2016
G E N T
www.ERFGOEDDAG.BE
Meer info: STAM / Bijlokesite Godshuizenlaan 2, 9000 Gent 09 267 14 00 / www.stamgent.be
Alle activiteiten zijn gratis en doorlopend van 10 tot 18u tenzij anders vermeld. Los van de speciale Erfgoeddagactiviteiten is in alle musea de vaste collectie gratis te bezoeken.
Toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers
Erfgoeddag is een initiatief van FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw in samenwerking met de erfgoedgemeenschappen in Vlaanderen en Brussel.
volledig
GT
nt
gedeeltelijk
niet
1. Archief OCMW Gent TENTOONSTELLING Elk kind telt: rituele voorwerpen bij vondelingen Kinderen te vondeling leggen is een fenomeen van alle tijden. Vroeger was het de gewoonte om bij de vondelingen een herkenningsteken achter te laten, om het kind terug te kunnen ophalen in betere tijden. Dit waren vaak halve bidprintjes, een paternoster, een medaillon of een briefje van de moeder. Aan de hand van deze rituele voorwerpen vertellen we hun levensverhaal.
WORKSHOP (3-12 jaar) Een geluksbrenger voor elk kind Elk kind verdient een beetje geluk. Maak je eigen geluksbrenger! Vertrek van een van de klassiekers zoals een klavertje vier, een hoefijzer of een speciale steen, of bedenk zelf een originele vorm.
2. Begijnhof Sint-Elisabeth TENTOONSTELLING Kleding en steding, kerken en werken Kom te weten hoe de intrede van een begijn precies in zijn werk ging. Met de ‘kleding’, het ontvangen van het habijt, en de ‘steding’, het afleggen van geloften om lid te worden van de gemeenschap. ‘Kerken en werken’ geeft het ritme aan van een dag in het leven van een begijn en je ziet hoe processies en verkiezingen verliepen.
3. Buren van de Abdij RONDLEIDING Macharius achterna - duizend jaar genezende rituelen
Gt
In de 10de eeuw was Macharius de grootste held van de stad. Hij genas zieken door rituele besprenkelingen met het water uit de abdijput en stopte een pestepidemie door een ultieme daad van zelfopoffering. Zijn genezingsrituelen laten duizend jaar later nog steeds sporen na als verliefde koppels zich laten fotograferen aan die waterput in de tuin van de abdij, je weet immers maar nooit... Om 11u, 14u45 en 16u15, duur: 30 min.
RONDLEIDING Magere Hein in de abdij
GT
i.s.m. Historische Huizen Gent
In de Sint-Baafsabdij is de dood op vele plaatsen, op vele manieren en in vele vormen een vaste compagnon de route. Begrafenisrituelen worden geïllustreerd door de stenen voorwerpen van het museum, zoals eeuwenoude grafstenen vol symboliek en vergeten betekenis. Een gids staat stil bij de vergankelijkheid van al het wereldse. Om 10u15, 11u45 en 13u15, duur: 30 min.
EVOCATIE Sint-Bavo en Sint-Lieven tot leven gewekt
Gt
WORKSHOPS Japanse theeceremonie, origami en ikebana
Gt
In de Romaanse adbijkerk van Sint-Baafs waren het vooral Sint-Bavo en Sint-Lieven die populair waren. Pelgrims kwamen van overal om de hulp van deze heiligen in te roepen. In de Groene Kerk, die de afgebroken abdijkerk evoceert en terug zichtbaar maakt, vertelt een gids je alles over deze heiligen, het gebruik van middeleeuwse aflaten en de processies.
De Japanse cultuur zit bomvol rituelen. Op Erfgoeddag kun je er in het Design museum enkele van dichtbij bekijken en uitproberen. De Japanse theeceremonie met een serie vooraf bepaalde handelingen; origami, rituele vouwsels voor speciale feestdagen en ikebana, de kunst van het bloemschikken volgens aloude rituelen.
Om 14u, 15u30 en 17u, duur: 30 min.
