GRAVEL KLIK VOOR DE INHOUD >>

GRAVEL magazine KLIK VOOR DE INHOUD >>

INHOUD voorwoord3 Gravel, een bewuste keuze

4

baanverwarming7 Investering en levensduur van gravelbanen

9

KNLTB-cursus baanonderhoud gravelbanen

11

werken als groundsman

13

TV Beekhuizen maakt slag in onderhoud

15

De rode sokken van Richard Krajicek

18

Ontwikkelingen in het buitenland

21

Wat de tennisser vindt...

23

de invloed van gravel op toptennis

25

PDF NAVIGATIE: EEN PAGINA VERDER: LINKER MUISKLIK

EEN PAGINA TERUG: LINKER MUISKLIK + SHIFT

OF RECHTER MUISKLIK

Voorwoord De ontwikkeling van nieuwe baansoorten in Nederland is nog steeds gaande. Verenigin gen die nieuwe outdoor tennisbanen gaan aanleggen of bestaande banen willen ombou wen, kunnen kiezen uit een groot aanbod. Ondanks het ontstaan en innoveren van verschillende baansoorten is de KNLTB van me ning dat de speeleigenschappen van een gravelbaan nog niet zijn geëvenaard. Vanuit het oogpunt van spelplezier, speltechnische overwegingen en tennisspelontwikkeling heeft een gravelbaan de voorkeur. Ook nieuwe inzichten en ontwikkelingen op banengebied hebben ons geleerd dat de algemene perceptie over exploitatie, onderhoud en mogelijke speelweken van gravelbanen diende te worden bijgesteld. In deze speciale uitgave gaan we daarom graag dieper in op de verschillende nieuwe inzichten en ontwikkelingen op het gebied van aanleg, onderhoud en beheer van gravel banen en het belang van gravelbanen voor de tennissport. Een groundsman die zijn erva ringen deelt, een accommodatiespecialist van de KNLTB, Richard Krajicek aan het woord, baanverwarming, ontwikkelingen in het buitenland en nog veel meer feiten en fabels komen aan de orde. De KNLTB is zich ervan bewust dat de keuze voor een baansoort afhangt van diverse factoren zoals verenigingsbeleid en lokale omstandigheden. Die keuze is en blijft de verantwoordelijkheid van de vereniging. De KNLTB wil graag zo objectief en uitgebreid mogelijk verenigingen informeren. Nieuwe inzichten en ontwikkelingen spelen daarin een belangrijke rol die we graag met verenigingen willen delen. Wij hopen dat deze speciale uitgave over gravel u kan helpen bij toekomstige vraagstukken.

<< TERUG NAAR DE INHOUD

GRAVEL MAGAZINE | 3

Werkgroep VVGA brengt overtuigend advies uit

Gravel, een bewuste keuze Stel: de huidige tennisbanen moeten grootscheeps gerenoveerd worden. Voor veel verenigingen is dat een belangrijk keuzemoment. Gaan we verder op dezelfde ondergrond of kiezen we voor een andere baansoort? Die vraag heeft ook het Amsterdamse VVGA zichzelf gesteld. Het antwoord, na een uitgebreid en weloverwogen onderzoek: “Wij willen een gravelvereniging blijven.”


GRAVEL MAGAZINE | 4

TIPS UIT DE PRAKTIJK Staat uw vereniging voor een belangrijke keuze wat betreft de baansoort? Hierbij enkele tips van Eric de Vries, baancommissaris van VVGA. Richt een evenwichtige werkgroep op “Wij hebben een zeskoppige werkgroep opgericht, die heel evenwichtig is samengesteld. Er zitten leden in die betrokken zijn bij de jeugd, de trainingen, de Technische Commissie senioren, de Senioren Plus en het baanonderhoud. Ook hebben we gekeken naar de specifieke expertise van de mensen. Zo hebben we leden met een communicatie- en bouwachter grond en is een ander weer financieel expert.” VVGA telt zes gravelbanen, die bij een regenbui al snel

eigen vereniging. “Zo hebben we een enquête onder de

Betrek en informeer je leden

onder water staan. “De drainage is op zich goed, maar het

leden gedaan. Daaruit kwam naar voren dat 90 procent van

“Als bestuur kun je wel wat vinden, maar het belang

water komt niet door de dichtgeslibde toplaag heen”, stelt

onze leden het liefst op gravel speelt.” Overigens had VVGA

rijkste is: wat willen de leden? Wij hebben daarom

baancommissaris Eric de Vries. “De banen, die hier nu tien

haar leden vooraf de mogelijkheid geboden om bij omlig

een online enquête gedaan, waar we veel reacties op

jaar liggen, zijn inmiddels afgekeurd door de KNLTB. Vol

gende verenigingen ‘proef te spelen’ op andere baansoor

hebben gehad. Blijf de leden ook hierna bij het proces

gend jaar moet de toplaag vernieuwd worden.”

ten. “Zowel wedstrijdspelers als recreanten kwamen op ba

betrekken. Communiceer goed wat de planning is en

Voor VVGA een moment om eens goed na te denken over

sis van het proefspelen tot de conclusie dat ze de voorkeur

welke vraagstukken spelen. Zo kun je zorgen voor

de toekomst. “Daar komt ook nog bij dat de gemeente de

geven aan gravel. Dat is voor ons een belangrijk argument

draagvlak voor de uiteindelijke beslissing.”

geldkraan dichtdraait”, vervolgt De Vries. Stadsdeel Oost

bij de uiteindelijke keuze voor een baansoort.” Informeer je zo breed mogelijk

zou graag zien dat VVGA verzelfstandigt, in het kader van de bezuinigingen. “Daarbij hebben ze ons kunststof banen

Externe experts

“Kijk op Google en vraag documentatie op. Maak

aangeraden, zodat er het hele jaar getennist kan worden.

De werkgroep heeft tevens uitgebreid onderzoek gedaan

daarbij gebruik van de expertise van de KNLTB. Voor

Het stadsdeel heeft ons tevens uitgedaagd om onze ambi

buiten de eigen verenigingspoorten. “We zijn gaan googelen

ons was de KNLTB-brochure Baansoorten in Beeld

ties voor de toekomst te formuleren. Wat willen wij? En hoe

en hebben veel documentatie gelezen. Verder hebben we

erg nuttig. Praat met andere verenigingen en leve

gaan we het aanpakken?”

geïnformeerd bij de KNLTB, die veel informatie beschikbaar

ranciers van verschillende baansoorten. Ga vroeg

heeft en we hebben met leveranciers van verschillende

tijdig gesprekken aan met aannemers zodat je weet

Interne inventarisatie

wat de financiële consequenties zijn van de verschil

Om antwoord te geven op een aantal belangrijke vraag

lende keuzes.”

stukken – waaronder de keuze voor een baansoort – heeft VVGA eind 2011 een werkgroep opgericht. “Je maakt een keuze voor minimaal tien jaar, dus dan moet het een weloverwogen beslissing zijn. Niet op gevoel, maar onder bouwd door argumenten”, vindt De Vries, voorzitter van de werkgroep. “Het gaat om de continuïteit van de vereniging.” De werkgroep is gestart met een inventarisatie binnen de


“We hebben onze leden laten proefspelen op andere baansoorten”

Formuleer de visie van de vereniging “Wat wil je als vereniging zijn? Dat is een belangrijke vraag die mede bepalend is voor keuzes die je als vereniging gaat maken. We willen ons onderscheiden als gezellige vereniging voor wedstrijdtennissers en recreanten, met goede gravelbanen.”

GRAVEL MAGAZINE | 5

“We hebben uitgebreid gesproken met leveranciers en aannemers”

baansoorten gesproken, maar ook met aannemers. Zo weet

ben we vaak een probleem. Er zijn te weinig mensen met

je of de prijzen marktconform zijn. We hebben niet alleen

specifieke knowhow.”

geïnformeerd naar de aanleg, maar ook wat te zijner tijd het groot onderhoud inhoudt en wat dat gaat kosten.”

