Inhoud. 1. Inleiding Algemeen 1.2. Definitie 1.3. Competenties leerkrachten

CBS “ICHTHUS”

PROTOCOL LEZEN, LEESPROBLEMEN EN DYSLEXIE April 2013

Protocol lezen, leesproblemen,dyslexie. Ichthus- Lelystad 2013

Inhoud 1. Inleiding 1.1. Algemeen 1.2. Definitie 1.3. Competenties leerkrachten

2

2. Signalering 2.1. Intake 2.2. Kleuterperiode 2.2.1. Fonologische vaardigheden 2.2.2. Automatiseringsvaardigheden 2.3. Signaleringsmomenten

4 4 4

3. Interventies

5

4. Dyslexiedossier

5

5. De begeleiding van kinderen met leesproblemen en dyslexie

6

4

6. Matrix met stappen voor elke groep Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8

7 7 9 11 14 17 19 21 23

Bijlage 1 Gecomprimeerde Pravoo

zie excel document

Bijlage 2 Signaleringslijst Beg geletterdheid

zie excel document

Bijlage 3 Kleurentoets

zie document

Bijlage 4 Letterblad

4a zie document voor letterregistratie (klas), 4b zie document voor protocol

Bijlage 5 Handelingsplan

zie document

5a Format en 5b Volglijst

Bijlage 6 Maatregelen en compensaties

zie document

Bijlage 7 Taal klinkt als muziek in de oren met taalliedje voor groep 1 en 2

zie kopie

Bijlage 8 Stappen voor dyslexie-onderzoek Bijlage 9 Klanken en gebaren (visueel ondersteund) 1 Ichthus-Yvon Vulperhorst


1. INLEIDING 1.1. Algemeen Dit protocol: lezen, leesproblemen en dyslexie is geschreven voor het intensief opsporen en begeleiden van kinderen met leesproblemen. Lezen is een belangrijke vaardigheid voor kinderen, om zich te kunnen ontwikkelen en later te kunnen functioneren in de maatschappij. Hoe wij alle kinderen willen begeleiden in het leren lezen, is te zien in ons Taal-verbeterplan van 2012. We vinden het essentieel om kinderen met lees- en spellingproblemen optimaal te kunnen begeleiden, zodat ze de functionaliteit van lezen en spellen ontdekken en kunnen gebruiken. In het Protocol Leesproblemen en Dyslexie 2011 wordt gesproken over een continuüm van zorg op het gebied van lezen, leesproblemen en dyslexie (Struiksma, 2005,) waarbij 4 zorgniveau’s genoemd worden. Zorgniveau 1: Goed lees-spellingonderwijs in klassenverband (75%). Zorgniveau 2: Extra zorg in de groepssituatie door de groepsleraar (zwakste 25%). Zorgniveau 3: Specifieke interventies ondersteund of uitgevoerd door of in samenwerking met de zorgspecialist in de school (zwakste 10%). Zorgniveau 4: Diagnostiek en behandeling in zorginstituut (zwakste 4%). We proberen kinderen door middel van goed lees-en spellingonderwijs (zorgniveau 1: 75% van de leerlingen) en convergente differentiatie (intensief lees-en spellingonderwijs, zorgniveau 2 en 3) zo lang mogelijk bij de groep te houden en mee te laten doen. Zie ons zorgplan met zorgprofiel. Voor de extra zorg en interventies, proberen wij vroegtijdig te signaleren. Naar aanleiding van de signalering wordt een interventieprogramma opgesteld om kinderen met leesproblemen te helpen en te begeleiden. Hoe de signalering plaatsvindt en onze mogelijke interventies zijn te lezen in dit protocol. 1.2. Definitie Ichthus hanteert de definitie van de Stichting Dyslexie Nederland (SDN, 2008): “ Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezenen/of spellen op woordniveau.” Kinderen met dyslexie hebben een ernstige lees- en/of spellingachterstand. De lees- en spellingproblemen zijn , volgens de SDN, een gevolg van 1. Moeite met inzicht in de alfabetische volgorde: koppelen van klanken en letters. 2. De automatisering: verloopt bij kinderen met dyslexie wat trager. Het wordt een doel om snelheid te hierin ontwikkelen, zonder dat het kind hier bewuste aandacht aan hoeft te geven. Kinderen met dyslexie hebben problemen met het vlot herkennen van de klankstructuur van woorden en het omzetten van schrift in een corresponderende 2 Ichthus-Yvon Vulperhorst


klankcode. Kinderen met dyslexie lezen en spellen veel langzamer en maken meer fouten dan hun leeftijdgenoten. Hoe complexer de spelling – en taaltaak wordt, hoe meer problemen er ontstaan. Tijdsdruk en spanning hebben ook invloed op het leesspellingproces. Bij kinderen met dyslexie is dit probleem hardnekkig. Extra planmatige en intensieve didactische maatregelen en remediëring leiden nauwelijks tot verbetering van leesen spellingvaardigheden bij deze kinderen, dit is bij ongeveer 4% van de kinderen het geval (gemiddeld 1 per klas).

