IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer: Uitgegeven:
pagina 2 van 9
IKB1146109 2009-03-27
Inleiding DitIKOB-BKB Certificaat verzorgt de aansluiting van de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 1 aan het Nederlandse Bouwbesluit en de Nederlandse bouwpraktijk die is afgegeven voor de YTONG/Hebel separatiepanelen type G4/600 en G5/800 (kit voor scheidingswanden voor toepassing als niet dragende binnenwand met verdieping hoge panelen met geautoclaveerd cellenbeton). Dit aansluitingsdocument is opgebouwd uit twee gedeelten. Het eerste gedeelte behandelt de aansluiting aan het Bouwbesluit. Het tweede gedeelte, in de vorm van een annex, betreft een nadere invulling van de te hanteren toepassingsvoorwaarden en verwerkingsrichtlijnen welke specifiek zijn afgestemd op de Nederlandse bouwpraktijk.
Aansluiting aan het Bouwbesluit De relatie van de in de Europese Technische Goedkeuring Bouwbesluit 2003 is aangegeven in tabel 1.
ETA-03/0007 vermelde prestaties met de voorschriften
van het
Technische handleiding (NL) De toepassingsvoorwaarden en verwerkingsrichtlijnen, die zijn opgenomen in de technische handleiding die met de kit wordt meegeleverd, liggen ten grondslag aan de Europese Technische Goedkeuring ETA 03/0007. De belangrijkste aan de technische handleiding ontleende voorschriften, met inbegrip van principedetails voor de uitvoering, zijn in hoofdstuk 4 van de ETA vermeld. De Nederlandse versie van de technische handleiding is onverkort opgenomen in Annex 1 van dit aansluitingsdocument als voorwaarde voor juiste toepassing in de Nederlandse bouw.
en geldt
Verklaring IKOB-BKB IKOB-BKB verklaart dat de kit op basis van YTONG/Hebel separatiepanelen type G4/600 en G5/800 overeenkomstig de Europese Technische Goedkeuring ETA 03/0007 geschikt is voor het vervaardigen van niet dragende scheidingswanden voor toepassing in gebouwen zodanig dat deze in die toepassing kunnen voldoen aan de voorschriften van het Bouwbesluit, mits de onderdelen van de kit voldoen aan de in de ETA vastgelegde technische specificatie en mits de vervaardiging van de scheidingswanden geschiedt overeenkomstig de in de Technische handleiding vastgelegde toepassingsvoorwaarden en verwerkingsrichtlijnen, zoals opgenomen in Annex 1 van dit certificaat. IKOB-BKB verklaart tevens dat het gerechtvaardigd vertrouwen bestaat dat de door de producent vervaardigde separatiepanelen aan de in de ETA 03/0007 vastgelegde technische specificaties voldoen, mits de YTONG/Hebel separatiepanelen en de YTONG Panelenlijm fix P voorzien zijn van hetIKOB-BKB keurmerk. In het kader van dit IKOB-BKB certificaat is de productie van de YTONG/Hebel separatiepanelen en de YTONG Panelenlijm fix P daartoe onderhevig aan een periodieke kwaliteitscontrole van het productieproces door IKOB-BKB.
Voor IKOB-BKB, ir. P.K. van der Schuit, Algemeen directeur.
De producent heeft het recht om het certificatie merk te voeren volgens nevenstaand voorbeeld
1
ETA-03/0007
d.d. 2009-03-27 geldig tot 2014-03-27.
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer: Uitgegeven:
IKB1146/09 2009-03-27
pagina 3 van 9
Tabel 1 - Relatie van de uitspraken in de ETA met de voorschriften van het Bouwbesluit Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007
BOUWBESLUITINGANG Nr
Afdeling
(omschrijving)!
Grenswaarde
Artikel
I
Referentie
bepalingsmethode
RBP (Richtlijn
Prestaties
volgens
Toelichting
de ETA
bouwproducten) ER: Essentiële
eis
10: Basisdocument 2.1
Algemene
sterkte van de
ER 4 Gebruiksveiligheid
Scheidingswand
bouwconstructie
volgens NEN 6700 met
Cor. ID Paragraaf voor werken:
eisen voor Use category IVb van
bij bezwijken
artikel 2.2 lid 1.2
belastingen
9 3.3.1.2 Vallen tengevolge
ETAG 003:
om te vallen op een vloer die op
artikel
Uiterste grenstoestand,
bepaling
volgens NEN 6702.
2.4 lid 1b
niveauverschillen
van
of plotselinge
voldoet aan de
• Bestand tegen een
een lager niveau is gelegen
stootbelasting
Cor. ID Paragraaf voor
een zacht lichaam van 500
De met de kitte vervaardigen
producten:
Nm.
scheidingswanden
sterkte
veroorzaakt
door
stootbelasting
veroorzaakt
door
een hard lichaam van 10 Nm van het ontstaan van
een brandgevaarlijke
situatie
Onbrandbaar
volgens NEN
6064, dan wel brandklasse
Artikel 2.83
De brandklasse Al
separatiepanelen Panelenlijm
I.p.v.
niveauverschillen kunnen op grond
bij brand) van
van de indeling in de
en de YTONG
aan de brand, onbrandbaar)
de YTONG/Hebel
volgens NEN-EN 13501-1
IVb toepasbaar
De producten
(materiaalgedrag
zijn op grond
van de indeling in Use category
Bestand tegen een
en stabiliteit
Beperking
sprake is van risico
hoogteverschillen
9 3.3.2.3 Mechanische
2.11
Use category IVb houdt in dat er
brandklasse
A 1 (geen bijdrage als
materiaal aan de binnenzijde
fix P is AL
van
een schacht, een koker of een (Klassering
kanaal worden toegepast
op basis van
941611/EG en 20001605/EG) beschikking
2.12
Beperking van ontwikkeling
van
ER 2 Brandveiligheid
De brandklasse
brand
minste klasse 4 volgens NEN
Bijdrage brandvoortplanting
ten
Cor. ID Paragraaf voor werken:
(materiaalgedrag
Artikel 2.92
6065, dan wel ten minste
9 4.2.3.3.1. Beperking van
de YTONGlHebel
het vervaardigen
Artikel 2.94 lid 1
brandklasse
ontwikkeling
separatie panelen en de YTONG
dragende
Artikel 2.95
13501-1
Panelenlijm
fix P is Al.
gebruiksfuncties
Cor. ID Paragraaf voor
(Klassering
op basis van
producten:
94/611/EG en 2000/605/EGl
D volgens NEN.EN
en verspreiding
van
brand en rook binnen de ruimte
De producten kunnen op grond bij brand) van
waar de brand ontslaan is.
94.3.1.1.
hiervan worden toegepast voor van niet.
binnenwanden
voor
waarbij klasse 1
van de bijdrage tot brandvoortplanting
beschikking
Producten waaraan
volgens NEN
6065 als grenswaarde
is
aangegeven.
eisen worden gesteld ten aanzien van hun brandgedrag
-
wanden 2.13
Beperking van uitbreiding van
WBDBO ten minste 30 minuten
ER 2 Brandveiligheid
Classificatie
van de brand.
De vermelde is van toepassing
brand
volgens NEN 6068
Cor. ID Paragraaf voor werken:
werendheid
m.b.1. scheidende
op scheidingswanden
9 4.2.3.4.2.b
Beperking van
functie ') is opgenomen
WBDBO ten minste 30 minuten
verspreiding
van brand en rook
2 van de ETA:
volgens NEN 6068
buiten de ruimte waar de brand
Artikel 2.106: lid 1.4 2.14
Verdere beperking
van
uitbreiding van brand Artikel
2.118; lid 1-4
ontstaan is -.onderdelen brandwerende
(met
functie)
Cor. ID Paragraaf voor producten: 9 4.3.1.3.5.1.
in tabel
(E) :
ten minste klasse E 120 b) Vlamdichtheid
en thermische
isolatie (EI):
'l classificatie
ten aanzien van de
13501-2
scheidingswanden
-
De producten
kunnen op grond
hiervan worden toegepast dragende
volgens EN
voor
van niet.
binnenwanden
gebruiksfuncties
waaraan eisen worden gesteld
van het type
••Rre resistan!».
het vervaardigen
ten minste klasse EI 60.
met een
op basis van
polyurethaanschuim
a) Vlamdichtheid
Producten
brandwerendheid
naadafdichting
voor
waarbij voor de
volgens NEN 6068 bepaalde weerstand
tegen branddoorslag
en brandoverslag een grenswaarde
(WBDBO) van 60
minulen is aangegeven. Voor de Nederlandse
situatie zijn
aanvullende
gegevens
beschikbaar
voor voegen met
Xellastic@foam combinatie
al dan niet in
met brandwerend
PUR. schuim. Deze leveren een prestatie van 20 tot en met 60 minuten conform NEN 6069. Zie hoofdstuk 2.
