Hartkatheterisatie (Coronaire Angiografie, CAG) Dotteren (Percutane Coronaire Interventie, PCI) In deze voorlichtingsfolder kunt u informatie lezen over het hart, de werking van het hart en afwijkingen van het hart. Daarnaast kunt u de informatie over de hartkatheterisatie of de dotterbehandeling die u van uw cardioloog heeft gekregen nog eens rustig nalezen. Heeft u na het lezen van deze voorlichtingsfolder nog vragen, dan kunt u deze noteren en bij de opname stellen aan de verpleegkundige op de afdeling.
Het hart Het hart is een holle spier, die ongeveer de grootte heeft van een vuist. Het bevindt zich in de borstkas, net achter en iets links van het borstbeen. Het hart is onderverdeeld in een rechter- en linkerdeel, die op hun beurt onderverdeeld zijn in een boezem en een kamer. De boezems en de kamers worden gescheiden door hartkleppen.
Werking De hoofdfunctie van het hart is het in stand houden van de bloedsomloop door zuurstofrijk bloed in het lichaam rond te pompen. Het zuurstofarm bloed komt in het hart via de rechterboezem. Deze pompt het door naar de rechterkamer, die op zijn beurt het bloed naar de longen pompt. In de longvaten wordt het bloed opnieuw van zuurstof voorzien. Dit zuurstofrijk bloed komt via de linkerboezem in de linkerkamer en wordt doorgestuwd naar de grote lichaamsslagader (aorta) en zo verder het lichaam in.
De kransslagaders De doorbloeding van de hartspier gebeurt via de kransslagaders. De kransslagaders ontspringen uit de aorta net buiten het hart en lopen rond het hart. Er zijn twee hoofdtakken te onderscheiden: de rechter kransslagader en de linker kransslagader. De linker kransslagader splits zich bijna direct in twee grote takken. Daarom wordt er vaak over drie kransslagaders gesproken. Wanneer een of meerdere van de kransslagaders vernauwd of zelfs afgesloten zijn, kunnen er klachten van pijn op de borst ontstaan. Naast deze pijn op de borst kunnen de klachten ook uitstralen richting de linker arm, kaak, maag of schouderbladen. Eerst zullen de klachten tijdens zware inspanning ontstaan, maar naarmate de vernauwing erger wordt ook bij lichte inspanning of bij rust optreden.
Waarom een hartkatheterisatie? Mogelijk heeft u al diverse onderzoeken gehad zoals een ECG (hartfilmpje), fietsproef en/of echo van het hart. In combinatie met de klachten die u heeft en het risico op hart- en vaataandoeningen, beslist de cardioloog of u al dan niet een hartkatheterisatie moet
Hartkatheterisatie en dotteren – ZorgSaam Ziekenhuis – www.zorgsaam.org – 09-2015
1
krijgen. Een hartkatheterisatie is de enige mogelijkheid om zeker te weten of er vernauwingen in de kransslagaders aanwezig zijn.
Wat is een hartkatheterisatie? Met een hartkatheterisatie onderzoekt de cardioloog de kransslagaders, daarnaast kan er, indien hier aanleiding voor is, gekeken worden naar de aorta (grote lichaamsslagader), de aortaklep en de pompfunctie van het hart. De cardioloog prikt, na plaatselijke verdoving, de slagader in de pols of de lies aan. Dit is afhankelijk van de cardioloog en uw voorgeschiedenis. Daarna kan er via deze slagader een dun buigzaam slangetje (de katheter) tot aan de kransslagaders worden opgeschoven. Door deze katheter wordt er contrastvloeistof in de kransslagaders gespoten die door middel van röntgenstralen zichtbaar worden gemaakt. Tijdens het inspuiten van de contrastvloeistof kunt u even een warm gevoel krijgen. Wanneer de cardioloog via de pols heeft aangeprikt, bestaat er altijd de kans dat er alsnog naar de lies moet worden uitgeweken. Dit kan zijn omdat het bloedvat zich samentrekt of kronkels heeft waar uw bloed wel door kan maar de katheter niet. Afhankelijk van de uitslag kan de cardioloog verschillende behandelingen adviseren en/of toepassen: •
De kransslagaders zien er goed uit, er is dus geen behandeling nodig.
•
Er is wat te zien, maar dit wordt met medicatie behandeld.
•
U wordt direct gedotterd als dat mogelijk is. Als de behandeling teveel tijd in beslag gaat nemen of u heeft al te veel contrastvloeistof binnen gehad, kan het zijn dat u nog eens terug moet komen om gedotterd te worden.
•
De cardiologen en cardiochirurg gaan de uitslag bespreken en bekijken of u mogelijk in aanmerking komt voor een omleiding- en klepoperatie.