Demonstratie ikebana (bloemschikken) doorlopend van 13u30 tot 15u30, theeceremonie doorlopend van 14 tot 16u30 en workshop origami doorlopend van 14 tot 17u30
DEMONSTRATIE Spelen met rituelen
Gt
In en rond de Sint-Baafsabdij waren lang heel wat rituelen gangbaar. Vaak stonden die religieuze gebruiken in het teken van stilte, onthaasting en comtemplatie. Een woordkunstenaar brengt deze rituelen weer tot leven en maakt een link naar vandaag. Ook jij kan deze rituelen (her)beleven. Doorlopend van 14 tot 17u
PRESENTATIE Stenen met naam en toenaam: steenhouwersrituelen en archeologie
Gt
i.s.m. De Zwarte Doos - Stadsarchief Gent
TENTOONSTELLING Eeuwig hetzelfde: ritme, regels en rituelen in het klooster en de psychiatrie
GT
Een monnik gaat met jou op stap door de abdij. Puzzel samen met hem tot je weet hoe zijn vaste dagritme verliep. Zoek naar de plekken waar hij at, werkte, sliep en bad. Doorlopend van 10 tot 12u en van 14 tot 16u
GT
Doorlopend van 14 tot 17u
8. Eyup Sultan Moskee RONDLEIDING Rituelen in de grootste moskee van Gent
NT
Kom alles te weten over rituelen in de moskee: de rituele wassing, het gebed, het begrafenisritueel, de inzegening van het huwelijk… Ook de dagelijkse gebruiken in de moskee worden toegelicht. Kom binnen. Maar doe eerst je schoenen uit! Om 15u, duur: 1 uur
4. De School van Toen Gt
Elk schooljaar is doorspekt met belangrijke dagen. Het begint op 1 september en eindigt met het rapport of de prijsuitdeling. 1 en 11 november, kerstdag, nieuwjaar en moederdag worden telkens op school voorbereid. En in de zomer mag je uitrusten op vakantie. Elk jaar hetzelfde en toch een beetje anders. Kom te weten hoe het vroeger was en vertel hoe het er vandaag aan toe gaat.
5. Design museum Gent LEZING Japon, l’archipel de la maison : design, architectuur, kunst en rituelen in Japan
Gt
Japan en rituelen zijn één. In de architectuur, de kunst van het bloemschikken, het theeritueel of de kunst van het vouwen, je kan er niet om heen. Ontdek de link tussen design, architectuur, kunst en rituelen in de Japanse samenleving. Om 10u30, duur: 1 uur Reserveren nodig: 09 267 99 99
NT
Het klooster en de psychiatrie, beide volgen een vast ritme, regels en rituelen om te kunnen functioneren. Ook bij het bidden is herhaling overal: in de rozenkrans of bij de litanie van Onze-Lieve-Vrouw. Voor patiënten kan een herhalende activiteit, zoals tekenen en schrijven, een manier zijn om het leven aan te kunnen. We zetten de situaties naast elkaar en we kijken, zonder te oordelen. Rondleiding om 10u, 11u, 14u, 15u en 16u, duur: 30 min.
Je naam onder een brief, een tekening, een huistaak... Je schrijft je naam zodat iedereen voor altijd zal weten wat je hebt gedaan en omdat je er fier op bent. Ook in de middeleeuwen ging het zo. Vandaag kan je zelf je naam met een beitel in steen houwen of met een grote veer schrijven op een stuk perkament.
TENTOONSTELLING Rituelen in het onderwijs van toen
DUDOKA brengt voor deze Erfgoeddag muziek die aan rituelen gelinkt is: liederen uit de vespers, uit de liturgie van St John Chrisostomos van Rachmaninov en uit een begrafenis van een priester in de Grieks Orthodoxe liturgie: Funeral Ikos van John Taverner.
7. Erfgoedhuis Zusters van Liefde J.M.
Om 14u45 en 16u15, duur: 30 min.
WORKSHOP (8-14 jaar) Initialen voor de eeuwigheid, op perkament en in steen
CONCERT Koormuziek voor rituelen in de liturgie of daarbuiten
Van 11 tot 11u45
Middeleeuwse bouwstenen kregen van meestersteen houwers altijd een merkteken. Zo weten we dat een deel van het Spanjaardenkasteel werd gebouwd met stenen voor het Gentse stadhuis. Oud-gouverneur Herman Balthazar onderzocht de vreemde verhuis van deze bewerkte bouwstenen en hun tekens. Hij trekt het verhaal ook door naar steenhouwers- en initiatierituelen en de latere vrijmetselarij.
ZOEKTOCHT (7-12 jaar) Ontdek elk plekje van de abdij!
6. Dudoka
9. Gallische Hoeve DEMONSTRATIE Door de mist: rituelen bij de Kelten
Reis met ons mee door de mist van de tijd en maak kennis met de rituelen van de Kelten. Zijn zij de woeste koppen snellers uit de oudheid of toch niet? Ontdek de Gallische Hoeve, een reconstructie van een hoeve uit de IJzertijd. Je komt terecht in een wereld waar men met bepaalde rituelen de wispelturige goden te vriend probeerde te houden.
10A Gandante WANDELING Geboren, getogen, gestorven in Gent: overgangsrituelen in Turkije aan de Leie met Tina De Gendt, auteur ‘Turkije aan de Leie’
WORKSHOP (8-12 jaar) Vrouwke, mag ik overvaren?... Mama, wat is de overgang?
