Infoavond ondernemerschap
Partners
2
Openingswoord
Gert Van de moortel Provinciaal secretaris Boerenbond Antwerpen 3
Inzicht in het ondernemingsplan geeft uitzicht Christel Covens
Inleiding
Inleiding Omgaan met verandering
Ondernemingsklimaat
Productiefactoren Grond Arbeid Kapitaal
Succes Land- en tuinbouwbedrijven Volatiliteit Marktprijzen Grondstoffen
Markten
MAP 5 IHD GLB Quotum VLIF
Gezin Gezondheid Vaardigheden
Bedrijfsleiders
Hoe meet je succes?
Visie ontwikkelen en doel formuleren
Voor jezelf
Voor het bedrijf
* Gezin
* Meer inkomen
* Gezondheid
* Meer rendement
* Gelukkig zijn
* Groei (doel of middel?)
Meten van je succes
Hoe meet je het succes van een bedrijf? Financiële ratioanalyse
Bedrijfseconomisch
1.Liquiditeit
3.Rendabiliteit
2.Solvabiliteit
3.Rendabiliteit
Analytisch per kg per ha
Financiële ratio analyse 1. Liquiditeitsratio’s Geeft de maatstaf of men TIJDIG kan voldoen aan de (korte termijn) financiële verplichtingen
Verhouding vlottend actief
Vorderingen <1 jaar + Overlopende rekeningen + Geldbeleggingen + Liquide middelen
tov.
vreemd vermogen KT
Schulden <1 jaar + Overlopende rekeningen
Belang Liquiditeit
Meer prijsfluctuaties of volatiliteit van opbrengsten en kosten –
Wegens mondialisering
–
Wegens klimaatwijzigingen en rampen in bepaalde werelddelen
–
Wegens beperking marktondersteuning (GLB) : interventieprijzen spelen steeds kleinere rol
–
Voorbeeld melk • Zeer stabiel voor 2007 • topjaar 2007/2008 en dieptepunt 2008/2009 • topjaar 2013/20014 en dieptepunt 2014/2015
10
Wie ondervindt volatiliteit in de keten ? LAAG RISICO
INPUT PRIJSRISICO
INPUT + OUTPUT PRIJS-RISICO
Distributiesector
Verwerkende industrie
Landbouwsector
Verkoopprijzen Kostprijsfactoren
11
Belang Liquiditeit Meer volatiliteit heeft vooral effect op liquiditeit –
Liquiditeit = (vereenvoudigd) er moet voldoende geld op de bank staan of op KT vrijgemaakt kunnen worden om de vervaldagen te betalen
–
Tijdelijk slechte opbrengstprijs (bvb EHEC) geeft cash problemen bij aflossingen
–
Gevolgen • Zwakke onderhandelingspositie bij bank en leveranciers : – dure kaskredieten; – intresten op achterstallige betalingen bij voederfabriek • Moeilijk om ‘anti cyclisch’ te investeren – bvb aardappelteelt uitbreiden na rotslecht jaar • Noodzakelijke investeringen moeten uitgesteld worden
• Kosten en opbrengsten van cash reserves zijn asymmetrisch – Bij cash tekort : duur kaskrediet => vast voorschot – Bij cash overschot : intrest op spaarboekje 12
Belang Liquiditeit
Hoe kan men volatiliteit opvangen? –
Voldoende cash aanhouden : duur want geen/weinig opbrengst
–
Planmatige spreiding van investeringen:
•
maak een overzicht van aflossingen => simpel maar zeer verhelderend
–
Houd in uw bedrijfsplan een buffer van 10 % op uw TBC aan
–
Norm van buffer:
–
•
jaarlast van 1 jaar
•
Variabele kost van 1 productiecyclus bvb 100 euro per vleesvarken
Prijzen stabiliseren •
Contracten (varkens, aardappelen, groenten, …..
•
Nieuw: margecontracten ?
