Het dak als energiebron

14-6-2016

Optimaal gebruik van je dak Rotterdam heeft 14,5 vierkante kilometers aan platte daken. Die ruimte biedt volop kansen om benut te worden voor het opwekken van energie, voor regenwaterbuffering, voor het bevorderen van biodiversiteit, het tegengaan van oververhitting en het reduceren van warmteverlies. Uw dak kan zelfs een warmtebron zijn! Als u niet kunt kiezen: geen probleem, want veel van deze maatregelen zijn te combineren. Over het wat, waarom en hoe vertellen we u graag meer tijdens deze workshop.

Het dak als energiebron Optimaal gebruik van het dak

Het dak als energiebron

Lokaal elektriciteit opwekken:

 Waarom: gas raakt op, we gaan stoken op elektriciteit  Elektriciteit zo lokaal mogelijk opwekken want dat is efficient en veilig:

 PV panelen  Windturbine  Plant-e

    

je kunt het direct gebruiken zonder eerst het net op te sturen, of tijdelijk opslaan in de batterij van je auto minder afhankelijk van (inter-)nationale infrastructuur minder transportverlies efficiënter en zo blijft het betaalbaar

14-6-2016

Het dak als warmtebron

Lokaal warmte oogsten

Zonnepaneel: PV of T

 Zonnewarmte: zonnewarmtecollectoren  Omgevingstemperatuur: luchtwarmtepomp en collectordak  Restwarmte: terugwinning uit ventilatie, afvalwater, riool  Bodemwarmte: wko

PV

T

 Waarom: elektriciteit omzetten naar warmte kost energie  Dus warmtebehoefte minimaliseren - in de juiste volgorde:

zonnepaneel, zonnecellen, PV paneel, zonnesysteem, zonneveld

zonnecollector, zonneboiler (boiler = opslagvat warmte)

› elektriciteit opwekken

› (zonne-) warmte oogsten

› PV van photo voltaisch (proces)

› T van thermisch

Zonnecollector

PV+T hybride collector

 Isoleren  Warmte terugwinnen / hergebruiken  Installatie zo klein mogelijk dimensioneren  Lokaal warmte oogsten  Bijstoken op duurzaam opgewekte elektriciteit (warmtepomp)

Trias Energetica

Zonnecollector

Inlaat

Glasplaat: beschermt de absorptieplaat en voorkomt warmteverlies.

Afvoer richting opslagvat. Behuizing van de collector: gemaakt van een aluminium legering of gegalvaniseerd staal. Deze fixeert en beschermt de absorptieplaat. Leidingen waar het op te warmen medium doorheen stroomt.

Isolatie van de bodem en de zijkanten van de collector verminderen warmteverlies.

Absorptieplaat: meestal zwart gecoat teneinde zoveel mogelijk warmte te kunnen opvangen.

Bron: greenspec.co.uk

Bron: minimisegroup.com

14-6-2016

PV+T hybride collector

VvE Kelloggplaats Het dak als energiebron Optimaal gebruik van het dak

 VvE Zuiderterras  VvE Kelloggplaats  VvE Van Beuningenstraat  VvE Prinsenstraat - Ridderkerk

Verduurzamingsmaatregelen

Elektriciteit opwekken

Bron: triplesolar

2041

2016

VvE Kelloggplaats  Gebouwd in 1969-1970  Flatgebouw met 168 appartementen met entrees via drie trappenhuizen

Bron: WKS Advies

14-6-2016

En warmte oogsten van het dak

Energieverbruik nu: elektriciteit Elektriciteitsverbruik nu: Het gemiddeld collectieve elektriciteitsverbruik over de afgelopen drie jaar is: 128.000 kWh/jaar Opgeteld gemiddeld individueel verbruik van alle 168 woningen: 560.000 kWh/jaar

Elektrische installaties:

Energievraag straks: elektriciteit Elektriciteitsverbruik straks:

168 elektrische boilers voor warm tapwater (individueel) 4 liften circulatiepompen 30 afzuigventilatoren 380 collectieve verlichtingsarmaturen (bergingen, entrees en galerijen)

Totaal elektriciteitsverbruik nu: 688.000 kWh/jaar

Het gemiddeld collectieve elektriciteitsverbruik gehalveerd*: 64.000 kWh/jaar Opgeteld gemiddeld individueel verbruik van alle 168 woningen**: 420.000 kWh/jaar

Elektrische installaties: 4 liften Circulatiepompen > zuinigere variant 20 afzuigventilatoren > CO2 gestuurd 380 collectieve verlichtingsarmaturen (bergingen, entrees en galerijen) > LED Warmtepomp systeem

Elektriciteitsvraag collectief warmtepompsysteem: 336.000 kWh/jaar Totaal elektriciteitsverbruik straks: 820.000 kWh/jaar

* Alleen de meest waarschijnlijke besparingen meegeteld. ** Geen elektrische boiler meer.

Energiepotentie dak Elektriciteitsverbruik straks:

Windturbinedak

VvE Van Beuningenstraat

Opwekmogelijkheden dak:

Het gemiddeld collectieve elektriciteitsverbruik gehalveerd*: 64.000 kWh/jaar

Op Oost-West gericht PV systeem* 666 panelen > 127.148 kWh/jaar opbrengst (bij 250Wp)

Opgeteld gemiddeld individueel verbruik van alle 168 woningen**: 420.000 kWh/jaar

Geintegreerd windturbine systeem (helft dak) > 362.000 kWh/jaar

Elektriciteitsvraag collectief warmtepompsysteem: 336.000 kWh/jaar

Totaal opwekbaar: 490.000 kWh/jaar

 VvE Zuiderterras  VvE Kelloggplaats  VvE Van Beuningenstraat  VvE Prinsenstraat - Ridderkerk

Totaal elektriciteitsverbruik straks: 820.000 kWh/jaar

* Alleen de meest waarschijnlijke besparingen meegeteld. ** Geen elektrische boiler meer.