Zoals New York een Little Italy heeft, zo heeft Gent zijn eigen ‘Turkije aan de Leie’. Sinds de jaren zestig groeit de Turkse gemeenschap in de Arteveldestad, niet enkel door migratie, maar vooral door geboorte. Het gros van de 20.000 Turkse Gentenaars is hier geboren en getogen en zal hier ook sterven. Bij al die overgangen komen rituelen kijken: sommige oud, sommige nieuw.
RONDLEIDING Met een koffer vol rituelen op expeditie
10B Gandante
NT
De Vrijmetselarij vond in de achttiende eeuw aanhang in Gent en werd al snel omgeven door een aureool van geheimzinnigheid. Onder andere door de rituelen die lang geheim bleven. Welke rituelen hanteren de vrijmetselaars tijdens hun bijeenkomsten in de tempel? Ook de aanwezigheid van de loge in de stad en haar invloed op religie, politiek en onderwijs komen in deze wandeling aan bod. Om 10u30 en 14u, duur: 1,5 à 2 uur Reserveren nodig:
[email protected] of 0479 51 52 42
11. GUM (Gents Universitair Museum) TENTOONSTELLING Aan tafel … rite de passage: naar een ééngemaakt universiteitsmuseum
Geen ritueel zonder feestdis. In de Dominicanerbibliotheek staat een prachtige tafel gedekt met bijzondere objecten uit de UGent collecties. Het thema ‘transformatie’ staat daarbij centraal. Het feestmaal staat symbool voor het overgangsritueel van de aparte collecties naar een één gemaakt universiteitsmuseum. Kom en brainstorm met ons over wat dit universiteitsmuseum volgens jou mag worden. Rondleiding met brainstorm om 11u, 13u, 14u, 15u, 16u en 17u, duur: 30 min.
CONCERT Music Maestro! De soundtrack van het studentenleven i.s.m. Studentenfanfare GHendt
Geen feestdis zonder muziek! Geen studenten zonder fanfare van honger en dorst. Ook het studentenleven is doorspekt met rituelen: de studentendoop, cantussen en fuiven, de vele studentenacties, het rijke engagement en finaal het afsluiten van de studies, nu met toga en cap. Feest, dans en zing enkele klassiekers uit het studenten repertoire met ons mee! Van 17 tot 17u30
12. GUM, collectie Dierkunde TENTOONSTELLING Adolescentie, hofmakerij, paringsrituelen en dodencultus in de dierenwereld Hebben dieren een puberteit? Dansen of zingen mannetjes om hun lief te veroveren? Is het liefde tot de dood en rouwen ze dan? Overgangsriten sturen niet alleen mensen, maar ook dieren. Kom er alles over te weten op Erfgoeddag. Rondleiding om 11u45 en 16u, duur: 1,5 uur Reserveren gewenst:
[email protected] of 0474 97 58 53
Om 10u en 14u, duur: 1,5 uur Reserveren nodig:
[email protected] of 0474 97 58 53
13. GUM, collectie Etnografische Verzamelingen
Om 10u, duur: 1,5 à 2 uur Reserveren nodig:
[email protected] of 0479 51 52 42
WANDELING De loge en haar rituelen
Wist jij dat ook dieren rituelen hebben die lijken op die van mensen? Welk dier doet wat om zijn of haar lief te veroveren? Wie zorgt er voor de kinderen? Wat als deze ‘tieners’ worden? Is er een begrafenis bij overlijden? Een bordspel met vragen daagt je uit!
NT
Rituelen zijn van overal en alle tijden. Ze geven zin aan het leven. Overal ter wereld maken mensen een feest en speciale voorwerpen wanneer er kinderen worden geboren, wanneer ze volwassen worden of trouwen, maar ook wanneer ze sterven. Maar mensen zijn ook benieuwd hoe hun leven zal verlopen en zoeken daarbij naar bescherming. Duik in de Etnografische Verzamelingen en laat je verrassen! Op wereldreis: om 11u, 14u en 15u30; duur: 1 uur Op reis door Azië: om 12u, 12u30, 13u30, 15u, 16u30 en 17u, duur: 20 à 25 min.
WORKSHOP Koffiedik kijken NT Mensen van alle tijden en van overal hebben het lastig met de ongeschreven toekomst. Koffiedik kijken is een van de vele rituelen die dienen om grip te krijgen op de tijd die komt. Laat hier jouw toekomst voorspellen! Kom ook meer te weten over veel westerse en niet-westerse voorwerpen die te maken hebben met waarzeggerij en bescherming tegen het ongewisse. Om 12u, 15u en 16u30, duur: 20 min.