1.3. Competenties leerkrachten Voor de competenties van leraren gaan wij uit van een blijvende professionele ontwikkeling op pedagogisch, didactisch en organisatorisch gebied. “Blijf groeien” is het motto. We gaan er hierbij vanuit, dat we nooit over de behoefte om te leren heen komen. De kwaliteitsaanpak is hierop gericht en de volgende aspecten zijn daarbij van belang: - Het verfijnen van huidige vaardigheden - Het uitproberen van nieuwe vaardigheden - Het oplossen van knelpunten - Het inzetten van de juiste middelen en materialen - Het overleg met het kind en de ouders Leraren gaan uit van de mogelijkheden van leerlingen en passen hun onderwijsaanbod hierop aan. Zij gaan ook uit van de sterke kanten van leerlingen en werken van hieruit aan interventies. Leraren zijn zich bewust van de interventies die er zijn en de mogelijkheden om daarin begeleid te worden. Leraren werken doelgericht op groepsniveau:  maken effectief gebruik van de methode  plannen voldoende leertijd in  weten om te gaan met verschillen tussen kinderen  bieden een stimulerende omgeving  werken in een doorgaande lijn

3 Ichthus-Yvon Vulperhorst


2. SIGNALERING 2.1. Intake Bij de aanmelding en tussentijdse instroom van leerlingen wordt expliciet gevraagd of er in de familie dyslexie voorkomt. Als deze vraag met ja wordt beantwoord, wordt gevraagd wie van de familieleden dyslexie heeft. Hiervan wordt een aantekening gemaakt op het intakeformulier. Het intakeformulier komt in het dossier van het kind. 2.2. De kleuterperiode Lees- en spellingproblemen hebben vaak hun oorzaak in zwakke fonologische vaardigheden en automatiseringsproblemen. In de kleuterperiode worden deze vaardigheden geobserveerd en gestimuleerd. 2.2.1. Fonologische vaardigheden: - observatie van het aanleren van versjes, hoe is de algemene uitspraak (kinderen die langdurig onduidelijk spreken, veel woorden verbasteren), en kunnen de kinderen langere opdrachten onthouden. - naar aanleiding van de resultaten van kinderen op specifieke taken, zoals woorddiscriminatie, woordobjectivatie, rijm, auditieve analyse en synthese,kan worden vastgesteld in hoeverre zij in staat zijn fonologische vaardigheden te ontwikkelen. Ook het omgaan met pictogrammen, het leren van vormen en letters,de klank-teken koppeling zijn belangrijke registratieonderdelen.

2.2.3. Automatiseringsvaardigheden: - Namen leren van kinderen, dagen van de week, aanleren van routines. - Vlot kunnen benoemen van kleuren en plaatjes, woordvinding.

2.3. Signaleringsmomenten Voor het signaleren van kinderen met leesproblemen en dyslexie volgt de school voor de grote lijn het protocol leesproblemen en dyslexie van het Expertise centrum Nederlands (2011). Enige afwijkende punten zijn: - Groepen 1 en 2  We gebruiken de gecomprimeerde Pravoo (oorspronkelijk van Luc Koning).(zie bijlage1) De dik zwart omrande vlakken geven een indicatie van een mogelijke dyslexie-risicokind.  Voor signalering wordt gebruik gemaakt van een overzichtelijke signaleringslijst Beginnende geletterdheid (zie bijlage 2), waarbij de stappen aangetekend worden, volgens het protocol. De afnamelijsten worden digitaal gebruikt via www.expertisecentrumnederlands.nl , zie werkdocumenten op de site.  Voor respectievelijk de kleurentoets en de lettertoets, zie de bijlagen 3 en 4.