Proef met seizoensverlenging

De werkgroep heeft ook haar licht opgestoken bij verenigin

Hoe het onderhoud in de toekomst gaat gebeuren, is nog

gen in de omgeving. “Bij TV Tie-Breakers spelen ze bijvoor

niet bekend. VVGA is in onderhandeling met Stadsdeel Oost

beeld het hele jaar door op gravel. En Amstelpark heeft al

over de voorgestelde verzelfstandiging. In die gesprekken

vijftien jaar een vacuümdrainagesysteem voor de afwate

heeft de vereniging in elk geval steekhoudende argumenten

ring na een regenbui. Hier hebben ze positieve ervaringen

om het voorstel van het stadsdeel om over te stappen op

mee.”

kunststof banen te weerleggen. “Door de innovaties van de laatste jaren kun je in principe het hele jaar doortennis

Conclusie van de werkgroep

sen op gravelbanen, mits je deze goed onderhoudt en er

Het contact met leden, externe experts en collega-vereni

geen sprake is van nachtvorst. En de onderhoudskosten bij

gingen leverde hoofdzakelijk pro-gravel argumenten op.

gravel zijn bij een volledige uitbesteding dan misschien wel

Het advies van de werkgroep luidde dan ook: kies voor

hoger dan bij alternatieve baansoorten, maar die hebben

gravel, maar wel voorzien van vacuümdrainage. “Al is zo’n

weer hogere investeringskosten.”

systeem niet zaligmakend”, beseft De Vries. “Bij plasvor

Tot slot, wat zijn de ideeën van VVGA ten aanzien van sei

ming zuigt het systeem via onderdruk het water weg. Maar

zoensverlenging? “Daarover hebben we overleg gehad met

dat kan alleen als de toplaag waterdoorlatend is. Als de

een aannemer. Die gaf aan dat nachtvorst een probleem

toplaag dichtgeslibd is, kun je zuigen en pompen wat je

kan zijn als je begin maart de banen opent”, besluit Eric de

wilt, maar dan werkt het systeem niet. Goed onderhoud is

Vries. “Daarom willen we als proef twee jaar kijken of we

dus essentieel.”

het seizoen kunnen verlengen tot bijvoorbeeld 15 decem

En daar schortte het de afgelopen jaren aan bij VVGA, ge

ber. Dit sluit aan bij de wensen van onze leden, zoals uit

tuige de plassen op de baan na iedere flinke regenbui. “We

de enquête is gebleken. In het najaar heb je vaak prachtige

hebben een groundsman van de gemeente, die erg betrok

dagen, waarop je prima kunt tennissen.”

ken is. Maar als hij op vakantie is of geen dienst heeft, heb


GRAVEL MAGAZINE | 6

Tekst: Annemarie van der Eem

Baanverwarming vergroot mogelijkheden gravelbanen

“We kunnen zelfs tennissen als er sneeuw ligt” Op gravelbanen kun je ’s winters niet tennissen. Toch? Fout! Dankzij de ontwikkelingen in de afgelopen jaren kunnen ook gravelbanen het hele jaar door bespeeld worden. Zo kunnen leden van TV TeHaDo dankzij baanverwarming zelfs tennissen als er in heel Nederland dertig centimeter sneeuw ligt. “Onze banen waren prima bespeelbaar”,

legd. We kwamen echter tot de conclusie dat we op gravel wilden blijven spelen. Dat was ook de voorkeur van onze leden; voor de meeste recreatieve tennissers is gravel de fa voriete baansoort. Omdat we wel het hele jaar door wilden tennissen, hebben we voor baanverwarming gekozen voor vijf van onze acht gravelbanen.”

aldus Jac de Geus, voorzitter van de vereniging uit het Zuid-Hollandse Hazerswoude-

Bezint eer ge begint!

dorp. Een vraaggesprek over onder meer de voor- en nadelen van baanverwarming.

Ziet uw vereniging wel wat in de aanleg van baanverwarming? Kijk dan in een vroegtijdig stadium grondig naar de regelgeving omtrent milieu in uw

“Onze leden zijn heel enthousiast over de baanverwarming” << TERUG NAAR DE INHOUD

Waarom hebben jullie voor baanverwarming

regio. Laat u goed informeren over de wettelijke (on)

gekozen?

mogelijkheden. De KNLTB staat u daar uiteraard

“Het was tijd voor uitbreiding van zes naar acht banen.

graag in bij.

Daarnaast wilden we twee French Courtbanen, die niet bevielen, weer vervangen door gravel. We hadden twee jaar eerder bij wijze van proef deze French Courtbanen aange

GRAVEL MAGAZINE | 7

Buizensysteem en infrarood Momenteel zijn er twee soorten baanverwarming. Hoe werkt het systeem van baanverwarming?

er nooit vorst in de grond komt, zelfs als het vijftien graden

Allereerst is daar het buizensysteem, dat zo’n tien

“Er zijn twee pijpen de grond in geboord van 95 meter lang.

vriest. De toplaag bevriest wel, maar daar kun je gewoon op

jaar geleden voor het eerst werd toegepast. Dit

Via de ene pijp wordt water gehaald, dat op die diepte altijd

doorspelen. Alleen bij de overgang van vorst naar dooi kun je

systeem ligt onder meer bij TV TeHaDo. Infrarood

twaalf, dertien graden is – ook als het vriest. Dit grondwater

maximaal één of twee dagen niet spelen.”

baanverwarming is een nieuwe ontwikkeling en nog niet toegepast onder gravelbanen. In 2011 is

wordt door een buizensysteem gepompt, dat boven in de lavalaag is aangelegd, net onder de gravellaag. Om geen bo

Wat zijn de voordelen voor de vereniging?

dit systeem, waarbij gebruik wordt gemaakt van

demwater te onttrekken wordt het afgekoelde water via de

“Zonder baanverwarming zouden we ons park van eind no

elektrische verwarmingslinten, wel voor het eerst

tweede pijp weer teruggepompt naar 95 meter diepte. Via

vember tot 1 april moeten sluiten. Nu kan er het hele jaar op

aangebracht onder een zandkunstgras rood tennis-

deze retourpijp wordt er ’s zomers door de zon verwarmd

gravel getennist worden. Daardoor trekken we nieuwe leden

baan (zoals smashcourt en Tennis Provision). In de

water teruggepompt. Diep in de bodem blijft die warmte

die ook in de winter willen spelen. Wat verder meespeelt:

brochure Baansoorten in Beeld, die is op te vragen bij

behouden. Het bodemwater vormt zo een ‘opslagvat’ van

als vereniging betaalden wij de huur van de hal voor lessen

de KNLTB, is meer informatie te vinden over beide

warmte. Je verwarmt de banen dus niet met elektriciteit,

van jeugdleden. Doordat we nu niet meer in de hal spelen,

systemen en de kosten daarvan.

maar met aardwarmte. Je bent alleen wat energiekosten

scheelt dat 5000 à 6000 euro aan kosten. Maar het grootste

kwijt aan een waterpomp, meer niet. Wat betreft energie-

voordeel is dat onze leden nu het hele jaar door kunnen spe

en waterverbruik is het een zeer duurzame oplossing. Ook

len. Ook in de wintermaanden organiseren we verschillende

prettig is dat het baanverwarmingssysteem vrijwel geen

activiteiten. Dat zorgt voor meer binding van onze leden met

onderhoud vergt.”

de vereniging. Ze hoeven nu niet een baan te huren in een commerciële tennishal, maar kunnen lekker op de fiets naar

Hoe houden de banen zich bij extreem winters

de eigen club en na afloop een biertje drinken.”

weer?

dat niet weer zo’n nieuw fenomeen als French Court, waar we na een paar jaar weer spijt van hebben?’ Maar de leden

“Vorige winter hadden we zes weken sneeuw. Op alle banen

Wat zijn de nadelen?

zijn heel enthousiast over de baanverwarming. Dus als er

in de omgeving – ook met alternatieve baansoorten – is er

“Doordat we het hele jaar doorspelen, hebben de banen ’s

bij andere verenigingen groot onderhoud of ombouw van de

toen niet gespeeld. Onze banen waren slechts drie dagen

winters onderhoud nodig en ze slijten meer. Verder heb

gravelbanen aan zit te komen of er nieuwe banen worden

niet bespeelbaar. De rest van de tijd kon er bij ons gewoon

ben we wat meer stroomkosten door de verlichting van

aangelegd, zou ik het zeker overwegen. Ik zou wel aanraden

getennist worden, terwijl er naast de baan dertig tot veertig

de banen. Daarnaast hebben we meer energiekosten voor

om goed te kijken naar de ondergrond; laat deze grondig

centimeter sneeuw lag. De sneeuw op de baan dooit echter

verwarming en verlichting in het clubhuis. Die kun je ech

onderzoeken in verband met de boringen. Bij ons is de on

snel weg. Een ander voordeel van baanverwarming is dat

ter wegstrepen tegen de extra barinkomsten. Ook zijn we

dergrond puur moeras, dus dat heeft problemen opgeleverd

wat kosten kwijt voor een bedrijf dat als het echt hard gaat

bij het boren van de aan- en afvoerpijp. Het oppompen en

vriezen de sproei-installatie aftapt, schoonblaast en afsluit.

weer afvoeren van het water gaat nu goed. De retourbron

De sproei-installatie blijft namelijk in principe ook in de

heeft momenteel te maken met ‘lekkages’, maar dat wordt

wintermaanden actief.”

ongetwijfeld ook opgelost in de komende periode.”

“Je verwarmt de banen niet met elektriciteit, maar met aardwarmte” << TERUG NAAR DE INHOUD

Wat zou u andere verenigingen aanraden?