14. GUM, collectie Geschiedenis van de Geneeskunde TENTOONSTELLING Bijgeloof in de geneeskunde: amuletten, edelstenen en bedevaarten
Gt
De geschiedenis van de geneeskunde zit bomvol rituelen. Zeker toen de geneeskunde nog minder wetenschappelijk beoefend werd, greep men vaak naar rituelen om een goede gezondheid af te smeken. Amuletten, edelstenen en scapuliermedailles moesten bepaalde ziektes genezen of pijn bestrijden. Ook het aanroepen van heiligen en bedevaarten waren schering en inslag.
15. Heemkundige en Historische Kring Wondelgem TENTOONSTELLING Welkom in deze wereld: geboorte en communie i.s.m. Gandante
Doopsuikers, ooievaars en doopsel? IJslam, witte pij en hosties? Welke rituelen en gewoontes gingen en gaan nog steeds gepaard met geboorte en communie of lentefeest? Aan de hand van de collectie geboortekaartjes en com munieprentjes van de Heemkundige en Historische Kring Wondelgem kom je er alles over te weten. Van 14 tot 18u
16. Historische Huizen Gent, Gravensteen
21. Koninklijke en Ridderlijke Militaire Hoofdgilde Sint-Michiel
DEMONSTRATIE Messen en zwaarden: niet voor broekventjes
NT
i.s.m. Belgische Federatie voor Historische Europese Krijgskunst
Stel: iemand daagt je uit voor een duel. Wie bepaalt het wapen? Hoever moet je van elkaar staan? Zonder kennis van de afspraken en regels overleef je misschien niet! Schermverenigingen hanteren nog steeds dezelfde eeuwenoude rituelen. Ervaren meesters leren je alles voor je volgende duel. om 10u30, 12u, 14u30 en 16u, duur: 1 uur
EVOCATIE (vanaf 4 jaar) Orde van de ridders van het Gravensteen
Joost Van Damme, auteur van ‘Code du Duel - een strafrechtelijke analyse van het duel in de 19de eeuw’ brengt het duel terug tot leven. Het was lang dé manier om private conflicten uit te vechten en volgde een erecode die volgens een strikt na te leven draaiboek verliep. Kom alles te weten over de verschillende soorten tweegevechten. En garde! Om 10u30, 14u en 16u, duur: 50 min
NT
Wil je lid worden van de Orde van ridders van het Gravensteen? Kom dan op Erfgoeddag naar het Gravensteen. Ridder Mark slaat je plechtig tot ridder, met een zwaard en volgens strikte regels. Precies zoals in de middeleeuwen. Doorlopend van 10 tot 12u, van 13u30 tot 15u30 en van 16 tot 17u30 Trek je ridderoutfit aan!
WORKSHOP Excellente tafelmanieren
TENTOONSTELLING Van wieg tot graf Gt
23. Kunstencentrum Vooruit
Op visite komen bij graaf Jean-Baptiste d’Hane de Steenhuyse en zijn familie? Dan heb je best excellente tafel manieren. Schuif aan aan onze eettafel en leer alles over de (geschreven en ongeschreven) regels van de etiquette.
RONDLEIDING Break a leg en andere theaterrituelen
Om 10u, 11u30, 13u30, 15u en 16u30, duur: 1 à 1,5 uur Reserveren nodig: go.stad.gent/erfgoeddag of 09 210 10 10
18. Historische Huizen Gent, Stadhuis RONDLEIDING Vlaggen en sjerpen: het protocol in het Stadhuis
22. Koninklijke heemkundige kring Marka In het katholieke Vlaanderen van vroeger werd je van bij je geboorte ondergedompeld in de rituelen van de katholieke kerk. Van het doopsel, de nonnenschool en de plechtige communie, tot het kerkelijk huwelijk naar het graf. Welke voorwerpen kwamen, en komen soms nog, bij al deze rituelen te pas?
17. Historische Huizen Gent, Hotel d’Hane Steenhuyse
NT
Wist jij dat veel artiesten en medewerkers heel bijgelovig zijn? Dat ze net voor ze op scène komen bepaalde ‘rituele’ handelingen uitvoeren om een goede voorstelling af te dwingen? Bezoek de Vooruit alsof je zelf een artiest bent en kom er alles over te weten! Alle verrassende verhalen over de legendes van toen en nu passeren de revue. Van 10 t.e.m. 17u vertrekt er elk uur een rondleiding, duur: 45 min.
NT
In het Stadhuis wordt officieel bezoek steeds met de nodige protocollaire egards ontvangen. De burgemeester knoopt zijn sjerp om, de relatiegeschenken staan klaar. De opgepoetste luchters branden, de vlaggen hangen zoals het hoort en dan maar hopen dat alles vlot verloopt. Om 10u, 11u, 12u, 14u, 15u en 16u, duur: 45 min.