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer:
IKB1146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
pagina 4 van 9
BOUWBESLUITINGANG Nr
Afdeling
(omschrijving)!
Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007
Grenswaarde
Artikel
/
Referentie
bepaJlngsmethode
RBP (Richtlijn
Prestaties
volgens
Toelichting
de ETA
bouwproducten) ER: Essentiële
eis
10: Basisdocument 2.15
Beperking van ontstaan van rook
Rookdichtheid
Artikel 2.126; lid 1-11
1 volgens
ten hoogste lOm
Artikel 2.128
ten minste rookklasse
NEN 6066, dan wel
volgens NEN.EN
s2
13501-1
ER 2 Brandveiligheid
De brand klasse
Cor. ID Paragraaf voor werken:
(materiaalgedrag
9 4.2.3.3.1.
de YTONGlHebel
Beperking van
ontwikkeling
en verspreiding
van
brand en rook binnen de ruimte
separatiepanelen Panelenlijm
Aan de brand klasse A 1 (geen bij brand) van
bijdrage tot de brand) is geen aanvullende
en de YTONG
fix P is Al.
klassering
betrekking gekoppeld.
waar de brand ontstaan is.
met
tot de rookproductie (rookontwikkeling
is
nihil, product is onbrandbaar).
Cor. ID Paragraaf voor
(Klassering
op basis van
De producten
producten:
beschikking
941611/EG en
van de indeling in brandklasse
9 4.3.1.1.
Producten waaraan
2000/605/EG)
kunnen op grond
A 1 worden toegepast
tlisen worden gesteld ten
vervaardigen
aanzien van hun brandgedrag
-'
binnenwanden
wanden
voor het
van niet.dragende voor
gebruiksfuncties
waarbij klasse 1
van de bijdrage tot brandvoortplanting
volgens NEN
6065 en een rookproductie rookdichtheid
met
volgens NEN 6066
van ten hoogste 5,4 m" als
I grenswaarde 2.16
Beperking van verspreiding
van
Weerstand
tegen rookdoorgang
is aanaeaeven.
ER 2 Brandveiligheid
Classificatie
van de brand-
De rookwerendheid
m.b.!. scheidende
scheidingswanden
rook
(WRD) ten minste 30 minuten
Cor. ID Paragraaf voor werken:
werendheid
Artikel 2.137
volgens NEN 6075
9 4.2.3.4.2.b
Beperking van
functie is opgenomen
verspreiding
van brand en rook
van de ETA:
buiten de ruimte waar de brand ontstaan is - onderdelen brandwerende
(met
functie)
Cor. ID Paragraaf voor producten:
(E) :
ten minste klasse E 120 b) Vlamdichtheid
en thermische
isolatie (EI): ten minste klasse EI 60.
9 4.3.1.3.5.1. wàaraan
a) Vlamdichtheid
in tabel 2
Producten
ten
minste 90 minuten. (Deze waarde resulteert toepassing aangeeft
uit
van NEN 6075, die dat de
rookwerendheid
van de
scheidingsconstructie
gelijk
mag worden gesteld aan 1,5
eisen worden gesteld
maal de WDBD van de
ten aanzien van de brandwerendheid
van de bedraagt
scheidingsconstructie)
.
-
scheidingswanden 2.19
Inrichting
van rookvrije
vluchtroutes Artikel 2.168; lid 1
Controle
prestaties
tabel 2.166
conform
Geen vermelding
De inrichting
van rookvrije
vluchtroutes
moet per project
worden bepaald. De WBDBO
van de
scheidingswanden tenminste
bedraagt
60 minuten
(zie bouwbesluitingang
afdeling
Nr. 2.12). De scheidingwanden geschikt toegepast
als scheidings-
constructie rookvrije
zijn dus
om te worden tussen twee vluchtroutes.
Voor de Nederlandse
situatie zijn
aanvullende
gegevens
beschikbaar
voor voegen met
Xellastic@foam combinatie
al dan niet in
met brandwerend
PUR.schuim.
Deze leveren een
prestatie van 20 tot en met 60 minuten conform NEN 6069. Zie hoofdstuk 2.
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer:
IK81146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
pagina 5 van 9
Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007
BOUWBESLUITINGANG Nr
Afdeling
(omschrljvingy
Artikel
Grenswaarde
/
Referentie
bepalingsmethode
RBP (Richtlijn
Prestaties
volgens
Toelichting
de ETA
bouwproducten) ER: Essentiële
eis
10: Basisdocument 3.1
ER 5 Geluidwering
De gewogen
buiten
Bescherming
tegen geluid van
Karakteristieke
minste 20 dB(A) volgens NEN
geluidwering
ten
Cor. 10 Paragraaf voor werken:
van de scheidingswand
Artikel 3.2; lid 5
5077
92.3.1
relatie tot de referentiecurve
Artikel 3.3; lid 4
Bescherming
tegen
luchtgeluidisolatie
luchtgeluid van buiten
voor luchtgeluid
Cor. 10 Paragraaf voor
vermeld
producten:
Rw(C;C,,)
94.3.2
De akoestische
grootheden
en hun weergave
Rw(C;C,,)
als binnenwand
tussen een verblijfsruimte is
en een
besloten ruimte die aan de buitenlucht grenst (bijvoorbeeld
(ISO 717-1). bedraagt
Alleen bij toepassing van de scheidingswand
in
34(-2;-3) dB
een serre of een besloten galerij)
voor type G4/600 met dikte 70-
moet worden nagegaan of de
100 mm en G5/800 met dikte
scheidingswand
70-75 mm, respectievelijk
inzake de karakteristieke
37(-
aan de eis
1;-3) dB voor type G5/800 met
geluidwering
dikte 100 mmo
standaard toepassingen
voldoet. Immers in is het
de uitwendige scheidingsconstructie
(gevel en
dak) die de vereiste bescherming
tegen geluiden van
buiten moet bieden. 3.3
Geluidwering verblijfsruimten
tussen van dezelfde
I~:,ten minste -20 dB volgens
ER 5 Geluidwering
De gewogen
NEN 5077
Cor. 10 Paragraaf voor werken:
van de scheidingswand
luchtgeluidisolatie in
Voor scheidingswanden verblijfsruimten
tussen
van dezelfde
gebruiksfunctie
9 2.3.2 Bescherming
relatie tot de referentiecurve
functie moet gebruik worden
Artikel 3.12; lid 1-3
luchtgeluid tussen besloten
voor luchtgeluid
gemaakt van het type G5/800
ruimten
vermeld
(ISO 717-1).
Cor. 10 Paragraaf voor
Rw(C;C,r)
bedraagt
producten:
dB voor type G4/600 met dikte
minste -20 dB")
9 4.3.2 De akoestische
70-100 mm en G5/800 met
") In NPR 5079 worden
grootheden
dikte 70-75 mm, respectievelijk
rekenregels
gegeven voor het
37(-1 ;-3) dB voor type G5/800
omrekenen
van de in de ETA
tegen
en hun weergave
Rw( C;C,,) is
met een dikte 100 mmo De I,u:' 34(-2;-3)
met dikte 100 mmo
van deze scheidingswand
vermelde
Rw waarden
is ten
naar I,u:'
-waarden. Geen vermelding
100, ten minste -20 dB volgens
Aangezien
de isolatie van
contactgeluid
NEN 5077
in hoofdzaak
de constructie
door
van de vloeren
wordt bepaald en maar in zeer geringe mate door de aansluitende
wanden,
is het
niet mogelijk om de lco.' in de beoordeling
te betrekken.
