(ANDBOEK
Steunpunt SchoolGruiten Postbus 7122 2701 AC Zoetermeer Tel.: 079 - 347 08 10 Fax: 079 - 347 05 05 E-mail:
[email protected] Website: www.schoolgruiten.nl 2008, versie 2 SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het Productschap Tuinbouw, AGF Promotie Nederland en Stichting Voedingscentrum Nederland in samenwerking met het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Inhoud
Inhoud Voorwoord
1
SchoolGruiten 1.1 Wat is SchoolGruiten? 1.2 Waarom SchoolGruiten? 1.3 Werkt SchoolGruiten?
2
Wie doet wat? 2.1 Inleiding 2.2 Schoolteam 2.3 Ouders/verzorgers 2.4 Leveranciers
3
Kiezen uit 3 gruitmodellen Kiezen uit 3 gruitmodellen Gruitmodel 1 Gruitmodel 1: Afleveren Stappenschema Indicatie tijdpad Aanmeldingsformulier SchoolGruiten Modelbrief A (ouders betalen m.b.v. incasso) Modelbrief B (school of derde betaalt centraal) Modelbrief C (school betaalt namens ouders) Gruitmodel 2 Gruitmodel 2: Afhalen Stappenschema Indicatie tijdpad Aanmeldingsformulier SchoolGruiten Modelbrief A (ouders betalen m.b.v. incasso) Modelbrief B (school of derde betaalt centraal) Modelbrief C (school betaalt namens ouders) Gruitmodel 3 Gruitmodel 3: Meegeven Stappenschema en tijdpad Overeenkomst SchoolGruiten Modelbrief aan ouders (verzoek medewerking)
Alle formulieren uit dit Handboek zijn ook te downloaden via www.schoolgruiten.nl
Handboek SchoolGruiten
In dit Handboek wordt gemakshalve gesproken over “ouders”. Uiteraard worden hier ook verzorgers onder verstaan.
4
5
SchoolGruiten in het curriculum Het lesmateriaal Groenten en fruitquiz voor in de klas Bijlagen 5.1 Overeenkomst SchoolGruiten, voor scholen 5.2 Machtigingsformulier SchoolGruiten 5.3 Voorbeeldovereenkomst tussen school en leverancier 5.4 Aanvraagformulier Keurmerk en Gruitenboxen 5.5 Adressen en websites Colofon Lesstof Leraren handleiding 10 Lessen voor groep 7-8 Kopieerbladen bij lessen Lessuggesties voor groepen 1 t/m 6 Poster 'Ken je deze al?'
Voorwoord
SchoolGruiten werkt aan een gezonde jeugd. Werkt u mee? Groenten en fruit zijn gezond. Dat weet iedereen. Maar tussen wéten en éten gaapt een groot gat. Uit onderzoek blijkt dat de meeste Nederlanders veel te weinig groenten en fruit per dag eten. En dat geldt ook voor kinderen. We zouden elke dag 200 gram groenten en twee keer fruit moeten eten. Helaas eten velen van ons nog niet eens de helft hiervan. Om dat te veranderen is het belangrijk om kinderen op jonge leeftijd gezonde voedingsgewoonten bij te brengen. Het grote voordeel: gezond eten draagt bij aan een goede gezondheid van kinderen. En bovendien werkt het mee aan het voorkomen van chronische ziekten en overgewicht op latere leeftijd. Het stimuleren van de groente- en fruitconsumptie bij deze doelgroep is daarom een speerpunt in mijn beleid als minister van Volksgezondheid. Om die reden ben ik ook zeer enthousiast over SchoolGruiten. Dit programma stimuleert kinderen op de basisschool meer groenten en fruit te eten. Hoe? Door minstens twee keer per week samen met de juf of meester in de klas een portie groenten of fruit te eten (‘gruiten’ wordt dat genoemd). Daarnaast besteden de leerkrachten op een leuke manier in de lessen aandacht aan het belang van gezonde voeding. En ook de ouders, broertjes en zusjes worden in het SchoolGruiten-programma niet vergeten. Natuurlijk willen we er voor zorgen dat ieder kind in Nederland leert wat gezond eten is. Daarom is het zo belangrijk dat álle scholen in Nederland gaan meedoen met SchoolGruiten. Om u daarbij te helpen is dit handboek gemaakt. Het bevat informatie, adviezen, tips en documenten die uw basisschool nodig heeft om zelf een ‘Gruitschool’ te worden. Doet u ook mee? Dat zou geweldig zijn! Ik dank u alvast voor uw inspanningen en wens alle leerlingen en docenten heel veel plezier bij het eten van en leren over groenten en fruit! Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2003 - 2007
Hans Hoogervorst
Handboek SchoolGruiten
1 SchoolGruiten
1
SchoolGruiten
SchoolGruiten
1.1
Wat is SchoolGruiten? SchoolGruiten is een voorlichtings- en stimuleringsprogramma voor gezonde voeding dat de nadruk legt op het eten van voldoende groenten en fruit. De kern van het programma vormt het gezamenlijk in de klas ‘gruiten’ op minstens twee vaste dagen in de week. In aanvulling hierop zijn een lespakket, een video, posters en de website www.schoolgruiten.nl ontwikkeld. SchoolGruiten brengt een positieve sfeer in de klas. En daar varen leerlingen én onderwijskrachten wel bij.
Gruiten is een samenvoeging van groenten en fruit eten. SchoolGruiten betekent dus: groenten en fruit eten op school. En dat gebeurt bij het SchoolGruiten-programma: leerlingen en leerkrachten eten op minstens twee vaste dagen in de week gezamenlijk groenten en fruit in de klas. Maar het programma gaat verder dan dat: SchoolGruiten reikt basisscholen een effectieve methode aan om kinderen in een opvoedingssituatie op school op een leuke en leerzame wijze te helpen gezonde voedingsgewoonten aan te leren!
Maar met SchoolGruiten kunnen scholen een opvoedingsklimaat scheppen waarin een gezond voedingspatroon wordt ontwikkeld en zo de basis leggen voor een gezond leven als volwassen mens. Vanuit de thuissituatie van kinderen worden ook de ouders/verzorgers van de leerlingen bij SchoolGruiten betrokken. Door de afstemming van de situatie thuis en op school kan effectief worden toegewerkt naar het collectieve doel van het programma: bij kinderen van 4 tot en met 12 jaar een gezond voedingspatroon bewerkstelligen.
Idee en uitvoering Een lespakket voor groepen 7 en 8 en lessuggesties voor groepen 1 t/m 6, gaan in op kennis en houding bij kinderen ten aanzien van groenten en fruit. Het klassikaal gruiten voegt daar een gedragscomponent aan toe. Door die combinatie leren kinderen op ‘gruitscholen’ anders te denken over groenten en fruit en anders te doen door er vaker voor te kiezen. De praktijk wijst uit dat samen gruiten een positieve invloed heeft op de sfeer in de klas. Eenmaal gewend aan de gruitroutine blijken kinderen gezamenlijk gruiten leuk te vinden en er naar uit te kijken!
Aandacht voor thuis Het eetgedrag van kinderen blijft vooral de verantwoordelijkheid van de ouders.
Handboek SchoolGruiten
SchoolGruiten is een gezamenlijk initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het Productschap Tuinbouw, AGF Promotie Nederland en Stichting Voedingscentrum Nederland in samenwerking met het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV) en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OC&W). De uitvoering is in handen van het Steunpunt SchoolGruiten, Postbus 7122, 2701 AC Zoetermeer, tel.: 079 - 347 08 10, fax: 079 - 347 05 05, e-mail:
[email protected]
1.1
1.2
Schoolgruiten
1.2
Waarom SchoolGruiten? Ziet u geregeld leerlingen op het schoolplein met snoep of chips? Twijfelt u aan het gezondheidsgehalte van de lunchtrommels van overblijvers? Maakt u zich wel eens zorgen over het aantal dikke kinderen op uw school? Terecht! Want het is niet zo best gesteld met het eetgedrag van de gemiddelde Nederlandse leerling. SchoolGruiten wil daar iets aan doen. Kinderen eten steeds minder groenten en fruit. Sinds 1987 is de consumptie in grammen met respectievelijk 17% en 16% teruggelopen. En die neerwaartse trend zal doorzetten, als er niets gebeurt. De aanbevolen hoeveelheid voor kinderen is: elke dag 150 gram groenten en 2 keer fruit (vanaf 12 jaar: 200 gram groenten en 2 keer fruit). Maar op dit moment komen kinderen nauwelijks tot de helft hiervan: zij eten 30 tot 50% minder groenten en 50% minder fruit dan aanbevolen.
Echt is beter dan nep!
De maatschappij verandert Deze daling laat zich verklaren door de maatschappelijke veranderingen die zich in de laatste decennia hebben voorgedaan. Veranderingen in wát we eten, maar ook hóe en wannéér we eten: • De traditionele eetmomenten worden losgelaten. Kinderen zitten steeds minder met het hele gezin aan tafel gezamenlijk te eten. Met het bord op schoot voor de televisie, zonder ontbijt naar school; dit soort zaken komt steeds vaker voor. • De traditionele warme maaltijd met aardappelen, groenten en vlees wordt meer en meer vervangen door pizza, pasta en andere gerechten waarin groenten een ondergeschikte rol spelen. • Goedkope, vet- en suikerrijke, overal verkrijgbare tussendoortjes nemen steeds vaker de plaats in van ‘gewone’ voedingsmiddelen als een boterham met kaas of een appel. • Fastfoodketens hebben zich als een olievlek over het land verspreid. Ze hebben kolossale reclamebudgetten en ‘bewerken’ hun jeugdige doelgroep met succes. • De gemiddelde consument weet steeds minder af van de voedingswaarde van groenten en fruit. En de meeste mensen denken dat ze er wel genoeg van eten. • Groenten en fruit eten wordt als ‘veel werk’ gezien, waardoor sneller wordt gegrepen naar kant-en-klare, veelal vet- en suikerrijke snacks. Ouders geven sneller een reep of koek mee naar school.
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat groenten en fruit van nature onmisbare stoffen bevatten die een belangrijke rol spelen bij het behouden van een gezond gewicht en het voorkomen van welvaartsziekten. Ook toont onderzoek aan dat groenten en fruit belangrijk zijn om je fit en energiek te voelen. Kinderen hebben groenten en fruit nodig om goed te kunnen leren, lekker te spelen en te sporten en minder bevattelijk te zijn voor griep en verkoudheden. Met af en toe een vitaminepilletje zijn ze er niet. Want die leveren maar een klein deel van de stoffen die het lichaam nodig heeft.
Handboek SchoolGruiten
Schoolgruiten
De gevolgen van de veranderde leefwijze kunnen natuurlijk niet uitblijven: Nederland groeit steeds meer in de breedte. Vooral het toenemende overgewicht bij kinderen is zorgwekkend. Overgewicht leidt tot een sterk verhoogd risico op (chronische) aandoeningen als hart- en vaatziekten, diverse soorten kanker en diabetes. De gewichtstoename onder schoolgaande kinderen vormt daarom een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid.
Streven naar gezond gewicht Slechte gewoonten die op jonge leeftijd ontstaan, zijn later moeilijk af te leren. Daarom is het belangrijk dat kinderen in hun opvoedsituatie leren waarom ze beter gezond kunnen eten en wat onder gezond eten wordt verstaan. Bij SchoolGruiten ligt het accent nadrukkelijk op de praktijk in de school! Door het gezamenlijk gruiten in de klas
1.3
kan worden bereikt dat groenten en fruit een vast onderdeel worden van de dagelijkse voeding van kinderen. Door kinderen niet alleen te laten dénken maar ook te laten dóen vormt SchoolGruiten een effectief instrument in het behouden van een gezond gewicht en het voorkomen van welvaartsziekten.
Word Gruitschool! Dit Handboek roept scholen op om mee te helpen een tegenwicht te bieden aan het ongezonde eetgedrag bij kinderen. Met SchoolGruiten: • laat u uw leerlingen op een leuke manier samen kennismaken met groenten en fruit. • moedigt u uw leerlingen aan hun smaak te ontwikkelen. • helpt u uw leerlingen in te zien waarom gezonde voeding belangrijk is, nu en later als ze groot zijn!
Werkt SchoolGruiten? Het antwoord luidt: ja! SchoolGruiten heeft drie jaar proefgedraaid op een groot aantal Nederlandse basisscholen. Naar grote tevredenheid van docenten, leerlingen en ouders. En met succes: kinderen op Gruitscholen zijn inderdaad meer fruit gaan eten. SchoolGruiten wordt nu landelijk uitgerold. SchoolGruiten heeft zich in de praktijk bewezen. Ongeveer 300 basisscholen in 7 steden hebben gedurende een 3-jarige proef ervaring opgedaan met het gezamenlijk in de klas gruiten. In de 7 ‘Gruitsteden’ – Leiden, Den Haag, Dordrecht, Breda, Deventer, Almelo en Zwolle – waren in totaal 75.000 kinderen en 7.000 leerkrachten bij het proeftraject betrokken.
Onderzoek toont aan: het wérkt! De proef heeft aangetoond dat leerlingen door SchoolGruiten vooral meer fruit zijn gaan eten: leerlingen gingen
Handboek SchoolGruiten
gemiddeld van 1,1 naar 1,6 portie per dag (advies: 2 porties). Zowel scholen als leerlingen en ouders reageren overwegend positief op SchoolGruiten. Docenten: • 80% geeft aan dat de kinderen in hun klas enthousiast zijn over het gruiten. • 65% geeft aan dat de kinderen gruiten lekker vinden. • Velen constateren dat door het gruiten de smaakvoorkeur bij de kinderen is verbeterd. • Gemiddeld beoordelen de docenten het programma met een 8,5!
1.3
1.3
Schoolgruiten
Ouders: • Ruim 80% is zeer positief over SchoolGruiten. Leerlingen: • geven aan dat ze het samen in de klas gruiten gezellig vinden. • geven zelf aan dat ze graag meer groenten en fruit willen eten. Bovendien kwam uit het onderzoek naar voren dat voor SchoolGruiten inderdaad geldt: zien eten, doet eten. Door gezamenlijk in de klas te gruiten, durven kinderen sneller groenten en fruit te proberen die ze nog niet kennen.
Projecten op buitenlandse scholen Ook in andere landen wordt hard gewerkt om kinderen meer groenten en fruit te laten eten. In Europa lopen diverse projecten die vergelijkbaar zijn met SchoolGruiten. Zo doen in België een groot aantal basisscholen mee aan het schoolfruitprogramma ‘Tutti Frutti’. Het Engelse programma richt zich vooral op heel jonge kinderen: 4 tot 6 jaar. Ook in Engeland heeft onderzoek aangetoond dat door het gezamenlijk op school eten van groenten en fruit, kinderen van deze leeftijd er méér van gaan eten.