Kortom, een aanrader?

“Ik kan gravelbanen met baanverwarming zeker aanraden.

“Absoluut. Geïnteresseerde verenigingen kunnen altijd bij

Toen we er als bestuur mee kwamen, dachten de leden: ‘Is

ons een kijkje komen nemen.”

GRAVEL MAGAZINE | 8

Investering en levensduur van gravelbanen pakt gunstig uit

Perceptie over exploitatie van gravelbanen vaak onterecht Het exploiteren van gravelbanen kost veel geld wordt vaak gezegd. Vooral het onderhoud wordt gezien als een hoge kostenpost. Maar is dit ook echt zo? Als we gravelbanen vergelijken met andere baansoorten en dit bekijken op langere termijn dan wijzigt dat beeld. De investering en technische levensduur van gravelbanen is bijvoorbeeld al veel gunstiger dan de meeste andere baansoorten. En daar zit nou net de winst. Een korte uiteenzetting.


GRAVEL MAGAZINE | 9

Levensduur

gen een realistisch scenario zijn, maar bedenk wel dat er

De technische levensduur van gravelbanen biedt, als het

tegenwoordig methodes zijn waardoor het onderhoud aan

gaat om exploitatie, enorme kansen. Waar de economische

gravelbanen eenvoudiger en sneller kan worden uitgevoerd.

afschrijving ligt op 15 jaar, zijn er voldoende voorbeelden

Hier is dus veel winst te boeken. Ook hier staan ontwik

bekend van gravelbanen die 25 jaar of langer meegaan. In

kelingen niet stil. In de cursus gravelbaanonderhoud van

die gevallen is de toplaag van veel andere baansoorten in

de KNLTB wordt hier bijvoorbeeld aandacht aan besteed.

vergelijking met de toplaag van gravelbanen dan al één

Daarnaast is de vereniging bij andere baansoorten vaak

of soms zelfs twee keer vervangen. De mogelijkheden die

veel afhankelijker van de aannemer. Gravelbanen kunnen

de technische levensduur van gravelbanen biedt moet

in die zin bij problemen vaak makkelijker en goedkoper

men zoeken in het onderhoud. Door goed onderhoud is de

worden hersteld in tegenstelling tot veel andere baansoor

technische levensduur veel meer beïnvloedbaar dan bij

ten. Vanuit een meer civieltechnische benadering bezien,

andere baansoorten. Dit zit vooral in de mogelijkheid om

biedt gravel in veel delen van het land, vanwege de slappe

de samenstelling van gravel te optimaliseren, zodanig dat

bodem, ook een technisch goede en beheerbare oplossing.

de kwaliteit weer verbetert en de levensduur kan worden verlengd. Omdat de samenstelling van de toplaag bij veel

Lange termijn

andere systemen minder beïnvloedbaar is, heeft het na

Een lagere investering in vergelijking met andere baansoor

tuurlijke slijtageproces veel meer invloed op de levensduur.

ten, een gemiddeld langere levensduur waar bovendien meer invloed op uit te oefenen is en innovatieve ontwik

Ondanks dat er ook positieve aspecten zijn aan andere

kelingen op het gebied van onderhoud maken gravelbanen

baansoorten, is de technische levensduur gemiddeld veel

tot een financieel interessante optie. Het verdient in ieder

korter en leidt dit tot een hogere afschrijving. Met veel

geval een andere kijk op de exploitatie. Uiteindelijk zal de

nieuwe baansoorten is het zelfs nog afwachten hoe lang ze

vereniging zelf die afweging moeten maken, maar vanuit

werkelijk meegaan.

financieel perspectief bieden gravelbanen zeker kansen. Voor een overzicht van de aanleg en

Investering

onderhoudskosten van verschil

Gravelbanen zijn in aanleg de goedkoopste baansoort. In

lende baansoorten wordt

vergelijking met andere baansoorten ligt de investering in

verwezen naar de KNLTB

gravelbanen gemiddeld al gauw 20 tot 25% lager.

brochure “Baansoorten in beeld”.

Onderhoud Wanneer het onderhoud aan gravelbanen volledig zou worden uitbesteed, geeft dit een relatief hoge kostenpost. Maar daar staat tegenover dat bij volledige zelfwerkzaam heid de gravelbanen zelfs als één van de goedkoopste uit de bus komen. Dat laatste zal wellicht niet voor alle verenigin


GRAVEL MAGAZINE | 10

Ter Huurne: “Ja, gravel vergt onderhoud, maar niet gigantisch veel”

Betere gesprekspartner

dankzij de cursus

Wat komt er zoal kijken bij het onderhoud van gravelbanen? Wat zijn handige tips en trucs? Dat horen verenigingen tijdens de KNLTB-cursus baanonderhoud gravelbanen. In een paar uur tijd krijgen vrijwilligers en verenigingskader praktische handvatten. “We zijn anders gaan kijken naar de manier waarop ons baan-

het onderhoud beter wat er moet gebeuren – en waarom.

er verenigingen zijn die hun banen gewoon open houden.”

Datzelfde geldt voor de bestuurders, die zo een betere

Menkveld vervolgt: “Zo kwamen er nog wat aandachts

gesprekspartner worden voor de groundsman. Als je weet

punten naar voren tijdens de cursus, die we nu goed in de

waar je over praat, kun je de groundsman beter aansturen

gaten houden. Bijvoorbeeld de hoeveelheid gravel op de

en daardoor effectiever inzetten.”

lava, vooral rond de baseline. We weten nu hoe we de dikte

Dit beaamt Han Menkveld, die in februari 2012 de cursus

kunnen meten en waar. We kwamen er verder achter dat

heeft gevolgd. “Voor het voorjaarsonderhoud huren we een

we bij het slepen te weinig gewicht op de borstel legden.

professioneel bedrijf in. Tijdens het seizoen onderhoudt

Dat hebben we inmiddels aangepast. Door de cursus zijn

een man van de sociale werkplaats onze banen. Dankzij

we anders gaan kijken naar de manier waarop ons baanon

de cursus kunnen wij hem wat meer aanwijzingen geven”,

derhoud gebeurt.”

aldus de voorzitter van de baancommissie van TV Atlas uit

Ter Huurne: “Vaak zijn verenigingen al goed bezig, maar tij

Andijk. “Ook met het professionele bedrijf kunnen we mee

dens de cursus geven we aan hoe het nog beter kan. Waar

praten over zaken als de grofheid van het gravel en hoe er

moet je op letten? Wat zijn indicatoren dat er ergens iets

gefreesd moet worden. Zo krijg je een interessante uitwis

misgaat? Ook geven we handige tips en trucs hoe je met

seling van ideeën hoe dingen opgelost kunnen worden.”

behulp van een paar kleine ingrepen kunt zorgen dat de baan veiliger en beter bespeelbaar wordt. Het speelplezier

onderhoud gebeurt.”

Ook voor ervaren rotten

van de spelers, daar draait het uiteindelijk om.”

TV Atlas, dat driehonderd leden telt, kwam met een delega Nee, tijdens de cursus word je niet opgeleid tot grounds

tie van vijf man naar de KNLTB-cursus. Met zowel nieuwe

Dertig jaar

man. “De cursus is bedoeld om zowel verenigingskader als

baancommissieleden als een zeer ervaren lid. “Ook die laat

Er is nog iets dat de KNLTB de cursisten wil meegeven. “Na

vrijwilligers wegwijs te maken in het onderhoud van gra

ste vond het erg interessant”, stelt Menkveld. “Hij had een

melijk dat gravelbanen niet zo ontzettend veel onderhoud

velbanen”, stelt Iwan ter Huurne, die als regionaal Accom

jaar of zes geleden al eens een cursus gevolgd, maar er zijn

vergen als soms wordt gedacht”, aldus Ter Huurne. “Ja, er

modatieadviseur al heel wat cursussen heeft geleid. “Op die

inmiddels weer nieuwe inzichten. Zo gingen bij ons na een

moet best veel gebeuren, maar niet gigantisch veel. En

manier weten de vrijwilligers die de groundsman helpen bij

vorstperiode de banen altijd dicht, maar nu hoorden we dat

gravel is gemalen baksteen, niet meer dan dat. Als je met



Inhoud van de cursus

verstand omgaat met gravel, kun je niet veel verkeerd doen.

hoe andere verenigingen omgaan met hun banen, wat voor

En als dat toch gebeurt, kun je het makkelijk herstellen.”

borstels zij gebruiken, welke oplossingen zij bedenken voor

Menkveld: “We horen van verenigingen die nieuwe banen

bepaalde problemen.”

