Ik doe aan pastoraat buiten de kaartenbak Om te geloven hoef je niet je verstand op nul te zetten

• “Ik doe aan pastoraat buiten de kaartenbak” • “Om te geloven hoef je niet je verstand op nul te zetten” •

bries

Voorjaar 2015

Simone Aman (27) is gemeentelid in de Jacobikerk in Utrecht. De gemeente profileert zich als een ‘toegankelijke gemeenschap die openstaat voor nieuwkomers en geïnteresseerden’, en daar maakt ze werk van. “Een kerk moet er ook wel wat voor doen om gastvrij te zijn” vindt Simone.

missionaire kanjer Sim

De Jacobikerk heeft regelmatig te maken met nieuwkomers. “Ze komen via de Alphacursus binnen en via onze website” vertelt Simone. “Van die website is veel werk gemaakt. We merken dat deze zoekers aanspreekt én dat ze ons weten te vinden.” De kerk is momenteel op zoek naar een nieuwe missionair predikant die deze zoekers aan moet spreken. Gastvrij voor nieuwkomers Simone maakt deel uit van het missionair team van de Jacobikerk, gestart als ‘denktank’ voor en met de missionair predikant. “De meeste teamleden zijn betrokken bij een van de missionaire activiteiten. We komen maandelijks bijeen om elkaar hiervan op de hoogte te houden. We brainstormen over nieuwe ontwikkelingen en plannen. We doen aan bezinning door met elkaar een boek te bespreken. En dat alles om onszelf en de gemeente scherp te houden: hoe kunnen we onze buurman meenemen in ons enthousiasme over Gods goedheid? Hoe kunnen we met elkaar gastvrij zijn voor de nieuwkomers? Hoe helpen we zoekers die in de Jacobikerk terechtkomen verder op weg?” Een kleine greep uit het aanbod van activiteiten: het Jacobidebat met gesprek over actuele thema’s, informele en korte avonddiensten voor mensen voor wie kerk en geloof relatief nieuw is, en twee keer per maand een maaltijd voor wie liever met elkaar eet dan alleen thuis. Het merendeel van de eters komt van buiten de Jacobikerk. Energie “Toen ik hier een jaar of vijf geleden ging kerken werd ik vrij snel actief. In mijn studentenvereniging draaide ik mee in de open kring: met niet-kerkelijke studiegenoten lazen we de Bijbel. In de Jacobikerk hoorde ik iets soortgelijks, de Alphacursus om kennis te maken met het geloof. Ik ben er coördinator van geworden. Behalve dat ik van huis uit heb meegekregen dat als je ergens deel van uitmaakt je daar iets voor moet doen, vind ik het vooral ontzettend leuk om mee te draaien. Ik leer er mensen door kennen en het geeft energie. Vooral het meedraaien in het team brengt me veel. Van tevoren sparren we over de aanpak, tijdens de bijeenkomsten zelf luisteren we naar elkaar en leren we van elkaar. En de gesprekken tijdens de cursus zelf motiveren enorm. De meeste deelnemers kwamen vroeger wel eens in de kerk en weten ongeveer waar het over gaat. Van de tien deelnemers hebben er meestal twee in hun opvoeding niets meegekregen van het christelijk geloof. Zij hebben vaak een heel verrassende inbreng die heel goede gesprekken oplevert.” www.jacobikerk.nl 2

bries najaar 2 bries 2013 voorjaar 2015

“Kerk moet voor doen te zijn”

mone Aman

Hoe kunnen we onze buurman meenemen in ons enthousiasme over Gods goedheid?

t er wat om gastvrij bries najaar 2014 2013

3

inhoud

bries

reportage

is het relatiemagazine van Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk.

Pioniersplek De Haven, Kanaleneiland Utrecht

Adreswijzigingen kunt u doorgeven aan: Protestantse Kerk, t.a.v. donateuradministratie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 18 80, e-mail [email protected].  Wanneer u een vaste bijdrage geeft aan missionair werk, dan wordt deze in de eerste week van de maand automatisch afgeschreven. We hanteren altijd het door u opgegeven vaste bedrag, rekeningnummer en frequentie. Wijzigingen ten aanzien van de machtiging kunt u doorgeven via tel. (030) 880 18 80.   De Protestantse Kerk in Nederland is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). U kunt dus alle giften aan missionair werk van de belasting aftrekken, binnen de daarbij geldende regels die de Belastingdienst stelt. Teksten Janet van Dijk, Nynke Dijkstra, Bram Dijkstra-Geuze

6-8 de kerk in

“Ik voel een grote dankbaarheid”

Vormgeving Oblong grafisch ontwerp– Jet Frenken Fotografie (cover, pag. xxx) Dio van Maaren (pag. ) Henk Gaasbeek (pag. 20)

11

Druk Roto Smeets GrafiServices Utrecht

U heeft het zevende nummer van bries in handen. U ontvangt het omdat u donateur of ambassadeur van het missionaire werk bent, of op een andere manier hebt aangegeven geïnteresseerd te zijn in het missionaire werk. Dit magazine verschijnt twee keer per jaar. Als u het niet meer wilt ontvangen, of voorkeur heeft voor een digitale uitgave, dan kunt u dat aangeven in een mail of briefje aan [email protected] of Protestantse Kerk in Nederland, t.a.v. de donateursadministratie, Antwoordnummer 53019, 3503 VB Utrecht o.v.v. uw naam, volledige adres en – in het geval u een digitale uitgave wenst – e-mailadres. Sinds enkele maanden is de site van de Protestantse Kerk in Nederland te vinden via www.protestantsekerk.nl. 4

bries voorjaar 2015

13 missionair ambassadeur

"Hele gemeente betrekken bij missionair zijn"

Maar nou de kerkverlaters...

