Hoofdstuk II Inleiding In het tweede hoofdstuk van mijn eindwerk wens ik de invloed van folklore, mythologie en Japans bijgeloof in manga te analyseren, en aan te tonen dat kennis van deze elementen het begrijpen van manga verhalen en personages kan verrijken of verhogen en misschien zelfs soms nodig kan zijn om het verhaal in zijn geheel of gedeeltelijk te begrijpen. Verder nog wens ik de brede invloed van folklore op een breed gamma van manga's aan te tonen. De wijze waarop ik te werk wens te gaan is niet bijzonder moeilijk. Eerst zal ik een korte uitleg geven over de mangaka (漫画家)1 gevolgd door een korte synopsis van het verhaal van de manga. Hierna zal ik allerlei elementen van folklore of bijgeloof die voorkomen in de manga belichten en verklaren. Deze elementen wens ik niet alleen te verklaren maar ook hun relevantie voor het verhaal te schetsen en waarom kennis van een bepaalde folklore of element van een folklore begrip van personages of het verhaal kan verbeteren. Zoals ik eerder al schreef zijn er enorm veel manga waarin folklore voorkomt, te veel om hier allemaal te analyseren. En voor die reden heb ik telkens een paar manga geselecteerd per mythologie, folklore of bijgeloof, op het einde van elk deel zal ik een lijst toevoegen met andere manga waarin deze elementen voorkomen2. In mijn selectie van manga heb mij vooral gericht naar shōnen manga (少年漫画)3. Deze keuze heb ik gemaakt omdat ik dit genre het beste ken en al bijna 15 jaar volg, dit wil niet zeggen dat in shōjo manga (少女) geen folklore of mythologie voorkomt, maar enkel dat ik mij comfortabeler voel bij het beperken tot shōnen manga4. Binnen het genre van shōnen manga heb ik gepoogd zo gevarieerd mogelijk te werk te gaan. Hiermee bedoel ik dat ik zowel oude als nieuwe, enorm populaire manga en minder bekende manga bekeken heb. Analyse van folklore in manga Bleach (ブリーチ)
1 漫画家, een mangaka is een auteur van manga's. 2 Ik wens te benadrukken dat deze lijsten niet alle manga's vertegenwoordigen waar deze elementen in voor komen. Voor een meer uitgebreide lijst kan men terecht in het boek Manga:The Complete Guide. Van Jason Thompson. 3 少年, shōnen manga zijn manga met als doel publiek jongens. 4 少女, shōjo manga zijn dan manga met als doel publiek meisjes.
In 2001 werd Bleach, geschreven en ge illustreert door Kubo Tite (久保帯人), voor het eerst gepubliceerd in Weekly Shōnen Jump5. Kubo Tite werd in 1977 geboren als Kubo Noriaki (久 保宣章) te Hiroshima. Kubo Tite werd zoals vele Mangaka ontdekt tijdens een manga wedstrijd waarin hij deelnam, maar niet won. Bleach werd eerst zelf geweigerd maar na enkele aanpassing werd het in 2001 toch gepubliceerd. De serie werd heel snel razend populair en telt al meer dan 32 volumes en 312 hoofdstukken en een tv serie van 162 afleveringen. Sinds 2007 worden zowel de manga's als de tv serie ook in zowel Amerika als Europa uitgezonden. Verhaal Bleach is het verhaal van de 15 jaar oude Kurosaki Ichigo (黒崎一護). Het verhaal speelt zich voor het grootste deel af in het moderne Japan maar verplaats zich later naar andere dimensies. Ichigo is een vrij typische shōnen Manga hoofdpersonage, hij is redelijk aantrekkelijk, sterk, zeer moedig, roekeloos en heeft een groot hart en gevoel van eer. Wat hem special maakt is dat hij geesten van overledene kan zien en er zelf mee kan communiceren. Op een bepaalde nacht ontmoet hij de “Shinigami” (死神) Kuchiki Rukia (朽木ルキア), kort daarna word het huis van Ichigo belegerd door een boosaardige geest, die men een “Hollow” noemt. In de strijd met de “Hollow” wordt de “Shinigami” Rukia zwaargewond. In een laatste poging om het tij van het gevecht te doen keren geeft ze haar krachten aan Ichigo. Deze wordt dan een “Shinigami”. Het was de bedoeling van Rukia om maar de helft van haar krachten aan Ichigo te geven maar deze absorbeerde per ongeluk bijna al haar krachten waardoor zij tijdelijk haar krachten verliest en niet meer kan terugkeren naar de thuis dimensie of wereld van de “Shinigami” genaamd de “soul society” (ソウル・ソサエティカ,屍魂界). Het eerste deel van het verhaal centreerde zich vooral rond de personages, op het einde van de 6de tankōbon (単行本6) neemt het verhaal een sterke wending en concentreert de manga zich meer op wereld waar de “shinigami” vandaan komen en de strijd tegen de “hollows”. Verklaring Folklore Op het eerste zich zou je misschien niet verwachten dat er in een manga dat zich in het hedendaagse Japan afspeelt veelt folklore voorkomt maar ik hoop te bewijzen de Japanse folklore zijn stempel ook in deze manga gezet heeft. Ik zal nu pogen enkele kleine en grote invloeden van 5 Weekly Shōnen Jump is een wekelijks tijdschrift met daarin de nieuwe hoofdstukken van de manga's uitgegeven door shueisha (集英社). 6 Tankōbon is het Japanse woord voor manga volumes, hoofdstukken van manga's verschijnen gewoonlijk eerst in de telefoonboekachtige “weekly's” en worden daarna per ongeveer 7 hoofdstukken gebundeld in Tankōbon.
