin. Signalen kunnen in betekenis verschillen naar tijd en plaats: het negeren van huilen van baby’s heeft de afgelopen jaren steeds een andere waarde gekregen, het alleen laten slapen van baby’s wordt binnen de Nederlandse cultuur als normaal gezien in veel zuidelijke culturen als verwaarlozing. Ad. 5: Seksueel misbruik is het blootstellen aan seksuele stimulatie of seksueel gebruik niet passend bij leeftijd of psychoseksueel ontwikkelingsniveau van het kind. Denk aan incest en jeugdprostitutie. Ad. 6: In de groep overigen wordt gewoonlijk gezet 1. Kinderen van drugsverslaafde ouders; 2. Het syndroom van Munchhausen by Proxy; Hierover komt een apart stukje in XIGNAAL. 3. Kinderen in sekten Meer hierover in de volgende uitgave.

De bekendste vormen van kindermishandeling zijn: 1. Lichamelijke mishandeling 2. Lichamelijke verwaarlozing 3. Emotionele mishandeling 4. Emotionele verwaarlozing 5. Seksueel misbruik 6. Overige vormen Ad.1: Lichamelijke mishandeling kan omschreven worden als lichamelijk geweld dat leidt tot fysiek letsel. Je kunt een kind bijvoorbeeld slaan, trappen, schoppen of verbranden. De gevolgen zijn zichtbaar aan de hand van een blauwe plek, botbreuk of brandwond. Ad. 2: Van Lichamelijke verwaarlozing is sprake als de verzorging zodanig verwaarloosd wordt dat de gezondheid of veiligheid van het kind bedreigd wordt. Je kunt een kind bijvoorbeeld te weinig voeding of foute voeding geven, slechte kleding of kleding die niet past bij het jaargetijde of geen goede medische verzorging. Denk ook aan het niet naar de tandarts gaan of steeds een bril vergeten of niet laten maken. Ad. 3: Bij emotionele mishandeling worden er openlijk vijandige gevoelens van afwijzing geuit ten opzichte van het kind, waardoor er psychische schade optreedt. Denk aan schelden, kleineren, afsnauwen, verwerpen en met de dood bedreigen. Ad. 4: Bij emotionele verwaarlozing is er sprake van het systematisch onthouden van voldoende continue liefde / aandacht, waardoor het kind onvoldoende emotioneel kan groeien en ontwikkelen. Voorbeelden zijn het ont-

"

" De afdelingen Bedrijfsvoering, Human Resources (ook wel Personeelszaken genoemd), en Financiën van XONAR willen graag de kwaliteit van hun dienstverlening verbeteren. Hiervoor doen zij graag een beroep op de meningen en ervaringen van medewerkers en cliënten. • • • • •

Wat kan beter, sneller en stipter? Zijn er nieuwe ideeën en voorstellen? Zijn er onduidelijkheden? Hoe kunnen wij zaken beter met elkaar afstemmen? Hoe kunnen wij cliënten en medewerkers beter informeren?

Om dit met de cliënten te kunnen bespreken, willen wij een gebruikersoverleg starten. Dit bestaat uit 4 medewerkers en 4 cliënten uit verschillende regio’s. Wie wil met ons meedenken? Het doel is 4 keer per jaar bij elkaar te komen. Wij denken aan een donderdagmiddag van 15.30 tot 17.00 uur. Heb je belangstelling? Stuur dan een mail naar Ella Boschker: [email protected] Als je nog vragen heb, bel dan met Bert Scholtes: 043 – 604 53 13.

Jaargang 1 nr. 2 – november 2009, pag. 2

# Op woensdagmiddag 25 november a.s. is de aula van XONAR aan de Severenstraat in Maastricht het decor van de jaarlijkse viering van de Dag van de Rechten van het Kind. XONAR en Het Keerpunt organiseren dit voor de twaalfde keer. Thema van dit jaar is ‘gelijkwaardigheid en rechten’ hoe te definiëren, structureel te waarborgen en te toetsen? Tussen 12.30 en 17.00 uur gaan wij hier onder leiding van een externe dagvoorzitter met cliënten en medewerkers van XONAR, afkomstig uit diverse disciplines, over praten. Ook wordt gekeken hoe we gezamenlijk vorm kunnen geven aan de Dag van de Rechten van het Kind in 2010 Vanuit iedere regio is een pedagogisch medewerker, een ambulante werker, een werkbegeleider, een gedragswetenschapper en een meewerkend teamleider aanwezig. Tevens vijf cliënten vanuit elke regio. Ook de werkgroep bejegening wordt betrokken en is nadrukkelijk gevraagd om te participeren. De deelnemers mogen in ieder geval rekenen op een gezamenlijke lunch, een inspirerende dagvoorzitter en een muzikale en ludieke omlijsting van de middag. Afgesloten wordt met een hapje en een drankje. Naast deelnemers van de Stichting St. Joseph Cadier en Keer worden ook andere externen uitgenodigd zoals de provincie Limburg.

De categorienaam Zorgaanbieders is gewijzigd in Jeugd & Opvoedhulp. De Zorgaanbieders binnen de MO-groep Jeugdzorg hebben tot deze naamswijziging besloten. Onderzoek heeft aangetoond dat ‘zorgaanbieders’ als een te generieke term wordt ervaren en daarom door weinig organisaties wordt gehanteerd. Ook (vak)pers gebruikte deze term niet vanwege de verwarring met andere aanbieders van zorg. Bovendien worden de Zorgaanbieders vaak verward of in één adem genoemd met de Bureaus Jeugdzorg.

$ %& '()'%*)+,% %& %%&'()')-% .%/0 1 Om een duidelijke en eenduidige term te hebben voor deze categorie binnen de jeugdzorg is besloten een nieuwe naam te hanteren. Dit is ‘Jeugd & Opvoedhulp’ geworden.

