Ergotherapie bij Ouderen met Dementie en hun Mantelzorgers Aan Huis (EDOMAH programma)
Dr. Maud Graff Afdeling Revalidatie & IQ healthcare Radboud Alzheimer Centrum, Radboudumc Nijmegen
Studiedag Ergotherapie bij Dementie, 30-04-2015
Centrale onderwerpen: •
EDOMAH nieuwe ontwikkelingen binnen- en buitenland
•
Wat is er bekend? (effectiviteit, implementatie NL)
•
Post-HBO cursus nieuwe stijl, EDOMAH website en regionale kennisnetwerken NL: coaches & experts
•
Lopende projecten? (multidisciplinair, cross-nationaal)
•
Toekomstplannen?
Welkom bij deze EDOMAH presentatie: “Ergotherapie bij Ouderen met Dementie en hun Mantelzorgers Aan Huis” (het EDOMAH programma)
EDOMAH stuurgroep (2011) en docenten NL: • Maud Graff • Marjolein Thijssen • Patricia Verstraten • Jana Zajec • Gera Lambrechts
1999-2015: post-HBO EDOMAH: In 2015 ruim 350 ETs getraind.
• Martine Josten • Jose Temmink
• Noor Theunissen -Nuijten (secretariaat)
• Marielle HammerSchilderman
Welcome at this COTiD presentation: “ Community Occupational Therapy in Dementia (COTiD-UK)”
COTiD-UK
WFOT Japan
- Part I,II and III. Research manual (2013) ter evaluatie in 5 jarig VALiD onderzoek. - Aangepast boek COTiD-UK in 2017 - 44 ETs getraind in Londen, Hull en Sheffield - Engelse onderzoeker /mede=docent: Jennifer Wenborn
Bienvenue sur la présentation du programme COTiD “ L’ergothérapie a domicile auprès des personnes âgées souffrant de démence et leurs aidants”
• 2012-2013: 22 ETs. Franse ET vereniging. Vertaalster boek COTiD-Fr , NLs ET in Parijs/mede docent: Maaike Wind. • 2014: 22 ETs. Vertaler/mede docent Franse ET Arnaud Schabaille. • 2015: 22 ETs. Docenten Arnaud Schabaille & Jean-Marie Caire (maker films EDOMAH). Train de trainer: vertaler Dominique van der Veen. COTiD-Fr
• 2015: totaal 66 Franse ETs getraind in Parijs
Benvenuti alta presentatione del COTiD-It “Terapia occupaziale a domicilio per gli anziani con demenza e i loro caregiver” - Manual, master course 2013-14, boek 2015. - Mastercourse COTiD-IT regio Emilia Romona - Mededocent/vertaalster Petra ten Boom, Nlse ET, Italie gewerkt.
EDOMAH COTiD-It Organisatie: geriater: Andrea Fabbo & psychologen
- 22 ergotherapeuten getraind, 5 geriaters & 5 psychologen: toehoorders tbv implementatie - Nieuwe master course in 2016 in Milaan, Italiaanse ET vereniging, Patrizia Ianes
Herzlich wilkommen zur Präsentation des EDOMAH Programmes “ Ergotherapie am Hause der Demenz Erkrankten und ihre Angehörigen” • Duitsland
14 ETs getraind in 2008 Verkorte cursus, richtlijn en interview & observatie-instrumenten vertaald. Nu Duits aangepast WHEDA programma: deel EDOMAH, Onderzoeker/mede-docent: Sebastian Voigt-Radloff
• Zwitserland
22 ETs worden getraind najaar 2015 Geheel EDOMAH programma momenteel vertalen door Zwitserse ET , in NL gewerkt: Franziska v.Oosterhout
EDOMAH: persoonsgerichte zorg op maat Oudere met dementie en mantelzorger: • Verbeteren • deelname betekenisvolle activiteiten in eigen omgeving • eigen regie • kwaliteit van leven • Omgaan met gevolgen van dementie voor dagelijks leven • Verminderen onzekerheid en zorglast mantelzorger
EDOMAH : Persoonsgerichte zorg op maat: • Verhaal oudere dementie & mantelzorger centraal: • Motivatie, perspectief, beleving: betekenisvolle activiteiten, gewoontes, normen, waarden
• Mogelijkheden, strategiën • Haalbare doelen gezamelijk opstellen
• Versterken probleemoplossing (empoweren) mantelzorger • Effectief inzetten strategiën oudere dementie & mantelzorger
• Aanpassen (fysieke en sociale) omgeving Graff, Melick, Thijssen, Verstraten, Zajec. Ergotherapie aan huis bij ouderen met dementie en mantelzorgers. EDOMAH programma. Bohn Stafleu & van Loghum, 2010.
