dementie en hun mantelzorgers

interdisciplinair interventieprogramma voor ouderen met geheugenproblemen / dementie en hun mantelzorgers Onderzoeksteam Hanneke Donkers, MSc. Dinja van der Veen, MSc. Dr. Maud Graff Prof. dr. Ria Nijhuis-van der Sanden Prof. dr. Myrra Vernooij-Dassen

Promovenda Onderzoeksmedewerker Projectleider & Copromotor Promotor Promotor

Aanleiding Sociaal Fit studie • 260.000 mensen met dementie (2014); ruim een half miljoen (2040) • 70% van de ouderen met dementie woont thuis en ontvangt mantelzorg Alzheimer Nederland, 2012

• Veel eenzaamheid

Tilvis et al., 2011

Afwezigheid van betekenisvolle sociale relaties en activiteiten

• Invloed op: kwaliteit van leven, ervaren gezondheid, beperkingen, risico cognitieve achteruitgang, gebruik gezondheidsvoorzieningen Jakobsson et al., ‘05; Tijlhuis et al., ’99; Bisschop et al., ‘03; Ellaway et al., ‘99; Geller et al., ‘99; Tilvis et al., ‘00

Aanleiding Sociaal Fit studie Sociale participatie:

• Centraal thema in goede psychosociale zorg Vasse et al., 2011 • Weinig studies over effectiviteit van psychosociale zorg Pitkala et al., 2010 • Internationaal onderzoeksthema Moniz-Cook , Vernooij-Dassen et al., 2011 Doelen Sociaal Fit studie: 1.

Ontwikkeling van een interdisciplinair interventieprogramma ter

bevordering van sociale participatie (Sociaal Fit programma) 2.

Evaluatie van effectiviteit en doelmatigheid van het Sociaal Fit programma

MRC-framework

Theorie

Modelleren

Continuüm van toenemende bewijslast

Exploratieve studie

Effectstudie

MRC-framework

Op maat Multidisciplinair Gezamenlijke beslissing Zelf management Coachen Levens historie Behoefte mantelzorger Sociale & Familie omst. Waardigheid Autonomie Wederkerigheid

Theorie

Modelleren


Exploratieve studie

Effectstudie

MRC-framework Ontwikkelgroep Brainstorms Op maat Multidisciplinair Gezamenlijke beslissing Zelf management Coachen Levens historie Behoefte mantelzorger Sociale & Familie omst. Waardigheid Autonomie Wederkerigheid

Theorie

Concept interventie Training Implementatie Evaluatie: Haalbaarheid interventie - ervaringen participatie - doelen - samenwerking

Modelleren


Exploratieve studie

Effectstudie

MRC-framework Reviseren interventie Mono disciplin. meetings Ontwikkelgroep Implementatie Brainstorms Op maat Multidisciplinair Gezamenlijke beslissing Zelf management Coachen Levens historie Behoefte mantelzorger Sociale & Familie omst. Waardigheid Autonomie Wederkerigheid

Theorie


Modelleren


Evaluatie: Implementatie - ervaringen deelname - uitvoering interventie - pos. en neg. factoren

Ontwikkelen protocol Definitieve interventie

Exploratieve studie

Effectstudie

Training Implementatie (pilot)RCT

MRC-framework Reviseren interventie Mono disciplin. meetings Ontwikkelgroep Implementatie

Evaluatie: Primaire effecten Uitvoering en Tevredenheid betekenisvolle sociale activiteiten

Brainstorms Op maat Multidisciplinair Gezamenlijke beslissing Zelf management Coachen Levens historie Behoefte mantelzorger Sociale & Familie omst. Waardigheid Autonomie Wederkerigheid

Theorie


Modelleren


Evaluatie: Implementatie - ervaringen deelname - uitvoering interventie - pos. en neg. factoren

Secundaire effecten - Kwaliteit van Leven - Mobiliteit - Competentie mz

Ontwikkelen protocol

Economische evaluatie - Zorggebruik - Kost per QUALY

Definitieve interventie Proces evaluatie

Exploratieve studie

Effectstudie

Sociale participatie Iemands betrokkenheid in sociale activiteiten waarbij er sprake is van interactie met anderen in de samenleving waardoor iemand zich gewaardeerd voelt, zich hecht aan de gemeenschap en betekenis aan het leven kan verbinden. Levasseur et al. 2010; Berkman et al., 2000; Law, 2002 1. Randvoorwaardelijke activiteit

