Een stekelige boodschap een aan-stekelige boodschap?!? - viering rond woord en brood Vierde adventszondag Ten Bos, 22 december 2013 De eerste drie advantskaarsen branden al… Pastoor en misdienaars gaan langs achter en brengen de vaas met kastanjes mee naar voor (nog niet direct de kaars ontsteken)
♫
ALS GROEN DAT IN DE WINTERTIJD _______________________________________ (Pannekoek Kees/ Grypdonck Frank)
Als groen dat in de wintertijd aan onze bomen hangen blijft, als zaad dat in de koude nacht moet wachten tot de lente komt:
Een stem die zonder groot geweld gerechtigheid en vrede meldt; de kleinen zullen het wel verstaan en samen nieuwe wegen gaan:
zo is het Koninkrijk midden onder ons.
zo is het Koninkrijk midden onder ons.
Een kind dat klein en ademloos nog sluimert in de moederschoot, totdat het, uit zijn slaap verlost, als mens aan ons gegeven wordt:
Een naam die ons wordt doorgezegd, Hij die herkend wordt onderweg, die komt en gaat en komen blijft tot in het einde van de tijd:
zo is het Koninkrijk midden onder ons.
zo is het Koninkrijk midden onder ons.
WELKOM, KRUISTEKEN & NEVENDIENST ____________________________________ Vg INLEIDING (I) ____________________________________________________ Pr.
Voor de vierde en laatste keer zongen we over dat groen dat we in de wintertijd in onze huizen brengen. Noten, appeltjes, dennenappels en vandaag ook de kastanjes. Ze horen bij de adventskrans als tekens de komende lente. Maar nu zijn er eerst nog de donkerste dagen van het jaar. Daarom ontsteken we de vierde adventskaars, bovenop vaas met kastanjes. Een vierde kleine vonk van licht, het begin van die vuurzee in ijskoude nachten…
♫
KAARS ONTSTEKEN EN LIED ZINGEN
(EIN FUNKE..) ____________________________ (Linßen G)
[begeleid/gezongen door Birthe, Heleen, Els en Greet]
Het vuur in ijskoude nachten begint met een vonk uit een steen. Gods lichtspoor dat wij verwachten straalt dwars door iedereen.
Als onze moed is verdwenen gezonken in kommer en klacht, dan zingen plots duizenden sterren als engelen vurig zacht.
Zoals de nacht vlucht voor de morgen, zo sluipt de angst uit het zwart. Ontwaakt het licht, in Jou geborgen, geboren in je hart.
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 1
INLEIDING (II) ___________________________________________________ Le. 2 We hoorden zopas zingen over het licht dat in deze periode weer langzaamaan zal aangroeien vanuit de donkerste dagen van december. Na de midwinterzonnewende kan het leven dan weer stilaan ontkiemen vanuit de doodsheid van de winter. Le. 1 Het is moeilijk om ons voor te stellen hoe belangrijk dat is geweest voor de leefgemeenschappen die duizenden jaren geleden volledig afhankelijk waren van het slagen van de oogst. Zonder onze wetenschappelijke kennis en moderne technieken leken zij compleet overgeleverd aan de grillen van de natuur. Er waren geen garanties dat de volgende oogst voldoende zou zijn om te overleven. Het was leven van jaar tot jaar. Le. 2 Daarom kregen alle tekenen van leven in de winter een haast magische, heilige waarde. En toen Kerstmis zijn plaats moest krijgen in de jaarkalender koos men daarom voor deze donkere periode waarin het verlangen naar nieuw leven het grootst is. Noten, appeltjes, dennenappels en kastanjes: het zijn stuk voor stuk dragers van dat nieuwe leven. En zo zijn ze een deel van onze adventskrans geworden. Le. 1 Als laatste, op deze vierde zondag, de tamme kastanjes. Eigenlijk ook een soort noten die heel voedzaam en gezond zijn. Eekhoorntjes, muizen en vogels, weten dat ook heel goed. Vandaar