KS01 62-66
05-01-2009
11:40
Pagina 62
NIEUWS
Install energy: samenwerkingsconcept voor de mid-zakelijke markt Install energy is een landelijk samenwerkingsverband van elektrotechnische en werktuigbouwkundige installatiebedrijven dat zich richt op de vraag naar kosten- en energiebesparing in de mid-zakelijke markt. De aangesloten bedrijven ontwikkelen samen nieuwe producten en diensten die ze individueel aan hun klanten aanbieden. Energiebesparing is in de mid-zakelijke markt een belangrijk onderwerp, misschien nog wel meer dan bij de gemiddelde consument. Met steeds strengere regels rond EPC-normen en CO2-uitstoot worden bedrijven meer en meer gedwongen goed naar hun energiehuis-
van energiebesparing en samenwer-
niet redt, kan door het collectief wel
houding te kijken. ‘Het concept van in-
king. ‘Energie besparen is nog geen na-
worden gerealiseerd. Dan is het wél
stall energy sluit naadloos aan op deze
tionale hobby, maar op termijn betaalt
mogelijk de natuurlijke rol van adviseur
trend’, vertelde directeur Peter Ketelaars
het zich zeker terug. Voor installateurs
op te pakken.’
tijdens een bijeenkomst in Maarssen
ligt er op dat vlak een enorme kans, nu
eind vorig jaar. Tijdens de meeting,
en in de toekomst. Informeer klanten
Samenwerken
georganiseerd om geïnteresseerden
en help hen op weg. Wijs hen erop dat
Gastspreker Ronald Stegers, energy-
verder bij te praten over de mogelijkhe-
er ook een fiscale stimulans is, zoals
manager bij DAF trucks in Eindhoven,
den van het samenwerkingsverband,
een subsidie op zonnepanelen en zon-
vertelde vanuit zijn functie wat de
kwamen de termen ‘Meer met Minder’,
neboilers.’
waarde kan zijn van een goed inge-
‘energiebesparing’ en ‘innovatieve
Volgens Engels moet de branche op-
werkte en betrouwbare huisinstalla-
ideeën’ meerdere keren voorbij.
passen niet uit de markt te worden
teur. ‘Hij kent het beleid en kan daarop
gedrukt door andere spelers, zoals en-
anticiperen, hij heeft kennis van de aan-
Kansen grijpen
ergiebedrijven. ‘Je ziet dat zij deze rol op
wezige installaties en kan van nieuwe
Marcel Engels, als voorzitter van Uneto-
zich hebben genomen, terwijl het hele-
ontwikkelingen inschatten of deze ook
maal geen natuurlijke rol voor ze is.
wat voor ons zijn. Denk aan een energie-
het ‘Meer met Minder’-convenant in
Daarom is een samenwerkingsverband
scan, voorstellen op het gebied van ver-
januari, benadrukte tijdens de bij-
als install energy zo handig. Wat een
lichting, aanpassen van schakelingen,
eenkomst nog maar eens het belang
ondernemer in zijn eentje misschien
toepassen van spanningsverlagers, soft-
VNI
betrokken bij de ondertekening van
starters of frequentieregelaars. Ik ben
NIEUWS
erg blij als ik iemand naast mij heb
DIVERSE MOGELIJKHEDEN
staan, die met mij meekijkt en mee-
Install energy kent een aantal diensten en producten. Zo biedt ze een energie-
denkt. Verder is het ook erg prettig als
foto, energieplan en energiemonitoring aan. Met de energiefoto heeft een be-
er een installateur naast je staat die je
drijf binnen twee uur een indicatie van de mogelijke besparingen die het kan
af en toe eens uitdaagt.’
realiseren op zijn elektriciteits- en gasverbruik. Het energieplan zorgt ervoor
Tot slot was het woord aan Ketelaars.
dat besparingen worden gestructureerd via concrete voorstellen en maatrege-
‘Install energy betekent kennis delen,
len. Met energiemonitoring biedt install energy een basisproduct voor energie-
samen de markt benaderen, samen mar-
management.
