HHZH/INF/058.01(1209)
I Informatiebrochure I Totale heupprothese
Uw revalidatie Raadgevingen voor thuis
h.-hartziekenhuis vzw Mechelsestraat 24 – 2500 Lier tel. 03-491 23 45 – fax 03-491 23 46
Totale heupprothese Uw revalidatie Raadgevingen voor thuis
INHOUDSTABEL
VOORWOORD ……………………………………………………………
1
1. INLEIDING ………………………...……………………………………
2
2. UW REVALIDATIE IN HET ZIEKENHUIS ……………...…………..
3
3. ENKELE PRAKTISCHE RICHTLIJNEN. ………………….………..
5
4. RICHTLIJNEN VOOR UW KINESIST ………………………………
14
5. RAADGEVINGEN VOOR THUIS …………………………….……...
15
RUIMTE VOOR NOTITIES ………………………...…………….……...
16
VOORWOORD Geachte heer, mevrouw, Uw heupgewricht werd vervangen door een heupprothese. Deze brochure is een hulpmiddel om uw revalidatie vlot te laten verlopen. Deze informatie is een algemene leidraad. Uiteraard kan voor elke patiënt de praktijk afwijken van de theorie. Aarzel niet om bijkomende informatie te vragen. Met problemen of vragen kan u steeds terecht op de volgende nummers: Secretariaat Associatie Orthopedie Lier
03 480.35.82
Polikliniek Orthopedie H.-Hart Lier
03 491.27.20
Verpleegafdeling Heelkunde D3
03 491.23.35
Verpleegafdeling Heelkunde D6
03 491.26.35
Verpleegafdeling Revalidatie A1
03 491.31.31
Dienst Kinesitherapie
03 491.37.90
Sociale dienst
03 491.20.90
Het ganse, orthopedisch team wenst u een spoedig herstel toe Dr. H. De Langh, Dr G. Nelen, Dr F. Verheyden, Dr G. Vandeputte, Dr J. Myncke, Dr R. Jacobs; Orthopedisch chirurgen Dr. C. Gorris; Revalidatie arts Verpleegkundig team heelkunde 3 en Heelkunde 6 o.l.v.; Dhr Roger Beirinckx: Hoofdverpleegkundige Heelkunde 3 Mevr Ria Scheltjens: Hoofdverpleegkundige Heelkunde 6 Dhr Paul Callaerts en dhr Walter Van Noten; Kinesitherapeuten Mevr Ingrid Vets en mevr Karina Van Der Auwera; Sociaal verpleegkundigen
1
1. INLEIDING Het doel van de kinesitherapie is de heup zo beweeglijk mogelijk te houden en zo weinig mogelijk spierkrachtverlies te krijgen. Het succes van uw revalidatie hangt af van uw samenwerking met de kinesist en uw inzet. Van zodra het mogelijk is, zullen de kinesisten u helpen om enkele oefeningen aan te leren, te leren stappen, trappen te doen enzovoort. Het is belangrijk dat u de aangeleerde oefeningen regelmatig herhaalt en inoefent. Op deze manier werkt u actief mee aan een vlot herstel.
Waarop moet u letten? Om ontwrichting van de heupprothese (heupluxatie) te vermijden, raden we ten zeerste aan om: • de heupen nooit meer dan 90° te plooien. • bij het zitten steeds de knieën lager dan de heupen te houden. • nooit de benen te kruisen . • het zitten in een te lage zetel te vermijden. Vooral de eerste 3 maanden is dit belangrijk omdat tijdens die periode de spieren en het heupkapsel terug moeten vastgroeien.
2
2. UW REVALIDATIE IN HET ZIEKENHUIS Dag van opname • Indien mogelijk komt de kinesist langs en geeft u uitleg over het verdere verloop van uw revalidatie.
Dag van operatie • De dag van de operatie blijft u in bed. • Indien mogelijk mag u hier al proberen om veel de voeten te bewegen en regelmatig uw spieren op te spannen. Dit bevordert de bloedsomloop in de benen. • Door te steunen op het niet-geopereerde been en met uw handen aan de zelfoprichter van het bed te trekken kan u zich al eens verleggen in uw bed.