23 4

5

Op 2 september jl. kreeg XONAR een brief van de minister van Jeugd en Gezin met daarin de toezegging dat XONAR in het kader van de zogeheten ‘bouwimpulsgelden’ een bedrag van maar liefst 3.541.223,- ontvangt.

VORIG JAAR MEER KINDEREN GEHOLPEN In 2008 zijn 7 procent meer kinderen geholpen in de jeugdzorg dan in voorgaande jaren. Ook is het merendeel vorig jaar sneller geholpen dan in 2007. Dat blijkt uit de Brancherapportage Jeugdzorg 2008 van de MOgroep Jeugdzorg. Kinderen maakten in 2008 ruim 95 duizend keer gebruik van jeugdzorg. In het jaar daarvoor was dat 70 duizend keer. Het gaat om vrijwillige zorg als dagbehandeling en pleegzorg, en om gedwongen maatregelen als jeugdbescherming en jeugdreclassering. De bureaus jeugdzorg hadden 12,5 weken nodig om de juiste zorg voor een cliënt vast te stellen. In 2007 duurde dat nog 16 weken. De gemiddelde lengte van een dagbehandeling daalde met een maand naar ruim tien maanden. Ook verbleven jongeren kortere tijd in een instelling.

Deze subsidieregeling is door de minister in het leven geroepen om de landelijke en lokale economie te stimuleren. Daar is XONAR natuurlijk blij mee. Het biedt (behoud van) werkgelegenheid in de regio en de projecten komen onze cliënten en medewerkers ten goede. Globaal gaat het om de volgende projecten: • Het verbeteren van de brandveiligheid in verblijfs- en behandelvoorzieningen; • Het verbeteren van de leefomgeving van jeugdigen; • Gebouwaanpassingen die leiden tot efficiencyverbetering en daarmee tot verlaging van de exploitatiekosten; • Overige verbouw en (vervangende) nieuwbouw van verblijfs- en behandelvoorzieningen. Meer concreet gaat het om het verbeteren van de brandveiligheid in 38 panden, het verrichten van achterstallig onderhoud, het vervangen van kozijnen en het aanbrengen van isolatieglas. Het bedrag moet voor 31 december 2010 zijn uitgegeven.

Bron: MO Groep Jeugdzorg Jaargang 1 nr. 2 – november 2009, pag. 3

6

$

4

5

Voor deze tweede uitgave van Xignaal had de redactie een interview met de zestienjarige Suraya Splitthoff, die al viereneenhalf jaar lid is van de Jongerencliëntenraad. Suraya woont nu in een pleeggezin. Daarvoor verbleef ze binnen de groep ‘Wiekerhoonk’. In november a.s. gaat ze weer bij haar ouders wonen. Ze blijft echter lid van de Cliëntenraad.

1

Bijvoorbeeld met betrekking tot de privacy van jongeren. Het is bekend dat de groepsleiding een sleutel heeft van elke kamer. Daar is in principe niets mis mee. Waar ik wel grote moeite mee heb, is het feit dat iemand van de groepsleiding mijn kamer betreedt, terwijl ik nadrukkelijk heb gevraagd om me even met rust te laten. Iedereen heeft wel eens momenten dat hij of zij even alleen wil zijn. Ik vind dat dit gerespecteerd moet worden. Soms gebeurt dat, maar soms ook niet.”

‘Lid zijn van de Cliëntenraad heeft veel voordelen. Meedenken en meebeslissen over zaken die voor jou van belang zijn.’

Dat ze deel wil blijven uitmaken van de jongerencliëntenraad geeft aan hoe belangrijk Suraya dit vindt. “Ik denk graag mee over zaken die voor de jongeren van belang zijn. Ik ben niet het type dat gaat zitten klagen als iets niet naar wens is. Ik neem liever actie. Bijvoorbeeld toen we gepleit hebben voor de realisatie van een rookruimte buitenshuis. Samen met andere jongeren van de Cliëntenraad hebben we ons ervoor ingezet dat er een rookruimte zou komen. Dat is gelukt.” Verder de realisatie van een internetaansluiting op de groepen. “Dit heeft (te) lang geduurd. In elke vergadering werd gezegd dat er nog geen concreet antwoord op onze vragen kon worden gegeven. Dat was frustrerend. Maar goed, uiteindelijk is het dan toch voor elkaar. Daar ben ik blij om.” Er is nóg een reden waarom Suraya lid is van de Jongerencliëntenraad: “ik hou ervan om te discussiëren over zaken. Niet om mijn gelijk te krijgen, maar om zaken geregeld te krijgen. Je leert van discussies.” Recht op privacy Twee veelbesproken onderwerpen tijdens de vergaderingen van de Jongerencliëntenraad zijn de brandveiligheid op de locaties en bejegening. De brandveiligheid spreekt voor zich en was bovendien binnen een mum van tijd geregeld. Bejegening vraagt daarentegen om een uitleg. Suraya geeft een voorbeeld: “bejegening is een ander woord voor ‘omgaan met elkaar’. Er zijn bepaalde regels waaraan jongeren en hulpverleners zich moeten houden.

Suraya vindt dat er eens goed moet worden gekeken naar de relatie tussen hulpverleners en jongeren op het moment dat er onderlinge problemen zijn. “Veel jongeren hebben het idee dat groepsleiding in bescherming wordt genomen bij conflicten. Zij weten dan niet bij wie ze terecht kunnen met hun probleem. Als hulpverleners ‘een hand boven hun hoofd worden gehouden’, zullen de meeste jongeren ontmoedigd raken. Dat is niet goed. Ze moeten weten wat hun rechten zijn en bij wie ze terecht kunnen.” Lid zijn van de Cliëntenraad heeft veel voordelen. Meedenken en meebeslissen over zaken die voor jou van belang zijn. Je hoeft er niet veel tijd aan te besteden. “De vergaderingen duren meestal maar een uurtje. Je wordt gehaald en ook weer thuis gebracht. Lid zijn van de Cliëntenraad heeft mij in ieder geval een stuk zelfstandiger gemaakt. Ik heb er veel van geleerd. Ik bedoel, je praat met de directeur van XONAR en zelfs met de minister van jeugd en gezin. Die kans krijgt niet iedereen. Ik zou dus zeggen: ‘blijf niet zeuren als iets je niet bevalt, maar kom in actie! Dat begint met een aanmelding bij een van de drie Jongerencliëntenraden.”