14

Eastermar langs de missionaire

"Kerk en dorp bij elkaar brengen" meetlat:

18

Aantrekkelijke kortingen op uitgaven

2-3 missionaire kanjer Simone Aman 10 de kerk uit: “Ik heb Jezus niet gevonden” 12 ‘omkeercollecte’ in Enter 16-17 drie missionaire ouderlingen vertellen 20 recept voor andijviesalade 21 missionaire vraag 22 Moet de kerk producten verkopen of inspiratie bieden?

bij bries

Voor de vaste rubrieken in dit blad ‘de kerk in’ en ‘de kerk uit’ zoeken we elke keer iemand die recent tot de kerk is toegetreden en iemand die de kerk heeft verlaten. Nou denkt vast iedereen, net als ik aanvankelijk, dat het moeilijker zal zijn een toetreder te vinden dan een kerkverlater. Het tegenovergestelde blijkt het geval. Toetreders vinden we relatief gemakkelijk; als missionair team kennen we er gelukkig ook veel. Ze komen onder andere via de nieuwe pioniersplekken in aanraking met geloof en kerk. Ze vinden het vaak leuk om hierover te vertellen, ze zijn er blij mee en er misschien zelfs een beetje trots op. Maar nou de kerkverlaters. Als je weet dat dat er jaarlijks zo’n 50.000 zijn is het toch vreemd dat we die maar moeilijk vinden. Mijn eigen ervaring is dat mensen er liever niet over praten. ‘Het ligt gevoelig’, zeggen ze dan tegen me, of ‘het is te persoonlijk’. Geloofsverlies gaat vaak geleidelijk. Het besef dat je geloof relevant voor jouw leven is, verdampt langzamerhand. Misschien wel omdat bij veel mensen het geloof er stukje bij beetje is ingegoten. Het loopt er dan misschien ook stukje bij beetje weer uit. Geloven vergt onderhoud. Dat begint in het gesprek met je naaste, degene die naast je zit, staat, leeft. Oefenen in praten over wat je gelooft, waar je blij van wordt, wat moeite geeft. Bries helpt u met die gesprekken graag een handje, met inspirerende mensen, verhalen en foto’s. Van harte uitgenodigd om d’r in te duiken en voorlopig niet meer d’r uit te komen. ds. Hans van Ark, programmamanager Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk

bries voorjaar 2015

5

Pioniersplek ‘De Haven’ in Utrecht, Kanaleneiland

“We willen doen wat g Kanaleneiland in Utrecht, destijds een van de veertig aandachtwijken van minister Vogelaar. Sinds 2009 in de top20 van probleembuurten in Nederland. 73% van de bevolking bestaat uit niet-westerse allochtonen. Het aantal bijstandsuitkeringen per duizend bewoners is bijna drie keer zo hoog als het landelijk gemiddelde. De sociale cohesie is in deze wijk het laagste van heel Utrecht. Is in zo’n wijk ook de kerk een verloren zaak? Niet als het aan ds. Marius van Duijn en zijn team ligt. Een jaar geleden startte hij als parttime predikant-pionier bij ‘De Haven’, een pioniersplek van de Protestantse Gemeente Utrecht.

“Zoeken naar nieuwe vormen en mogelijkheden”

ds. Marius van Duijn

Doen wat goed is voor de wijk Marius van Duijn: “Ons uitgangspunt is dat we willen doen wat goed is voor de wijk. Onze focus ligt daarbij op contact leggen met mensen. We willen niet de wijk in de kerk brengen, maar kerk in de wijk zijn. Daarom zoeken we naar nieuwe vormen en mogelijkheden om christen te zijn in onze eigen omgeving, en komen we liever bij elkaar thuis dan in de kerk. Heel ‘basic’: iemand bereidt iets voor, samen lezen we uit de Bijbel en we bidden met en voor elkaar. Om de week zijn we ook in de kerk te vinden. We ontmoeten elkaar in de hal voor een samenkomst vanuit de vraag: ‘hoe zou een eredienst hier in de wijk eruitzien?’ We proberen contact te maken met mensen door bijvoorbeeld in de hal van de kerk maaltijden te houden, betrokken te zijn bij het uitdelen van voedselpakketten, en twee keer per jaar een 6 bries voorjaar 2015

goed is voor de wijk”

bries voorjaar 2015

7

‘Sommigen van ons helpen buren met boodschappen of geven taalcursussen’

Pioniersplek ‘De Haven’ in Utrecht, Kanaleneiland kledingbeurs te organiseren. We hopen dat dat ook meewerkt aan een goede sfeer in de wijk. Ik woon zelf ook in de wijk. Ik voel me hier thuis en vind het belangrijk om niet op afstand te wonen. Van mijn appartement naar de kerk is het tien minuten lopen. Alles is goed bereikbaar, en voordat je er bent heb je al vier bekenden gegroet. Je ziet wat er leeft en ademt het eiland.”

‘We krijgen steeds meer kleur’

Chaim Zonnenberg

8

bries voorjaar 2015

Chaim Zonnenberg is lid van het (vrijwilligers) kernteam van ‘De Haven’: “Heel mooi om hier als kerk iets nieuws te beginnen. In oktober 2012 begonnen we met een aantal visieavonden. Vanuit gebed groeide bij ons het verlangen om open en gericht op de wijk te zijn. We startten met huissamenkomsten, zetten een enquête uit en zochten ook activiteiten om zelf te doen in de wijk. Sommigen van ons helpen buren met boodschappen, geven taalcursussen of springen bij op een van de kinderclubs. Onze aandacht ligt niet bij de wijk. En dat betekent dus ook dat we een multiculturele gemeenschap willen zijn. We zijn een groep blanke, hoogopgeleide christenen, maar uiteindelijk willen we

Chaim Zonnenberg “Heel mooi om hier als kerk iets nieuws te beginnen" met elkaar een afspiegeling van de wijk zijn. Langzamerhand lijkt dat te lukken. Onze groep verandert. We krijgen letterlijk en figuurlijk steeds meer kleur. Wat we doen, moet herkenbaar zijn en passen bij de wijk. Welke vormen kiezen we? Wat nemen we mee? En wat durven we weer los te laten? Onze keuzes maken we biddend, en daar gaan we met z’n allen voor. Ik vind het heel erg leuk om dit mee te maken. Ik zou iedereen van harte willen uitnodigen om eens bij ons te komen kijken!”