dat de kastanjes zich heel goed beschermen. Het is immers geen toeval dat de tamme, eetbare kastanjes, met hun héél scherpe stekels, veel meer moeite doen dan de wilde kastanjes, die heel bitter en zelfs min of meer giftig zijn. Het zoete en het zachte, het voedzame maar toch kwetsbare moet blijkbaar ook in de natuur extra beschermd worden. Le. 2 Binnenin die bolster zitten meestal een drietal tamme kastanjes samen, gezellig dicht bijeen zoals je op de foto vooraan kan zien. Pas als ze lekker dik geworden zijn, scheuren de bolsters open. De fans van Italië weten wellicht wel dat ze daar in overvloed groeien: grote kastanjes die in de bossen zomaar van de grond te rapen zijn. Ze worden er gepoft boven een lege ton met vuur in grote koekepannen met gaatjes in de bodem en warm geserveerd in een puntzak van krantenpapier. Le. 1 De kastanjes hebben er zelfs hun eigen feest: “la castagnata” met niet alleen gepofte kastanjes, maar ook kastanje-flensjes, kastanje spiesjes met honing of chocolade, geflambeerde kastanjes, glühwein, BBQ en wijn …een supergezellige sfeer!
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 2
Le. 2 En dat brengt ons weer bij die typische kerstsfeer van warmte en gezelligheid, van familie en toffe cadeautjes. Maar vergeten we dan toch niet de stekelige bolster, de naalden, of moeten we zeggen ‘zwaarden’ die ook het hart van hart van Maria gaan doorboren. Le. 1 Of vandaag die droom van Jozef uit het evangelie, dat vlijmscherpe visioen van God waardoor Jozef al zijn eigen wensen aan de kant moet zetten. Een kwetsende, onverwachte zwangerschap, later geen normaal gezin dus, en zeker geen zoon zoals alle andere… Le. 2 “Je bent gezegend” als je zoon de redder van de wereld gaat worden. “Je bent er gezegend mee”, zouden we hier ook sarcastisch kunnen beluisteren. Want je weet dan wel zeker dat er kastanjes uit het vuur zullen moeten gehaald worden. Le. 1 Zijn wij daar ook toe bereid? Om bij het zoete en gezellige van Kerstmis ook de bolsters en de stekels te aanvaarden. Het Kerstverhaal draagt er alvast de sporen van: de gesloten herberg, de kindermoord in Betlehem, en de mirre die al verwijst naar Jezus’ dood... Le. 2 Een oproep dus om onze deuren niet te sluiten dus, om concurrenten geen kopje kleiner te maken en de consequenties van ons gelovig engagement te aanvaarden. Aandacht voor de zwaksten en kwetsbaren? Ja, daar moet je wel eens stekels voor opzetten. Le. 1 Een scherpe en puntige, maar tegelijk een Blijde Boodschap: we horen het vandaag tot twee keer toe: Immanuel zal hij heten: ‘God met ons’. Stekelig maar ook aanstekelijk! VRAGEN OM BARMHARTIGHEID __________________________________________ Pr.
De vier vazen hier vooraan zijn gevuld. Nu lijkt de tijd rijp voor het Kerstfeest. Laat ons toch maar tijd nemen om de verwachting nog even te koesteren. Om te beseffen dat onze idealen en dromen vaak doorkruist worden en we Gods barmhartigheid zo hard nodig hebben
Le. 1 De bolster moet zich openen.
Hij bestaat niet omwille van zichzelf. Daarom bidden wij Jou, God: breek ons open, ontwapen ons en wek in ons het perspectief van Jouw toekomst.
Dan nog
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 3
Le. 1 Als een egel zetten wij vaak onze stekels op
als de realiteit ons beperkingen oplegt. We voelen ons zó snel aangevallen en tekort gedaan, we gaan zo snel in het defensief… Daarom bidden we jou, God: geef ons iets van de onbevangenheid die Jezus had. Doe ons inzien dat vergelding een eindeloze spiraal is. Wakker in ons Jouw droom van barmhartigheid aan.