De eerste dag na de ingreep • Indien u zich voldoende goed voelt, zal u na de ochtendverzorging worden opgezet in de zetel. • Terwijl u in bed ligt, hoeft u zeker niet de hele tijd stil te blijven liggen. Probeer zoveel mogelijk uw enkels en voeten te bewegen en uw beenspieren op te spannen. • Indien u zich echt goed voelt, mag u reeds rechtstaan met een rolwagentje (rollator).
De tweede dag na de ingreep • Indien mogelijk leert u vandaag opnieuw stappen met 2 krukken. Uw kinesist kan u vertellen hoeveel u mag steunen op het geopereerde been. • Hij leert u welke houdingen te mijden en begeleidt u verder bij het stappen zodat u opnieuw zelfstandig kan rondwandelen. • U krijgt ook specifieke oefeningen. • Om uw herstel te bevorderen is het aangewezen om regelmatig zelfstandig te oefenen
3
Vanaf de 3de dag na de ingreep • De revalidatie wordt progressief opgebouwd, met het accent op regelmatig zelfstandig oefenen. • U gaat dagelijks naar de revalidatiezaal. • Het is mogelijk dat u gaat oefenen tijdens de bezoekuren. Gelieve uw familie en vrienden hiervan te verwittigen zodat ze weten wanneer ze u kunnen komen bezoeken.
Wanneer kan u naar huis? Bij uw ontslag moet u volgende handelingen zelfstandig kunnen uitvoeren: • U kan veilig, zelfstandig stappen met 1 of 2 elleboogkrukken. • U kan zelfstandig trappen doen met 1 elleboogkruk. • Er mogen zich geen complicaties meer voordoen (bijvoorbeeld het lekken van de wonde of onvoldoende pijncontrole).
4
3. ENKELE PRAKTISCHE RICHTLIJNEN •
Opstaan
Ga overeind zitten en steun op beide handen, de benen gebogen en de voeten tegen elkaar. Draai bekken en dijen samen naar de rand van het bed. Sta recht terwijl u nog altijd op beide handen steunt.
•
Het slapen gaan
U gaat nu in de omgekeerde volgorde te werk als bij het opstaan. Ga op de rand van het bed zitten. Steun met één hand op de boord en met de andere in het midden van het bed. Draai vervolgens de benen en het bekken in één keer het bed in.
5
•
Het slapen
In het begin legt u best een kussen tussen de knieën. Zo kan u de benen niet kruisen wanneer u zich omdraait in uw slaap. Indien u altijd op de rug slaapt, hebt u geen kussen nodig.
•
Een trap opgaan
Dit gebeurt trede per trede, dus beide voeten staan mooi naast elkaar op dezelfde trede alvorens u de volgende trede aanpakt. 1. Met één hand neemt u de leuning vast en met de andere steunt u op uw kruk.
6
2. Steun flink op beide handen en zet uw voet van de niet geopereerde zijde op de eerste trede.
3. Trek nu de voet van de geopereerde zijde bij.
4. Zet uw kruk op dezelfde trede.
7
•
Een trap aflopen
Zoals bij het opgaan, komt u de trap ook weer trede per trede af. 1. Neem de leuning vast.
2. Zet de kruk een trede lager dan die waarop u staat.
8
3. Breng de voet van de geopereerde zijde op de trede waar uw kruk reeds staat.
4. Breng de tweede voet naast de eerste en... u bent een trapje lager
9
•
Zitten en rechtstaan
Bij het gaan zitten, rechtstaan uit een stoel, zetel of toilet, steunt u eerder op het niet-geopereerde been en brengt u uw geopereerde been in lichte spreidstand met de voet naar buiten. (gebruik eventueel een WC-verhoger). Ga niet in een te lage zetel zitten.
•
De wagen: om in te stappen
1. Zet uw stoel zo ver mogelijk achteruit. Ga zijdelings zitten, de benen buiten de wagen.
10
2. Steun met één hand op het dashboard en met de andere tegen de rugleuning van uw zetel. Draai de benen en de romp samen in één keer naar binnen. Zet uw zetel weer in de goede stand.
•
De wagen: om uit te stappen
Ga nu omgekeerd te werk. Open het portier en zet uw zetel achteruit. Draai benen en romp samen naar de buitenkant. Sta recht en steun daarbij op de zetel en het dashboard.
11
•
Iets oprapen
1. Steun met de hand van de geopereerde zijde op een tafel, een stoel ... en breng uw lichaamsgewicht over op het niet geopereerde been.
