DYSLEXIEPROTOCOL 2010-2011
1
Inhoudsopgave DYSLEXIEPROTOCOL 2010-2011 ........................................................................................ 3 1 Inleiding ......................................................................................................................... 3 2 Vergoedingsregeling Dyslexie ....................................................................................... 3 3 Interventies en hulp in de klas bij (vermoeden van ) dyslexie ....................................... 4 4 Signaleringslijst beginnende geletterdheid..................................................................... 4 5 Stappenplan Dyslexieprotocol kleuters ........................................................................ 5 6 Stappenplan Dyslexieprotocol klas 1 .......................................................................... 6 7 Stappenplan dyslexieprotocol klas 2 .............................................................................. 7 8 Stappenplan Dyslexieprotocol klas 3 ............................................................................. 8 9 Stappenplan Dyslexieprotocol klas 4 ............................................................................. 9 10 Stappenplan Dyslexieprotocol klas 5 en 6 ................................................................ 10
2
DYSLEXIEPROTOCOL 2010-2011 1
Inleiding
Dit protocol is een handleiding voor onze school warmee we ernstige lees- en spellingsproblemen kunnen opsporen en in eerste instantie kunnen aanpakken. Verder maakt dit protocol duidelijk in welke gevallen de school de leerlingen moet doorverwijzen voor verder specialistisch dyslexieonderzoek. De protocollen van de verschillende klassen en de bijbehorende uitgewerkte stappen zijn deels bedoeld voor het in de gaten houden van lees- en spellingproblemen in een vroeg stadium, wanner nog niet duidelijk is of er sprake is van Dyslexie. Daarnaast geven ze aan wat de school doet als er al wel een diagnose gesteld is en wat onze rol is bij het aanmerking komen van de vergoedingsregeling Dyslexie. 2
Vergoedingsregeling Dyslexie
Vanaf 1 januari 2009 worden diagnostiek en behandeling van dyslexie vergoed vanuit de basisverzekering. De invoering gebeurt trapsgewijs. In de eerste fase (2009-2011) is de regeling alleen bedoeld voor leerlingen uit klas 2 (groep 4) van het basisonderwijs. Van daaruit volgt er uitbreiding. Zo wordt de regeling langzaam ‘van onderaf ’uitgebreid over alle klassen van de basisschool. De fasen van het proces op school -De school stelt het leerling-dossier op. Daarin staat kort de achterstand en de schoolse hulp die is geboden beschreven. -Verwijzing uit het onderwijs vindt plaats op grond van het leerling-dossier. De dyslexiezorgverlener (instituut) van ouders en kind bepaalt aan de hand daarvan of het kind voor diagnostiek in aanmerking komt. Blijkt daaruit dat een kind ernstig dyslectisch is, dan kan een behandeling worden gestart. Vergoeding van de behandeling gebeurt alleen als een instituut of behandelaar werkt volgens het Protocol Dyslexie Diagnostiek & Behandeling 2006. Dit protocol staat op onze website www.parcivalschool.nl Zorgverzekeraars hebben niet met alle zorgverleners- die een diagnose kunnen stellen en een behandeling kunnen geven- een contract. Ouders kunnen het beste aan de zorgverlener vragen of deze contracten heeft met alle zorgverzekeraars, zodat zij een volledige vergoeding krijgen. Het Protocol Dyslexie Diagnostiek & Behandeling 2006 van het ministerie van VWS vormt de basis onder de vergoedingsregeling dyslexie. Dr.Leo Blomert, Cognitieve Neurowetenschappen, heeft het Protocol Dyslexie Behandeling & Diagnostiek 2006 opgesteld. Daarin zijn de te nemen stappen aangegeven wie welke taak heeft. Het ‘Masterplan Dyslexie’ hanteert andere criteria en komt van het ministerie van OCW. Dit kan bij ouders en leerkrachten verwarring wekken. Zie voor meer informatie: www.steunpuntdyslexie.nl