‘De Haven’ wordt ondersteund door de Protestantse Kerk. De IZB is betrokken in de begeleiding en coaching. www.dehaven-kanaleneiland.nl www.protestantsekerk.nl/pionieren

Aantallen per provincie: in voorbereiding intentieverklaring net van start sinds 2012

“De belangstelling

voor pionieren groeit, en niet alleen in stedelijke gebieden. Hiernaast ziet u een overzicht van de pioniersplekken in ons land, per provincie, in de verschillende fasen. Het cijfer geeft het aantal plekken aan. Naast deze pioniersplekken is er MijnKerk.nl, een pioniersplek met landelijke uitstraling.

”

MijnKerk.nl

eerder gestart vóór 2012

de kerk uit

Cor Bos Een aantal jaren geleden verliet Cor Bos (48) de kerk. “Het was een lang proces voor ik zover was. Ik ben opgegroeid in een kerk waar regeltjes heel belangrijk waren en waar het geloof maar weinig houvast gaf. Mensen zijn zondig, Jezus is er om je te redden. Zelf heb je daar geen invloed op; Jezus kiest je uit. Ik heb veel moeite gedaan om contact met Jezus te krijgen, de formule immers om mezelf te bevrijden. Het is nooit gelukt. Van het idee dat ik niet goed genoeg was werd mijn zelfbeeld niet beter. Ik ben daar verder over na gaan denken en kwam tot de conclusie dat ik het niet eens ben met de veronderstelling dat de mens vanuit zichzelf niet goed zou zijn. Maar in mijn kerk was geen andere waarheid. Toen er een periode was dat het niet goed met me ging, heb ik twee keer bezoek van de dominee gehad maar ik heb me niet gesteund gevoeld door de kerk. Langzamerhand kwam het moment dat ik er klaar mee was. Ik heb me uit laten schrijven. Eén gemeentelid heeft me nog gevraagd naar het waarom, verder heeft niemand er aandacht aan besteed. Ik heb niets met het Jezusconcept. Die zoektocht heb ik gehad en ik heb niet gevonden. Ik geloof wel dat God bestaat. Maar hij is heel iemand anders dan de man met de baard. De Bijbel kijk ik nooit meer in. Wel heb ik een belangrijke grondhouding waarbij de persoon van Jezus dan wel weer model heeft gestaan: ik kwets niet en ik wil iets positiefs bijdragen aan de wereld. Nee, ik mis de kerk niet. Ik leef zoals ik denk dat het goed is.”

“Ik heb Jezus niet gevonden” 10

bries voorjaar 2015

de kerk in

Natasja van Horssen

Ze werd thuis niet christelijk opgevoed maar kwam wel in aanraking met het geloof door onder meer haar oma. Natasja van Horssen (32): “Ik was helemaal gek op de grote vertelbijbel die ik als kind kreeg. Ik las die van A tot Z, ik vond de verhalen prachtig. Maar verder leefde het niet. Tot vorig jaar. Toen ik dozen met boeken aan het sjouwen was bij de verhuizing van mijn moeder, scheurde een doos open en viel de vertelbijbel voor mijn neus op de grond. Ik heb ‘m weer helemaal gelezen, en realiseerde me dat ik mezelf een gelovig mens voelde. Ik vertelde dat aan een vriendin die in Herwijnen naar de kerk gaat. Zij reageerde met een foto van een bericht over de belijdeniscatechisatie in het kerkblad. Ik heb contact met de dominee gezocht en was welkom op de catechisatie. Ik leer daar zoveel nieuwe dingen, ik ben er vol van! Wat me precies raakt vind ik moeilijk onder woorden te brengen. Ik zat net nog te lezen in het boekje ‘Wat is geloven?’ dat de dominee heeft geschreven. Is het een kwestie van aannemen? Is het een kwestie van vertrouwen? Ik denk in ieder geval dat het een gave is die alleen God je kan geven. Sinds ik hardop durf te zeggen dat ik geloof voel ik een grote dankbaarheid. Dankbaarheid voor een mooie dag, voor de mensen om me heen, voor de natuur. De discipline is voor mij nog nieuw. Ik ga trouw naar de catechisatie, daar beleef ik zelf ook veel aan, maar naar de kerk ga ik nog niet zo vaak. Ik heb lang gedacht dat je prima kunt geloven zonder naar de kerk te gaan maar leer nu dat een regelmaat daarin wel belangrijk is. Belangrijk ook om de relatie met God te onderhouden. Wie weet ga ik belijdenis doen. Ik ben nog niet gedoopt, dat moet dan ook. Het zou een logische stap zijn in een proces dat mijn leven verrijkt heeft.”

“Ik voel een grote dankbaarheid” bries voorjaar 2015

11

'100 tips & stops voor de missionaire gemeente’ is een eigenwijs boekje met allerlei handige do’s en don’ts die gemeenten vandaag al kunnen doen én laten om missionair te zijn. We lichten in bries een aantal tips uit.

Omkeercollecte in Enter Tip 16: ‘Geachte aanwezigen’ ‘Draai de boel eens om’, zegt tip 16 uit het boekje. ‘Gebruik bijvoorbeeld de collecte eens om geld uit te delen. Nee, niet zomaar, maar met een missionaire spits. Stel dat je eens per jaar volle collectezakken laat rondgaan in de kerk. Iedereen mag er een muntstuk van 2 euro uit halen, met als doel er iets goeds mee te doen.”

