Inhoud Recovery strategie

Inhoud 20 20.1 20.1.1 20.1.2 20.1.3 20.1.4 20.1.5 20.2 20.2.1 20.2.2 20.2.3 20.2.4 20.2.5 20.2.6 20.2.7 20.2.8 20.2.9 20.2.10 20.2.11 20.2.12 20.3 20.4 20.5 20.5.1 20.5.2 20.5.3 20.6 20.6.1 20.6.2 20.6.3 20.6.4 20.6.5 20.6.6 20.6.7 20.6.8 20.6.9 20.7 20.7.1 20.7.2 20.8 20.8.1 20.8.2 20.8.3 20.8.4 20.8.5 20.8.6 20.8.7 20.8.8 20.8.9 20.8.10 20.8.11 20.9 20.10 20.10.1 20.10.2 20.10.3

Recovery strategie..................................................................................................... 431 Downtime...................................................................................... 431 Oorzaken van downtime .................................................................. 431 Gevolgen van downtime .................................................................. 432 Labo 144: Kosten aan downtime verbonden ....................................... 433 Back-up is zwak punt in gegevensbeheer ........................................... 434 De levensduur van opslagmedia........................................................ 435 Maatregelen om gegevensverlies te voorkomen .................................. 435 Het nemen van een back-up ............................................................ 435 Labo 145: Noodbatterij of UPS ......................................................... 435 Labo 146 : Fault Tolerance............................................................... 436 Mirroring ....................................................................................... 437 Duplexing...................................................................................... 437 Labo 147: RAID en disk striping........................................................ 437 Clustering...................................................................................... 438 Remote Copy ................................................................................. 439 Labo 148: Firewall .......................................................................... 439 Labo 149: Authentificatie................................................................. 440 Labo 150: Encryptie of versleuteling.................................................. 441 Labo 151: Samengevat ................................................................... 441 Een gearchiveerd bestand................................................................ 442 Het niveau van beschikbaarheid........................................................ 442 Keuze van hardware ....................................................................... 444 Labo 152: Verwisselbare media ........................................................ 445 Labo 153: Tapestreamers ................................................................ 447 Harde schijven ............................................................................... 450 Verschillende types van back-up ....................................................... 451 Off-Line back-up ............................................................................ 451 On-Line back-up............................................................................. 451 Off-Site back-up ............................................................................. 452 File voor file-back-up ...................................................................... 452 Image back-up............................................................................... 452 User Defined back-up...................................................................... 452 Full back-up................................................................................... 453 Incrementele Back-up ..................................................................... 453 Differentiële back-up....................................................................... 454 Tape rotatieschema’s ...................................................................... 454 “Grootvader” strategie .................................................................... 454 “Grootvader/vader/zoon” strategie.................................................... 455 Werkwijze ..................................................................................... 456 Identificeer de gegevens die bewaard moet worden............................. 457 Keuze van het hardwaremedium ....................................................... 457 Job grouping.................................................................................. 457 Keuze van software ........................................................................ 458 Back-upfrequentie .......................................................................... 458 Kies het back-uptype ...................................................................... 459 Bescherm de gegevens.................................................................... 459 Test de back-up ............................................................................. 459 Houd een ‘Tape Geschiedenis’ bij ...................................................... 460 Archivering .................................................................................... 460 Restore procedure definiëren............................................................ 460 Labo 154: Hardware voor back-up .................................................... 461 Labo 155: Restore procedure ........................................................... 462 Bedrijf .......................................................................................... 462 Back-up ........................................................................................ 462 Noodprocedure............................................................................... 462

20

Recovery strategie

http://www.compaq.com/storage/index.html, Compaq storage guide

http://www.Lacie.com/, Lacie storage guide

http://www.cai.com

http://support.cai.com

http://www.comelectronics.com/media.htm

http://www.resourcesfortapers.com/, het DAT-formaat

http://www.adic.com/US/English/Products/Hardware/index.html, Tape Libraries

20.1

Downtime

In de vakliteratuur wordt het nemen van back-ups omschreven als een deel van een recovery proces om downtime te minimaliseren. Met downtime wordt hier de tijd bedoeld dat het computersysteem van een bedrijf niet beschikbaar is en buiten dienst is voor de werknemers die de dagelijkse verrichtingen moeten doen. Studies en ook het ‘gezond verstand’ tonen aan dat de tijd die nodig is om na een systeem- of netwerkcrash de verloren bestanden inclusief toepassingen en documenten opnieuw te installeren, kan beslissen over het al dan niet winstgevend zijn of zelfs voortbestaan van een onderneming. Afhankelijk van de sector kunnen ondernemingen zich permitteren om meer dan één dag tot vijf dagen gegevens te verliezen. De hoofdschuldige voor gegevensverlies is overigens in meer dan 33 procent van de gevallen de menselijke gebruiker.

Wereldwijd worden dagelijks miljarden bestanden gecreëerd. Volgens de International Data Corporation bedroeg de capaciteit (enkel voor harde schijven) 741 petabyte (1 petabyte is 1000 terabyte) in 1999 en voor 2002 wordt een capaciteit van 5.988 petabyte verwacht. Dit betekent een jaarlijkse groei van 110%. Omdat al deze data levensbelangrijk zijn voor al de organisaties en bedrijven moeten deze gegevens met alle mogelijke middelen zo goed als mogelijk beschermd worden. Eén van deze manier is het regelmatig nemen van een back-up van al de gegevens. Er bestaan veel verschillende back-upoplossingen. Elk besturingssysteem heeft zijn eigen standaard, maar daarnaast zijn er nog talrijke mogelijkheden van andere firma’s. Bovendien is de keuze van het hardwaremedium enorm groot. Daarom is het belangrijk dat de back-upnoden van een bedrijf duidelijk gedefinieerd worden. Aan de hand van deze definiëring kunnen er één of meerdere specifieke oplossingen uitgewerkt worden. Moraal van het verhaal: Opnieuw aanmaken van gegevens duurt maanden of zelfs jaren... Een back-up nemen duurt slechts enkele minuten of enige uurtjes.

20.1.1

Oorzaken van downtime

Er kunnen verschillende oorzaken aan de basis van een downtime liggen. VVKSO

Ondersteuning Informaticabeheer

Beheer van een servergestuurd netwerk met Windows 2000 - 431

•

Rampen (orkanen, overstromingen, aardbevingen).

•

Locale incidenten (stroomstoringen, brand, waterschade).

•

Hardwaredefecten (componenten in de machines): van alle hardwarecomponenten zijn harde schijven het meest gevoelig!

•

Softwarefouten en compatibiliteitsproblemen.

•

Geplande downtime, zoals onderhoud.

•

Computervirussen.

•

Hacking.

•

Menselijke fouten.

20.1.2

Gevolgen van downtime

Wat gebeurt er als een computersysteem voor één of meerdere uren down gaat? •

Vitale zakelijke processen zoals orderbeheer, inventaris, boekhouding, transacties, loonberekeningen,… kunnen onderbroken worden en zelfs verloren gaan!

•

Zakelijk: als een klant geen toegang krijgt tot jouw website, zal hij bij de concurrentie een order plaatsen. Het resultaat kan zijn dat de klant voorgoed verloren gaat. Zeker in het just-in-time principe waarin heel wat bedrijven in de huidige economische situatie werken.

•

Programma’s en openstaande databanken: winst kan verloren gaan, belangrijke activiteiten van werknemers en/of klanten kunnen verkeerdelijk ingeschat worden.

•

Mensen: salarissen kunnen te laat of niet betaald worden, leveranciers kunnen niet betaald worden en het kan zelfs mensenlevens kosten als het gaat om levensnoodzakelijke medicijnen.

•

Projecten: duizenden manuren werk kunnen verloren gaan, het niet halen van een deadline en het niet kunnen nakomen van een leveringstermijn kan het betalen van een schadevergoeding tot gevolg hebben.

•

Dagelijkse werking van het bedrijf kan in het gedrang komen als de mensen die hiervoor verantwoordelijk zijn niet op tijd of niet de juiste gegevens ter beschikking hebben.

Het is niet zo moeilijk om nog een grote reeks andere gevolgen te bedenken.

Samengevat: Deze gevolgen kosten veel geld! Een rondvraag onder verantwoordelijken in kleine ondernemingen in Engeland, Frankrijk en Duitsland heeft aangetoond dat er enerzijds ondernemers zijn die verwachten dat hun zaak ten onder zal gaan indien er aanzienlijk gegevensverlies zou zijn. Anderzijds is het ook verontrustend dat nog steeds 14% van de ondervraagde ondernemers onverschillig reageerde. Zij verwachten geen enkel gevaar door defecte gegevensdragers.