3
3
Interventies en hulp in de klas bij (vermoeden van ) dyslexie -
4
nooit onvoorbereid hardop laten voorlezen in de klas niet laten overschrijven van het bord, maar van een voorbeeld op de eigen bank, groot lettertype boekaanbod uitgaande van de eigen interesse van het kind luisterboeken van de bibliotheek inzetten Meer tijd bij toetsen en verwerking van tekst of lesstof groter lettertype bij geschreven stukken gebruiken of A3 kopie differentiatie in de verwerkingsopdrachten van de periodelesstof, dus niet altijd schrijvend hogere klassen: inzet computer bij verwerking lesstof via school of ouders typecursus (ouders betalen) afwisseling in vormen van hardop lezen (zie map Connect lezen) bv. Tutorlezen, radiolezen, voorlezen aan kleuters…. minimaal 3 keer per week gerichte instructie leesstrategie en oefening (zie map Connect lezen en boek “Dyslectische kinderen leren lezen” in de klas spellingsfouten tellen niet of minder mee oefenen spellingspakket met Ambrasoft op de computer dagelijks korte herhaling van een nieuw aangeboden of nog te oefenen spellingscategorie
Signaleringslijst beginnende geletterdheid
In 2001 hebben alle scholen voor primair onderwijs van het Ministerie van Onderwijs het Protocol Leesproblemen en Dyslexie ontvangen. Dit protocol is door het Expertisecentrum Nederlands in opdracht van het Procesmanagement Primair Onderwijs ontwikkeld. Onze school is aangesloten bij het samenwerkingsverband voor vrijescholen en heeft hen gevraagd aan dit proces deel te nemen en ons te ondersteunen. Het heeft erin geresulteerd dat we gedurende het schooljaar 2002-2003 hebben gewerkt aan het omzetten van het protocol naar een dyslexieprotocol specifiek voor onze school. Zo is er voor de kleuters een Signaleringslijst ontwikkeld voor de beginnende geletterdheid. Deze wordt ingevuld in het voorjaar voorafgaand aan de overstap naar groep 3. Er wordt gekeken naar de volgende aspecten: - Toont interesse in prentenboeken - Kent leeswijze/kijkrichting - Toont betrokkenheid bij lezen en vertellen - Speelt (voorlees)verhaal na - Herkent symbolen/pictogrammen - Herkent namen - Vraagt naar woorden (Wat staat daar?) - Schrijft uit zichzelf - Past eindrijm toe - Schrijft eigen naam Het invullen van deze lijst is de eerste stap van het stappenplan.
4
5
Stappenplan Dyslexieprotocol kleuters
Stap pen 1
Welke toets/ welke kinderen
wie
Datum
Hoe
Resultaat besprekingen December, met IB
Signaleringslijst Beginnende geletterdheid, uit: “Kinderen leren lezen” van de BVS Alle kleuters
Leerkr.
Nov.
Klass. Observatie tijdens de dag
2
Vroege kenmerken dyslexie (van BVS) Alle risico kleuters
leerk
Nov.
3
Leerrijpheidsonderzoek oudste risico kleuters
Niet eigen Leerk
Dec.
Individueel, buiten klas
Tijdens zorggesprek dec.
4
Spelobservatielijst 5 jarigen
Leekr
Observatie in de klas
Tijdens eerst volgende zorggesprek
5
CITO Taaltoets voor kleuters, oudste kleuters
Niet eigen leerkr
Rondo m 5e verjaardag januari
In kleine groep buiten de klas
Tijdens eerst volgende zorggesprek
6
Herhaling CITO Taaltoets voor kleuters, D en E scores van januari
Niet eigen leerk
Juni
In kleine groep buiten de klas
Tijdens eerst volgende zorggesprek
7
Eindevaluatie van stap 1 t/m 6
Allen
Juni
teambespreking
8
Overdracht LVS alle kleuters
Alle kl.leerkr. en en nieuwe 1e klas leerkr. en zorggroep
Juni/jul i
Zorg-overleg
Tijdens pedagogische vergadering -
Tijdens zorggesprek dec
Interventies, acties nav resultaat
evaluatie