‘100 tips & stops voor de gemeente’ en ‘Openingen’ zijn verkrijgbaar in de webwinkel van de Protestantse Kerk via www.pkn.nl/webwinkel. 12

bries voorjaar 2015

Van sommige tips in het boekje is het nog maar de vraag of gemeenten het oppikken. De hercollecte is zo’n tip. Stelt u zich eens voor: een collecte die gebruikt wordt om uit te delen in plaats van op te halen. Te gek voor woorden? Toch is dat precies wat men in de gereformeerde kerk in Enter heeft gedaan. Ds. Arjan Berensen vertelt erover. “Het begon als een experimentele dienst met startzondag, met de collecte als verrassende twist. We kregen een bedrag van € 150,- gesponsord en deelden dat uit. Iedereen mocht 1 euro pakken en de uitdaging daarbij was om dit bedrag te vergroten. Uiteindelijk kregen we € 1250,- terug! De grootste winst is echter niet in geld uit te drukken maar in de contacten onderling en met het dorp. Je geeft niet zozeer geld in handen, maar vertrouwen. De actie was een goede aanleiding voor gesprek. Sterker nog, het bleek een prima opstap naar een nieuwe actie. We hebben een deel van de opbrengst teruggevraagd voor de Enterse Winterloop 2015. Deze leverde € 6000,- op! Hiermee kunnen we weer wat moois doen.”

‘100 tips & stops voor de gemeente’ en ‘Openingen’ zijn verkrijgbaar in de webwinkel van de Protestantse Kerk via www.protestantsekerk.nl/webwinkel.

Missionair ambassadeur Missionair ambassadeur

Gertjan Molenaar Waar? hervormde gemeente Berkel en Rodenrijs Waarom? Gertjan Molenaar (43): “We hebben onze missionaire commissie sinds de eerste missionaire ronde*nieuw leven ingeblazen. We hebben geïnventariseerd wat er al gebeurt in onze gemeente en wat we nodig vinden. Het missionaire plan dat we hebben opgesteld bevat twee sporen. Intern willen we de hele gemeente betrekken bij missionair zijn. Zo zijn we o.a. met het geloofsgesprek aan de gang gegaan. We vinden het belangrijk, ook vanwege nieuwkomers, om te kunnen verwoorden wat je gelooft. De dvd die bij de tweede missionaire ronde werd uitgedeeld hebben we grijs gedraaid: bij de kerkenraad, bij de jeugdraad, bij de bijbelkringen. We hebben flink geoefend. Extern willen we laten zien dat we er zijn, bij voorkeur door bestaande activiteiten uit te bouwen, niet door met nieuwe te komen. Onze kerk staat in het centrum, dat is een voordeel. We sluiten bijvoorbeeld aan bij de moonlight shopping in december. Alle winkels zijn dan open. Buiten hangt een spandoek ‘De kerk is open. Welkom!’, er branden lichtjes bij de deur, de kerk is versierd, er is muziek, we schenken koffie en geven een rondleiding. Er komen dan een paar honderd mensen binnen. Eén keer per jaar houden we een brainstormavond waarop we gemeenteleden vragen naar tips voor het gemeentezijn. Daar worden soms ook tips uit andere gemeenten ingebracht. Daar doen we ons voordeel mee.”

Missionair ambassadeur worden De missionair ambassadeur zorgt ervoor dat het missionaire werk op de agenda van de kerkenraad komt. Nieuwe ambassadeurs krijgen een pakket met missionaire uitgaven, en de gelegenheid een missionair project te bezoeken met daarbij ontmoeting en uitwisseling. Meer informatie via www.protestantsekerk.nl/missionair> werk > ondersteuning > ambassadeur worden. Meer informatie over de missionaire rondes op www.protestantsekerk.nl/missionair. Gertjan aan het werk in een tomatenkwekerij.

bries najaar 2013 bries voorjaar 2015

13 13

Langs de missionaire meetlat

Eastermar

“We zijn als kerk altijd bezig na te denken over onze context en hoe we mensen kunnen dienen. We willen echt kerk voor het dorp zijn. Wat we doen is maar klein, dat wil ik benadrukken. Het is misschien als mijn hobby begonnen, maar de mensen van het missionair team dragen het.”

Kerk en dorp dichter bij Ds. Wim Stougie is predikant van de Protestantse Gemeente Eastermar (Oostermeer), ten oosten van Leeuwarden. Het dorp telt 1600 inwoners. “We kennen elkaar hier allemaal wel zo’n beetje, en men kent mij als dominee. Ik draai mee in de voetbal en ik doe aan pastoraat buiten de kaartenbak. In mijn vorige gemeente was ik een van vijf predikanten, dus we konden de taken verdelen. Ik was de dominee van ‘buitenlandse zaken’, daar heb ik aardigheid in.” Kerk voor het dorp De plaats van het kerkgebouw was de afgelopen jaren een thema. Stougie: “We hebben een van de twee kerkgebouwen moeten afstoten. Dat lag gevoelig en bracht allerlei emoties met zich mee. Bij de besluitvorming hebben we ons laten leiden door de vraag hoe we kerk willen zijn. Een van de dertig missionaire modellen* is ‘kerk voor het dorp’. Dat is voor ons een spannende: wat is onze context en waar liggen voor ons kansen? Sommige kleine dingen doen we 14

voorjaar 2014 bries najaar 2013

anders: de bloemengroet gaat nu ook naar mensen buiten onze kerkgemeenschap, voor het jeugdwerk werven we ook bij scholen, en onze diaconie is er ook voor niet-kerkelijke mensen in het dorp. Daar worden we als kerk enthousiast van.” In het kerkgebouw dat overbleef is de kerkzaal bij de tijd gebracht, is een jeugdhonk gekomen, en een extra zaal als ontmoetingsruimte. En er zijn meer aanpassingen gedaan. Veel mensen uit het dorp hebben hieraan meegewerkt. Stougie maakt sinds enkele jaren deel uit van een werkgroep van Dorpsbelang, een Friese aangelegenheid. “Dorpsbelang behartigt de belangen van de dorpsleden. De burgerlijke gemeente praat met politieke partijen én met Dorpsbelang. De gemeenteraad beslist, Dorpsbelang wordt gehoord. We hebben ons als werkgroep tien doelen gesteld, waaronder het burenhulpnetwerk om in te spelen op de veranderingen in de zorg. Daar wordt de kerk dan ook weer bij betrokken. De

ds. Wim Stougie

Ds. Wim Stougie:

“Ik draai mee in de voetbal en ik doe aan pastoraat buiten de kaartenbak”

Uitslag: Mooi om te zien dat de predikant zijn missionaire gedrevenheid weet over te dragen aan de gemeente: de dominee is de aanjager die zichzelf uiteindelijk kan terugtrekken. Dit verhaal is een typerend voorbeeld van ‘kerk voor het dorp’ zijn. Dat doe je niet met één activiteit, dat uit zich in betrokkenheid op meerdere fronten, afhankelijk van de context en wat op je pad komt. Present, betrokken op de noden die er zijn. Eén puntje: de website ziet er toegankelijk uit, maar waar zijn de mensen op de foto’s?

elkaar brengen vrijwilligers zoeken en vinden we in de kerk én daarbuiten.” Het missionair team ziet het voor de komende jaren als een uitdaging om kerk en dorp dichter bij elkaar te brengen. Ook het werkcafé, dat nu een plek heeft in het aangepaste kerkgebouw, draagt daaraan bij. Het is bedoeld voor mensen zonder werk, ook voor mensen die niet bij de kerk horen. Verder wordt nagedacht over een inloopcafé en maaltijden voor mensen die liever samen eten dan alleen. Ook het dorpsfeest is een plek waar kerk en dorp elkaar ontmoeten. “We hebben daar een keer fruit uitgedeeld met daarop de speciaal daarvoor bestemde fruitstickers**. Het leverde veel warme aandacht op.” www.pgeastermar.nl * z ie www.protestantsekerk.nl > missionair werk > revitaliseren > 30 modellen. **zie www.protestantsekerk.nl/webwinkel.

bries najaar 2013 bries najaar 2014

15 15

Drie missionaire ouderlingen over hun drive Missionair zijn is niet alleen iets van dominees. Deze drie missionaire ouderlingen laten dat zien. Waar maken ze zich sterk voor in hun plaatselijke gemeente?

Margreet Burgers, Zevenbergen (NB)

“Als je niet zo veel uitstraalt zijn nieuwkomers zo weer weg” Samen met haar man is Margreet Burgers sinds een jaar missionair ouderling in de hervormde gemeente Zevenbergen. “Ons eerste doel is een warme, met elkaar meelevende gemeente te worden. Je kunt wel willen dat de gemeente groeit, maar als je niet zo veel uitstraalt zijn eventuele nieuwkomers zo weer weg. Om wat uit te kunnen stralen, is het belangrijk dat er enthousiasme is voor het geloof. Daar zetten we op in. De kerkenraad staat daar van harte achter. Met de gevormde missionaire commissie inventariseerden we wat er al is, zoals verschillende gemeentegroeigroepen en een lunch op eerste kerstdag. Via het kerkblad en een gemeenteavond vertellen we wat we beogen. Een van de eerste veranderingen is dat we nu elke week koffiedrinken na de dienst. Sinds de jeugd ook op zondag in het jeugdhonk terechtkan, trekken zij hun ouders mee naar de koffie. Dat elkaar ontmoeten is een succes, het zorgt voor onderlinge verbondenheid. Binnenkort starten we met de cursus ‘Gunnend geloven’ van de IZB. We zoeken de verdieping. Je moet wel iets doen om je geloof te verrijken. We staan nog aan het begin maar hebben er vertrouwen in dat we samen een gemeente kunnen worden waar iedereen, ook de kinderen, de liefde van God kan ervaren en uitstralen, en kan groeien in geloof.”

16

bries voorjaar 2015

Steven Slappendel, Utrecht

“Een kerk in de stad heeft de deuren vaak open” Steven Slappendel is missionair ouderling in de protestantse wijkgemeente Nicolaïkerk in Utrecht. De missionaire werkgroep telt vier personen. “Voor de verschillende activiteiten zijn veel meer mensen beschikbaar. We willen echt kerk in de stad zijn en dat betekent dat de deur van onze kerk vaak open staat. In het winterseizoen de eerste zondag van de maand en bij exposities, in het zomerseizoen tijdens ‘Kerken kijken Utrecht’ elke dinsdag tot en met zondag. Verder zijn we open bij culturele zondagen in de stad. Onze kerk heet in de volksmond de ‘Klaaskerk’ en die naam gebruiken we veel voor activiteiten, zoals ‘Klas in de Klaas’ waarbij basisschoolleerlingen rondgeleid worden in de kerk en ‘Kerst in de Klaas’ waarbij we aansluiten bij de kerstmarkt om de hoek. Afgelopen jaar gaven we twee keer de glossy ‘Klaas’ uit, met Pasen en met Kerst. Die glossy wil laten zien wat er gebeurt in de Nicolaïkerk en welke mensen er deel van uitmaken. De kerstglossy werd uitgedeeld in de diensten en gemeenteleden konden extra exemplaren meenemen voor buren en kennissen. Ik wil graag laten zien dat de kerk niet alleen een cultuurhistorisch gebouw is en dat iedereen welkom is.”

