Invloed van het Belgische vergoedingssysteem voor medische ongevallen op het gedrag van artsen Tom Vandersteegen Wim Marneffe Tom De Gendt Irina Cleemput Dominique Vandijck
UHasselt Symposium Patiëntveiligheid en Medische Aansprakelijkheid 24 februari 2015
Overzicht
Doelstelling Methodologie Resultaten Conclusie Verder onderzoek
Impact van WMO: Doelstelling
Analyseren van de impact van de Wet Medische
Ongevallen op het gedrag van artsen
Ex ante gedrag: gedrag vóór medisch ongeval defensieve geneeskunde Ex post gedrag: gedrag na medisch ongeval disclosure (open communicatie en transparantie)
Impact van WMO: Methodologie
Online vragenlijst
(literatuur en artsenpanel)
Verspreid via ziekenhuizen en VBS-GBS
Arts-specialisten
(geen huisartsen en arbeidsgeneesheren)
Eind 2013
508 volledig ingevulde vragenlijsten
(=2% arts-specialisten in België)
Impact van WMO: Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (1/4) Figuur 1. Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (n=508) 40% 33,66%
35%
30,71% 30% 25% 20%
16,93%
15,35% 15% 10% 5%
3,35%
0%
Niet
Beperkt
Matig
Goed
Zeer goed
Impact van WMO: Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (2/4) Figuur 2. Welk type medisch vergoedingssysteem is momenteel van kracht in België? (n=508) Geen idee
8,27%
Eénspoorsysteem: rechtbank
2,16%
Eénspoorsysteem: FMO
4,33%
Tweesporensysteem: rechtbank + FMO
85,24%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Impact van WMO: Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (3/4) Figuur 3. In welk van onderstaande gevallen staat het FMO in voor de betaling van een schadevergoeding? (n=508)
Geen idee
14,76%
Altijd, zolang de zorgverlener aansprakelijk is
18,31%
Indien de zorgverlener niet aansprakelijk is en de schade ernstig en abnormaal is
64,76%
Enkel indien de zorgverlener aansprakelijk is, maar niet/onvoldoende verzekerd is
2,17%
0%
20%
40%
60%
80%
Impact van WMO: Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (4/4) Figuur 4. Informatiekanalen betreffende de hervorming van het medisch vergoedingssysteem (n=430) Overheid
13,02%
Verzekeringsmaatschappij
10,70%
Collega's
16,51%
Media
48,14%
Opleiding/vorming
22,33%
Mutualiteit, RIZIV
2,09%
Medische vakliteratuur
36,74%
Patiënten
0,47%
Beroepsverenigingen
39,30%
Medische raad (ziekenhuis)
13,95%
Directie (ziekenhuis)
7,67%
Andere
4,65% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Impact van WMO: Gevolgen van een aansprakelijkheidsclaim (1/2) Figuur 5. Perceptie van de gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim van arts-specialisten (n=508) 31,50%
Reputatieschade 4,33%
8,66%
13,98% 18,50%
Zelf betalen schadevergoeding
23,43%
9,65% 3,54%
Morele schade 1,18%
Stijging verzekeringspremie 0%
5,31% 8,27%
10%
2 28,54% 30,31% 24,80%
3 4 49,80%
24,02%
12,60% 10,83%
2,76%
34,45%
1
12,80%
Verloren praktijktijd
39,37%
16,14%
26,77%
20%
30%
5
58,46%
40%
50%
60%
Impact van WMO: Gevolgen van een aansprakelijkheidsclaim (2/2) Tabel 1 Belang van de gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim (n=508)
Gemiddelde rangorde* Morele schade
1,9272**
Reputatieschade
2,1496**
Zelf betalen schadevergoeding
2,9626**
Verloren praktijktijd
3,6004**
Stijging verzekeringspremie
4,3602**
*Gemiddelde score **Significant verschillend van de andere gevolgen op 5%.