ketingstrategieën ontwikkelen en samen
‘Maar’, zo legt directeur Peter Ketelaars uit, ‘er is nog meer mogelijk. Een van
leveranciers benaderen. En dat alles om
onze leden werkt nu in opdracht van een woningbouwvereniging aan een pro-
uiteindelijk de klant nog beter te kunnen
ject met led-verlichting. De kennis die hij daar opdoet, kan hij weer doorgeven
bedienen. Voor de wat kleinere bedrijven
aan andere leden. En laatst zijn we benaderd met de vraag of we het binnenkli-
is InstalNova opgericht, install energy is
maat in scholen kunnen onderzoeken. Als groep hebben we daar de kennis en
de verbindende schakel naar de
capaciteiten voor in huis.’
utiliteitsbouw.’ MEER INFORMATIE: WWW.INSTALLENERGY.NL
62
Intech K&S Januari ’09
05-01-2009
11:40
Pagina 63
OPINIE VSK België rekent op grote belangstelling
De 500 km-regeling Werknemers die een auto voor het werk ter beschikking krijgen, moeten vaak voor het privégebruik extra belasting betalen. Dit gaat vanaf
VSK
België 2009 wordt van 19 tot en met 21 november
2006 via de loonstrook. Daarvoor moest het
gehouden in Tour&Taxis in Brussel. Uit het aantal inschrijvin-
door de werknemer worden opgegeven bij de
gen blijkt dat de markt gelooft in een professionele instal-
inkomstenbelasting. Het is een doorn in het
latiebeurs in België. Eén jaar voor de beurs zijn drie van de
oog voor menig installatiebedrijf, maar natuurlijk nog meer
vier beschikbare hallen vol. Naar verwachting telt de eerste
voor de persoon die het aangaat. Het wettelijk systeem
editie ruim 120 exposanten. Eind december stond de teller
voorziet in de volgende mogelijkheden:
op zo’n honderd exposanten. De Nederlandse beursorgan-
- de werkgever telt 25 procent van de waarde van de auto bij
isator VNU Exhibitions, ook verantwoordelijk voor de Nederlandse editie, lanceerde het idee voor de VSK België
het loon op en houdt daarover vervolgens loonbelasting in; - de werkgever verbiedt gebruik van de auto voor privé-
begin dit jaar. Hieraan was uitgebreid marktonderzoek
doeleinden en ziet toe op dat verbod (bijvoorbeeld een
voorafgegaan waaruit bleek dat driekwart van de installa-
gesloten parkeergarage): geen bijtelling, risico voor de
teurs positief staat tegenover een professionele vakbeurs bij de zuiderburen. Zeven van de tien ondervraagden geven aan dat beurzen voor hen het belangrijkste medium zijn om zich te oriënteren op materialen en nieuwe leveranciers. VSK België richt zich op verwarming, sanitair, klimaatregeling en koudetechniek specifiek op de installatiebranche. Bijzondere
werkgever; - de auto is niet geschikt voor privédoeleinden, bijvoorbeeld slechts één stoel: geen bijtelling; - de auto wordt door meerdere personen gebruikt; iedereen wordt aangeslagen voor 300 euro: dit is een eindheffing;
aandacht is er voor thema’s als strenger wordende regelge-
- de werknemer dient bij de belastingdienst een verklaring
ving, duurzaam en klantgericht bouwen, domotica en reno-
in dat hij niet meer dan 500 km per jaar privé met de ter
vatie en onderhoud.
beschikking gestelde auto zal rijden: geen bijtelling, risico voor werknemer.
Mogelijk landelijke inspectie na explosie cv-ketels
Van de laatste mogelijkheid wordt veel gebruikgemaakt. Rijdt de werknemer toch méér dan 500 km privé, dan betaalt hij alsnog de hele bijtelling. Als dat in december is, staat daar met kerst geen kalkoen op tafel want zo’n heffing beslaat dan al gauw het hele maandsalaris. Om te laten zien dat je je wel aan de regels houdt, moet een sluitende kilometeradministratie worden bijgehouden.