VVKSO



Gevolgen bij gegevensverlies 14

geen financiële verliezen geringe financiële verliezen

24 25

financiële verliezen aanzienlijke financiële verliezen

30 6

Faillissement

0

20.1.3

5

10

15

%

20

25

30

35

Labo 144: Kosten aan downtime verbonden

Als gewone computergebruiker vind je het vooral vervelend dat je niet met de computer kunt werken of spelen. Indien je het toestel echt nodig had om een deadline te halen, zit je reeds grondig in de problemen. Heel wat bedrijven verliezen handen vol geld indien hun computersysteem niet behoorlijk functioneert. Gemiddelde kosten per jaar aan downtime voor een middelgrote e-commerceonderneming bedraagt meer dan 1 miljoen EURO (Bron: www.compaq.com). en Op de websites http://www.softwareunlimited.com/downcost.htm http://www.sss.co.nz/services/downtimepage.htm kun je bijvoorbeeld uitrekenen welke de kosten zijn van downtime in het bedrijf. Voer deze berekening uit voor jouw stagebedrijf.

Zoek op het Internet nog meer informatie over de kostberekening van downtime.

Om deze kosten binnen de perken te houden moet je als beheerder een aantal controles inbouwen.

Je moet ook de werking van het computerpark en vooral de servers in het bijzonder continu in de gaten houden.

Eerst moet je de kosten per uur downtime kunnen bepalen. Deze kun je berekenen door de totale inkomsten van het bedrijf te analyseren en dit te delen tot je op een uurbedrag uitkomt.

Vervolgens moet je kijken welke bedrijfsprocessen en activiteiten afhankelijk zijn van de systemen en in welke mate.

In de tabel hieronder zie je een voorbeeld van de kostprijs per uur downtine voor een paar sectoren uit de Verenigde Staten, omgerekend in EURO (Bron: IBM).

VVKSO

Kostprijs van downtime per uur

Bedrag

Financiële sector (Makelaars)

6.500.000 EURO



Financiële sector (Credit card verkoop) 2.600.000 EURO Media (betaal-tv)

1.030.000 EURO

Detailhandel (Tele-verkoop)

113.000 EURO

Detailhandel (Postorderbedrijven)

90.000 EURO

Vervoer (vliegticket reserveringen)

89.500 EURO

Dezelfde bron vermeldt ook dat 72% van de kritische toepassingen om een bedrijf commercieel draaiende te houden een gemiddelde ongeplande downtime kennen van 9 uren per jaar.

20.1.4

Back-up is zwak punt in gegevensbeheer

Uit een onderzoek van een belangrijke hardwareleverancier in 300 bedrijven is gebleken dat de grootste zwakheid, betreffende het storage management ligt in de back-up zoals te zien is in de onderstaande grafiek. (Bron: Lacie Storage Guide)

Zwakke punten in een opslagsysteem menselijke fout

7 7

restore werkt niet

9

disaster recovery

12

disk management

18 35

archivering backup

0

10

20

%

30

40

Het nemen van een back-up is ook niet de enige oplossing als bescherming tegen gegevensverlies. Een back-up kan ook in de fout gaan, en wel op de volgende punten: •

Bescherming tegen hardwaredefecten. Een back-up ‘repareert’ geen schijfproblemen. Een defecte schijf blijft defect en moet eventueel opnieuw geformatteerd of vervangen worden.

•

Bescherming tegen “Data verlies” als gevolg van een hardwaredefect. Een back-up heeft niet altijd de laatste data! Dit hangt geheel af van de frequentie van het nemen van een back-up.

•

Door een herstelproces verlies je altijd data. De bewezen waarschijnlijkheid daarvoor is 100 %. Soms ‘win’ je extra data die je niet wilt, zoals een virus.

•

Back-up is kopiëren van A naar B? Het doel van back-up is niet het back-uppen zelf, maar gaat gepaard met het uitwerken van een strategie. Een goede back-upstrategie is nodig om de meeste gevolgen van downtime te minimaliseren.

VVKSO



20.1.5

De levensduur van opslagmedia

Bij optische media corrodeert na een bepaalde tijd de reflecterende metaallaag. Hoogwaardige dvd’s en cd-roms gaan naar schatting tussen de 100 en 200 jaar mee. Magnetisch optische schijven ongeveer 30 jaar. Magnetische opslagmedia houden het nog minder lang vol. De magnetische laag lost na verloop van tijd op. Tapes, diskettes en harde schijven gaan daarom op zijn best 15 à 20 jaar mee. Terwijl de levensduur van de gegevensdragers geen problemen oplevert voor het dagelijks gebruik, kan de relatief korte levensduur van magnetische media toch een risico vormen voor de gegevensbestanden, ook in het dagelijks gebruik. Leg maar eens een diskette op een luidspreker en je zal merken hoe vlug elektronische gegevens kunnen verdwijnen! De genoemde levensduur is namelijk een geschatte waarde. De meeste media zijn te jong om echte statistieken over hun houdbaarheid te hebben. Zij gaan alleen maar zo lang mee bij optimaal gebruik, waarbij er geen sprake is van overbelasting of van slechte omgevingsvariabelen. Maar de werking is niet altijd optimaal, het gebruik kan te intensief zijn en de gegevensdragers worden bijvoorbeeld niet steeds zorgvuldig behandeld.

20.2

Maatregelen om gegevensverlies te voorkomen

20.2.1

Het nemen van een back-up

Om zo weinig mogelijk last te hebben van ongeplande downtime, is het nemen van een back-up essentieel. Het nemen van een back-up kadert in een algemene backupstrategie. Deze wordt verder in deze notities besproken en gaat van de keuze van de juiste media en apparatuur tot het testen van het terugplaatsen van een gearchiveerd bestand. Het nemen van een back-up is niet de enige oplossing om een goede bescherming te hebben tegen gegevensverlies. De meest elementaire beveiliging begint reeds veel vroeger: bij een verantwoorde keuze van hardware, randapparaten en software.

20.2.2

Labo 145: Noodbatterij of UPS

Je maakt het best gebruik van een noodbatterij of UPS (Uninterruptable Power Supply). Een UPS is een randapparaat dat er voor zorgt dat een computer blijft werken, op zijn minst gedurende een korte tijd, indien de netstroom is weggevallen. Bovendien zorgt het voor het opvangen van spanningspieken zodat de computerhardware daarvan geen schade kan ondervinden. Een UPS bevat een batterij die invalt indien het computersysteem een vermindering of verlies van netspanning voelt. Je hebt dan de tijd om openstaande bestanden en benodigde gegevens op te slaan en het systeem goed af te sluiten vooraleer de batterij van de UPS geen stroom meer kan leveren. Het is immers zo dat de gegevens die zich in het geheugen van een computer bevinden onherroepelijk verloren gaan indien de spanning weg valt. Er is bovendien software beschikbaar die automatisch back-ups neemt van alle data als de UPS geactiveerd wordt en het computersysteem “goed” afsluit indien de netspanning wegvalt. De gegevens worden ook allemaal opgeslagen op de juiste plaatsen en de openstaande databanken worden afgesloten. VVKSO



Maak gebruik van de bronnen beschikbaar op het Internet om een antwoord te vinden op de onderstaande vragen. Zoek een aantal belangrijke leveranciers van UPS. Bestudeer de verschillende uitvoeringsvormen van een UPS. Hoe wordt een UPS aangesloten op een computer? Welke zijn de mogelijkheden? Wat kost een UPS voor een desktop, server of een geheel netwerk. Met welke soort batterij wordt daar gewerkt? Wat is de levensduur daarvan? Hoeveel kost het om een batterij te vervangen in een UPS? Is het verstandig om meer dan één computer aan te sluiten op één UPS of meerdere UPS-apparaten op één computer. Bespreek de gebruikte UPS’s en opstellingen in het beschikbare netwerk op school en in het netwerk op het stagebedrijf.

20.2.3

Labo 146 : Fault Tolerance

Dit is de mogelijkheid van een computersysteem of hardwarecomponent om goed te antwoorden op een onverwachte hardware- of softwarestoring. Fault Tolerance kan geleverd worden in software, embedded in hardware of in een combinatie van beiden. Er zijn verschillende graden in fault tolerance. Onder de laagste graad (tolerance = 0) verstaat men de mogelijkheid om gewoon verder te werken wanneer de spanning wegvalt. De laagste norm van zero-tolerance wordt gehanteerd in de medische wereld en bij het vliegwezen.

Zoek informatie op het Internet over de gangbare normen in verband met fouttolerantie.

Welke oplossingen stellen heel wat fabrikanten voor in verband met zero-tolerance?

VVKSO



20.2.4

Mirroring

Veel fault tolerance computersystemen “mirroren” alle operaties. Dit wil zeggen dat alle operaties worden gedaan op twee of meer harde schijven op hetzelfde moment. Wanneer het ene systeem uitvalt, neemt het andere over. De mirror kan genomen worden op verschillende harde schijven. De bewerking wordt steeds vanuit software gestuurd. Deze kan opgenomen zijn in het gebruikte besturingssysteem of door een softwarefirma geïntegreerd zijn in een back-upoplossing.

20.2.5

Duplexing

Dit is identiek hetzelfde systeem als mirroring met één groot verschil. Duplexing werkt steeds met afzonderlijke stuurorganen en mirroring niet. Dit betekent dat het bij duplexing ook kan werken met meerdere computers en/of los van elkaar werkende harde schijven.