Meer weten over buitenlandse projecten? Surf dan naar:
België België België Engeland Duitsland Verenigde Staten
Naam project: 123 aan tafel Tutti Frutti Fitte school Food Dudes 5 am Tag 5 a day
Website: www.123aantafel.be www.fruit-op-school.be www.fitteschool.be www.fooddudes.co.uk www.5amtag.de www.fruitandveggiesmorematters.org
Handboek SchoolGruiten
2 Wie doet wat?
2
Wie doet wat?
Wie doet wat?
2.1
Inleiding Wil uw school ook meedoen met SchoolGruiten? Dat kan. Er zijn meerdere manieren om aan het programma deel te nemen. SchoolGruiten vergt enige inspanning, vooral in de opstartfase. Maar gelukkig hoeft u niet het wiel opnieuw uit te vinden. Met deze map heeft u alle informatie in handen om ook een succesvolle Gruitschool te worden.
De eerste stap
meteen al duidelijk dat er verschillende partijen bij SchoolGruiten betrokken zijn (of kunnen worden): • directie en bestuur • docenten • ouders/verzorgers • leerlingen • leveranciers • gemeente en GGD • andere externe partijen, zoals sponsors
In dit handboek zijn de 3 gruitmodellen zo volledig mogelijk uitgewerkt; met stappenplannen, tijdpaden, voorbeeldbrieven, formulieren etc. Het belangrijkste verschil tussen de gruitmodellen is de wijze waarop de porties groenten en fruit op school komen: laten afleveren op school door een leverancier, centraal afhalen bij een leverancier of laten meegeven door de ouders. Dit maakt
De eerste stap ligt uiteraard bij het schoolteam: dat bepaalt óf en hóe de school gaat gruiten. Vervolgens worden de ouders ingeschakeld. Informeren en enthousiasmeren zijn hier de sleutelwoorden. Want hoe een school ook met SchoolGruiten aan de slag gaat: om succesvol te kunnen gruiten is de medewerking van de ouders onmisbaar.
Wat het verstrekken van groenten en fruit aan leerlingen betreft zijn er verschillende werkwijzen mogelijk. Rekening houdend met de wensen van leerkrachten, ouders en leerlingen zijn 3 gruitmodellen ontwikkeld. Scholen kunnen vanuit hun eigen specifieke omstandigheden de meest geschikte gruitmethode kiezen.
Handboek SchoolGruiten
2.1
2.2
Wie doet wat?
2.2
Schoolteam
Geloofwaardig snoepbeleid
In een goed opvoedingsklimaat hoort een goed voedingspatroon. Gezond eetgedrag helpt kinderen lekker in hun vel te zitten, minder snel ziek te worden en genoeg energie te hebben voor sport en spel. Er is een verband aangetoond tussen het eetgedrag van kinderen en hun leerprestaties. Daarom is SchoolGruiten belangrijk bij de opvoedingstaak van de school. Het opvoedingsklimaat staat onder invloed van individuele, sociale, culturele, economische en omgevingsfactoren. Wie op zo’n complex factorenstelsel een wezenlijke invloed wil uitoefenen, zal meer moeten doen dan alleen informatie overdragen. Immers, een les over gezonde voeding op zich zal niet tot gedragsverandering leiden. Daar is meer voor nodig. Juist daarin ligt de kracht van SchoolGruiten: het koppelt theorie aan opvoedingspraktijk. Centraal in het programma staat het gezamenlijk gruiten in de klas. Door ook het lesmateriaal in te zetten, de website (www.schoolgruiten.nl) in de gaten te houden en de aanbevelingen uit dit handboek op te volgen, kunnen scholen SchoolGruiten zo breed aanpakken als ze zelf willen.
Doen = leren Aan het klassikaal gruiten doet gewoon de hele school of de hele groep mee. Zie www.schoolgruiten.nl voor meer speel en leermogelijkheden naast de lesmaterialen. Bij het gruiten in de klas werkt een vast moment het beste, bijvoorbeeld de ochtendpauze. Door de routine weten de kinderen precies waar ze aan toe zijn. Dat heeft een positief effect op het enthousiasme om mee te doen. SchoolGruiten leidt ertoe dat kinderen elkaar over de streep trekken minder bekende en minder populaire groente- of fruitsoorten eens te proberen.
Op papier is het snoepbeleid glashelder: scholen verzoeken de ouders geen snoep, chocoladekoeken of vette snacks mee te geven. Maar hoe gaat het in de praktijk? Jarige kinderen trakteren toch op snoep en koek. En de ‘chocolaatjes voor de juf’ houden veel ouders er ook gewoon in. Blijven wijzen op de regels is dus nodig. Niet met ‘het vingertje’, maar door uit te leggen waaróm de school om medewerking vraagt. Draag dan ook meteen ideeën aan voor een gezond overblijfpakket en gezonde tussendoortjes: volkorenbrood, niet al te dik besmeerd en belegd, granenkoeken, fruit en groenten, halfvolle melk, magere en halfvolle melk- en yoghurtproducten etc. Kijk daarvoor op www.gezonderwijs.nl, www.voedingscentrum.nl en www.freshday.nl en wijs ook ouders op deze sites! Voor een geloofwaardig gezondheidsbeleid is enige controle op naleving van de regels noodzakelijk. Kinderen en ouders die zich onvoldoende aan de afspraken houden, mogen hier best op worden aangesproken.
De Gruitcoördinator In de meeste gevallen neemt het schoolteam bij SchoolGruiten de belangrijkste beslissingen: • Wel/niet meedoen? • Gruiten met reguliere of biologische producten? • Welk gruitmodel? • Wat zijn de financieringsmogelijkheden? Om hierna slagvaardig tot invoering van het gruiten te komen, kan het handig zijn een werkgroep te formeren met daarin een paar ouders (bv. MR- en/of OR-leden) en enkele afgevaardigden van de school (bv. directielid en docent).
Handboek SchoolGruiten
Wie doet wat?
De werkgroep bekijkt wat er met SchoolGruiten allemaal kan worden gedaan en hoe een en ander kan worden uitgevoerd. Op deze manier ontstaat een goed beeld van de wensen en mogelijkheden binnen de school en wordt een breed draagvlak gecreëerd voor de gemaakte keuzes. Benoem in ieder geval op school een Gruitcoördinator om het gruiten in de praktijk in goede banen te leiden. Dit kan een ouder, conciërge of leerkracht zijn. Hij of zij is het centrale aanspreekpunt voor alle betrokken partijen: • intern: bestuur, directie, lerarenteam, leerlingen en ouders/verzorgers. • extern: leveranciers, gemeente, GGD, Steunpunt SchoolGruiten e.d.
Keurmerk en Gruitboxen Scholen die met Schoolgruiten meedoen, kunnen zich onderscheiden door het Keurmerk SchoolGruiten aan te vragen. Dat is een gevelbord zo groot als
een A4 op zijn kant. Door het naast de ingang te hangen, laat de school zien dat Schoolgruiten een vaste plek heeft gekregen en dat er belang wordt gehecht aan gezonde voeding. Ook kunnen deze scholen gruitboxen aanvragen voor de leerlingen en leerkrachten die meedoen. Dat is een lunchbox met ruimte voor een stuk fruit. Om voor de gruitboxen en het keurmerk in aanmerking te komen, moet een school aan kunnen tonen SchoolGruiten structureel in te willen voeren. Een school dient zich aan te melden bij het Gruiten Informatie Systeem via www. schoolgruiten.nl. Verder wil het Steunpunt graag een getekende overeenkomst voor scholen (zie bijlagen) ontvangen voordat bestellingen uitgevoerd kunnen worden. Scholen kunnen het keurmerk en de gruitboxen bij het Steunpunt aanvragen. Vul hiervoor het aanvraagformulier in (zie bijlagen) en stuur het naar het Steunpunt.
SchoolGruiten op z’n breedst
Voor een ambitieus programma als SchoolGruiten geldt: een samenhangend geheel aan activiteiten zet meer zoden aan de dijk dan allerlei op zichzelf staande activiteiten. Scholen kunnen het gezamenlijk gruiten in de klas ondersteunen door ook bij andere schoolzaken met gezonde voeding bezig te zijn. Denk eens aan: • schoolgids: geef SchoolGruiten een vaste plaats in de inhoud. • overblijven: geef de ouders van overblijfkinderen suggesties voor een gezonde, evenwichtige lunch. • schoolkrant: besteed in elk nummer op een leuke manier aandacht aan een aspect van gezonde voeding. • trakteren: neem het schoolbeleid onder de loep en pas het indien nodig aan. Wijs ouders op het gezondheidsbeleid van de school en geef praktische voorbeelden van lekkere gezonde traktaties. • schoolbijeenkomsten en -feesten: maak vruchtensappen en groente- en fruitsnacks tot een vast onderdeel van de catering. • nieuwsbrief: hou ouders op de hoogte van de activiteiten in het kader van SchoolGruiten en geef aan hoe er thuis op actuele zaken kan worden ingespeeld.
Handboek SchoolGruiten
2.2
2.3
Wie doet wat?
2.3
Ouders/verzorgers Thuis en school zijn de twee belangrijkste omgevingen voor een kind. Een kind dat in beide omgevingen heeft geleerd wat gezond eten is, legt ook op latere leeftijd gezondere eetgewoontes aan de dag. Daarom is het belangrijk dat het thuisfront van meet af aan betrokken is bij het SchoolGruiten-programma. Ouders die het belang van SchoolGruiten inzien, zullen eerder bereid zijn om er aan mee te werken. Ook zullen zij sneller naar de eigen gezinssituatie kijken en daar misschien aanpassingen doen die het effect van SchoolGruiten versterken. Vooral bij jonge kinderen bepalen de ouders bijna volledig wat de kinderen eten en wat zij aan eten en drinken meenemen naar school. Uit onderzoek blijkt: • dat veel ouders denken dat hun kind best gezond eet terwijl dit níet zo is, • dat bij veel ouders de kennis over gezonde voeding te kort schiet, • dat veel ouders zich niet bewust zijn van hun eigen voedingsgewoontes, waardoor ze geen maatregelen nemen om de eetgewoontes van hun gezin te verbeteren. Dit laat wel zien hoe noodzakelijk het is om de ouders bij SchoolGruiten te betrekken, zodat zij zich bewust worden van de samenhang tussen hun eigen voedingspatroon en dat van hun kinderen.
Ondersteuning thuisfront Hoe beter de school met het thuisfront communiceert over een gezonde leefwijze, des te groter de kans op een effectieve gedragsbeïnvloeding bij de leerlingen! Enkele suggesties om ouders actief bij SchoolGruiten te betrekken: • Informeer ouders over het programma en vraag of ze hun kinderen ook op niet-gruitdagen groenten of fruit mee willen geven.
Tips voor thuis
Door ouders ideeën aan te reiken die zij thuis makkelijk in de praktijk kunnen brengen, krijgt het SchoolGruitenprogramma daar extra ondersteuning. Een rijtje ‘Tips voor thuis’ kan bijvoorbeeld in de schoolkrant of in een nieuwsbrief voor het thuisfront: • Zet een fruitschaal op een plaats waar uw kinderen veel komen. • Geef fruit als dessert of tussendoortje. • Beleg boterhammen vaker met groenten en fruit, bv. boterhammen met plakjes banaan en boterhammen met kaas, plakjes tomaat en komkommer. • Geef gezonde groente- en fruitsnacks mee als verjaardagstraktatie. Kijk voor ideeën op www.schoolgruiten.nl • Gebruik vaker en meer groenten en fruit bij het ontbijt en het avondeten. • Laat kinderen meehelpen bij het klaarmaken van de maaltijden. • Moedig kinderen aan om nieuwe smaken te proberen. • Bied fruit ‘hapklaar’ aan, dus geschild en in partjes gesneden.
• Geef bestaande activiteiten als ouderavonden en vieringen een gruit-tintje door de SchoolGruitenposters op te hangen, vruchtensap te serveren en groenten en fruit neer te zetten (bakjes met druiven, cherrytomaten, radijsjes, worteltjes etc). • Nodig de ouders eens uit voor een inloopochtend in de klas van hun kind waarbij ze zelf kunnen meegruiten; hoeft maar een half uurtje te duren en is voor ouders en kinderen een heel bijzondere gebeurtenis!
Handboek SchoolGruiten
Wie doet wat?
2.4
• Organiseer een groente- en fruitmarkt voor leerlingen en ouders, waar van alles rond het thema groenten en fruit wordt georganiseerd: proeverijen van minder bekende soorten, zelf groentesoep en fruitsalades maken en verkopen, stillevens van groenten en fruit tekenen of schilderen (maak er een wedstrijd van en hang de kunstwerken in de school op), etc. • Vraag de leerlingen van groep 5 t/m 8 een SchoolGruitenkrant te maken, laat elke groep 2 of 4 pagina’s samenstellen en geef de krant mee naar huis. • Vraag de GGD of diëtisten van de thuiszorg om (’s avonds) op school met ouders van gedachten te wisselen over gezonde voeding.
2.4
Leveranciers
Biologisch gruiten
Scholen die een leverancier zoeken voor de levering van de groente- en fruitsnacks kunnen daarvoor de hulp inroepen van het Steunpunt SchoolGruiten. Zelf een leverancier in de omgeving van de school benaderen is ook een optie. Ook hebben leveranciers de mogelijkheid om zelf scholen te benaderen
Past biologisch gruiten beter in de cultuur van uw school ? Bespreek hiervoor dan de mogelijkheden met de leverancier. Bedenk wel dat biologische producten over het algemeen duurder zijn dan nietbiologische en dat het assortiment meer afhankelijk is van het seizoen.
Bij de gruitmodellen 1 (aflevering op school) en 2 (zelf afhalen) gaat de school een samenwerking aan met een leverancier die de porties groenten en fruit wekelijks levert. Het Steunpunt SchoolGruiten kan helpen bij het vinden van een geschikte leverancier. Na aanmelding van uw school in het Gruiten Informatie Systeem (GIS), kunt u een keuze maken uit leveranciers die gruit kunnen leveren in uw provincie. Scholen die van deze mogelijkheid gebruik maken, profiteren van een aantal voordelen: 1. De leveranciers waarvoor het Steunpunt bemiddelt, zijn gehouden aan de leveringscondities SchoolGruiten. Dat betekent een waarborg voor de kwaliteit van de geleverde producten maar ook van de logistieke en financiële afhandeling. 2. Tijdens de looptijd van het programma kunnen scholen bij vragen rekenen op ondersteuning door het Steunpunt. 3. Nadat een leverancier zich heeft aangemeld in GIS, kan verder contact worden gelegd tussen school en leverancier. Deze laatste twee partijen maken in onderling overleg concrete afspraken over: • plaats en tijdstip van afleveren of ophalen • het aantal porties en de portieprijs
Handboek SchoolGruiten
2.4
Wie doet wat?