hebben met een andere ondergrond dat deze ook veel on

Raadt Han Menkveld andere verenigingen aan de KNLTB-

derhoud vergen. Als je de gravelbanen goed bijhoudt, hoeft

cursus te volgen? “Zonder meer. We zijn geen groundsman

In de KNLTB-cursus baanonderhoud gravelba

het niet meer werk te zijn dan andere baansoorten. Wij

geworden, maar hebben wel interessante inzichten gekre

nen, die zo’n vijf uur duurt, staat de praktijk

hebben onze banen al bijna dertig jaar en we horen over

gen. Dat is erg nuttig voor mensen die nieuw zijn. En voor

centraal. Van het voorjaarsonderhoud tot en

het algemeen positieve geluiden, dat ze goed bespeelbaar

vrijwilligers die al tien jaar ervaring hebben met onderhoud

met het winterklaar maken van de banen. En

zijn. We hebben het vertrouwen dat ze – met goed onder

is het een goede opfriscursus.”

als de vereniging tijdens de winter doorspeelt:

houd – nog jaren meekunnen.”

hou houd je de banen in die periode speel klaar? “Ook komen onderwerpen aan bod als:

Gravelbijters onder elkaar

hoe is een tennisbaan opgebouwd van bene

‘Gravelbijters onder elkaar’, zo noemt Ter Huurne de bij

den naar boven? En wat zijn de reglementen

eenkomst. Menkveld vult aan: “Het leuke is dat je tijdens

waaraan een gravelbaan moet voldoen?”, al

de cursus een uitwisseling krijgt van ervaringen. Je hoort

dus cursusleider Iwan ter Huurne. “We geven handige tips en uiteraard is er ook ruimte voor vragen en het uitwisselen van ervaringen.” Deelnemende verenigingen krijgen na afloop een cursusboek en een dvd mee naar huis. “Sommige beelden kun je als vereniging ook een keer laten zien tijdens een ledenvergade ring”, adviseert Ter Huurne. “Zo kunnen leden zien hoe ze zelf met kleine ingrepen de baan goed kunnen houden, bijvoorbeeld als er een gat is ontstaan.”

TIPS ONDERHOUD GRAVELBANEN do

99Slepen van de banen van hek tot hek. 99Slepen in cirkelvormen, zodat het gravel op de banen blijft. 99Regelmatig slepen met een staaldraadbezem. Helpt algen en mossen beperken en verbetert de waterdoorlaatbaarheid. 99In het voorjaar de lijnen verwijderen. Het herplaatsen kost tijd, maar minder dan het frezen om de lijnen heen. 99Aan het einde van het seizoen de laagdikte op veel plaatsen meten. Dan weet je waar je (extra) gravel moet aanvoeren en/of afvoeren.

Cursus biedet praktisch oor v handvattenud onderho << TERUG NAAR DE INHOUD

99Verwijderen van vuil en versleten gravel bij het voorjaarsonderhoud.

don’t

99Plassen van de banen verwijderen door gaten in het gravel te prikken. 99Met het sleepnet door plassen gaan. De banen slibben dan dicht, waardoor water langer blijft staan. 99Onderhoudsmaterieel op de banen laten staan. Het is gevaarlijk en toont bovendien slordig. 99Denken dat onderhoud aan gravelbanen verschrikkelijk veel tijd kost. Met de juiste instelling en materieel is het goed te overzien.


Jan Poolman, vicevoorzitter achter de kruiwagen

“Het is een echte mooiweerklus” ’s Avonds vergadert Jan Poolman regelmatig als vicevoor-

het seizoen doe ik zelf. Daarnaast organiseer ik twee of drie

wisselen we ervaringen uit. Ook voor nieuwe groundsmen

zitter met het bestuur van TV Van Nispen. En overdag

keer per jaar een klusmiddag. Vrijwilligers daarvoor vinden

zijn dit soort bijeenkomsten erg nuttig; wij dienen dan als

zorgt de 63-jarige vrijwilliger als groundsman dat de vier

is geen probleem. Als ik één belrondje doe, heb ik genoeg

vraagbaak.

gravelbanen van de tennisvereniging uit De Zilk er mooi

mensen.

Het meest bevredigend van dit werk? Als er aan het begin

bij liggen. “Soms heb ik de neiging een bordje op te han-

van het seizoen – wanneer de banen nog niet hard zijn –

gen: verboden te tennissen.” Een monoloog over asperge-

volop is gespeeld, dan lijken de banen op maandagochtend

velden, collegialiteit en een vitale vutter. “Ik werk nu zo’n vijftien à twintig jaar als groundsman. Daarnaast ben ik bestuurslid en tevens vicevoorzitter. In

“Het werk als groundsman is toch wel een hobby geworden”

wel een aspergeveld, helemaal omgewoeld. Nadat ik een paar uur bezig ben geweest, liggen de banen er weer mooi en strak bij. Op zo’n moment denk ik weleens: ik doe het hek op slot en hang een bord op met ‘verboden te tennis sen’.”

het begin heb ik de functie van groundsman zes jaar lang gecombineerd met het voorzitterschap. Een voorzitter

Het werken op gravelbanen bevalt me goed. Ik heb inmid

achter de kruiwagen zie je niet elke dag, dat klopt. Maar

dels zoveel kennis vergaard dat het makkelijk bijhouden

ik vond de combinatie erg prettig. Als groundsman ben je

is. Daarbij kijkt niemand me op mijn vingers; ik kan het

bijna dagelijks op het park, dus je weet alles van het reilen

onderhoud naar eigen inzicht doen. Het is ook heerlijk om

en zeilen binnen de club.

in het zonnetje bezig te zijn. En als het regent? Dan ben ik

Veertig jaar heb ik bij de politie gezeten, maar inmiddels

snel klaar, want als het gravel vochtig is kun je niet met je

werk ik niet meer. Dit werk als groundsman is toch wel een

machines de baan op. Het is dus echt een mooiweerklus.

hobby geworden. Het is lekker om fysiek bezig te zijn. Het

Onze banen liggen er prima bij. Het is leuk om daarvoor

is namelijk best pittig werk; je loopt je benen onder je lijf

waardering te krijgen van de leden. Dat spelers na een

vandaan. Of groundsman een ideale taak is voor de vitale

competitieronde op een ander park zeggen: ‘Fijn dat we

vutter? Absoluut. Als je daarnaast nog een paar uurtjes in

weer op onze eigen banen kunnen spelen.’

de week tennist, blijf je behoorlijk fit. Omgewoeld aspergeveld In het zonnetje

Ik heb regelmatig contact met groundsmen uit de omge

Het voorjaarsonderhoud besteed ik uit aan een bedrijf. In

ving. Als er bijvoorbeeld een baansproeier kapot is en ik

totaal betalen we voor het speelklaar maken zo’n 900 euro

heb geen nieuwe op de plank liggen, bel ik de groundsman

per baan, en dat is inclusief het gravel voor het hele jaar.

van een naburige vereniging. Dan kan ik er meteen eentje

Dat is geen dusdanige kostenpost waarop bezuinigd moet

lenen. En eens per jaar hebben we een clusterbijeenkomst

worden. Bovendien krijgen we de banen nu keurig speel

met groundsmen van verschillende verenigingen uit de

klaar aangeleverd. Het dagelijkse onderhoud gedurende

Bollenstreek. Onder het genot van een hapje en een drankje



Peter Soek, groundsman met hart voor gravel

“Die banen zijn toch je kindjes” De twaalf gravelbanen van TV Victoria uit Rotterdam zijn

is mijn park, dus ik bepaal hoe het gebeurt. Maar dat gaat

ziet er weer mooi uit, Peet.’ Die banen zijn toch je kindjes.

toevertrouwd aan de zorg van Peter Soek. De 59-jarige

altijd in goed overleg. Het is vervolgens mijn taak om de

Iemand van een andere club vroeg me laatst: ‘Hoe kan het

Rotterdammer is al twintig jaar actief als groundsman.

banen gedurende het seizoen goed bij te houden. Het leuke

dat jullie banen zo goed zijn?’ Ik heb hem wat formules

“Het mooiste vak wat er is. Lekker buiten, in korte broek,

is om daarbij mijn eigen ideeën in de praktijk te brengen.

gegeven, hoe je twee verschillende soorten gravel kunt

op mijn karretje.” Een monoloog over versgemaaid gras,

Bijvoorbeeld wat betreft de verhouding van de verschil

aanbrengen. Maar ik ga niet alles prijsgegeven. Inderdaad,

gravelformules en het geheim van de smid.

lende soorten gravel en hoe je die aanbrengt.

dat is het geheim van de smid.”