folklore op de manga “Bleach” te verklaren en aan te tonen dat kennis van deze folklore een dieper inzicht in het verhaal, de personages of tot de sfeer kan toedragen7. Zwarte Vlinders (黒揚羽, kuroageha) “Bleach” laat lang niet op zich wachter voor aleer de lezer onder te dompelen in elementen uit de Japanse folklore, al in het allereerste paneeltje van de hele serie ziet men een enkele zwarte vlinder. Deze zwarte vlinders komen tijdens de hele serie voor en om het elke keer te gaan bespreken acht ik niet nodig, zodoende heb ik een paar voorbeelden, die toevallig allemaal uit het eerste hoofdstuk komen, gekozen om te bespreken. Deze voorbeelden komen ook overeen met de verschillende gedachten die ik rond vlinders vond en besprak in mijn eerste hoofdstuk. Het eerste beeld wat de lezer te zien krijgt is een tekening van een zwarte vlinder89. Een lezer zonder enige kennis over de folklore die zich hierachter schuilt, zou het waarschijnlijk hier bij laten en voort lezen. Maar als men in ons achterhoofd de folklore rond vlinders houd, dan begint deze manga met een bijzonder donkere en onheilspellend beeld. Men zou dan kunnen denken dat iemand net overleden is en dat deze zijn ziel door een vlinder overgedragen wordt naar een volgend bestaan, dat iemand binnenkort zal sterven of als een onheilspellend omen bekijken. Eender hoe je het zou interpreteren het zou onmiddellijk een onheilspellende sfeer scheppen. Onmiddellijk hierna verschijnt een van de hoofdpersonages, een Shinigami die iets een beetje cryptisch zegt over spirituele energie en in de achter grond zien we nog steeds deze zwarte vlinder wat mooi aansluit bij de mystieke sfeer die al geschept werd.
7 Zoals ik al zei wens ik na te drukken dat ik niet elke stukje folklore of mythologie dat voorkomt zal analyseren, zulk een studie zou mij dwingen mij tot 1 of 2 manga's te beperken. Ik wens in mijn uiteenzetting breder te werk te gaan dan 1 of 2 manga's. 8 Zie afbeelding nr1. 9 Manga worden maar uitzonderlijk in kleur uitgegeven, en zodoende is ook “Bleach” in het zwart en wit en kan men dus niet afleiden welke kleur deze vlinder zou hebben, maar op pg 11 ziet het hoofdpersonage vermoedelijk deze zelfde vlinder en noemt het een zwarte vlinder.
Illustratie 1:
Enkele bladzijde later verschijnt er al opnieuw een zwarte vlinder10. Het hoofdpersonage Ichigo is net zijn kamer binnen gewandeld wanneer hij een zwarte vlinder opmerkt in zijn kamer. De komst van deze vlinder is ook een totale breuk in de sfeer, vlak daarvoor zagen we een komische scène met Ichigo en zijn vader en was er een heel amusante sfeer. Dit eindigt nogal plots wanneer Ichigo de vlinder opmerkt. Onmiddellijk nadat de vlinder verschijnt, verschijnt ook uit het niets dezelfde Shinigami als daarvoor. Hierbij zou men kunnen denken dat deze vlinder als voortekent telt voor de komst van de Shinigami, anderzijds zou het ook kunnen wijze op een nakende dood van iemand.
10 Zie afbeelding nr2.
Illustratie 2:
Op bladzijde 18 en 19 zien we hoe de Shinigami haar zwaard, genaamd een “zanpakutō”(斬魄刀), gebruikte om een geest die rond Ichigo hing door te sturen naar de “soul society”11. Bij het over gaan van deze geest naar de volgende wereld verschijnt een cirkel en fel licht, en bij het verdwijnen van de geest verschijnen mysterieus twee vlinders12. Hoogstwaarschijnlijk moet men hieronder dus verstaan dat de ziel van deze geest nu gedragen wordt door één of beide van deze vlinders voor de tocht naar de andere wereld. Een beeld dat voor een niet kenner van Japanse folklore waarschijnlijk verwarrend zou zijn, maar voor een kenner een mooi en poëtisch beeld schept.
11 “zanpakutō” betekent letterlijk “zwaard dat de ziel snijd”. 12 Zie afbeelding nr3,4.
Illustratie 3:
Illustratie 4:
Hitodama (人魂) In Bleach komen hitodama voor in de vorm van de kleine vlammetjes die rond yūrei hangen. Het zijn er gewoonlijk een tweetal en helpen levenden van de doden onderscheiden. Zo komt in het eerste hoofdstuk al een meisje voor met vlammetjes die rond haar hoofd zweven13. Buiten de vlammetjes is er maar weinig aanwijzing dat dit meisje al overleden is. Na het weg jagen van wat kwajongens die rond het meisje hingen, spreekt Ichigo even met het meisje en gaat dan voort, het voorval heeft veel weg van “de prins op een wit paard dat het meisje komt redden” maar het is belangrijk dat de lezer doorheeft dat het meisje al overleden is. Tegen het einde van het voorval is het wel vrij duidelijk dat dit meisje al overleden is maar de snelste manier om het te achterhalen is door het herkennen van deze hitodama's.