Wat doet een cliëntenraad? Een cliëntenraad komt meestal één keer per maand bij elkaar. De leden praten over zaken die allemaal met de hulpverlening van XONAR te maken hebben. Denk aan groepsvervoer, groepsleiding, veiligheid, ontspanning, kwaliteit van de hulp, financiële zaken, hoe gaat XONAR met klachten om enzovoort. De cliëntenraad zoekt zoveel mogelijk contact met andere cliënten, om te horen wat hun mening is over de situatie bij XONAR.

Jaargang 1 nr. 2-november 2009, pag. 4

73

899:

Op zondag 15 november –het begin van de Week van de Jeugdzorg 2009- organiseerde de provincie Limburg een groots opgezette doe-, info- en beleefmanifestatie in het Parkstad Limburg Theater in Heerlen. De dag werd dit jaar breder ingezet als voorgaande jaren. Ook Verkeersveiligheid, Onderwijs, Duurzaamheid en Natuurontwikkeling zullen betrokken worden. Voor deze dag was de provincie Limburg een samenwerkingsverband aangegaan met het IKL Limburg (Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg). Het idee was om iets te organiseren voor Limburgse kinderen (ouder dan 12 jaar) in de jeugdzorg. Om 13.30 uur vertrok er vanuit het Theater in Heerlen een bus naar het station bij het Industrion in Kerkrade. Van daaruit gingen jongeren, die zich hiervoor hadden opgegeven, met het boemeltreintje naar een plek in het bos, in de directe nabijheid van het miljoenenlijntje. In het bos gingen de jongeren aan de slag met bomen kappen, kampvuur maken, pannenkoeken bakken in de natuur etc. IKL doet dat nu vooral met scholen, maar in het kader van de week van de jeugdzorg leek het de provincie en het IKL geweldig om die middag speciaal in te richten voor de kinderen uit de jeugdzorg. Aan de activiteit werd met name deelgenomen door pleegkinderen en hun pleegouders.

SCHOLENBEZOEK In de Week van de Jeugdzorg (14 t/m 21 november 2009 bezochten 24 hulpverleners van XONAR , 12 medewerkers van Bureau Jeugdzorg en twee hulpverleners van Icarus een groot aantal scholen in de regio Zuid-Limburg om daar in de groepen 7 en 8 voorlichting te geven over de jeugdzorg. Het is al het vierde jaar achter elkaar dat XONARmedewerkers in dit kader ‘gastcolleges’ verzorgen op deze scholen. Het was dit jaar voor het eerst dat ook Bureau Jeugdzorg en Icarus inhaakten op het initiatief.

26 jongeren uit Nederland, Letland, Polen en België hebben in de week van 22 augustus in Leiden hard gewerkt aan een muziek- theater- dansproject over tolerantie en acceptatie van andere culturen en leefstijlen. Het project is mogelijk gemaakt door Youth in Action. XONAR was vertegenwoordigd door twee jongeren, allebei lid van de Jongeren Cliëntenraden. Zij werden begeleid door Perry Kusters.

“Ik werd benaderd door Igno Huntjens die via Wouter Roosenboom en Juliette van der Stap te horen had gekregen dat er goede ervaringen met mij waren geweest, in de enthousiaste werksfeer, tijdens de landelijke pleegzorg dag te Den Haag. Na een aantal gesprekken werd mijn enthousiasme alleen maar groter.” Was je van tevoren op de hoogte van deze internationale uitwisselingsweek? “Nee, ik was verrast te horen dat er zoiets geweldigs bestond. Het was ook de eerste keer dat XONAR aan een dergelijk grensoverschrijdend Europees project deelnam. In mijn studietijd heb ik ook deelgenomen aan een Europees uitwisselingsproject van studenten. Ik heb toen een half jaar op Kreta gewoond. Op deze manier had ik al te maken gehad met een Europees uitwisselingsproject. Nu deed zich de kans weer voor en heb ik ingestemd. Vier landen met elk hun eigen kinderen in zorg, die een week bij elkaar waren en een doel hadden:een theaterstuk van en door jongeren.” Kende je de twee jongeren van XONAR al? “Nee, zelf ben ik werkzaam binnen pleegzorg en deze twee kinderen woonden in een groep of waren bezig met het kamertraject. Ik heb voor de uitwisseling een aantal gesprekken met hen gevoerd en we hebben elkaar beter leren kennen tijdens de week.” Jaargang 1 nr. 2- november 2009, pag. 5