Of aan de eis lco:' van ten minste - 20 dB wordt voldaan,
dient per
proiect te worden beoordeeld. 3.4
Beperking
van galm
Artikel 3.16; lid 1
Geluidsabsorptie
(in m2)
~
Ya "
inhoud ruimte (in m3) volgens NEN-EN
12354-6
Nagalmtijd volgens
1 of 1,5 seconde
NEN 5077
ER 5 Geluidwering
Geen prestatie bepaald (NPO),
Of voldaan wordt aan de eisen
Cor. 10 Paragraaf voor werken:
aangezien de geluidabsorptie
van galm dient per project te
9 2.3.5 Bescherming
afhangt van de toe te passen
worden bepaald. Zie hiervoor
afwerking
ook NPR 5071 Geluidwering
overmatige
tegen
galm
Cor. 10 Paragraaf voor producten: 9 4.3.2 De akoestische grootheden
en hun weergave
woongebouwen.
in
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer: Uitgegeven:
IKB1146/09 2009-03-27
pagina 6 van 9
Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007
BOUWBESLUITINGANG Nr
Afdeling
(omschrljvingV
Artikel
Grenswaarde I
Referentie RBP (Richtlijn
bepalIngsmethode
bouwproducten)
Toelichting
Prestaties volgens de ETA
ER: Essentiële eis 10: Basisdocument 3.5
Geluidwering tussen
I,,,kten minste -5 dB volgens
ER 5 Geluidwering
Oe gewogen luchtgeluidisolatie
Om te kunnen voldoen aan de
verblijfsruimten van
NEN5077
Cor. 10 Paragraaf voor werken:
van de scheidingswand
eis A"k van ten minste -5 dB
verschillende gebruiksfuncties
~ 2.3.2 Bescherming tegen
relatie tot de referentiecurve
moet worden gewerkt met twee
Artikel 3.18; lid 1-5
luchtgeluid tussen besloten
voor luchtgeluid Rw( C;C,,) is
afzonderlijke scheidingswanden met daartussen een met
Artikel 3.19; lid 1-4
in
ruimten
vermeld (ISO 717-1).
Cor. 10 Paragraaf voor
Rw(C;C,,)
producten:
dB voor type G4/600 met dikte
bedraagt34(-2;-3)
minerale wol gevulde spouw. Indien tevens voorzien van een
~ 4.3.2 O~ akoestische
70-100 mm en G5/800 met
voorzetwandconstructie
grootheden en hun weergave
dikte 70-75 mm, respectievelijk
voldaan aan de eis Au;kvan ten
wordt
37(-1 ;-3) dB voor type G5/800
minste 0 dB. In NPR 5086 is
met dikte 100 mmo
de opbouw van dergelijke cellenbetonwanden beschreven. Zie hiervoor NPR 5086. Oe aansluitingen met de overige constructiedelen
dienen
te volden aan NPR 5070. lco,kten minste -5 dB volgens
Geen vermelding
NEN 5077
Aangezien de isolatie van contactgeluid
in hoofdzaak door
de constructie van de vloeren wordt bepaald en maar in zeer geringe mate door de aansluitende wanden, is het niet mogelijk om de I"",k in de beoordeling te betrekken. Of aan de eis
lOOk
van -5 dB tot
+5 dB wordt voldaan, dient per
I proiect 3.6
Wering van vocht van buiten
Waterdicht volgens NEN 2778
ER 3 Hygiëne, gezondheid
en
Geen prestatie bepaald (NPO), (niet relevant)
te worden beoordeeld.
In de situatie dat de uitwendige
Artikel 3.22
milieu
Artikel 3.23; lid 3
Cor. 10 Paragraaf voor werken:
waterdicht dient te zijn, wordt
~ 3.3.1.2 Vocht
aan de waterdichtheid van de
Cor. 10 Paragraaf voor
binnenwand geen eis gesteld.
producten: ~ 3.3.1.2.3.2.el
scheidingsconstructie
ze~
Alleen bij toepassing van de Muren en
scheidingswand als binnenwand
materialen voor muren
tussen een verbli~sruimte en bijvoorbeeld een serre, schuur of garage, moet worden nagegaan of de binnenwand waterdicht is.
3.7
Wering van vocht van binnen
Controle prestaties conform
Geen vermelding
Artikel 3.26
tabel 3,26; factor van de
toepassing indien de
Artikel 3.27; lid 3
temperatuur van de
scheidingswand
Artikel 3.28
binnenoppervlakte
toegepast als binnenwand
ten minste
O,Svolgens NEN 2778
Oeze eis is bijvoorbeeld van wordt
tussen een verblijfsruimte
en
een toilet- of badruimte, serre of garage. In dat geval dient per project te worden nagegaan of de f-factor ten minste O,S bedraaqt Wateropname gemiddeld :50,01 kg/(m".s '12) en overal :50,2 kg/(m".S'I2) volgens NEN 2778
Geen vermelding
Om te kunnen voldoen aan de eisen inzake de wateropname, moeten de delen van de wand waarop de eis van toepassing is worden afgewerkt met bijvoorbeeld teqelwerk.
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer: Uitgegeven:
pagina 7 van 9
IKB1146/09 2009-03-27
BOUWBESLUITINGANG
Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007
Nr
Afdeling (omschrijving)! Artikel
Grenswaarde / bepalIngsmethode
Referentie RBP (Richtlijn bouwproducten) ER: Essentiële eis 10: Basisdocument
3.15
Beperking van de toepassing van schadelijke materialen Artikel 3.107
Controle prestaties conform tabel 3.106 (regeling bouwbesluit 2003)
ER 3 Hygiëne, gezondheid en Invloed op luchtkwaliteit geen gevaarlijke materialen. milieu Cor. 10 Paragraaf voor werken: 9 3.3.1.1 Luchtkwaliteit Cor. 10 Paragraaf voor producten: 9 3.3.1.1.3.2. a Emissie en afgifte van verontreinigde stoffen
4.1. 4.18
Bruikbaarheid
Controle prestaties betreffende tabellen
5.1
Thermische isolatie Artikel 5.1; lid 1-3 Artikel 5.5; lid 1
Warmteweerstand volgens NEN 1066
ER 6 Energiebesparing en warmtebehoud Cor. 10 Paragraaf voor werken: 9 4.2 Beperking van energiegebruik. Cor. 10 Paragraaf voor producten: 9 4..3.2.2 Ruwbouwcomponenten; tabel 4.2 Eigenschappen van ruwbouwcomponenten die, indien van toepassing, in aanmerking genomen moeten worden.
Toelichting
Prestaties volgens de ETA
Op moment van afgifte van dit aansluitingsdocument is alleen een Ministeriële Regeling van kracht die betrekking heeft op een beperking van de aanwezigheid van formaldehyde in een ruimte. Aangezien cellenbeton geen formaldehyde bevat is de bijdrage van dit materiaal aan de formaldehydeconcentratie in een ruimte nihil.
Geen vermelding
De in de afdeling 4.1 Vm 4.16 van het Bouwbesluit opgenomen voorschriften hebben hoofdzakelijk betrekking op het ontwerp van een gebouw, die over het algemeen door of namens de opdrachtgever per project dienen te worden beoordeeld en dus in het kader van dit aansluitingsdocument niet zijn beoordeeld.
De ETA vermeldt in tabel 6 afhankelijk van het type separatiepaneel en de dikte de Ar in m2.KJW berekend volgens EN-ISO 6946
In het bouwbesluit wordt een eis gesteld aan de Re-waarde bepaald volgens NEN 1066. In de ETA is vermeld de Arwaarde bepaald volgens ENISO 6946. Ar is de totale warmteweerstand (omgeving op omgeving). Re kan worden berekend uit Ar volgens met de formule: Re= Ar - 0,26 Door of namens de opdrachtgever dient de warmteweerstand te worden bepaald overeenkomstig NEN 1066. Hierbij kan voor cellenbeton worden gerekend met onderstaande warmtegeleid ingscoefficie nten: A reken droog binnenmilieu • voor G4/600: 0,160 W/(m.K): • voor G5/600: 0,210 W/(m.K). Deze waarden zijn overeenkomstig tabel cA van NPR 2066 bij een volumieke massa van resp. 560 - en 760 ko/m3.
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument
bij de Europese Technische
Nummer:
IKB1146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
Goedkeuring
pagina 8 van 9
BOUWBESLUITINGANG Nr
Afdeling
(omschrijving)!
Artikel
ETA-03/0007
Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007
Grenswaarde I
Referentie RBP (Richtlijn
bepalIngsmethode
bouwproducten)
Toelichting
Prestaties volgens de ETA
ER: Essentiële eis 10: Basisdocument
5.2
Beperking van
Luchtvolumestroom
luchtdoorlatendheid
totaal aan gebieden en ruimten)
(van het
beperking van
Artikel 5.9; lid 1, 3, 4
:5 0,2 m3/s volgens NEN 2686
luchtdoorlatendheid
Geen vermelding
Of voldaan wordt aan de dient per
project te worden bepaald. Bij beproeving volgens NEN
2686 van een scheidingswand inclusief voegaansluitingen (uitgevoerd volgens de verwerkingsvoorschriften)
is
gebleken dat de luchtdoorlatendheid
van de
wand verwaarloosbaar
5.3
Energiezuinigheid Artikel 5.12
Verwijzing naar 5.1
Geen vermelding
klein is.