19. Huis Van Alijn RONDRIT | ROUTE (vanaf 4 jaar) Een rit langs rituelen Gt Het Huis van Alijn gaat op zoek naar verrassende hedendaagse antwoorden op de rituelen van toen. Geboorte, huwelijk en dood maar ook rituelen van alledag zijn de inspiratiebron voor een pop-up-parcours langs film, installaties en vertellingen voor het hele gezin. In de binnentuin weerklinken beats van vreugde en verdriet, alom gekende deuntjes bij rituelen uit alle uithoeken van de wereld.
20. Koninklijke Bond der Oost-Vlaamse Volkskundigen TENTOONSTELLING Rituelen in fauna en flora NT Rituelen zijn overal, ze geven kleur en structuur aan het leven. Dieren en planten spelen hierin een rol. De KBOV bekijkt deze rituelen door een volkskundige bril. Daarvoor put men uit de rijke expertise van professor plantkunde, volkscultuur en wetenschapsvoorlichting, Marcel De Cleene en uit de bibliotheekcollectie. Kom en ontdek de rituelen van fauna en flora in deze interactieve expo! Van 10 tot 16u30
LEZING Code du Duel: het geformaliseerd schermduel in de 19de eeuw NT
24. Kwasa Kwasa RONDLEIDING Islam en rituelen Gt i.s.m. Tevhid Camii
Bezoek de Tevhid Camii moskee in de Bloemekenswijk en maak kennis met de islam in Gent. De dagdagelijkse rituelen komen aan bod, zoals het vijf keer per dag bidden en het vrijdagse moskeebezoek. Ook de belangrijke levensrituelen in de hedendaagse islam worden uit de doeken gedaan. Na de rondleiding kan je in gesprek en discussie gaan over actuele thema’s. Om 11u en 14u, duur: 2 uur Reserveren nodig: 0471 99 68 98
25. Liberaal Archief TENTOONSTELLING Overgangsrituelen uit diverse culturen i.s.m. HoGent
Overal ter wereld worden belangrijke levensmomenten, zoals geboorte, huwelijk en dood, geritualiseerd. Foto’s en objecten tonen deze overgangsrituelen uit diverse culturen. Alvast een smaakmaker voor de expositie ‘Overgangs rituelen’ vanaf 18 mei.
26. Manoeuvre / kunstenplek voor
29. Monumentale Kerken Gent Sint-Jacobskerk
co-creatie, ambacht en diversiteit
WORKSHOP Daily Doilies: doilies haken en negbe’s appliqueren
Gt
Textiellapjes horen bij rituelen. Afrikaanse negbe’s of schaamlapjes draagt men bij diverse ceremonies. En in Vlaamse, Turkse en andere huiskamers markeren doilies of gehaakte tafelkleedjes bepaalde gebruiken. We onderzoeken de gebruikscontexten en mixen de verschillende textielvormen tot een nieuw artistiek resultaat. Breng ook je eigen schaamlapje of dekservetje mee en vertel je verhaal. Doorlopend van 10 tot 17u
27. Merkwaardig Mariakerke TENTOONSTELLING Rituelen en symbolen: over de zeven sacramenten NT i.s.m. Kerkraad en Onthaalploeg Onze-Lieve-Vrouwkerk Mariakerke
Geboortekaartjes, communieprentjes, trouwboekjes, maar ook foto’s, menukaarten, kledij en cadeaus,... In deze expo worden meer dan tweehonderd voorwerpen getoond die verwijzen naar de zeven sacramenten. Ken jij de symboliek van deze rituelen nog? Voor ouderen een nostalgische terugblik op hun jeugd, voor jongeren een ontdekkingstocht door het verleden. Rondleiding om 11u, 12u, 15u, 16u en 17u, duur: 45 min.
28. MIAT DEMONSTRATIE EN WORKSHOP Op de koffie! Sinds koffie zijn weg naar Europa vond, zijn velen eraan verslingerd. Zwart, met melk of suiker? ’s Ochtens vroeg of na het eten? Elk heeft zijn ritueel. Barista’s uit verschillende culturen tonen hun kunsten. In de expo ‘Amai Email!’ ontdek je koffiekannen en reclameborden voor het zwarte goud. Voor de kleinsten is er koffie op maat. Kom en proef!
WORKSHOP (vanaf 6 jaar) Emailleren Een eeuw geleden was email niet weg te denken uit het dagelijkse leven. Emailleren was in de jaren 1970 als het ware een traditie binnen heel wat jeugdbewegingen. Vandaag is emailleren terug van weggeweest. In deze inloopworkshop ontdekken jong en oud deze techniek. Ga aan de slag met koperplaatjes en emailleerpoeder en blaas deze traditie nieuw leven in!