Zo heb ik laatst een proefje gedaan op een stuk van één bij “Elke dag ga ik met plezier naar mijn werk, ook in de winter.

anderhalve meter. Normaal ga ik eerst met een toplaagbreker

Meestal begin ik om 7.00 uur. Heerlijk om ’s ochtends vroeg

over de baan, zodat het gravel wordt omgewoeld. Dan gaat

aan de slag te zijn, helemaal als het al licht is en de vogel

er gravel doorheen, waarna ik de baan egaliseer. Dit keer heb

tjes fluiten. Lekker buiten, in korte broek, op mijn karretje.

ik het andersom gedaan, door eerst het gravel van 0,1 mm

Groundsman is het mooiste vak wat er is. Het is ook echt

op de baan te gooien en er vervolgens met een toplaagbreker

een vak; er komt heel wat meer bij kijken dan alleen over de

overheen te gaan. Dat werkte goed; de baan werd veel harder.

baan gaan met een sleepnet. Mensen zeggen weleens: ‘Peet, zit je weer lekker op je karretje?’ Dan zeg ik: ‘Wil je ruilen?’ Het is namelijk behoorlijk pittig werk, door de twaalf banen die ik onderhoud. Ik begin met het onderhouden van de banen. Borstelen, de zijkanten en hoekjes bijwerken, steentjes, bladeren en an dere rommel eraf, de baseline bijstrooien, slepen, rollen. Als de eerste leden om 9.00 uur komen spelen, zijn de banen

“Zolang Roland Garros er is, zal er altijd op gravel getennist worden”

weer schoon en mooi opgeknapt. Vervolgens maak ik een rondje over het park, waarbij ik onder meer de hekwerken,

Geheim van de smid

windvangers, netten en palen langsloop en repareer waar

Collega’s zeggen weleens: gravel sterft uit. Maar zolang

nodig. Ook het bijhouden van de beplanting en het gras

Roland Garros er is, zal er altijd op gravel getennist worden.

maaien hoort erbij. Al met al een dagtaak.

Zelf ben ik ook een voorstander van gravel. Ik ben voetbal ler geweest en vond het altijd heerlijk als het seizoen weer

Geslaagd experiment

begon en de velden er mooi bij lagen en het rook naar

Voor het grote voorjaarsonderhoud en het speelklaar

versgemaaid gras. Datzelfde gevoel heb ik als we op Victoria

maken van de banen komt een professionele firma langs.

na het binnenseizoen weer naar buiten gaan en de gravel

Overigens werkt die firma wel volgens mijn richtlijnen. Het

banen er piekfijn uitzien. Fijn als mensen dan zeggen: ‘Dat



TV Beekhuizen maakt slag in onderhoud gravelbanen

“We willen selfsupporting zijn” Onderhoud van gravelbanen hoort erbij. Maar door het slim aan te pakken, kun je als vereniging behoorlijk veel tijd, geld en energie besparen. En nee, daarvoor hoef je heus niet zelf het wiel uit te vinden; andere verenigingen zijn u al voorgegaan. Dat bewijst het verhaal van TV Beekhuizen uit het Gelderse Velp. “Als je de voorjaarsbeurt goed doet, heb je daar het hele jaar plezier van.” Hoe is het onderhoud van jullie gravelbanen

onze groundsman ziek was, heb ik de verantwoordelijkheid

georganiseerd?

voor het voorjaarsonderhoud op me genomen. We hebben

Marjan Begemann, manager tennispark: “We hebben een

daarbij veel geleerd van de Losserse Tennisclub (LTC).”

fulltime groundsman in dienst. Hij wordt geholpen door vrijwilligers, als dat nodig is. Bijvoorbeeld tijdens de voor

Wat hebben jullie van LTC geleerd?

jaarsbeurt, die we dit jaar helemaal zelf hebben gedaan.

Beek: “In november 2011 hebben we in Losser – samen

Voorheen huurden we hiervoor een professioneel bedrijf in,

met enkele andere verenigingen – een uitgebreide uitleg en

maar we wilden graag selfsupporting zijn. Op die manier

demonstratie gekregen. De werkwijze van LTC spreekt ons

wordt het uiteindelijk goedkoper en is een flexibelere plan

erg aan.”

ning mogelijk.”

Begemann: “Voor alle werkzaamheden heeft hun grounds

Harry Beek, bestuurslid Technische Commissie: “Omdat

man Gerard Meijerink een slimme oplossing bedacht (zie

Begemann: “Goed materiaal is essentieel voor goed onderhoud” << TERUG NAAR DE INHOUD


Onderhoud gravelbanen Losserse Tennisclub kader, red.). Omdat hij er dagelijks zelf mee werkt, weet hij precies wat er slimmer, sneller en beter kan. Goed materi aal is essentieel als je tien banen op een goede manier wilt onderhouden.” Wat voor apparatuur hebben jullie aangeschaft? Begemann: “We hebben bij LTC een schaaf besteld, waarbij je heel nauwkeurig kunt instellen hoeveel millimeter van de toplaag je eraf wilt schaven. Ook hebben we een handige

1: Het afschaven van de vervuilde gravellaag. 2: Na 15 minuten zijn twee banen geschaafd. 3: Verzamelen van het vervuilde gravel in hoopjes

verzamelbak aangeschaft voor achter de tractor, een eg,

voor afvoeren. 4: klaar voor afvoeren.

een egalisatiebalk van drie meter, krasborstels, rubber egalisatiebalken en nog wat klein materiaal. We hebben nu een schuur vol.” Beek: “Er is ongetwijfeld meer goede apparatuur op de markt, maar wij hebben gekozen voor die van LTC. Het is een goede en betaalbare oplossing. Bovendien heeft hun groundsman de werkwijze voor ons op papier gezet en een heel schema gemaakt.” Gebeurt het onderhoud nu beter?

1: Op laagdikte instelbare gravelschaaf + op hoogte instelbaar trekmechanisme. 2: Op freesdiepte instelbare eg met starre ophanging. 3: Door

Beek: “Ik hoor van de leden dat ze erg tevreden zijn over de

ons gebouwd transportwagentje voor afvoer van vervuild gravel en opbrengen van schoon gravel. (volume: acht kruiwagens) 4: De drie meter

kwaliteit van de banen. Als je de voorjaarsbeurt goed doet,

lange egalisatiebalk met starre ophanging. Door de trekhoogte in te stellen kan men schrapen, uitvlakken of aandrukken. Dit is een prototype.

heb je daar het hele jaar plezier van.” Begemann: “Maar het gaat natuurlijk niet alleen om de voorjaarsbeurt; gedurende het hele seizoen moet het onderhoud goed gebeuren. Daar zijn we serieus mee bezig. Goed het gravel bijvullen, heeft de groundsman van LTC ons op het hart gedrukt. Dat doen we dan ook braaf.” Is het onderhoud goedkoper geworden? Begemann: “Dit eerste jaar hebben we nog wel even moe ten investeren. Voor de apparatuur van Losser waren we

1: Handgereedschap zoals een rubber handrei, kantenschraper en gravelschep voor dagelijks onderhoud. 2: Toplaag schrapen / vlakken met een

rond de 3000 euro kwijt, voor een nieuwe tractor iets meer.

rubberrei. De aansnijhoek is instelbaar met het trekmechanisme achter de trekker. 3: Toplaag krassen, schrapen en slepen. 4: Idem, maar nu

Dat maakt in totaal ruim 6000 euro, exclusief BTW. Als je

onder een hoek van 300 waardoor gravel langs de kanten weer op het speelgedeelte wordt gebracht’

voor een voorjaarsbeurt een bedrijf inhuurt, ben je al snel

De laatste drie foto’s zijn van mechanische bewerking. Afhankelijk van de speelintensiteit maken wij een keuze welke combinatie we achter de

meer kwijt.”

trekker hangen. Deze handeling wordt eenmaal per week uitgevoerd en vraagt 10 tot 15 minuten werk. In april soms twee keer per week.



“Het kan sneller, beter en goedkoper” TV Beekhuizen is een van de inmiddels ruim twintig

slede heb bevestigd. De messen zijn exact en traploos op

verenigingen die werken volgens de methode van de

diepte in te stellen. Voor het dagelijks onderhoud gebruik

Losserse Tennisclub. LTC maakt voor het onderhoud

ik een sleepnet in combinatie met een krasbalk en/of

van haar tien gravelbanen gebruik van apparatuur dat

rubber egalisatiebalken. De losse onderdelen klik ik in

is ontwikkeld door de eigen groundsman Gerard Meije-

één minuut achter de trekker, waarna ik in één keer drie

rink. “Wij hebben ervaren dat de onderhoudskosten van

werkgangen kan doen.” Ook tal van bestaand handge-

gravelbanen best meevallen, wanneer je het onderhoud

reedschap heeft Meijerink aangepast, zoals een prik-

op een slimme manier uitvoert”, stelt Jan van Heuvelen,

plank, schoffel of baanbezem. De door LTC ontwikkelde

voorzitter van de parkcommissie. “Het onderhoud gebeurt

rubberen handrei en kantschraper worden eveneens

nu perfect. Niet alleen sneller en goedkoper, maar ook

gebruikt door veel andere verenigingen.

beter, zonder zware fysieke inspanning.”