Dan nog
Le. 1 De doornstruik kwetst en verwondt al wie te dicht nadert.
Voor Mozes was die struik de brandende kern van zijn roeping en voor Jezus hebben ze er een kroon van gevlochten. Vandaaruit willen we tot Jou bidden, God dat de kwetsuren van ons leven ons zouden gevoelig maken voor datgene wat we een ander niet mogen aandoen. Om een stukje van Jouw oneindige barmhartigheid.
Dan nog
OPENINGSGEBED _________________________________________________________
Pr.
God, onze Vader nog enkele dagen en het is weer Kerstmis. Geef ons daarom in deze viering nog even de rust en het inzicht om ons hart voor te bereiden op Jouw komst. Maar geef ons tegelijk ook iets van de onrust en alertheid die elk einde van een zwangerschap met zich meebrengt. Leer ons daarom geloven in een nieuw begin van leven, bij al wat ons overkomt omdat Jij met ons zijt, deze dag en alle dagen die komen.
LEZING ________________________________________________________________
(Jesaja 7, 10-14 - hertaling: Peer Verhoeven)
Le. 1 De Heer zelf zal u een teken geven: de jonge vrouw is zwanger.
Het is gebeurd dat de profeet Jesaja tegen koning Achaz zei: ‘Ga bij God te rade. Vraag Hem een teken hoog aan de hemel of diep in de hel; het maakt niet uit’. Maar Achaz antwoordde: ‘Een teken hoef ik niet en aan God heb ik geen boodschap’. Toen sprak Jesaja: ‘Luister dan eens goed, koningshuis! Een kwelgeest ben je, niet alleen voor mensen, maar ook voor God. Je krijgt een teken al vraag je er niet om. Zie, de jonge vrouw is zwanger en brengt een zoon ter wereld, die heten en zijn zal: Immanuël, God met ons’.
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 4
♫
GOD MET ONS, EMMANUEL _________________________________________________ (van der Plas Michel / Peter Biesbrouck)
1 Zend ons een engel in de nacht als alles ons een raadsel is, als ons de zekerheid en kracht ontvallen in de duisternis. 2 Zend ons een engel ieder uur dat ons ontvoert van u vandaan, wanneer wij voor de blinde muur van uw geheime plannen staan.
3 Zend ons een engel met uw licht in onze slaap, de metgezel die troost brengt met het vergezicht van God met ons, Emmanuel. 4 Zend ons in hem de zekerheid dat u ons zelf bezoeken zult en bij ons wonen in uw tijd, en leer ons wachten met geduld.
EVANGELIE _______________________________________________________
Matteüs 1,18-24
Pr.
♫
Toen zijn moeder Maria al was uitgehuwelijkt aan Jozef maar nog niet bij hem woonde, bleek ze zwanger te zijn door de heilige Geest. Haar man Jozef, die een rechtschapen mens was, wilde haar niet in opspraak brengen en dacht erover haar in het geheim te verstoten. Toen hij dit overwoog, verscheen hem in een droom een engel van de Heer. De engel zei: ‘Jozef, zoon van David, wees niet bang je vrouw Maria bij je te nemen, want het kind dat ze draagt is verwekt door de heilige Geest. Ze zal een zoon baren. Geef hem de naam Jezus, want hij zal zijn volk bevrijden.’ Dit alles is gebeurd opdat in vervulling zou gaan wat bij monde van de profeet door de Heer is gezegd: ‘De maagd zal zwanger zijn en een zoon baren, en men zal hem de naam Immanuël geven,’ wat in onze taal betekent ‘God met ons’. Jozef werd wakker en deed wat de engel van de Heer hem had opgedragen: hij nam haar bij zich als zijn vrouw.
ALLELUIA _______________________________________________________
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 5
TOELICHTING _____________________________________________________ GELOOFSBELIJDENIS ________________________________________________
Een ‘kleine geloofsbelijdenis’ van Marinus van den Berg
Pr.
