Aktiviti 1
Helaian Aktiviti
1:
Pengenalan Kepada Hutan Bakau?
1. Berikan ciri-ciri penting habitat hutan bakau: i)
________________________________
ii)
________________________________
iii)
________________________________
iv)
________________________________
2. Namakan empat tempat di Malaysia di mana terdapatnya hutan bakau: i)
________________________________
ii)
________________________________
iii)
________________________________
iv)
________________________________
3. Melukis beberapa jenis haiwan dan tumbuhan yang menarik yang terdapat di hutan bakau. Rujuk kepada poster ¡ Bakau – Khazanah Alam Yang Tidak Ternilai¡– yang disediakan.
4. Senaraikan nama jenis haiwan dan tumbuhan yang dijumpai di hutan bakau. Haiwan-haiwan
Tumbuh-tumbuhan
1. 2. 3. 4. 5.
1. 2. 3. 4.
1
Aktiviti 1
2
Aktiviti 2
Helaian Aktiviti
2:
CARA PENYESUAIAN POKOK BAKAU
1. Berikan 5 masalah pertumbuhan yang dihadapi oleh tumbuh-tumbuhan di dalam keadaan persekitaran ekstrem di kawasan hutan bakau. i) ii) iii) iv) v)
2. Beberapa benih pokok bakau mula membesar, mengeluarkan pucuk dan akar, semasa masih terlekat pada pokok induk. Apabila benih itu jatuh ke tanah, ia terpacak di lumpur dan akarnya akan tumbuh. Apakah nama proses pembiakan ini? Jawapan:_______________ 3. Nama dan lakarkan bentuk struktur pembiakan khas ini.
4. Pokok bakau yang manakah mempunyai akar bernafas (pneumatofor) untuk menyerap oksigen? Namakan 2 jenis pokok bakau. Jawapan: i)___________________ ii) ___________________
3
Aktiviti 2
5. Namakan 2 jenis pokok bakau yang mempunyai adaptasi penyingkiran kandungan garam melalui kelenjar garam. i. ii.
6. Pokok-pokok bakau mempunyai jenis akar yang berbeza untuk fungsi-fungsi tertentu. Berikan 3 contoh pokok bakau dengan menerangkan fungsi akarnya. i.
ii.
iii.
7. Lakarkan 3 jenis bentuk akar tumbuhan bakau.
Jenis akar:_______________
Jenis akar:_______________
8. Namakan 2 jenis pokok bakau yang membiak secara vivipari? i) ii)
4
Jenis akar:_______________
Aktiviti 3
Helaian Aktiviti
3:
Tumbuh-tumbuhan Di Hutan Bakau
1. Jalan masuk ke suatu hutan bakau. Perhatikan pokok-pokok di sekeliling anda dan kenal pasti mereka. Lukiskan 3 spesies pokok bakau utama yang telah anda lihat (samada daun, bunga atau biji benihnya).
2. Lukiskan sebatang pokok bakau yang paling istimewa bagi anda di dalam petak yang disediakan.
Nama Pokok: _____________________ Mengapa pokok ini dipilih:_____________________________________________
Teka-teki Saya berbentuk seperti sebuah bakul dan saya suka menumpang pada pokok yang lain untuk hidup. Sekarang saya menjadi rebutan orang ramai untuk dijadikan tanaman landskap. Apakah nama saya? Jawapan: _____________
1
Aktiviti 3
3. Cuba padankan bahagian buah dan akar kepada pokok bakau di mana nama pokok telah diberikan. Padankan mengikut kedua-dua hujung yang diberikan.
Pokok Bakau
Tumu Merah
Perepat
Api-api
Akar Jangkang
Akar Pneumatofor
Akar Pneumatofor
Akar Lutut
2
Aktiviti 4
Helaian Aktiviti 4: Haiwan-Haiwan Di Hutan Bakau Kuala Gula Aktiviti Luar Kelas: Pelajar-pelajar dinasihati supaya membaca semua soalan di bawah sebelum mula berjalan di denai hutan bakau. Helaian ini perlu dibawa bersama semasa aktiviti menjejak denai hutan bakau dan dilengkapkan pada perakhiran denai. Merujuk kepada gambarajah berikut, tandakan coret () di tepi gambar tersebut jika anda melihatnya di sepanjang denai hutan bakau.
1
Aktivit Dalam Kelas: Merujuk kepada gambarajah berikut, namakan haiwan-haiwan dan tumbuh-tumbuhan yang terdapat di dalam hutan bakau. (Bahan Rujukan: Poster "Bakau - Khazanah Alam Yang Tidak Ternilai") 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Anda boleh merujuk senarai nama haiwan dan tumbuhan yang dilampirkan
23. 24. 25.