Per project dient te worden bepaald of aan de eisen inzake energiezuinigheid
wordt
voldaan. Voor de berekening van de eventuele bijdrage van de inwendige scheidingsconstructie
daaraan
dient de warmteweerstand
te
worden bepaald overeenkomstig
NEN 1068.
Hierbij kan voor cellenbeton worden gerekend met onderstaande warmtegeleidingscoefficie
nten:
A reken droog binnen milieu • voor G4/600: 0,160 W/(m.K); • voor G5/800: 0,210 W/(m.K). Deze waarden zijn overeenkomstig
tabel cA van
NPR 2068 bij een volumieke massa van resp. 560 - en 760 kg/m3•
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument
bij de Europese Technische
Nummer:
IKB1146109
Uitgegeven:
2009-03-27
Goedkeuring
ETA-03/0007 pagina 9 van 9
Titels vermelde documenten Bouwbesluit Bouwbesluit 2003
Bouwbesluit Stb. 2001, 410; Stb. 2002, 203, 516, 518, 582 en Stb.2005, 1, (368),417 en 528; Stb. 2006, 148, 257 en 586; Stb. 2007 439 en de Ministeriële Regelingen Stcrt. 2002, 241; Stcrt. 2003, 101 en Stcrt. 2005, 163 en 249; Stcrt. 2006, 122
Richtlijn bouwproducten (RBP) Richtlijn 89/1 06/EEG van de Raad van 21 december 1988 betreffende de onderlinge aanpassing van wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen der Lid-Staten inzake voor de bouw bestemde producten (gewijzigd bij de richtlijn 93/68/EEG van de Raad van 22 juli 1993) Beschikkingen Beschikking 94/611/EG van de Commissie van 9 september 1994 ter uitvoering van artikel 20 van Richtlijn 89/106/EEG voor de bouw bestemde producten
inzake
Beschikking 2000/605/EG van de Commissie van 26 september 2000 houdende wijziging van Beschikking 96/603/EG tot vaststelling van de lijst van producten die behoren tot de klassen A "geen bijdrage tot de brand" van Beschikking 94/611/EG ter uitvoering van artikel 20 van Richtlijn 89/106/EEG inzake voor de bouw bestemde producten Overige referenties *) ETAG 003 1998 NEN-EN-ISO NEN NPR NEN NEN NPR
717-1 1997
1068 2068 2686 2778 5070
2001 2002 1988 1991 2005
NPR 5071
1981
NEN 5077
2006
NPR 5079
1999
NPR 5086 NEN 6065
2006 1991
NEN 6066
1991
NEN 6068
2004
NEN 6075
1991
NEN 6700 NEN 6702
2005 2007
NEN-EN-ISO
6946 2008
NEN-EN 12354-6
2004
NEN-EN 13501-1
2007
NEN-EN 13501-2
2007
Lichte Scheidingswanden [Guideline for European Technical Approval for Internal partition kits for use as non-Ioadbearing walls (edition December 1998)] Akoestiek - ééngetalsaanduiding voor de geluidisolatie in gebouwen en van bouwelementen Deel 1: Isolatie van luchtgeluid, inclusief wijzigingsblad A 1: 2006 Thermische isolatie van gebouwen - Rekenmethoden, inclusief wijzigingsblad A4:2005 Thermische isolatie van gebouwen - Vereenvoudigde rekenmethoden - januari 2002 Luchtdoorlatendheid van gebouwen. Meetmethoden, inclusief wijzigingsblad A 1: 1997 Vochtwering in gebouwen - Bepalingsmethoden, inclusief wijzigingsblad A3:2004 Geluidwering in woongebouwen - Voorbeelden van wanden en vloeren in steenachtige draagconstructies Geluidwering in woongebouwen. Voorbeelden van maatregelen tegen galm, lawaai door slaande deuren en dergelijke in gemeenschappelijke ruimten, afgestemd op NEN 1070, inclusief correctieblad C1: 1989 en wijzigingsblad A 1: 1991 Geluidwering in gebouwen - Bepalingsmethoden voor de grootheden voor luchtgeluidisolatie, contactgeluidisolatie, geluidwering van scheidingsconstructies en geluidniveaus veroorzaakt door installaties. Geluidwering in gebouwen - Het bepalen en hanteren van ééngetalsaanduidingen voor de geluidwering in gebouwen en van gebouwelementen Geluidwering in woongebouwen - Geluidwering van lichte, woningscheidende wanden Bepaling van de bijdrage tot brandvoortplanting van een bouwmateriaal (combinaties) - 1e druk november 1991, inclusief wijzigingsblad A 1: 1997 Bepaling van de rookproduktie bij brand van bouwmateriaal(combinaties), inclusief wijzigingsblad A1:1997 Bepaling van de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag tussen ruimten, inclusief wijzigingsblad A2: 2005 Bepaling van de weerstand tegen rookdoorgang tussen ruimten, inclusief wijzigingsblad A 1: 1997 en correctieblad C1: 2005 Technische grondslagen voor bouwconstructies - TGB 1990 - Algemene basiseisen Technische grondslagen voor bouwconstructies - TGB 1990 - Belastingen en vervormingen, inclusief correctieblad C1: 2007 Componenten en elementen van gebouwen - Warmteweerstand en warmtedoorgangscoëfficiënt Bepalingsmethode Geluidwering in gebouwen - Berekening van de akoestische eigenschappen van gebouwen met de eigenschappen van bouwelementen - Deel 6: Geluidabsorptie in gesloten ruimten Brandclassificatie van bouwproducten en bouwdelen - Deel 1: Classificatie op grond van resultaten van beproeving van het brandgedrag Brandclassificatie van bouwproducten en bouwdelen - Deel 2: Classificatie op grond van resultaten van brandwerendheidsproeven behalve voor producten voor gebruik in ventilatiesystemen
*) Voor zover van toepassing is bij de documenten tevens de datum vermeld van het laatste correctieblad c.q. aanvulling.
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument
bij de Europese Technische
Nummer:
IKB1146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
Goedkeuring
ETA-03/0007 ANNEX 1 pagina 1 van 18
Technische Handleiding Niet-dragende scheidingswanden met YTONG separatiepanelen
INHOUDSOPGAVE Pagina
1.
AANDACHTSPUNTEN
2.
ONDERWERP
2.1
Toepassingsvoorwaarden
3
2.1.1
Bijkomende doorbuiging vloeren
3
2.1.2
Massa woningscheidende
4
3.
TECHNISCHE
VOOR DE AFNEMER
2
EN TOEPASSINGSGEBIED
2
vloerconstructie
SPECIFICATIE
OVERIGE MATERIALEN
5
3.1
Overige materialen
5
4.
VERWERKINGSVOORSCHRIFTEN
6
4.1
Algemeen
6
4.2.
Berscherming
4.3
Montageseparatiepanelen
6
4.3.1
Aansluitingen
6
4.3.1.1
Vloeraansluitingen
6
4.3.1.2
Plafondaansluitingen
6
4.3.1.3.
Wandaansluitingen
7
4.3.1.4
Hoeken en ontmoetingen
8
4.3.1.6
Dilataties
8
4.4
Montage voorzetwand
8
4.5
Afwerking separatiepanelen
8
4.6.
Afwerking voorzetwand
9
4.7.
Bevestiging van voorwerpen aan de cellenbeton wand
9
4.8.
Bevestiging van voorwerpen aan de voorzetwand
5.
DETAILTEKENINGEN
tegen weersinvloeden
en vochtindringing
scheidingswanden
6
9 10
Technische Handleiding Niet-dragende
tijdens transport, opslag en verwerking
met YTONG separatiepanelen
Xella
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer:
IKBl146109
Uitgegeven:
2009-03-27
1.
AANDACHTSPUNTEN
ANNEX 1 pagina 2 van 18
VOOR DE AFNEMER
De volgende punten zijn voor de afnemer van belang. A. • • •
Bij aflevering van de in de technische specificatie vermelde producten alsmede van de in de verwerkingsvoorschriften vermelde producten wordt aangeraden te inspecteren of: geleverd is wat is overeengekomen; het merk en de wijze van merken juist zijn; de producten geen zichtbare gebreken vertonen als gevolg van transport en dergelijke, voor zover deze de toepasbaarheid nadelig beïnvloeden (zie NEN 3838 par. 4.1 en 6.1).
B.
Indien op grond van het onder A gestelde tot afkeuring wordt overgegaan wordt aanbevolen contact op te nemen met: Xelia Nederland bv te Gorinchem en zo nodig met IKOB-BKB te Houten.