• de invulling van het assortiment (‘gewassen’ en bij kinderen het meest in trek: appels, peren, mandarijnen, mini-komkommers, (cherry)tomaten, kiwi, bananen en wortels) • tijdstip en wijze van betalen Deze afspraken kunnen worden vastgelegd in een overeenkomst (zie bijlagen).
Zelf de boer op Scholen kunnen natuurlijk ook een eigen (lokale) leverancier benaderen. Voor het vastleggen van de gemaakte afspraken kunnen scholen en leveranciers gebruik maken van de leveringsovereenkomst achter in deze map (zie bijlagen). De leveringscondities staan vermeld op www.schoolgruiten.nl, klik door naar GIS.
Actieve leveranciers in de buurt? Leveranciers kunnen ook zelf in contact treden met scholen en samen de mogelijkheden bespreken om actief met SchoolGruiten aan de slag te gaan. Wilt u gebruik maken van de diensten van het Steunpunt, dan kunt u terecht bij: Steunpunt SchoolGruiten Antwoordnummer 10312 2700 WB Zoetermeer Tel.: 079 - 347 08 10 Fax: 079 - 347 05 05 E-mail:
[email protected]
Handboek SchoolGruiten
3
Kiezen uit 3 gruitmodellen
3 Kiezen uit 3 gruitmodellen
Kiezen uit 3 gruitmodellen
3
Kiezen uit 3 gruitmodellen Meedoen met SchoolGruiten kan op allerlei manieren. In dit handboek zijn 3 gruitmodellen zodanig uitgewerkt, dat scholen er meteen mee aan de slag kunnen. Welke methode voor úw school het meest geschikt is, bepaalt u zelf: wat is wenselijk en wat is haalbaar? Het belangrijkste verschil tussen de 3 gruitmodellen is de wijze waarop de porties groenten en fruit op school komen. Gruitmodel 1: Afleveren. Een leverancier levert de gruitsnacks wekelijks af op school. Gruitmodel 2: Afhalen. De school zorgt zelf voor het afhalen van de gruitsnacks bij een leverancier of ander centraal punt. Gruitmodel 3: Meegeven. De school vraagt ouders om op vaste ‘gruitdagen’ een portie groenten of fruit mee te geven naar school.
Wie betaalt? Het eetgedrag van kinderen blijft vooral de verantwoordelijkheid van de ouders. Vanuit die gedachte is het logisch dat zij voor SchoolGruiten betalen. Maar scholen kunnen er natuurlijk ook voor kiezen aanvullende middelen in te zetten (bv. door bij de lokale overheid subsidie aan te vragen) of het programma uit eigen middelen te financieren. Scholen binnen een scholenverband kunnen bekijken of binnen het verband (aanvullende) financiering mogelijk is. Als de ouders betalen via incasso*, vindt afrekening rechtstreeks met de leverancier plaats met behulp van GIS. Voorwaarde is wel dat dan de hele (of nagenoeg hele) school of groep met SchoolGruiten meedoet. De kracht van het SchoolGruiten-programma is juist het gezámenlijk eten van groenten en fruit in de klas.
Modelkeuze De overwegingen bij scholen om het ene model te verkiezen boven het andere, kunnen sterk uiteen lopen. Echter, belangrijk is om te beseffen dat er een verband bestaat tussen sociaaleconomische status en voedingspatroon. Kinderen uit lagere sociaal-economische klassen eten over het algemeen nog minder gezond en bewegen ook minder. Hierdoor hebben deze kinderen meer kans op overgewicht en dus ook op ernstige gezondheidsklachten later in hun leven. Een ongezond voedingspatroon vermindert bovendien de cognitieve prestaties en kan daardoor een negatief effect hebben op de studie- en beroepskansen van een kind. Bij model 3 moeten scholen en leerkrachten ervoor waken dat ouders gruit mee blijven geven. Scholen die kiezen voor model 1 of 2 kunnen te maken krijgen met ouders die hun kind(eren) niet willen of kunnen aanmelden, bijvoorbeeld vanwege hun financiële situatie. In die gevallen kan, als het om een gering tekort gaat, de school wellicht bijspringen of initiatieven bedenken die geld kunnen opleveren om bij te dragen in het ‘gruit‘. Denk bijvoorbeeld aan: • een ‘Gruitloop’ houden, een sponsorloop waarvan de opbrengst bedoeld is voor het SchoolGruiten-programma.
* Afrekening via incasso vergt extra inzet van de school en instemming van de leverancier.
Handboek SchoolGruiten
3
3
Kiezen uit 3 gruitmodellen
• een ‘Gruitmarkt’ (rommelmarkt) organiseren op het schoolplein. • een verzoek om ondersteuning indienen bij de lokale overheid, mogelijk samen met een aantal andere scholen.
Snel aan de slag! Op de volgende pagina’s zijn de 3 gruitmodellen uitgewerkt. Hier vindt u het antwoord op vragen als: • Hoe werkt het model in de praktijk? • Hoe komt de school van het besluit tot deelname naar invoering? • Wat zijn de kosten en hoe worden die betaald?
De formulieren, overeenkomsten en voorbeeldbrieven die bij elk model en de bijlagen zijn opgenomen, maken het makkelijk om snel aan de slag te gaan. Let op: in de stappenschema’s bij de gruitmodellen is sprake van een informatiefolder die scholen kunnen gebruiken om ouders/verzorgers te informeren over SchoolGruiten. Deze folder kan worden besteld via de website.
De 12 stappen op weg naar succesvol gruiten! 1. Zet de financiële mogelijkheden op een rij. Ga na of er subsidiemogelijkheden zijn bij uw gemeente, kijk of uw school geld kan vrijmaken uit eigen middelen of overweeg een kleine verhoging van de ouderbijdrage. 2. Zoek samenwerking. Bijvoorbeeld met de GGD in uw regio, met andere scholen in de omgeving of scholen uit het eigen samenwerkingsverband. 3. Maak een keuze uit de 3 gruitmodellen. Kies voor aflevering door de leverancier, zelf afhalen of laten meegeven door de ouders. 4. Betrek de ouders bij het programma. Zet de voordelen voor de gezondheid van hun kind op een rij (zie: tabblad 1, paragraaf 1.2). Maak ze enthousiast en peil de bereidheid om te helpen bij het slagen van het project. Dit is extra belangrijk bij gruitmodel 2 (afhalen) en 3 (meegeven)! 5. De school aanmelden. Bij de GIS applicatie op www.schoolgruiten .nl 6. Zoek (als u voor model 1 of 2 kiest) een leverancier. Vraag het Steunpunt SchoolGruiten een geschikte leverancier aan te dragen, benader zelf een (lokale) leverancier of kies een leverancier in GIS.
7. Leg de gruitafspraken vast. Bij gruitmodellen 1 en 2 met de leverancier (zie overeenkomst), bij gruitmodel 3 met de ouders. 8. Maak afspraken met de leerkrachten. Bepaal op welk moment er in de klas wordt gegruit, wie de groente- en fruitsnacks ronddelen (model 1 en 2) en hoe de kinderen optimaal bij het SchoolGruiten kunnen worden betrokken. 9. Wijs een Gruitencoördinator aan. Deze onderhoudt de contacten met de leverancier en organiseert (bij model 2) het afhalen van de groenteen fruitsnacks. 10. Onderteken de overeenkomst voor scholen. Stuur deze naar het Steunpunt en vraag materialen aan, zoals gruitboxen en een keurmerk. 11. Bepaal de startdag. Stel de dag vast waarop uw school met Schoolgruiten begint en maak er een feestelijke start van in bijzijn van ouders, leerlingen en andere genodigden. 12. Zoek de publiciteit. Stuur een persbericht uit en nodig lokale en regionale media uit voor de feestelijke start van SchoolGruiten op uw school.
Handboek SchoolGruiten
Gruitmodel 1
Gruitmodel 1
1
Gruitmodel 1: Afleveren
Gruitmodel 1: Afleveren 1. De school neemt SchoolGruiten in haar beleid op. De door de school ondertekende overeenkomst SchoolGruiten wordt opgestuurd naar Steunpunt SchoolGruiten (zie bijlagen). 2. De leverancier brengt wekelijks porties groenten en fruit op school voor de afgesproken gruitdagen. 3. Ouders, de school of een derde financier, voldoen de kosten aan de leverancier. 4. De gruitsnacks worden in de klas uitgedeeld. Dit is een makkelijke en zekere manier om SchoolGruiten op uw school te organiseren als de financiële afwikkeling achter de rug is. Als school heeft u er daarna nauwelijks omkijken naar. Kinderen kunnen samen genieten van een gevarieerd aanbod aan groenten en fruit en zo diverse smaken leren waarderen. Bovendien kunnen scholen bij dit gruitmodel van lagere kosten per portie profiteren doordat leveranciers met grotere volumes kunnen werken en de prijs daardoor lager kan zijn dan in de reguliere winkels.
Zo werkt het aflevermodel: • De prijs voor de groente- en fruit snacks is afhankelijk van afspraak tussen de school en de leverancier, het Steunpunt geeft een adviesprijs aan. Deze adviesprijs is afhankelijk van de heersende groenten en fruit prijzen en kan dus wijzigen.* • In schooljaar 2007/2008 is deze adviesprijs per schooljaar per kind € 16,(afhankelijk van leverancier en assortiment) voor 2 porties per week gedurende 40 schoolweken. Een school kan gedurende het schooljaar starten, de bedragen worden naar rato berekend door het GIS systeem. • De porties voor de 2 gruitdagen worden in 1 keer geleverd; bewaar ze tot gebruik op een koele plaats, zoals een onverwarmd magazijn. • Op basis van verkrijgbaarheid en via roulatie bestaat het basisassortiment uit onder andere: appels, peren, mandarijnen, mini-komkommers, (cherry-)tomaten, bananen, kiwi’s en worteltjes. (Indien gewenst kunnen school en leverancier hier afwijkende afspraken over maken, evenals over de prijs per portie*.) • In verband met transportkosten voor de leverancier, geldt er een minimum deelname van 100 leerlingen en driekwart van het aantal leerlingen in de deelnemende groepen. Telt een school minder dan 100 leerlingen, dan is deelname van alle leerlingen vereist. De school kan hierover zelf met de leverancier afspraken maken. • Leg afspraken tussen de school en leverancier vast. Er bestaat hiervoor ook een overeenkomst tussen school en leverancier (zie bijlagen).
Betaling: 2 Opties: A De school kiest voor betaling door ouders/verzorgers. Incasso vindt plaats via éénmalige machtiging. De school deelt in geval van directe betaling door ouders machtigingen uit en verzamelt de getekende machtigingen bij ouders/verzorgers. Bij voldoende deelname voert de school vervolgens de gegevens van deelnemers digitaal in GIS in. * In GIS wordt gerekend met de heersende adviesprijs. Afwijkende prijzen kunnen niet worden verwerkt.
Handboek SchoolGruiten
3
3
Gruitmodel 1: Afleveren
De school maakt een kopie van elke ondertekende machtiging en stuurt de originelen vervolgens aan de leverancier. De leverancier incasseert betaling per deelnemer. Deze betaalmethode vergt van de school extra inzet vóór aanvang en een instemming van de leverancier. B De school kiest voor centraal betalen. De betaling wordt door de school of derde financier direct aan de leverancier voldaan • Deelname aan SchoolGruiten wordt elk schooljaar automatisch verlengd. Scholen kunnen deelname beëindigen door minimaal 2 maanden voor het einde van het schooljaar een schriftelijke opzegging te sturen naar de leverancier. Een kopie van de opzegging dient naar het Steunpunt gezonden te worden. De school wordt afgemeld als Gruitschool. Tussentijdse opzegging is niet mogelijk. • Mocht een school willen stoppen met het aflevermodel, dan kan deze overwegen in het nieuwe schooljaar over te stappen op het meegeefmodel. Neem contact op met het Steunpunt SchoolGruiten voor nadere informatie. • Ouders die deelname aan SchoolGruiten willen beëindigen, dienen minimaal 2 maanden voor het einde van het schooljaar schriftelijk op te zeggen bij de Gruitcoördinator van de school. De school verwerkt deze verandering/opzegging in het GIS systeem voor aanvang van het nieuwe schooljaar, samen met afmeldingen van schoolverlaters en aanmeldingen van instromers. De school stuurt de opzegging per post of mail naar de leverancier en een kopie hiervan naar het Steunpunt SchoolGruiten. • Tussentijdse opzegging met gedeeltelijke restitutie van de jaarlijkse gruitbijdrage is niet mogelijk; uitsluitend als een leerling niet langer aan SchoolGruiten deelneemt door plaatsing op een andere school, langdurige ziekte of overlijden, vindt restitutie naar rato plaats. De school neemt in deze gevallen contact op met de leverancier. • Bij instroom van nieuwe leerlingen wordt dit door de school doorgegeven aan de leverancier en in GIS verwerkt. De betaling zal naar rato worden berekend. Na betaling kan de leerling meegruiten.
