Grenzen aan intensivering van de Nederlandse veehouderij Wageningen, 7 februari 2013 Wouter van der Weijden Stichting Centrum voor Landbouw en Milieu www.clm.nl
Dijkhuizen-these 1. Hoge productie per ha en per dier is gunstig voor voedselzekerheid, natuur en milieu/klimaat. 2. Dierenwelzijn doet daar afbreuk aan. 3. We moeten dus kiezen. 4. NL is gidsland veehouderij
Kanttekeningen • Goed dat debat is aangezwengeld • Misverstand over “intensivering” – Hogere output: was bedoeld, is prima – Hogere input: heeft D. niet gezegd!
• Simplificatie: intensieve vs biologische landbouw. Zit veel tussen. • “Hogere productie per ha duurzamer” – Klopt voor planten: spaart grond en grondstoffen – Klopt niet voor veedichtheid: maakt vrijwel niks uit!
• Hogere productie per dier: – Efficiënter omdat minder voer nodig voor opfok en onderhoud – Keerzijde: minder natuurlijke weerstand? Kortere levensduur?
• NL gidsland? – maatschappelijke acceptatie afgenomen – niet voor mest, antibiotica, dierziekten
Dierziekten BSE Varkenspest MKZ Vogelgriep Q-koorts
1995+ 1997 2001 2003 2007-09+
kosten x miljoen € >513-840 1.435-1.862 874 870-970 250-600
Totaal > 3,9 - 5,1 miljard € + Miljoenen geruimde dieren + Commotie + 4000 zieken en >25 doden
Uitdagingen: lokaal • • • • • •
• • • •
Mest Ammoniak Antibiotica / MRSA, ESBL/ thermofiele bacteriën? Diergezondheid, o.a. besmettelijke dierziekten incl. zoönosen Dierenwelzijn Weerstand tegen industrieel houden van dieren – megabedrijven – NGB Horst: 500.000 kippen – plofkip Fijn stof Geur/stank Landschap Relaties met samenleving
Uitdagingen: mondiaal • Koesteren productiemiddelen – uitputting bodem Z. Amerika – ook in NL problemen
• Naderende grondstoffenschaarste: P, Zn, Se etc. • Biodiversiteit – Zuid Amerika: cerrado en regenwoud
• Klimaatverandering: CO2, methaan en lachgas
Oplossingsrichting Breng veehouderij terug in zijn ecologische en sociale context. Ecologische context: •Waar mogelijk grondgebonden •Kringlopen lokaal en regionaal (circulaire economie) •Bodemkwaliteit verbeteren •Biologische zelfregulering – natuurlijke weerstand vee – antibiotica alleen nog als vangnet
•Groene energie (zonnepanelen, wind, biogas?) •Biodiversiteit koesteren/benutten: bodem, perceelsranden
Sociale context: relaties met samenleving • • • •
Omwonenden Consumenten: voedselveiligheid, dierenwelzijn etc. Toeristen, zorgvragers, kinderen etc. Brede publiek – Verminder negatieve associaties • Tropisch regenwoud • Plofkip • Ingrepen: snavels kappen, castreren etc.
– Versterk positieve associaties: multifunctionaliteit • • • •
Natuurlijk gedrag Koeien in de wei (kippen uitloop vs koeien op stal?) Weidevogels? Boer(inn)en!!!
Waarom biedt dit perspectief? • Maatschappelijke waardering vergt meer dan hoge efficiëntie en lage emissies • Behoud exportpositie vergt licence to produce in eigen land • Maatschappelijke organisaties tegenstander > bondgenoot tegenover bijv. supermarkten • NL kan weer gidsland worden – niet voor veehouderij algemeen – wel voor veehouderij in verstedelijkte samenleving
Wat is daar voor nodig? • Gebeurt al veel: antibiotica, mest, ammoniak, diergezondheid, dierenwelzijn, huisvesting etc. • Hou eens op met steeds weer de grenzen op te zoeken. Acceptatie > waardering • Antecipeer op risico’s afschaffing melkquotering (grondloze groei, koe uit wei, meer mest, NH3 etc.): koppel groei aan vorderingen duurzaamheid • Varkens en pluimvee: minder maar beter • Communiceer breed via verschillende kanalen
Waar morgen mee starten? • Melkveehouderij/zuivel/overheid: kom snel met robuust plan voor 2015+, o.a. koeien in de wei • Varkens/pluimveesector: – ga door in lijn Cie Van Doorn: gedeelde verantwoordelijkheid – investeer en innoveer in ecologische en sociale relaties
• MAS/HAS: leer studenten (en docenten?) hoe om te gaan met samenleving • Wageningen: – ga door met LCA’s maar innoveer met ecologie / biologie • stap 1: herstel leerstoel graslandkunde – breek met monofunctionalisme (natuur vs veehouderij) – graag wat meer diversiteit in geluiden vanuit Livestock Science!
[email protected]