Eind november explodeerden twee cv-ketels in woningen in
Niet alleen de privékilometers maar alle kilometers, ook de
Leidscheveen in Den Haag. Door de ontploffingen kwamen
zakelijke, moeten worden geadministreerd, zodat de fiscus
drie cv-ketels van de muur. De oorzaak was een ontbrekend
kan bepalen of aan de norm van 500 km is voldaan.
sifon, in combinatie met enkele dagen windstilte. Door de
De fiscus controleert onder meer met fotorapportages aan
windstilte konden methaangassen vanuit het riool het ge-
de grens en bij de doe-het-zelfcentra’s of die administraties
combineerde rookgasafvoer- en luchtaanvoerkanaal binnen-
wel kloppen. De ‘black box’ alléén helpt niet echt. Je kunt
stromen. Het incident is niet toe te schrijven aan de locatie
daaraan wel zien waar iemand wanneer is geweest, maar
van het appartementencomplex. Het is dus niet uitgesloten
niet of dat het privé of zakelijk is!
dat er meer cv-ketels exploderen als het sifon niet is aange-
Met de belastingdienst zoeken we naar oplossingen. We
bracht. De gemeente Den Haag heeft naar aanleiding van de
denken aan het volgende systeem: als mensen voor de
explosie de Vrom-Inspectie op de hoogte gebracht van de ge-
‘baas’ werken rijden ze niet privé, want dat vindt de ‘baas’
beurtenissen. Deze onderzoekt nu of landelijk inspectie naar
niet goed. Die heeft zo zijn eigen systeem om dit te contro-
de installaties nodig is. Tegelijkertijd wordt er bekeken of extra
leren: ziekmelding, vakantieregistratie, opdrachtbonnen en
afspraken nodig zijn. Ingewijden denken dat extra normen of
dergelijke. De werktijden zijn geregistreerd! Als dat zo is,
afspraken dit geval niet hadden kunnen worden voorkomen,
dan hoeven enkel de kilometers buiten werktijd te worden
aangezien de installateur vergeten is de sifon aan te bren-
geadministreerd. Daarvoor is het nodig dat de kilometer-
gen. Het werk is uitgevoerd door een erkend installateur, die
stand van de begin- en eindtijd voor het privégebruik wor-
verder goed bekend staat. Na het incident in Leidscheveen
den vastgesteld. De fiscus blijft natuurlijk fotograferen,
stelde de gemeente het rampenplan in werking. Het gas
maar mensen die zich aan de regels willen houden zijn al
werd afgesloten en bewoners werd tijdelijk vervangende
doende een stuk beter af. Hopelijk komen er we eruit met
woonruimte aangeboden. Acht cv-ketels zijn inmiddels ver-
de belastingdienst.
vangen en sifons zijn, waar nodig, alsnog geplaatst.
HARM VAN DEN OEVER, UNETO-VNI
Intech K&S Januari ’09
63
OPINIE
KS01 62-66
KS01 62-66
05-01-2009
11:40
Pagina 64
NIEUWS Draka ziet toekomst in toerusting van windmolens Draka zet een stap op nieuw terrein; de kabelproducent denkt kennis te bezitten om veelbelovende stappen te gaan maken als het aankomt op bekabeling van windmolens. Volgens Draka is binnen windmolens een hoop te verbeteren en de markt voor windmolens groeit nog altijd. In totaal is de wereldwijde markt voor kabels in windturbines nu jaarlijks goed voor zo’n 294 miljoen euro. De komende vijf jaar moet
Urk tegen aanleg windmolenpark
deze markt verdubbelen. Draka produceert nu zelf de bekabeling
Het bedrijfsleven van Urk en de gemeenteraadsfractie van het CDA hebben bezwaar
in de windturbines, maar wil ook steeds
gemaakt tegen de plannen voor de bouw van het grootste windmolenpark van
meer bijkomende diensten gaan leveren.
