Een legendarisch fort aan de Waal Opgravingsgegevens van zeven hectaren Kops Plateau
Project 10
Context
Nijmegen Kops Plateau: een Ro mein s fort
Springplank naar Germanië In het 2de decennium vóór het begin van de jaartelling verschenen Romeinse troepen aan de Waal. Op de hoge uitloper van de stuwwal bij Nijmegen richtten ze zich in , zich voorbereidend op veldtochten ten oosten van de Rijn - het woongebied van de Germanen die als grote bedreiging werden gezien. Rond 12 voor Chr. verrees op het hoogste deel, het ruim 60 meter hoge Kops Plateau , een kleine versterking van 3,5 hectare . Het had een afwijkende driehoekige vorm en een uitzonderlijke inrichting: veel grote, luxe uitgevoerde gebouwen en weinig soldaten barakken, stallen , werkplaatsen en dergelijke. Een enorm praetorium van 60 bij 30 meter, zoals alleen grote legioensforten dat hadden , domineerde het binnenterrein. Het fort bleef nog tientallen jaren dienst doen , waarbij het regelmatig aan nieuwe eisen werd aangepast. Na de Bataafse opstand in 69 - 70 na Chr. is het buiten gebruik gesteld.
Onderwerp
Aan het eind van de lste eeuw voor Chr. heeft het Romeinse leger zich geïnstalleerd op verschillende plaatsen aan de oostkant van Nijmegen. De resten van een opvallende fortificatie op het Kops Plateau uit de periode 12 voor Chr. - 70 na Chr. zijn bij verschillende opgravingen aangetroffen en gedocumenteerd , maar die documentatie is nooit grondig uitgewerkt. Toch zijn er veel aannames gedaan over de uitzonderlijke positie van dit fort. De basisgegevens worden nu geordend en de bestaande interpretaties opnieuw bezien . Looptijd juli 2009-december 2012 Projectleider Drs. H. van Enckevort Gemeente Nijmegen Bureau Archeologie en Monumenten Deelnemende instellingen en bedrijven Gemeente Nijmegen Bureau Archeologie en Monumenten Universiteit van Leiden Faculteit der Archeologie Radboud Universiteit Nijm egen Auxilia Museum Het Valkhof Nadere informatie Harry van Enckevort h.van.enckevort@ni jmegen .nl
Onderzoekskader
Een compleet overzicht Op verschillende momenten in de 20ste eeuw, vooral tussen 1986 en 1995, is het fort op het Kops Plateau door archeologen onderzocht. Die laatste opgravingen vonden plaats omdat het belangrijke terrein bebouwd zou worden. Uiteindelijk ging dat niet door en is het resterende gedeelte van het plateau beschermd. De vele gegevens van de opgraving (waaronder 600 veldtekeningen) konden intussen alleen in grote lijnen worden geanalyseerd. Verschillende onderzoekers verbonden som s vérgaande conclusies aan de bijzondere sporen, vooral van het praetorium. De mogelijkheid werd geopperd dat de veldheer/ kroonprins Drusus hier zijn hoofdkwartier zou hebben gehad . Het Odysseeproject maakt het mogelijk om de veldgegevens te inventariseren en gedetailleerd te bestuderen. Er wordt gekeken
Programma Odyssee 32 archeologische projecten behouden thuis
26
naar de samenhang van de vele duizenden opgetekende sporen en er worden nieuwe ideeën ontwikkeld over het ruimte lijk gebruik en de datering van het fort. Dit alles wordt vastgelegd in een uitgebreid proefschrift en in een basisrapportage. Onderwerp : de rol die het Kops Plateau speelde in vroeg- Romeins Nijmegen en in de Germaanse campagnes tussen 10 voor Chr. en 16 na Chr. Maatschappelijke relevantie
Parel van de times De vroegere opgravingen konden, onder meer door tijdsdruk , niet zo zorgvuldig worden uitgevoerd als met de standaard van tegenwoordig acceptabel wordt gevonden. Bij het uitwerken van de gegevens zullen ongetwijfeld fouten aan het licht treden die in het verleden zijn gemaakt, maar waarvan archeologen van de toekomst kunnen leren , niet alleen in Nijmegen maar overal langs de Nederlandse /imes. Daarnaast profiteert ook het publiek van de nieuwe inzichten: met de uitgewerkte gegevens zullen publieksarcheologen in staat worden geste ld om nieuwe exposities over het vroegste Nijmegen (in Museum Het Valkhof) en visualisaties (in Nijmegen-Oost) te maken.
Periode Romeinse tijd Locatie Nijmegen, Gelderland '
Plattegrond van het praetorium van de versterking op het Kops Plateau Gemeente Nijmegen/Bureau Archeologie en Monumenten,
Rob Mols
Verzilverde schijf met de
naam van centurio Aquilius Proculus, gevonden op het Kops Plateau
Museum Het Valkhof
Drie ruiterhelmen met gezichtsmaskers, 1ste
Een legendarisch fo r t aan de Waal
eeuw na Chr., gevonden in een kuil op het Kops
Plateau Museum Het Valkhof
27