Maurits Schouten, Zegveld (Ut)

“Om te geloven hoef je niet je verstand op nul te zetten” Maurits Schouten is voorzitter van de evangelisatiecommissie van de hervormde gemeente Zegveld. De commissie timmert flink aan de weg. “Samen met vrijwilligers proberen we bij dorpsgenoten interesse voor het evangelie te wekken, bijvoorbeeld via de jaarlijkse vakantiebijbelweek en de kerstzangavond in de sporthal. We bereiken de mensen door de website, advertenties in het dorpsblad en flyers tussen de winkelfolders. Maar ook bijvoorbeeld door informatie in de kraampakketten die we bezorgen bij mensen waar pas een baby is geboren. Het is mijn taak om in ons dorpsblad een column te schrijven. Ik schrijf altijd over een onderwerp dat past bij het moment van het jaar. Daarin leg ik een link naar God en de Bijbel. Daaronder staat het aanbod om contact met mij op te nemen bij vragen. Dat gebeurt soms. Veel uitdaging ervaar ik bij de thema-avonden die ik organiseer over actuele onderwerpen. Ik sprokkel zelf informatie bij elkaar en op de avond zelf leg ik de krant naast de Bijbel. Al pratend ontdekken de deelnemers (drie groepen) telkens weer dat er volop dingen gebeuren die in de Bijbel al voorzegd zijn, akelige dingen of juist dingen waar je naar uit mag kijken. Ik doe niet aan goedkope antwoorden. Mijn drive? Mensen laten zien dat je om te geloven je verstand zeker niet op nul hoeft te zetten.”

bries voorjaar 2015 17

Mooie uitgaven, aantrekkelijke met hart en ziel

Compassie Portretten van zeven mensen die compassie hoog in het vaandel hebben staan, vandaaruit proberen te leven en het concreet maken in hun werk. Vergezeld van een korte overweging, een bijbeltekst, een gedicht, een gebed en een gesprekshandreiking.

€ 6,50

Hartenkreten en zielenroerselen Een boekje vol hartenkreten en zielenroerselen met citaten uit de Bijbel, uitspraken van mensen van nu, en gedicht- en liedteksten. Het sluit aan bij het jaarthema van de Protestantse Kerk ‘Met hart en ziel – geloven’. Voor eigen inspiratie of om cadeau te doen.

€ 7,95

Met hart en ziel - tien portretten over geloven Boekje met tien portretten van mensen die vertellen over hun band met geloof en kerk. Sommigen zijn daarmee opgegroeid en vinden het geheel vanzelfsprekend, anderen zijn pas op latere leeftijd betrokken geraakt bij de kerk. Het boekje wil het praten over je geloof stimuleren. De handreiking voor gesprek achterin dit boekje helpt verder. Ook geschikt voor persoonlijk gebruik.

€ 5,00

nu samen voor maar € 12,50!

18

bries voorjaar 2015 bries najaar 2013

18

 

kortingen

bij de komende feestdagen bij Hemelvaart

‘Met zonder Jezus’, over Hemelvaart Hemelvaart is een lastig uit te leggen christelijk feest. In het boekje ‘Met zonder Jezus – over Hemelvaart’ gaan tien mensen in op wat Hemelvaart voor hen betekent. Gebeden, gedichten en andere teksten helpen om het feest van Hemelvaart dichterbij te brengen. Met veel passende afbeeldingen. hardcoveruitgave

€ 6,50 bij de maaltijd

Aan tafel! Koken voor groepen in de kerk Kookboek met twintig recepten voor maaltijden voor groepen. Smakelijke, doorgaans eenvoudige gerechten ‘met betekenis’ en met zoveel mogelijk duurzame ingrediënten. Met uitleg, symboliek, verwijzingen en verhalen.

€ 7,50

Snijplank in hartvorm Eikenhouten handgemaakte snijplank, gemaakt door mensen van leerwerkcentrum/zorgkwekerij De Sleutelbloem in Noorden. Geschikt om bijvoorbeeld brood op te snijden, maar ook als decoratie.

€ 15,-

nu samen voor maar € 17,50!

bij Pinksteren

de Geest krijgen Liefde, vreugde, vrede, vriendelijkheid, goedheid, geduld, trouw, zachtmoedigheid en zelfbeheersing; het zijn de negen ‘vruchten’ van de Geest. Het boekje ‘de Geest krijgen’ geeft bij elke vrucht een korte overdenking, passende bijbelteksten, een gebed, een lied, een gedicht en een mooie afbeelding. Voor persoonlijke inspiratie of om te gebruiken bij bijvoorbeeld openingen van vergaderingen en kringen.

€ 4,95

nu samen voor maar € 8,50! Uitgaven te bestellen via www.protestantsekerk.nl/ webwinkel (zoek op combi-aanbieding), bestellingen@ protestantskerk.nl of (030) 880 13 37 (geen verzendkosten) bries voorjaar 2015

19

door kookdominee Han Wilmink

Andijviesalade met ei-mosterd-spekjessaus

In 2012 bezocht ik de Amishgemeenschap in Pennsylvania. De Amish leven en beleven hun geloof in vrome eenvoud. Ze verbouwen hun groenten zelf. Andijvie is daar echter niet zo gebruikelijk als bij ons. Toch wordt het wel gegeten. Het gezin Stutzman uit Dalton in Ohio is verzot op moeders andijviesalade. Jonge kroppen andijvie zo uit de tuin en een half uur later knisperend op tafel in een simpele maar heerlijke salade. Gebruik wel goede grove mosterd voor de salade. Bijvoorbeeld die van Maille à l’Ancienne. Gewoon te koop in de supermarkt. Je eigen mayonaise maken is lekker en zeker niet moeilijk. Wanneer je toch mayo koopt, let dan op het suikergehalte. Hoe minder suiker hoe mooier; de Nederlandse mayo is veel te zoet! Een Belgische mayonaise is een goed alternatief. De eieren voor mijn zelfgemaakte mayo haal ik in buurtschap Varsen bij mijn woonplaats Ommen. De kippen hebben daar alle ruimte. Met dat idee smaakt de mayo nog beter. 20

bries voorjaar najaar 2013 2015

Het recept voor deze andijviesalade staat ook in het nieuwste boek van Han Wilmink De smaak van de Amish, keuken en cultuur waarin naast recepten ook interessante passages staan die aan het denken zetten over hoe wij ‘navolging’ vormgeven.