Bron: IBIS Power

Verschillend energieverbruik 3500

gasverbruik per huishouden in m3/jaar op basis van 10 woningen 3000

2500

Gemiddeld gasverbruik voor verwarming per huishouden in de VvE is 1944 m3

2000

Gemiddeld gasverbruik voor een huishouden van 4 personen is 1550 m3 1500

Gemiddeld gasverbruik voor een huishouden van 3 personen is 1450 m3 Gemiddeld gasverbruik voor een huishouden van 2 personen is 1100 m3

1000

Gemiddeld gasverbruik voor een huishouden van 1 persoon is 800 m3 500

0

Bron: Bing maps

Hoe wordt dat minder: 2 routes

11.2-R

5-BG-R

11-BG-R

7.2-L

9-BG-L

7-BG-R

3.2

5.2-R

11-BG-L

3-BG

Hoe wordt dat minder: 2 routes

Optimaal isoleren, fase 1:

Optimale installaties, fase 1:

Optimaal isoleren, fase 2:

Optimale installaties, fase 2:

1. Vraaggestuurde ventilatie en vervangen enkel glas en oude dubbele beglazing door HR++-glas, met ventilatieroosters

1. Isolatie dak Rc 6 (18 cm)

1. Individuele combiketels vervangen door individuele warmtepompen op PVT of een collectieve warmtepomp op PVT en/of bodembron

1. Gevelisolatie binnen, minimaal Rc 1,3 = 4 cm maar meer is natuurlijk beter

2. Isolatie dak Rc 6 (18 cm) 3. PV panelen op het dak 4. Gevelisolatie binnen Rc 4,5 [ pakket minimaal 11,5 cm dik ] 5. Isolatie plafond berging Rc 3,5 [ pakket minimaal 7 cm dik ] 6. Douche WTW 7. Verouderde combiketels vervangen door HR 107

2. PVT panelen op het dak en een voorraadvat per woning op het dak of in het souterrain 3. Vraaggestuurde ventilatie en vervangen enkel glas en oude dubbele beglazing door HR++-glas, met ventilatieroosters 4. Individuele combiketels vervangen door individuele warmtepompen of een collectieve warmtepomp en/of bodembron 5. Lage temperatuur convectoren 6. Douche WTW

2. Isolatie plafond berging Rc 3,5

2. Lage temperatuur convectoren

Kosten:

Kosten:

Fase 1 gemiddeld 20.000,-/woning


( excl. constructieve aanpassingen en vervanging ketels )

( excl. constructieve aanpassingen )



Maar wel veel! 90000

Totaal energieverbruik in MJ/huishouden/jaar - inclusief collectief verbruik 80000

Het meest! Gemiddeld energieverbruik NL voor een appartement met 4 personen is 69680 MJ

70000

Gemiddeld energieverbruik NL voor een appartement met 3 personen is 63280 MJ 60000

Gemiddeld energieverbruik NL voor een appartement met 2 personen is 49500 MJ

50000

40000

< elektra < gas

Gemiddeld energieverbruik NL voor een appartement met 1 persoon is 35000 MJ

30000

20000

10000

0 Vroesenlaan

Van Beuningenstraat

Kelloggplaats

Zuiderterras

Prinsenstraat

Maximaal oogsten van het dak?

Bron: werkelijk verbruik 2014, energieleveranciers.nl – bewerking Blijstroom

VvE Van Beuningenstraat 3-11

Bron: werkelijk verbruik appartementen 2014, energieleveranciers.nl – bewerking Blijstroom

14-6-2016

14-6-2016

Eerste maatregel in mjop: > dakbedekking vervangen

VvE Van Beuningenstraat

Dak is sowieso aan de beurt

+

PVT =

+

Onderdeel van beide strategiën is ook het opwekken van energie

PV elektriciteit

Maximaal oogsten van het dak:  Isoleren = minder stookkosten  Rc waarde 6 m2.K/W = minimaal 18 cm isolatiedikte, geeft ca. 800900 m3 gas besparing op de bovenste verdieping!  Volgende stap: elektriciteit en warmte oogsten met PV of PVT panelen

Orientatie van het dak op de zon

PV en T

Opbrengst PV: ca. 46.500 kWh = 54% van het huidig verbruik Opbrengst T: aardgasequivalent 1300 m3 /woning (bron Triple Solar)

PV en T en TUIN

+

T warmte

14-6-2016

Samen energie opwekken > waarop letten: › › › › › ›

De VvE moet toestemming geven om het dak te benutten Het dakoppervlak is beperkt: collectoren / dakterrassen? Het dak moet het aankunnen: wind, sneeuw en ballast Schaduw: schoorstenen, liftopbouw, bomen, overburen Omgevingsvergunning nodig Salderen of doorleveren per huishouden en/of opwekken voor het collectief verbruik: een heel andere businesscase! › Geen eigen dak / groter collectief dak: postcoderoos › Ook interessant voor VvE’s, vraag het Blijstroom!

Colofon Deze presentatie is gemaakt ten behoeve van de Rotterdamse VvE’s Met Energie beurs 2016. Deze beurs voor VvE-leden die hun gebouw willen verduurzamen is mogelijk gemaakt door:  VVE-010, contactpersoon Mark Bal  Gemeente Rotterdam, contactpersoon Sabrina Kers En uitgevoerd door:  Energiecoöperatie Blijstroom / Rotterdamse VvE’s Met Energie

Meer informatie: [email protected] / [email protected] © Corine Erades, Blijstroom, juni 2016

Het dak als energiebron

Recommend Documents