EDOMAH-programma: Probleeminventarisatie en analyse
• Verhaal oudere met dementie • Verhaal mantelzorger • Verhaal ergotherapeut
Doelbepaling
• Ergotherapeutische probleemanalyse • Samenvatting van de 3 verhalen • Persoonlijke doelen samen opstellen
Uitvoer van plan van aanpak
• Empoweren mantelzorger: effectieve coping & probleemoplossing • Empoweren oudere dementie & mantelzorger: effectief inzetten strategieën in betekenisvolle activiteit in juiste context
EDOMAH : resultaten effectonderzoek: RCT (n=135)
111
Effectief (significante & klinisch relevante
108
verbeteringen):
102
Competentie
Graff et al; BMJ, 2006
105
99
SCQ
- vaardigheden oudere met dementie - behoefte hulp oudere dementie - gevoel van competentie mantelzorger
= Occupational therapy group = Controls
96
93
90
87
84
0
0
6
6
12
12
- kwaliteit van leven, stemming, gezondheid, gevoel controle Graff et al.;. J Gerontol Med Science, 2007.
Follow-up
EDOMAH : resultaten kosteneffectiviteit: 1750 euro besparing per succesvolle behandeling: 3 maanden - klinisch relevante verbetering op primaire uitkomsten (effecten: dagelijks functioneren oudere dementie, gevoel van competentie mantelzorger) - kosten vanuit maatschappelijk perspectief
Graff, et. al; BMJ 2008
SEO rapport november 2014: aangeboden aan staatssecretaris: Iedere euro investering ergotherapie: levert 11 euro besparing/jaar - Gebaseerd op: -prijs en kosten behandeling (kostprijzen econ. evaluaties 2010) - kwaliteit van leven (QALY’s Graff, 2008; Lam & Gitlin) - besparing overige zorgkosten (EDOMAH kost-eff.,prijzen 2010)
- tijdsbesparing mantelzorger (EDOMAH kost-eff & Gitlin, prijzen 2010) - produktiviteitswinst (kostprijzen econ. eval., prijzen 2010) SEO rapport , 2014
Pilot-implementatie EDOMAH NL (2008): Barrières implementatie: A) EDOMAH ergotherapeuten: 20% gebruikt EDOMAH richtlijn: - onzeker over kwaliteit eigen handelen/behandeling; - gebrek aan ervaring en feedback B) artsen en managers: - gebrek aan kennis over meerwaarde en effectiviteit EDOMAH - onzeker over vergoeding 10 behandelingen ET aan huis Gevolg: - weinig verwijzingen, - onvoldoende facilitering door management - onzekerheid door gebrek ervaring ergotherapeuten Van ‘t Leven & Graff, et al; 2011. Int J Ger Psych, 2011.
Implementatie EDOMAH NL: multi-component strategie vs gebruikelijke 3 daagse post-HBO EDOMAH (2009-2011): Cluster-gerandomiseerde RCT: (n=45 instellingen, in 3 regio’s: Nijmegen, Amsterdam, Utrecht-Rotterdam) ETs (n= 90) • Post-HBO cursus (3 dagen) • Implementation training (1 dag) • Coaching on the job (3 x) • Web-based systeem richtlijn • Discussie forum (platform) • Regionale bijeenkomsten
Döpp & Graff et.al.; BMC Ger 2011; BMC Family Practice, 2013; Implementation Science, 2013; Clinical Rehab 2014.