Zie voor de ingrediënten en de beschrijving van de bereiding van de salade: www.protestantsekerk.nl/missionair/recept.

Missionaire lezersvraag Pionieren kan op veel manieren

Vraag:

Moeten we nu als kerken allemaal gaan pionieren? Wat is er mis met ‘gewoon’ missionair kerkzijn? Antwoord: Je kunt op veel manieren missionair zijn. Een plaatselijke gemeente kan uitnodigend zijn naar de mensen om haar heen, kan het dorp of de wijk echt iets bieden: verbinding, geloof, evangelie. Dat heeft allemaal iets van ‘pionieren’: nieuwe wegen gaan, iets proberen, soms ook mislukken. Pionieren kan ook zijn: naast de bestaande kerk iets nieuws beginnen, in en met een groep mensen die ver afstaan van ‘kerk’ en zich daar niet thuis voelen. Dan gaat het over nieuwe vormen van kerkzijn. Meestal niet op de zondagochtend en op andere plaatsen dan het kerkgebouw. Een pioniersplek. De ervaring leert dat mensen die niet zijn opgegroeid met kerk en geloof makkelijker aansluiting vinden in een pioniersplek dan in een bestaande gemeente. Maar ook de bestaande gemeente kan een plek zijn waar mensen opnieuw en soms ook voor het eerst betrokken raken. Het één is niet méér of beter dan het ander. Wat je doet hangt af van wat mogelijk is en hoe de context eruitziet.

Heeft u ook een missionaire vraag? Stuur deze naar [email protected]

bries voorjaar 2015

21

Moet de kerk producten verkopen of inspiratie bieden?

‘Ik wil weten wie je ‘Al onze vestigingen elke zondag open.’ Wanneer ik nadenk over de manieren waarop kerken zichzelf aan de man proberen te brengen, schiet die zin mij meteen weer te binnen. De ‘herinneringswaarde’ is hoog, zowel vanwege de knipoog naar discussies over zondagse winkelopeningen als vanwege de actiematige en daardoor zo onkerkse toonzetting. Wat nog eens wordt versterkt door het bijbehorende ‘actiepanel’ met kreten als ‘gratis boodschappen voor het hele gezin’.

De consument laat zich niet meer zo makkelijk benevelen door spetterende aanbiedingen

Wat het zo mogelijk nog grappiger maakt, is dat de feitelijke mededeling totaal niet opzienbarend is. ‘Op zondag kun je naar de kerk’, ja, duh. Wat dat betreft bevindt deze kerkreclame zich in goed gezelschap. Dat je in geval van schade je verzekeringsmaatschappij kunt bellen is ook een open deur, en toch kijken we met plezier naar commercials die eindigen met de drie woorden Even Apeldoorn Bellen. Jammer genoeg reikt de overeenkomst waarschijnlijk nog verder. In het geval van Even Apeldoorn Bellen duurde het letterlijk jaren voordat die peperdure filmpjes de naamsbekendheid van de afzender ten goede kwamen, terwijl bovendien nauwelijks aantoonbaar is of en in welke mate ze tot een hogere omzet leiden. Daar sta je dan met je grappige PKN-posters. Zouden die nu heel veel meer effect hebben gesorteerd dan hier en daar een waarderende glimlach? Verkopen werkt niet meer In het bedrijfsleven, in elk geval in een deel daarvan, is de afgelopen jaren het besef doorgedrongen dat ‘verkopen’ niet meer werkt. Waarmee wordt bedoeld dat het initiatief meer dan ooit bij de kopende partij ligt. De online consument van de 21e eeuw laat zich niet meer zo makkelijk overdonderen of benevelen door spetterende aanbiedingen, kleurrijke websites, grappige filmpjes of opmerkelijke productvoordelen. Qua marketing heeft hij alles wel zo’n beetje meegemaakt. Prijzen, producten en aanbiedingen kan hij eenvoudig met elkaar vergelijken. En ook andere beloftes of beweringen van bedrijven zijn met een paar muisklikken te verifiëren.

22

bries voorjaar 2015

Ondernemers, marketeers en reclamemakers zijn volop aan het ontdekken hoe ze zich in deze nieuwe wereld moeten gedragen. De conclusies die ze daarbij trekken, bieden óók de kerk een aantal waardevolle inzichten. Want ‘de consument’ waarover het bedrijfsleven zich zo ernstig het hoofd breekt, lijkt nogal op ‘de mens’ met wie een missionaire kerk in gesprek wil raken. Vertrouwen De belangrijkste conclusie is dat mensen die dankzij het internet ‘alles kunnen vergelijken en beoordelen’ gevoeliger worden voor de echtheid en geloofwaardigheid van organisaties. In een wereld waarin bijna alle informatie openbaar is, lijken producten en diensten steeds meer op elkaar. De gedragingen van de bedrijven áchter die producten en diensten zijn wél verschillend, en ook dat kunnen we dankzij het internet bijna letterlijk op de voet volgen. Ooit beoordeelden we uiteenlopende organisaties als kledingwinkels, woningcorporaties en banken vooral op wát ze hadden te bieden. Nu we veel beter zicht hebben op hóe ze te werk gaan, nemen we ook dat in ons oordeel mee. Dus willen we weten hoe de kledingwinkel met kinderarbeid omgaat, of de corporatie zich wel aan haar taakomschrijving houdt en hoe hoog de bonussen van de bankbestuurders zijn. Of, positiever geformuleerd, we willen weten hoe die kledingwinkel, corporatie en bank zélf denken over hun rol in de samenleving. Hebben zij iets te melden wat ons vertrouwen in hen weer herstelt? Of, nog beter, wat ons zelfs inspireert? Eén ding is zeker: daarvoor is meer nodig dan een advertentie die ons – waarschijnlijk tevergeefs – probeert product A of dienst B aan te smeren. Inspireren Bedrijven die inzien dat producten, diensten en services nog maar zelden als echt onderscheidend worden ervaren, proberen daarom iets extra’s te bieden of uit te stralen. Iets dat vérder reikt dan datgene wat ze feitelijk aanbieden. Iets wat mensen aanspreekt, uitnodigt,