Nederland bij het dorp. Het Rijk, de provincie en de gemeente Noordoostpolder wil-
Voordeel is dat de marges hier hoger lig-
len het park met tachtig tot honderd molens ten noorden en zuiden van Urk aanleg-
gen. Zo wil het bijvoorbeeld het onder-
gen. Een deel van de windwieken komt in het water te staan. Het bedrijfsleven van
houd in de turbines voor zijn rekening
Urk vindt dat dit het uitzicht op het dorp verpest voor bootpassanten op het
nemen en de liften, trappen en verlich-
IJsselmeer. Volgens de twee organisaties gaan windmolenparken ten koste van de
ting in de windturbines maken, waarvan
ontwikkeling van de toeristische economie in het dorp. Daarnaast zou het park de
onderhoudswerkers gebruik kunnen ma-
groei van een bedrijventerrein in Urk en de aanleg van een buitendijkse haven in de
ken. ‘Wij denken dit goedkoper te kunnen
weg staan. Het bezwaar van het bedrijfsleven wordt gesteund door de Kamer van
doen dan de producenten van de turbi-
Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland, VNO-NCW/MKB Flevoland en de Stichting Urk
nes, door ons steeds verder te specialise-
Promotie. Volgens de bezwaarmakers zijn er genoeg alternatieven voor groene ener-
ren’, zegt bestuursvoorzitter Sandy Lyons
gie in de polder en Urk. Volgens de voorzitter van de winkeliersvereniging is er on-
van Draka. Eerder verwierf het bedrijf een
langs een gesprek gevoerd met de Gasunie over de mogelijkheden voor het winnen
dergelijke positie in de markt voor liften,
van gas uit onder meer visafval. Daarbij kunnen ook afvalstromen uit de agrarische
waar het ook begon met de simpele be-
sector kunnen worden betrokken. Verder wil de plaats in plaats van windmolens in-
kabeling, maar uiteindelijk alles in de lift-
vesteren in zonnecollectoren op de daken van de boerenschuren in de polder en de
schacht ging leveren. ‘Het liftbedrijf be-
visbedrijven op Urk.
staat nu nog maar voor vijftig procent uit bekabeling, vroeger was dat negentig procent.’ De beslissing van Draka komt op het moment dat windmolenfabrikanten moeite hebben de vraag bij te benen. Als
ABB: onderzoek naar gebruik bioplastics hoopgevend
NIEUWS
gevolg van de intensieve productie staat de kwaliteit onder druk, zo blijkt uit een
ABB
reeks incidenten met afgebroken wieken
plastics gebruikt in plaats van het aloude kunststof. ABB wil zo een bijdrage leveren
en vastgelopen rotors.
aan de CO2-reductie.
Duravit opent showroom in Manhattan
De organisatie heeft voor onderzoeken medewerking gevraagd aan de universiteiten
Badkamerfabrikant Duravit opent als
weten. De onderzochte bioplastics zijn gemaakt van biomassa, oftewel organische
eerste badkamerfabrikant een show-
afvalresten. Het onderzoek ‘Bio molding testprogram’ van de technische universitei-
acht het waarschijnlijk dat het voor componenten en onderdelen binnenkort bio-
van Gent en Delft. De eerste resultaten van die tests zijn hoopgevend, zo laat ABB
room midden in de fashion-scène van
ten en ABB richtte zich op het spuitgietproces, waarbij de invloeden van alle relevante
New York City; Manhattan. De 590 m2
parameters op het spuitgietproces en de productkwaliteit werden onderzocht. Zo
grote showroom is ingericht als een
werd rekening gehouden met onder meer de productgeometrie en het matrijsont-
‘blue space’, ‘een vloeiende, in zichzelf
werp. Ook werd afhankelijk van de productgeometrie gekeken naar verschillende
zwevende ruimte met een gewichtloze
samenstellingen van bioplastics, verschillende procestemperaturen en spuitgietsnel-
sfeer’. De Duitse fabrikant verkoopt in-
heden. Vervolgens werd de slagvastheid getest als maat voor de mechanische sterkte
middels in meer dan tachtig landen in
van de diverse productkwaliteiten. Deze resultaten bieden veel mogelijkheden voor
de wereld.
de toekomst, was de conclusie.
64
Intech K&S Januari ’09
05-01-2009
11:40
Pagina 65
Brochure Biral vergelijkt pompen met A-label Biral heeft een brochure gemaakt
de CO2-uitstoot om te zetten in zuurstof.
waarmee aan de hand van vijf prak-
De brochure kan worden geraadpleegd
tijkvoorbeelden conventionele pompen
om de verschillen te bekijken tussen
worden vergeleken met de serie
conventionele en serie A-pompen. Aan
energiebesparende pompen met
de hand van deze gegevens kan dan de
energielabel A. Op basis van een levens-
terugverdientijd worden berekend.
duur van vijftien jaar kunnen installa-
Energiebesparing van A-pompen kan
teurs met behulp van grafieken zien
oplopen tot zeventig procent. De
wat het totale energiegebruik is, de
vergelijkingsbrochure kan vrijblijvend
totale energiekosten, de CO2-uitstoot
worden aangevraagd bij Biral.