Artsen en managers (n= 45) • Voorlichting via website • Nieuwsbrieven • Motiverende telefoongesprekken
Resultaat implementatie (2011): • significant meer verwijzingen! • Adherence/therapietrouw ergotherapeuten aan EDOMAH richtlijn niet verbeterd & geen kennis artsen/ managers & geen patient/mantelzorg uitkomsten
Barrières: •
Implementatietijd te kort = 1 jaar! • Verwijzingen: aquisitie & PR kost veel tijd: aandacht ETs & coaching on job grotendeels hierop gericht • Toepassing EDOMAH: gebrek tijd/aandacht: onvoldoende facilitering door organisatie & onvoldoende inbedding/ondersteuning dementie netwerk
Faciliterende factoren: • •
ETs actief (PR) in interprofessioneel dementie netwerk: meer verwijzingen! Coaching on the job & deelname aan regiogroepen = kennisnetwerken: positieve stimulans implementatie! Promotie Carola Döpp 23 september 2015!
Döpp & Graff et.al.; BMC Family Practice, 2013; Döpp & Graff et.al.; Implementation Science, 2013; Döpp & Graff et.al.; Clinical Rehab 2014.
Succesvolle implementatie EDOMAH: Voorwaarden scheppen: o.a.: • Goed opgeleide ergotherapeuten: competenties in: EDOMAH, reflectie op eigen handelen & implementatie! • Therapeut & netwerk centraal: coaching & feedback op eigen situatie ! Nieuwe post-HBO (sinds 2013): 4 dagen + coaching on the job 3x! vaardigheden in: EDOMAH, implementatie & intervisie & feedback eigen situatie. •Inspelen op lokale, regionale situatie: • deelname kennisnetwerken(=regiogroepen) EDOMAH & discussie platforms:
stakeholders betrekken; • interdisciplinair samenwerken: in organisatie & dementienetwerken in buurt.
Succesvolle implementatie EDOMAH: Voorwaarden scheppen: o.a.: • Voldoende verwijzingen: • samenwerken in regio! In interprofessioneel dementie- netwerk regio (zorg & welzijn/gemeente) • profileren: meerwaarde EDOMAH voor cliënt-systeem & interdisciplinair • Voorwaarde motivatie & mogelijkheden tot uitvoering EDOMAH: • EEE, facilitering team, tijd investeren: in competenties & in samenwerking in interprofessioneel netwerk regio & regiogroepen=kennisnetwerken EDOMAH • • • •
Voorwaarde motivatie ouderen dementie en mantelzorgers: persoongerichte benadering: eigen wensen, behoeften centraal; eigen regie: gezamenlijk opstellen doelen en plan uitvoering interventie; persoonsgerichte coaching en training: gebruik eigen routines & strategieën, in eigen omgeving
Implementatie EDOMAH in 2014 in NL: Resultaten rapport richtlijncommissie EN: • 50% ergotherapeuten werkzaam met doelgroep dementie geeft aan te werken volgens EDOMAH. • Effectieve toepassing EDOMAH? Nieuwe evaluatie!
Voorwaarden nu verbeterd: • Sinds 2008 meer 1e lijn ET-praktijken & in zorg-, en welzijnsorganisaties : meer bekendheid & samenwerking ; • Sinds 2009 in 3 regio’s & sinds 2013 landelijk: nieuwe post-HBO EDOMAH inclusief implementatie-training, intervisie, coaching on the job. • Regiogroepen/kennisnetwerken: groepen en experts in alle regio’s in NL, • Opleiding train de trainer: opleiden van coaches voor alle regio’s • Website EDOMAH: info EDOMAH & PR: Rubriek “ vind ‘n EDOMAH therapeut”. • Meer bekendheid EDOMAH in NL artikelen, boeken, zorgstandaarden, SEO rapport nu bij ministerie, congressen, netwerken, websites, Alzheimercafe’s.