Steunpunt SchoolGruiten Als u voor gruitmodel 1 (afleveren) kiest, kunt u hulp en ondersteuning krijgen van het Steunpunt SchoolGruiten, tel.: 079 - 347 08 10, fax: 079 - 347 05 05, e-mail:
[email protected] Het Steunpunt SchoolGruiten: • legt op verzoek contact met leveranciers, wat voor de deelnemers prijsvoordeel op kan leveren. • stuurt op aanvraag informatiefolders voor ouders, posters en ander voorlichtingsmateriaal toe; vul en zend hiervoor het bestelformulier op de website digitaal in. • onderhoudt de interactieve website www.schoolgruiten.nl • behandelt de aanvragen voor het Keurmerk SchoolGruiten en de gruitboxen. Deze ontvangt u nadat door de school een ondertekende overeenkomst voor scholen naar het Steunpunt is verstuurd. Voor aanvraag kunt u het hiervoor bestemde formulier (zie bijlagen) meesturen met de overeenkomst. • verleent hand- en spandiensten om scholen te helpen een succesvolle Gruitschool te worden en blijven. Handboek SchoolGruiten
Handboek SchoolGruiten
betalingen binnen: START LEVERINGEN: GRUITEN OP SCHOOL
leverancier voert incasso uit
school stuurt ondertekende machtigingsformulieren naar leverancier en maakt zelf kopie
afspraken maken met leverancier + vastleggen in leveringsovereenkomst*
gratis materialen aanvragen via website of Steunpunt SchoolGruiten
school ondertekent overeenkomst*en stuurt deze op naar het Steunpunt
* zie bijlagen ** opgenomen in deze map
zelf leverancier zoeken + benaderen
digitaal invoeren gegevens deelnemers in GIS
Steunpunt SchoolGruiten koppelt leverancier aan school m.b.v. GIS
school inventariseert de deelnamebereidheid en neemt definitief besluit
zelf leverancier zoeken + benaderen
betaling binnen: START LEVERINGEN: GRUITEN OP SCHOOL
betaling aan leverancier (kan periodiek op rekening)
afspraken maken met leverancier + vastleggen in leveringsovereenkomst*
gratis materialen aanvragen via website of Steunpunt SchoolGruiten
school ondertekent overeenkomst*en stuurt deze op naar het Steunpunt
digitaal invoeren gegevens in GIS
Steunpunt SchoolGruiten koppelt leverancier aan school m.b.v. GIS
school inventariseert de deelname bereidheid en neemt definitief besluit in geval school namens ouders betaalt (op basis van directe betalingen aan school)
uitreiken machtigingsformulieren* door de school aan ouders en verzamelen
B: school of derde betaalt centraal modelbrief B** of C** + informatiefolder uitreiken aan ouders
informatiefolders voor ouders bestellen via website of bij Steunpunt SchoolGruiten
modelbrief A** + informatiefolder uitreiken aan ouders
A: ouders betalen dmv incasso’s
School aanmelden bij GIS via website
Stappenschema Gruitmodel 1: Afleveren
Gruitmodel 1: Afleveren
3
3
Gruitmodel 1: Afleveren
Indicatie tijdpad Gruitmodel 1 (Afleveren) A: Ouders betalen, via machtiging voor incasso Week 1 School kiest voor: gruitmodel 1, afleveren, ouders betalen via machtiging. School meldt zich digitaal aan bij GIS op de website www.schoolgruiten.nl. Informatiefolders voor ouders via website aanvragen of bij Steunpunt SchoolGruiten. Week 2 School ontvangt informatiefolders voor ouders. Week 3 Brief (zie modelbrief A in deze map) en informatiefolder uitreiken aan ouders. Week 4/5 Aantal deelnemers inventariseren die de intentie hebben tot deelname. Week 6 Bij voldoende intentie tot deelname, uitreiken van machtigingsformulieren (zie bijlagen) aan ouders. Week 7/8 Verzamelen van de machtigingen. Op basis van aantal verzamelde machtigingen, inventariseert de school deelname bereidheid en neemt definitief besluit betreffende gruitmodel. Vervolgens zoeken naar een leverancier. Op verzoek van de school kan het Steunpunt SchoolGruiten een leverancier zoeken (kan ook mbv GIS). Week 9 Deelnemers gegevens digitaal invoeren door de school in het GIS-systeem op www.schoolgruiten.nl. School maakt hiervan een Excel bestand. Week 10 De getekende Overeenkomst voor scholen naar Steunpunt SchoolGruiten sturen en vervolgens gratis materialen aanvragen bij Steunpunt SchoolGruiten, zoals posters en video via de website. Keurmerk en gruitboxen bestellen met aanvraagformulier (zie bijlagen) en sturen naar Steunpunt (kan samen met getekende overeenkomst). Leverancier neemt contact op met de school om leveringsovereenkomsten vast te leggen (zie modelovereenkomst in bijlagen). Week 11 Aangevraagde materialen worden verzonden naar de school. School stuurt ondertekende machtigingsformulieren naar leverancier en maakt zelf een kopie voor de school. Leverancier kan starten met incassering van betaling. Week 12 Bij problemen met incassering wordt dit door de leverancier aan de school doorgegeven. De school neemt contact op met de ouders, de gegevens worden gecontroleerd en daar waar nodig aangepast. Week 13 De aangepaste gegevens worden teruggekoppeld aan de leverancier. Daarna kan nieuwe incassering plaatsvinden. Week 14 Start wekelijks afhalen = start gruiten op school! Het betreft een indicatie van een tijdspad. De school kan gedurende het hele schooljaar starten met SchoolGruiten. Bovengenoemde weken zijn schoolweken, vakantieperioden zijn hierin niet meegenomen. Houdt u hiermee rekening met uw planning!
Handboek SchoolGruiten
Gruitmodel 1: Afleveren
B: School of derde financier betaalt centraal Opties:1. Uit eigen middelen 2. Namens de ouders 3. Financiering door derden Week 1 School kiest voor: gruitmodel 1, afleveren, centrale betaling door school of derde(n). School meldt zich digitaal aan bij GIS op de website www.schoolgruiten.nl. Informatiefolders voor ouders via website aanvragen of bij Steunpunt SchoolGruiten. Week 2 School ontvangt informatiefolders voor ouders. Week 3 Brief (zie modelbrief B in deze map) en informatiefolder uitreiken aan ouders. Bij optie 2 (school betaalt namens ouders) kan modelbrief C gebruikt worden. Week 4/5 Aantal deelnemers inventariseren die de intentie hebben tot deelname (bij optie 2) Week 6 Bij voldoende intentie tot deelname ouders/verzorgers verzoeken tot betaling (bij optie 2). Week 7/8 Verzamelen van betalingen (bij optie 2). Op basis van aantal deelnemers waarvoor is betaald, inventariseert de school deelname bereidheid en neemt definitief besluit betreffende gruitmodel. Vervolgens zoeken naar een leverancier. Op verzoek van de school kan het Steunpunt SchoolGruiten een leverancier zoeken (kan ook mbv GIS). Week 9 De getekende Overeenkomst voor scholen naar Steunpunt SchoolGruiten sturen en vervolgens gratis materialen aanvragen bij Steunpunt SchoolGruiten, zoals posters en video via de website. Keurmerk engruitboxen bestellen met aanvraagformulier (zie bijlagen) en sturen naar Steunpunt (kan samen met getekende overeenkomst). Leverancier neemt contact op met de school om leveringsovereenkomsten vast te leggen (zie modelovereenkomst in bijlagen). Week 10 School maakt geld over naar leverancier (bij opties 1 en 2). Derde(n) verzoeken tot betaling aan de leverancier (bij optie 3). Aangevraagde SchoolGruitmaterialen worden verzonden naar de school. Week 11 Start wekelijks afhalen = start gruiten op school! Het betreft een indicatie van een tijdspad. De school kan gedurende het hele schooljaar starten met SchoolGruiten. Bovengenoemde weken zijn schoolweken, vakantieperioden zijn hierin niet meegenomen. Houdt u hiermee rekening met uw planning!
Handboek SchoolGruiten
3
3
Gruitmodel 1: Afleveren
Gruitmodel 1, modelbrief A (ouders betalen) (de tekst van deze brief is ook te downloaden van www.schoolgruiten.nl) Betreft: Onze school gaat ‘gruiten’! Beste ouder(s)/verzorger(s), Met ingang van ........................................................... (datum en jaar) heeft onze school het plan deel te nemen aan SchoolGruiten, een landelijk voorlichtingsprogramma dat de nadruk legt op het eten van voldoende groenten en fruit. Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen verkeerd eetgedrag en het ontstaan van overgewicht en welvaartsziekten. Ook blijkt dat kinderen te weinig groenten en fruit eten en te vaak kiezen voor ‘ongezonde’ tussendoortjes. Wat de leerlingen eten is de verantwoordelijkheid van ouders/verzorgers, maar met het SchoolGruiten-programma kan de school kinderen helpen gezonder te leren eten en zo de basis te leggen voor een gezond leven. De praktijk heeft uitgewezen dat dit werkt! SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de groente- en fruitsector; in bijgaande folder leest u er meer over. Kern van het SchoolGruiten-programma is het gezamenlijk ‘gruiten’: het eten van groenten en fruit in de klas. De kinderen krijgen daarvoor op twee vaste dagen in de week (de ‘gruitdagen’) een portie groenten of fruit uitgereikt om gezamenlijk in de klas op te eten. Dat zijn circa 80 gezonde gruitsnacks per leerling per schooljaar. Van de ouders vragen wij daarvoor een bijdrage van € ….….….…. per schooljaar per kind. Dit is circa € 0,….….….…. per groente- of fruitsnack. Goedkoper dus dan wat u normaliter in de winkel betaalt. Met bijgaand machtigingsformulier kunt u aangeven deze jaarlijkse ‘gruitbijdrage’ te zullen voldoen door middel van een incasso die door de leverancier wordt uitgevoerd. De ‘gruitbijdrage’ wordt jaarlijks geïncasseerd. Bij prijswijzigingen stelt de school u hiervan vooraf op de hoogte. SchoolGruiten is een waardevolle investering in de gezondheid van de leerlingen nu én later als ze groot zijn. Voor de kinderen is het vooral een gezellige én leuke manier om gezonder te leren eten. En als álle kinderen in de klas meedoen, heeft SchoolGruiten écht effect! Wij hopen dan ook dat u het machtigingsformulier per omgaande op school wilt inleveren. Alvast bedankt voor uw medewerking! Namens het schoolteam, (naam + handtekening directeur)
Handboek SchoolGruiten
Gruitmodel 1: Afleveren
Gruitmodel 1, modelbrief B (school of derde betaalt centraal) Betreft: Onze school gaat ‘gruiten’! Beste ouder(s)/verzorger(s), Met ingang van ........................................................... (datum en jaar) heeft onze school het plan deel te nemen aan SchoolGruiten, een landelijk voorlichtingsprogramma dat de nadruk legt op het eten van voldoende groenten en fruit. Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen verkeerd eetgedrag en het ontstaan van overgewicht en welvaartsziekten. Ook blijkt dat kinderen te weinig groenten en fruit eten en te vaak kiezen voor ‘ongezonde’ tussendoortjes. Wat de leerlingen eten is de verantwoordelijkheid van ouders/verzorgers, maar met het SchoolGruiten-programma kan de school kinderen helpen gezonder te leren eten en zo de basis te leggen voor een gezond leven. De praktijk heeft uitgewezen dat dit werkt! SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de groente- en fruitsector; in bijgaande folder leest u er meer over. Kern van het SchoolGruiten-programma is het gezamenlijk eten van groenten en fruit in de klas: het ‘gruiten’. De kinderen krijgen daarvoor op twee vaste dagen in de week (de ‘gruitdagen’) een portie groenten of fruit uitgereikt om gezamenlijk in de klas op te eten. Deze groente- en fruitverstrekkingen worden gefinancierd door ……………………………….……………………………….……………………………….……………………………….
Er zijn voor de ouders géén kosten aan verbonden. De school ziet in SchoolGruiten een waardevolle investering in de gezondheid van de leerlingen nu én later als ze groot zijn. Een effectieve en voor de kinderen vooral ook gezellige én leuke manier om gezonder te leren eten. Namens het schoolteam, (naam + handtekening directeur)
Handboek SchoolGruiten
3
3
Gruitmodel 1: Afleveren
Gruitmodel 1, modelbrief C (school betaalt namens ouders) Betreft: Onze school gaat ‘gruiten’! Beste ouder(s)/verzorger(s), Met ingang van ........................................................... (datum en jaar)* heeft onze school het plan deel te nemen aan SchoolGruiten, een landelijk voorlichtingsprogramma dat de nadruk legt op het eten van voldoende groenten en fruit. Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen verkeerd eetgedrag en het ontstaan van overgewicht en welvaartsziekten. Ook blijkt dat kinderen te weinig groenten en fruit eten en te vaak kiezen voor ‘ongezonde’ tussendoortjes. Wat de leerlingen eten is de verantwoordelijkheid van ouders/verzorgers, maar met het SchoolGruiten-programma kan de school kinderen helpen gezonder te leren eten en zo de basis te leggen voor een gezond leven. De praktijk heeft uitgewezen dat dit werkt! SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de groente- en fruitsector; in bijgaande folder leest u er meer over. Kern van het SchoolGruiten-programma is het gezamenlijk eten van groenten en fruit in de klas: het ‘gruiten’. De kinderen krijgen daarvoor op twee vaste dagen in de week (de ‘gruitdagen’) een portie groenten of fruit uitgereikt om gezamenlijk in de klas op te eten. Van de ouders vragen wij daarvoor een bijdrage van € ….….….…. per schooljaar per kind. Dit is circa € 0,….….….…. per groente- of fruitsnack. Goedkoper dus dan wat u normaliter in de winkel betaalt. Met bijgaand deelnameformulier kunt u aangeven deze ‘gruitbijdrage’ vóór ….….….….….….….….….….….….….…. (uiterste betaaldatum)* te zullen voldoen: door middel van een overmaking van € ….….….….….…. (bedrag invullen)* Op banknummer ….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….…..…..….…...….…. (banknummer school)* Ten name van ….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….…….…….……....…. (naam + plaats school)* Met beschrijving ‘SchoolGruiten + naam leerling” Of (te bepalen door de school dus weghalen wat niet van toepassing is)* door middel van contante betaling van € ….….….….….…. (bedrag invullen)* aan ….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….…. (naam/functie ontvangende persoon)* De ‘gruitbijdrage’ wordt jaarlijks betaald. Bij prijswijzigingen stelt de school u hiervan vooraf op de hoogte. De school ziet in SchoolGruiten een waardevolle investering in de gezondheid van de leerlingen nu én later als ze groot zijn. Een effectieve, en voor de kinderen vooral ook gezellige én leuke manier om gezonder te leren eten. Namens het schoolteam, (naam + handtekening directeur)* * (tekst tussen haakjes weghalen nadat school gegevens heeft ingevuld)
Handboek SchoolGruiten
Gruitmodel 2
Gruitmodel 2
2
Gruitmodel 2: Afhalen
Gruitmodel 2: Afhalen 1. Aan de hand van een roosterindeling haalt de conciërge, een leerkracht of een ouder de wekelijkse porties groenten en fruit af bij de leverancier of een ander centraal punt. 2. Ouders voldoen de kosten per eenmalige machtiging aan de leverancier of er wordt centraal betaald door school of derde financier. 3. De gruitsnacks worden in de klas uitgedeeld. Vergeleken met het aflevermodel (model 1) vergt het afhaalmodel van school en ouders een extra inspanning. Immers, bij dit model moet er zelf voor worden gezorgd dat de gruitsnacks op school komen. Dit valt op te lossen door een roosterindeling te maken waarbij leerkrachten, ouders, conciërge of anderen om beurten de porties groenten en fruit afhalen. Wel meer werk dus, maar er kan een prijsvoordeel tegenover staan omdat de leverancier geen bezorgkosten heeft. Afstemming tussen school en de leverancier is vooraf nodig. Het Steunpunt kan hierbij assisteren.