13
Financiële ratio analyse 2. Solvabiliteitsratio Geeft de maatstaf of men voldoende buffer heeft om te voldoen aan de (lange termijn) financiële verplichtingen Verhouding eigen vermogen
Kapitaal + Herwaarderingsmeerwaarden + Reserves + Overgedragen resultaat
tov.
totaal balans
Vaste activa + Vlottende activa
Ratio analyse 3. Rendabiliteit als ratio Geeft de maatstaf over de winstgevendheid van het bedrijf Rendabiliteit wordt onder veel verschillende begrippen uitgedrukt Saldo, arbeidsinkomen, cash flow, .. En de verschillende ratio’s Bedrijfseconomische spiegel essentieel Hoe opbrengsten verhogen?
Hoe kosten verlagen? Financieel plan geeft prognose over rendabiliteit
Verband liquiditeit en rentabiliteit
16 / 46
Grote verschillen in kostprijs en rendement
• Rendementsverschillen –
Inkomen enorm verschillend tussen bedrijven • Verschillen tussen bedrijven in een sector zijn groter dan – verschillen tussen sectoren – verschillen tussen de jaren • Beter een goed resultaat in een slechte sector dan een slecht resultaat in een goede sector:
–
Verschillen gigantisch groot tussen Q1 en Q4
• Melkveebedrijven:
saldoverschil 930 euro per koe
• Zoogkoeienbedrijven:
saldoverschil 750 euro per koe
• Zeugenbedrijven:
saldoverschil 245 euro per dier
• Vleesvarkens:
saldoverschil 19 euro per dier
• Wintertarwe:
saldoverschil 727 euro per ha 17
Besluiten
Rendementsverschillen Grootste verschillen te verklaren door de exploitant –
Ben ik technisch onderlegd? • Doe ik de dingen goed? – Technische onderlegdheid, ordelijk, proper, kwaliteit
–
Ben ik een bekwaam manager ? • Doe ik de dingen op het juiste moment ? – Organisatie, administratie, personeel aansturen…
–
Ben ik een goed ondernemer ? • Doe ik de juiste dingen ? – Juiste keuzes maken in investeringen
Wat kunnen we samen doen ?
1. BE analyse (Q1….Q4) en kwalitatieve (SWOT) analyse *Wat zijn de sterke/zwakke punten *Welke beperkende factoren *Wat zijn de opportuniteiten 2. Visie ontwikkelen en doel bepalen *strategische keuzes maken
3. Keuzemogelijkheden doorrekenen in ondernemingsplan SBB
1.BE analyse van uw bedrijf
Q1
Q2
Q3
Q4
gemiddeld
Aantal zeugen
266
274
300
275
279
Aantal varkens
1862
2232
2147
2087
2081
Geleverde varkens
4265
5385
5074
4884
4903
Saldo per zeug
220
263
343
364
300
Ai per zeug
65
72
127
163
107
Saldo VV
9,18
15,9
21,04
28,03
18,85
Ai per VV
- 0,66
4,63
9,60
15,46
7,45
1.BE analyse van uw bedrijf
Resultaatverschillen 1. Gespecialiseerde melkveebedrijven van 2008 – 2013 2. Indeling Q1-Q4 op basis van saldo per koe Q1
Q2
Q3
Q4
Saldo per koe
995
1364
1591
1925
Ai per koe
158
497
747
1062
Ai per 100 liter
4,38
7,82
10,17
13,04
AI /gewerkte uur
5,8
11,62
14,79
19,21
Ai per ha RV
249
892
1335
1795
Saldo bedrijf
99.049
142.306
166.992
183.145
Cash Flow
76.570
116.007
141.542
157.944
Gezinsinkomen
18.177
41.477
63.142
78.152
2.Doel bepalen
1. Wat zijn beperkende factoren om uw doel te bereiken? –
Grond, arbeid, kapitaal en productierechten
–
Bedrijfslocatie en kavelstructuur
–
Vaardigheden van bedrijfsleiders
–
Individueel zeer verschillend
2. Met welke maatregel boeken we bedrijfsmatig het meeste succes ? –
Wat is succes ?