Aktiviti 4
Senarai nama haiwan dan tumbuhan di hutan bakau pada poster ¡ Bakau – Khazanah Alam yang Tidak Ternilai¡– 1. 2. 3. 4. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 23.
Bakau Minyak Berus/ Tumu Api-api Perepat Burung Murai Bakau Burung Samar Biru Bakau Burung Pacat Bakau Burung Pekaka Bakau Burung Camar Kecil Burung Upeh Burung Botak Upeh Burung Helang Merah Burung Pucung Seriap Burung Pucung Keladi Burung Pisau Raut Burung Kedidi Pasir Burung Rapang Kerinyut Burung Bangau Besar Burung Helang Siput Cengkong/Lotong kelabu Kera
24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 37. 38. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46.
3
Ular Bakau Ular Bakau Ketam Bakau Ikan Belacak Ketam Rebab Ikan Sumpit-sumpit Udang laut Umang-umang Teritip Siput Bakau Siput Belitung Siput Belongkeng Siput Rodong Kerang Darah Ikan Dengkis Ikan Buntal Ikan Todak Katak Bakau Ular Air Memerang Licin Biawak Air
Aktiviti 4
Cuba teka, tapak kaki yang mana kepunyaan saya? Di dalam hutan bakau terdapat banyak binatang, tetapi adalah tidak mudah bagi kita untuk melihatnya. Kadang-kala kita hanya dapat mengesan kehadiran mereka melalui kesan tapak kaki. Di bawah ini terdapat beberapa jenis tapak kaki kepunyaan binatang yang berlainan. Bolehkan anda menolong binatang-binatang ini mencari tapak kaki mereka?
Memerang
Kucing Hutan
Katak
Ruak-ruak
Musang Babi Hutan 4
Biawak Air
Aktiviti 5
Helaian Aktiviti
5:
BURUNG-BURUNG Di Hutan Bakau
Rujuk kepada gambar berikut. Pelajar-pelajar ini telah melengkapkan diri dengan alatalat yang diperlukan semasa melakukan aktiviti memerhati burung. Topi
Kamera Buku rujukan burung
Teropong Buku nota dan pensel
Air Minuman Kasut Sukan
Aktiviti Luar Kelas: Membawa pelajar ke denai hutan bakau dan memperkenalkan aktiviti memerhati burung. Namakan bahagian-bahagian utama bagi seekor burung air di gambarajah yang diberikan di bawah.
1
Aktiviti 5
Pilih salah satu ekor burung yang telah anda perhatikan dan jawap soalan berikut Pelajar juga boleh melakukan aktiviti memerhati burung di sekitar kawasan sekolah / rumah.
1£fiDi tempat manakah anda perhatikan burung ini? (contoh: kebun kelapa sawit, hutan bakau atau kawasan kediaman dan lain-lain lagi) _____________________________________________________________________
2£fiIa didapati di mana? ¡ı langit ¡ı dalam air ¡ı lantai ¡ı atas pokok ¡ıdalam semak-samun. Kenapa ia selalu berada di tempat ini? __________________________________________________________________
3£fiApakah yang sedang dilakukan oleh burung itu semasa anda perhatikannya? __________________________________________________________________
4£fiApakah makanan burung itu? Apakah cara yang digunakan oleh burung itu untuk mendapatkan makanannya? ____________________________________________________________________
5. Cuba terangkan ciri-ciri dan warna istimewa burung itu seperti paruh, badan, ekor dan lainlain bahagian
_____________________________________________________________________ Cuba warnakan burung yang diperhatikan anda itu.
Nama Burung:_____________________
2
Aktiviti 6
Helaian Aktiviti
6:
Fungsi-fungsi Hutan Bakau
1. Berikan 1 contoh nilai perubatan pokok bakau.
2. Terangkan bagaimana hutan bakau melindungi pinggir pantai.
3. Apakah kepentingan hutan bakau kepada haiwan-haiwan seperti ikan, udang dan ketam?
4. Pelajar ini ingin belajar lebih mendalam tentang hutan bakau. Cuba anda menolongnya menuju ke destinasinya. Warnakan setiap destinasi ini daripada titik permulaannya dengan warna yang berlainan.