- Groep 3 We volgen het protocol leesproblemen en dyslexie en de methode Veilig leren lezen (nieuwe versie) en alle signaleringsmomenten van de methode. We maken ook gebruik van de methode Zo leren kinderen Lezen en Spellen (handgebaren bij letters). Voor het lezen maken we gebruik van Cito DMT en AVI om te toetsen. Zie de matrix voor acties m.b.t het continuüm van zorg. - Groepen 4-8 We volgen het leesprotocol. Voor het lezen maken we gebruik van Cito DMT en AVI om te toetsen. Zie de matrix voor acties m.b.t het continuüm van zorg. 3. INTERVENTIES Interventies worden gedaan naar aanleiding van de signalering. Leerlingen worden zo lang mogelijk bij de groep gehouden volgens de convergente differentiatie. Zij krijgen extra ondersteuning en interventies. Daarbij worden zij vermeld in de Groepsplannen in de stergroep of het kind apart. Wanneer een leerling uitvalt en een eigen leerlijn krijgt, zal er een individueel persoonlijk plan geschreven worden, een OP of HP.(Voor HP: zie bijlage 5) De duur van de interventie is afhankelijk van de vooruitgang van het kind. In het GP kan tussentijdse evaluatie aangeven, dat de interventie verandert of stopt. Bij vermoeden van dyslexie wordt er gestart met het opbouwen van een dyslexiedossier, middels extra ondersteuning en activiteiten volgens de matrix..

4. DYSLEXIEDOSSIER Volgens de Gezondheidsraad kan dyslexie pas aan het eind van groep 3 formeel worden vastgesteld. Voor een dyslexiedossier zijn minimaal 3 meetmomenten nodig en een interventieperiode van 15-20 weken. Signaleren en begeleiden: Vastleggen in leerling-dossier: Meetmoment 1  Toetsgegevens LOVS Interventie/ HP 1  Uitvoering HP/GP 1 Meetmoment 2  Toetsgegevens LOVS + evaluatie HP1/GP 1 Interventie/ HP 2  Uitvoering HP/GP 2 Meetmoment 3  Toetsgegevens LOVS + evaluatie HP?GP 2 Op basis van het leerling-dossier stelt de school in samenwerking met de ouders een onderbouwde motivering op voor een vermoeden van (ernstige) dyslexie. Met de gegevens van het dyslexiedossier kunnen ouders een dyslexieonderzoek aanvragen.



5. DE BEGELEIDING VAN KINDEREN BIJ LEESPROBLEMEN EN DYSLEXIE De begeleiding van dyslectische kinderen moet gericht zijn op: 1. het zo snel mogelijk bereiken van een zo hoog mogelijk niveau van automatisering van de woordherkenning en schriftbeeldvorming (technisch lezen en spellen) 2. het kunnen omgaan met een laag niveau van deze automatisering 3. het voorkomen van intellectuele achterstand in verhouding tot het geheel van individuele mogelijkheden 4. het voorkomen of verminderen van emotionele en sociale gevolgen 5. het accepteren van onmogelijkheden en het zoeken naar mogelijkheden Ernstige lees- en spellingachterstanden kunnen worden voorkomen, dan wel worden teruggedrongen door lees- en spellingproblemen in een zo vroeg mogelijk stadium van het taal/leesonderwijs te onderkennen en te behandelen. Het is belangrijk om te weten dat er geen andere belemmeringen meespelen bij het onderzoek naar dyslexie. Is er een senso-motorisch probleem (het niet goed kunnen schrijven van letters en klanken kunnen problemen geven) , zijn de problemen met zien en horen uitgesloten? Ernstige spelling –en leesproblemen kunnen grote gevolgen hebben voor een leerling: 1. Een laag leestempo geeft problemen met Begrijpend Lezen. 2. Woordenschat kan achterblijven, minder vaardigheid geeft minder leesplezier, waardoor minder boeken worden gelezen. 3. Het hele cognitieve functioneren loopt vertraging op, ook bij de informatieverwerking. 4. Het kan ook sociaal-emotionele problemen geven, frustraties, gedragsproblemen of juist teruggetrokken gedrag, het gevoel van eigenwaarde komt soms in het gedrang. Om de leraar te helpen richten op wat mogelijk mee kan spelen bij ernstige dyslexie en het kind te helpen bij acceptatie, is bijlage 6 Maatregelen en compensaties aan dit protocol toegevoegd (met dank aan het Mozaïek in Zeewolde). Om overzichtelijk te kunnen werken met het dyslexieprotocol is gekozen voor een matrix met de stappen in de tijd voor elke groep. Zie de volgende bladzijden. Mogelijk belangrijke informatie kan worden verkregen via de volgende web-sites: www.expertisecentrumnederlands.nl www.balansdigitaal.nl www.masterplandyslexie.nl www.tbraams.nl www.steunpuntdyslexie.nl (ouders) www.dyslexie-ict.nl www.makkelijklezenplein.nl (boeken en series)



Wanneer Wat

Wie

Norm

Hoe (en waar)

Welk Materiaal + werkwijze (waar nodig ook de manier van aanbieden vermelden)

LVS

Signaleren/ analyseren

risico

Organisatie

Bij achterstand

IB-er op de hoogte stellen

IB’r en leerkracht overwegen welke actie genomen moet worden



Particuliere logopedie

Prentenboeken

Kleuters gr 1 Bij binnenkomst alert zijn op:  Dyslexie in familie  Hoorproblemen  Particuliere logopedie  Meertaligheid  Oogproblemen