Ik geloof dat elke mens recht heeft op onderdak.
Al.
Ik geloof dat elke mens recht heeft op iemand die achter je gaat staan.
Pr.
Ik geloof dat er achter elke mens iemand is.
Al.
Ik geloof dat geloven om keuzes vraagt.
Pr.
Ik ervaar dat geloven in de kwetsbare mens pijn voor mezelf meebrengt.
Al.
Ik weet dat geloven in zorg om de verloren mens tegenwind meebrengt.
Pr.
Ik geloof dat geloven opkomt voor het persoonlijke, geen mens laat stikken in zichzelf.
Al.
Ik geloof het in de Naam van de Eeuwige Liefde, die een menselijk gezicht heeft gekregen.
VOORBEDEN ____________________________________________________________
Pr.
Zo dikwijls komen wij samen, rond onze tafels boordevol van verhalen en gezelligheid. Ook rond deze tafel ontmoeten wij elkaar en willen wij, elke week weer, onze verlangens en zorgen uitspreken. Daarom bidden we tot God, onze Vader.
Le. 2 Bidden wij voor ruwe bolsters, zoals Jozef,
bescheiden en rechtvaardig, die zonder op te vallen doen wat moet gedaan worden: dat zij mogen volhouden. Laten ons bidden…
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 6
Le. 2 Bidden wij voor zachte maar beschermende bolsters, zoals Maria,
moeders die een kindje verwachten: dat zij in alle omstandigheden van hun kinderen mogen houden, hoe dan ook. Laten ons bidden…
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd.
Le. 2 Bidden wij voor stekelige bolsters zoals Jesaja,
profeten en zieners, mensen met een nieuwe wereld voor ogen: dat zij niet ontmoedigd raken bij tegenkanting en dat zij mogen blijven ervaren dat Jij, God, hen nabij blijft. Laten wij bidden…
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd.
Le. 2 Bidden wij tenslotte voor onszelf
en voor deze geloofsgemeenschap van gesloten en open bolsters, deze gemeenschap van tamme en wilde kastanjes, allen verschillend van mogelijkheden en talenten.. dat wij de openheid mogen vinden voor Jouw droom om zo te worden wie we in onze diepste kern eigenlijk al zijn. Laten wij bidden…
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd.
Pr.
♫
God, van alle leven Schepper van het Licht. Doe Jouw naam eer aan in ons. Laat ontkiemen in ons, het zaad van jouw belofte en maak, vandaag nog, met ons een nieuw begin.
ALS EEN NIEUW BEGIN VAN LEVEN
_______________________________________
1 Uit uw hemel zonder grenzen komt Gijn tastend aan het licht met een naam en een gezicht even weerloos als wij mensen. 2 Als een kind zijt Gij gekomen, als een schaduw die verblindt, onnaspeurbaar als de wind die voorbijgaat in de bomen.
(Oosterhuis Huub / van der Putt Floris)
3 Als een vuur zijt Gij verschenen, als een ster gaat Gij ons voor, in den vreemde wijst uw spoor, in de dood zijt Gij verdwenen. 5 Als een woord zijt Gij gegeven, als een nacht van hoop en vrees, als een pijn die ons geneest, als een nieuw begin van leven.
GEBED OVER DE GAVEN _______________________________________________ Pr.
God onze Vader, maak dit brood en deze beker tot tekenen van uw Koninkrijk dat onder ons komt dit uur en alle dagen van ons leven. Amen.
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 7
♫
TAFELGEBED
____________________________________________________________
Pr.
Wij danken Jou, God, voor het voorbeeld van Jozef en Maria, die ons geleerd en voorgeleefd hebben hoe vruchtbaarheid kan groeien waar mensen hun leven uit handen geven;
Al.
Wij danken Jou om hen, die weerloos en kwetsbaar ruimte en thuis werden waarin Jij mens kon worden, waarin Jouw Woord tot Liefde werd, Jouw Licht de duisternis overwon.
Pr.