–
Extra financieel resultaat
2.Strategische keuzes maken
Bijvoorbeeld : We onderzoeken 4 scenario’s op hun ‘succes’ Varkenshouderij Scenario 1: Verbetering productiegetal
Scenario 2: Verbetering voederconversie Scenario 3: Verbetering saldo Scenario 4: Investering in uitbreiding Melkveehouderij Scenario 1: Stijging saldo per koe (gemiddeld Q4) Scenario 2: Stijging melkproductie per koe (+ 1.000 liter/koe) Scenario 3: Lege stalplaatsen benutten (+10 koeien) Scenario 4: Investering van 80 160 koeien
2.Strategische keuzes maken
Confrontatie tussen beperkende factoren en doel
Grond
Kapitaal
Arbeid
Vaardigheden
Saldo per koe
0
0
0
++
Meer melk per koe
(-)
0
0
+
Meer koeien in stal
+
+
+
0
+160 koeien
++
++
++
+++
Wat is voor uw bedrijf de meest succesvolle strategische keuze
3.Ondernemingsplan SBB
Doel van een ondernemingsplan SBB • Formuleren en becijferen van je toekomstvisie bvb overname + uitbreiding • Becijferen van –
investeringsbehoefte, termijnen, …
–
aflossingsplannen met en zonder VLIF
–
toekomstige opbrengsten en kosten
–
behoefte aan arbeid, ruwvoeder, NERD, mestafzet…
• Prognose van de toekomstige resultaten –
Heb ik genoeg financiële buffer en bedrijfskapitaal?
–
Kan ik de bank tijdig terugbetalen? ( terugbetaalcapaciteit)
Geeft inzichten die moeten leiden tot bijsturingen KRATOS bekostigt ondernemingsplan SBB
3.Ondernemingsplan SBB
Nadelen van een ondernemingsplan • Men rekent zich (onbewust) rijk – bvb men overschat technische prestaties, marktprijzen
• Kan toekomst niet voorspellen • Analyseert maar verbetert rendement niet • Doet geen uitspraak over toekomstige managementcapaciteiten – Bvb een forse uitbreiding veronderstelt andere arbeidsorganisatie, extern personeel, … – Mentale druk wijzigt
3. Resultaat na ondernemingsplan SBB Opslorping saldo bij investering
3. Resultaat na ondernemingsplan SBB
Samenvatting resultaatverbeteringen Scenario
Q1
Gemiddeld
Q4
1. Hoger saldo per koe
+ 36.000 €
x2
2. Meer melk per koe
+ 15.000 €
3. Opvullen 10 stalplaatsen
+ 3.700 €
+ 8.200 €
+ 12.700 €
4. Nieuwbouw voor 160 koeien
-80.000 €
S.Q.
+ 75.000 €
3. Resultaat na ondernemingsplan SBB Gemiddeld resultaat voor 160 koeien
Kapitaalpremie VLIF op Kapitaalpremie VLIF op stal stal (5 schijven) Buffer door uitstel kap.afl. Buffer door uitstel kap.afl.
Minimum Minimum
Stress test Effect 10% melkprijsdaling
Minimum Minimum
3. Resultaat na ondernemingsplan SBB
Besluiten • Werk eerst aan betere bedrijfseconomische resultaten – BE resultaten zijn het fundament voor gezonde financiële resultaten • Uitbreiden – Bijna steeds rendabel binnen huidige structuur (stal, arbeid en Ha) – Indien tekort aan productiefactoren (stal, arbeid en ha): • Enkel rendabel voor Q3 en Q4 bedrijven I • Risicobeheer – Ondernemingsplan om financiële toekomst te begroten : – Leg voldoende buffer aan om tijdelijk liquiditeitsproblemen te vermijden bvb als productprijs 10% daalt
Strategie bij overname en gewenste groei Besluiten Land- of tuinbouwer zijn is een veeleisend vak Reken je niet rijk Spiegel jezelf en niet je buurman aan je eigen cijfers Ontwikkel een visie en stel doelstellingen op Maak een ondernemingsplan SBB met KRATOS subsidies
Kortweg AGRO: digitale nieuwsbrief
Meer info: www.sbb.be
SBB-kantoren
Ondernemersscans
36
37
ONDERNEMERSSCAN IN CIJFERS
38
56
30% Totaal scans: 189 39
56
46
24%
30%
Totaal scans: 189 40
45 56
46
24%
24%
30%
Totaal scans: 189 41
45 56
46
25
13 %
24%
24%
30%
Totaal scans: 189 42
45 56
46
25
17 9 %
13 %
24%
24%
30%
Totaal scans: 189 43
44
53
46
23
28%
24%
12% 45
90%
10% 46
ONDERNEMERSSCAN IN THEMA’S
47
Welke thema’s keren regelmatig terug? 1. Visie en strategie 2. Financieel management 3. Investeringen
4. Overname 5. Competenties voor de toekomst
48
HOE WERD DE SCAN GEËVALUEERD?