Zo werkt het afhaalmodel: • De prijs voor de groente- en fruitsnacks is afhankelijk van de leverancier, maar kan globaal enkele centen lager liggen in vergelijking met het aflevermodel 1. Het Steunpunt geeft een adviesprijs aan. In GIS wordt gerekend met de heersende adviesprijs. Afwijkende prijzen kunnen hierin niet worden verwerkt. • Er wordt uitgegaan van 2 porties per week gedurende 40 schoolweken. Stel de afgesproken portieprijs ligt op € 0,20, dan kunt u per kind rekenen op € 16,- per heel schooljaar (afhankelijk van leverancier en assortiment). Als er tussentijds wordt gestart, worden de kosten naar rato berekend door het GIS systeem. • De porties voor de 2 gruitdagen worden in 1 keer afgehaald; bewaar ze tot gebruik op een koele plaats, zoals een onverwarmd magazijn. • Op basis van verkrijgbaarheid en via roulatie bestaat het basisassortiment uit onder andere: appels, peren, mandarijnen, mini-komkommers, (cherry) tomaten, bananen, kiwi’s en worteltjes. (Indien gewenst kunnen school en leverancier hier afwijkende afspraken over maken.) • Voor scholen die gebruik maken van bemiddeling door het Steunpunt SchoolGruiten geldt een minimum deelname van 100 leerlingen en driekwart van het aantal leerlingen in de deelnemende klassen. Telt een school minder dan 100 leerlingen, dan is deelname van alle leerlingen vereist. De school kan zelf ook met de leverancier afspraken maken over minimum aantallen. • Leg afspraken tussen de school en leverancier vast. Er bestaat hiervoor ook een overeenkomst tussen school en leverancier (zie bijlagen). Betaling: 2 Opties: A De school kiest voor directe betaling door ouders/verzorgers d.m.v. incasso. B De school kiest voor centraal betalen. De betaling wordt door de school of derde financier direct aan de leverancier voldaan. Bij betaling door ouders vindt incasso plaats via éénmalige machtiging. De school deelt in dit geval van machtigingen uit en verzamelt de getekende machtigingen bij ouders/verzorgers. Bij voldoende deelname voert de school vervolgens de gegevens
Handboek SchoolGruiten
3
3
Gruitmodel 2: Afhalen
van deelnemers digitaal in GIS in. De school maakt een kopie van elke ondertekende machtiging en stuurt de originelen vervolgens naar de leverancier. De leverancier incasseert betaling per deelnemer. De betaalmethode vergt van de school extra inzet vóór aanvang en een instemming van de leverancier. Centrale betaling door school of derden kan worden gedaan op basis van facturen. • Deelname aan SchoolGruiten wordt elk schooljaar automatisch verlengd. Scholen kunnen deelname beëindigen door minimaal 2 maanden voor het einde van het schooljaar een schriftelijke opzegging te sturen naar de leverancier. Een kopie van de opzegging dient naar het Steunpunt gezonden te worden. De school wordt afgemeld als Gruitschool. Tussentijdse opzegging is niet mogelijk. • Mocht een school willen stoppen met het afhaalmodel, dan kan deze overwegen in het nieuwe schooljaar over te stappen op het meegeefmodel. Neem contact op met het Steunpunt SchoolGruiten voor nadere informatie. • Ouders die deelname aan SchoolGruiten willen beëindigen, dienen minimaal 2 maanden voor het einde van het schooljaar schriftelijk op te zeggen bij de Gruitcoördinator van de school. De school verwerkt deze verandering/opzegging in het GIS systeem voor aanvang van het nieuwe schooljaar, samen met afmeldingen van schoolverlaters en aanmeldingen van instromers. De school stuurt de opzegging per post of mail naar de leverancier en een kopie hiervan naar het Steunpunt SchoolGruiten. • Tussentijdse opzegging met gedeeltelijke restitutie van de jaarlijkse gruitbijdrage is niet mogelijk; uitsluitend als een leerling niet langer aan SchoolGruiten deelneemt door plaatsing op een andere school, langdurige ziekte of overlijden, vindt restitutie naar rato plaats. De school neemt in deze gevallen contact op met de leverancier en in GIS verwerkt. • Bij instroom van nieuwe leerlingen wordt dit door de school doorgegeven aan de leverancier en in GIS verwerkt. De betaling zal naar rato worden berekend. Na betaling kan de leerling meegruiten. Steunpunt SchoolGruiten Als u voor gruitmodel 2 (afhalen) kiest, kunt u hulp en ondersteuning krijgen van het Steunpunt SchoolGruiten, tel.: 079 - 347 08 10, fax: 079 - 347 05 05, e-mail:
[email protected] Het Steunpunt SchoolGruiten: • legt op verzoek contact met leveranciers, wat voor de deelnemers prijsvoordeel op kan leveren. • stuurt op aanvraag informatiefolders voor ouders, posters en ander voorlichtingsmateriaal toe; vul en zend hiervoor het bestelformulier op de website digitaal in. • onderhoudt de interactieve website www.schoolgruiten.nl • behandelt de aanvragen voor het Keurmerk SchoolGruiten en de gruitboxen. Deze ontvangt u nadat door de school een ondertekende overeenkomst voor scholen naar het Steunpunt is verstuurd. Voor aanvraag kunt u het hiervoor bestemde formulier (zie bijlagen) meesturen met de overeenkomst. • verleent hand- en spandiensten om scholen te helpen een succesvolle Gruitschool te worden en blijven.
Handboek SchoolGruiten
Handboek SchoolGruiten afspraken maken met leverancier + vastleggen in leveringsovereenkomst* school maakt een planning voor afhalen van groenten en fruit betaling aan leverancier (kan periodiek op rekening) betaling binnen: START LEVERINGEN: GRUITEN OP SCHOOL
afspraken maken met leverancier + vastleggen in leveringsovereenkomst*
school maakt een planning voor afhalen van groenten en fruit
school stuurt ondertekende machtigingsformulieren naar leverancier en maakt zelf kopie
Leverancier voert incasso uit
betalingen binnen: START LEVERINGEN: GRUITEN OP SCHOOL
gratis materialen aanvragen via website of bij Steunpunt SchoolGruiten
gratis materialen aanvragen via website of Steunpunt SchoolGruiten
* zie bijlagen ** opgenomen in deze map
school ondertekent overeenkomst* en stuurt deze op naar het Steunpunt
school ondertekent overeenkomst* en stuurt deze op naar het Steunpunt
zelf leverancier zoeken + benaderen
digitaal invoeren gegevens in GIS
zelf leverancier zoeken + benaderen
Steunpunt SchoolGruiten koppelt leverancier aan school m.b.v. GIS
digitaal invoeren gegevens deelnemers in GIS
Steunpunt SchoolGruiten koppelt leverancier aan school m.b.v. GIS
school inventariseert de deelnamebereidheid en neemt definitief besluit
school inventariseert de deelname bereidheid en neemt definitief besluit in geval school namens ouders betaalt (op basis van directe betalingen aan school)
uitreiken machtigingsformulieren* door de school aan ouders en verzamelen
B: school of derde betaalt centraal
modelbrief B** of C** + informatiefolder uitreiken aan ouders
informatiefolders voor ouders bestellen via website of bij Steunpunt SchoolGruiten
modelbrief A** + informatiefolder uitreiken aan ouders
A: ouders betalen d.m.v. incasso’s
School aanmelden bij GIS via website
Stappenschema Gruitmodel 2: Afhalen
Gruitmodel 2: Afhalen
3
3
Gruitmodel 2: Afhalen
Indicatie tijdpad Gruitmodel 2 (Afhalen) A: Ouders betalen, via machtiging voor incasso Week 1 School kiest voor: gruitmodel 2, afhalen, ouders betalen via machtiging. School meldt zich digitaal aan bij GIS op de website www.schoolgruiten.nl. Informatiefolders voor ouders via website aanvragen of bij Steunpunt SchoolGruiten. Week 2 School ontvangt informatiefolders voor ouders. Week 3 Brief (zie modelbrief A in deze map) en informatiefolder uitreiken aan ouders. Week 4/5 Aantal deelnemers inventariseren die de intentie hebben tot deelname. Week 6 Bij voldoende intentie tot deelname, uitreiken van machtigingsformulieren (zie bijlagen) aan ouders. Week 7/8 Verzamelen van de machtigingen. Op basis van aantal verzamelde machtigingen, inventariseert de school deelname bereidheid en neemt definitief besluit betreffende gruitmodel. Vervolgens zoeken naar een leverancier. Op verzoek van de school kan het Steunpunt SchoolGruiten een leverancier zoeken (kan ook m.b.v. GIS). Week 9 Deelnemersgegevens digitaal invoeren door de school in het GIS-systeem op www.schoolgruiten.nl. School maakt hiervan een Excel bestand. Week 10 De getekende Overeenkomst voor scholen naar Steunpunt SchoolGruiten sturen en vervolgens gratis materialen aanvragen bij Steunpunt SchoolGruiten, zoals posters en video via de website. Keurmerk en gruitboxen bestellen met aanvraagformulier (zie bijlagen) en sturen naar Steunpunt (kan samen met getekende overeenkomst). Leverancier neemt contact op met de school om leveringsovereenkomsten vast te leggen (zie modelovereenkomst in bijlagen). Week 11 Aangevraagde materialen worden verzonden naar de school. School maakt een planning voor afhalen van gruiten. School stuurt ondertekende machtigingsformulieren naar leverancier en maakt zelf een kopie voor de school. Leverancier kan starten met incassering van betaling. Week 12 Bij problemen met incassering wordt dit door de leverancier aan de school doorgegeven. De school neemt contact op met de ouders, de gegevens worden gecontroleerd en daar waar nodig aangepast. Week 13 De aangepaste gegevens worden teruggekoppeld aan de leverancier. Daarna kan nieuwe incassering plaatsvinden. Week 14 Start wekelijks afhalen = start gruiten op school! Het betreft een indicatie van een tijdspad. De school kan gedurende het hele schooljaar starten met SchoolGruiten. Bovengenoemde weken zijn schoolweken, vakantieperioden zijn hierin niet meegenomen. Houd u hiermee rekening met uw planning!
Handboek SchoolGruiten
Gruitmodel 2: Afhalen
B: School of derde financier betaalt centraal Opties:1. Uit eigen middelen 2. Namens de ouders 3. Financiering door derden Week 1 School kiest voor: gruitmodel 2, afhalen, centrale betaling door school of derde(n). School meldt zich digitaal aan bij GIS op de website www.schoolgruiten.nl. Informatiefolders voor ouders via website aanvragen of bij Steunpunt SchoolGruiten. Week 2 School ontvangt informatiefolders voor ouders. Week 3 Brief (zie modelbrief B in deze map) en informatiefolder uitreiken aan ouders. Bij optie 2 (school betaalt namens ouders) kan modelbrief C gebruikt worden. Week 4/5 Aantal deelnemers inventariseren die de intentie hebben tot deelname (bij optie 2) Week 6 Bij voldoende intentie tot deelname ouders/verzorgers verzoeken tot betaling (bij optie 2). Week 7/8 Verzamelen van betalingen (bij optie 2). Op basis van aantal deelnemers waarvoor is betaald, inventariseert de school deelnamebereidheid en neemt definitief besluit betreffende gruitmodel. Vervolgens zoeken naar een leverancier. Op verzoek van de school kan het Steunpunt SchoolGruiten een leverancier zoeken (kan ook mbv GIS). Week 9 De getekende Overeenkomst voor scholen naar Steunpunt SchoolGruiten sturen en vervolgens gratis materialen aanvragen bij Steunpunt SchoolGruiten, zoals posters en video via de website. Keurmerk en gruitboxen bestellen met aanvraagformulier (zie bijlagen) en sturen naar Steunpunt (kan samen met getekende overeenkomst). Leverancier neemt contact op met de school om leveringsovereenkomsten vast te leggen (zie modelovereenkomst in bijlagen). Week 10 School maakt geld over naar leverancier (bij opties 1 en 2). Derde(n) verzoeken tot betaling aan de leverancier (bij optie 3). School maakt een planning voor afhalen van gruiten. Aangevraagde SchoolGruitmaterialen worden verzonden naar de school. Week 11 Start wekelijks afhalen = start gruiten op school! Het betreft een indicatie van een tijdspad. De school kan gedurende het hele schooljaar starten met SchoolGruiten. Bovengenoemde weken zijn schoolweken, vakantieperioden zijn hierin niet meegenomen. Houd u hiermee rekening met uw planning!
Handboek SchoolGruiten
3
3
Gruitmodel 2: Afhalen
Gruitmodel 2, modelbrief A (ouders betalen) (de tekst van deze brief is ook te downloaden op www.schoolgruiten.nl) Betreft: Onze school gaat ‘gruiten’!