Website: www. EDOMAH.NL (2010-heden) • http://www.edomah.nl/site/index.php
• Informatie over : • EDOMAH algemeen • EDOMAH nieuws • Cursussen/Post-HBO • Werkgroepen: (EDOMAH stuurgroep, kennisnetwerken, coaching on the job) • Publicaties EDOMAH • Contact EDOMAH secretariaat • Forum • Zoek een ergotherapeut : eigen PR via web (lidmaatschap) • Nieuw eigen logo EDOMAH! Kaartjes na afloop meenemen!
Implementatie EDOMAH toekomst haalbaar? • Te weinig ergotherapeuten: groeiende doelgroep ouderen dementie thuis • Niet allemaal beschikking over mantelzorger • Continuering aanpak EDOMAH thuissituatie
Project “krachten bundelen” : Marjolein Thijssen (2012-2015; subsidie ZONMw, HAN neurrevalidtie, Radboudumc Revalidatie): 1) ontwikkelen & testen onderwijs EDOMAH aan verpleging/verzorgenden & ET 2) pilot implementatie, evaluatie: samenwerking EDOMAH (n=12) Resultaten: 1)positieve evaluatie cursus, samenwerking ET-vp in 1e lijn 2)positieve ervaring ouderen dementie, mantelzorgers, vps/vz,ET’s; Thijssen & Graff et al; submitted 2014
Vervolg project “krachten bundelen”: (2015-) Opleiden, pilot-implementatie: ETs & case-managers; ETs & vrijwilligers
Sociaal Fit project:
(2012-2015)
Doel: vergroten sociale participatie ouderen met geheugenproblemen & mantelzorgers Ontwikkeling programma & evaluatie (kosten-)effectiviteit
Samenwerkingsprogramma: -Ergotherapie (EDOMAH) -Fysiotherapie (Coach2Move programma)
-Welzijn (groepen & individuele vrijwilligers) Ontwikkeling & kwalitatieve studies naar succesfactoren interventie &
voorwaarden implementatie afgerond. Pilot & evaluatie effectiviteit in RCT. Donkers & Graff, et al; Sociaal Fit programma handleiding & richtlijn. Radboudumc , afdeling IQ healthcare, 2013.
Effectiviteit EDOMAH multicenter trial Duitsland: EDOMAH geen verschil met gebruikelijke zorg! • Proces analyse: • Actieve controle groep: verwacht verschil kleiner, power studie aangepast • Geen ruimte voor verbetering: Geen behoefte aan hulp op baseline (volgens IDDD), Duitse ouderen met dementie zelfde gemiddelde MMSE score voor cognitie als NLse. Culturele verschillen: zorgbehoefte & beleving mantelzorger; zorgsysteem. •EDOMAH behandeling onvoldoende, cultuur & implementatieproblemen:
Protocol adherence problemen (problemen client-gericht werken in probleeminventarisatie & stellen clientgerichte doelen): geen aanpassing cultuur; onvoldoende training/ervaring ETs,implementatie-problemen: Te kort: 2 jaar inclusief RCT . Voigt-Radloff & Graff et al; 2009 BMC Ger; BMJ online2011 a&b
Wat we geleerd hebben:
overburg de culturele brug systematisch! MRC framework voor ontwikkeling & evaluatie interventies opnieuw volgen! •Ontwikkeling aangepaste interventie & training; -Vertaling programma, intensieve training EDOMAH en uittesten in praktijk; aanpassen aan cultuur •Kwalitatief onderzoek: - Succesvolle componenten van interventie vaststellen in dit land - Keuze geschikte uitkomstmaten - Pilot implementatie & evaluatie bevorderende & belemmerende factoren & feasibility interventie en onderzoeksprotocol in ieder land/culturele aspecten -Aanpassing EDOMAH aan land en lokale setting (samenwerking/netwerken) •Kwantitatief onderzoek: -Kleine lokale studies in landen nodig -Evaluatie (kosten-)effectiviteit in RCT’s
EDOMAH programma: MRC framework: ontwikkeling & Effectiveness & efficiency COTiD
evaluatie complexe interventies.