Leraar Intake/ vragenformulier) oudergesprek

Pravoo-overzichtsblad Hele jaar, dagelijks

Let op Zwart-omrande vlakken

Eventueel vroegtijdige Logopedische screening 4-jarigen n.a.v. de door ouders ingevulde checklist



Nadere observatie TAK-toets

Preventie & Vroeg hulp (jeugdarts)

Logopediste

Verwijzen bespreking met IB

Extra ondersteuning v/d leerkracht

Ontwikkelingsmateriaal Meer voorlezen in kleine kring

RT in de groep Uitspraak verbeteren (spreektempo vertragen, voorzeggen) Januari CITO Taal: M1 leerlingen 2 a 3 mnd op school

Mei/Juni CITO Taal: E1 leerlingen 2 a 3 mnd op school

Leraar

D en E GP bespreking met IB

Leraar

D en E GP bespreking met IB

Ouders en kindgesprek Extra ondersteuning v/d leerkracht, Sterkinderen in GP/ handtekening Evaluatie

Ouders en kindgesprek door leraar Extra ondersteuning v/d leerkracht,

Ontwikkelingmateriaal Strategieën oefenen Leerlijn Onderbouwd Intensief volgen/herhalen Inzet van muziek, zingend leren bij het leren van woorden en letters, het taalliedje. Zie bijlage 7

Ontwikkelingmateriaal Strategieën oefenen Begrippen Evaluaties



Sterkinderen in GP Evaluatie Juli overdracht naar volgende leerkracht

beschrijven in GP

Groep-in-Beeld (GIB) goed ingevuld als overdrachtdocument. Warme overdracht.



Wanneer Wat

Wie

Norm

Hoe (en waar)


Kleuters gr 2 Logopedische screening 5-jarigen

Signaleren/ analyseren Logopediste

risico

Verwijzen

IB-er op de hoogte stellen

Organisatie Particuliere logopedie Extra ondersteuning v/d leerkracht Groepsplan: Sterkind/ handtekening ouders en kindgesprek

Oktober TAK-toets bij de D en E leerlingen

IB/ leraar

Overleg IB

Ouders kind

Bij achterstand Prentenboeken Ontwikkelingsmateriaal (o.a. auditief zintuiglijk ontwikkelingsmateriaal) Meer voorlezen Uitspraak verbeteren (spreektempo vertragen, voorzeggen) Ontwikkelingsmateriaal Leerlijn Onderbouwd Intensief volgen/herhalen Woordsorteerspel Magneetletters Stempelletters Raad je woord Comp. programma “Bas” Dubbelwoord En ander materiaal Evaluaties beschrijven in GP

Pravoo-overzichtsblad Hele jaar dagelijks

Let op Zwart-omrande vlakken Signaleringslijst ontwikk tussdoelen beginnende geletterdheid

Januari CITO Taal.: M2

Februari Eigen samengestelde Signaleringslijst voor risicokinderen: Signalering ontwikkeling tussendoelen beginnende geletterdheid.(uitgaande

Kan: Ondersteuning -overleg Orthopedagoog GGD SMW

GP of HP en evaluatie ouders en kind gesprek handtekening

Uitbreiding En vervolg zie boven

Leraar

D en E GP bespreking IB

GP of HP En evaluatie

Idem

Leraar

Actie bij: Auditieve uitval: - beginklank niet herkennen

GP of HP en evaluatie ouders en kind gesprek (leraar) handtekening

Boekje: ”Kijk mijn letter” Hebbes Gebaren en plaatjes



van Smits/ protocol dyslexieExpertise Centrum Nederlands)

- niet kunnen rijmen

van groep 3 Materiaal om fonemisch en fonetisch bewustzijn te stimuleren: - Klanksorteerspel - Letterspelletjes - ABC-muuroef. (zie ook het Protocol Dyslexie boek en CDRom gr. 1 t/m 4 in Orthotheek)

Niet tot schrijven komen Geen notie hebben van letters, woorden en tekst Overleg IB

Evaluaties beschrijven in GP of HP Maart TAK-toets voor D en E leerlingen Cito januari

IB/leraar

D en E Overleg IB

Zorgteam school Ondersteuningsoverleg. z.n. Logopediste inschakelen

April/Mei Schoolrijpheidstoets risico l.l. volgens protocol/signaleringslijst en Teije de Vos.