Dotteren Wanneer een ader vernauwd of afgesloten is, kan het zijn dat u een dotterbehandeling moet ondergaan. Bij een dotterbehandeling wordt de vernauwing of afsluiting door middel van een ballon opgeheven. Daarnaast kan de cardioloog beslissen of er al dan niet een stent moet worden geplaatst. Dit is een soort pennenveertje dat het bloedvat open houdt. Tijdens de dotterbehandeling kan het zijn dat u kortdurend klachten van pijn op de borst krijgt, dit komt doordat het ballonnetje tijdelijk de bloedvoorziening belemmert. De klachten zakken meestal snel af wanneer de ballon weer leeg is.
Het plaatsen van een stent
Hartkatheterisatie en dotteren – ZorgSaam Ziekenhuis – www.zorgsaam.org – 09-2015
2
Voorbereiding op de hartkatheterisatie Een van de cardiologen voert de hartkatheterisatie uit in het Cardiologisch Interventie Centrum ZorgSaam in Terneuzen. •
Op het pré-operatief spreekuur noteert de POS-verpleegkundige uw medicijnen. Op de afdeling vraagt de verpleegkundige dit tijdens het anamnesegesprek nogmaals na.
•
Vooraf krijgt u te horen welke medicijnen u wel en niet in mag nemen.
•
U krijgt te horen of u al dan niet nuchter wordt verwacht bij de opname.
•
Uw liezen worden geschoren.
•
Bij verminderde nierfunctie is het mogelijk dat u de avond voor het onderzoek wordt opgenomen. U krijgt dan een infuus als voorbereiding op het onderzoek om de nieren te beschermen.
•
Op de onderzoekstafel kan het wat fris zijn. Daarom mag u warme sokken aantrekken.
Opname via de verpleegafdeling U meldt zich op het afgesproken tijdstip bij de opname. Wanneer u ingeschreven bent, mag u doorgaan naar de verpleegafdeling waar u wordt opgenomen. De verpleegkundige van de afdeling zal u nog enkele vragen stellen en verdere uitleg geven over de afdeling. De verpleegkundige neemt met u door welke medicatie u in mag nemen en zal de liezen/pols scheren ter voorbereiding op de hartkatheterisatie. U krijgt op de afdeling alvast een infuusnaald. In sommige gevallen is het noodzakelijk om vooraf en na het onderzoeken te spoelen met infuusvloeistof ter bescherming van de nierfunctie, dit omdat tijdens het onderzoek contrastvloeistof wordt gebruikt. Het onderzoek/behandeling vindt plaats op het CIC (Cardiologisch Interventie Centrum). Wanneer u aan de beurt bent, wordt u hier naar toe gebracht. Na het onderzoek en de behandeling brengen we u weer naar de afdeling terug. Afhankelijk van de uitslag van de hartkatheterisatie en waar u bent aangeprikt (lies of pols), beslist de cardioloog of u dezelfde avond nog naar huis mag of tot de volgende ochtend moet blijven. Het is wel afhankelijk van hoe u zich voelt en hoe de lies/pols geneest. Bent u gedotterd dan moet u in ieder geval tot de volgende ochtend blijven. Wat neemt u mee naar de verpleegafdeling: •
Uw medicatie in de originele doosjes en een recente medicatielijst.
•
Benodigdheden voor een eventuele overnachting.
Degene die u naar het ziekenhuis brengt, kan u begeleiden tot u geïnstalleerd bent op de afdeling. Daarna is bezoek weer welkom tijdens de bezoekuren: 14.30–16.00 uur en 18.30–20.00 uur
Opname via de lounge op het CIC U meldt zich op het afgesproken tijdstip bij de receptie. Wanneer u ingeschreven bent kunt u naar route 62 gaan en daar in de stoelen van de poli route 61 plaatsnemen. Rond 8.00 uur komt iemand van het CIC u ophalen. Uw begeleider die u heeft gebracht mag niet mee naar binnen. U mag zich omkleden en krijgt een operatiejasje, badjas en slippers. Uw sokken en Hartkatheterisatie en dotteren – ZorgSaam Ziekenhuis – www.zorgsaam.org – 09-2015
3
slip mag u aanhouden. Voor uw spullen zijn kluisjes aanwezig waar u gebruik van kunt maken. Er zullen u nog enkele vragen gesteld worden en we geven uitleg over het verloop van de opname. Na de katheterisatie komt u terug op de lounge. Hier verblijft u totdat u naar huis kunt. U kunt gebruik maken van de televisie. U kunt zelf desgewenst een boek of krant meebrengen. In het ziekenhuis is draadloos internet aanwezig, waar u gratis gebruik van kunt maken. U dient wel uw eigen laptop, tablet of telefoon mee te nemen. Op de lounge zorgen we voor eten en drinken. Afhankelijk van hoe laat het onderzoek klaar is, zult u ongeveer tussen 14.00 uur en 16.30 weer naar huis kunnen, tenzij de arts anders beslist. Een enkele keer lukt de hartkatheterisatie niet via de pols en wordt deze via de lies gedaan. In dat geval wordt een plaats op de verpleegafdeling voor u geregeld. Wat neemt u mee naar de lounge op het CIC •
Uw medicatie in de originele doosjes en recente medicatielijst.