13 Zie afbeelding nr5.
Illustratie 5:
Shinigami (死神) Zoals ik al zei in hoofdstuk 1 is de term “Shinigami”relatief nieuw (eind 19de eeuw) maar waarschijnlijk dankzij de populariteit van de term wordt hij, vooral dan door de Japanse jeugd al als Japanse folklore gerekend. En van uit het standpunt van Shintoïsme is het niet moeilijk in te beelden dat er een “god van de dood” zou zijn. Hoewel ik vind dat de Shinigami zoals kubo tite ze uitbeeld meer doen denken aan het boeddhisme. In Bleach Staan de Shinigami centraal in het verhaal. Shinigami zijn eigenlijk spirituele wezens (ze zien er wel volledig menselijk uit) die niet zichtbaar zijn voor gewone mensen. Twee van de belangrijkste taken van Shinigami zijn: ten eerste helpen ze geesten van overledene die, voor een of andere rede nog niet zijn door ge reist naar de “soul society”. En ten tweede het bestrijden van geesten die kwaadaardig geworden zijn, hier “hollow's” genaamd. Shinigami zijn gekleed in een zwart gewaad dat op een kruising lijkt tussen een kendo uniform en een boeddhistisch gewaad.
De wapens van Shinigami zijn hun “zanpakutō,斬魄刀” (zwaarden), “bakudō,縛道” en “hadō, 破 道”. “bakudō” betekent “bindende weg”, en “hadō” betekent “destructieve weg”. Deze laatste twee zijn magische krachten die Shinigami gebruiken om de strijd met de “hollow's” aan te gaan. De “zanpakutō” zijn hun zwaarden en worden ook gebruikt om te strijden met “hollow's” maar ze hebben nog een andere functie. Deze andere functie is om geesten voort te helpen naar de “soul society”. De term die ze hiervoor gebruiken is “konsō, 魂葬” wat letterlijk tot “rust brengen van de ziel”. Deze term betekent eigenlijk het zelfde als de boeddhistische term “jōbutsu, 成仏”, en wanneer het hoofdpersonage de term “konsō” voor het eerst hoort weet hij niet wat het betekent, maar onmiddellijk al legt de een Shinigami hem uit dat “konsō” hun term is voor de aardse term “jōbutsu”14. Boeddhist of niet meeste Japanners weten wat deze term betekent maar voor een westerling is er extra uitleg nodig. Deze handeling van de Shinigami word zelfs door de auteur dus vergeleken met het boeddhisme, en inderdaad het tot rust brengen van geesten is een taak dat boeddhistische monniken opgelegd word. Op het eerste zicht lijkt het zelf of het de taak is van Shinigami om deze “hollow's” te vernietigen maar niet alle “hollow's” zijn door en door kwaad en sommige kunnen nog naar de “soul society” gaan. “zanpakutō,斬魄刀” betekent letterlijk “zwaard dat de ziel snijdt”, en dus niet het fysieke lichaam al lijkt het zo. Zoals de Shinigami Rukia aan Ichigo uitlegt, betekent het snijden van een “hollow” eerder het zuiveren van zijn ziel door het wegspoelen van zijn zonden15. Door deze zonden weg te spoelen kan de ziel van de “hollow” dan ook naar “soul society” gaan. In dit opzicht lijken de Shinigami zeer veel op boeddhistische monniken die zie hongerige zielen of kwelgeesten helpen over te gaan naar hun volgend leven. Illustratie 6:
“Hollow's” (ホロウ) 14 Zie afbeelding nr4. 15 Zie afbeelding nr6.
Net zoals de Shinigami is het concept van de “hollow” sterk beïnvloed door het boeddhisme. Deze lijken op het eerste zicht, en dan zeker voor iemand die geen kennis heeft van boeddhisme niets met boeddhisme te maken en een louter verzinsel van de auteur te zijn. Maar als men vanuit het boeddhisme naar de “hollow's” kijkt ziet men meerdere treffende gelijkenissen met de boeddhistische gedachten over “gaki” (餓鬼) of “hongerige geesten”. Het woord “gaki” betekent in het modern Japans niet langer “hongerige geest”, de moderne definitie van het woord is “kwajongen”, tevens worden de kanji (餓鬼) niet langer gebruikt maar schrijft men het alleen nog maar in katakana of hiragana (ガキ)16. Daarom is het interessant om op te merken dat de auteur van Bleach er voor kiest om toch de kanji van “gaki” te gebruiken. En het woord wordt bovendien het meest gebruikt door een Shinigami, die ook hun oorsprong hebben in het boeddhisme17. Het is dan ook interessant dat de schrijver besluit om de term “gaki” te schrijven in zijn karakters en het woord zo aan zijn oude betekenis te verbinden terwijl een groot deel van het verhaal over “hollow's” gaat, die treffende gelijkenissen vertonen met de oorspronkelijke definitie van het woord “gaki”. “Hollow's” noemen zo omdat ze vanbinnen een pijnlijke leegte voelen, één die ze proberen te vullen door het eten van zielen van andere mensen vooral van degene waar ze in leven van hielden of dichtbij stonden. In principe is dit gewoon een moderne draai geven aan boeddhistische ideeën door de definitie een beetje te simplificeren en er een Engelse naam aan te geven. “hollow's” komen voor in Bleach vanaf het eerste hoofdstuk en vooral in de eerste volumes van het verhaal spelen ze een centrale rol. Op fysiek vlak valt er nauwelijks een vergelijking te maken tussen “hollow's” en “hongerige geesten”, maar op bijna alle andere vlakken is de gelijkenis onmiskenbaar. Een aantal van de belangrijkste gelijkenissen zijn: ze zijn onzichtbaar voor gewone mensen alleen shinigami (boeddhisten) kunnen hen zien, ze ontstaan uit de ziel van iemand die toen hij stierf met nog sterk negatieve gevoelens zoals wraak of haat zat of omdat hij niet begeleid werd door verering na zijn overlijden, ze leven in hun eigen wereld (heuco mundo genaamd in bleach) dat noch hemel noch hel is, en men kan ze niet echt vermoorden of wegjagen om ze weg te krijgen kan je best hun reden om op de aarde te zijn wegnemen door bijvoorbeeld hun wraak kwestie op te lossen.