TENTOONSTELLING Pelgrimsrituelen i.s.m. Kerkfabriek Sint-Jacobs, Jacobus vzw en CRKC
Al eeuwen ondernemen mensen de pelgrimstocht naar Santiago de Compostella in Noord-Spanje. Ook nu nog vertrekken jaarlijks duizenden mensen. Welke rituelen gaan gepaard met deze tocht? En welke rol spelen de SintJacobskerken onderweg en bij aankomst? Geloofsbrieven, stempels, munten, offergaven illustreren de vele gebruiken.
30. Museum Dr. Guislain RONDLEIDING Rituelen in de outsiderkunst Is kunst maken een ritueel? Voor sommige kunstenaars wel, zelfs een levensnoodzakelijk ritueel. Kunst maken in een trance, een eigen wereld creëren, kunst om gezond te blijven. Ontdek de wereld van de outsiderkunst in het Museum Dr. Guislain. Luister naar de bijzondere verhalen en persoonlijke rituelen van deze boeiende kunstenaars. Om 11u, 13u, 14u en 15u, duur: 30 min. Reserveren nodig:
[email protected] of 09 216 35 95
31. Museum voor Schone Kunsten Gent LEZING The (Hemi)Cyclus of Leaves and Paper: Simryn Gill en Catherine de Zegher
De Maleisische Simryn Gill beoefent haar artistieke praktijk aan haar keukentafel. Ze beschouwt het als een dagdagelijkse ervaring die ontstaat vanuit dezelfde rituelen als haar prozaïsche bezigheden. Onlangs schonk ze een belangrijk werk aan het museum. Speciaal voor Erfgoeddag spreekt zij met Catherine de Zegher over haar kunst, maar ook over mens en natuur, over economie en ecologie. Om 14u, duur: 1 à 1,5 uur, in het Engels Reserveren nodig:
[email protected] of 09 240 07 37
WORKSHOP (van 6 tot 12 jaar) Maak je eigen strandbloemen Al generaties lang bestaat er aan de Belgische kust een uniek ritueel waarbij kinderen hun zelfgemaakte papieren bloemen ruilen voor schelpen. Het kunstenaarsduo Gerda Steiner en Jörg Lenzlinger maakte in het kader van de Floraliën 2016 met deze strandbloemen een groot kunstwerk in het museum. Kom hun werk bekijken en maak zelf ook enkele kleurrijke bloemen! Doorlopend van 10 tot 13u en van 14 tot 17u
Doorlopend van 10 tot 13u en van 14 tot 17u
DANSVOORSTELLING Amai Email! i.s.m. Academie de Kunstbrug
Email was een eeuw geleden niet weg te denken uit het dagelijkse leven. Van kachels, fornuizen, thermometers en nachtemmers tot waskommen, potten en pannen: alles kreeg een laagje email. Dagelijkse rituelen met geëmailleerde voorwerpen zijn de inspiratiebron voor een verrassende dansvoorstelling in de expo ‘Amai Email! De Belgische emailindustrie’. Om 11u en 14u, duur: 30 min.
32. NTGent RONDLEIDING Rituelen in het theater Gt Theater maken ontstond uit aloude rituelen: verhalen vertellen, uitbeelden, religieuze offers brengen… Die rituelen leven nog in foto’s en verhalen achter de schermen. En dan spreken we nog niet over het acteursbijgeloof. Tijdens een rondleiding achter de schermen nemen we je op rituele wijze mee door de gangen en krochten van de schouwburg. En misschien botsen we op het spook van de schouwburg… Van 10 t.e.m. 17u30 vertrekt er elk half uur een rondleiding, duur: 1 uur
33. Orthodoxe Kerk van de Heilige Apostel Andreas RONDLEIDING Een parochie vol orthodoxe rituelen
37. Sint-Baafskathedraal TENTOONSTELLING Riten van de barmhartigheid
NT
Wist je dat er een orthodoxe parochie is in Gent? De rituelen, gebruiken en de geschiedenis van de Orthodoxe Kerk komen aan bod bij een bezoek aan het pand in het oude Sint Elisabeth Begijnhof waar de eerste orthodoxe gemeenschap begon, en in de kerk van de Heilige Apostel Andreas met haar mozaïeken en muurschilderingen. Om 16u en 17u, duur: 1 uur De misviering kan bijgewoond worden van 10 tot 12u Reserveren nodig:
[email protected] of 09 225 47 18
RONDLEIDING Het kloosterleven van de paters
GT
i.s.m. Rustpunt
Het kloosterleven van de Paters Karmelieten was doorspekt met rituele handelingen. Ontdek in de sacristie de gebedskleren en liturgische attributen en ontmoet een karmeliet in authentieke kloosterkledij. Sta stil bij het uitvaartritueel en de dodenlijst en daal af in de eeuwenoude grafkelder… Als je durft. Van 11 tot 17u vertrekken doorlopend rondleidingen, duur: 1 uur
35. Provinciaal Cultuurcentrum Caermersklooster RONDLEIDING The Call of the Rockies - missionaris Pieter Jan De Smet en de indianen i.s.m. Kadoc Leuven en MAS