bent’ verbindt, uitdaagt of inspireert. Soms beperkt zoiets zich tot een eenmalige actie, zoals bij supermarkt Jumbo die klanten de mogelijkheid biedt om niet alleen geld uit te geven voor hun eigen kerstdiner, maar ook voor dat van een ander. Soms gaat de betrokkenheid verder. Voor de productie van Coca Cola is schoon water een voorwaarde. De beschikbaarheid daarvan is voor ons, westerlingen, vanzelfsprekend, maar niet voor miljoenen andere wereldbewoners. De mensen achter Coca Cola bedachten dat het heel logisch zou zijn als juist zij zich deze misstand aan zouden trekken. Samen met WWF maakt deze frisdrankfabrikant zich daarom nu wereldwijd sterk voor schoon water. Andere bedrijven stellen zich tot doel om de consument uit te dagen om het beste uit hemzelf te halen (denk aan producenten van sportschoenen) of om slimmer met zijn geld om te gaan (zoals ING doet met de 30 Dagen Meer Geld Overhouden Challenge). Van Lanschot Chabot, een bedrijf dat ondernemers adviseert hoe ze het beste met risico’s om kunnen gaan, zet bij alles wat het doet het woord Durf centraal. Ze bieden ondernemers zo niet alleen adviezen en verzekeringen, maar moedigen hen ook aan om te dúrven ondernemen. En Triodos nodigt ons allemaal uit om onze invloed uit te oefenen voor een gezondere wereld, met filmpjes die letterlijk niets over deze groene bank en z’n producten vertellen, maar wél kijkers op het idee brengen om eens heel anders naar hun dagelijks leven te kijken. Woorden en daden Wat dit alles met de kerk heeft te maken? Goede vraag. Daar ben ik nu net aan toe. Want als er één ‘onderneming’ is die pretendeert meer te bieden dan ‘een product’, dan is het de kerk. Juist van de kerk mogen mensen iets verwachten dat ‘aanspreekt, uitnodigt, verbindt, uitdaagt of inspireert’. Dat is niet eenvoudig, want mensen zijn media- en marketingwise; wanneer je hen iets op de mouw speldt, hebben ze dat snel in de gaten. Ze hebben geleerd om instituten te wantrouwen – en niet zonder reden – en zijn door dat alles alleen maar individualistischer geworden

dan ze al waren. Daarom zeggen ze tegen de kerk hetzelfde als wat ze tegen de kledingzaken, corporaties en banken zeggen: ik hoef niet te weten wat je me wilt verkopen of wanneer je openingstijden zijn, dat kijk ik allemaal wel na op je website. Dat je al honderden jaren bestaat en dat ooit vrijwel iedereen elke zondag boodschappen bij je deed, vind ik geen argument. Nee, ik wil weten wie je bent en of ik je kan vertrouwen. Ik wil woorden horen of daden zien die me prikkelen, enthousiast of nieuwsgierig maken. Of die zelfs, aldus een enkeling, mijn vanzelfsprekende comfort doorbreken of mijn vooroordelen ter discussie stellen.

Johan Lock, creative director bij het Rotterdamse reclamebureau Admix. Op het Landelijk Missionair Festival 8 november vorig jaar hield Lock een presentatie over reclame maken als missionaire kerk.

Filmpje De praktijk leert dat bedrijven het enorm moeilijk vinden om een inspirerend verhaal te vertellen zonder daarbij vrijwel meteen naar hun producten te verwijzen. Ze zitten nu eenmaal in de spijkerbroeken-, woningen- of hypotheken-business en dat is hun belangrijkste motivatie voor het verkopen van spijkerbroeken, woningen of hypotheken. Meer verhaal is er meestal niet, gebiedt de eerlijkheid te zeggen.

Wie vertelt het inspirerende verhaal van de kerk?

Ook de kerk heeft veel te bieden: rituelen voor huwelijk, doop en dood, een Boek, een Hoofdpersoon, geloof, hoop, liefde en dan ook nog eens alle vestigingen elke zondag open. Voor de consument zijn het – met alle respect – producten, en daarvan zijn er al zoveel. Wie vertelt het inspirerende verhaal van de kerk? Google eens naar Triodos en ‘Klein is het nieuwe groot’ en bekijk dat filmpje van amper twee minuten aandachtig. Probeer nu in gedachten zo’n filmpje voor uw kerk te maken. Dus: geen verwijzing naar ‘producten’, maar ‘iets’ dat daar boven uitstijgt. Een perspectief dat de moeite waard lijkt, een vraag waarin mensen zich herkennen, een alternatief dat nieuwsgierig maakt… Kortom: een verhaal waarvan de kijker na afloop denkt, ‘ja, zo zou ik willen leven.’

bries voorjaar 2015

23

God, laat mij een instrument zijn van uw vrede, waar haat heerst, laat mij liefde zaaien, waar onrecht is, vergeving schenken, waar ruzie is, eensgezindheid, waar twijfel is, vertrouwen, waar wanhoop is, hoop, waar duisternis is, licht, waar droefheid is, vreugde. gebed van Franciscus

24

bries najaar 2013