IB

Actie bij: Auditieve uitval: - beginklank niet herkennen - niet kunnen rijmen Niet tot schrijven komen

Individuele begeleiding

Ontwikkelingsmateriaal zie hierboven

Keus voor doublure GP of HP en evaluatie ouders en kind gesprek (leraar en IB) handtekening

Geen notie hebben van letters, woorden en tekst

Evaluaties beschrijven in GP of HP

Zorgoverleg leraar/IB Mei CITO Taal: E2

Juni/Juli Signaleringslijst “Tussendoelen Beginnende Geletterdheid” (Smits) updaten voor risicoleerlingen die naar groep 3 gaan) - overdracht naar volgende leerkracht, zodat de leeshulp in het nieuwe schooljaar direct opgestart kan worden

Leraar

D en E niveau GP bespreking met IB

Ontwikkelingsmateriaal zie hierboven

Leraar

Groep-in-Beeld goed ingevuld als overdrachtdocument. Warme overdracht, leraren en IB.

GP of HP en evaluatie ouders en kind gesprek (leraar) handtekening




Wanneer Wat

Wie

Norm

Hoe (en waar)


Signaleren/ risico Organisatie Bij achterstand analyseren Bij de start van groep 3 houdt de leerkracht rekening met de verschillende ontwikkelingsniveaus van de leerlingen.

Groep 3

Bij start van schooljaar Beginsituatie vaststellen van alle leerlingen op basis van laatste LVS-gegevens, groepsoverdracht  Groep-in-Beeld Startsignalering VLL: Lettertoets Woordentoets Zie toetssite VLL.

Klikklakboekjes Zie Groepsplan. Voor extra ondersteuning

Leraar

Normering, zie toetssite

Eventueel met inzet van ouderhulp Gesprek door leraar ouders/ kind handtekening

Voor + leerlingen, zie zon-materiaal. Gebaren en plaatjes Hakstroken uit ZLKLS

Materiaal Uit Connect:  Klanken en Letters  Woordherkenning Spelmateriaal VLL Zie voor meer ideeën Het boek Protocol leesproblemen en dyslexie groep 3, Blz 105-136 voor aanpak lees-en spellingproblemen Evaluaties beschrijven in GP



Okt./November Hoofdmeting 1 Herfstsignalering  Fonemendictee  Lettertoets  Synthese-woorden  Veilig en Vlot kern 3  Wisselwoorden  Zinnen lezen Aanvulling: Tekstleesvaardigheid, zie www.expertisenederlands.nl

Leraar

Idem

IB: Bij risico: Fonologisch bewustzijn: Audant: Audisynt:

Audant: min 50%goed Audisynt: Min 80% goed

Leraar/IB

Zie toetssite VLL Onder kern 3.

GP/sterkind Extra hulp in de groep aan de instructietafel, (indien mogelijk met stagiaire en/of onderwijs assistent buiten de groep) Gesprek door leraar ouders/ kind handtekening RT tijdens stilleesbeleid Huiswerk met duidelijke instructie naar ouders

Januari Hoofdmeting 2 Alle letters zijn aangeboden CITO: Spelling M3 Woordenschat M3 AVI DMT

Leraar

D en E

Foutenanalyse LOVS spelling

Overleg IB/ Breedteoverleg

Bij risico: Letters: Fonemendictee cito Spelling : PI-dictee

Extra hulp in de groep door bijv uitvoeren van Connect lezen 3x per week bij stilleesbeleid

Kilometers maken Huiswerk: -flitsletters, oefenbladen Auditieve oefeningen: analyse/synthese met hakstroken om klankpositie te bepalen Zie verder adviezen toetssite En zie boven


Hakstroken Letterdoos Letters zeggen, letters schrijven WAS-lijsten (Veilig en Vlot)

GP of HP en evaluatie gesprek door leraar ouders/ kind handtekening

Nieuwe GIB en GP

Huiswerk Febr./Maart Wintersignalering Tussenmeting  Fonemendictee  Lettertoets  Leestekst  Veilig en vlot kern 6

Idem

Leraar

Zie toetssite Overleg IB

GP: Extra hulp in de groep aan de instructietafel, (indien mogelijk met stagiaire en/of onderwijs assistent/ collega leraar of RT-er buiten/binnen de groep)

Aansprekende boekjes en/of teksten: -Leesleeuw -Leeslijn -Alle kinderen leren lezen -Sterboekjes -VLL-boekjes - Methode “Veilig in Stapjes” - WAS-lijsten (Veilig en Vlot)

RT tijdens stilleesbeleid Duolezen of tutorlezen,

Evaluaties beschrijven in GP of



maak gebruik van goede lezers uit andere groepen

HP

GP of HP en evaluatie gesprek door leraar ouders/ kind handtekening Huiswerk Mei/Juni Hoofdmeting 3 CITO: Spelling E3 Begrijpend Lezen Woordenschat AVI DMT

Leraar

D en E

Zie boven

Zie boven RT methodiek “Zingend Lezen” uit Leessleutel


Nieuwe GIB en GP of HP

Juni/ Kern 11 Eindsignalering: Begrijpend lezen Spellingtoets Veilig en vlot kern 11

Juli - overdracht naar volgende leerkracht, zodat de leeshulp in het nieuwe schooljaar direct opgestart kan worden

Leraar

Overleg IB/leraar Breedteoverleg


Zie toetssite

Zie boven

Groep-in-Beeld goed ingevuld als overdrachtdocument. Warme overdracht.