16 Verwijzen naar scriptie van interview met jinsen. 17 Wanneer ze het woord “gaki” gebruiken wordt het met kanji geschreven, maar ze gebruiken het voor de moderne betekenis.
Ik kan dit best illustreren aan de hand van een toepasselijk voorbeeld18. De centrale figuren in dit voorbeeld zijn Orihime en haar broer Sora19. Sora is 15 jaar ouder dan zijn kleine zus Orihime en omdat ze geen ouders hebben doet hij zijn best om voor haar te zorgen. Maar op een gegeven dag sterft Sora in een gruwelijk auto ongeval en Orihime blijft alleen achter. In de tijd vlak na het overlijden van Sora is Orihime heel droevig en bid ze elke dag voor hem. Dit soort van bidden of vereren na het overlijden van iemand is een zeer normale boeddhistische praktijk voor het begeleiden van een overleden ziel naar zijn volgend leven. Na enige tijd verminderd haar verdriet en bid ze niet langer elke dag. Ze vereerd haar broer wel nog vaak door bij het altaartje dat ze voor hem heeft opgericht in het huis te bezoeken en over haar leven te vertellen, maar ook dit verminderd met de tijd. De ziel van Sora, die vanaf zijn 15 jaar oud alles voor zijn zusje heeft gedaan, is hierdoor zwaar gekwetst, hij voelt zich verraden en vergeten. Een groot deel van de traditionele “gaki” ontstaan omdat ze na het overlijden door niemand vereerd worden en zo hun weg niet vinden naar hun volgend leven. Zijn woede verblind hem voor alle redelijkheid en hij word een “hollow”. Als “hollow” heeft hij een onverzadigbare honger naar de ziel van zijn geliefde zus. Wanneer hij als “hollow” haar huis aan het bespieden is ziet hij haar lachen en spelen met een vriendin van haar, dit maakt hem razend kwaad en hij valt haar aan. Gelukkig genoeg is de shinigami geworden Ichigo in de buurt en komt hij tussen beide. Het gevecht gaat niet zo goed en eigenlijk is Ichigo niet in staat de hollow geworden Sora te verslaan, het is Orihime die erin slaagt met haar broer te redeneren, tijdens deze conversatie wijst Ichigo de hollow geworden Sora erop dat Orihime hem helemaal niet vergeten is en dat ze elke dag een haarspeld dat ze van Sora gekregen had, op de dag dat hij stierf, ter verering van hem draagt. Wanneer Sora dit begrijpt kent zijn ziel terug rust en is die eindelijk klaar om naar “soul society” te gaan zonder enig verder geweld. In dit geval heeft de Shinigami Ichigo hetzelfde gedaan als wat boeddhistische monniken die ingeroepen worden om “gaki” te “verdrijven” doen, het principe verschilt dus niet, alleen heeft de hele affaire een modernere en spectaculaire uitvoering gekregen Andere manga's met referenties naar zwarte vlinders, Shinigami of spoken. Beyond My Touch, Boogiepop, Death Note, Full Moon o Sagashite, Ghost hunt, heaven!!, Hikaru no Go, Hino Horror, Ju-on, The Kurosagi Ghost Corpse Delivery Service, Mail, Omukae Desu, Tactics, The ring, yuyu hakusho, Zombie Powder.
18 Ik zal de betrekelijke pagina's uit de manga in mijn bijlage toevoegen. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 19 In het officiële personage boek van Bleach, “souls” genaamd, staat er op pagina 40 dat de naam van de broer van “Orihime”, “sora” is. In de officiële Engelse vertaling door Viz Media noemt hij echter “kakei”. Omdat ik trouw wens te blijven aan de originele versie van de manga zal ik hem ook “sora” noemen.
Hikaru No Go (ヒカルの碁 )
In 1998 verscheen Hikaru No Go voor het eerst in de shueisha shonen jump. Sindsdien is de serie uitgebreid tot anime serie van 75 afleveringen en één OVA (original version adaptation) en talloze cd´s. De door Hotta Yumi (堀田由美) geschreven en geïllustreerd door Obata Takeshi (小畑健) manga zorgde voor een waar go rage in Japan. De relevantie van deze serie voor mijn einwerk ligt erin dat de serie zelf meermaals spreekt over de folklore van Honinbō Shūsaku (本因 坊秀策) en één van de hoofdpersonages is zelf een geest.
Verhaal
Op een dag, terwijl Shindō Hikaru (進藤ヒカル) opzoek is op de zolder van zijn opa naar iets om mee te nemen voor een spreekbeurt op school vind hij een oud goban (碁盤)20. In dit goban zit de geest van Fujiwara (no) Sai (藤原佐為). Aanvankelijk heeft Hikaru helemaal geen interesse in het spel go, maar wanneer tijdens een noodlottige ontmoeting met Touya Akira (塔矢ア キラ) Hikaru sai laat spelen en winnen tegen Akira. Ontstaat er een complexe rivaliteit tussen akira en Hikaru. Het verhaal volgt 12 jaar oude Hikaru en zijn mentor Sai op het pad om professionele go speler te worden (碁プロ).