C.
Opslag, transport en verwerking dienen te worden uitgevoerd overeenkomstig de verwerkingsvoorschriften.
D.
De toepassingsvoorwaarden
2.
ONDERWERP
dienen in acht te worden genomen.
EN TOEPASSINGSGEBIED
Deze technische handleiding heeft betrekking op niet-dragende scheidingswanden. In de zin van het Bouwbesluit gaat het om niet-dragende verticale inwendige scheidingsconstructies. in gebruiksfuncties zoals omschreven in het Bouwbesluit artikel 1.1.3.
Deze wanden zijn toepasbaar
In deze handleiding worden twee typen uitvoeringen beschreven. Type 1 is een enkelwandige uitvoering voor standaard toepassing. Type 2 is een dubbelwandige woningscheidende wand of woningbegrenzende wand *).
uitvoering voor toepassing als
*) een woningbegrenzende •
wand is bijvoorbeeld een wand tussen een woning en een corridor.
Bij de enkelwandige uitvoering (type 1) is de wand opgebouwd uit onderling gelijmde celienbetonnen separatiepanelen van het type G4/600 of G5/800. Om voor kamerscheidende wanden effectief aan de geluidseis Itu;k~ -20 dB te voldoen is een minimale wanddikte van 100 mm in de kwaliteit G5/800 vereist.
In de dubbelwandige uitvoering (type 2) bestaat de scheidingswand uit een ankerloze spouwmuur die, afhankelijk van de eisen met betrekking tot de geluidsisolatie, kan worden gecombineerd met een voorzetwand. De spouwbladen zijn opgebouwd uit onderling gelijmde celienbetonnen separatiepanelen, dik 70 of 100 mm van het type G4/600 of G5/800. De spouw heeft een breedte van ten minste 50 mm en is gevuld met minerale wol. De voorzetwand is bevestigd tegen één van de spouwbladen. Aanvullende Wanddikte
prestaties
Brandwerendheid
conform NEN 6069 (zie tabel Bouwbesluit
Voeg ter plaatse van plafond- en wandaansluiting volledig gevuld met:
afdeling 2.13, 2.14 en 2.19):
WBOBO conform NEN 6069:
70mm 70mm 70mm
70 mm Xeliastic@foam 40 mm Xeliastic@foam en 30 mm brandwerend PUR-schuim* 70 mm brandwerend PUR-schuim*
20 minuten 30 minuten 60 minuten
100 mm 100 mm 100 mm
100 mm Xeliastic@foam 70 mm Xeliastic@foam en 30 mm brandwerend PUR-schuim* 100 mm brandwerend PUR-schuim*
30 minuten 60 minuten 120 minuten
*zie 3.1 voor de materiaalomschrijving
Technische Handleiding NIet-dragende scheidingswanden met YTONG separatiepanelen
Xella
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer: Uitgegeven:
ANNEX 1
IKB1146/09 2009-03-27
pagina 3 van 18
2.1 TOEPASSINGSVOORWAARDEN De vol~ende toepassingsvoorwaarden
.1 .2
dienen in acht te' worden genomen:
Bijkomende doorbuiging vloeren Massa woningscheidende vloerconstructie
2.1.1
Bijkomende doorbuiging vloeren
Met betrekking tot de bijkomende worden genomen: •
dienen onderstaande
toepassingsvoorwaarden
in acht te
Bij de keuze van de flexibele plafond- en wandaansluiting dient rekening te worden gehouden met de bijkomende doorbuiging van de vloerconstructies, zoals gedefinieerd in NEN 6702, artikel 10.2.2 en mag niet groter zijn dan 0,002 van de vloeroverspanning. (Ubijk :s; 0,002'Lrep). Voor de toepassing van de plafond- en wandaansluiting met montageschuim mag het verschil in bijkomende doorbuiging van de vloer en de bovenliggende vloer- c.q. dakconstructie niet meer dan 10 mm bedragen (ti Ubijk :s; 10 mm). Indien het verschil in bijkomende doorbuiging van de vloer en de bovenliggende vloer- C.q. dakconstructie meer dan 10 mm bedraagt, maar minder is dan 15 mm (10 < ti Ubijk :s; 15 mm) dient de plafondaansluiting te worden gemaakt met een opvangprofiel in combinatie met een strook EPS. De wandaansluiting kan met montageschuim worden gerealiseerd. Indien het verschil in bijkomende doorbuiging van de vloer en de bovenliggende vloer- c.q. dakconstructie meer dan 15 mm bedraagt (ti Ubijk > 15 mm) dient een bouwkundige sponning te worden gemaakt, waarmee dit verschil, alsmede de verkanteling van de wand kan worden opgevangen.
•
•
•
Tabel 1: Plafond-
t:. Ubljk
doorbuiging van de vloerconstructie
en wandaansluitingen
(mm)
Plafondaansluiting
$10
montageschuim+ of Xeilastic@foam
10 < t:.
Ubljk
$ 15 opvangprofiel
> 15
bouwkundiae
Situatie - opmerkingen
Wandaansluiting 20 mm stelblokjes montageschuim
..
Bijvoorbeeld: Beganegrondvloer op het zand Dak van kanaalplaatvloeren
montageschuim sponnina
bouwkundiae sponnina
Toelichting op de bijkomende doorbuiging van vloeren In onderstaande figuren wordt aangegeven welke plafondaansluiting in een bepaalde situatie standaard wordt toegepast. In situatie 1, 2 en 4 kan de wandaansluiting aan de bouwmuur met montageschuim worden gemaakt. Bij de toepassing van kanaalplaatelementen voor de dakvloer (situatie 4) moet rekening gehouden worden met (tijdelijke) opbuiging en moet derhalve een opvangprofiel worden gebruikt voor de plafondaansluiting. irboWJ me1hcde PUR, •• Xellasticfoam
2
inbouwmethode ~ s O.002.L •••
opvangpoliel
+ 20 mm EPS
t.u, ,-u
k2"
15mm
I
~
Technische Handleiding Niet-dragende scheidingswanden met YTONG separatiepanelen
-Omm
Xella
IKOB-BKB CERTIFICAAT, NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer: Uitgegeven:
3
ANNEX 1
IKB1146/09
pagina 4 van 18
2009-03-27
4
inbouwmelhode Bouwkundige sponning Ubijk:l:O.002'L,ep
A
Ubijk1'
Ubijk2
inbouwmethode
opvangprcliel + 131M1 EPS
> 15 mm
L,.~,-
_
SITUATIES
De standaard inbouwmethode voor YTONG separatiepanelen is Xellastic@foam of PUR20. Met deze aansluitingen kan een verschil in doorbuiging van maximaal 10 mm worden opgenomen (=situatie 1) Indien niet, of gedeeltelijk aan de toepassingsvoorwaarden voor deze inbouwmethodes wordt voldaan dient bij de vaststelling van de inbouwmethode rekening te worden gehouden met de optredende situatie. Te onderscheiden situaties: a) De ondergelegen vloer (bijvoorbeeld vloer op het zand) buigt minder door dan de bovenliggende vloer of het bovengelegen dak, waardoor het verschil in bijkomende doorbuiging groter is dan 10 mmo Indien dit verschil kleiner is dan 15 mm kan voor de plafondaansluiting het opvangprofiel in combinatie met een 20 mm dikke strook EPS worden gebruikt. De wandaansluiting kan met montageschuim worden uitgevoerd. (= situatie 2) b) Indien het verschil in bijkomende doorbuiging meer is dan 15 mm dient voor de plafond- en wandaansluiting een bouwkundige sponning te worden toegepast, waarmee rekening gehouden wordt met: 1) het optredende verschil in doorbuiging en; 2) de verkanteling van de wanden die in de richting van de vloeroverspanning staan. Vanuit de bouwmuur dient op maximaal 1500 mm een extra dilatatie te worden aangebracht. (= situatie 3) c)
d)
Indien de twee betrokken vloeren meer doorbuigen dan O,002'L,ep dienen de wanden die in de richting van de overspanning staan extra te worden gedilateerd. Vanuit de bouwmuur dient op maximaal 1500 mm een extra dilatatie te worden aangebracht. Indien het dak van kanaalplaatvloeren is dient de plafondaansluiting te worden gemaakt met een opvangprofiel in combinatie met een 13 mm dikke strook EPS. Om het andere paneel dient een (veer- )anker te worden aangebracht. De wandaansluiting kan met montageschuim worden uitgevoerd (= situatie 4).