Zie boven

Evaluaties beschrijven in GP Of HP

bij ernstige stagnatie met IB



Wanneer Wat

Wie

Norm

Hoe (en waar)


Groep 4 Bij start schooljaar: Beginsituatie vaststellen van alle leerlingen op basis van laatste LVS-gegevens En Groep-in-Beeld

Signaleren/ analyseren Leraar Scores Cito Spelling Begrijpend Lezen Scores DMT Scores AVI

risico

D en E niveau

AVI < E3

Organisatie

Bij achterstand

GP/ sterkind Extra hulp in de groep, aan de aan instructietafel, (indien mogelijk met stagiaire en/of onderwijs assistent, collega leraar of RT-er buiten/binnen de groep)

ZLKLS

Extra hulp in de groep door bijv uitvoeren van Connect lezen 3x per week bij stilleesbeleid

Connect: Vloeiend Lezen.

Duolezen of tutorlezen, maak gebruik van goede lezers uit andere groepen

Materialen aansprekende boekjes en/ of teksten. BV. -Leesleeuw -Leeslijn -Alle kinderen leren lezen -Sterboekjes - Klipperserie -VLL-boekjes -VLL- spelletjes

-WAS-lijsten Methodiek -De teksten worden met de kinderen gelezen. moeilijke woorden oefenen en markeren. -De tekst als huiswerk mee Een week lang, elke dag 10 min. Oefenen. -Een week later wordt de tekst opnieuw gelezen.

Gesprek door leraar ouders/ kind handtekening

Huiswerk

Voorlezen van taalopdrachten aan de instructietafel.




Okt./November Meetmoment 1/ Tussenmeting 1: DMT AVI Voor zwakke lezers

Idem Leraar

D en E niveau. AVI: < E3

Zie boven

Voorlezen van taalopdrachten /toetsen voor cognitief zwakke of onzelfstandige leerlingen (aan de instructietafel)

Voorinstructie Begrijpend lezen (aan de instructietafel) GP of HP en evaluatie gesprek door leraar ouders/ kind handtekening

Januari/Februari Meetmoment 2/ Hoofdmeting 1: CITO: Spelling M4 Begrijpend Lezen

Zie boven Leraar D en E D en E D en E

AVI (evaluatie zwakke lezers) DMT

AVI: < M4

Overleg IB/leraar Breedte overleg Nieuwe GIB en GP

GP of HP Evaluatie en vooruitblik gesprek ouders/ kind handtekening Vormen van Lezen: Tutorlezen Duolezen Ralfilezen Connect lezen

Huiswerk T.L

Voorlezen van taalopdrachten en taaltoetsen (allerzwakste lezers aan de instructietafel) Huiswerk spellen


Zie boven - WAS-lijsten Methodiek: - Tekst met de kinderen lezen. moeilijke woorden oefenen en markeren. -De tekst als huiswerk meegeven. - Een week lang, elke dag 10 min. Oefenen. -Een week later wordt de tekst opnieuw gelezen. òf Tutorlezen Tekst met de kinderen lezen. Leest het kind fout voor: de tekst markeren. Verhaal uit: wisselen van tekstblad en leest het kind de tekst opnieuw. Een week lang, elke dag 10 min. Oefenen van de tekst of stimuleren om boekjes te lezen. Materialen van Taal in Beeld (+ herhaling uit Taalactief)

2x p.w. RT Uit Taal in Beeld:



Maart Meetmoment 3/ tussenmeting 2: DMT AVI

Assistent: kan bij goede lezers  DMT  AVI

Voorinstructie Technisch lezen (instructietafel) Begrijpend lezen (instructietafel)

-spellingkaarten & uitlegkaarten herhalen

- n.a.v. CITO voorinstructie voor lezers die teksten slecht begrijpen.