Hoe heb je de omgang met de jongeren ervaren? “Super, het was eigenlijk meteen goed. Ze waren erg open, hielpen overal aan mee, hadden meteen aansluiting bij de anderen en ze waren erg zelfstandig. Daarbij speelden ze ook nog de hoofdrol in het theaterstuk. Alleen jammer dat Danielle gewond raakte op de trampoline, maar dat werd prima in het theaterstuk ingevoerd.” Hoe heb je de week ervaren? “Als erg kleurrijk en levendig. Er gebeurde zoveel, in de groep, met de begeleiders, de uitstapjes naar Amsterdam en de zee. De nachtelijke wacht om te zorgen dat de jongens en meisjes elkaar niet opzochten. We hebben ook van elkaars culinaire gerechten kunnen genieten, zoals een rode bieten soep uit Letland, natuurlijk de frieten uit België en hutspot uit Nederland. Ook ervaren dat Nederlanders erg veel brood eten. In Letland bijvoorbeeld, eet men 1 keer per week brood. Ze hadden ook echt genoeg van het sponsbrood uit Nederland. De kennismaking met het improvisatietheater vond ik super. Geweldig om te zien hoe de jongeren emoties lieten zien die ze niet hadden, echt toneel! Dit kwam het groepsgevoel ten goede. Er waren jongeren bij die nog nooit een instrument hadden gespeeld. Tijdens het theaterstuk speelden ze ineens nummers, die me lieten denken aan Radiohead en een nummer uit de film “reservoir dogs”. Tijdens de week hebben we ontzettend goed weer gehad, waardoor er iedere ochtend in de buitenlucht op de camping ontbeten kon worden.” Alleen de voorlaatste avond heeft een groot beroep op de jongeren en begeleiders gedaan. De camping werd overspoeld door noodweer, waardoor we niet meer op de camping terecht konden. Een aantal leiders heeft toen de hoognodige spullen (slaapzak en matrassen) uit de tenten gehaald en we hebben toen in het dagcentrum overnacht. Voor de meeste jongeren ging dat prima, maar enkelen konden echt de PSP, telefoonoplader, pyjama, beautycase etc niet een nacht missen, waardoor er tot diep in de nacht getracht werd de jongeren te kalmeren. Uiteindelijk hebben we de ochtend gehaald en was het de grote dag van de optredens.

Op een TOP-locatie -de Burcht te Leiden- werd die dag alles klaar gemaakt en opgesteld om het bedachte stuk “Respect” van en door de jongeren ten uitvoer te brengen. Echt puur emotioneel (een lach en een traan) om te zien wat er in die week allemaal gebeurd was en hoe dit stuk de kroon op de week was.” Wat was voor jou het hoogtepunt? “Het hoogtepunt was echt om te zien hoe het theaterstuk werd opgevoerd. In een week tijd, verschillende toneelstukjes, dans, muziek en decorstukken door de jongeren bedacht en uitgevoerd. Daarnaast was voor mij een hoogtepunt om te zien hoe in een week zoveel jongeren (van 14 tot 18 jaar), kinderen uit zorg met elk hun eigen voorgeschiedenis, met elkaar communiceerden in de Engelse taal, die niet hun moedertaal was. En dat de jongeren allemaal in zorg zaten, leek even niet te bestaan gedurende de week.” Blijft het bij deze ene keer of wil je in de toekomst vaker voor dit soort projecten worden ingeschakeld? “De ervaringen die ik heb opgedaan zijn om niet te vergeten. Dit is ontzettend mooi om te doen. De ervaringen van de verschillende Europese zorginstellingen laten ook bij elkaar in de keuken kijken, waardoor men niet het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Kortom, een geweldig Europees initiatief waar ik zeker in de toekomst opnieuw mijn medewerking aan zou willen blijven verlenen.” “Iedereen zal in de komende periode het resultaat van deze week kunnen zien in de bioscopen in Nederland. De film zal getoond worden om weer eens de positieve dingen te laten zien die ook in de jeugdzorg gebeuren. Daarnaast zou ik ook XONAR willen bedanken dat ik hieraan heb mogen deelnemen, maar ook willen aanbevelen om dit te blijven doen. Om op Europees niveau met deze ontwikkelingen bezig te zijn en eens verder te mogen kijken dan de eigen provincie.” Perry Kusters

Jaargang 1 nr. 2- november 2009, pag. 6

$

1

Begin september lag er bij een medewerker van XONAR een brief op zijn bureau. Een mooie brief, die een plekje in XIGNAAL verdient.

Een vriendelijk woord van een kind 1. Verwen mij niet. Ik weet best, dat ik niet alles hoef te hebben wat ik vraag. Ik probeer je alleen maar uit. 2. Wees gerust flink tegen mij. Dat vind ik wel fijn. Dan weet ik waar ik aan toe ben. 3. Gebruik geen kracht. Daarvan leer ik alleen maar dat alles om macht draait. Ik reageer veel gewilliger als je me gewoon leidt. 4. Wees niet inconsequent. Dat brengt me in de war en daardoor zal ik nog meer proberen overal mijn zin te krijgen. 5. Doe geen beloften die je misschien niet kunt nakomen. Daardoor zou ik mijn vertrouwen in je kunnen gaan verliezen. 6. Ga niet in op mijn uitdagingen als ik iets zeg of doe om je van streek te maken. Anders zal ik meer van dit soort ‘overwinningen’ proberen te halen. 7. Geef me niet het gevoel dat ik kleiner ben dan ik ben. Ik zal dat misschien goed proberen te maken door me stoer te gedragen. 8. Besteed niet zoveel aandacht aan mijn ‘slechte gewoonten’. Dat moedigt mij alleen maar aan ermee door te gaan. 9. Probeer niet mijn gedrag op een hoogtepunt van een conflict te bespreken. Om de een of andere reden werken mijn oren dan niet zo goed en mijn bereidwilligheid nog minder. Ik vind het best als je de vereiste maatregelen treft, maar laten we het praten erover even uitstellen. 10. Geef mij niet het gevoel dat mijn fouten zonden zijn. Ik moet leren van fouten te maken zonder het gevoel te krijgen een sul te zijn. 11. ZEUR NIET! Als je dat wel doet, moet ik mezelf in bescherming nemen, door net te doen alsof ik doof ben.

12. Vergeet niet dat ik graag iets probeer. daar leer ik van, leg je daar maar bij neer. 13. Bescherm me niet tegen de gevolgen. Ik moet toch van mijn ervaring leren?! 14. Let niet zo erg op mijn kwaaltjes. Als je dat wel doet, ga ik ze misschien leuk vinden, want ik krijg er veel aandacht door. 15. Doe niet alsof jezelf volmaakt bent of onfeilbaar, want dat geeft mij het machteloze gevoel dat ik zoiets nooit zou kunnen bereiken. 16. Maak je maar geen zorgen over het kleine beetje tijd dat wij samen doorbrengen. Waar het om gaat is HOE we die tijd doorbrengen. 17. Laat mijn angsten geen bezorgdheid bij je wekken. Dan word ik nog banger. Laat me liever zien hoe moedig ik kan zijn. 18. Vergeet niet, dat ik niet kan gedijen zonder een heleboel begrip en aanmoedigen, maar dat hoef ik toch eigenlijk niet te vertellen he?