‘The Call of the Rockies’ is een expo over missionaris Pieter Jan De Smet die in 1821 naar de indianen trok. Hij zag hoe hun gebieden en traditionele levenswijze, met haar specifieke gebruiken, door de westwaartse expansie van de Verenigde Staten verloren gingen. Speciaal voor Erfgoeddag gaat deze rondleiding dieper in op de verschillen en parallellen tussen indiaanse en christelijke rituelen. Om 10u en 14u, duur: 1,5 uur Reserveren nodig:
[email protected] of 09 269 29 10
Route doorlopend van 10 tot 17u, duur: 1 uur, collectieve doop van 17 tot 17u15
39. STAM TENTOONSTELLING Aan Gent geschonken: van kimono tot samoeraizwaard
Gent en de Japanse stad Kanazawa zijn al 45 jaar zustersteden. De steden wisselden in die periode heel wat cadeaus uit. Het overhandigen van een geschenk is voor Japanners een ritueel dat volgens de etiquette moet verlopen. Kom een selectie van Japanse geschenken bewonderen en ontdek hoe Japanners cadeaus geven volgens de regels van de kunst.
WORKSHOP (vanaf 9 jaar) Noshi: origami voor geschenken
Origami is de kunst van het vouwen van papier. In Japan bestaat een specifieke soort origami, noshi, die gebruikt wordt om cadeaus kunstig te verpakken en te versieren. Een deel van het ritueel van cadeaus geven dus. Jong en oud kan hier leren hoe je op Japanse wijze een cadeautje verpakt.
40. Vrijmetselaarsloge Septentrion RONDLEIDING Rituelen van de vrijmetselarij
Wat hebben een Indische kruik, een Afrikaans schaamschortje of een Indonesisch masker gemeen met elkaar en met het leven van alledag in Gent? Gentse ambassadeurs van verschillende etnisch-culturele achtergronden presenteren hun eigenzinnige selectie uit de Gentse etnografische collecties in een expo en in workshops. Verborgen collecties onthullen bijzondere rituelen.
RONDLEIDING Rituelen door de ogen van Gentse ambassadeurs uit Europa, Afrika en Azië
In het S.M.A.K. loopt de retrospectieve Michael Buthe. Kom langs en doe mee aan het Buthe-ritueel. Dit bestaat uit een loutering met opdrachten in diverse zalen van het museum. Daarna het hoogtepunt met een collectieve doop op het Jan Hoetplein. Je ontvangt ook meteen een S.M.A.K.-doopcertificaat. Dan ben je officieel ingewijd in de actuele kunst.
Doorlopend van 14 tot 17u
36. Samenwerkingsverband Verborgen Rituelen TENTOONSTELLING Verborgen rituelen: over schaamschortjes, maskers en kruiken
38. S.M.A.K.
i.s.m. Stad Gent, De Zwarte Doos - Stadsarchief Gent, Vakgroep Oosterse Talen en Culturen UGent
GT
Van 13 tot 18u
ROUTE EN SPEKTAKEL Doe mee aan het ‘Buthe-ritueel’
34. Paters Karmelieten
De hongerigen spijzen, naakten kleden, vreemdelingen herbergen… Welke rituelen gingen gepaard met deze werken van barmhartigheid? Onder andere broodpenningen, nog gemaakt onder kannunik Triest, illustreren deze gebruiken.
GT
Een gewone vrijmetselaarsbijeenkomst, de inwijding van een nieuw lid, het verheffen in een hogere graad of de aanstelling van een Voorzittend Meester, … alles binnen de vrijmetselarij verloopt volgens specifieke rituelen vol symbolische handelingen. Al meer dan 200 jaar is de tempel van de vrijmetselaarsloge Le Septentrion het decor van deze rituelen. Kom er meer over te weten op Erfgoeddag. Van 10 t.e.m. 18u vertrekt er elk half uur een rondleiding, behalve om 12u30, duur: 1 uur Reserveren nodig: www.leseptentrion.be
Mulumé vertelt over zijn ervaringen bij de Bantoe van Centraal-Afrika: van de conceptie tot het leven na de dood als voorouder. Babacar heeft het over orale verteltraditie en muziek in Afrika, Marie-Claire toont huwelijkstradities uit Ruanda en An geboorterituelen in Belgie. Hassan en Betul geven een inkijk in de Turkse begrafenis. Vikram toont zijn affiniteit met Indië en Kiem die met Indonesië. Doorlopend van 10 tot 12u en van 14 tot 17u
Samenwerkingsverband Verborgen Rituelen wil diverse Gentse erf-
goedcollecties in dialoog brengen met Gentenaars van diverse achter
gronden. Ze putten uit collecties van Amsab-ISG, Erfgoedhuis Zusters van Liefde, GUM (collectie Etnografische Verzamelingen), Huis van Alijn en Museum Dr. Guislain en worden ondersteund door Aksanté, CRKC, Etnocoll, LECA, Manoeuvre vzw, Stad Gent-Dienst Ontmoeten en Verbinden, UGent Afrikaplatform, UGent Faculteits bibliotheek Letteren en Wijsbegeerte, UGent Vakgroep Afrikaanse Talen en Culturen en UGent Vakgroep Oosterse Talen en Culturen.