Verklaring folklore
De geest van Fujiwara (no) Sai (藤原佐為) Fujiwara (no) Sai was tijdens de Nara periode (794-1185) de zeer getalenteerde igo leraar van de keizer. Zijn doel was kami no te 神の手 te bereiken21. Wanneer hij oneerlijk verliest van een rivaal leraar en bovendien zelf beschuldigd word van vals te spelen. Word hij verbannen hiermee kan hij niet leven en hij pleegt zelfmoord. Hier eindigt zijn verhaal niet een duizend jaar later verschijnt hij als geest voor Honinbō Shūsaku22. Wanneer Honinbō Shūsaku op 34 jaar jonge leeftijd sterft gaat Sai zijn geest over naar de goban dat Hikaru vind. Sai treed op als mentor van Hikaru. Hij is een 20 het bord waarop men igo speelt 21 Kami no te bereiken betekent dat de go speler capabel is constant de perfecte zet te doen, het is dus eigenlijk een go bijgeloof waar vele spelers naar streven.
22 Honinbō Shusaku heeft echt bestaan (eerste helf 19de eeuw)en zou de beste speler ooit zijn.
uiterst slimme en getalenteerde igo leraar en draagt in de loop van een paar jaren zijn kennis over naar Hikaru. In dit geval heeft Sai zijn ziel geen vrede kunnen vinden toen hij stierf, waarschijnlijk vanwege de grote triest en onrecht die hij voelde toen hij stierf, en gebrek aan iemand om hem te vereren na zijn dood. Hier door is zijn ziel dus niet kunnen overgaan naar een volgend bestaan net zoals in het boeddhisme. Verder nog blijft zijn ziel rondhangen tot het iemand vind waarvan hij denk hem rust kan brengen namelijk Honinbō Shūsaku (本因坊秀策). Hij wordt bevriend met Shūsaku en Shūsaku laat Sai zoveel go spelen als hij maar wilt en in tijd word Shūsaku bekend als de beste go speler in de wereld. Helaas is dit niet genoeg om de ziel van Sai tot rust te brengen en wanneer Shūsaku op zeer jonge leeftijd sterft gaat de ziel van Sai over in het Goban van Shūsaku. Vanuit het boeddhisme zou men dit verklaren als dat de ziel van Sai nog niet bereikt had op de aarde wat het wou en zodoende dus nog steeds niet kan overgaan desondanks het geluk dat ze voelt terwijl ze go speelt via Shūsaku. Bijna 200 jaar later vind de jonge Hikaru het bord van Shūsaku en komt de ziel van Sai tot hem toe. Hikaru laat Sai echter niet toe om zomaar zo veel go te spelen als hij wilt, Hikaru zo namelijk zelf liever leren spelen. Sai neemt het op zich om zijn leraar te zijn. Na enkele Jaren ontpopt Hikaru zich als een zeer getalenteerde Go speler, hij wordt professioneel en begint meet te doen aan Toernooien. De grote revelatie komt in de serie wanneer Sai het op neemt in een go match via het internet tegen Tōya Meijin23. Nadat Sai de wedstrijd wint denk hij net zijn doel te hebben bereikt, wanneer uit Hikaru zijn commentaar op de match blijkt dat Hikaru een foutje heeft ontdekt in de strategie van Sai beseft Sai dat zijn doel als geest was om Hikaru Go te leren spelen en hem deze ene match te tonen. Kort hierna vind zijn ziel rust en verdwijnt hij. Vanuit psychologisch standpunt zou men kunnen argumenteren dat Sai altijd almaar de inbeelding van Hiakru was tijdens zijn puberteit (aangezien hij toch de enige is die hem kan zien). Maar om het zo te bekijken is veel te simpel en veel minder interessant dan het te bekijken vanuit het boeddhisme. Zo kan men de plotse verdwijning van Sai verklaren als dat zijn ziel eindelijk rust gevonden heeft en is kunnen overgaan naar een volgend leven.
Naruto (ナルト)
Naruto verscheen voor het eerst in de Weekly Shōnen Jump van November 1999, de serie was meteen razend populair en loopt nu nog steeds en is populairder dan ooit. Sinds Volume 36 verscheen zijn er in totaal al meer dan 71 miljoen volumes van Naruto verkocht en dan anime wordt rond de wereld uitgezonden, hiermee is Naruto nu al een van de meest populaire Manga's 23 In de manga is hij de enige 10de dan (hoogst haalbare rang) en beste in de wereld.