49
“
Het is interessant om te spreken
met mensen die het bedrijf bekijken vanuit allerlei invalshoeken
” “
,
Jullie stellen vragen waar ik nog nooit heb bij stilgestaan
“
Het gesprek wordt echt afgestemd op
”
mijn bedrijf en mezelf
” 50
“
Het is goed om jezelf in vraag te
stellen om vooruit te geraken
”
,
“
Een warme en zakelijke verdieping in je bedrijf door deskundigen ,
die weten waarover het gaat
“
Het bezoek heeft me aan het denken
gezet over mijn bedrijf
”
” 51
“
JE KAN JE NOG hebben. Toen ik nadacht over deSTEEDS AANMELDEN , Ik had dit gesprek eerder willen
toekomst van mijn bedrijf
”
“
Het gesprek wordt echt afgestemd op mijn bedrijf en mezelf
“
Het is goed om jezelf in vraag te
”
stellen om vooruit te geraken
” 52
Aanmelden: Contact & Afspraak
•
[email protected] • www.uitzichtdoorinzicht.be
Scan
Advies 53
Marc Buelens Managementkenner
54
BEWUST ONDERNEMEN, EEN SAMENSPEL VAN ZES KRACHTEN PROF. DR. MARC BUELENS
BEWUST ONDERNEMEN (NAAR F. SCOTT FITZGERALD)
Beschikken over het vermogen om tegelijkertijd twee tegenovergestelde ideeën te koesteren en daarbij niet gek worden
57
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
UITGANGSPUNTEN 1. Wees succesvol
anders
2. Geen enkele kracht op
zich leidt tot succes, eenzijdigheid leidt hoogstens tot tijdelijke glans
3. We hebben allen onze
blinde vlekken
58
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
ZES KRACHTEN BIJ BEWUST ONDERNEMEN
STUREND RESULTAATZOEKEND
RATIONEEL
SENSITIEF
STABILISEREND ZELFREGULEREND
59
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
RESULTAATZOEKEND
RESULTAATZOEKEND passie, actie eenvoud snelheid groei
60
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
61
Bewust Ondernemen - oktober 2015
62
Bewust Ondernemen - oktober 2015
63
Bewust Ondernemen - oktober 2015
64
Bewust Ondernemen - oktober 2015
65
Bewust Ondernemen - oktober 2015
66
Bewust Ondernemen - oktober 2015
67
Bewust Ondernemen - oktober 2015
68
Bewust Ondernemen - oktober 2015
69
Bewust Ondernemen - oktober 2015
70
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DE RESULTAATZOEKENDE KRACHT ACTIVEREN Korte termijn horizon beklemtonen Deadlines Smart-objectieven; uitdagende doelstellingen Belonen, dreigen, straffen (met alle gevolgen vandien …)
Competitie Bevorderen in functie van resultaten Risico’s aanmoedigen
Scherp focussen Absolute prioriteiten stellen Volhouden
71
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
GROEI OMWILLE VAN DE GROEI IS DE IDEOLOGIE VAN EEN KANKERCEL EDWARD ABEY
If I had been a woman, I would be constantly pregnant, because I simply cannot say no. Robert Maxwell 73
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
STABILISEREND
Resultaatzoekend
STABILISEREND continuïteit bedrijfscultuur ethiek voorspelbaarheid 74
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
STABILISERENDE KRACHT ACTIVEREN
Procedures
Praatsessies Correcte ... informatie, communicatie Duidelijke structuren Waardering van ALLE niveaus Taakomschrijving, afbakening
75
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DE STABILISERENDE KRACHT ACTIVEREN Lange termijn horizon beklemtonen Omvattende benaderingen (strategie, missie, charters, bedrijfswaarden) Duidelijke normen; afspraken nakomen Financiële stabiliteit Standaardiseren waar mogelijk Goed structureren
Kwaliteitssystemen, kennismanagement Respect voor traditie, vakmanschap Alle vormen van zelfoverschatting (vooral rond risico’s)vermijden
76
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
RATIONEEL
Resultaatzoekend
RATIONEEL systemen algemene wetten feiten en cijfers analyse
Stabiliserend
77
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DENKEN HELPT
Denken is de enige zaak die niets kost en veel kan opbrengen
79
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DE RATIONELE KRACHT ACTIVEREN Documenteren Ratio’s, kengetallen Systematische benaderingen aanmoedigen Benadrukken dat men spreekt in feiten en cijfers: meten is weten! Actief zoeken naar wat men nog niet weet Sommige aspecten van benchmarking
Modulair denken en handelen Problemen afzonderen en één na één aanpakken Voor elk probleem een stappenplan
80
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DE WET VAN GOODHART THE ORIGINAL
"As soon as the government attempts to regulate any particular set of financial assets, these become unreliable as indicators of economic trends."