Van Heuvelen: “Kijk als vereniging goed hoe je het on-

In de schuur van LTC staat onder meer een handige

derhoud effectiever kunt aanpakken. Er valt zo veel te

verzamelbak voor gravel. “Ik trek aan de handel en er

besparen op een park, daar moet je slim mee omgaan.

komt een hoopje gravel vrij. Zo simpel, maar niemand

Met een kleine investering kan je al snel veel tijd – en dus

denkt eraan”, aldus Meijerink, die ook een schaaf voor

geld – besparen.”

achter de trekker ontwikkelde, waarmee hij binnen een

Beek: “Ik moet wel bekennen: ik kon even geen gravel meer zien”

kwartier twee banen klaar heeft. “En in plaats van een toplaagbreker gebruik ik een speciale eg, die ik op een

ook bekennen dat ik na de voorjaarsbeurt even geen gravel meer kon zien. Maar het heeft wel wat, met z’n allen aan de banen werken.”

Beek: “De kosten voor de aanschaf van de apparatuur heb

Begemann: “Overigens hebben we niet alles zelf gedaan.

je er dus al snel uit, als je als vereniging zelf het onderhoud

We hebben één dag een bedrijf ingehuurd dat drie man

gaat doen.”

heeft geleverd om de afgeschraapte toplaag weg te schep

Begemann: “De apparatuur kunnen we bovendien inzet

pen. Dat is behoorlijk zwaar werk. De meeste vrijwilligers

ten voor het dagelijkse onderhoud. Dat gaat nu ook een

die helpen zijn toch al enigszins op leeftijd, dus die wilden

stuk beter en sneller. Ik schat in dat onze groundsman

we een beetje sparen.”

dankzij de nieuwe apparatuur in het begin van het seizoen

Deze combinatie van een driebalkskras, rubberrei en sleepnet gebrui

dagelijks twee uur kwijt is aan het onderhoud van de tien

Tot slot, wat zouden jullie andere verenigingen

ken we een paar maal per jaar wanneer het echt nodig is zoals na de

gravelbanen. Voorheen was dat het dubbele.”

aanraden?

competitie of na een toernooi.

Begemann: “Ga eens bij LTC in Losser langs en kijk hoe zij

Door ons systeem van wekelijks onderhoud houden wij de toplaag

Wat zijn de nadelen van jullie nieuwe aanpak?

het aanpakken. Als je maar een paar baantjes hebt, vraag

goed open. Op de meeste parken waar handmatig gewerkt wordt is de

Beek: “Het kost onszelf meer tijd en we vragen meer van

ik het me af of het de investering waard is. Maar als je zoals

toplaag soms net een betonvloer en dan kun je met de driebalkskras

onze vrijwilligers. Het is immers geen licht werk. Ik moet

wij tien gravelbanen hebt, is het absoluut de moeite waard.”

zeer nuttig werk doen.



De rode sokken van Richard Krajicek

“Mijn spel was atypisch voor gravel.” “Tijdens mijn actieve carrière vond iedereen mijn spel atypisch voor gravel. Ik speelde namelijk liever service-volley dan lang baselinespel. Toch heb ik een aantal mooie resultaten behaald op gravel. Zo heb ik in 1993 de halve finale van Roland Garros bereikt en in 1996 de kwartfinale. Daarnaast heb ik in 1994 het graveltoernooi van Barcelona gewonnen en twee keer in de halve finale van Monte Carlo gestaan. Ook heb ik in Rome de finale gehaald. “Mijn spel was dan misschien niet typisch voor gravel, maar ik ben wel opgeleid op die ondergrond. Dus ik weet van jongs af aan hoe ik op gravel moet spelen, hoe ik erop moet bewegen. Amerikaanse spelers, die vooral hardcourt banen gewend zijn, hebben daar bijvoorbeeld veel meer moeite mee.”

Zijn grootste succes boekte Richard Krajicek op gras, de ondergrond

“Op gravel leer je beter anticiperen.”

waar zijn service-volleyspel het best tot zijn recht kwam. Hoe staat de

“Op gravel gaat de bal soms anders dan je verwacht. Op hard

voormalig Wimbledon-winnaar eigenlijk tegenover gravelbanen? De visie van Krajicek, aan de hand van een aantal prikkelende uitspraken.

court – waar de bal iedere keer goed valt – kun je soms het idee hebben dat je heel goed speelt. Maar je loopt het risico dat je te mechanisch speelt en de behendigheid mist om je snel aan te passen. Op gravel krijg je weleens te maken met een slechte stuit, waardoor je leert snel te anticiperen. Je raakt niet van de kaart als de bal anders stuit dan verwacht.”



“Mijn gravelopleiding heeft me geholpen op andere baansoorten.” “Mijn opleiding op gravel heeft me zeker geholpen op andere baansoorten,

“Heerlijk om met lekker weer op een snelle baan te spelen.”

waaronder grasbanen. Gras gaat dan wel veel sneller, maar is net als gravel een natuurlijke ondergrond. Ook op gras kan de bal ineens doorstuiten. En op

“Ik kan me het toernooi in Hamburg herinneren, waar ik drie keer de

beide baansoorten kun je niet in één keer stoppen of van richting veranderen

kwartfinale heb gehaald. Daar was het bijna altijd koud en regenachtig.

zoals bij hardcourt; je moet anders bewegen. Door veel op gravel te trainen

Dan is het niet prettig om op gravel te spelen, als de banen nat en enorm

kun je dat ontwikkelen.

zwaar zijn. Ik speelde liever in een zonnig Monte Carlo of Rome. Als je

“Of ik mijn Wimbledon-titel te danken heb aan mijn gravelopleiding? Het

dan met lekker weer op snelle banen speelt, is het heerlijk om op gravel

heeft er ongetwijfeld aan bijgedragen. Hoeveel, dat is lastig te zeggen. Spelers

te spelen en te trainen. Dan kom je na afloop moe maar voldaan in je

als Sampras en Connors hebben bijvoorbeeld niet leren tennissen op gravel,

hotelkamer, met rode sokken en je benen onder het gravel. En als je dan

maar zij zijn veel succesvoller op gras geweest dan ik. Dus je weet het nooit.”

onder de douche staat, is de hele douchebak rood gekleurd.”

“Ik ben blij dat mijn zoon veel op gravel speelt.”

“Op gravel leer je creatiever en geduldiger te zijn.” “Het is goed dat de KNLTB tijdens het buitenseizoen de topjeugd opleidt op gravel; alle trainingen en toernooien zijn op gravel of op GravelPlus. Spelen op gravel is heel belangrijk voor de ontwikkeling van spelers. Dat geldt voor recreanten, maar vooral ook voor talentvolle spelers. Op gravel sla je niet zomaar een

“Mijn zoon is een redelijke hardhitter die houdt van snel spel. Hij tennist graag

winner, dus je moet harder voor je punten werken. Daar word

binnen, maar het is goed voor hem om ook veel op gravel te spelen. Hij heeft

je zeker niet lui van. Het zorgt bovendien dat je slimmer wordt.

het zelf niet door, maar ik zie het als ik naar zijn training sta te kijken. Dan

Je moet namelijk manieren vinden om je punten op te bouwen

stuit de bal ineens meer van hem af, zodat hij zijn voetenwerk maar ook zijn

en uiteindelijk te winnen. Je moet iemand echt uitspelen. Dit

handen moet aanpassen. Die ervaring geeft hem meer behendigheid, waar hij

leert kinderen om creatiever en geduldiger te zijn. Wat ook een

ook op de snellere banen van profiteert.”

voordeel is, vooral voor kinderen in de groei: gravel is in vergelij king met kunstmatige banen een stuk minder belastend voor je gewrichten.”



“De Franse tennisbond subsidieert clubs die overstappen op gravel.”

“Voetballers spelen toch ook liever op natuurgras?”

“Frankrijk is een succesvol tennisland, maar de Franse tennisbond

“Ik tennis al 37 jaar en voel al 37 jaar gravel onder mijn voeten. Nog

merkte de laatste tijd steeds meer dat de échte gravelspelers ontbraken.

altijd doet spelen op gravel me aan vroeger denken, aan hoe ik ben

Dat zagen ze in de top, maar ook bij de jeugdspelers die bij het nationale

begonnen bij de club. Als het kouder en slechter weer wordt, kijk

trainingscentrum komen. Daarom heeft de bond een subsidie ingesteld

je als tennisser uit naar het binnenseizoen. Maar als het voorjaar

voor clubs die van hardcourt overstappen op gravel. Ze willen in Frank

eraan komt, is het heerlijk om weer buiten op gravel te spelen, om

rijk terug naar meer gravelbanen, iets waar ik het helemaal mee eens

lekker te glijden. Dat is toch het leukst, om op een natuurproduct

ben. Het zou doodzonde zijn als de gravelbanen zouden verdwijnen.

te spelen. Voetballers spelen toch ook liever op natuurgras dan op

“Natuurlijk, we kunnen in Nederland niet tegen iedere club zeggen: je

gewoon gras?”

moet overstappen op gravel. Als je net zandkunstgras rood tennisbaan (zoals smashcourt en Tennis Provision) hebt neergelegd, snap ik dat je daar de komende jaren op speelt. Maar clubs of gemeenten die op het punt staan banen te vervangen of nieuwe banen aan te leggen, zou ik willen zeggen: onderzoek eens wat de mogelijkheden van gravel zijn.”