Impact van WMO: Kans op een aansprakelijkheidsclaim Tabel 2 Perceptie van de kans op een aansprakelijkheidsclaim (n=508) Arts uit eigen
Geslacht
Leeftijd
Gewest
Specialisme¥
Betrokken bij gerechtelijke procedure
Gemiddelde arts
specialisme
Arts persoonlijk
Alle arts-specialisten
13,68%
14,24%
9,08%
VrouwenŦ
15,98%
13,01%
7,62%
Mannen
12,84%*
14,68%
9,61%
<45 jaarŦ
18,08%
17,07%
11,01%
46-55 jaar
11,65%***
11,68%*
7,64%
>55 jaar
11,10%***
13,56%
8,38%
VlaamsŦ
14,63%
14,73%
9,19%
Waals
10,77%**
12,71%
8,74%
Laag
15,59%
10,00%***
5,72%***
Gemiddeld
13,04%
10,68%***
6,50%***
HoogŦ
13,29%
18,92%
12,44%
NeeŦ
13,40%
12,11%
7,50%
Ja
14,20%
18,23%***
12,05%***
Brussels Hoofdstedelijk en
ŦReferentiegroep
*Significant op 10%, **Significant op 5%, ***Significant op 1% ¥Acht
respondenten werkzaam in een specialisme dat niet opgenomen is in de lijst van de Orde der Geneesheren werden hier buiten beschouwing gelaten.
Impact van WMO: Aanzet tot zorgvuldig handelen Tabel 3 Factoren waardoor artsen aangezet worden om medische handelingen met voldoende zorgvuldigheid uit te voeren (n=508) Opleiding tot zorgverlener Bijscholing en extra vorming (bv. LOK) Medische vakliteratuur
Medische congressen, conferenties, studiedagen, enz. Multidisciplinariteit van zorgverlening (samenwerken met collega’s, enz.) Controle door collega’s (informele controle, checklist, audit, enz.) Externe accreditatie (NIAZ, JCI, enz.) Procedures uitgevaardigd door ziekenhuis en/of afdeling Deontologische regels Gevolgen van een aanvraag tot schadevergoeding bij het FMO* Gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim voor de rechtbank
Niet
Weinig
Redelijk
Veel
Heel veel
Geen idee
22
20
51
154
248
13
(4,33%)
(3,94%)
(10,04%)
(30,31%)
(48,82%)
(2,56%)
31
77
121
162
111
6
(6,10%)
(15,16%)
(23,82%)
(31,89%)
(21,85%)
(1,18%)
15
49
143
198
100
3
(2,95%)
(9,65%)
(28,15%)
(38,98%)
(19,69%)
(0,59%)
12
53
111
200
127
5
(2,36%)
(10,43%)
(21,85%)
(39,37%)
(25,00%)
(0,98%)
17
37
110
187
151
6
(3,35%)
(7,28%)
(21,65%)
(36,81%)
(29,72%)
(1,18%)
54
120
113
137
73
11
(10,63%)
(23,62%)
(22,24%)
(26,97%)
(14,37%)
(2,17%)
124
134
99
81
44
26
(24,41%)
(26,38%)
(19,49%)
(15,94%)
(8,66%)
(5,12%)
71
99
162
114
50
12
(13,98%)
(19,49%)
(31,89%)
(22,44%)
(9,84%)
(2,36%)
13
44
96
181
169
5
(2,56%)
(8,66%)
(18,90%)
(35,63%)
(33,27%)
(0,98%)
115
83
78
61
63
30
(26,74%)
(19,30%)
(18,14%)
(14,19%)
(14,65%)
(6,98%)
109
81
91
80
119
28
(21,46%)
(15,94%)
(17,91%)
(15,75%)
(23,43%)
(5,51%)
*n= 430 aangezien 78 bevraagde artsen niet op de hoogte waren van de hervorming van het medisch vergoedingssysteem en bijgevolg ook niet beïnvloed konden worden door het FMO.