DMT: D en E

Zie boven GP of HP

Zie boven

AVI: < M4

Evaluatie en vooruitblik Gesprek door leraar ouders/ kind handtekening

Leraar: (bij zwakke lezer: AVI < M4)  DMT  AVI

Niveaulezen

Aanvulling uit: Map: Zelfstandig Spellen

Zie voor meer ideeën Het boek Protocol leesproblemen en dyslexie groep 5-8, Blz 119-152 voor aanpak lees-en spellingproblemen

Niveaulezen voor de kinderen < AVI 5

Evaluaties beschrijven in GP Of HP Mei/Juni Meetmoment 4/ hoofdmeting 2: CITO: Spelling E4 Begrijpend Lezen DMT AVI bij zwakke lezers

Zie boven Leraar  LVS-toetsen

D en E



AVI: < E4

DMT/AVI ( zwakke lezers)

Nieuwe GIB en aangepast GP

Zie boven


Overleg IB/leraar Juli:

- overdracht naar volgende leerkracht, zodat de leeshulp in het nieuwe schooljaar direct opgestart kan worden

Breedteoverleg

Nieuwe GIB goed ingevuld als overdrachtdocument. Warme overdracht, Leraren en IB.




Wanneer Wat

Wie

Hoe (en waar)


Groep 5 Bij de start schooljaar Beginsituatie vaststellen van alle leerlingen op basis van laatste LVS-gegevens

Norm

risico

Organisatie GP:

Leraar: Scores Cito DMT AVI

D en E AVI: < E4

Analyse dictees, eventueel PI-dictee

Overleg IB/leraar

Extra hulp in de groep, aan de aan instructietafel, (indien mogelijk met stagiaire en/of onderwijs assistent buiten de groep)

Welk Materiaal + werkwijze (waar nodig ook de manier van aanbieden vermelden) Bij achterstand Materialen technisch lezen: - Zuid-Vallei -Map speciale leesbegeleiding -Kinderliteratuur -Informatie Junior - WAS-lijsten - leesteksten Timboektoe

Vormen van lezen: Duolezen Tutorlezen Ralfilezen Connect lezen Diagn.gesprek spelling: Persoonlijk stappenplan Opstellen HP GP of HP en evaluatie gesprek ouders/ kind handtekening

Huiswerk RT , tijdens stilleesbeleid.

Oktober/november Meetmoment 1/ Tussenmeting 1: DMT en AVI Januari Meetmoment 2/ Hoofdmeting 1 Meetmoment 2: CITO: spelling M5

DMT AVI

Materialen spelling: -Woordkaarten TA -Zuid-Vallei -Spelling i.d. Lift -Zelfstandig Spellen -

Spellingstraten Persoonlijk Spellingboekje

Zie voor meer ideeën Het boek Protocol leesproblemen en dyslexie groep 5-8, Blz 119-152 voor aanpak lees-en spellingproblemen.

Zie boven

Evaluaties beschrijven in GP Of HP Zie boven

Zie boven

Zie boven

D en E

Leraar D en E



CITO: begrijp. Lezen M5 DMT AVI Nieuwe GIB en GP

Maart Meetmoment 3/ Tussenmeting 2: DMT AVI Juni Meetmoment 4/ Hoofdmeting 2: CITO: spelling E5 DMT AVI (zwakke lezers )

Zie boven

Zie boven

Zie boven

Zie boven

DMT AVI D en E AVI < E5

Leraar:  LVS-toetsen

D en E



AVI < E5

DMT/AVI (bij zwakke lezers)

Nieuwe GIB en aangepast GP Juli: - overdracht naar volgende leerkracht, zodat de leeshulp in het nieuwe schooljaar direct opgestart kan worden

AVI < M5 Overleg IB/leraar Breedteoverleg


Groep-in-Beeld goed ingevuld als overdrachtdocument. Warme overdracht, leraren en IB.



Wanneer Wat

Wie

Norm

Hoe (en waar: in de klas, buiten de klas)



Signaleren/ analyseren Leraar: Scores Cito Scores DMT Scores AVI Analyse dictees Eventueel PI-dictee

risico

D en E

AVI< E5


Organisatie

Bij achterstand

GP Extra hulp in de groep, aan de aan instructietafel, (indien mogelijk met stagiaire en/of onderwijs assistent buiten de groep)

Materialen technisch lezen: - Zuid-Vallei -Map speciale leesbegeleiding -Kinderliteratuur - -Informatie Junior - WAS-lijsten -Teksten Timboektoe

Vormen van lezen: Duolezen Tutorlezen Ralfilezen Diagn.gesprek spelling: Persoonlijk stappenplan Opstellen HP GP of HP en evaluatie gesprek door leraar ouders/ kind handtekening

Materialen spelling: -Woordkaarten TA -Zuid-Vallei -Zelfstandig Spellen


Huiswerk RT , tijdens stilleesbeleid Oktober/November Meetmoment 1/ Tussenmeting 1: DMT en AVI Zwakke lezers Januari Meetmoment 2/ Hoofdmeting 1: CITO: spelling M6 CITO: begrijp. Lezen M6