ooit24. Naruto is het 2de werk van Mangaka Masashi Kishimoto (岸本斉史). In Naruto staan Ninja centraal, ninja zelf zijn een integraal deel van de Japanse geschiedenis en de folklore er rond is zeer uitgebreid, ik heb er voor gekozen om de elementen rond de ninja niet te bespreken enerzijds omdat kishimoto zelf zei in een interview dat hij ninja opnieuw wou uitvinden en veel van de tradities overboord smeet en anderzijds omdat de overgebleven tradities veel te maken hebben met oppervlakkigere elementen zoals werp messen en dus eerder visuele referenties zijn dan inhoudelijke25. Verhaal Een van de belangrijkste sterkte punten van Naruto is zijn immense verhaal lijn, helaas kan ik hierdoor geen volledige omschrijving geven van het verhaal tot nu toe want dat zou teveel plaats in beslag nemen, maar zal ik zo kort mogelijk proberen te schetsen over wat het gaat. Belangrijker nog dan het verhaal zijn de vele interessante personages. In Naruto staan ninja's centraal ze worden opgeleid vanaf kinds af aan op scholen in geheime dorpen26. Deze dorpen hebben hun eigen maatschappij waar alles om ninja's draait. Naruto is niet alleen de titel van de serie maar ook de naam van het hoofdpersonage, hij is alles behalve een typische held. Hij is luid, kinderachtig, onbekwaam, onvoorspelbaar en de slechtste ninja in zijn jaar, hij is een wees en wordt door andere studenten en ouders uitgesloten en genegeerd.. Maar hij heeft ook goede kwaliteiten, hij heeft een bijzonder groot hart, ontzettend veel wilskracht en de ambitie om Hokage (火影) te worden. Hokage is het hoofd van het dorp en leider van de ninja's in een bepaald gebied27. In het begin van het verhaal studeert Naruto (nauwelijks) af van de ninja academie en wordt in een “cel” gezet samen met 2 andere ninja en een leider28. Van hier vertrekt het verhaal van deze “loser” pas echt, het verhaal volgt Naruto en zijn kompanen terwijl ze volwassener worden en Naruto zelf uitgeroeid tot een ware held. Verklaring Folklore Er zijn maar enkele elementen van folklore die betrekking hebben op het verhaal van Naruto, maar heel veel die de personages verrijken en belangrijk zijn voor het volledig begrijpen 24 Comi Press (March 6, 2007). "The Rise and Fall of Weekly Shonen Jump: A Look at the Circulation of Weekly Jump". Press release. (juiste referentie ?) 25 De opbouw en kleding van de ninja in Naruto heeft meer weg, naar eigen zeggen van de auteur van, het “jieitai” (自 衛隊) de “japanese self defence force”. 26 Deze scholen hebben heel veel weg wat betreft uiterlijk van moderne Japanse scholen. 27 En zodoende dus ook de sterkste ninja. 28 Cel is de benaming voor een eenheid van 3 ninja en hun leider.
van personages. Chakra Chakra is een soort van energie die door het lichaam van iedereen loopt en de mensen toe staat bovennatuurlijke dingen te verwezenlijken. Het concept in komt uit Indische mythologie en komt ook voor in boeddhisme. In Naruto is deze Chakra de energie de ninja toestaat bovennatuurlijke dingen te verwezenlijken (snel lopen, op muren lopen, vuur spuwen, werdwijnen, etc...). Terwijl in de Indische mythologie mensen chakra gebruikten in combinatie met (magische) woorden om spreuken uit te voeren gebruiken ze in Naruto chakra in combinatie met hand bewegingen “seals” genaamd29. Deze zijn gebaseerd op hand posities die de 12 dieren uit de Chinese zodiak weergeven. Het gebruik van chakra volgens Kishimoto is dus een interessante combinatie van Chinese en Indische folklore. Kyūbi (九尾) 13 jaar voor het begin van het verhaal van Naruto, wordt de stad waar hij woont “konohagakure no sato” (木ノ葉隠れの里 , letterlijk “het dorp verstopt tussen de bladeren van bomen”) aangevallen door een gigantische vos demon met 9 staarten. In de wereld van Naruto zijn er 9 demonen elke met een staart aantal respectievelijk tot hun kracht. De Kyūbi is dus met zijn negen staarten de sterkste. In de Japanse folklore vind men verhalen van vossen of andere dieren met een staart aantal tussen de 1 en 9 net zoals in Naruto, en ook net zoals in Naruto zouden deze mythische beesten hun kracht relatief zijn aan hun staarten aantal. Maar vooral de “negen staarten vos” komt vaker terug in de Japanse folklore. En net zoals in de folklore is deze Kyūbi de oudste, krachtigste en meest wijze onder deze godheden. Er is zelfs een grote beeldende gelijkenis tussen de Kyūbi uit de folklore en die uit de manga30.
29 Voor een illustratie van deze seals zie: http://www.narutocentral.com/information/seals/ 30 Zie illustraties 7 en 8.
Illustratie 7:
Illustratie 8:
De gelijkenissen eindigen hier niet, ook het gedrag van Naruto kan verklaard worden aan de hand van folklore over Kitsune godheden. Vanwege de immense kracht van de Kyūbi konden de ninja van de “konohagakure” niet winnen, de 4de Hokage ziet geen andere optie dan op koste van zijn eigen leven de Kyūbi op te sluiten in het lichaam van een pas geboren kind, namelijk Naruto. Deze praktijk noemt in het Japans “fūin” (封印) wat letterlijk verzegelen betekent, deze praktijk komt in de Japanse folklore wel vaker voor. Zodoende hebben we een jongen met een vos demon/godheid in zijn lichaam. In de Japanse folklore hebben kitsune godheden de macht om in mensen hun lichaam te kruipen via de vinger nagels of borstkas. Op Naruto zijn borstkas vind men dan ook de zegel die de Kyūbi in Naruto houd. Dit noemde men “狐つき, kitsune tsuki” of vos bezetenheid in Naruto verschilt de manier waarop de Kyūbi in hem geraakt maar de lokatie en gevolgen blijken hetzelfde. Mensen die slachtoffer waren van kitsune tsuki zouden zich soms dierlijk gedragen en karakter trekjes van de vos overnemen. Hoeveel controle de vos had over de bezeten mens hing af van de vos zelf en de wilskracht van de bezetene en sommige gevallen kon de bezetene de stem van de vos in zijn hoofd horen. In Naruto is dit niet anders, op momenten verliest hij de controle en neemt de Kyūbi controle over Naruto over, hij loopt dan op handen en voeten rond en gedraagt zich als een wild beest. Naruto kan de controle ook vrijwillig verliezen door in een