20.2.6

Labo 147: RAID en disk striping

RAID is een letterwoord voor Redundant Array of Independent (inexpensive) Disks. Een hardware RAID bestaat uit meerdere harddisks en een RAID controller. Het principe is dat de data bijgehouden worden op meerdere harde schijven. Hoe meer schijven er gebruikt worden, hoe groter de mean time between failure (MTBF) en hoe kleiner de fault tolerance. Experimenteel heeft men kunnen vaststellen dat voor een individuele harddisk de waarden liggen tussen 50.000 en 300.000 uur. Dit concept werd voor het eerst beschreven in UC-Berkley in 1987. RAID was oorspronkelijk ontworpen als een middel om de toegangssnelheid tot kleinere en tragere harde schijven te vergroten en zo een snellere beschikbaarheid van de gegevens te verzekeren. Een RAID is voor het besturingssysteem immers beschikbaar als één enkel logische harde schijf. RAID gebruikt de techniek van striping waardoor de beschikbare ruimte van elke harde schijf opgedeeld wordt in eenheden van een bepaalde grootte. Deze grootte varieert van de grootte van een sector (512 bytes) tot meerdere megabytes. In computers met meerdere harde schijven is disk striping het proces waarbij een hoeveelheid data opgedeeld wordt in verschillende blokken die gespreid over verschillende partities en meerdere harde schijven weggeschreven worden. Elke stripe heeft de grootte van de kleinste partitie. Indien bijvoorbeeld 3 partities geselecteerd worden van 150 MB, een andere van 100 MB en dan nog een vijfde partitie van 50 MB, dan heeft elke stripe een grootte van 50 MB. Het is aan te raden om alle partities even groot te maken, om geen plaats te verliezen. Elke gecreëerde stripe maakt deel uit van een stripe-set. In totaal kunnen tot 32 harde schijven gebruikt worden bij disk striping. Er bestaan twee soorten disk striping: single-user en multi-user. Bij single-user kunnen meerdere harde schijven meerdere I/O opdrachten verwerken van hetzelfde werkstation. Bij multi-user disk striping kunnen meerdere I/O-opdrachten van meerdere werkstations tegelijk verwerkt worden door meerdere harde schijven. Dit betekent dat indien één harde schijf een lees- of schrijfopdracht aan het verwerken is van één werkstation, een andere harde schijf een andere lees- of schrijfopdracht kan verwerken van een ander werkstation. VVKSO



Disk striping komt voor met of zonder pariteit. Als het met pariteit is, wordt een bijkomende stripe met de informatie bijgehouden op de eigen partitie en harde schijf. Als een harde schijf in de fout gaat, wordt deze onzichtbaar gemaakt en wordt automatisch een nieuwe stripe aangemaakt. In een stand-alonesysteem met grote gegevensrecords, zoals medische informatie of wetenschappelijke beelden, worden de stripes meestal heel klein ingesteld (soms zelfs slechts 512 bytes). Dit betekent dat één enkel record uitgesmeerd wordt over alle harde schijven en dus vlug kan opgeladen worden omdat alle schijven terzelfdertijd kunnen gelezen worden. In een multi-user systeem wordt meestal een betere performantie gehaald met het nemen van grote stripes, typisch ter grootte van de maximale grootte van een record. Dit laat dan toe dat verschillende gebruikers meerdere taken laten verwerken door meerdere harde schijven. Er zijn op zijn minst 9 types RAID, genummerd vanaf RAID-0 tot RAID-… . RAID-1 is ook gekend onder de naam disk mirroring en bestaat uit minstens twee harde schijven die een exacte kopie zijn van elkaar, maar er is geen striping. De performantie om te lezen is heel goed, aangezien de twee harde schijven afzonderlijk een andere opdracht kunnen verwerken. De schrijfsnelheid is dezelfde als bij het gebruik van één enkele harde schijf. Zoek op wat de betekenis is van RAID 0 en de andere mogelijke nummers. Maakt het stagebedrijf of de school gebruik van RAID? Waarom (niet)? In welke omstandigheden zou je het aangewezen vinden om dit te gebruiken? Zoek op wat de kostprijs en de performantie is van een RAID-oplossing.

20.2.7

Clustering

Twee of meer computers op zo’n manier verbinden dat het is alsof het één enkele computer is. De gebruiker weet niet op welke fysische computer en welke harde schijf deze aan het werken is, want alle verschillende hardware heeft dezelfde naam. Clustering wordt gebruikt voor parallel processing of fault tolerance. Wanneer de ene computer het begeeft, neemt een partitie over van de andere computer.

VVKSO



werkstation

werkstation

werkstation Eén cluster = 1 geheel voor de gebruiker = meerdere hardware servers werkstation

20.2.8

Remote Copy

Een eerste vorm van beveiliging is het gewoon kopiëren van gegevens op een andere plaats. Dit heet een remote copy nemen en wordt best toegepast en geautomatiseerd. Dit maakt deel uit van het nemen van een back-up. Er zijn echter gegevens die zich niet zo maar laten kopiëren en waarop dus andere technieken moeten toegepast worden. Besturingssystemen, toepassingsprogrammatuur, instellingen en openstaande databanken zijn dergelijke moeilijke data. Gegevens worden best op verschillende plaatsen bijgehouden. Dit heeft zowel te maken met de fysische plaats als met op meerdere computersystemen. Je kunt een back-up nemen, maar de tapes laten slingeren in hetzelfde lokaal. Als je de back-up niet bewaart in een brandvrije safe in een ander gebouw op een andere plaats, heb je geen enkele bescherming tegen kleine of grote rampen. Dit wordt een offsite-back-up genoemd.

20.2.9

Labo 148: Firewall

De oplossingen die hierboven vermeld staan hebben steeds te maken met een beveiliging tegen hardwaredefecten, softwaremankementen of menselijke fouten binnen een firma. Indien je werkt met een netwerk dat aangesloten is op het Internet moet je beseffen dat elke poort naar buiten ook een mogelijke weg is waarlangs de indringers naar binnen kunnen komen. Om je daartegen te beschermen is één van de hulpmiddelen gebruik maken van een firewall. Hieronder vind je een schema van een e-commercesysteem dat in drie lagen met behulp van twee lagen beveiligd is tegen indringers. Om toegang te krijgen tot de laag die onmiddellijk in verbinding staat met het Internet moet je één firewall voorbij komen. Om toegang te hebben tot de meer vitale databanken moet je wel twee firewalls overwinnen. De gegevens van een website kunnen inderdaad niet helemaal afgeschermd worden, want anders kun je de website niet meer bekijken!

VVKSO



Webserver Webserver

Database server server Database

Internet

Firewall Firewall

FTPserver FTPserver

Firewall Firewall

Er bestaan verschillende methodes waarop de firewall bepaalt of een gebruiker toegang krijgt tot een netwerk of niet. •

Een heel eenvoudige is enkel toegang verschaffen indien deze afkomstig is vanuit een bepaald domein.

•

Er kan ook een onderscheid gemaakt worden op basis van IP-adressen.

•

Enkel toegang verschaffen afhankelijk van een gebruikersnaam en wachtwoord is ook een mogelijkheid.

Heel wat firma’s maken Firewall-producten. Dit kan zowel in hardware zijn en/of in software. Meestal zijn er nog tools inbegrepen om een logboek bij te houden en alarmsignalen te geven. Een persoonlijke firewall is een softwaretoepassing die gebruikt wordt om een standalonecomputer die verbonden is met het Internet te beveiligen. Dit soort firewall is vooral van belang voor gebruikers die permanent via ADSL of kabel verbonden zijn met het Internet en dus gebruik maken van een min of meer statisch IP-adres. Maakt het stagebedrijf gebruik van een firewall? Een firewall is geen echte goede bescherming tegen het binnendringen van virussen. Om je hiertegen te beschermen, moet je zeker nog een goed afweersysteem installeren.

20.2.10

Labo 149: Authentificatie

Dit is het proces waarbij er nagegaan wordt dat een gebruiker inderdaad degene is die hij/zij beweert te zijn. De authentificatie van een gebruiker gebeurt meestal aan de hand van een gebruikersnaam en wachtwoord. Hierbij wordt natuurlijk verondersteld dat deze niet doorgegeven worden! Het beveiligen met wachtwoorden kan strenger gemaakt worden als een opeenvolgende toegang door verschillende wachtwoorden beveiligd wordt.

VVKSO



Als een wachtwoord echter niet versleuteld verzonden wordt over een netwerk, is het met een eenvoudig softwarepakket gemakkelijk te lezen. De zwakke schakel in deze beveiliging is wel dat wachtwoorden kunnen vergeten, gestolen of doorgegeven worden. Voor de heel belangrijke processen waar bijvoorbeeld betalingen verricht worden, maakt met gebruik van een digitale handtekening.

Zoek op welke verschillende mogelijkheden van digitale handtekeningen er gebruikt worden?

Waarom maken de banken gebruik van een afzonderlijk netwerk ISABEL?

Hoe werkt de authenticatie bij ISABEL?

20.2.11

Labo 150: Encryptie of versleuteling

Als de bedoeling enkel is het niet leesbaar zijn van gegevens door onbevoegden kun je ook je toevlucht nemen tot versleutelen van gegevens. Je hebt reeds kennis gemaakt met versleuteling. Lees de informatie nog eens door op http://sec.vvkso-ict.com/ib/leerlingen/. Welke methodes tot versleuteling gebruikt Microsoft Windows 2000?