Leraar

D en E AVI <E5


Zie boven

Zie boven

Zie boven

Zie boven

Overleg IB/leraar

Leraar

D en E AVI < M6 Overleg IB/leraar



DMT AVI Maart Meetmoment 3/ Tussenmeting 2: Zwakke lezers DMT AVI Juni Meetmoment 4: CITO: spelling E6

D en E AVI < M6

Juli: - overdracht naar volgende leerkracht, zodat de leeshulp in het nieuwe schooljaar direct opgestart kan worden

Zie boven

Zie boven

Zie boven

Overleg IB/leraar Leraar:  LVS-toetsen D en E 

DMT

Zie boven

DMT/AVI (zwakke lezers) Nieuwe GIB en aangepast GP

Groep-in-Beeld goed ingevuld als overdrachtdocument. Warme overdracht. Leraren en IB.

AVI < E6 Overleg IB/leraar Breedteoverleg



Wanneer Wat

Wie

Norm

Hoe (en waar: in de klas, buiten de klas)



Signaleren/ analyseren Leraar : Scores Cito Scores DMT Scores AVI analyse dictees LVS PI-dictee

risico

D en E AVI< E6 Overleg leraar/ IB

Organisatie

Bij achterstand

GP Extra hulp in de groep, aan de aan instructietafel, (indien mogelijk met stagiaire en/of onderwijs assistent in of buiten de groep)

Materialen technisch lezen: - Zuid-Vallei -Map speciale leesbegeleiding -Kinderliteratuur - WAS-lijsten - Teksten Timboektoe

Vormen van lezen: Duolezen Tutorlezen Ralfilezen Diagn.gesprek spelling: Persoonlijk stappenplan Opstellen HP GP of HP en evaluatie gesprek door leraar ouders/ kind handtekening Huiswerk RT

Oktober/november Meetmoment 1/ Tussenmeting 1: DMT AVI

Januari Meetmoment 2 Hoofdmeting 1: CITO Spelling M 7 Begrijp. Lezen M7

Leraar

Materialen spelling: -Woordkaarten TA -Zuid-Vallei -Spelling i.d. Lift -Zelfstandig Spellen


Zie boven

Evaluaties beschrijven in GP Of HP Zie boven

Zie boven

Zie boven

D en E AVI < E6 Overleg leraar/ IB

D en E Leraar

Nieuwe GIB en GP

AVI < M7 Overleg IB/leraar Breedte-



DMT AVI Maart Meetmoment 3/ Tussenmeting 2: DMT AVI Juni Meetmoment 4/ Hoofdmeting 2: CITO spelling E7 ww spelling gr. 7 DMT AVI

overleg Zie boven

Zie boven

Zie boven

Zie boven

Leraar D en E AVI < M7 Leraar:  LVS-toetsen 

DMT/AVI (bij zwakke lezers)

D en E

Nieuwe GIB en aangepast GP

AVI < E7 Overleg IB/leraar

- overdracht naar volgende leerkracht, zodat de leeshulp in het nieuwe schooljaar direct opgestart kan worden

Groep-in-Beeld goed ingevuld als overdrachtdocument. Warme overdracht. Leraren en IB.

Breedteoverleg



Wanneer Wat

Wie

Norm

Hoe (en waar)




risico D en E

Leraar : Scores Cito

AVI< E7

DMT AVI analyse dictees eventueel PI-dictee

Overleg IB/leraar

Organisatie

Bij achterstand

GP Extra hulp in de groep, aan de aan instructietafel, (indien mogelijk met stagiaire en/of onderwijs assistent buiten de groep)

Materialen technisch lezen: - Zuid-Vallei -Map speciale leesbegeleiding -Kinderliteratuur - WAS-lijsten - Teksten Timboektoe

Vormen van lezen: Duolezen Tutorlezen Ralfilezen Diagn.gesprek spelling: Persoonlijk stappenplan Opstellen HP GP of HP en evaluatie gesprek ouders/ kind handtekening

Materialen spelling: -Zuid-Vallei -Zelfstandig Spellen


Huiswerk RT Pre-teaching Meer tijd Minder werk Oktober/november Meetmoment 1: DMT en AVI Zwakke lezers

Januari Meetmoment 2: CITO Spelling M8 begrijp. Lezen M8

Leraar

Zie boven

Zie boven

Zie boven

Zie boven

D en E AVI < E7 Overleg IB/leraar

Leraar D en E AVI < Plus



DMT AVI April Meetmoment 3: DMT AVI Voor lezers die AVI

Overleg IB/leraar

Leraar

Overdracht V.O.


Inhoud. 1. Inleiding Algemeen 1.2. Definitie 1.3. Competenties leerkrachten

Recommend Documents