soort van trance te gaan net zoals in de folklore. En net zoals in de folklore herinnerd Naruto zich niets van wat er gebeurt terwijl de kyūbi de controle over hem heeft. Ook kan Naruto de stem van de Kyūbi in zijn hoofd horen. Wanneer men dus goed na denkt over alle folklore over kitsune en kyūbi dan ziet me hoe deze het personage van Naruto extra diepgang geven. Zelfs Naruto zijn speels gedragen en kwajongens streken kan men toeschrijven aan de Kyūbi, Naruto staat namelijk gekend om zijn kwajongensstreken, grappen op kosten van andere en gebrek aan respect voor andere, allemaal trekjes die men in de folklore met kitsune associeert. Een andere grap waar kitsune in de folklore zeer bekend om waren was het veranderen in een jong meisje om zo mannen te verleiden of een de val te loken. Ook dit doet Naruto, ninja's in de reeks Naruto kunnen allerlei interessante technieken gebruiken “jutsu” (術,じゅつ) genaamd31, een van deze technieken staat de ninja toe zijn eigen gedaante te veranderen om zo zijn vijand te misleiden, besluipen, etc. Naruto vind het grappiger om deze “jutsu” te gebruiken om zich als een jong naakt meisje voor te doen om zijn tegenstanders te verwarren of om hun concentratie te breken. Ook de tanuki komt in de zelfde manier voor als de kitsune in Naruto. Wanneer Naruto voor het eerst Gaara ontmoet zijn ze vijanden maar over de tijd heen worden ze beste vrienden, dit komt grotendeels doordat ze veel in gemeen hebben met elkaar. In Gaara zit namelijk de “ichibi” (一尾, いちび), de “één staart”. Net zoals Naruto heeft hij dus een demon in hem verzegeld, bij Naruto is deze een vos bij Gaara een wasbeer. In vele folklore worden kitsune en tanuki vaak over dezelfde kam geborsteld net zoals wat er met Naruto en Gaara gebeurd. Daarom dat in de ogen van de lezer kennis hebben over de relatie tussen kitsune en tanuki een extra band schept tussen Naruto en Gaara. Benaming van personages en of technieken Kishimoto past de filosofie van shonen jump toe om personages namen te geven waar lezers zich mee kunnen associëren. Dit doen ze door met benamingen te spelen of met grapjes of soms geven ze personages bekende namen, namen uit folklore om de lezer zich ermee te helpen associëren. Dit blijft niet beperkt tot namen van personages, maar ook namen van wapens, speciale krachten, technieken enzovoort. Zoals Kishimoto zelf zei in een interview, worden personages benoemd om associaties op te weken met de lezer, Maar hij zegt zelf dat hij enkel het personage van Jiraiya (児雷也) op een legende gebaseerd heeft32. Dit neemt niet weg dat vele wapens en 31 Er zijn drie soorten “jutsu”: “ninjutsu” (忍術にんじゅつ), “genjutsu” (幻術げんじゅつ), “taijutsu” (体術たいじゅ つ) respectievelijk: ninja techniekien, illusies, lichaam technieken (close combat). 32 Ik heb zelf een scriptie van dit interview moet ik dit in bijlage steken of referentie naar online bron?
vaardigheden van personages in Naruto benamingen hebben gekregen uit de Japanse folklore en dat deze bij de lezer allerlei associaties doen opkomen indien hij die folklore kent. Tijdens één van de belangrijkste gevechten in heel Naruto staan twee bijzonder krachtige broers tegenover elkaar, Uchiha Sasuke (うちは,サスケ)en Uchiha Itachi (うちは,イタ チ). Tijdens dit gevecht komen er zowel technieken als namen voor met referenties uit de Folklore, dit zijn zeker niet de enige technieken of wapens in Naruto die hun namen uit folklore ontleent hebben maar de enige die ik zal bespreken. De oudste van de broers noemt interessant genoeg “Itachi”, een “Itachi” is een wezel een dier dat in de Japanse folklore staat voor de dood en in het algemeen geld als een slecht voorteken. het is een lang en gruwelijk gevecht in welke beide broers tot het uiterste gaan om elkaar te verslaan. Een van de troeven van de jongste van de twee broers zijn zwaard “kusanagi” (草薙) genaamd. “kusanagi” word voor het eerste vermeld in de “kojiki” (古事記) als een zwaard dat Susanō vond in de staart van een 8 hoofdig serpent33. Hoe dit zwaard in het bezit van Sasuke gekomen is is ongekend, maar men weet wel dat hij het ergens tijdens zijn 3 jarig verblijf bij Orochimaru (大蛇丸 )gevonden heeft, Orochi (大蛇) is niet toevallig de naam van de 8 hoofdige serpent waarin Susanō “kusanagi” vond. Dit zwaard is voor Japan wat de “Excalibur” is voor Engeland, een teken van immense kracht en schoonheid. En ook in Naruto is “kusanagi” een immense krachtig wapen. Wanneer de lezer dus in eender welke manga een personage ziet die een zwaard genaamd “kusanagi” draagt mag men zeker zijn dat dit een geduchte tegenstander zal zijn. De oudere broer, Itachi, heeft onder andere 3 heel krachtige technieken. De eerste techniek noemt “Tsukiyomi” (月読), wat maan lezen betekent. “Tsukiyomi” is ook de naam van de eerste shintō god geboren van het rechter oog van Izanagi (伊弉諾34) toen hij het kwaad dat aan hem hing van in de onderwereld te zijn afspoelde. De Tsukiyomi is dan ook een techniek dat gebruikt maakt van Itachi zijn oog vooral zijn rechter oog, deze begint zelf te bloeden wanneer hij de techniek te vaak gebruikt. De tweede techniek is “Amaterasu”, Amaterasu (天照) is de naam van de dochter geboren van Izanagi, geboren uit zijn linker oog en dus de zus van Tsukiyomi. Zij is de godin van de zon, “Amaterasu” betekent “de hemel verlichten”. Deze techniek staat Itachi toe zeer intense warme, zwarte vlammen, die alles verbranden op te roepen waar hij maar wil. Zijn laatste techniek is dan niet toevallig “Susanō” genaamd, Susanō (須佐之 ) is dus de broer van Tsukiyomi en Amaterasu, hij is de god van de zee en de storm en werd uit de neus van Izanagi geboren. Met deze techniek roept Itachi Susanō op om voor hem te vechten. Zeer interessant is dat het gevecht 33 De “Kojiki” is het oudste boek in Japan (ca 680) het vertelt in helden daden over het ontstaan van Japan. 34 Izanagi is de shintō god die all het land in de wereld gemaakt heeft.