Wij danken Jou, God, dat Jij ook vandaag nog tot leven wil komen in deze wereld van misstappen en bedrog;
Le.
Wij danken Jou om hen die hun hart kribbe laten zijn waarin Jouw gekwetste mensen rust en veiligheid vinden. In hen word Jij straks opnieuw geboren.
Al.
Wij danken Jou, God voor de zwervers uit het oosten die ons tot voorbeeld zijn,
Le.
Voor hen die alles wagen om Jouw ster te volgen, en die met de steun van de wetenschap en de kracht van het geloof hun ster ter beschikking stellen om Jou te vinden in deze oververlichte wereld.
Pr.
Wij danken Jou, God, dat Je ons weer nabij wil komen, zo teder en menselijk mogelijk in Jezus, Jouw Zoon, kind van mensen;
Al.
Wij danken Jou dat Hij ons geleerd heeft dat Jij ook vandaag ons nabij bent overal waar mensen, kwetsbaar en weerloos, tot leven worden gebracht, openbloeien en ruimte krijgen om te groeien. [rechtstaan]
Pr.
Wij danken Jou, God, dat Jezus, Jouw Zoon, ons in leven en sterven deze weg getoond heeft vooral toen hij de avond voor zijn lijden en dood… Wij danken Jou, God, voor het levensverhaal van Jezus van wieg tot kruis: hoe hij opgekomen is voor allen die klein en weerloos door het leven gaan,
Al.
Hoe hij zieken en zondaars heeft opgenomen in zijn liefde, hoe hij leven gaf, eindeloos, door zelf te sterven op het kruis. Wij danken Jou dat Hij opgenomen is in Jouw nabijheid.
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 8
Pr.
Wij bidden dat de Geest, ons gevoelig mag maken voor het wonder en de boodschap van het kerstgebeuren, dat Zij ons mag sterken om dit wonder en deze boodschap tot leven en liefde te maken voor vele mensen.
Al.
Wij bidden Jou, God, dat Je ons nabij mag blijven vandaag en ons hele leven in vele mensen met wie wij het wonder Jouw nabijheid mogen beleven: mensen die ons voorgingen op deze weg, mensen, vrienden, die ons bij de hand nemen en uitnodigen en bemoedigen en zo aan ons het wonder van Jouw mens-worden laten gebeuren.
Pr.
Wij danken Jou, God, samen met Jezus, Jouw Zoon, en in de kracht van de heilige Geest, vandaag en altijd.
ONZE VADER VERBORGEN ____________________________________________________ VREDESWENS ____________________________________________________________
Pr.
Onnoembare, nabije God, wij bidden Jou om vrede hier in ons midden en in ons hart. Geef dat wij niet alleen ‘vrede nemen’ met het diepste van onszelf, maar dat wij ook de mogelijkheden zien om stap voor stap, met vallen en opstaan, die mens te worden die wij kunnen zijn. Breng ons tot die vrede die ons opent voor het diepe levensgeheim in elke mens, zodat wij gaandeweg komen tot vrede en gerechtigheid voor deze wereld, waar uw aanwezigheid voelbaar en tastbaar wordt in wat mensen, in woord en gebaar, voor elkaar kunnen zijn. Die vrede van de Heer zij met u en geven wij elkaar een teken van die vrede.
♫
COMMUNIE:
♫
COMMUNIELIED ____________________________________________________
______________________________________________________ (Brokerhof-van der Waal Greet / ‘om een mens te zijn op aarde’)
Mensen kijken in het donker naar een wereld vol verdriet. Steek een kaars aan. Die vertelt je van het Licht dat je straks ziet. Het wordt anders. Het wordt lichter. Het wordt licht in jou en mij
En voor iedereen op aarde. Het wordt kerst. God is nabij. Mensen gaan een beetje stralen, want het Licht raakt hen nu aan. Je ziet lichtjes in hun ogen als ze bij het Kerstkind staan.
ZENDING EN ZEGEN _________________________________________________
20131222_advent4_kastanjes_stekeligeboodschap.docx
pag. 9