20.2.12

Labo 151: Samengevat

Vul de onderstaande tabel in. Beschikbare technologieën Probleem

Oplossing

Stroomstoring, defecte voeding, spanningspieken Hardwaredefecten Systeem, OS, verbindingen Onderhoud, geplande downtime Indringers Afschermen van gegevens Heel veel bewerkingen moeten door 1 server uitgevoerd worden Defecte harde schijf Menselijke fouten 1 server begeeft het

VVKSO



softwarefouten virussen Werknemer heeft een verkeerd bestand gewist Een ex-werknemer (thuiswerker) mag geen gebruik meer maken van de bestanden van het bedrijf Rampen, brand, waterschade

20.3

Een gearchiveerd bestand

Hoe weet een back-up programma welke bestanden reeds geback-upped zijn en welke niet? Dit wordt bijgehouden en ingesteld met behulp van de archief bit, wat één van de attributen van een bestand is. Elke keer wanneer er een back-up genomen wordt van een bestand, wordt de archief bit gewist (tenzij er met nadruk vermeld wordt dat dit niet mag gebeuren zoals bij een differentiële back-up). Wanneer er nu wijzigingen aan het bestand worden aangebracht, wordt de archief bit terug gezet. Het back-upprogramma neemt bij een volgende back-up terug alle bestanden mee waar de archief bit een bepaalde waarde heeft. Je kunt deze bits bekijken bij de eigenschappen van elk bestand.

Elk programma kan de attributen wijzigen van een bestand. Dit kan dus voor problemen zorgen wanneer een ander programma dan het back-upprogramma de archiefbit wist. Dan wordt het bestand niet geback-upped!

20.4

Het niveau van beschikbaarheid

Het niveau van beschikbaarheid bepaalt in grote mate de manier waarop de backupstrategie in een bedrijf dient opgebouwd te worden.

VVKSO



Hoofdcriteria daarbij zijn:

Recovery point

= toegestane hoeveelheid dataverlies (in % of in aantal uren, bijvoorbeeld 24 uur) en dit is ook het punt waarnaar het recoveryproces moet kunnen terugkeren.

Recovery time (= Downtime!)

= de tijd die nodig is om terug te kunnen keren naar het punt waar men weer verder kan werken. (deze is ongeveer gelijk aan: tijd van opmerken + restoretijd)

Back-up window

= de tijd die kan besteed worden aan het nemen van een back-up. Deze wordt gedeeltelijk bepaald door de downtime die mogelijk is, maar er moet ook rekening gehouden worden met belasting van bepaalde computers. Een computer kan het meestal niet aan om terzelfdertijd zware berekeningen uit te voeren en een back-up te maken. De meest efficiënte methode om informatie terug te krijgen moet worden bepaald. Je moet een back-upstrategie, back-upfrequentie en restoreprocedures kiezen. De strategie hangt af van de toekenning van het recovery point en de recovery time. Om deze te kunnen kiezen, moet je de beschikbaarheidseisen van een bedrijf kennen. Je kunt daartoe verschillende stappen zetten:

Bepaal de gebeurtenissen die van negatieve invloed kunnen zijn op de beschikbaarheid van een toepassing of een organisatie. Het kennen van deze gebeurtenissen is belangrijk om de juiste strategie te kunnen ontwikkelen voor de desbetreffende organisatie. Bijvoorbeeld: welke data zijn cruciaal, veranderen veel en welke zijn eerder statisch? Op welke server staan deze data?

Het niveau van beschikbaarheid is bepalend voor de hoeveelheid verlies die je kunt toestaan en hoeveel de oplossing zal kosten.

Bepaal de kosten van downtime per uur (zie hierboven).

Wanneer is recovery nodig in de systeemwerking en hoeveel tijd is er beschikbaar tussen de crash en het recoverypoint?

Bepaal uit dit alles het gewenste beschikbaarheidsniveau.

Eens de gebeurtenissen die leiden tot downtime gedefinieerd zijn, bepaal dan welke technologiegebieden er nodig zijn om het gewenste beschikbaarheidsniveau te behalen.

Als al deze factoren begrepen en gekend zijn, ontwerp en implementeer dan een “high available”oplossing, welke onder andere uitmondt in een recoverystrategie. Als je aan het management van een bedrijf vraagt welke beack-upstrategie zij wensen, is het antwoord meestal als volgt: ‘Het mag niet veel kosten, en er mag geen enkel gegeven verloren gaan. Bovendien moet het computersysteem binnen de minuut opnieuw operationeel zijn.’ Het is duidelijk dat de systeembeheerder hier een compromis moet ontwerpen!

Bepalend hiervoor zijn:

Type back-up.

VVKSO



Aantal restores die moeten teruggeplaatst worden.

Locaties van de te restoren data.

Snelheid van toegankelijkheid tot de back-upgegevens.

Nodige ingrepen van beheerders en beschikbaarheid van deze mensen.

Om te bepalen of welke soort recovery-strategie je dient toe te passen, moet je een antwoord verzinnen op de volgende vragen:

Is er een snelle recovery nodig, of is recovery naar de exacte staat voor de crash noodzakelijk?

Of beiden?

Wat is de invloed op de dagelijkse werking relatief tot het recovery point? Als je niet kunt verder werken vanaf het punt van voor de crash, is dit vervelend, brengt dat schade toe of is dit catastrofaal?

Betreffende negatieve invloed op omzet: wat is de invloed op de omzet van recovery time? Als je niet verder kunt draaien binnen een seconde/minuut/uur/dag, is dit vervelend, brengt dit schade toe of is dit een catastrofaal? Een recoverystrategie is meer dan een back-upoplossing. Je moet hierbij ook rekening houden met hardware, software en mankracht. Een goede oplossing is zeker en vast een compromis!

20.5

Keuze van hardware

Een eerste en heel belangrijke keuze in het bepalen van een recovery strategie is een medium voor het bewaren van een back-up. Dit hangt ook samen met een apparaat die op het gekozen medium moet schrijven en lezen. Opslagmedia zijn er in vele verschillende vormen, maten en kleuren. Dat het de laatste jaren gedaan is met de diskette is duidelijk. 1.44 MB aan opslagcapaciteit is al lang niet meer voldoende om een back-up te nemen. Er zijn heel wat verschillende mogelijkheden in capaciteit, kostprijs, aansluitingen, … Bij de keuze van een goed medium moet je met heel wat dingen rekening houden: •

de grootte van de te back-uppen gegevens;

•

de toegangssnelheid tot het medium;

•

de kostprijs;

•

de moeilijkheid van het beheer;

•

aantal keren dat de gegevens moeten gelezen en geschreven worden;

•

de bruikbaarheid van het medium in andere toestellen.

VVKSO



20.5.1 •

Labo 152: Verwisselbare media

Memorysticks

Opslagcapaciteit: tot 64 MB Deze ‘opslagstick’ heeft geen bewegende onderdelen en is dus heel geschikt voor het transport van data. Deze kunnen gebruikt worden in computers via USB-lezers en PC-cardlezers. Er is ook een versie beschikbaar die gewoon in het diskettestation kan gestopt worden. Zoek de mogelijkheden van dit medium in verband met foto en videobeelden. Wat kost dit medium?

De ZIP-drive

Opslagcapaciteit: 100 MB of 250 MB

Deze vorm van opslagmedia heeft sinds een tijdje de diskette verdrongen. De eenvoudige installatie en de bediening zijn sterke troeven van de ZIP-drive. Voor een complete back-up is de opslagcapaciteit echter te beperkt. Deze toestellen worden uitgevoerd in IDE, USB en SCSI. De grootste verschilpunten zijn uiteraard de overdrachtssnelheden en de prijs. Een groot nadeel van het gebruik van de ZIP-drive is enerzijds het feit dat de toegang traag is en dat de formaten niet uitwisselbaar zijn tussen de verschillende merken. Er bestaat ook een packet-versie van de ZIP-drive waarbij er gewerkt wordt met kleinere disks met een capaciteit van 40 MB. Zoek hierover meer informatie. Zoek de overdrachtsnelheid op voor de verschillende manieren waarop de Zipdrive kan verbonden worden met de computer.

Jazz

Opslagcapaciteit: 2 GB

VVKSO



Het grote nadeel van het toestel is de hoge kostprijs van de media. De overdrachtsnelheid bedraagt 8 Mbps (interne versie) en 1 325 kbps (externe versie). De meeste jazzdrives werkt met SCSI-interface. Voor wie over een SCSI-kaart beschikt en met een opslagcapaciteit van 2Gb voldoende heeft, is dit een goede back-up oplossing.

CD-herschrijvers

Opslagcapaciteit: 650 MB of 700 MB

CD-herschrijvers zijn door de geringe overdrachtssnelheid eerder bedoeld voor gegevens uit te wisselen en te verspreiden. Via UDF (Universal Disk Format) kan een cd-rw eventueel als verwisselbare schijf gebruikt worden. De veelzijdigheid van het toestel (bruikbaar als cd-romlezer, cd-r en cd-rw) maakt dat dit toestel goed in de markt ligt bij thuisgebruikers. Je kunt het toestel ook nog gebruiken voor het afspelen van audio cd-roms.