ONTHOUD: Ik leer meer van een goed voorbeeld, dan van iemand die steeds kritiek op mij heeft.

XIGNAAL IS DE NIEUWSBRIEF VOOR CLI NTEN VAN XONAR EN VERSCHIJNT 4 KEER PER JAAR. NIEUWE CLI NTEN ONTVANGEN DE LAATSTE UITGAVE BIJ DE INFORMATIEMAP DIE ZE VAN DE CLI NTADMINISTRATIE KRIJGEN. BESTAANDE CLI NTEN KRIJGEN EEN EXEMPLAAR VIA HUN CONTACTPERSOON. HEEFT U / HEB JE TIPS VOOR DE REDACTIE? LAAT HET ONS WETEN VIA [email protected]

Jaargang 1 nr. 2- november 2009, pag. 7

Genietend van drie gezonde kinderen in de beginjaren van hun leven, denk je in de verste verte er niet aan dat dit geluk van korte duur zal zijn en wreed verstoord zal worden. De kinderen hadden een normale ontwikkeling. Alleen de jongste kon wel eens wat druk zijn op zijn tijd. Ze gingen naar de basisschool in het dorp en op een avond kregen we bezoek van de directie, geheel onverwachts. Vanaf deze avond is het eigenlijk in stroomversnelling bergafwaarts gegaan, en heeft het jaren geduurd voordat we er weer langzaam bovenop kwamen. De directeur en de onderwijzers hadden vele klachten over het jongste kind, dat door zijn gedrag de rust verstoorde op de school.

‘Omdat het op school maar niet wou lukken, werd er toch nog onverwacht jeugdzorg ingeschakeld.’ Het overblijven in de middagpauze lukte al helemaal niet. Langzamerhand kwam dan ook het besef, dat er iets aan de hand was, maar wat? Diverse onderzoeken in het ziekenhuis volgden met als conclusie: een grensgeval van ADHD. Omdat het op school maar niet wou lukken, werd er toch nog onverwachts jeugdzorg ingeschakeld. Een vriendelijke jongeman kwam op huisbezoek en er volgde een intensief overleg. Inmiddels was er al een soort schorsing van de basisschool schriftelijk binnengewaaid. De jongeman had na overleg geregeld dat het jongste kind de hele week naar een speciale school zou gaan, en dat het kind dan in de weekenden thuis zou zijn. Er werd aan het gedrag gewerkt en de resultaten, zouden dan zichtbaar worden. Helaas is dit niet echt gebeurd. De lijdensweg begon toen men zelfs daar zeer grote moeilijkheden met het kind had. Het escaleerde keer op keer, en naarmate het kind ouder werd -11 jaar inmiddels - werd duidelijk dat deze plek niet de oplossing zou bieden, waar we allemaal, inclusief de voogd van Bureau Jeugdzorg, op gehoopt hadden. De dag kwam dat er hardere maatregelen genomen werden. Het kind zou voor onbepaalde tijd naar een jeugdgevangenis te Zutphen gaan. Als thuisfront val je op zo’n moment heel erg in een diep gat en is het bijna onmogelijk om het normale leven nog op te pakken. Inmiddels was de hulpverlening flink uitgebreid, en nu kwam zelfs de rechtbank, een advocaat, de kinderbescherming en een casemanager erbij. Onbepaalde tijd werd bijna een jaar en al die tijd had mijn kind dus tussen de grotere criminelen gezeten. De publiciteit werd opgezocht, maar uiteindelijk mocht dit

niks baten, want de civiele straf werd geheel uitgezeten. Na de vrijlating was het in eerste instantie de vraag hoe het kind het zelf heeft beleefd en hoe nu verder. Het moet gezegd worden dat er wel al die tijd continu contact geweest is tussen de voogd en de ouders en ook de advocaat heeft alles gedaan wat in haar macht lag. Omdat het kind wat verhard was, hebben we in eerste instantie het kind thuis liefdevol ontvangen. Maar er was ook nog een onderwijsinspectie die vond dat het kind naar school moest. Maar welke school zou deze leerling nog toelaten? Uiteindelijk werd een school gevonden, en het ging zelfs een hele tijd goed op deze manier.

‘Hoe nu verder met deze situatie?’ Maar omdat het kind ondertussen ook nog, als klap op de vuurpijl, vroegtijdig in de pubertijd was, begon het gedrag weer te verslechteren en moest er in overleg met een nieuwe voogd van Bureau Jeugdzorg gekeken worden hoe verder met deze situatie.......

Het werd uiteindelijk een half gesloten opvang, en om het verhaal niet al te lang te maken, volgden er nog een geheel gesloten opvang en zelfs wat gevangenisstraffen. Doordat er thuis door deze situatie ook bijna geen normaal gezinsleven meer mogelijk was (uiteindelijk waren er nog twee kinderen thuis), is het gezin uit elkaar gevallen. Een scheiding was het gevolg. Een nieuwe woonplaats gezocht, en nog alleen verder gevochten voor dit kind. Uiteindelijk kwam toen de dag, dat het kind, inmiddels bijna 17 jaar, voorgoed naar huis mocht.