1
Adressen
/ Archief OCMW Gent / Neermeerskaai 1B
2 / Begijnhof Sint-Elisabeth / Begijnhofkerk, Groot Begijnhof 67, 9040 Sint-Amandsberg 3 / Buren van de Abdij / Sint-Baafsabdij, Voorhoutkaai 43+ 4 / De School van Toen / Klein Raamhof 8 5 / Design museum Gent / Jan Breydelstraat 5 6 / Dudoka / Begijnhofkerk, Groot Begijnhof 67, 9040 Sint-Amandsberg 7 / Erfgoedhuis Zusters van Liefde J.M. / Molenaarsstraat 22 8 / Eyup Sultan Moskee / Kazemattenstraat 80 9 / Gallische Hoeve / Alfons Braeckmanlaan 430, 9040 Sint-Amandsberg 10A / Gandante / Parking Sluizeken (start wandeling) 10B / Gandante / Grote Huidevettershoek 8 (start wandeling) 11 / GUM (Gents Universitair Museum) / Het Pand, Onderbergen 1 12 / GUM, collectie Dierkunde / K.L. Ledeganckstraat 35, ingang via de Plantentuin
20 / Koninklijke Bond der Oost-Vlaamse Volkskun digen / Kraanlei 65, ingang via Huis van Alijn 21 / Koninklijke en Ridderlijke Hoofdgilde Sint-Michiel / Lakenhalle, Botermarkt 18a, ingang via hekken zijkant, kant Stadshal 22 / Koninklijke heemkundige kring Marka / Mariakerkeplein 8, 9030 Mariakerke 23 / Kunstencentrum Vooruit / Sint-Pietersnieuwstraat 23 24 / Kwasa Kwasa / Francisco Ferrerlaan 214a 25 / Liberaal archief / Kramersplein 23 26 / Manoeuvre / Wondelgemstraat 71 27 / Merkwaardig Mariakerke / Ontmoetingscentrum De Pastorij, Mariakerkeplein 1, 9030 Mariakerke 28 / MIAT / Minnemeers 10 29 / Monumentale Kerken Gent / Sint-Jacobskerk, Bij Sint-Jacobs 30 / Museum Dr. Guislain / Jozef Guislainstraat 43 31 / Museum voor Schone Kunsten Gent / F. Scribedreef 1 32 / NTGent / Sint-Baafsplein 17
13 / GUM, collectie Etnografische Verzamelingen / Het Pand, Onderbergen 1
33 / Orthodoxe Kerk van de Heilige Apostel Andreas / Sophie van Akenstraat 56
14 / GUM, collectie Geschiedenis van de Geneeskunde / Het Pand, Onderbergen 1
34 / Paters Karmelieten / Burgstraat 46
15 / Heemkundige en Historische Kring Wondelgem / Woestijnegoedlaan 20, 9032 Wondelgem 16 / Historische Huizen Gent, Gravensteen / Sint-Veerleplein 9 17 / Historische Huizen Gent, Hotel d’Hane Steenhuyse / Veldstraat 55 18 / Historische Huizen Gent, Stadhuis / Botermarkt 1 19 / Huis van Alijn / Kraanlei 65
35 / Provinciaal Cultuurcentrum Caermersklooster / Vrouwebroersstraat 6 36 / Samenwerkingsverband Verborgen Rituelen / Bibliotheek Letteren en Wijsbegeerte UGent, Rozier 44 37 / Sint-Baafskathedraal / Sint-Baafsplein 38 / S.M.A.K. / Jan Hoetplein 1 39 / STAM / Bijlokesite, Godshuizenlaan 2 40 / Vrijmetselaarsloge Septentrion / Stoppelstraat 9
www.erfgoeddag.be & www.stamgent.be
V.U.: ANNELIES STORMS - AGB ERFGOED - BOTERMARKT 1 - 9000 GENT / VORMGEVING: KARAKTERS, GENT