Beste ouder(s)/verzorger(s), Met ingang van ........................................................... (datum en jaar) heeft onze school het plan deel te nemen aan SchoolGruiten, een landelijk voorlichtingsprogramma dat de nadruk legt op het eten van voldoende groenten en fruit. Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen verkeerd eetgedrag en het ontstaan van overgewicht en welvaartsziekten. Ook blijkt dat kinderen te weinig groenten en fruit eten en te vaak kiezen voor ‘ongezonde’ tussendoortjes. Wat de leerlingen eten is de verantwoordelijkheid van ouders/verzorgers, maar met het SchoolGruitenprogramma kan de school kinderen helpen gezonder te leren eten en zo de basis te leggen voor een gezond leven. De praktijk heeft uitgewezen dat dit werkt! SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de groente- en fruitsector; in bijgaande folder leest u er meer over. Kern van het SchoolGruiten-programma is het gezamenlijk ‘gruiten’: het eten van groenten en fruit in de klas. De kinderen krijgen daarvoor op twee vaste dagen in de week (de ‘gruitdagen’) een portie groenten of fruit uitgereikt om gezamenlijk in de klas op te eten. Dat zijn circa 80 gezonde gruitsnacks per leerling per schooljaar. Van de ouders vragen wij daarvoor een bijdrage van € ….….….…. per schooljaar per kind. Dit is circa € 0,….….….…. per groente- of fruitsnack. Goedkoper dus dan wat u normaliter in de winkel betaalt. Om de prijs van de porties groenten en fruit zo laag mogelijk te houden, heeft de school ervoor gekozen deze zélf af te halen. Wilt u de school hierbij helpen, dan kunt u dit doorgeven aan de gruitcoördinator van de school, mw/dhr ……………………………….……………………………….……………………………….………………………………. Met bijgaand machtigingsformulier kunt u aangeven deze jaarlijkse ‘gruitbijdrage’ te zullen voldoen door middel van een incasso die door de leverancier wordt uitgevoerd. De ‘gruitbijdrage’ wordt jaarlijks geïncasseerd. Bij prijswijzigingen stelt de school u hiervan vooraf op de hoogte. SchoolGruiten is een waardevolle investering in de gezondheid van de leerlingen nu én later als ze groot zijn. Voor de kinderen is het vooral een gezellige én leuke manier om gezonder te leren eten. En als álle kinderen in de klas meedoen, heeft SchoolGruiten écht effect! Wij hopen dan ook dat u het machtigingsformulier per omgaande op school wilt inleveren. Alvast bedankt voor uw medewerking! Namens het schoolteam, (naam + handtekening directeur)
Handboek SchoolGruiten
Gruitmodel 2: Afhalen
Gruitmodel 2, modelbrief B (school of derde betaalt centraal) Betreft: Onze school gaat ‘gruiten’! Beste ouder(s)/verzorger(s), Met ingang van ........................................................... (datum en jaar)* heeft onze school het plan deel te nemen aan SchoolGruiten, een landelijk voorlichtingsprogramma dat de nadruk legt op het eten van voldoende groenten en fruit. Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen verkeerd eetgedrag en het ontstaan van overgewicht en welvaartsziekten. Ook blijkt dat kinderen te weinig groenten en fruit eten en te vaak kiezen voor ‘ongezonde’ tussendoortjes. Wat de leerlingen eten is de verantwoordelijkheid van ouders/verzorgers, maar met het SchoolGruiten-programma kan de school kinderen helpen gezonder te leren eten en zo de basis te leggen voor een gezond leven. De praktijk heeft uitgewezen dat dit werkt! SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de groente- en fruitsector; in bijgaande folder leest u er meer over. Kern van het SchoolGruiten-programma is het gezamenlijk eten van groenten en fruit in de klas: het ‘gruiten’. De kinderen krijgen daarvoor op twee vaste dagen in de week (de ‘gruitdagen’) een portie groenten of fruit uitgereikt om gezamenlijk in de klas op te eten. Deze groente- en fruitverstrekkingen worden gefinancierd door ……………………………….……………………………….……………………………….……………………............................………….
Er zijn voor de ouders géén kosten aan verbonden. Om de prijs van de porties groenten en fruit zo laag mogelijk te houden, heeft de school ervoor gekozen deze zélf af te halen. Wilt u de school hierbij helpen, dan kunt u dit doorgeven aan de gruitcoördinator van de school, mw/dhr ……………………………….……………………………….……………………………….………………………………. Wij zijn heel blij met uw hulp.
De school ziet in SchoolGruiten een waardevolle investering in de gezondheid van de leerlingen nu én later als ze groot zijn. Een effectieve, en voor de kinderen vooral ook gezellige én leuke manier om gezonder te leren eten. Namens het schoolteam, (naam + handtekening directeur)* * (tekst tussen haakjes weghalen nadat school gegevens heeft ingevuld)
Handboek SchoolGruiten
3
3
Gruitmodel 2: Afhalen
Gruitmodel 2, modelbrief C (school betaalt namens ouders) Betreft: Onze school gaat ‘gruiten’! Beste ouder(s)/verzorger(s), Met ingang van ........................................................... (datum en jaar)* heeft onze school het plan deel te nemen aan SchoolGruiten, een landelijk voorlichtingsprogramma dat de nadruk legt op het eten van voldoende groenten en fruit. Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen verkeerd eetgedrag en het ontstaan van overgewicht en welvaartsziekten. Ook blijkt dat kinderen te weinig groenten en fruit eten en te vaak kiezen voor ‘ongezonde’ tussendoortjes. Wat de leerlingen eten is de verantwoordelijkheid van ouders/verzorgers, maar met het SchoolGruitenprogramma kan de school kinderen helpen gezonder te leren eten en zo de basis te leggen voor een gezond leven. De praktijk heeft uitgewezen dat dit werkt! SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de groente- en fruitsector; in bijgaande folder leest u er meer over. Kern van het SchoolGruiten-programma is het gezamenlijk eten van groenten en fruit in de klas: het ‘gruiten’. De kinderen krijgen daarvoor op twee vaste dagen in de week (de ‘gruitdagen’) een portie groenten of fruit uitgereikt om gezamenlijk in de klas op te eten. Van de ouders vragen wij daarvoor een bijdrage van € ….….….…. per schooljaar per kind. Dit is circa € 0,….….….…. per groente- of fruitsnack. Goedkoper dus dan wat u normaliter in de winkel betaalt. Met bijgaand deelnameformulier kunt u aangeven deze ‘gruitbijdrage’ vóór ….….….….….….….….….….….….….…. (uiterste betaaldatum)* te zullen voldoen: door middel van een overmaking van € ….….….….….…. (bedrag invullen)* Op banknummer ….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….…..…..….…...….…. (banknummer school)* Ten name van ….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….…….…….……....…. (naam + plaats school)* Met beschrijving ‘SchoolGruiten + naam leerling” Of (te bepalen door de school dus weghalen wat niet van toepassing is)* door middel van contante betaling van € ….….….….….…. (bedrag invullen)* aan ….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….….…. (naam/functie ontvangende persoon)* De ‘gruitbijdrage’ wordt jaarlijks betaald. Bij prijswijzigingen stelt de school u hiervan vooraf op de hoogte. Om de prijs van de porties groenten en fruit zo laag mogelijk te houden, heeft de school ervoor gekozen deze zélf af te halen. Wilt u de school hierbij helpen, dan kunt u dit doorgeven aan de gruitcoördinator van de school, mw/dhr ……………………………….……………………………….……………………………….………………………………. De school ziet in SchoolGruiten een waardevolle investering in de gezondheid van de leerlingen nu én later als ze groot zijn. Een effectieve, en voor de kinderen vooral ook gezellige én leuke manier om gezonder te leren eten. Namens het schoolteam, (naam + handtekening directeur)* * (tekst tussen haakjes weghalen nadat school gegevens heeft ingevuld)
Handboek SchoolGruiten
Gruitmodel 3
3 Gruitmodel 3
Gruitmodel 3: Meegeven
Gruitmodel 3: Meegeven 1. De school maakt SchoolGruiten onderdeel van het beleid en ondertekent de Overeenkomst SchoolGruiten. 2. De school verzoekt de ouders om op minstens 2 vaste dagen hun kinderen groenten of fruit mee te geven naar school. Voor scholen brengt dit gruitmodel het minste voorbereidende werk mee. Ook heeft de school geen bemoeienis met financiële afwikkelingen, de ouders kopen immers het gruit zelf in de winkel. Het enthousiasme van de school om met SchoolGruiten mee te doen speelt hier een belangrijke rol. Voorlichting aan en draagvlak van ouders is hier van essentieel belang tenslotte moeten de ouders ervoor zorgen dat er minstens tweemaal in de week gruit mee naar school wordt gegeven. Dit model vergt een oplettendheid van de leerkrachten gedurende het schooljaar om te zorgen dat alle leerlingen hun gruit mee blijven nemen. Ouders geven vaak dezelfde soorten gruit mee, het assortiment kan beperkt zijn tot wat het kind lekker vindt. De school kan in nieuwsbrieven of schoolkranten ouders en kinderen ideeën aan de hand doen over verschillende soorten gruit. Dit model vergt dus een continue motivatie van de school om te blijven gruiten, wel een uitdaging dus. Ter ondersteuning van het meegeefmodel zijn er posters verkrijgbaar waarop de school de vaste gruitdagen kan invullen. De klassenposter en deurposter zijn bedoeld om kinderen en ouders te herinneren aan het mee te nemen gruit.
Steunpunt SchoolGruiten Als u voor gruitmodel 3 (meegeven) kiest, kunt u voor hulp en ondersteuning bij het invoeren ervan aankloppen bij het Steunpunt SchoolGruiten, tel.: 079 - 347 08 10, fax: 079 - 347 05 05, e-mail:
[email protected] Het Steunpunt SchoolGruiten: • stuurt op aanvraag informatiefolders voor ouders, posters en ander voorlichtingsmateriaal toe; vul en zend hiervoor het bestelformulier op de website digitaal in. • onderhoudt de interactieve website www.schoolgruiten.nl • behandelt de aanvragen voor het Keurmerk SchoolGruiten en de gruitboxen . Deze kan de school ontvangen als de school een ‘overeenkomst voor scholen’ ondertekent en naar het Steunpunt verstuurd. U kunt het hiervoor bestemde aanvraagformulier (zie bijlagen in deze map) meesturen met de overeenkomst. Telefonisch of via e-mail bestellen bij het Steunpunt kan ook. • verleent hand- en spandiensten om scholen te helpen een succesvolle Gruitschool te worden en te blijven.
Handboek SchoolGruiten
3
3
Gruitmodel 3: Meegeven
Stappenschema Gruitmodel 3: Meegeven
school aanmelden bij GIS via website
informatiefolders voor ouders en overige gratis materialen bestellen via website
modelbrief** + informatiefolder uitreiken aan ouders
school inventariseert draagvlak bij ouders
school ondertekent overeenkomst en stuurt deze op naar het Steunpunt, samen met aanvraagformulier voor keurmerk en gruitboxen*
ouders inlichten over de vaste gruitdagen. Uitdelen gruitboxen aan leerlingen en leerkrachten
START: GRUITEN OP SCHOOL
* voor aanvraagformulier: zie bijlagen ** opgenomen in deze map
Indicatie tijdpad Gruitmodel 3 (Meegeven) Week 1 School kiest voor: gruitmodel 3, ouders geven groenten en fruit mee naar school. School meldt zich digitaal aan bij GIS op de website www.schoolgruiten.nl. Informatiefolders voor ouders via website aanvragen of bij Steunpunt SchoolGruiten. Week 2 School ontvangt informatiefolders voor ouders. Week 3 Brief (zie modelbrief in deze map) en informatiefolder uitreiken aan ouders. Week 4 School inventariseert het draagvlak bij ouders. Week 5 De getekende Overeenkomst voor scholen naar Steunpunt SchoolGruiten sturen, samen met een aanvraagformulier voor een keurmerk, gruitboxen (zie bijlagen). Vervolgens gratis materialen (zoals posters en video) via website aanvragen. Week 6/7 Aangevraagde materialen worden verzonden naar de school. Leverancier kan starten met incassering van betaling. Week 8 Start gruiten op school: ouders geven 2 x per week groenten en fruit mee naar school! Het betreft een indicatie van een tijdspad. De school kan gedurende het hele schooljaar starten met SchoolGruiten. Bovengenoemde weken zijn schoolweken, vakantieperioden zijn hierin niet meegenomen. Houd u hiermee rekening met uw planning!
Handboek SchoolGruiten
Gruitmodel 3: Meegeven
Gruitmodel 3, modelbrief verzoek medewerking (de tekst van deze brief is ook te vinden op www.schoolgruiten.nl) Betreft: Onze school gaat ‘gruiten’! Beste ouder(s)/verzorger(s), Met ingang van ........................................................... (datum en jaar) heeft onze school het plan deel te nemen aan SchoolGruiten, een landelijk voorlichtingsprogramma dat de nadruk legt op het eten van voldoende groenten en fruit. Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen verkeerd eetgedrag en het ontstaan van overgewicht en welvaartsziekten. Ook blijkt dat kinderen te weinig groenten en fruit eten en te vaak kiezen voor ‘ongezonde’ tussendoortjes. Wat de leerlingen eten is de verantwoordelijkheid van ouders/verzorgers, maar met het SchoolGruiten-programma kan de school kinderen helpen gezonder te leren eten en zo de basis te leggen voor een gezond leven. De praktijk heeft uitgewezen dat dit werkt! SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de groente- en fruitsector; in bijgaande folder leest u er meer over. Kern van het SchoolGruiten-programma is het gezamenlijk groenten en fruit eten in de klas: het ‘gruiten’. Daarom hebben wij: de ………..…………………......…............. (weekdag invullen) en de ………..….………………......…............. (weekdag invullen) aangewezen als ‘gruitdagen’. Het is de bedoeling dat de leerlingen op deze dagen een portie groenten of fruit mee naar school krijgen, die zij samen met elkaar in de klas opeten tijdens de ochtendpauze. Dat kan een appel, peer, banaan, mandarijn of kiwi zijn, een schaaltje aardbeien of druiven. Maar een handvol cherry-tomaatjes, een stuk komkommer, wortel of paprika kan natuurlijk ook. Variatie is leuk en lekker maar ook goed voor de smaakontwikkeling van uw kind. Wij vinden het belangrijk dat kinderen gezond leren eten, zodat zij – nu en later als ze groot zijn (!) – een gezond leven kunnen leiden. Het gezamenlijk in de klas ‘gruiten’ is een effectieve, en voor de kinderen vooral een gezellige én leuke manier om ze daarbij te helpen. Wij hopen dat u dat óók vindt. En dat u uw kind daarom op de ‘gruitdagen’ voortaan een portie groenten of fruit mee naar school wilt geven. Alvast heel erg bedankt voor uw medewerking! Namens het schoolteam, (naam + handtekening directeur)
Handboek SchoolGruiten
3
4
SchoolGruiten in het curriculum
4 SchoolGruiten in het curriculum
SchoolGruiten in het curriculum
4
Het lesmateriaal Professioneel, aantrekkelijk en gevarieerd. Deze kwalificaties zijn van toepassing op het lespakket dat speciaal voor het SchoolGruiten-programma is ontwikkeld. De lesmaterialen zijn in 2007 vernieuwd en kunt u vinden achterin in dit Handboek. Het oude lespakket was goed maar bleek nogal uitgebreid te zijn. Het SchoolGruiten-lespakket is bedoeld voor de groepen 1 t/m 8. Daarnaast is er van alles te vinden op de website www. schoolgruiten.nl. In het lespakket zijn ook taal- en rekenopdrachten verwerkt. De leerstof biedt tal van aanknopingspunten met andere vakken uit het curriculum. De centrale boodschap die het lespakket wil overbrengen, luidt: SchoolGruiten is lekker, gezond en leuk!