DVD-RAM-drives

Opslagcapaciteit: 2,6 GB/zijde = 5,2 GB

Deze toestellen vervullen de taak van cd-rom lezer (+/- 20 speed), dvd-rom (2 speed) en dvd-ram. Met een theoretische overdrachtssnelheid van 1 350 kbps is hij interessanter dan de cd-herschrijver. Op dit ogenblik zijn de dvd-ram toestellen vooral in SCSI-versie te verkrijgen. Het grote nadeel van dvd-ramschijven is het feit dat ze zelfs niet kunnen gelezen worden door gewone dvd-spelers en zeker niet door de gewone cd-romlezers. Dit zal slechts mogelijk zijn bij de volgende generatie, de dvd-rw en dvd-rw+.

Magneto-optische drives

Opslagcapaciteit: van 640 MB tot 5,2 GB

MO-drives zijn uiterst betrouwbaar en de schijven hebben een lange levensduur. Dat maakt dat ze uiterst geschikt zijn voor archivering van belangrijke gegevens in een professionele of semi-professionele omgeving. De media zijn goed bestand tegen hitte VVKSO



en worden niet verstoord door magnetische velden. Ook de onbeperkte compatibiliteit van nieuwe drives met oude media is een gewaardeerd kenmerk. Die technologie heeft helaas ook een duur prijskaartje. De kleinste externe versie kost zowat 350 EURO maar biedt slechts plaats voor 640 MB. De prijs van een toestel met een capaciteit van 1.3, 2.6 of 5.2 GB kan oplopen tot 1 200 EURO. De overdrachtssnelheid situeert zich tussen de 1 en 2 Mbps. Vergelijk de kostprijs van de verschillende verwisselbare media. De prijs van het medium en van het toestel moeten allebei in rekening gebracht worden. De kostprijs per MB is een goed vergelijkingspunt. Hoe worden deze toestellen aangesloten op een computer? Bestaan er interne en externe versies hiervan?

20.5.2

Labo 153: Tapestreamers

ADR-streamer (Advanced Digital recording)

Opslagcapaciteit: 15 tot 25 GB

Deze tapestreamer gebaseerd op ADR-technologie bestaat in verschillende uitvoeringen: met een parallelle poort, een IDE- en een SCSI-versie. De ongecomprimeerde opslagcapaciteit varieert van 15 GB tot 25 GB. Deze streamer werkt bijna geruisloos en het wordt in Windows Explorer getoond als een verwisselbare schijf, waardoor het back-uppen heel gemakkelijk wordt.

Mono tapestreamer

Capaciteit: 8, 20 GB

Tapestreamers die met de door 3M ontwikkelde Travan-standaard werken, worden vooral gebruikt als zuiver back-upmedium in middelgrote ondernemingen. Het belangrijkste voordeel is de compatibiliteit met de oudere QIC-standaard. De gegevensoverdracht van 1 Mbps is ruim voldoende om deze streamer tot een goede back-up oplossing te maken. Deze worden ook gebruikt voor back-ups van laptops in combinatie met een SCSI - of PCMCIA kaart. Deze streamers worden meestal geleverd met software die het back-uppen met één druk op de knop mogelijk maken. Deze verloopt dan nog bovendien snel, maar geeft wel een zware CPU-belasting. De reële opslagcapaciteiten van de eerder professionele toestellen kunnen soms iets minder of het dubbele bedragen. Dit komt omdat sommige toestellen een mogelijkheid tot compressie van 2:1 hebben. VVKSO



De DDS (Digital Data Storage)

Opslagcapaciteit: 4, 12 tot 40 GB MTBF: 250 000 uur

Het DAT formaat werd in 1980 ontwikkeld in de geluidsindustrie en diende als basis voor de DDS in de computerindustrie. Grote opslagcapaciteit, goedkope cartridges en grote betrouwbaarheid vormen de sterke punten van de DDS. De gegevens op de tapes worden gecomprimeerd. De DDS maakt gebruik van 4 mm cartridges. In de computerwereld worden de benamingen DAT en DDS veel door elkaar gebruikt, maar eigenlijk gaat het over hetzelfde toestel. Door de jaren werden reeds verschillende generaties van DDS formaten gedefinieerd. Op dit moment zijn dat de vier onderstaande formaten. DDS-DC

Een hardware compressie algoritme gebruikt voor gegevensopslag DAT drives.

DDS-2

Tweede generatie van DDS. Maakt het gebruik van 120 meter DDS-2 tapes mogelijk, wat resulteert in een grotere opslagcapaciteit en een snellere data recording.

DDS-3

Derde generatie DDS. Maakt het gebruik van 125 meter DDS-3 tapes mogelijk, wat eveneens resulteert in een nog snellere data recording en nog meer opslagcapaciteit. Hierbij werd ook veel aandacht besteed aan het beperken van het lawaai.

DDS-4

Dit is de nieuwste standard die tot 40 GB gegevens kan bevatten op een 125 minuten-cardridge.

De AIT (Advanced Intelligent Tape)

Opslagcapaciteit: 35, 50, 70, 100, 140 en 280 GB

Een overdrachtssnelheid van 3 tot 6 Mbps met Fast Wide SCSI en de grote opslagcapaciteit zijn de grote troeven van de AIT. De AIT maakt gebruik van 8 mm tapes. In sommige gevallen kan de compressieratio oplopen tot meer dan 2:1. De AIT bezit eveneens een speciale chipset die het mogelijk maakt om bestanden te lezen zonder eerst de hele tape te moeten lezen.

De LTO (Linear Tape Open)

Linear Tape open is een open standaard voor een back-upsysteem met een tapestreamer met formaten voor bijna elk datatype. IBM bracht de eerste producten van dit type uit in augustus 2000. VVKSO



Door het feit dat er een standaard gecreëerd werd, kun je dus spreken van uitwisselbaarheid van media tussen tapes en tapestreamers van verschillende fabrikanten. Je kutn dit vergelijken met het feit dat een audiocassette van elk merk kan beluisterd worden in elke cassettespeler, ongeacht het merk. Opslagcapaciteit: 25 GB tot 100 GB voor de ultrium-reeks

LTO werd ontworpen in twee verschillende formaten. Eén voor een snelle toegang tot de data en een andere om een grote opslagcapaciteit te bekomen.

De DLT (Digital Lineair Tape)

Opslagcapaciteit: 20, 40, 80 en 100 GB

Een overdrachtsnelheid tot 90 tot 600 MB per minuut, waarbij eveneens rekening wordt gehouden met neerwaartse compatibiliteit. Door deze grote overdrachtsnelheid, is dit toestel uiterst geschikt voor centrale servers in uiterst grote bedrijven.

De SLR (Scalable Lineair Recording)

Opslagcapaciteit: 8 GB MTBF: 300 000 uur

Een overdrachtsnelheid van max 2,7 GB per uur. Er werd bij de ontwikkeling veel aandacht besteed aan de veiligheid van de data op de tapes. Wanneer de tape in de drive geplaatst wordt, is er slechts een kleine toegang voor de kop, naar de tape. Verder contact is er niet tussen de tape en de tapedrive. Dit maakt de kans op tapebeschadiging klein en verlengt de levensduur van de tape. Dit systeem is eveneens lees- en schrijfcompatible met de QIC standaard.

Tape Libraries

Deze maken het mogelijk om back-ups te nemen met een minimal menselijke tussenkomst. Eén back-up unit bestaat uit verschillende DDS, AIT en DLT units (bijvoorbeeld een bibliotheek met 8 cartridge libraries resulteert in een capaciteit van 560 GB). De tape libraries kunnen een verschillende samenstelling hebben, naargelang de benodigde snelheid en opslagcapaciteit. Ook kunnen er meerdere tape libraries gebruikt worden, dan komen we in de buurt van 5 TB opslagcapaciteit en meer. VVKSO



Heel wat van die apparaten zijn autoloader, wat betekent dat er meerdere tapes tegelijk ingestopt worden. Het maakt het verwisselen van tapes bijna onnodig. Het aantal tapes dat erin gestopt kan worden hangt af van model tot model, maar een eerder gangbare standaard is zes. De tapes liggen achter elkaar opgeslagen en gaan door het lees- en schrijfmechanisme zoals de dia’s door een projector. Andere libraries zijn robots. Het verschil tussen een robot en een autoloader is dat de tapes niet na elkaar liggen, maar in een kast. Daardoor moeten ze niet een voor een doorbladerd worden (zoals een fichebak) maar kan de robot onmiddellijk de tape uithalen die hij nodig heeft. Een robot herkent de tapes door de barcode die op iedere tape staat. Je kunt dit systeem vergelijken met een kast met lades. In iedere lade zit één soort en op iedere lade staat geschreven wat erin zit. Je moet niet iedere lade openen om te kijken wat erin zit en je vindt sneller terug wat je nodig hebt.