2.1.2 Massa woningscheidende vloerconstructie • Bij toepassing van YTONG separatiepanelen op de ruwe betonvloer in woongebouwen dient, afhankelijk van de te realiseren geluidsisolatie, een woningscheidende vloerconstructie een minimale massa (kg/m2) te hebben zoals in tabel 2 is aangegeven. Dit is conform de NPR 5070. • Om voor kamerscheidende wanden effectief aan de geluidseis Ilu;k~ -20 dB te voldoen is een minimale wanddikte van 100 mm in de kwaliteit G5/800 vereist. Tabel 2: minimale
massa woningscheidende
vloerconstructie
(kg/m2) Dikte verende laag zwevende dekvloer* (mm)
MassaWSV
Massa afwerkvloer
(dB)
(ka/m2)
(ka/m2)
Ilu;k~ +0 en lcD2: +5 Ilu;k2: +0 en lcD> +5
~700 ~500
~ 100 ~ 100
25
Ilu;k> +5 en lcD2: + 10
~650
~ 100
30
Geluidseisen
• Met t:1liin ~ 10 dB conform NEN-EN-ISO 140-8.
Technische Handleiding Niet-dragende scheidingswanden met YTONG separatiepanelen
---
Xella
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer:
IKB1146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
3.
ANNEX 1 pagina 5 van 18
TECHNISCHE SPECIFICATIE OVERIGE MATERIALEN
3.1 Overige materialen De navolgende materialen kunnen door de producent worden vervaardigd en/of meegeleverd: • . Lijmmortel YTONG Panelenlijm fix P, geleverd onder KOMO-Productcertificaat, met een representatieve druksterkte van de lijmmortel (f rep) ;:: 12,5 N/mm2, bepaald overeenkomstig NEN-EN 1015-11. • . Metselmortel De metselmortel wordt niet meegeleverd door de producent. Als metselmortel voor cellenbeton, onder andere voor het onderkouwen van de panelen wordt de volgende mortelsamenstelling aanbevolen: één volumedeel cement: vier volumedelen zand. Iedere metselmortel klasse M 5 volgens EN 998-2 is ook geschikt voor deze toepassing. • . Reparatiemortel YTONG-fiIl; samengesteld uit zand, cement en organische hulpstoffen. Het bezit een hoog vullend vermogen. Met de reparatiemortel kunnen onder andere leidingsleuven worden gedicht, kleine gaten worden gevuld, spleten worden gedicht en oppervlaktebeschadigingen worden bijgewerkt. • . Gipskartonplaat type A Ten behoeve van voorzetwanden dienen de gipskartonplaten te voldoen aan NEN-EN 520. Lengte: variabel tot max. 3000 mm :!: 0,5 mm Breedte: 1200 mm :!: 0,5 mm Dikte: 12,5 mm :!: 0,5 mm • . Isolatiemateriaal Minerale wolplaten, volumieke massa 30 Lengte: 1000 mm :!: 3 mm Breedte: 600 mm :!: 3 mm Dikte: ;:: 25 mm :!: 0,5 mmo •
:!:
5 kglm2
Voegmateriaal Polystyreenschuim breed 67 mm of 97 mm, dik 13 mm of 20 mm, type EPS conform NEN.EN 13163 met een volumieke massa van 15 kglm3; Rubberblokjes (rubbergranulaat) 60 x 40 x 20 mm, Montageschuim (1IlbruckElasticFoam; 1K isolatie pistoolschuim); Brandwerend montageschuim (1IlbruckFlame Shield; NBS brandwerend Purschuim); Xellastic@foam. Stroken Celband gelamineerd en geprofileerd van wit polyethyleen Afmetingen: 600 x 68 x 20 mm en 600 x 98 x 20 mmo Aan één zijde voorzien van een grijze antisliplaag. Voorzien van voorgevormde sparingen t.b.V. elektraleidingen en ankers.
• Ankers en profielen Ankers kunnen zijn vervaardigd uit bandstaal, voorzien van een zinklaagdikte ten minste 15 IJm conform NEN-EN-ISO 1461 of van kunststof; profielen zijn vervaardigd van kunststof of metaal. Voor de afmetingen zie tabel 3. Tabel 3: afmetingen
ankers en profielen
type anker/profiel
. .
stalen haaks veeranker stalen hoekanker/kozijnanker - kunststof hoek-/veeranker - kunststof zicht-opvangprofiel, flenshoogte ~ 25 mm - metalen opvangprofiel, flenshoogte ~ 25 mm - kunststof T-profiel
Technische Handleiding Niet-dragende scheidingswanden met YTONG separatiepanelen
lengte
breedte
dikte
( mm)
(mm)
(mm)
20 20 20 paneeldikte + 2 paneeldikte + 2 50
1,0 1,0 1,8 1,5 1,5 1,5
110 x 30 x 30 x 70 90 x 40 110 x 50 tot max. 5600 variabel tot max. 5300
Xella
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer:
IKB1146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
4.
VERWERKINGSVOORSCHRIFTEN
4.1
ALGEMEEN
ANNEX 1 pagina 6 van 18
Een niet-dragende scheidingswand wordt samengesteld uit onderling gelijmde massieve panelen van cellenbeton. De wand kan zijn voorzien van een voorzetwand. De voorzetwand wordt opgebouwd met stalen Z- of C-profielen voorzien van gipskartonplaten. De spouw tussen wand en voorzetwand wordt gevuld met minerale wolplaten. Tevens is het mogelijk de voorzetwand uit te voeren met minerale wol platen, waarop éénzijdig een gipsplaat is verlijmd.
4.2
BESCHERMING
TEGEN WEERSINVLOEDEN
EN VOCHTINDRINGING
TIJDENS
TRANSPORT,
OPSLAG
EN VERWERKING
Afhankelijk van de omstandigheden, dienen passende maatregelen te worden getroffen om de separatiepanelen tegen vocht en vervuiling te beschermen. Zij dienen op de bouwplaats te worden opgeslagen op een droge en vlakke plaats. Lijm- en reparatiemortel, worden geleverd in zakken. Zowel het transport als de opslag dienen droog en vorstvrij te geschieden. Isolatie-dekens/platen dienen droog te worden vervoerd en opgeslagen. Gipskartonplaten moeten droog worden vervoerd en droog en vlak worden opgeslagen; de pakketten met gipskartonplaten dienen te worden ondersteund hart op hart circa 400 mmo Losse gipskartonplaten dienen verticaal te worden vervoerd.
4.3
MONTAGE
SEPARATIEPANELEN
De separatiepanelen moeten winddroog "vol en zat" worden gelijmd met YTONG Panelenlijm fix P met een voegdikte van 2 à 3 mmo De lijmmortel dient te worden bereid volgens het op de YTONG-fix-P-verpakking vermelde bereidingsvoorschrift. De aangemaakte lijm dient binnen 4 uur te worden verwerkt. Verwerking bij temperaturen rond het vriespunt is mogelijk, mits passende maatregelen worden genomen. Eén en ander conform de richtlijnen van het Bureau Verletbestrijding van het Technisch Bureau Bouwnijverheid. 4.3.1
AANSLUITINGEN
(zie ook detailtekeningen)
4.3.1.1 Vloeraansluitingen De panelen kunnen zowel op afgewerkte als op onafgewerkte separatiepanelen op een houten vloerconstructie aan te brengen.
betonvloeren
worden aangebracht.
Tevens is het mogelijk de
a.
Onafgewerkte en afgewerkte betonvloer . Op een afgewerkte en onafgewerkte vloer worden de panelen met behulp van een stelkoevoet opgedrukt en met houten zij- en kopwiggen zodanig vastgezet dat zowel de zijkant als de voorzijden van de panelen te lood staan. Kopwiggen dienen om het andere paneel te worden aangebracht, te beginnen bij het tweede paneel vanuit de bouwmuur. Bij elke wandbeëindiging dient een kopwig te worden geplaatst. Nadat de panelen geplaatst zijn en de lijmverbindingen voldoende zijn verhard (minimaal 48 uur) worden de zijwiggen verwijderd en wordt de stelruimte onder de panelen onderkouwd met aardvochtige specie.
b.
Houten vloer Bij houten vloeren worden de panelen op een houten regel van minimaal 45 mm dikte gesteld. Om het andere paneel dient een hoekanker te worden aangebracht, te beginnen bij het tweede paneel vanuit de bouwmuur. Tevens dient bij iedere wandbeëindiging een hoekanker te worden aangebracht. De hoekankers worden met twee gegalvaniseerde draadnagels aan de cellenbeton bevestigd, waarbij de draadnagels halverwege het inslaan enigszins krom geslagen moeten worden om uittrekken te voorkomen. Ter voorkoming van geluidlekken kan tussen de houten vloer en de regel elastisch materiaal worden aangebracht.