Maud Graff
Ook cross-nationaal! Implementatie Onderzoek
Effectonderzoek & procesevaluatie
Kleine studies: barrières & stimulerende factoren ? Strategiën?
Effectief & kosten-effectief ? Proces?
Evaluatie EDOMAH implementatie in regio/ land
RCT:
Pilotonderzoek Ontwikkelingsfase: Inhoud/aanpassing EDOMAH? Preklinisch
Explorerend onderzoek: Interventie: succesvolle componenten? Proces? Fase 1
Klein onderzoek: Feasibility design RCT & implementatie proces? Fase 2
Fase 3
Fase 4
Start EU implementatie: Vertaling EDOMAH programma & master courses in Engels, Frans, Italiaans, Duits 5 jaar project in UK (NHR, 2012-2017): Mastercourses & onderzoek Londen, Hull, Sheffield. Vertaald manual & CD ondertiteld. Aangepast cultuur: COTiD-UK. Training aangepast: doelen stellen meer focus. Kwalitatief onderzoek. Pilot & RCT. NLse versie
Engelse manual
Frankrijk: Boek & 3 mastercourses, CD ondertiteld. Twee jaar implementatie: evaluatie & focusgroep. ET vereniging: supplement boek Frans cultuur.
Italië: (2013-2016): 1 regio Emilia Romana; Aardbeving: EDOMAH project: innovatie! • Vertaald manual &CD ondertiteld, aangepast aan cultuur. COTiD-It •
Franse versie
Italiaanse versie
Kleine pilot: significante verbeteringen COPM, behoefte hulp, gevoel competentie mantelzorger.
Zwitserland boek EDOMAH in Duits vertaald. CD in Frans & Italiaans. Start mastercourse najaar 2015! Spanje is bezig met vertaling.
Cross-national transfer: toekomstig EU onderzoek: Implementatie & evaluatie EDOMAH (COTiD) in Europa In hoeverre is: • EDOMAH/ COTiD interventie • implementatie • trial procedures voor evaluatie
Geschikt & toepasbaar in verschillende EU landen? En wat is er nodig voor aanpassing aan cultuur/implementatie? Wat zijn belangrijkste componenten om rekening mee te houden bij cross-national transfer en evaluatie?
Regionale implementatie EDOMAH Regionale samenwerking, intervisie 70-20-10 regeling: peers- coaching on job- cursus
Regionale voorwaarden implementatie : • Regionale samenwerking in dementie netwerken, buurtzorg
• Regionale implementatie strategie: voorwaarden scheppen • Kennisnetwerken EDOMAH: informatie en intervisie
• Peer-assessment groepen ETs & multidisc.: vergroten adherence • Coaching on the job
EDOMAH projecten : nationaal / internationaal: Effectiviteit
Social Fitness programma: • EDOMAH • Coach2Move (FT) • Welzijn
Krachten bundelen: interdisc. samenwerking EDOMAH ET& vp/vz/vw
Regionale implementatie EDOMAH in NL
implementatie EDOMAH in NL
Effectiviteit
EDOMAH programma NL: ontwikkeling & evaluatie (kosten-) effectiviteit Crossnational transfer van EDOMAH/ COTiD in Europa
EDOMAH Duitsland: (WHEDA Project) Cross-national transfer
EDOMAH/ COTiD naar UK: (VALiD project)
Stel cliënt-systeem en netwerk(en) centraal!
Vragen?
[email protected]