•
Benodigdheden voor een eventuele overnachting.
Wanneer u voor een hartkatheterisatie op de lounge wordt opgenomen en u zou gedotterd moeten worden, gebeurt dit niet altijd aansluitend. We plannen de dotterbehandeling in overleg met u. U moet hiervoor opnieuw opgenomen worden.
Na de hartkatheterisatie of dotterbehandeling. Als het onderzoek of dotterbehandeling achter de rug is, verwijderen we de sheath (waarlangs de katheter is opgevoerd) uit de slagader in de lies. In sommige gevallen kan dit pas na enkele uren in verband met bloedverdunning die u tijdens de procedure krijgt. Via de lies •
De sheath wordt verwijderd en we plaatsen een collagene plug in het bloedvat die deze afsluit. Deze lost op binnen 90 dagen.
•
De sheath wordt verwijderd en we drukken uw lies ongeveer 10 minuten handmatig af, waarna we een drukververband aanleggen.
Als u via de lies bent geholpen heeft u bedrust, dit houdt in dat u plat moet liggen. De verpleegkundige op de afdeling zal u verdere instructies geven. Via de pols Als u via de pols bent geholpen, wordt er een bandje op de pols geplaatst wat het bloedvat dichtdrukt. Dit zal na enkele uren geheel worden verwijderd.
Hartkatheterisatie en dotteren – ZorgSaam Ziekenhuis – www.zorgsaam.org – 09-2015
4
Mogelijke complicaties Een hartkatheterisatie verloopt meestal zonder problemen. Maar soms kunnen er complicaties optreden, zoals: •
Overgevoeligheidsreactie op contrastmiddel.
•
Kramp van een kransslagader.
•
Afwijking van het hartritme.
•
Nabloeding van de insteekopening in de lies of de pols.
•
Bloeduitstortingen bij de insteekopening van de lies of pols.
Zeer zelden treden ernstige complicaties op. Dit bespreekt de cardioloog met u.
Ontslag Is de hartkatheterisatie via de pols gedaan, dan mag u meestal dezelfde dag naar huis. Gebeurt de hartkatheterisatie via de lies, dan moet u mogelijk een nacht blijven. Wanneer u bent gedotterd moet u in ieder geval tot de volgende ochtend blijven. Ten tijde van het ontslag krijgt u een poliafspraak mee bij de cardioloog Als het onderzoek/behandeling via de lies is gedaan kan deze blauw worden. Daarnaast dient u de eerste twee dagen voorzichtig te zijn met de lies en mag u niet fietsen of autorijden. Ook druk uitoefenen door te tillen of persen moet u vermijden. Als het onderzoek/behandeling via de pols is gedaan, kan deze blauw worden. Daarnaast mag u de eerste twee dagen de pols niet belasten. Bij ontslag krijgt u leefregels waar u rekening mee dient te houden. U krijgt deze mee op papier. Een verpleegkundige zal deze leefregels ook mondeling toelichten.
Aandacht Als u onderstaande medicatie gebruikt of krijgt voorgeschreven, mag u deze medicatie in geen geval stoppen zonder overleg met de cardioloog: •
Plavix (clopidogrel)
•
Efient (prasugrel)
•
Brilique (ticagrelor)
Bovengenoemde medicijnen zijn zogenoemde plaatjesremmers: deze voorkomen dat de bloedplaatjes gaan samen kleven en zich als een korstje aan de beschadigde vaatwand of stent hechten. Daarmee wordt voorkomen dat de ader of de stent dichtslibt.
Vragen Mocht u naar aanleiding van deze folder nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met het volgende nummer: 0115 - 677131.
Rechten en plichten Als patiënt heeft u bepaalde rechten en plichten binnen de gezondheidszorg. Dit is vastgelegd in de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO). Meer informatie over dit onderwerp kunt u lezen op onze website: www.zorgsaam.org. Zie hiervoor de rubriek ‘rechten en plichten’.ZorgSaam houdt zich aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Hartkatheterisatie en dotteren – ZorgSaam Ziekenhuis – www.zorgsaam.org – 09-2015
5