“Federer is zo’n complete speler dankzij zijn opleiding op gravel.”

“Kies voor echt gravel.”

“Wat ik wel durf te zeggen is dat Roger Federer nu niet zo’n complete speler

“Twee maanden geleden speelde mijn zoon een toernooi op een club met

was geweest als hij niet was opgeleid op gravel. Je kunt zien dat hij veel op

zowel gravelbanen als GravelPlus. Het had flink geregend en na twintig mi-

gravel gespeeld heeft, ook als kind. Hij kan bijvoorbeeld fenomenaal goed

nuten stonden de gravelbanen nog blank, maar de GravelPlus-banen waren

verdedigen en in de rally terugkomen door steeds weer in positie te komen.

snel weer droog en bespeelbaar. In Nederland regent het vaak en je wilt toch

Ja, het voegt absoluut een extra dimensie aan je spel toe als je hebt leren

tennissen. Maar sinds ik dit heb gezien, zou ik tegen iedere gemeente of club

bewegen op gravel.”

willen zeggen: kies voor echt gravel. De gravelbanen van tegenwoordig, zoals GravelPlus, zijn snel droog. En zoals gezegd is het spelen op gravel goed voor de ontwikkeling van spelers.”



Ontwikkelingen in het buitenland

‘Gravelbanen mondiaal beschouwd als essentieel voor de ontwikkeling van jonge tennisspelers’



Als het gaat om de aanleg en ontwikkeling van alternatieve

ken procentueel over zeer veel gravelbanen (respectievelijk

baansoorten voor gravel is de positie van Nederland in de

84% en 75%). Ook belangrijke tennisnaties zoals de Ver

wereld bijzonder te noemen. Ondanks alle ontwikkelingen

enigde Staten, Frankrijk en Australië zijn tot de conclusie

en investeringen in de alternatieve baansoorten voor gra

gekomen dat een afname van het aantal gravelbanen niet

vel, valt te constateren dat de specifieke speeleigenschap

in het belang is van talentontwikkeling en de gewenste

pen van gravel, nog niet volledig zijn geëvenaard. Verschil

prestaties op het hoogste niveau. Vooral de Verenigde

len variëren in balsnelheid, balstuithoogte, balrotatie en

Staten en Australië zijn jarenlang dominant geweest in het

stroefheid. Daaruit kan de conclusie worden getrokken

toptennis. In die landen zijn dan ook bewegingen gaande

dat andere redenen dan de gewenste speeleigenschap

om de aanleg van gravelbanen te promoten in het belang

pen blijkbaar zwaar wegen bij verenigingen. Dit ondanks

van de ontwikkeling van jonge tennisspelers.

het feit dat de meeste tennissers de voorkeur uitspreken voor het spelen op gravel. Des te opvallender is dan ook de

Ook in Frankrijk ziet men het aantal gravelbanen ver

snelheid waarmee het aantal gravelbanen in Nederland de

minderen en ontwikkelt men plannen om de aanleg van

laatste jaren is afgenomen. Zouden de speelkwaliteiten van

gravelbanen te stimuleren. Het promoten en stimuleren

gravel en het belang daarvan voor het opleiden van jonge

van de aanleg van gravelbanen wordt internationaal niet

tennisspelers in de keuze van een baansoort niet zwaar

alleen belangrijk gevonden voor het opleiden van jonge

moeten wegen? In het buitenland wordt de aanleg van

tennisspelers. Men beschouwt het ook als een belangrijke

gravelbanen daarentegen gestimuleerd om een klimaat te

voorwaarde voor de aansluiting met internationaal topten

scheppen waarin jonge tennisspelers zich optimaal kunnen

nis en tennisspelontwikkeling in het algemeen. Niet trainen

ontwikkelen.

en spelen op gravel heeft onder andere tot gevolg dat we in de ontwikkeling van jonge spelers een achterstand oplopen

Buitenland en gravel

met andere landen. Een aanbod van voldoende gravelbanen

Internationaal wordt het trainen, spelen en opleiden op

in Nederland met een optimale geografische spreiding is

gravel van groot belang geacht. Toonaangevende landen in

daarom belangrijk.

het hedendaagse toptennis als Spanje en Rusland beschik ITF onderzoek

Jan Siemerink: “Ook uithoudingsvermogen en het leren glijden op gravel heeft mij later internationale successen gebracht.”

De Internationale Tennis Federatie (ITF) heeft onderzoek gedaan naar het type ondergrond waarop jonge tennispe lers zijn opgeleid en daaruit is gebleken dat de ondergrond invloed heeft gehad op de positie van de professionele ranglijst die spelers hebben bereikt. Jonge tennisspelers die op gravel zijn opgeleid kwamen tot een hogere positie op de ranglijst in vergelijking met anderen. In andere landen is men zich daarvan doordrongen en hecht men veel waarde aan het trainen en spelen op gravel. Om internationaal te kunnen blijven concurreren worden gravelbanen mondiaal beschouwd als essentieel voor de ontwikkeling van tennis spelers.



door Sven Bakker

Wat de tennisser vindt van gravelbanen en rode zandkunstgrasbanen Sinds de kennismaking met rode zandkunstgrasbanen in 2004, hebben deze relatief nieuwe tennisbanen een vlucht genomen in het marktaandeel van tennisbanen in Nederland. Inmiddels bestaat iets meer dan 14% van alle tennisbanen uit deze nieuwe baansoort. Daartegenover staat een daling van het marktaandeel van gravelbanen van 17%; van 60% in 2004 naar de huidige 43%. Naar aanleiding van deze ontwikkeling is er een onderzoek uitgevoerd naar hoe de tennisser het tennissen op deze twee

Paul Haarhuis: Gravel is en blijft de beste ondergrond voor de jeugd in Nederland om mee te kunnen blijven gaan met de wereld top

baansoorten beoordeelt. zandkunstgrasbanen met een 7,2. Voor het gevoel van sta biliteit op gravelbanen geeft men een 7,8 en voor het gevoel Op welke ondergrond speelt de tennisser het liefst: gravel

ker, in samenwerking met de Universiteit van Tilburg en het

van stabiliteit op rode zandkunstgrasbanen een 7,4. Ook

of zandkunstgras rood? Vindt de betere speler het fijner om

Mulier Instituut, kennispartner van de KNLTB. 3865 leden

over de mogelijkheid tot glijden geeft men voor gravelba

op gravel te tennissen? En staan oudere leden positiever

van de tennisbond hebben deelgenomen aan het onderzoek

nen met een 8,0 een hoger cijfer dan voor rode zandkunst

tegenover rode zandkunstgrasbanen, of juist niet? Deze

waarin de focus ligt op de vergelijking tussen het tennisspel

grasbanen met een 6,8. Daarnaast wordt gevraagd in welke

vragen worden behandeld in het onderzoek van Sven Bak

op gravel en rood zandkunstgras.

mate de baan de wensen vervult die de tennissers hebben met betrekking tot het tennisspel. Ook op dit punt scoren

Manon Bollegraf: Echt leren tennissen doe je op gravel << TERUG NAAR DE INHOUD

Ten eerste geven de tennissers in het onderzoek aan dat zij

gravelbanen (7,8) hoger dan rode zandkunstgrasbanen (7,2).

hun tevredenheid over het tennisspel op gravelbanen con

Voor de mate waarin de baan bijdraagt aan het plezier in

sequent hoger inschalen dan het tennisspel op rode zand

het tennisspel worden gravelbanen met een 7,6 beoordeeld

kunstgrasbanen. Dit is getest voor een aantal onderdelen

en rode zandkunstgrasbanen met een 6,8. Alleen bij de

van het tennisspel. Zo beoordeelt men de stuit van de bal

mate waarin de baan bespeelbaar is na regenval scoort gra

op gravelbanen met een 8,0 en de stuit van de bal op rode

vel met een 4,6 veel lager dan rood zandkunstgras met een


Robin Haase: Gravel is de beste ondergrond om mee op te groeien. Het is namelijk beter voor je lichaam omdat je minder blessures oploopt. Bovendien kan je in mijn ogen ook beter je spel ontwikkelen op gravel omdat je er elke speelstijl op kan spelen

Feiten over gravelbanen 99Gravelbanen zijn het goedkoopst in aanleg. 99Gravelbanen zijn het referentiekader waar mee andere baansoorten worden vergeleken.