2. Buig het lichaam naar voor en hef gelijktijdig het geopereerde been naar achter. Uw vrije hand kan nu zonder probleem de grond raken.
3. Ondersteun uw lichaam met één arm en kniel neer op de knie van het geopereerde been.
12
•
Absoluut te mijden bewegingen
1. Overdwars zitten op een stoel
3. De benen kruisen
2. Zittend naar de zijkant buigen
4. Hurken
13
4. RICHTLIJNEN VOOR UW KINESIST Indien u wenst kan u thuis uw revalidatie verder zetten bij een door u gekozen kinesist. Bij uw ontslag krijgt u een voorschrift voor maximaal 60 behandelingsbeurten. Samen met uw kinesist beslist u zelf hoeveel behandelingsbeurten u nodig heeft (met een maximum van 60 beurten). U kan dan de volgende richtlijnen over uw revalidatie aan uw kinesist bezorgen: • Manuele ontspannende massage van het geopereerde been, doch slechts distaal van de prothese. • Manuele activo-passieve mobilisatie van heup en knie tot aan de pijnen weerstandsgrens. • Statische en dynamische tonificatie van de heupgordelspieren: - heupflexie: statisch en dynamisch, doch max. 90° - knie-extensie: statisch en dynamisch - knieflexie: statisch en dynamisch - heupabductie: statisch en dynamisch (zie tegenaanduidingen) - heupextensie: statisch en dynamisch, intensief oefenen om contractuur te voorkomen. • Extensiepostuur in buikligging, 2 maal per dag gedurende een half uur. • Transfer: in en uit bed, opstaan en zitten, naar toilet gaan met een verhoogde WC-bril. • Verdere gangrevalidatie zoals aangeleerd in het ziekenhuis. • Fietsen op hometrainer, zonder weerstand (let op: zadel hoog genoeg plaatsen). • Geen Powerplate. Indien u nog vragen hebt, kunt u steeds contact opnemen met de dienst Kinesitherapie van het Heilig Hartziekenhuis Lier (03 491.37.90)
14
5. RAADGEVINGEN VOOR THUIS
•
•
•
•
• •
•
• •
Verdere oefeningen zijn noodzakelijk om enerzijds de soepelheid van het heupgewricht te bevorderen en anderzijds de kracht van de heupspieren te versterken. De aangeleerde oefeningen (oefenschema) dient u bij voorkeur 3 maal daags gedurende 3 maand uit te voeren. Indien gewenst kan u een kinesist contacteren om u thuis verder te begeleiden met uw revalidatie. De eerste twee maanden herstellen de weke delen rondom de heupprothese. Dit herstel is uiterst belangrijk voor een blijvende stabiliteit van de heupprothese. Mijdt daarom verkeerde houdingen en extreme bewegingen in die periode. Gebruik één of twee krukken tot ongeveer 6 weken na de ingreep tot u voldoende stabiliteit hebt verkregen tijdens het stappen (kruk aan de gezonde zijde vastnemen) Draag steeds gemakkelijke schoenen zonder hoge hakken. Ophoging van de schoen doet u alleen in overleg met uw orthopedist. Hiervoor zal tijdens de eerste controleraadpleging een staande RX -opname van het bekken genomen worden om lengteverschil na te gaan. Wandel elke dag zonder u overdadig te vermoeien. U mag opnieuw met de wagen rijden indien u vlot in- en uit uw wagen geraakt. U kan dit best op voorhand oefenen (samen met uw kinesist). Meestal lukt dit na een 6 -tal weken. Meermaals per dag oefenen op een hometrainer bevordert de beweeglijkheid van de heup. Alvorens u opnieuw op een gewone fiets stapt, moet u voldoende spiercontrole hebben. Meestal lukt dit na ongeveer 6 weken. Gebruik bij voorkeur een damesfiets, zodat u uw been niet over de fiets moet zwaaien. Zwemmen mag na 3 maanden. Seks en een heupprothese. De eerste 6 weken na de ingreep is enige voorzichtigheid geboden. Op de rug liggen is de meest comfortabele positie. Mannen geven eerder voorkeur aan de klassieke bovenliggende houding. Vrouwen vinden een zijligging op het niet geopereerde been comfortabel. Seks blijft gezond, ook na een heupprothese.
15
RUIMTE VOOR NOTITIES _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________
___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________
16