‘Er zijn heel wat trajecten doorlopen’ Vanaf deze dag is het, op wat moeilijkheden na, eigenlijk weer wat bergopwaarts gegaan. Dit kwam ook mede doordat bovenop de hulp van de jeugdzorg, de reclasseringsambtenaar om de hoek kwam kijken. Er zijn heel wat trajecten doorlopen. Sommige zonder, andere met resultaat. LEES VERDER OP PAG. 9

Jaargang 1 nr. 2 - november 2009, pag. 8

VERVOLG VAN PAG. 8

Zondag 13 september jl. werd "dit kind" 19 jaar en ik moet bekennen dat we al een heel stuk op weg zijn, maar natuurlijk nog geen "modeljongen" hebben. De jeugdzorg heeft ondertussen dit hele dikke dossier gesloten, nadat we met alle betrokkenen een afscheidsfeestje georganiseerd hadden op zijn 18e verjaardag, Sinds anderhalf jaar hebben we geen brieven meer van justitie, en dit is natuurlijk zeer positief. Het nadeel is dat het hele gezin een flinke dreun heeft gehad en dat nu alle vijf de gezinsleden proberen om het leven weer op een rijtje te krijgen. Sommige is het al vrijwel gelukt! EPILOOG Het was een hele zware periode van gemiddeld 10 jaar, waarin we ondanks alles toch heel veel kracht, steun, aandacht en persoonlijke begeleiding hebben mogen ontvangen van de betrokken medewerkers van Bureau Jeugdzorg. Uiteindelijk zal het toch nog e goed komen met het kind dat in zijn 11 levensjaar al heel wat meemaakte.

De opbrengst van de rommelmarkt is op 29 oktober jl. verdeeld over zeven groepen. Regiodirecteur Theo Pustjens was graag bereid om de opening van deze bijeenkomst voor zijn rekening te nemen. Hij roemde het initiatief van de Cliëntenraden en benadrukte dat de Cliëntenraden hiermee een positieve bijdrage hebben geleverd aan het imago van de organisatie. Elita Corstjens (voorzitter van de Centrale Cliëntenraad) en Mathieu Savelberg (voorzitter Cliëntenraad PL) hebben vervolgens het geld verdeeld onder: • • • •

Met ruim 400 betalende bezoekers is de organisatie van de rommelmarkt bij XONAR op 27 september dik tevreden. De opbrengst van deze markt, ruim 1.100,-, komt volledig ten goede aan de kinderen en jongeren bij XONAR. De rommelmarkt was georganiseerd door de Cliëntenraad, die daarmee wilde stilstaan bij haar tienjarig bestaan.

• • •

XONAR VO&H: 200,- voor aanschaf fietskinderzitjes en fietshelmpjes XONAR AMV (Severenstraat): 200,- voor aanschaf spelmateriaal om de Nederlandse taal te leren XONAR Daghulp Parkstad: 350,- voor aanschaf winterjassen met reflectering XONAR Benjamin: 150,- voor aanschaf digitaal fototoestel XONAR AMV (Heksenstraat): 150,- voor aanschaf boksbal, handschoenen en 2 biljartkeus XONAR KWE: 150,- voor huishoudelijk materiaal XONAR Flamingo: 50,- voor aanschaf dvd speler

Aula, gangen en conferentieruimte waren omgetoverd in een gezellig marktterrein. Ook buiten stonden diverse kramen en waren attracties voor jong en oud opgesteld. Vanaf 07.30 uur stonden de eerste handelaren al te wachten op het moment dat zij hun kraam konden gaan inrichten. Kopers verdrongen zich vervolgens om maar vooral dat lang gezochte artikel te vinden. Tevens was er een ruim aanbod aan andere zaken aanwezig. De provincie Limburg was er de hele dag met een informatieve stand met als thema: ‘Jong zijn in Limburg' . Ook de Kinder- en Jongerenrechtswinkel was vertegenwoordigd met een camper vol informatie. Daarnaast sierde een replica van de Snowspeeder uit Starwars het grasveld en stonden er twee oldtimers van huismeester Henny Ensink te pronken. Voor de muzikale omlijsting zorgde de Amerikaanse one man band van Jeff Silvertrust.

Hartelijk dank aan allen die op de een of andere manier deze rommelmarkt mogelijk hebben gemaakt!

Jaargang 1 nr. 2 - november 2009, pag. 9

$

1

Wij waren zeer onder de indruk. Wij’’, dat zijn vier van de zes leden van de Raad van Toezicht. Dat wij zo enorm onder de indruk waren, had alles te maken met het werkbezoek dat wij op woensdag 14 oktober jl. aan vier afdelingen van XONAR brachten. Wij vergaderen natuurlijk regelmatig met de bestuurder en de managers van XONAR, maar dat kan niet worden vergeleken met de praktijk van alledag. Als je wilt weten waar het nu echt over gaat, is een bezoek aan de groepen onmisbaar. Je wilt graag weten hoe mensen op de werkvloer hun werk dagelijks beleven. Waarmee worden ze elke dag geconfronteerd? Natuurlijk is een middag erg kort. Te kort eigenlijk. Maar toch hebben we door de goede organisatie van dit werkbezoek XONAR op veel verschillende manieren opnieuw indringend leren kennen. We vonden het heel bijzonder dat we niet alleen gesprekken konden voeren met de professionals, maar ook met de cliënten. Juist dat was indrukwekkend: mensen die voor een gezelschap van vier onbekende mannen hun verhaal wilden vertellen. Dat begon al bij de vrouwenopvang, waar we enthousiast werden ontvangen door mevrouw Louise Verhoef die ons een korte rondleiding door het pand gaf. Ook een van de bewoonsters liep mee. Daarna volgde een lunch met een presentatie van de ontwikkeling in de vrouwenopvang. Verschillende cliënten waren hierbij aanwezig. Als Raad van Toezicht denken wij dat de ontwikkeling naar een meer ambulante zorg een goede is. Vervolgens gingen we naar Flamingo, waar jonge moeders met hun kind of in de laatste periode van de zwangerschap worden opgevangen. Wat ons hier en ook elders opviel, was dat de gebouwen van XONAR echt aan vervanging of renovatie toe zijn. Hoe men ook zijn best doet er iets van te maken, het oogt toch allemaal wat armoedig. Maar ook hier maakt het enthousiasme van de begeleiding veel goed. We hadden veel vragen; er werd heel open gesproken. Vervolgens gingen we naar de locatie Zoetmanstraat. waar Clas is gevestigd. Opnieuw waren we zeer onder de indruk van de openheid waarmee vrouwen die op enigerlei manier slachtoffer zijn van seksueel geweld, spraken over de manier waarop de hulpverleners met hen omgaan. Er was groot wederzijds respect. Ik had op een geven moment tranen in mijn ogen bij wat deze vrouwen hebben meegemaakt en de manier waarop ze er mee omgaan. Tot slot gingen we terug naar de Severenstraat voor een kort bezoek aan Ons Heem. Ook hier werden we ontvangen door zeer gemotiveerde professionals die met man en macht jongeren weer op het goede spoor zetten, hen weer perspectief geven.