20.5.3

Harde schijven

Een gewone harde schijf

De eerste mogelijkheid is om een extra harde schijf in de computer te monteren en daarop een back-up te maken. Je kunt hierbij ook eventueel gebruik maken van mirroring en/of duplexing.

JBOD

Deze afkorting staat voor Just a Bunch Of Disks. Dit is een kast met harde schijven die garant staat voor een grote opslagcapaciteit. Deze harde schijven worden gestuurd door een server en kunnen dus maar op 1 computersysteem worden aangesloten wat je zelf voor een deel kunt kiezen. Bij deze ‘JBOD’-systemen wordt vooral Fast and Wide SCSI (Ultra SCSI 2) of Fibre Channel (glasvezel) gebruikt voor het doorsturen van gegevens.

Intelligente schijven

VVKSO



Deze machines zijn ongeveer hetzelfde als een JBOD systeem, behalve dat ze uitgerust zijn met een of meerdere processoren. Hierdoor kunnen ze op meerdere systemen tegelijk aangesloten worden. Ze zijn ook ‘fault tolerant’, wat wil zeggen dat ze geen probleem maken van als er fouten zitten in de hardware. Een kapotte kaart, ‘bad clusters’,… Het is allemaal geen probleem. Alle fouten worden automatisch gedetecteerd en via ‘remote support’ worden de technici verwittigd.

20.6

Verschillende types van back-up

Je kunt op verschillende manieren je back-up nemen. Hieronder staan een aantal manieren opgesomd. Je dient deze niet steeds te zien als alternatieven. De eindoplossing bestaat meestal uit een combinatie van meerdere oplossingen.

20.6.1

Off-Line back-up

De toepassingssoftware dient afgesloten te worden tijdens de back-up.

De gegevens zijn tijdens de back-up niet toegankelijk voor gebruikers.

Dit kan een complete of een gedeeltelijke back-up zijn.

Je haalt hiermee de beste prestaties (snelle back-up).

Het is een veilige back-up (geen open bestanden).

De restoretijd en back-upduur moet goed berekend worden om te lange downtime voor de gebruikers te vermijden.

20.6.2

On-Line back-up

De toepassingssoftware en gegevens zijn volledig toegankelijk voor de gebruikers.

Back-up kan gebeuren tijdens kantooruren.

Verminderde prestaties, back-up vertraagt door openstaande bestanden en belast ook erg de computer zodat deze minder systeemtijd over heeft voor andere taken.

Dit kan ook een volledige of een gedeeltelijke back-up zijn.

VVKSO



De data integriteit kan in gevaar komen door openstaande bestanden.

Back-up software moet kunnen werken met openstaande bestanden.

De controle van de consistentie en de werking van de toepassingssoftware kan noodzakelijk zijn na de back-up. Het gevaar bestaat dat openstaande bestanden die geback-upped worden, tegelijkertijd wijzigingen ondergaan die dan niet meer consistent zijn. Indien bijvoorbeeld een tabel uit een databank wijzigingen ondergaat, dan kan het zo zijn dat de inhoud van de referentiële sleutels niet meer klopt met de inhoud van een ander bestand uit de databank. Dit betekent dat de back-upsoftware dit moet ondervangen.

On–line back-up kan nodig zijn als het bedrijf 24 uur gedurende 7 dagen op 7 werkt en er dus een heel klein of geen tijd voor het nemen van een back-up (back-up window genoemd) aanwezig is.

20.6.3

Off-Site back-up

Gegevens worden best op verschillende plaatsen bijgehouden. Dit heeft zowel te maken met de fysische plaats als met op meerdere computersystemen. Je kunt een back-up nemen, maar de tapes laten slingeren in hetzelfde lokaal. Als je de back-up niet bewaart in een brandvrije safe in een ander gebouw op een andere plaats, heb je geen enkele bescherming tegen kleine of grote rampen. Dit wordt een offsite-back-up genoemd.

20.6.4

File voor file-back-up

Elk bestand wordt opgevraagd door de back-upsoftware bij het besturingssysteem.

Dit systeem wordt gebruikt in tape rotatie schema’s om speciaal geselecteerde bestanden te back-uppen.

De prestaties van dit soort bestanden hangen sterk af van de mate van fragmentatie van de harde schijf.

20.6.5

Image back-up

De hele schijfinhoud wordt als 1 blok weggeschreven.

Hoogste prestaties (grote sequentiële invoeren uitvoeropdrachten, tapestreamer blijft steeds aan het werk).

Tape bevat exacte kopie van de schijf op het moment van de back-up.

Kan alleen hersteld worden naar een identieke schijf.

Dit type wordt gebruikt voor archivering, want het is onmogelijk om aparte bestanden te selecteren.

20.6.6

User Defined back-up

Speciaal verzoek van een gebruiker om specifieke bestanden te back-uppen.

Dit valt buiten de normale taperotatie.

VVKSO



Dit is meestal een file by file back-up.

Dit type kan bijvoorbeeld gebruikt worden voorafgaand aan systeem- of softwareupgrades

20.6.7

Full back-up

Wordt ook wel de zoonstrategie genoemd en ligt aan de basis van elke geslaagde backupstrategie. Zonder een initiële kopie van alle gegevens kan zelfs de beste backupsoftware niets beginnen in geval van rampen.

De gehele inhoud van een schijf of systeem wordt geback-upped, file by file.

In een netwerkomgeving betreft dit ook de vitale clientcomputers.

De archiefbit van een bestand wordt uitgeschakeld (ON = Bestand moet worden ge back-upped, OFF = Bestand is reeds geback–upped).

Dit is eerder tijdrovend.

20.6.8

Incrementele Back-up

Deze strategie wordt ook wel aangroeistrategie genoemd.

Alle bestanden die werden gewijzigd of gecreëerd sinds de laatste full of incremental back-up worden in de back-up opgenomen.

De archiefbit wordt uitgeschakeld (OFF).

Alle versies van de bestanden blijven beschikbaar.

Voorbeeld van een incrementele back-up. Vrijdag

Maandag

Dinsdag

Woensdag

Donderdag

Volledige back-up van alle bestanden, gegevens en toepassingen.

Incrementele back-up




Alle veranderingen sinds vrijdag.

Alle veranderingen sinds maandag.

Alle veranderingen sinds dinsdag.

Alle veranderingen sinds woensdag.

Wanneer we op donderdag een compleet herstel willen, moeten we starten met de volledige back-up van vrijdag. Dan moet de incrementele back-up van maandag teruggezet worden, om alle wijzigingen tussen vrijdag en maandag in te voeren. Dan de incrementele back-up van dinsdag,... Dit tot en met de back-up van woensdag. Dit is een heel werk. Maar daar staat tegenover dat het nemen van back-ups niet zoveel tijd in beslag neemt. Een incrementele back-up wordt vooral gebruikt bij:

Bij hoog percentage van dagelijkse wijzigingen van de data.

Als het back-up-window klein (kort) is.

VVKSO



Een groot nadeel is wel een heel langzame restore wat een lange downtime tot gevolg heeft.

20.6.9

Differentiële back-up

Alle bestanden moeten initieel de eerste keer in een back-up opgenomen worden.

In de back-up worden de bestanden opgenomen die werden gewijzigd of gecreëerd sinds de laatste full back-up.

Archiefbit blijft ongewijzigd (ON).

Alleen de laatste versie van de bestanden blijft bewaard.

Je moet bij dit systeem rekening houden met een zekere overlapping van de te back-uppen data.

De grootte van een differentiële back-up groeit dagelijks.

Een differentiële back-up wordt vooral gebruikt:

Bij laag percentage van dagelijkse wijzigingen van de gegevens.

Als het back-up window niet belangrijk is want er is een lange tijd nodig voor het nemen van een back-up.

Je kunt een snelle restore uitvoeren wat dan een korte downtime geeft.

20.7

Tape rotatieschema’s

Hierboven staan reeds een aantal systemen beschreven om een back-up uit te voeren. Indien je er voor kiest om te werken met tapes, kun je best meerdere tapes gebruiken. Het aantal tapes en de manier waarop het gebruik van deze tapes afgewisseld wordt, noemt met een tape rotatieschema. Je kunt oneindig veel manieren ontwerpen om dit te doen, maar daarin bestaan ook een aantal standaarden die hieronder vermeld worden.

20.7.1

“Grootvader” strategie

Elke dag wordt een gedeeltelijke back-up gemaakt, en een maal per week een volledige.

Om de maand wordt een volledige back-up uit rotatie gehaald en voor een jaar op een veilige plek buiten het bedrijf bewaard.

De “grootvader” strategie wordt veel gebruikt, omdat ze kritische gegevens op een efficiënte manier bewaart. Toch is ze gemakkelijk te implementeren en vergt ze weinig extra opslagmedia. Bij deze strategie heb je negentien tapes nodig, twaalf voor de maandelijkse volledige back-up, drie voor de wekelijkse volledige back-up en vier voor de dagelijkse aangroeiback-up. Een nadeel is dat de tapes voor de gedeeltelijke back-up meer gebruikt worden en dus sneller verslijten.