99Gravelbanen zijn uitermate geschikt voor zelfwerkzaamheid.

99Reparaties aan gravelbanen kunnen gemak kelijk zelf worden uitgevoerd.

99Gravelbanen zijn gemiddeld 40 weken per jaar bespeelbaar.

99Gravelbanen met baanverwarming kunnen het hele jaar worden gebruikt. 8,0. Samenvattend beoordelen de KNLTB-leden die hebben

Conclusie

meegedaan aan het onderzoek de bevraagde onderdelen

Over het algemeen kan er worden geconcludeerd dat het

van het tennisspel hoger voor gravelbanen dan voor rode

tennisspel op gravelbanen door de KNLTB-leden hoger

zandkunstgrasbanen.

wordt beoordeeld dan het tennisspel op rode zandkunst grasbanen. De leden die de voorkeur geven aan gravel zijn

Aan de 3865 KNLTB-leden in het onderzoek is ook gevraagd

over het algemeen ietwat jonger en hebben een enigszins

voor welke ondergrond zij hun voorkeur uitspreken. Bijna

betere speelsterkte dan de leden die de voorkeur geven

de helft (47%) geeft aan voorkeur te hebben voor gravel

aan rode zandkunstgrasbanen. Er is één uitzondering:

banen, terwijl 34% de voorkeur geeft aan rode zandkunst

leden geven aan beduidend meer tevreden te zijn over de

grasbanen. 19% geeft aan geen voorkeur te hebben. In de

bespeelbaarheid na regenval van rode zandkunstgrasbanen

vergelijking tussen de groep die gravel als voorkeur heeft

dan van gravelbanen.

en de groep met rood zandkunstgras als voorkeur, komen

99Gravelbanen zijn op langere termijn goedko per dan de meeste andere baansoorten.

99Gravelbanen worden door de meeste mensen beschouwd als de meest prettige ondergrond.

99Gravelbanen zijn nodig voor het opleiden van (top)tennissers.

99Het belang van gravel wordt mondiaal uitge dragen.

99Gravelbanen zijn zeer geschikt voor de bouw op Nederlandse bodem.

99Gravel kan makkelijk worden hersteld bij verzakkingen.

enkele opvallende verschillen naar voren. De groep met gravel als voorkeur heeft een gemiddelde leeftijd van 46 en een gemiddelde speelsterkte van 6,6, terwijl de groep met rood zandkunstgras als voorkeur een gemiddelde leeftijd van 50,4 en een gemiddelde speelsterkte van 7,2 heeft. Kortom, de ondervraagde leden die hun voorkeur uitspre ken voor gravel zijn ietwat jonger en hebben een ietwat betere speelsterkte dan leden met een voorkeur voor rode zandkunstgrasbanen.


Ilie Nastase “Clay is the most complete and the most demanding surface” GRAVEL MAGAZINE | 24

Tennisspelontwikkeling en toptennis op gravel een goede match Gravel heeft onmiskenbaar een enorme invloed gehad op de wijze waarop het tennisspel zich heeft ontwikkeld tot wat het nu is. En dat vooral door de ‘unieke’ speeleigenschappen van gravel. Veel en belangrijke (inter)nationale toernooien worden op gravel gespeeld en mede daarom wordt het spelen en trainen op gravel mondiaal van groot belang geacht. Maar wat is nu zo kenmerkend aan gravel in relatie tot tennisspelontwikkeling en toptennis en hoe vertaalt dat zich in de ontwikkeling van toekomstige (top)tennissers? Een korte toelichting.

Pete Sampras “I have learned a lot by playing tournaments on clay; this is a surface where you can learn how to build up a strategy and to be constant.”

99Vastheid: op gravel worden over het algemeen lange(re)

Trainen en spelen op gravel

worden, op gravel ontwikkeld worden. Dit geldt voor tal van

Trainen en spelen op gravel wordt (inter)nationaal van

vaardigheden zoals balans, vastheid, uithoudingsvermo

rally´s gespeeld dan op een andere toplaag. Spelers

groot belang geacht. In het opleidingsprogramma van de

gen, het opbouwen van punten, het gebruik van verschil

slaan als gevolg hiervan dus meer ballen in veel ver

KNLTB is trainen en spelen op gravel dan ook een belang

lende hoeveelheden rotatie, het gebruik van hoeken en het

schillende situaties tijdens één rally. De relatief lang

rijke voorwaarde om de tennisontwikkeling van spelers

kunnen verdedigen en aanvallen. Al deze aspecten komen

zame ondergrond zorgt ervoor dat spelers hun gehele

te stimuleren. Trainen en spelen op gravel stimuleert de

ook – soms geïsoleerd – voor op andere baansoorten, maar

spelarsenaal aan slagen beter kunnen ontwikkelen.

(tennis)ontwikkeling op de meest directe manier. Met

nergens zo compleet, complex en gecombineerd als op

andere woorden ervan uitgaande dat (inter)nationaal

gravelbanen.

gravel toonaangevend is, dan dient binnen het ontwikke

Bovendien leren spelers geduld opbrengen in een rally;

99Snelheid en stuit van de bal: gravel is een langzame baansoort. Deze eigenschap spoort spelers aan om

lingsprogramma ook de nadruk te liggen op het spelen op

Vaardigheden

voldoende balsnelheid (na de stuit) te ontwikkelen. De

die baansoort. Vooral omdat alle basisvaardigheden, die in

Hieronder een korte toelichting op een aantal van bovenge

hogere stuit van de bal ontwikkelt het aanpassingsver

het hedendaagse toptennis een grote rol spelen en vereist

noemde vaardigheden:

mogen van spelers;



Jan Siemerink: “Hoewel mijn spel meer geschikt was voor de snellere baanoppervlakten en winnen daarop mijn voorkeur had, heb ik de basis van mijn spel ontwikkeld op gravel.” 99Spin: spin – en met name de verschillende doseringen van spin - is een cruciale factor in het huidige tennis. Ontwikkeling van de coördinatie om dit te kunnen duurt veel langer dan de ontwikkeling van slice/vlakke

kracht en snelheid van de benen komen zowel tot uiting bij het lopen en glijden als bij het genereren van energie om ‘dode ballen’ te kunnen versnellen;

99Uithoudingsvermogen: De impliciete fysieke ontwik

slagen, omdat er meer lichaamsdelen actief zijn en

keling wordt door het spelen op gravel extra gestimu

ten opzichte van elkaar afgestemd moeten worden.

leerd. Niet fit zijn en spelen op gravel gaan duidelijk

Daarnaast is het timen van een verticale slag (spin)

niet samen. Daarnaast bevorderen de lange rally´s en

veel moeilijker dan horizontale slagen (slice/vlakke slagen). Spelen op een toplaag waarop dit uitgelokt

lange wedstrijden de werkethiek.

99Tactisch inzicht: op gravel worden (vanwege de lange

wordt is dus cruciaal. In staat zijn om op verschillende

rally’s) minder snel punten beslist door ‘winners/sco

gravelbanen, verschillende hoogtes van raakpunten bij

rende punten’ of fouten. Dit dwingt spelers in verschil

de tegenstander op te leggen is een specifieke tech

lende situaties oplossingen te bedenken en keuzes te

nisch/tactische vaardigheid die op andere baansoorten minder wordt vereist en ontwikkeld;

99Coördinatie en balans: spelers kunnen op gravel beter experimenteren met hoeken, lobs en dropshots. Dit

maken om uiteindelijk een rally winnend af te sluiten.

99Mentaal: het spelen op gravel vraagt meer geduld en doorzettingsvermogen. Dat helpt om de mentale vaar digheden verder te ontwikkelen.

vraagt in combinatie met de lange rally´s veel van de balans en bewegingsvaardigheden van spelers. De

In het kader van tennisspelontwikkeling, leren tennissen

balans wordt extra gestimuleerd door het ontwikke

en spelplezier, beschouwt de KNLTB de gravelbaan als de

len van slidings. Slidings zijn op gravel ten op zichte

meest wenselijke baansoort. De KNLTB wil verenigingen

van andere baansoorten het meest betrouwbaar en

bewust maken van het belang van gravel voor de ten

worden op de meest natuurlijke manier gevormd bij

nissport en welke speltechnische aspecten daaraan ten

spelers;

grondslag liggen.

99Beenkracht: gravel moedigt spelers aan gebruik te maken van benen (kracht/snelheid) en vraagt hierbij tegelijkertijd om een hoge bewegingsintensiteit. De



GRAVEL KLIK VOOR DE INHOUD >>

Recommend Documents