en het aantal bomen dat nodig is om
Woonbond, Aedes en overheid sluiten energieconvenant voor de huursector De Woonbond, Aedes, het ministerie van Vrom en
Otib sponsort woningbouwproject voor COPD -patiënten
hebben hun handtekening
Bij Otib in Woerden is de nieuwe model-
gezet onder een nieuw convenant, dat een onderdeel is van het besparingsprogram-
woning van het project Technologie
ma ‘Meer met Minder’. De overeenkomst maakt het mogelijk gezamenlijk energiebe-
Thuis Nu! opgeleverd. In deze tweede
sparende projecten op te zetten in de huursector.
modelwoning zijn innovaties toegepast
WWI
voor mensen met chronische longziekDe centrale gedachte is dat huurders warm worden gemaakt voor energiebesparing.
ten, zoals
De woonbonden willen dat doen door de bewoners een woonlastenwaarborg te
geschikt voor mensen die minder mo-
geven. Door de waarborg moet de verlaging van de maandelijkse kosten door energie-
biel zijn.
COPD.
Daarnaast is de woning
besparing in de toekomst standaard meer zijn dan de huurverhoging. Per saldo wordt worden de woonlasten in de toekomst lager. De komende tien jaar willen de organi-
Met het project Technologie Thuis Nu!
saties twintig procent besparen op energiekosten, tien jaar later moeten de besparin-
wil Otib inspelen op de wens van oude-
gen zijn opgelopen tot vijftig procent. De plannen hebben gevolgen voor 2,4 miljoen
ren om langer zelfstandig te blijven
huishoudens en 35 procent van de totale Nederlandse woningvoorraad.
wonen. In de woningen wordt de luchtkwaliteit en de gezondheid van de be-
Koninklijke onderscheiding Koos van der Span
woners continu bewaakt. Bij de indeling is rekening gehouden met rollators en rolstoelen. De woningen zijn gebouwd in het opleidingsgebouw van Otib in Woerden en zijn multifunctio-
Tijdens zijn afscheidsreceptie is Koos van der Span koninklijk
neel inzetbaar, bijvoorbeeld als leerom-
onderscheiden. Burgemeester Yvonne van Mastrigt van de ge-
geving voor installateurs en zorgverle-
meente Hoogezand-Sappemeer (de woonplaats van Van der
ners. Om de nodige ervaring op te doen
Span) was speciaal naar Baarn gekomen om hem de versierse-
dienen de woningen ook als proefop-
len, behorend bij de Koninklijke onderscheiding Ridder in de
stelling voor het testen van toepassin-
Orde van Oranje-Nassau, op te spelden.
gen voor zorgbehoevenden en ouderen. Voor vmbo- en mbo-scholen is een spe-
Van der Span, tot 2007 directeur van Technisch Bureau Van der Span, is voorgedragen
ciale buitenschoolse les ontwikkeld
door brancheorganisatie Uneto-VNI waar hij sinds 1981 actief was in diverse besturen en
waarmee leerlingen uit de richtingen
commissies, laatstelijk als voorzitter van de afdeling Groningen en vicevoorzitter van de
Techniek en Zorg & Welzijn op die plek
Groep Klein. Tevens was hij jarenlang bestuurslid van het Algemeen Bestuur. Daarnaast
kunnen ontdekken hoe techniek ervoor
bekleedde de geridderde maatschappelijke en politieke functies binnen de provincie
kan zorgen dat ouderen en zorgbehoe-
Groningen en daarbuiten en heeft hij zich in al zijn functies bijzonder ingespannen voor
vende langer zelfstandig kunnen
beleidsmatige vraagstukken van maatschappelijke aard die samenhangen met Europese
wonen.
CO2-emissies (Kyoto-verdrag) en energiebesparingafspraken. Als bestuurslid van Isso zal hij zich ook de komende jaren nog blijven inzetten voor de installatiebranche.
Intech K&S Januari ’09
65
NIEUWS
KS01 62-66
KS01 62-66
05-01-2009
11:40
Pagina 66
AGENDA 9 – 14 februari BouwBeurs 2009 Jaarbeurs, Utrecht
NIEUWS Derde grote project met aardwarmte op punt van beginnen
www.bouwbeurs.nl De eerste 66 van de in totaal 4.000 woningen in Den Haag Zuidwest maken rond dit
21 – 23 april Installatie vakbeurs
tijdstip gebruik van aardwarmte voor hun verwarming. Het is het derde grootschalige project met aardwarmte in Nederland.