Diubahsuai daripada Buku Aktiviti Wira Diri, Projek Wira Alam (Jabatan Alam Sekitar)
1
Aktiviti 6
5. Cuba lihat gambar di atas, masihkah anda ingat kepentingan hutan bakau? Sila tuliskan sebuah karangan yang ringkas, sajak atau pantun tentang hutan bakau. Pilih salah satu daripada tajuk berikut: -
Kepentingan Hutan Bakau Kepada Kehidupan Saya Kepentingan Hutan Bakau Kepada Hidupan Liar Kepentingan Hutan Bakau Dari Segi Sosio-Ekonomi
2
Aktiviti 7
Helaian Aktiviti
7:
Ancaman Kepada Hutan Bakau
Dunia kini giat membangun. Maka kita memerlukan banyak kawasan baru untuk mendirikan pejabat untuk perniagaan, hotel dan resort, kilang-kilang dan kompleks membeli-belah. Jangan lupa bahawa populasi penduduk bumi ini juga bertambah setiap hari. Jadi, kita juga perlu mendirikan lebih banyak lagi rumah atau pangsapuri untuk menampung bilangan penduduk yang bertambah dengan pesatnya. Apabila keadaan ini berlaku, kita perlu menebang lebih banyak pokok dan membersihkan lebih banyak hutan untuk mendapatkan bidang tanah tersebut. Cuba fikirkan jika pokok terus ditebang tanpa dikawal dan sisa kilang terus disalurkan ke dalam sungai atau laut tanpa dirawat dahulu, apakah yang akan terjadi kepada alam sekitar? Bagaimana dengan tumbuhan dan haiwan yang hidup di hutan bakau? Manusia yang bergantung kepada hutan bakau untuk kepentingan sara hidup? 1. Sila nyatakan ancaman-ancaman utama Hutan Bakau. i.
______________________________
ii.
______________________________
iii.
______________________________
iv.
______________________________
2. Sila berikan satu kesan ancaman ini terhadap tumbuh-tumbuhan dan haiwan di hutan bakau.
3. Sila berikan satu kesan ancaman-ancaman ini terhadap manusia, contohnya kaum nelayan yang bergantung kepada hutan bakau untuk hasil perikanan dan hasil sampingannya.
4. Penyusunan Isu-isu Alam Sekitar Mengikut Bentuk Batu Permata Paling Penting Kedua Penting Ketiga Penting Kurang Penting Paling Kurang Penting
1
Aktiviti 8
Helaian Aktiviti A.
8:
Pemeliharaan Hutan Bakau
Membuat Kertas Kitar Semula
1. Koyakkan kertas terguna menjadi serpihan kecil dan direndamkan semalaman. Tambahkan 1 bahagian kertas dan 2 bahagian air dan tuangkan ke dalam mesin pengisar. Kisarkan campuran itu sehingga menjadi pulpa, anda boleh tambahkan bunga dan daun ke dalamnya.
2.Tuangkan pulpa ke dalam basin dan tambahkan air. 3.Gunakan kepingan jala yang dibuat daripada dawai atau plastik, letakkan dalam basin dan cuba mengumpulkan pulpa dalam jala itu.
4.Keringkan jala itu dan terbalikkannya ke atas suratkhabar lama.
5.Gunakan kain kering untuk menyerap air yang berlebihan dan kemudian mengalihkan jala itu.
6.Letakkan kertas di kawasan berangin
untuk pengeringan.
7.Sementara menunggu kertas itu kering, anda boleh menghiaskan kertas anda dengan daun dan bunga. Selepas kertas itu kering, dengan hati-hati pisahkannya daripada suratkhabar lama.
1
Aktiviti 8
Begitulah kertas kitar semula anda! Anda boleh menggunakan kertas ini untuk membuat kad ucapan dan penanda buku.
B. Bagaimanakah anda boleh menolong dalam memulihara alam sekitar? Sila tandakan ( 9 ) untuk cara yang BOLEH memulihara alam sekitar dan ( X ) kepada kenyataan yang TIDAK BOLEH memulihara alam sekitar. 1.
Memakai pakaian atau kasut yang diperbuat daripada kulit haiwan liar, contoh jaket kulit ular sawa dan kasut kulit buaya.
2.
Gunakan kedua-dua belah kertas.
3.
Memetik dan mengutip haiwan atau tumbuhan untuk tujuan hiasan.
4.
Menggunakan pensel yang diperbuat daripada kertas dikitar-semula.
5.
Selalu menggunakan banyak beg plastik semasa membeli-belah.
6.
Tidak menggunakan barangan pengguna jenis ¡fi pakai buang¡fl, contoh pinggan kertas dan sudu plastik.
7.
Menghadiri ceramah atau perkhemahan mengenai kepentingan hutan bakau.
8.
Melonggokkan sampah-sarap dan membakarnya di taman berdekatan dengan rumah.
9.
Mengajak jiran-jiran untuk menanam bersama-sama sayur-sayuran, bunga dan pokok di halaman rumah.
10.
Mentertawakan atau mencaci kawan yang menyertai Kelab Pencinta Alam kerana dikatakan tidak seronok dan bermanfaat.
11.
Membuat tanah kompos untuk menanam bunga dan sayur-sayuran.
12.
Menggunakan kertas yang dibuat daripada kitar semula.
2