4.3.1.2 Plafondaansluitingen De plafondaansluiting kan op één van de volgende manieren worden uitgevoerd, rekening houdend met de bijkomende doorbuiging van de vloerconstructie(-s) conform tabel 1:
a.
Met montageschuim en stelblokjes. Aan de bovenzijde van het paneel wordt aan weerszijden op 100 mm vanaf de zijkant van het paneel een stelblokje van granulaatrubber, lang 60 mm, breed 40 mm en dik 20 mm, genageld of gelijmd. Bij het opwiggen van het paneel worden de stelblokjes circa 3 mm samengedrukt. De ruimte tussen de bovenzijde van de panelen en het plafond wordt afgedicht met montageschuim. Om het andere paneel dient een haaks (veer)anker te worden aangebracht, te beginnen bij het eerste paneel vanuit de bouwmuur. Tevens dient bij elke wandbeëindiging een hoekanker te worden aangebracht. Het haaks (veer)anker wordt met twee gegalvaniseerde draadnagels aan de cellenbeton bevestigd, waarbij de draadnagels halverwege het inslaan enigszins krom geslagen moeten worden om uittrekken te voorkomen. De bevestiging van het haaks (veer)anker aan het plafond dient met een daarvoor geschikt verbindingsmiddel plaats te vinden, bijvoorbeeld door middel van boren of schieten.
Technische Handleiding Niet-dragende scheidingswanden met YTONG separatiepanelen
Xella
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer:
IKB1146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
ANNEX 1 pagina 7 van 18
b.
Met Xellastic@{oam Op de bovenzijde van het paneel wordt een strook Xellastic@foam met draadnagels bevestigd, zodanig dat de strook foam vlak blijft ten opzicht van de zijkanten van het paneel. De grijze antisliplaag moet boven (=plafondzijde) gehouden worden. Bij het opwiggen van het paneel tegen het plafond wordt deze strook foam circa 3 mm ingedrukt. Om het andere paneel dient een veeranker te worden aangebracht, te beginnen bij het eerste paneel vanuit de bouwmuur. Het veeranker eerst bevestigen tegen de zijkant van het paneel. Hiervoor dient een kleine sparing aan het uiteinde van de strook foam te worden verwijderd. Tevens dient bij elke wandbeëindiging een haaks anker te worden aangebracht. De ankers worden met twee gegalvaniseerde draadnagels aan de cellenbeton bevestigd, waarbij de draadnagels halverwege het inslaan enigszins krom geslagen moeten worden om uittrekken te voorkomen. De bevestiging van het haaks (veer)anker aan het plafond dient met een slagplug (boren) plaats te vinden. Voor een elektraleiding(en) vanuit het plafond dient één of beide gestanste sparingen uit de strook foam te worden verwijderd. Aan één zijde dient met een scherp mes de strook foam te worden ingesneden zodat de leiding door de zijkant in de betreffende sparing gedrukt kan worden. Belangrijk is dat de strook Xellastic@foam over de volledige breedte van het paneel tegen het plafond aanwezig is.
c.
Met een bouwkundige sponning. Een bouwkundige sponning is ook mogelijk, waarbij de verticale verplaatsing van het bovengelegen oppervlak onbelemmerd kan plaatsvinden ten opzichte van de panelen. Een bouwkundige sponning kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door stroken houten plaatmateriaal tegen het plafond te bevestigen. Op de bovenzijde van het paneel wordt over de volle breedte een strook polystyreenschuim genageld of gelijmd. De dikte van de strook polystyreenschuim dient afgestemd te zijn op te verwachten verticale verplaatsing van de bovengelegen verdiepingsvloer. Deze strook wordt bij het opwiggen van het paneel circa 3 mm samengedrukt. De panelen worden aan weerszijden opgesloten door een houten plint. Bij elke wandbeëindiging dient een hoekanker te worden aangebracht.
d.
Met kunststof of metalen opvangprofielen. De kunststof-opvangprofielen worden met contactlijm tegen het plafond bevestigd. Het plafond dient droog en stofvrij te zijn. De metalen opvangprofielen worden mechanisch bevestigd tegen het plafond. Bij toepassing van profielen kunnen de (veer)ankers zoals vermeld onder a. achterwege blijven, mits het onderlinge verschil in bijkomende doorbuiging tussen vloer en plafond niet groter wordt dan 10 mmo Indien het plafond een dakvloer van kanaalplaatelementen betreft, moet altijd om het ander paneel een (veer)anker worden toegepast, te beginnen bij het eerste paneel vanuit de bouwmuur. In het profiel dient over de volle breedte een strook polystyreenschuim te worden aangebracht. De dikte van de strook polystyreenschuim dient afgestemd te zijn op te verwachten verticale verplaatsing van de bovengelegen verdiepingsvloer. Deze strook wordt bij het opwiggen van het paneel circa 3 mm samengedrukt. Overige mogelijke plafondaansluitingen:
e.
Kunststof T-profiel. Het kunststof T-profiel, afmetingen 50x50x1 mm, wordt met contactlijm tegen het plafond bevestigd. In de bovenzijde van het paneel wordt gecentreerd een zaagsnede aangebracht waarvan de dikte overeenkomt met de dikte van het profiel. Aan weerszijden van het lijf van het profiel wordt een strook polystyreenschuim aangebracht. De dikte van de strook polystyreenschuim dient afgestemd te zijn op de te verwachten verticale verplaatsing van de bovengelegen vloer en tevens op het onderlinge verschil in bijkomende doorbuiging, die niet meer dan 10 mm mag bedragen. Het paneel wordt zodanig verticaal geplaatst dat het lijf van het kunststof T-profiel in de zaagsnede wordt gedrukt. Bij het opwiggen van het paneel worden de stroken polystyreenschuim circa 3 mm samengedrukt. .
f.
Tussen houten latten. In geval van een aansluiting tegen een houten vloerconstructie, en indien er geen eisen worden gesteld aan de geluidisolatie, kunnen de panelen onder de balklaag tussen houten rachels te worden geplaatst. Indien er eisen worden gesteld aan de geluidisolatie, dienen de panelen tussen de balklaag te worden aangebracht en aan de bovenzijde te worden voorzien van een strook minerale wol, die bij het stellen van de panelen iets wordt ingedrukt.
4.3.1.3 Wandaansluitingen De wandaansluiting dient op een van de volgende manieren te worden uitgevoerd: a. Met montageschuim. . Ter plaatse van de wandaansluiting met de bouwmuur wordt een naad van 10 tot 15 mm breed aangehouden. De voeg wordt volledig gevuld met montageschuim. b. Met een bouwkundige sponning. Een bouwkundige sponning kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door een strook houten plaatmateriaal tegen de bouwmuur te bevestigen. De panelen worden "koud" tegen de strook plaatmateriaal geplaatst en aan weerszijden opgesloten met een houten plint.
Technische Handleiding Niet-dragende scheidingswanden met YTONG separatiepanelen
Xella
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument bij de Europese Technische Goedkeuring ETA-03/0007 Nummer:
IKB1146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
c.
ANNEX 1 pagina 8 van 18
Met YTONG Panelenlijm fix P. De wandaansluiting mag met YTONG Panelenlijm fix P worden uitgevoerd, mits de wandlengte kleiner is dan 600 mmo Indien de wand aansluit op een woningscheidende wand mag de wandlengte niet groter zijn dan 150 mmo
4.3.1.4 Hoeken en ontmoetingen Hoeken en ontmoetingen worden flexibel uitgevoerd. De voeg van 10 - 15 mm breed wordt volledig met montageschuim gevuld. Indien geen verplaatsing van de betreffende wanden is te verwachten, bijvoorbeeld bij wanddelen met een lengte van maximaal 600 mm, kan een vaste aansluiting worden gerealiseerd door middel van verlijming en een drietal draadnagels (125 mm x 5,6 mm bij een paneeldikte van 70 mm en 160 mm x 6,1 mm bij een paneeldikte van 100 mm). Kozijnaansluitingen Er dienen bij voorkeur verdiepinghoge montagekozijnen te worden geplaatst. De kozijnen dienen te worden bevestigd conform de verwerkingsvoorschriften van de desbetreffende producent. Boven kozijnen is het mogelijk een niet-dragend vulstuk van cellenbeton toe te passen. Het kozijn mag daarbij niet breder zijn dan 1250 mm en het vulstuk dient minimaal 200 mm hoog te zijn. Het niet-dragend vulstuk wordt geplaatst op twee stalen versterkingshoeken van minimaal 60x60x57x2 mm, die met 2 spaanplaatschroeven 5,Ox70 mm gecentreerd op de zijkant van de betreffende panelen zijn bevestigd. Aan beide uiteinden van het vulstuk, alsmede aan het plafond dient een voeg van circa 15 mm breed te worden aangehouden. Deze voegen worden volledig gevuld met montageschuim. Het vulstuk dient aan de onderzijde met één spaanplaatschroef 5,Ox50 mm per stalen hoek te worden verankerd. 4.3.1.6 Dilataties De lengte van een wandgedeelte mag niet langer zijn dan twee keer de betreffende hoogte van deze wand met een maximale wandlengte van 5,00 m. Wanden langer dan 5,00 m dienen dus te worden voorzien van een dilatatievoeg. Deze voeg wordt circa 15 mm breed en met montageschuim volledig gevuld. Deze dilatatie dient ook in de eventuele voorzetwand te worden aangebracht. (zie afwerking cellenbetonwanden) Hoeken en ontmoetingen worden flexibel uitgevoerd, tenzij geen verplaatsing van de betreffende wanden is te verwachten. Bijvoorbeeld bij wanddelen met een lengte van maximaal 600 mm, kan een vaste aansluiting worden gerealiseerd door middel van verlijming. Voor wanden die in de richting van de overspanning staan geldt dat altijd een dilatatie moet worden gemaakt als de wandlengte meer is dan de halve vloeroverspanning.