2. Aanwezigheid van anderen 3. Sociaal contact met anderen 4. Activiteit met anderen 5. Helpen van anderen

6. Bijdragen aan samenleving

Sociaal Fit: training en begeleiding in (weer) uitvoeren van sociale activiteit

Sociaal Fit programma Interdisciplinaire interventie • Ergotherapie aan huis: EDOMAH • Fysiotherapie: Coach2Move • Welzijn: informeren en begeleiden Uitgangspunten • Gericht op het bevorderen van participatie en kwaliteit van leven • Oudere met geheugenproblemen en mantelzorger staan samen centraal • Actieve rol in behandeling (versterken zelfmanagement, coaching) • Doelen worden gezamenlijk opgesteld (shared decision making) • Gebaseerd op wensen, voorkeuren, gewoontes (cliëntgericht /eigen regie)

Sociaal Fit programma • Begeleiding aan huis/in eigen omgeving • Voorwaarden scheppend:  Wegnemen barrières  effectief inzetten van mogelijkheden • Context: fysieke en sociale omgeving

• Uitvoer van Sociaal Fit is ‘op maat’ • Inzet disciplines • Aantal en frequentie van behandelingen • Intensief, kortdurend (3 tot 6 maanden)

Aanmelden van deelnemers •

Zorg- en welzijnsprofessionals

Ontwikkeling Sociaal Fit programma Eerste resultaten • Ervaringen implementatie professionals • Perspectief ouderen met geheugenproblemen en mantelzorgers

Ervaringen implementatie professionals  Innovatie  Focus sociale participatie in dagelijkse praktijk +  Overdracht (behoud)  Professional  Motivatie +  Zoekend in samenwerking +/-

 Sociale en organisatorische context  Eigenschappen netwerk samenwerking +/ Zeggenschap (in dienst van versus eigen praktijk) +/ Economische en politieke context  Transitie zorg naar welzijn +/ Vergoeding zorgverzekering -

Oorzaken afnemende participatie 1. Individuele gedragsfactoren  Minder eigen initiatief, mogelijkheden (cognitie!), geen behoefte, acceptatie

“ Ik denk dat het normaal is minder actief te worden als je ouder bent.” (i7)  Negatief gevoel gedrag van anderen “... ze behandelde me als een kind...” (i5)

2. Individuele lichamelijke factoren  Afgenomen mobiliteit, conditie, lichamelijke ongemakken

Oorzaken afnemende participatie 3. Sociale omgevingsfactoren  Anderen nemen geen initiatief, geen anderen nabij, overlijden van anderen

“... mijn man zei altijd ... laten we met de kinderen een weekendje weg gaan ...” (i1)

4. Fysieke omgevingsfactoren

 Geen vervoer, slecht weer

5. Activiteit gerelateerde factoren

 Kosten, locatie, activiteit sluit niet aan (tijd , frequentie etc.)

Kansen voor participatie 1. Individuele gedragsfactoren  Geen acceptatie afname, iets doen voor anderen, dagstructuur

“We hebben eigenlijk elke dag wel een doel, er is elke dag iets. ” (i5)

2. Individuele lichamelijke factoren

 Loophulpmiddel “…daar kan ik zelf ook goed komen, want ik heb de rollator. ” (i1)  Geheugensteun “Ik heb het opgeschreven, met wie ik gesproken heb…ja ik schrijf het op. ” (i13)

Kansen voor participatie 3. Sociale omgevingsfactoren  Ander stimuleert

“Maar ik sta er wel op dat hij daar dan elke woensdag naar toe gaat.” (i2)  Ander initieert “Vorige week is er nog iemand op bezoek geweest…dat vond ik wel leuk.” (i7)

4. Fysieke omgevingsfactoren  Kleine afstand, mooi weer

Kansen voor participatie 5. Activiteit gerelateerde factoren  Aanpassen activiteit

“Hier bloemschikken; zijn allemaal eenvoudige stukjes…stop ze er maar in en klaar is kees. ” (i11)  Geen verplichting, moeten

 Vaste afspraak “…dus toen zei ik, laten we afspreken iedere week contact. Nou ja, dat doen we nog steeds.” (i3)

Samengevat • Alle deelnemers ervaren minder participatie • Herkennen en benutten van mogelijkheden essentieel!

• Leer elkaar kennen & investeer in samenwerking • Cliënten • Andere disciplines

Dank aan de ontwikkelgroep: Deventer Ergo Centraal Fysiotherapie Borgele Groepspraktijk fysiotherapie Assistent ouderenzorg GC Borgele Raster Groep

Nijmegen Ergotherapie Hoogland Fysiotherapie Theunissen Fysiotherapie Dukenburg Zorgtrajectbegeleiding Swon seniorennetwerk

Dank u voor de aandacht! Vragen? Hanneke Donkers, MSc. Promovenda Sociaal Fit studie [email protected] www.SociaalFit.nl

dementie en hun mantelzorgers

Recommend Documents