VVKSO



20.7.2

“Grootvader/vader/zoon” strategie

Over deze strategie komen we in gespecialiseerde literatuur twee verschillende versies tegen. Hieronder worden ze beiden besproken. Type 1 Deze strategie lijkt op de “grootvader” strategie, alleen worden de opslagmedia efficienter geroteerd. De media voor de wekelijkse gedeeltelijke back-ups worden na gebruik verwisseld met de niet langer bewaarde volledige back-ups. Er zijn dus maar 11 tapes nodig, die in een periode van 40 weken evenveel gebruikt worden. Daarna begint de cyclus van vooraf aan. Dit systeem van tape rotatie bestaat uit 3 back-up sets en wordt ook wel “Generation” of GFS strategie genoemd. De eerste wordt “grootvader” genoemd, de tweede “vader” en de derde “zoon”. Je zou voor deze strategie het volgende rotatieschema kunnen gebruiken:

Je neemt een volledige back-up (set A) op vrijdag (daarvoor hebben we het hele weekend). Met deze set van tapes neem je de incrementele back-up gedurende de week.

De volgende vrijdag neem je een volledige back-up met set B. Op de 3de vrijdag gebruik je set C. Wanneer de volledige cyclus is doorlopen, herbegin je met set A.

Set A

Vrijdag 3/5/02 Totale back-up

Set B

10/5/02 Totale back-up

Set C


Set A


Maandag 6/5/02 incrementele back-up 13/5/02 incrementele back-up 20/5/02 incrementele back-up 27/5/02 incrementele back-up

Dinsdag 7/5/02 incrementele back-up 14/5/02 incrementele back-up 21/5/02 incrementele back-up 28/5/02 incrementele back-up

Woensdag 8/5/02 incrementele back-up 15/5/02 incrementele back-up 22/5/02 incrementele back-up 29/5/02 incrementele back-up

Donderdag 9/5/02 incrementele back-up 16/5/02 incrementele back-up 23/5/02 incrementele back-up 30/5/02 incrementele back-up

Wanneer er zich gegevensverlies voordoet, kan er slechts één week verloren gaan, en moet er slechts één week teruggeplaatst worden.

Set A “grootvader”

Set B “vader”

Set C “zoon”

VVKSO



Type 2 Bij dit taperotatieschema wordt de dagelijkse back-up de “zoon” genoemd, de laatste full back-up op vrijdag “vader” en de laatste full back-up van de maand de “grootvader”.

Op donderdag is er een full back-up gemaakt van de vrijdag voordien, die aangevuld werd met incrementele of differentiële back-ups van elke weekdag.

Je maakt opnieuw drie reeksen van tapes.

Een reeks bestaande uit 4 tapes voor de dagelijkse back-ups (maandag, dinsdag, woensdag, donderdag), een reeks bestaande uit 5 tapes voor de full back-ups van de vrijdag en een reeks van 12 tapes voor de maandelijkse full back-up.

Er zijn dus in totaal 21 tapes nodig wanneer er vijf dagen in de week een back-up dient genomen te worden. De dagelijkse media kunnen hergebruikt worden na zes dagen, de wekelijkse media kunnen hergebruikt worden na vijf weken en de maandelijkse media na een jaar. Het is mogelijk en het wordt echt aangeraden om de maandelijkse (grootvader-tapes) en eventueel ook de wekelijkse tapes (vadertapes) op een andere locatie te bewaren als bescherming tegen rampen. Er bestaan natuurlijk nog een massa aan andere mogelijkheden om de rotatie van tapes aan je eigen noden aan te passen. De geïnteresseerden vinden zeker nog meer informatie over andere taperotatieschema’s.

20.8

Werkwijze People don’t plan to fail – they just fail to plan.

De meest aangewezen manier om een back-up te maken is het achtereenvolgens maken van de onderstaande keuzes.

Identificeer de gegevens die bewaard moeten worden.

Kies hardware en software.

Groepeer de gegevens in ‘jobs’.

Ken een belangrijkheidsniveau toe aan de gegevens.

Bereken de back-upfrequentie.

Bescherm de gegevens.

Test de back-up.

Hou een back-uplogboek bij.

Archiveer de tapes.

Definieer restore procedures.

Afhankelijk van het belang, kan het nodig zijn de volgorde van deze stappen te veranderen. VVKSO



20.8.1

Identificeer de gegevens die bewaard moet worden

Het is zo dat het gehele computersysteem moet kunnen teruggebracht worden in de staat van voor de crash. Dit betekent dat in de back-up alle gegevens moeten opgenomen worden waarvan het functioneren van het bedrijf afhangt. Deze bestaan dan zeker uit drie delen: besturingssysteem, toepassingssoftware en gebruikersgegevens.

20.8.2

Keuze van het hardwaremedium

Een gemiddelde hoeveelheid bedrijfsgegevens verdubbelt ieder jaar. Deze wetenschap is belangrijk bij het bepalen van het back-upmedium. Ook de kostprijs van medium en verwisselbare media zijn van belang bij de keuze van te gebruiken hardware. Deze kostprijs wordt nogal eens uitgedrukt in kostprijs per MB.

20.8.3

Job grouping

De volgende stap is het beslissen hoe de gegevens het best gegroepeerd worden. De volgende criteria spelen hierbij een rol.

Niveau van belangrijkheid van de gegevens

Back-upfrequentie van die bepaalde gegevens

Hoeveelheid gegevens

Recovery-eisen

De twee belangrijkste manieren om jobs te groeperen zijn :

•

Eén Job per back-upapparaat o

Het is gemakkelijk te zien welk apparaat niet geback-upped is.

o

De back-up van andere apparaten wordt niet beïnvloed als er een apparaat weigert of per ongeluk wordt uitgeschakeld tijdens back-up.

o

Het is eenvoudig nieuwe jobs op te zetten als er apparaten worden toegevoegd.

o

Een groot nadeel is dat de beheerder meer jobs in de gaten te houden

Meerdere back-upapparaten per job

VVKSO

o

Je hebt minder jobs in de gaten te houden.

o

Je kunt de tapes overschrijven aangezien je dezelfde naam voor media en job gebruikt.

o

De volgorde van de gegevens in de back-up is gekend.

o

Een heel groot nadeel is dat als 1 back-upapparaat weigert de hele job verloren is.



20.8.4

Keuze van software

Elk bedrijf waar een server draait op Microsoft Windows NT/2000 of Novell Netware heeft reeds een basis back-uppakket in huis, maar die volstaan niet om kritische gegevens voldoende te beveiligen. Vooral het beheer van back-upmedia en de algemene administratie van de back-upserver zijn mager uitgevallen. Voor een eerste snelle back-up na de installatie van het besturingssysteem is dat misschien nog voldoende, maar meer mag je er niet van verwachten. Wie naast de server ook gegevens van client-pc’s via het netwerk wil wegschrijven naar een back-upmedium, of de serverapplicaties niet meteen wil blokkeren door een backupoperatie, heeft een professioneel back-uppakket nodig. Naast back-upsoftware die op bestandsniveau werkt, bestaat er ook back-upsoftware die op bitniveau werkt. Dit biedt als grote voordeel dat de activiteit van de server niet gestoord wordt. Bovendien kunnen dan zelfs registers van Windows, partitie- en bestandsbeheertabellen bewaard en hersteld worden. Sommige producten voor back-upsoftware voeren een aantal taken op de client-pc uit, zoals het comprimeren van back-upgegevens. Dat versnelt de bestandsoverdracht en zorgt voor minder netwerkbelasting. ARCserve is hier een voorbeeld van. Om de efficiëntie van de back-upprogramma’s te verhogen, hebben de producenten hard gewerkt aan de softwareproducten voor online beveiliging. Alle servers in een WAN moeten permanent beschikbaar zijn, en een downtime van meerdere uren tijdens een volledige back-up is zelfs ’s nachts onaanvaardbaar. De software wordt uitgerust met speciale toepassingen voor het opslaan van geopende bestanden of van volledige applicaties. Terwijl bij een automatische back-up betrouwbaarheid van belang is, komt het bij een restore-opdracht op een eenvoudige bediening en een overzichtelijke grafische interface aan. Vooral wanneer omvangrijke bestandssystemen hersteld moeten worden, is het opsporen van een bepaald bestand soms precisiewerk. Om al deze mogelijkheden te testen, is het een netwerkbeheerder aangeraden om de restore-functie te testen aan de hand van een gesimuleerd gegevensverlies, om niet voor verrassingen te staan als er zich echte rampen hebben voorgedaan.

20.8.5

Back-upfrequentie

Beslissende factoren:

de mate waarin data gecreëerd / gewijzigd wordt binnen het bedrijf;

acceptabele hoeveelheid van gegevensverlies (recovery point);

de waarde van de gegevens;

kosten en tijd om de gegevens te bewaren (back-uppen);

toegestane downtime om de gegevens te recoveren.

De back-up frequentie kan ook verschillen per job uit de back-up. Het is immers zo dat er minder vlug een wijziging gebeurt aan de installatie van toepassingssoftware dan dat het bestand met de bestellingen dient te veranderen.