Impact van WMO: Defensieve praktijken (1/3) Figuur 6. De impact van de hervorming van het vergoedingssysteem voor medische ongevallen op defensief handelen van arts-specialisten (n=430) Het aantal patiëntencontacten verminderen
3,49%
Minder patiënten behandelen met een hoog risicoprofiel
14,42%
Minder medische handelingen uitvoeren die risicovol zijn
16,28%
Minder uren werken
4,42%
Vroeger op pensioen gaan
13,96%
Overstappen naar een minder risicovol specialisme
9,53%
Meer patiënten doorverwijzen om een diagnose te bevestigen (second opinion)
18,14%
Meer geneesmiddelen voorschrijven
3,25%
Meer diagnostische onderzoeken voorstellen om een diagnose te bevestigen Meer invasieve onderzoeken voorstellen om een diagnose te bevestigen
23,03% 15,35% 0%
Niet van toepassing
Helemaal niet akkoord
10%
Niet akkoord
20%
30%
Neutraal
40%
50%
Akkoord
60%
70%
80%
Helemaal akkoord
90%
100%
Impact van WMO: Defensieve praktijken (2/3) Geaggregeerd defensief gedrag
Beperkte impact van de WMO op defensieve praktijken
Verminderde kans op gerechtelijke procedure
Minnelijke aard FMO-procedure
Verkeerde perceptie van de Wet Medische Ongevallen
Uitblijven rechtspraak van het FMO
1 op 7 respondenten: toegenomen defensieve praktijken
Uitblijven rechtspraak van het FMO onzekerheid
Perceptie toegenomen kans op aansprakelijkheid door FMO
Impact van WMO: Defensieve praktijken (3/3)
Specifieke defensieve praktijken
Meer diagnostische/invasieve onderzoeken voorstellen: 23,03%/15,35%
Meer patiënten doorverwijzen (second opinion): 18,14% - hogere gezondheidszorgkosten + verbetering kwaliteit gezondheidszorg, vermindering medische ongevallen
Minder patiënten met hoog risicoprofiel behandelen: 14,42%
Minder behandelingen met hoog risico uitvoeren: 16,28% - belemmering toegang gezondheidszorg
Impact van WMO: Open communicatie en transparantie (1/2) Figuur 7. De impact van de hervorming van het vergoedingssysteem voor medische ongevallen op de open communicatie en transparantie van artsspecialisten (n=430) Patiënten sneller op de hoogte brengen in geval van een medisch ongeval
21,39%
Sneller meewerken aan een onderzoek ingesteld naar aanleiding van een medisch ongeval
23,02%
Sneller melding maken van een medisch ongeval
25,12%
Sneller medische ongevallen bespreken met collega’s
31,63%
Sneller medische ongevallen bespreken met directie en/of medische raad
20,07% 0%
Niet van toepassing
Helemaal niet akkoord
10%
Niet akkoord
20%
30%
Neutraal
40%
50%
Akkoord
60%
70%
80%
Helemaal akkoord
90%
100%
Impact van WMO: Open communicatie en transparantie (2/2)
Beperkte impact van Wet Medische Ongevallen op open communicatie en transparantie
Perceptie toegenomen kans op aansprakelijkheid
Uitblijven rechtspraak FMO
1 op 5 respondenten: toegenomen disclosure
Verminderde kans op gerechtelijke procedure
Minnelijke aard van FMO-procedure
Verkeerde perceptie WMO
Impact van WMO: Melden van een medisch ongeval (1/3) Figuur 8. Toegang tot een (intern) meldpunt voor medische ongevallen (n=508)
26,38%
59,25% 14,37%
Ja
Nee
Geen idee
Impact van WMO: Melden van een medisch ongeval (2/3) Figuur 9. Gebruik van een (intern) meldpunt voor medische ongevallen (n=301)
8,64%
38,54%
Ja
Nee
52,82%
Nog niet betrokken bij een medisch ongeval
Impact van WMO: Melden van een medisch ongeval (3/3) Figuur 10. Melden van een medisch ongeval via een (intern) meldpunt Artsen met toegang tot een meldpunt (n=301) …indien deze wordt opgemerkt en gecorrigeerd voor de patiënt er schade van ondervindt?
75,42%
…indien deze de patiënt niet kan schaden?
62,13%
…indien deze de patiënt schade had kunnen berokkenen, maar hem uiteindelijk ongedeerd liet?
74,09%
24,58%
37,87%
25,91%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100%
Ja
Nee
Artsen zonder toegang tot een meldpunt (n=207) …indien deze wordt opgemerkt en gecorrigeerd voor de patiënt er schade van ondervindt?
60,87%
…indien deze de patiënt niet kan schaden?
45,41%
…indien deze de patiënt schade had kunnen berokkenen, maar hem uiteindelijk ongedeerd liet?
54,59%
39,13%
54,59%
45,41%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100%
Ja
Nee
Verder onderzoek
Impact van de hervorming van het vergoedingssysteem op de arts
Eerste studie: eind 2013 interpretatie resultaten (interviews en vragenlijst)
Tweede studie over bepaalde specialismen gynaecologen en verloskundigen, anesthesisten, … specifieke medische handelingen
Nieuwe onderzoeksvoorstellen
[email protected]
Bedankt voor uw aandacht