Samengevat: complimenten voor de goede organisatie, voor de hartelijke en open ontvangst op de diverse locaties en voor de wijze waarop professionals omgaan met hun cliënten. We moeten nog het nodige doen aan goede huisvesting. Ook zullen we nog veel kopzorg hebben over de wachtlijsten, de financiën etc. etc. Maar we weten na dit werkbezoek één ding: het is de moeite waard. Wim Dijkstra, vice-voorzitter Raad van Toezicht

Op 29 juli jl. tekenden de Raad van Bestuur en de heer Maas, divisiedirecteur van schoonmaakbedrijf Asito, een samenwerkingsovereenkomst. Hiermee wordt formeel vastgelegd dat Asito de komende drie jaar de schoonmaakwerkzaamheden bij XONAR gaat uitvoeren. Het contract ging op 15 september in. Asito kwam als beste uit de bus naar aanleiding van een Europese aanbesteding die vorig jaar door XONAR op de markt van schoonmaakaanbieders is uitgezet en waarvoor ook de bestaande leveranciers konden inschrijven.

De heer Maas (l.) en de heer Verstraete schudden elkaar de hand om de samenwerking te bekrachtigen.

Stephan van der Linden, hoofd facilitaire dienst XONAR, legt uit waarom XONAR ervoor gekozen heeft om de bestaande contracten te beëindigen. “Allereerst vanwege het kostenplaatje. Het contract met Asito levert XONAR op jaarbasis een fikse besparing op, terwijl de geleverde kwaliteit prima is.” Ook de grootte van Asito speelde een belangrijke rol in de besluitvorming. "Het is een groot en professioneel aangestuurd bedrijf. Door de omvang, de verspreiding van de vestigingen over het land en het groot aantal medewerkers, kan Asito flexibeler reageren op onze vraag en kan er meer continuïteit geboden worden." Nóg een voordeel: de korte en directe communicatielijnen: "In plaats van drie aanspreekpunten heeft XONAR straks nog maar één aanspreekpunt." De schoonmaakmedewerkers, ongeacht op welke locatie ze hun werkzaamheden uitvoeren, worden eenduidig en op professionele wijze aangestuurd."

Jaargang 1 nr. 2 - november 2009, pag. 10

20 November is de Internationale Dag van de Rechten van het Kind. Die dag wordt wereldwijd erbij stil gestaan dat alle kinderen speciale rechten hebben, dus zeker ook pleegkinderen.

Zonder Pleegzorg kun je niet voldoen aan de rechten van het kind. Immers, niet ieder kind kan bij zijn eigen ouders wonen. Om de Jeugdzorg in staat te stellen hieraan te voldoen, zijn pleegouders dus onmisbaar. Helaas word je als pleegouder te vaak geconfronteerd met regelgevingen die overheden of jeugdzorgorganisaties zichzelf hebben opgelegd, zich hierbij niet afvragend of het kind hier wel mee gediend is.

Op 18 september was de start van het Parkstad Ballon festival. Drie jongeren van verblijfgroep Wiekerhoonk en een begeleider hadden het geluk om mee te mogen varen met de luchtballon van het Nationaal Fonds kinderhulp. We mogen zeggen dat een ballonvaart een hele belevenis is. Buiten het genieten van het uitzicht en het gevoel van zo vrij te zijn als een vogel, hebben we ook mogen helpen met het vlucht klaarmaken van de ballonvaart. Onderdelen als de korf op de juiste plek zetten, het opbouwen ervan, gasflessen aangeven en ballon uitrollen en uitvouwen hoorden tot onze taken. Onze piloot Miriam gaf een uitleg, zodat we wisten wat we allemaal moesten doen voor we echt de lucht in mochten. Al snel werden de woorden ‘kicks' , ‘vet'en ‘chillen'gevonden om uiting te geven hoe de jongeren de ballonvlucht ervaren. De vlucht vertrok vanaf kasteel Hoensbroek en de lucht dreef ons via Nuth, Hulsberg en Valkenburg richting Vilt. Het was een indrukwekkend gezicht om alles onder je heen te zien verschuiven en met wel tien ballonnen om je heen vrij te voelen.

Laten we hopen dat met Prima Pleegzorg veranderingen teweeg worden gebracht, waarbij de positie van pleegouders, maar zeker de positie van het kind en dus de rechten van het kind verbeterd worden. Toen ik mijn pleegzoon ( 17 jaar) vertelde dat het 20 nov. a.s. de Dag van de Rechten van het Kind is, reageerde hij verbaasd en zei: “dus vandaag heb ik geen recht op zakgeld en vanavond geen recht op warm eten, dat is minder!!” Hij heeft het goed begrepen, iedere dag is een dag waarop de rechten van het kind gerespecteerd dienen te worden. Na de landing was het wederom werken geblazen: alles opvouwen en weer in de aanhangwagen plaatsen van de wagen die ons heeft gevolgd. Het opruimen vond in de duisternis plaats, wat opnieuw een stuk teamwork vroeg. Nadat we alles hadden opgeruimd, zijn we met zijn allen nog gedoopt met champagne en bietenbladeren die in brand werden gestoken zoals dat gebeurt in de ballonvaart.