VVKSO



20.8.6

Kies het back-uptype

Met zo’n aanpak kan een geoptimaliseerde back-upstrategie worden bereikt. Naast de gewoonlijke full back-up van het complete systeem, kunnen bepaalde gebruikersgroepen (zoals bijvoorbeeld ontwikkelaars) een hogere back-upfrequentie nodig hebben om hun vitale gegevens m.b.t. projecten veilig te stellen. Dit resulteert meestal in een verzoek voor een extra dagelijkse back-up van hun aparte gegevens. Al deze noden moeten zorgvuldig geanalyseerd worden doorheen het hele bedrijf om te kunnen vaststellen wat de gewenste back-upfrequentie is voor elke job. Hierbij wordt vooral rekening gehouden met de totale hoeveelheid gegevens evenals de back-upfrequentie. Dit definieert immers het back-upwindow wat onder andere rekening houdt met de tijd in uren beschikbaar voor back-up terwijl de server off-line genomen wordt. Deze berekening resulteert in een waarde uitgedrukt in Gigabyte per uur welke tesamen met andere verschillende factoren die de back-upsnelheid beïnvloeden, zoals de werkelijke back-upsnelheid van de tapedrive, het netwerk, de back-upsoftware enz. een beslissende factor is om de juiste back-uphardware te kiezen. Het is niet altijd noodzakelijk de snelste back-uphardware aan te kopen. Kijk waar jouw bedrijf nood aan heeft. Je kunt het eigenlijk vergelijken met een verzekering. Koop enkel de bescherming die je nodig hebt.

20.8.7

Bescherm de gegevens

Omdat meerdere gigabytes kritieke bedrijfsgegevens tegenwoordig op slechts 1 tapecartridge passen, is het absoluut noodzakelijk om de gegevens te beschermen tegen onder andere hacking. Er zijn verschillende manieren om dit te doen. Eén van die manieren is de gegevens te versleutelen (encrypting) om zo de opgeslagen informatie ontoegankelijk te maken voor mogelijke dieven / bedrijfsspionnen. Los van hacking is het ook essentieel om de tapes te nummeren en een aparte lijst bij te houden met een tape-inventaris (welk nummer tape staat op welke plaats) op een andere locatie dan de tapes zelf. En last but not least: bewaar de tapes bij voorkeur in een goed afgesloten kast ( safe) om fysieke toegang tot de tapes te verhinderen. Ook een goede manier is om van elke tape een tweede kopie te hebben die ook weer op een andere locatie bewaard wordt.

20.8.8

Test de back-up

Dingen die mis kunnen lopen bij het maken van een back-up :

Onvolledige gegevens door openstaande bestanden (door gebruikers of door het systeem)

Slechte of versleten tapes

Invloeden van buitenaf (magnetisme, temperatuur…)

Vergeten passwords, virussen, noem maar op

Gebruik altijd de verify-optie van de back-upsoftware! VVKSO



Dit kost tijd! Je moet ook hiermee rekening houden met het back-upwindow! Restore gevoelige gegevens bij wijze van test en controleer de gegevens op corruptie. Doe een restore op een ander opslagmedia. Indien er iets mis zou lopen met de restore, ben je de originele gegevens niet kwijt. Indien dit ok is, pas dan kan een back-up als veilig worden beschouwd.

20.8.9

Houd een ‘Tape Geschiedenis’ bij

gebruik rotatie schema’s voor de tapes (bijvoorbeeld GFS);

bewaar oude back-ups;

gebruik media-overschrijfbeveiliging en houd je aan tapevervaldatums.

Frequente en off-site back-ups alleen, is niet genoeg om zeker te zijn dat de gegevens van een bedrijf volledig beschermd en bewaard zijn. Het bewaren van oude back-ups en dus het niet overschrijven van oude tapes om een ‘tape – historiek’ bij te houden is nog een mogelijkheid om verloren gegevens terug te krijgen. Redenen om dit te doen zijn meervoudig:

Een per ongeluk gewist bestand kan pas weken later worden ontdekt.

Een virus is een aantal dagen in het systeem en activeert pas op een bepaalde datum.

Er wordt een beslissing genomen om te downgraden naar een vorig operating system.

Een toepassing geeft problemen na aanpassingen aan die software of het OS.

Het bespaart tijd wanneer men de originele omgeving van tape kan restoren. Om deze en andere redenen is het nuttig om oudere back-ups te bewaren, zeker voor een aantal maanden, indien mogelijk jaren.

20.8.10

Archivering

Eenmaal er een reguliere back-upprocedure geïmplementeerd is, wordt het tijd om te gaan denken aan back-ups van de back-ups, om zo toch een zekere mate van redundantie te krijgen m.b.t. de tapes. Een enkele back-upset wordt bedreigd door een aantal factoren, natuurlijke invloeden zoals temperatuur, magnetisme, maar ook door menselijke fouten (als men de verkeerde tape in de drive steekt, en zo de goede back-up overschrijft.). Een tweede kopie van de back-up tapes moet eigenlijk altijd op een andere locatie bewaard worden (niet in hetzelfde gebouw als het gegevens centrum), liefst in een brandvrije kast. Als die offsite tapesets full of image back-ups bevatten, spreekt men van een ‘archief’.

20.8.11

Restore procedure definiëren

Nadat je een aantal essentiële keuzes gemaakt hebt, de back-up gemaakt en getest hebt, moet je nog iets heel belangrijks doen. Je moet heel duidelijk de werkwijze beschrijven hoe het restoren moet gebeuren.

VVKSO



Dit is een noodzaak voor een bedrijf om deze procedures goed en grondig uit te schrijven en up to date te houden.

20.9

Labo 154: Hardware voor back-up

In deze notities worden de verschillende back-upmedia besproken. Daar staan geen prijzen vermeld van toestellen en verwisselbare media. Dit is immers heel tijdsgebonden. Overloop de verschillende media en zoek de kostprijs op van:

het medium (schijfje, disk)

hardware zelf (toestel zelf)

van de oplossing per te back-uppen MB

Zoek ook een aantal leveranciers van hard- en softwareoplossingen voor een back-up. Vul het onderstaande schema in op basis van deze bevindingen.

Toepassingsgebied

Toepassingsbereik

Back-upoplossingen

gegevensuitwisseling Thuisgebruiker

archivering Back-up

gegevensuitwisseling KMO

archivering Back-up

gegevensuitwisseling Professionele gebruiker

archivering Back-up

VVKSO



20.10

Labo 155: Restore procedure

20.10.1

Bedrijf

Het bedrijf “Wij lossen alles op” is een kleine KMO met een tiental werknemers. De activiteiten van het bedrijf bestaan uit invoeren en verkopen van computeronderdelen uit een groot aantal landen. Het bedrijf importeert zowel merkproducten als bulkproducten. Het bedrijf assembleert ook computers die ze in zijn geheel doorverkopen aan de detailhandel. De werknemers uit het bedrijf bestaan uit een manager, een webmeester, een tweetal administratieve bedienden, een magazijnbeheerder en de rest zijn computerdeskundigen die op verschillende niveaus voor de assemblage van de toestellen zorgen. In het bedrijf is bijna alles wat administratief moet gebeuren geïnformatiseerd met een servergestuurd netwerk en ze beheren en onderhouden hun eigen webserver. In de toekomst wensen ze een nog groter deel via het Internet ter beschikking te stellen en ook bestellingen te plaatsen en te ontvangen. In het bedrijf heeft men gekozen voor een servergestuurd netwerk met een tweetal server, waarvan één dient om de gegevens centraal bij te houden en de andere is de webserver. De benodigde software draait niet steeds servergestuurd, maar de data worden centraal bijgehouden.

20.10.2

Back-up

Stel een back-upoplossing voor en vermeld hierin onder andere:

Hardware

Aantal benodigde verwisselbare media

Software

Geplande downtime

Te bereiken herstelpunt

Back-upprocedure

Benodigd back-upwindow

Benodigde ingrepen van bepaalde personen en het tijdstip

Dienstrooster

Totale kostprijs

Overzicht van de verrichten aankopen

Raamwerk van tot welk stadium de oplossing voldoet.

20.10.3

Noodprocedure

Beschrijf heel duidelijk de stappen die moeten ondernomen worden in de volgende gevallen. Houd er heel duidelijk rekening mee dat dit moet bruikbaar zijn door de mensen die op dat moment beschikbaar zijn. VVKSO



Het softwarepakket voor de verwerking van de boekhouding is gecrashed en het bestand met de gegevens van dit boekhoudkundig jaar blijk corrupt geworden te zijn.

Er is een virus binnengeslopen op het netwerk en de server is geheel onbruikbaar geworden.

Het bedrijf wordt geteisterd door een brand en er is heel wat waterschade. Het computerpark is volledig vernield. Je kunt op dit moment ook niet overzien wat je nog opnieuw zou kunnen gebruiken, maar het bedrijf wenst zo vlug als mogelijk de activiteiten te hervatten op een andere locatie. Welke andere mogelijke noodscenario’s moeten volgens jou ook volledig uitgeschreven worden? Schrijf deze uit! Waar worden deze noodprocedures het beste bewaard?

VVKSO



Inhoud Recovery strategie

Recommend Documents