onderbroken wordt door Orochimaru die zichzelf in een 8 hoofdige serpent veranderd en Susanō aanvalt, helaas voor hem snijdt Susanō met veel gemak alle hoofden van Orochimaru eraf. De dood van deze Orochi aan de handen van Susanō heeft treffende gelijkenissen aan de folklore. Wat de benaming van deze technieken nog interessanter maakt voor een lezer van Naruto is dat hij zo ongeveer de kracht en inhoud van de techniek weet in te schatten, maar belangrijker nog als iemand de techniek Amaterasu en Tsukiyomi beheerst dan kan men dus wel verwachten dat hij nog een derde techniek (Susanō) achter de hand houd. En aangezien altijd nog iets achter de hand houden en het verrassingseffect belangrijke kenmerken zijn voor ninja's is dit niet onbelangrijk. Jiraiya gōketsu monogatari (児雷也豪傑物語 ) Zoals de auteur Kishimoto zelf al zei, is het personage van Jiraiya grotendeels gebaseerd op de “Jiraiya gōketsu monogatari”. Net zoals in de “Jiraiya gōketsu monogatari” komen ook in Naruto twee andere belangrijke personages voor namelijk Tsunade en Orochimaru. Hoewel er verschillen zijn tussen deze personages in beide verhalen zijn er belangrijke gelijkenissen, deze zijn belangrijk omdat ze het verhaal van Naruto enerzijds ingewikkelder en dramatischer maakt en anderzijds duidelijkheid schept. In “Jiraiya gōketsu monogatari” zijn Tsunade, Orochimaru, en Jiraiya vrienden of op zijn minst kennissen van elkaar. Tot op een dag wanneer Orochimaru onder invloed van een slang zijn vrienden verraad. In Naruto komt men pas na een honderd tal hoofdstukken te weten dat Orochimaru, één van de grote slechteriken van het verhaal een oude kennis van Jiraiya en Tsunade is. Iemand met kennis van de “Jiraiya gōketsu monogatari” had dus al veel eerder deze band kunnen achter halen. In het origineel verhaal staat dat Jiraiya, een heel getalenteerde ninja, hoofd van zijn clan had moeten worden maar dat zijn clan in verval was geraakt en dat hij op een toch vertrekt om die nieuw leven in te blazen. In Naruto wordt hier subtiel naar gerefereerd wanneer Tsunade zegt dat Jiraiya de nieuwe Hokage had moeten worden (net zoals in het origineel verhaal is hij dus een heel capabele ninja) maar deze positie geweigerd had omdat hij zijn eigen geen bekwame leider acht. In het origineel verhaal worden Jiraiya en Tsunade op elkaar verlieft en trouwen ze zelf. In Naruto lijkt Jiraiya altijd achter Tsunade aan te lopen om haar te versieren, er wordt ook vaak gesuggereerd dat ze al een romantisch verleden hebben en misschien opnieuw zullen hebben. Op een bepaald moment is er een groot gevecht tussen enerzijds Jiraiya en Tsunade en anderzijds Orochimaru. Tijdens dit gevecht gebruiken alledrie hun specialiteiten. Tsunade beheerst slakken magie, Jiraiya kikker magie, en Orochimaru slangen magie. Ook in de “Jiraiya gōketsu monogatari” worden deze krachten aan deze personages toe geschreven, Jiraiya leert zijn kikker magie van een
onsterfelijke kikker net zoals in Naruto. Er bestaan vele klassiek afbeeldingen van Jiraiya die rond rijdt op een kikker ook in Naruto komt dit beeld vaak voor35. Het gevecht loopt in het voordeel van Orochimaru en zijn overwinning lijkt dichtbij, maar iemand die kennis had van de “Jiraiya gōketsu monogatari” zou weten dat, ook dit in het origineel verhaal gebeurt en dat Jiraiya en Tsunade gered worden door een student van Jiraiya. En dus ook in Naruto verschijnt zoals te verwachten Naruto, die op dat moment student van Jiraiya is om hen te redden.
Illustratie 10:
Illustratie 9:
Hier eindigt vrij abrupt de “Jiraiya gōketsu monogatari” en zodoende weten we niet hoe het afloopt met Jiraiya. De “Jiraiya gōketsu monogatari” is zeer goed geassimileerd in het verhaal lijn van Naruto, wie geen kennis van de “Jiraiya gōketsu monogatari” zal waarschijnlijk toch ergens het gevoel krijgen dat hij een achterliggend verhaal aan het missen is, voor wie het verhaal kent zal de relatie tussen de drie personages veel duidelijker, interessanter en des te intrigerend zijn. 35 Zie illustraties 9 en 10.
Shaman king (シャーマンキング)