81
© Vlerick Business School
DE POPULAIRE VERSIE
"When a measure becomes a target, it ceases to be a good measure.” Van het ogenblik dat meetsystemen een doel worden, verliezen ze hun relevantie.
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DE MARC-BUELENS VARIANT
Als een meting een doel wordt, rijd je met een Volkswagen-diesel
82
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
SENSITIEF
Vier puntjes , beste Marc?
Resultaatzoekend
SENSITIEF
83
© Vlerick Business School
Rationeel
Stabiliserend
Bewust Ondernemen - oktober 2015
84
Bewust Ondernemen - oktober 2015
85
Bewust Ondernemen - oktober 2015
86
Bewust Ondernemen - oktober 2015
87
Bewust Ondernemen - oktober 2015
88
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DE SENSITIEVE KRACHT ACTIVEREN De vrouwelijke dimensie versterken Veel aandacht voor het individuele geval (inclusief thuissituatie) Alle vormen van luistervaardigheid Unieke ervaringen, direct contact, aan het front Ter plekke gaan, Laten dagdromen, fantaseren, visualiseren
Kunst in en rond de werkplek Attenties Empathie
Ruimte voor emoties 89
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
STUREND
leiderschap macht, gezag STUREND centralisatie
Resultaatzoekend
Sensitief
90
© Vlerick Business School
Rationeel
Stabiliserend
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DE STURENDE KRACHT ACTIVEREN ‘Verdeel en heers’ (afzonderlijk en veel laten rapporteren) Beloningssystemen sterk differentiëren Machts- en statussymbolen Centraliseren Sterke en zeer zichtbare boordinstrumenten
De voorbeeldfunctie Alle processen top-down Beïnvloedingsvaardigheden aanscherpen
Hiërarchie beklemtonen Controlesystemen bevorderen Aandringen op discipline (‘a few non-negotiable rules’)
De afspraken klaar en duidelijk stellen vanaf het begin Consistent en consequent handelen en volhouden 91
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
ZELFREGULEREND
Sturend Resultaatzoekend
Sensitief
Rationeel
Stabiliserend synergie decentralisatie ZELFREGULEREND lerend vermogen autonomie
92
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
DE ZELFREGULERENDE KRACHT ACTIVEREN Hoge tolerantie voor fouten Veel nadruk op het spontane Heel veel randvoorwaarden scheppen om echte delegatie, empowerment etc. te faciliteren Decentralisatie van beslissingsbevoegdheid Lerende organisatie faciliteren ‘Best practices’ laten uitwisselen
Interne sturing Zelf- (en al wat je er achter kunt zetten) Fundamenteel vertrouwen in anderen ontwikkelen
Leren aanvaarden (niet berusten) 93
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
ZES KRACHTEN BIJ BEWUST ONDERNEMEN
STUREND RESULTAATZOEKEND
RATIONEEL
SENSITIEF
STABILISEREND ZELFREGULEREND
94
© Vlerick Business School
Bewust Ondernemen - oktober 2015
95
Bewust Ondernemen - oktober 2015
Slotwoord
Peter Bruggen Leiding Boerenbond
97