Lespakket De nieuwe lesmaterialen bestaan uit 4 documenten: 1. Voor de leerkrachten is er een handleiding bestaande uit een introductie over de aanleiding en leerdoelen. Lesmaterialen, hulpmiddelen en lesvoorbereiding worden besproken en er wordt een toelichting gegeven op de lessen en lessuggesties. Tevens wordt er achtergrondinformatie over groenten en fruit gegeven, een soort les voor de leerkrachten dus. 2. Voor groepen 7 en 8 bestaat het nieuwe lesmateriaal uit 10 lessen. De opzet van de lessen is steeds gelijk. 3. Bij elke les horen een of meerdere kopieerbladen, die kunnen worden uitgedeeld aan de leerlingen. Ze kunnen hierop hun opdracht maken. 4. Voor groepen 1 t/m 6 zijn er per groep 10 lessuggesties gemaakt. Dit zijn kleine losse ideeën rond groenten en fruit. De lessuggesties kunnen door de leerkrachten worden ingezet bij taal, rekenen, wereldoriëntatie, etc.
Handboek SchoolGruiten
Zijn diepvriesgroenten net zo gezond als verse? Ja. Je kunt verse groenten goed vervangen door diepvriesgroenten. En ook door groenten uit blik of glas. De meeste groenten zijn namelijk bij de producent snel en goed verwerkt, waardoor voedingsstoffen worden behouden. Er hangt verder veel af van de manier van bereiden en bewaren.
Leerdoelen De lessenserie SchoolGruiten sluit goed aan bij het lesmateriaal van ‘Smaaklessen’ die ook mede door het Voedingscentrum zijn ontwikkeld, maar het kan ook goed afzonderlijk worden gebruikt. Als leerkrachten de hele serie in de klas hebben behandeld: • weten de leerlingen waarom het belangrijk is elke dag groenten en fruit te eten. • hebben ze meer kennis over de aanbevolen hoeveelheden groenten en fruit en weten ze hoe groot een portie is. • kennen ze verschillende soorten groenten en fruit en weten ze wat het begrip variatie inhoudt. • zijn de leerlingen zich ervan bewust hoeveel groenten en fruit zij zelf eten. • zijn ze zich bewust van zaken die invloed hebben op hun eetgewoonten: ouders, klasgenoten, vriendjes, reclame etc. • staan de leerlingen positiever tegenover het eten van meer groenten en fruit.
4
4
SchoolGruiten in het curriculum
Aanpak in de klas Het lesmateriaal van het SchoolGruitenprogramma laat zich gemakkelijk in bestaande schoolprogramma’s inpassen. Scholen kunnen er geheel naar eigen wens mee aan de slag. Bij de kinderen van groep 5 t/m 8 zullen de afleveringen van de speciale SchoolGruiten-video beslist in de smaak vallen. Voor jongere kinderen is er van alles te vinden op de website www.schoolgruiten.nl. Scholen kunnen op verschillende manieren het lesmateriaal van het SchoolGruiten-programma in de klas behandelen: 1. Als (mini)project: gedurende enkele weken aandacht besteden aan SchoolGruiten. Indien u niet alle lesstof kunt behandelen, maak u een selectie uit de aangeboden stof. 2. Als regelmatig terugkerende activiteit: als u ervoor kiest elke maand één of enkele lessen te behandelen, krijgt SchoolGruiten een half tot een heel schooljaar lang aandacht in de klas.
Zijn rauwe groenten beter dan gekookte? Nee. Er is bijna geen verschil in voedingswaarde tussen een portie rauwe en gekookte groenten. Bij het koken kan een deel van de vitamines en mineralen verloren gaan, maar je kunt meer eten van gekookte dan van rauwe groenten.
Video
Video Bij de lessenserie is een video ontwikkeld waar kinderen met veel plezier naar kijken, is de ervaring. Het concept van de video – die 5 afleveringen bevat – berust op het principe van peer-education ofwel de ‘voor- en door-methode’: leren met, voor en door kinderen. Op de video maakt een stel kinderen samen met presentatrice Bep een ‘SchoolGruitentour’, waarbij de kinderen op vijf scholen met elkaar praten over allerlei onderwerpen die bij groenten en fruit spelen. Bijvoorbeeld over uiterlijk, snoepen, sporten en op gewicht blijven. De kinderen nodigen uit tot nadenken, bieden oplossingen en motiveren daarmee andere kinderen.
Handboek SchoolGruiten
4
SchoolGruiten in het curriculum
Kun je fruit ook ‘drinken’ in plaats van eten? In plaats van een portie fruit kan ook worden gekozen voor sap van citrusvruchten en ananas of multi-vruchtensappen. Deze sappen bevatten na bewerking nog genoeg voedingsstoffen. Andere sappen hebben tijdens de bewerking te veel voedingsstoffen verloren. Het advies is maximaal 1 portie fruit per dag te vervangen door puur vruchtensap.
aubergines
bleekselderij
asperges
bloemkool
bospeen
andijvie
broccoli boerenkool
courgette chinese kool knolselderij
koolrabi
komkommer
champignon
kouseband koolraap
paksoi paddestoelen paprika pompoen
pastinaak maïs
prei peultjes rettich
radijs
Gratis downloaden
rode bieten schorseneren
rode kool
rabarber
slasoorten
savooiekool
U kunt al het lesmateriaal gratis downloaden van de website www. schoolgruiten.nl. De bestanden worden aangeboden in het PDF formaat. Indien u de bestanden niet direct vanuit de website kunt openen, dan kunt u deze het beste eerst downloaden op uw PC en de documenten vervolgens openen.
spinazie
sperziebonen
spitskool spruiten
snijbonen
tomaten
tuinbonen
taugé
tuinkers venkel witlof
witte kool
winterpenen
appel
aardbeien
avocado
bananen
bramen carambola
ananas
abrikoos
rode bessen
frambozen
granaatappels
grapefruit kiwi’s litchi
druiven kers
citroen meloen
Gratis aanvullend materiaal Bij de lessenserie hoort een videofilm (geschikt voor groep 5 t/m 8) en een speciale productenposter. Ook zijn er algemene SchoolGruiten-posters en specifieke posters voor het meegeefmodel beschikbaar. Afbeeldingen van de posters zijn te vinden op het bestelformulier op de website. Deze ondersteunende materialen zijn kosteloos aan te vragen via www.schoolgruiten.nl
Handboek SchoolGruiten
nectarine
papaja peer
mango passievrucht
mandarijn
www.schoolgruiten.nl
pruim
sharon
sinaasappel
SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van VWS, Ministerie van OCenW, Ministerie van LNV, Productschap Tuinbouw, AGF Promotie Nederland en Stichting Voedingscentrum Nederland.
perzik
SchoolGruiten in het curriculum
Groente- & Fruitquiz voor in de klas 1. Welke groente is het gezondst?
a. Spruitjes, want daar zit het meeste vitamine C in. b. Er is niet één groente die alle stoffen levert die je lichaam nodig heeft. Ze zijn allemaal gezond, maar je moet afwisselen. c. Fruit is veel gezonder dan groenten. 2. Hoeveel groenten heeft een kind tot 12 jaar elke dag nodig?
a. 4 grote lepels b. 3 grote lepels c. 2 grote lepels 3. Kun je ook té veel groenten en fruit eten?
a. Nee, je mag er zo veel van eten als je zelf wilt! b. Van sommige soorten kun je beter niet te veel nemen. c. Ja, zelfs van groenten en fruit kun je meer eten dan goed voor je is.
4. Wat is bij kinderen het populairste fruit?
a. Banaan b. Aardbei c. Appel 5. Als ik vandaag veel groenten eet, kan ik dan morgen overslaan?
a. Nee, voedingsstoffen ‘hamsteren’ werkt niet. Je hebt elke dag 150 gram groenten en 2 keer fruit nodig. b. Alleen als je ook dubbel zo veel fruit hebt gegeten. c. Ja, maar dan moet je wel minstens 6 grote scheppen groenten hebben gegeten.
Antwoorden: 1.b - 2.b - 3.a - 4.c - 5.a
4
Handboek SchoolGruiten
5
Bijlagen
5 Bijlagen
5.1
Bijlagen
(S.v.p. invullen, ondertekenen en in een ongefrankeerde envelop sturen naar: Steunpunt SchoolGruiten, Antwoordnummer 10312, 2700 WB Zoetermeer)
Overeenkomst SchoolGruiten, voor scholen. Hierbij verklaren ondergetekenden dat zij SchoolGruiten een vaste plek op school zullen geven. Dit houdt concreet het volgende in: • De school zal de principes van SchoolGruiten blijvend in het schoolbeleid opnemen. De wijze waarop de school invulling geeft aan SchoolGruiten wordt opgenomen in de schoolgids. • De school zal de ouders/verzorgers van de leerlingen informeren over het feit dat ruime consumptie van groenten en fruit belangrijk is voor de gezondheid, dat groenten en fruit een rol spelen bij het voorkomen van overgewicht en onderdeel zijn van een gezonde voeding en zo de verstrekking van (ongezond) snoepgoed ontmoedigen. De school zal informatie hierover verwerken in de lessen en in de informatie naar de ouders. • De school wijst minimaal twee dagen in de week aan als ‘gruitdagen’: op deze dagen eten de kinderen gezamenlijk in de klas een portie groenten of fruit. • Bij keuze van het meegeefmodel, zal de school de ouders/verzorgers verzoeken hun kinderen op de vaste ‘gruitdagen’ voor de ochtendpauze alleen groenten of fruit (en iets te drinken) mee naar school te geven. • Bij keuze van aflever of ophaalmodellen, onderhoudt de school direct met de leverancier contact en geeft ondersteuning aan een correcte financiële afwikkeling. • De school is bereid om deel te nemen aan een evaluatie uitgevoerd door het programma SchoolGruiten. • Door de ondertekening van de Overeenkomst SchoolGruiten voor scholen, mag de school het voorlopige predikaat ‘Gruitschool’ voeren.
Schoolgegevens: Brinnummer: ...................................................... Naam school: ............................................................................................................................. Contactpersonen (Gruitcoördinator): Adres:
...................................................................................................................................
m / v*
..........................................................................................................................................................................................................................................................
Postcode:
.................................................................
Plaats:
...................................................................................................................................................
Telefoon: .................................................................................................. Fax:
............................................................................................................................
E-mail: .......................................................................................................... Website: .............................................................................................................. Deelnemende Leerlingen: .............................................. Deelnemende Leerkrachten: Wij kiezen voor model: 1 aflevering*
2 zelf ophalen*
...............................................
3 ouders geven mee*
Onze vaste gruitdagen worden: maandag* Ondertekend op:
dinsdag*
woensdag*
.........................................................................
Naam directeur basisschool:
Te:
donderdag*
vrijdag*
................................................................................................................................
en/of Naam voorzitter schoolbestuur:
.................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................
Handtekening: ................................................................................ Handtekening: .................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................
* (svp. doorhalen wat niet van toepassing is).
Handboek SchoolGruiten
5.2
Bijlagen
Aanvraagformulier SchoolGruiten-materiaal
Machtigingsformulier SchoolGruiten Geachte ouders/verzorgers, Wilt u dit formulier s.v.p. volledig en duidelijk invullen. Heeft u meer dan één kind bij ons op school, dan hoeft u niet voor elk kind een apart formulier in te leveren. Eén formulier met alle namen erop volstaat! Inleveren op school. Ja, ik vind ook dat SchoolGruiten een goede manier is om gezonder te leren eten. Daarom machtig ik de leverancier van SchoolGruiten jaarlijks éénmalig het bedrag van € .............. per leerling voor SchoolGruiten af te schrijven van onderstaand rekeningnummer. In geval een leerling later in het schooljaar met SchoolGruiten start wordt voor dat resterende schooljaar het bedrag naar rato geïncasseerd (dit komt neer op € 0,.............. per week. Datum aanvang van de leerling is in overleg met de school). Naam school :
................................................................................................................................................................................................................................
Plaats school :
................................................................................................................................................................................................................................
Voornaam leerling(en):
Achternaam leerling(en):
Groep:
1.
.................................................................................................................
................................................................................................................
...........................
2.
.................................................................................................................
................................................................................................................
...........................
3.
.................................................................................................................
................................................................................................................
...........................
Banknr.: Gironr.: (Let op: bankrekeningnummer bestaat uit maximaal 10 cijfers en gironummer bestaat uit maximaal 7 cijfers) Tenaamstelling rek.nr. : ................................................................................................................................................................................................ Bankrekening plaats
: ................................................................................................................................................................................................
Uw woonadres
: ................................................................................................................................................................................................
Postcode + woonplaats : ................................................................................................................................................................................................ Deelname aan SchoolGruiten wordt jaarlijks automatisch verlengd t/m groep 8, tenzij minimaal 2 maanden voor het einde van een schooljaar schriftelijk wordt opgezegd bij de Gruitcoördinator van de school. Tussentijdse opzegging met gedeeltelijke restitutie van de jaarlijkse bijdrage is niet mogelijk. Uitsluitend onder bijzondere omstandigheden (zoals plaatsing op een andere school, langdurige ziekte of overlijden) vindt restitutie naar rato plaats. Datum:
Handtekening ouder/verzorger:
..........................................................................................................................
.................................................................................................................................................
Handboek SchoolGruiten
Bijlagen
Voorbeeldovereenkomst tussen school en leverancier
Leveringsovereenkomst SchoolGruiten Ondergetekenden komen het volgende overeen: • De leverancier levert in het schooljaar ’............../’.............. groenten en fruit aan de school. • Voor invulling zal uitgegaan worden van het basisassortiment: appels, peren, mandarijnen, mini-komkommers, (cherry-)tomaten, bananen, kiwi’s en worteltjes. Afhankelijk van het seizoen kunnen ook seizoensproducten worden geleverd. School en leverancier kunnen hierover afwijkende afspraken maken. • De producten worden elke week afgeleverd/opgehaald* Op:
................................................................................................
Naam locatie : Adres:
(weekdag) Om: ............................................................... Uur (tijdstip)
...............................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................
Postcode:
.................................................................
Plaats:
De leveringen vinden plaats van week:
................................................................................................................................................... ..........................................................
t/m week ........................................................
Wegens schoolvakanties, studiedagen etc. wordt niet geleverd in de weken: .................................................................................................................................................................................................................................................................................
Een wekelijkse levering omvat
........................................
porties.**
Let op! Er wordt 1 keer per week groenten en fruit geleverd voor 2 gruitdagen. Tel daarom het aantal deelnemende scholieren en leerkrachten op en vul hier het dubbele aantal in! De prijs per portie bedraagt: .................................. eurocent. De kosten voor het schooljaar ’............../’.............. bedragen in totaal .................