Loke Franssen, Voorzitter Pleegouderraad

PLEEGZORG Pleegzorg houdt in dat het kind / de jongeren tijdelijk in een ander gezin gaat wonen. Voor zeven dagen in de week of voor een weekend of vakantie. Dat hangt af van wat het beste is voor het kind. Soms is een korte periode voor het gezin en het kind genoeg om de problemen aan te pakken, zodat men de opvoeding weer aan kan. Maar pleegzorg kan ook langer duren. In bepaalde gevallen zelfs tot het kind meerderjarig is.

Sindsdien heeft XONAR pupillen die als jonkheer of jonkvrouw moeten worden aangesproken en een groepsleider die deze titel eveneens met waarde mag dragen. Namens Franziska, Thijs, Joey en Louis willen wij het Nationaal Fonds Kinderhulp bedanken voor deze onvergetelijke kans. Uiteraard gaat deze dank ook uit naar onze piloot Miriam Jurg en haar volgteam. Verblijfgroep Wiekerhoonk

Jaargang 1 nr. 2 - november 2009, pag. 11

In deze nieuwsbrief zal er regelmatig artikelen worden gepubliceerd, die zijn samengesteld en aangeleverd door het zogeheten team ‘Auti-Ambulant’. ‘Wij willen de lezers van Xignaal delen in de ervaringen van onze hulpverleners met ‘onze’ autisten. Zoals de picto laat zien, schrijven de werkers hun verhaal op en proberen op die manier een auti-verhaaltje in beeld te brengen. Onze gedragswetenschapper Machteld Gudde voegt daar enige theoretische onderbouwing aan toe, zodat er voor de geïnteresseerden meer leesvoer beschikbaar is.

‘Laatst was ik op huisbezoek bij Jan. Jan vertelde mij dat hij bang was dat het weer helemaal mis zou gaan op de nieuwe school. Ik vroeg hem wat er mis ging op de oude (reguliere basis)school. Jan antwoordde dat hij soms opeens moest opspringen en dan een aantal minuten door de klas sprong. Dat bezorgde hem boze blikken van de juf en hij werd uitgelachen door sommige van zijn klasgenoten. “Wat gebeurt er dan?”, vroeg ik en hij gaf aan dat hij soms zo gespannen kon worden. “Waar komt die spanning vandaan? Uit je tenen of uit je buik?” Jan dacht er diep over na en zei na een aantal minuten: “Nee, ik denk dat het komt door mijn trekspieren”. Geduldig legde hij mij uit dat mensen trek- en buigspieren hebben. Hij vroeg mij: “Begrijpt u mij?” Ik haalde de veer uit mijn pen, drukte die in en vertelde hem erbij dat ik dacht dat dit met hem gebeurde zo door de dag. Ik drukte de veer nog verder in en liet deze los. Natuurlijk sprong de veer weg. Hij keek opgelucht naar mij en zei: “Ja mevrouw, u heeft het begrepen.” Ik vroeg hem wat hij nu doet als hij zich gespannen begint te voelen. Het antwoord is logisch: als hij zich nu gespannen voelt, trekt hij zich even in zichzelf terug, tot hij voelt dat hij weer rustig is. Dit is een interessant stukje om verschillende redenen: Jan kan aangeven, dat hij soms gespannen is en hij weet wat dan helpt, namelijk springen. Autisten kunnen soms onder- of juist overprikkeld raken, waardoor ze spanning moeten opladen of juist ontladen. Die nood kan heel dringend zijn. Jan kan dus moeilijk het springen uitstellen tot in de pauze. Hij heeft er zo’n last van, dat het nu meteen moet, ook al zit hij in de klas. Het is echter vervelend, dat je dan wordt uitgelachen. De auti-ambulant medewerker zoekt met Jan naar een oplossing, die beter past. Al zoekend naar de oorsprong van de spanning komt Jan uit bij zijn ‘trek-

spieren’. Annemie van auti-ambulant ondertitelt met de veer van haar pen hoe spanning ontlaadt. Daarmee maakt ze het overspoelende lichamelijk ervaren probleem voor Jan zichtbaar. Hij kan er naar kijken. Jan voelt zich begrepen. Vervolgens gebruikt Jan het woord ‘trekken’ van de ‘ trekspieren’ letterlijk om een oplossing te vinden: als hij zich gespannen voelt ‘trekt’ hij zich terug, totdat hij weer rustig is. Als je er de baas over kunt zijn en hem kunt managen, overspoelt de oplopende spanning je niet. Als je niet overspoeld zult worden, hoef je daar ook niet bang voor te zijn. Dat scheelt een hoop extra spanning. Jan kan zijn spanning nu zelf managen, zodat de klas er minder last van heeft. Zijn spanning is bovendien minder, omdat dat de secundaire angst weg is.

Hoi allemaal. Mijn naam is Angela Beckers en ik ben vertrouwenspersoon bij het Advies en Klachtenbureau Jeugdzorg (AKJ). Ik werk als vertrouwenspersoon voor kinderen en jongeren. Sinds september 2009 ben ik ook de vertrouwenspersoon voor de kinderen en jongeren van XONAR (ook voor pleegkinderen). Jullie dus!

Wat kan ik voor je doen? • Luisteren naar je verhaal • Informatie en advies geven (bijvoorbeeld over je rechten) • Jou helpen bij het oplossen van problemen en klachten die te maken hebben met jeugdzorg (bijvoorbeeld helpen met het schrijven van een brief of meegaan naar een gesprek met de hulpverlener) Hoe ben ik bereikbaar? Je mag me bellen via het telefoonnummer van kantoor: 046-4008847 of via mijn mobiele telefoon op nummer 06-12367908. Als ik niet bereikbaar ben, laat dan een voicemailberichtje achter. Ook mag je me mailen op: [email protected]. Ook voor ouders, verzorgers en pleegouders zijn er vertrouwenspersonen bij het AKJ. Dit zijn Jose Peters en Barbara Notermans. Zij zijn te bereiken via: 0464008847.

Jaargang 1 nr. 2 - november 2009, pag. 12