4.4
MONTAGE
VOORZETWAND
De voorzetwand kan op de volgende manieren worden aangebracht: a. Met gebruikmaking van Z-profielen. Op de wanden waar de voorzetwand zal worden aangebracht, moeten na een verhardingsperiode van minimaal 72 uur van de specie, verticaal stalen Z-profielen worden bevestigd. Deze Z-profielen worden bij het op lengte knippen 10 mm tot 15 mm korter gehouden dan de afstand tussen vloer en plafond en rusten tijdens het bevestigen op de vloer. De Z-profielen worden met de flens van 30 mm tegen de wand bevestigd, met behulp van spaanplaatschroeven met een diameter van 5 mm en 50 mm lang, hart op hart circa 600 mmo De minerale wolplaten dienen met enige overmaat aan plafond- en vloerzijde te worden ingebracht. De gipskartonplaten worden eveneens 10 mm tot 15 mm korter gehouden dan de afstand tussen vloer en plafond en dienen tijdens het bevestigen op de Z-profielen tegen het plafond te worden gedrukt. De platen worden aan de Z-profielen bevestigd met platverzonken gefosfateerde stalen plaatschroeven met trompetkop, afmetingen 4,2 mm x 25 mm, hart op hart maximaal 250 mmo b. Met gebruikmaking van C-profielen. Een voorzetwand op basis van stalen C-profielen en gipskartonplaten dient conform de verwerkingsvoorschriften van de desbetreffende leverancier te worden aangebracht. C. Met minerale wolplaten. Een voorzetwand op basis van minerale wol platen waarop éénzijdig een gipsplaat is verlijmd dient conform de verwerkingsvoorschriften van de desbetreffende leverancier te worden aangebracht.
4.5
AFWERKING
SEPARATIEPANELEN
Reparaties aan beschadigde panelen, het aanwerken van elektriciteitsdozen en sleuven ten behoeve van leidingen, dienen te worden verricht met YTONG-fill of met een vul- en vlakmiddel op basis van gemodificeerd gips. In vochtige ruimten moet altijd YTONG-fill worden toegepast. De panelen zijn voldoende vlak om na het bijwerken van de naden en van eventuele plaatselijke beschadigingen en oneffenheden te worden afgewerkt met tegels, behang of andere dunne afwerklagen. Het afwerken van de naden kan bijvoorbeeld gebeuren met een vul- en vlakmiddel op basis van gemodificeerd gips, e.e.a. conform de verwerkingsvoorschriften van betreffende leverancier. Daar waar de wand wordt afgewerkt met spac-spuitwerk of sierpleister dienen de naden met montageschuim van een strook glasvezel gaasband, minimaal 50 mm breed.
Technische Handleiding Niet-dragende scheidingswanden met YTONG separatiepanelen
te worden voorzien
Xella
IKOB-BKB CERTIFICAAT NL-aansluitingsdocument
bij de Europese Technische
Nummer:
IKB1146/09
Uitgegeven:
2009-03-27
Goedkeuring
ETA-03/0007 ANNEX 1 pagina 9 van 18
Bij toepassing in natte ruimten dient de wand dusdanig te worden afgewerkt, dat wordt voldaan aan artikel 3.26 van het Bouwbesluit (bijvoorbeeld door de toepassing van tegels, zie BRL 1017). De aansluitingen aan andere wanden en ter plaatse van de vloer dienen blijvend waterdicht te worden afgewerkt. Tegels dienen te worden aangebracht met een elastisch blijvende tegellijm; afhankelijk van de verwerkingsvoorschriften van de lijmproducent dient al of niet een voorstrijkmiddel te worden aangebracht. De tegelvlakken dienen op afstanden van maximaal de wandhoogte te worden gedilateerd. Alle aansluitingen van betegelde wanden onderling, op vloeren of op sanitair (bijvoorbeeld baden, douchebakken, e.d.) dienen te worden voorzien van elastisch blijvende kitvoegen van minimaal 6 mmo
4.6
AFWERKING
VOORZETWAND
De naden van de gipskartonplaten en de inwendige hoeken dienen te worden afgewerkt met een wapening sst rook van versterkt papierband of zelfklevend gaasband en voegmateriaal op basis van gips. Uitwendige hoeken kunnen worden beschermd door middel van een aluminium hoekbeschermingsprofiel, afmetingen 25 mm x 25 mm x 0,5 mm, dat wordt opgenomen in het voegmateriaal op basis van gips. Indien de wand wordt behangen, moet de wand voor het behangen bij voorkeur worden behandeld met een behangvoorstrijk- of grondeermiddel, zodat het behang gemakkelijk kan worden verwijderd. Indien de wand wordt behangen met een zwaar behang op basis van kunststof o.d. dient de wand te worden voorbehandeld met een speciale primer, conform de verwerkingsvoorschriften van de producent van het behang c.q. van de gipskartonplaat. Bij toepassing van de wand in natte ruimten dienen de volgende voorzieningen te worden getroffen: Het wandoppervlak dient te worden behandeld met een waterbestendig voorstrijkmiddel. Een dergelijk middel kan achterwege blijven bij toepassing van gipskartonplaten van het type H1. De wand dient dusdanig te worden afgewerkt, dat wordt voldaan aan artikel 3.26 van het Bouwbesluit (bijvoorbeeld d.m.v. tegelwerk, zie BRL 1017). De wand dient aan de onderzijde tot een hoogte van ten minste 50 mm boven de afgewerkte vloer te worden beschermd tegen toetreding van water, bijvoorbeeld door het toepassen van kunststoffolie of een zelfklevende vochtwerende band. De voegen van de gipskartonplaten dienen bij toepassing van keramische tegels alleen ter plaatse van de afgeschuinde kanten te worden uitgevuld met voegmateriaal. De voegen wand-wand en wand-vloer alsmede eventuele beëindigingen van wandbekleding (bijvoorbeeld ter plaatse van de douchehoek) dienen te worden afgewerkt met een elastisch blijvende kit. Voor het aanbrengen van een waterdichte afwerklaag, zoals tegels, dient de A-plaat te worden behandeld met een primer, een en ander conform de verwerkingsvoorschriften van de producent van de tegellijm dan wel van de gipskartonplaat. De voegen van de tegels dienen waterdicht te worden afgewerkt door het inwassen met daartoe geschikte middelen. De wand mag niet aan beide zijden dampremmend worden afgewerkt Er dienen bij voorkeur gipskartonplaten van het type H1 te worden toegepast. 4.7 Bevestiging van voorwerpen aan de cellenbetonnen wand Lichte voorwerpen kunnen met lijm, nagels of spaanplaatschroeven worden bevestigd. Zware voorwerpen dienen te worden bevestigd met voor cellenbeton speciaal ontwikkelde bevestigingsmiddelen bouten. 4.8 Bevestiging van voorwerpen aan de voorzetwand Lichte voorwerpen kunnen met lijm of door middel van schroeven, voorwerpen dienen speciale voorzieningen te worden getroffen.
Technische Handleiding Niet-dragende
scheidingswanden
met YTONG separatIepanelen
nagels of plaatpluggen
worden
of doorgaande
bevestigd.
Voor zware
xella