(porties per week) x ................. (aantal weken) x .......................... eurocent = € ............................
Tijdstip en wijze van betaling (aankruisen + invullen wat van toepassing is): De school stuurt ouders/verzorgers een machtigingsformulier voor eenmalige machtiging van € ....................... per leerling per schooljaar; betalingen dienen binnen te zijn vóór: ................................................ (datum). De school maakt het factuurbedrag *** vóór: ................................................................. (datum) over naar: Bank- of girorekeningnummer leverancier: Van (naam leverancier):
....................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................
Te (plaats leverancier): ..................................................................................................................................................................................................... De 1e levering vindt plaats op: .............................................................................................................. (datum). (Zie voor weeknummers de schooljaar-kalenders in het handboek.)
* Doorhalen wat niet van toepassing is. ** Gedurende het schooljaar kunnen er deelnemende kinderen instromen waardoor het aantal porties kan toenemen. Ze betalen naar rato dus het hierboven berekende totaal te betalen bedrag kan wijzigen. *** Een leverancier kan ook maandelijks (of per kwartaal) factureren op basis van werkelijk geleverde porties
Handboek SchoolGruiten
5.3
5.3
Bijlagen
De gruitcoördinator: ……………………………….……………………………….……………………………….………………………………. Tel: ……………………………….……………………………….……………………………….………………………………. of andere bevoegde schoolvertegenwoordiger telt de geleverde hoeveelhden na en tekent de afleverbon, waarvan hij/zij een kopie ontvang. Deze overeenkomst wordt elk schooljaar geactualiseerd. Opzegging geschiedt schriftelijk minimaal 2 maanden voor het einde van het schooljaar. Het steunpunt Schoolgruiten ontvangt een kopie van de opzegging. Bij wijzigingen van aantallen deelnemers, informeert de school de leverancier direct hierover. Tussentijdse opzegging is niet mogelijk. Alleen ingeval de leverancier in gebreke blijft, kan de school schriftelijk opzeggen met inachtneming van 2 weken opzegtermijn, waarna restitutie plaatsvindt van het bedrag waarvoor geen leveringen meer plaatsvinden. • De leverancier stemt in met de condities voor levering betreffende assortiment kwaliteit, portiegrootte, betalingswijze, zoals beschreven in het Gruiten Informatie Systeem van de website www.schoolgruiten.nl Namens de leverancier:
Namens de school:
……………………………….……………………………….……………………………….…
……………………………….……………………………….……………………………….…
Functie: ……………………………….……………………………….……………
Functie: ……………………………….……………………………….……………
Handtekening: …………….……………………………….………………
Handtekening: …………….……………………………….………………
Ondertekend op: …………….……………………………….…………
Ondertekend op: …………….……………………………….…………
Te: …………………….……………………………….……………………………….……
Te: …………………….……………………………….……………………………….……
Handboek SchoolGruiten
5.3
Bijlagen
Schooljaar-kalenders 2007 t/m 2011 07/08
September
Wk 31
32
33
34
35
Wk 35
36
37
38
39
Wk 40
41
42
43
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 29 23 30 24 31 25 26 27 28
Augustus
1 2 3 4 5
December
Januari
Wk 48
49
50
51
52
1
Wk
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
1 2
1 2
Oktober
April
Februari
1
2
3
4
5
Wk
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 28 22 29 23 30 24 31 25 26 27
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
Mei
Wk 44
45
46
47
48
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30
1 2 3 4
Maart
5
6
7
8
9
Wk
1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
Juni
9
10
11
12
13
14
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31
1 2
3 4 5 6 7 8 9
Wk 27
28
29
30
31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 28 22 29 23 30 24 31 25 26 27
Juli
Wk 14
15
16
17
Wk 18
19
20
21
22
Wk 22
23
24
25
26
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 28 22 29 23 30 24 25 26 27
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 30 24 25 26 27 28 29
40
Wk 40
41
42
43
44
Wk 44
45
46
47
48
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
9
10
11
12
13
1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 30 24 31 25 26 27 28 29
Wk 27
28
29
30
31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31
1 2 3 4 5 6
18
1 2 3 4 5 6 7
November 44
1 2 3 4
08/09
September
Wk 31
32
33
34
35
Wk 36
37
38
39
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 29 23 30 24 25 26 27 28
1
2
3
4
5
Wk
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
Augustus
1 2 3
December
1 2 3 4 5 6 7
Oktober
Januari
50
51
52
1
Wk
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 29 23 30 24 31 25 26 27 28
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
Wk 14
15
16
17
18
Wk 18
19
20
21
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
April
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
6
7
8
9
Wk
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28
1
2 3 4 5 6 7 8
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
22
Wk 23
24
25
26
27
25 26 27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 29 23 30 24 25 26 27 28
Juni
1 2 3
Handboek SchoolGruiten
1 2
Maart
5
Mei
1 2 3 4 5 6
November
Februari
Wk 49
1 2 3 4 5 6 7
1
27
Juli 1 2 3 4 5 6 7
1 2 3 4 5
14
5.3
Bijlagen
09/10
Augustus
September
Oktober
Wk 31
32
33
34
35
36
Wk 36
37
38
39
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 28 22 29 23 30 24 25 26 27
53
Wk 53
1
2
3
4
Wk
5
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
1 2
December
1 2 3 4 5 6
40
Januari
November
Wk 40
41
42
43
44
Wk 44
45
46
47
48
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 30 24 25 26 27 28 29
6
7
8
Wk
9
10
11
12
13
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 29 23 30 24 31 25 26 27 28
Wk 26
27
28
29
30
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
48
1 2 3 4
Februari
Maart
Wk 49
50
51
52
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 28 22 29 23 30 24 31 25 26 27
Wk 13
14
15
16
17
Wk 17
18
19
20
21
22
Wk 22
23
24
25
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 28 22 29 23 30 24 25 26 27
1 2 3 4 5 6
April
1 2 3 4
Mei
10/11
Augustus Wk 30
31
32
33
34
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 30 24 31 25 26 27 28 29
1
35
Juni
1 2
September
Oktober
November
38
39
Wk 39
40
41
42
43
Wk 44
45
46
47
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 29 23 30 24 25 26 27 28
1 2 3 4 5
1 2 3
Februari
50
51
52
Wk 52
1
2
3
4
5
Wk
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31
1 2
3 4 5 6 7 8 9
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
Wk 13
14
15
16
17
Wk 17
18
19
20
21
22
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 30 24 31 25 26 27 28 29
1 2 3
1 2 3 4
37
49
April
1 2 3 4 5 6
36
Wk 48
1 2 3 4 5
Juli 26
Wk 35
Januari
December
1
Mei
Maart
5
6
7
8
9
Wk
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 28 22 23 24 25 26 27
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
9
10
11
12
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 28 22 29 23 30 24 31 25 26 27
Wk 22
23
24
25
26
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
Wk 26
27
28
29
30
27 28 29 30
Ma Di Wo Do Vr Za Zo
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Juni
1
1 2 3 4 5 6 7
13
Juli
1 2 3 4 5
1 2 3
Handboek SchoolGruiten
49
Bijlagen
Aanvraagformulier Keurmerk en Gruitboxen
Vraag het Keurmerk SchoolGruiten en gruitboxen aan! Structureel met SchoolGruiten aan de slag? Dan kan uw school in aanmerking komen voor het Keurmerk SchoolGruiten en voor gruitboxen. Met het Keurmerk kunt u aan de buitenwereld laten zien dat uw school actief is met gezonde voeding. De gruitbox is een lunchtrommel met plaats voor een stuk fruit. De gruitboxen worden beschikbaar gesteld aan deelnemende leerlingen en leerkrachten. Scholen moeten dan wel aan vier voorwaarden voldoen: 1. Aanmelden in het Gruiten Informatie Systeem via de website www.schoolgruiten.nl. 2. Ondertekenen van de overeenkomst SchoolGruiten voor scholen en sturen naar het Steunpunt. 3. Overtuigend kunnen aantonen dat SchoolGruiten onderdeel is van het schoolprogramma (bv. door vermelding in de schoolgids). 4. Bereid zijn maximaal 1 keer per jaar mee te werken aan evaluatieonderzoek. Wilt u in aanmerking komen voor het Keurmerk en gruitboxen, vul dan dit formulier in en: • stuur het (mogelijk samen met de getekende overeenkomst voor scholen) in een ongefrankeerde envelop naar: Steunpunt SchoolGruiten Antwoordnummer 10312 2700 WB Zoetermeer Ja, wij hebben SchoolGruiten per ..................................................................... (datum/maand/jaar invullen) structureel ingevoerd op onze school en vragen daarom aan: het Keurmerk SchoolGruiten ……………..……………..
gruitboxen (voor …………….. leerlingen en …………….. leerkrachten)*
Gegevens school: Brinnummer
: ...................................................................................................................................................................................................................
Naam school
: ...................................................................................................................................................................................................................
Contactpersoon : ................................................................................................................................................................................................. m / v Adres
: ...................................................................................................................................................................................................................
Postcode
: ...................................................................... Plaats : ..................................................................................................................
Telefoon
: ............................................................................................ Fax : ....................................................................................................
E-mail
: ............................................................................................
Website
: ...................................................................................................................................................................................................................
* in het nieuwe schooljaar kunt u voor de instromers weer nieuwe gruitboxen aanvragen.
Handboek SchoolGruiten
5.4
5.5
Bijlagen
Adressen en websites www.schoolgruiten.nl Alles over het SchoolGruiten-programma (inclusief downloads en aanvraagopties) en veel ‘edutainment’ voor de leerlingen. Scholen en leveranciers kunnen zich hier aanmelden voor SchoolGruiten bij doorklikken naar het Gruiten Informatie Systeem.
De organisaties achter het SchoolGruiten-programma: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag, tel.: 070 - 340 79 11, fax: 070 - 340 78 34 www.minvws.nl Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) Postbus 16375, 2500 BJ Den Haag, tel.: 070 - 412 34 56, fax: 070 - 412 34 50 www.minocw.nl Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV) Postbus 20401, 2500 EK Den Haag, tel.: 070 - 378 68 68, fax: 070 - 378 40 62 www.minlnv.nl Stichting Voedingscentrum Nederland Postbus 85700, 2508 CK Den Haag, tel.: 070 - 306 88 88, fax: 070 - 350 42 59 www.voedingscentrum.nl Wetenschappelijk verantwoorde informatie over voeding en voedsel in relatie tot gezondheid en veiligheid. Productschap Tuinbouw Postbus 280, 2700 AG Zoetermeer, tel.: 079 - 347 07 07, fax: 079 - 347 04 04 www.tuinbouw.nl Informatie voor en van telers, veilingen, handelaren, fabrikanten en werknemers. Stichting AGF Promotie Nederland Postbus 7122, 2701 AC Zoetermeer, tel.: 079 - 347 08 08, fax: 079 - 347 05 05 www.groentenenfruit.nl Alles wat er te weten valt over groenten en fruit en héél veel recepten.
Nuttige en wetenswaardige websites: www.gezonderwijs.nl Alles over gezond eten en bewegen op de basisschool. Er zijn op dit gebied veel middelen. Lessen en projecten ontwikkeld. Deze site helpt u met verschillende zoekcriteria op weg in het het grote aanbod.
Handboek SchoolGruiten
Bijlagen
www.ggd.nl Website van de landelijke vereniging van GGD’en. Een GGD voert in opdracht van een gemeente taken uit in de openbare gezondheidszorg. De website heeft een zoekmachine voor het vinden van de regionale GGD. www.smaaklessen.nl Een uniek lesprogramma over eten en smaak voor het basisonderwijs. Door voeding spelenderwijs te beleven, leren kinderen er bewuster mee om te gaan. www.convenantovergewicht.nl Geeft een overzicht van goede initiatieven die worden uitgevoerd om mensen bewust te maken over het belang van een goede balans tussen eten en bewegen. www.123aantafel.be Belgische website over gezonde voeding voor kinderen van 3 tot 6 jaar, ook op school, met lesmaterialen, recepten en tips voor ouders en leerkrachten.
Leuk voor kinderen: www.kids.groentenenfruit.nl Met interessante weetjes, leuke testen, makkelijke recepten en veel ‘fun’. www.hetkleineloo.nl Boordevol informatie over de verschillende vormen van land- en tuinbouw. Met plaatjes, een spelletje, downloadbare stripverhalen en informatie voor leerkrachten. Handige site bij het maken van werkstukken en spreekbeurten. www.beehappy.nl Geeft een kijkje in de b(l)oeiende wereld van de glastuinbouw! De wereld van kwekers, veilingen, handelaren en veredelaars. Kids kunnen hier filmpjes, animaties en informatie voor een werkstuk of spreekbeurt downloaden! www.spreekbeurten.info/gewicht.html Hoe word je dikker, wat zijn de gevolgen, wat kan je eraan doen en alles wat verder te vertellen valt over gezonde voeding en bewegen. www.kennisnet.nl Een digitale schatkist voor scholieren. Nieuws, spelletjes, tips en ideeën voor leerlingen in de onder-, midden- en bovenbouw. Deze lijst bevat voorbeelden van websites die een relatie hebben met de hoofdthema’s in het SchoolGruiten-programma: gezonde voeding en groenten en fruit. Wie op deze thema’s gaat ‘googelen’ (= zoeken op internet), vindt er ongetwijfeld nog veel meer.
Handboek SchoolGruiten
5.5
Colofon
Colofon Concept en realisatie: vandrveen scherp reclamewerk en Van Der Kwartel Publiciteit Tekst en eindredactie: Steunpunt SchoolGruiten en Van Der Kwartel Publiciteit, Rijswijk Vormgeving: vandrveen scherp reclamewerk, Alblasserdam Opdrachtgever: Steunpunt SchoolGruiten Postbus 7122 2701 AC Zoetermeer Tel.: 079 - 347 08 10 Fax: 079 - 347 05 05 E-mail:
[email protected] Website: www.schoolgruiten.nl SchoolGruiten is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het Productschap Tuinbouw, AGF Promotie Nederland en Stichting Voedingscentrum Nederland in samenwerking met het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Copyright © Steunpunt SchoolGruiten, Zoetermeer 2008 Alle rechten over dit Handboek berusten bij de opdrachtgever. Toestemming voor overname van tekst en/of beeld wordt uitsluitend verleend indien het gebruik betrekking heeft op het SchoolGruiten-programma. Verzoeken voor tekst- en/of beeldovername kunnen worden gericht aan het Steunpunt SchoolGruiten.
Handboek SchoolGruiten