Evenementenhal, Gorinchem www.evenementenhalgorinchem.nl
In Den Haag zijn twee putten geboord met een diepte van 2.200 m. Het water op die plek heeft een temperatuur van 75° C. Via een productieput wordt het water omhoog
21 – 23 april Klimaatvak Gorinchem
gepompt, waarna het wordt gebruikt in het warmtedistributienet. Het water dat de
Evenementenhal, Gorinchem
warmtevraag van een eengezinswoning. De woningen in het stadsdeel worden
www.evenementenhalgorinchem.nl
daarom extra geïsoleerd en voorzien van apparatuur voor lage-temperatuursver-
21 – 23 april Safety & Security Amsterdam 2009
corporatie HaagWonen, Staedion en Vestia, Eneco, E.on Benelux en de gemeente Den
centrale verlaat heeft een temperatuur van 40° C, te weinig voor de standaard
warming. Voor de totstandkoming van het project is een VOF opgericht met woning-
Rai, Amsterdam www.safetysecurityamsterdam.nl
Eneco op stoom met plaatsing koolmonoxidemelders
Haag.
Wijzigingen Gaswet en Elektriciteits wet door ministerraad Minister Van der Hoeven van Economische Zaken heeft
Eneco Installatiebedrijven heeft sinds
eind november een aantal belangrijke voorstellen door
maart 2008 zo’n 50.000 woningen in
de ministerraad gekregen. De voorstellen hebben betrek-
de Randstad voorzien van koolmonoxi-
king op wijzigingen van de Elektriciteitswet en de
demelders. In totaal wil het bedrijf
Gaswet. Zo suggereerde de minister een verbetering van
170.000 van deze alarmapparaten
de werking van de gasmarkt. Het is de bedoeling op ter-
plaatsen. De melders komen te hangen
mijn te komen tot een binnenlandse gasmarkt, in plaats
in alle huizen met een open gastoestel
van de huidige deelmarkten voor hoogcalorisch en laag-
waar het bedrijf onderhoud aan pleegt,
calorisch gas. Ook worden wettelijke maatregelen ge-
zoals een geiser. De melder waarschuwt
troffen die maken dat een koper van gas zelf kan bepa-
de bewoners met een duidelijk piepsig-
len wat ermee gebeurt: verbruiken of doorverkopen.
naal als er een te hoge concentratie
Volgens Van der Hoeven moet er verder voorrang komen voor duurzame elektriciteit
koolmonoxide (CO) wordt waargeno-
op het net. Netbeheerders worden verplicht om duurzaam opgewekte elektriciteit
men. De installatie van de CO-melders
met voorrang over de netten te transporteren. Elektriciteit uit niet-duurzame bron-
gebeurt bij een onderhoudsbeurt aan
nen moet voorrang verlenen. In dit verband moeten maatregelen worden getroffen
het open gastoestel en gaat komend
om de samenwerking tussen netbeheerders te verbeteren.
jaar onverminderd door. De CO-melders hebben inmiddels meermalen hun nut bewezen. Jaarlijks overlijden in Nederland tien tot vijftien mensen door koolmonoxide: een reuk- en kleurloos
Belangstelling richtlijn Maat schappelijk Verantwoord Ondernemen
gas dat vrijkomt door een ondeugdelijk,
NIEUWS
slecht onderhouden of verkeerd ge-
De aanmeldingen voor de introductieworkshop van ISO 26000 lopen goed, zo heeft
bruikt open gastoestel. Honderden
de NEN bekendgemaakt. De richtlijn wordt pas in 2010 gepubliceerd, maar de interes-
mensen moeten jaarlijks met vergifti-
se geeft aan dat veel bedrijven er nu al mee bezig zijn. Het Nederlandse Normalisatie
gingsverschijnselen in het ziekenhuis
Instituut heeft al enkele workshops gegeven. Tijdens de bijeenkomst wordt een ac-
worden opgenomen.
tieplan voor elke aanwezige organisatie opgesteld. Door de eigen bedrijfsvoering nader te onderzoeken, komen ideeën naar voren die helpen aansluiting te vinden bij de richtlijn. De NEN heeft een website in het leven geroepen om uitleg te geven over de ISO-norm. Het adres is http://workshopmvo.nen.nl. Op de site staan tevens nieuwe data voor introductiecursussen.
66
Intech K&S Januari ’09