Klassenplan; Individueel handelingsplan. Risicokleuters: 1. ouders informeren + uitleg dyslexie-protocol + hand-tekening 2. stap 2 Klassenplan; Individueel handelingsplan. Doorverwijzing extern * of schoolarts of PAB. Informeren ouders + hand-tekening voor gezien. Individueel handelingsplan Doorverwijzing extern of intern. Informeren ouders en hand- tekening voor gezien. Individueel handelingsplan. Doorverwijzing extern of intern. Info ouders + handtekening voor gezien. Individueel handelingsplan. Doorverwijzing extern of intern. Juni herhaling voor risico kinderen. Info ouders + hand-tekening voor gezien. Individueel handelingsplan. Doorverwijzing extern of intern. Info ouders + handtekening voor gezien. De nodige bijstelling worden doorgevoerd
Na iedere interventie of actie
Nieuwe 1e klas leerkracht weet welke leerlingen risico zijn en draagt zorg voor extra inzet meteen in klas 1
Na iedere interventie of actie
Na iedere interventie of actie
Na iedere interventie of actie
Na iedere interventie of actie
Na iedere interventie of actie
Borging door IBér
Na herfstvakan-tie terugblik op de overdracht van het kleuter LVS
* logopedie, sensomotorisch onderzoek en therapie, De Twee Stromen, optoloog, Jeugdarts, Speciaal Onderwijs
5
6 Stap pen
Stappenplan Dyslexieprotocol klas 1
1
Na kleut er stap pen 9
Welke toets/ welke kinderen
wie
Datum
Hoe
Resultaat besprekingen
Interventies, acties nav resultaat
evaluatie
Toest leervoorwaarden Struiksma: Auditieve voorwaarden: alle risico lln. + nu opvallende lln. Leeshuis T2 Alle lln. En Leeshuis T1 voor signaallln Schooldictee spelling
Eigen leerkr
Oktobe r
In eigen klas
In volgende Zorggesprek
Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien
Na afloop HP
2
10
Eigen leerkr
Nov.
In de klas
In volgende zorggesprek
Na afloop HP
Eigen leerkr
Januari
In de klas
In volgende zorggesprek
Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien
3
11
4
12
Leeshuis T5 alle lln.
Eigen leerk
januari
In de klas
In volgende zorggesprek
5
13
PI dictee spelling
Eigen leerkr
maart
In de klas
In volgende zorggesprek
6
14
Leeshuis Alle lln.
Eigen leerkr
maart
In de klas
In volgende zorggesprek
7
15
DMT
Eigen leerk
Juni
In de klas
In volgende zorggesprek
8
16
AVI
Eigen leerkr/ zorglln IB’er
Juni
In de klas
In volgende zorggesprek
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
* logopedie, sensomotorisch onderzoek en therapie, De Twee Stromen, optoloog, Jeugdarts, Speciaal Onderwijs
6
7 Stap pen
Stappenplan dyslexieprotocol klas 2
Welke toets/ welke kinderen
wie
Datum
Hoe
Resultaat besprekingen
Interventies, acties nav resultaat
evaluatie
9
Na kleut er stap pen 18
Aansluitende Voortzetting HP’s bij vermoeden dyslexie
Eigen leerkr
Vanaf week 2 schooljaar
In eigen klas
In volgende Zorggesprek
Na afloop HP
10
19
PI dictee spelling
Eigen leerkr
okt
In de klas
In volgende zorggesprek
11
20
DMT + AVI bij DLE scores D en E
Eigen leerkr
nov
In de klas
In volgende zorggesprek
12
21
Afname Dyslexie Screeningtest bij vermoeden dyslexie
IB’er
Na stap 11
IB ruimte
Met leerkr IB en ouders
13
22
DMT en AVI alle lln
Eigen leerk
januari
In de klas
In volgende zorggesprek
13
22
PI dictee spelling
Eigen leerkr
maart
In de klas
In volgende zorggesprek
14
23
DMT en AVI alle lln.
Eigen leerkr
juni
In de klas
In volgende zorggesprek
Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Dossier afronden en verwijzing naar externe hulp voor diagnose en behandeling (vergoedingsprotocol ziektekosten verzekeraar) Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien
Na afloop HP
Na afloop HP
Invullen formulieren extern bureau Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
NB Na stap 12 gaan HP spelling en/of lezen en interventies in de klas gewoon door.
* logopedie, sensomotorisch onderzoek en therapie, De Twee Stromen, optoloog, Jeugdarts, Speciaal Onderwijs
7
8
Stappenplan Dyslexieprotocol klas 3
Stap pen 15
Welke toets/ welke kinderen Aarnoutse begrijpend lezen
wie
Datum
Hoe
Eigen leerkr
oktober
In eigen klas
16
PI dictee spelling
Eigen leerkr
okt
In de klas
In volgende zorggesprek
17
DMT + AVI bij DLE scores D en E Afname Dyslexie Screeningtest bij vermoeden dyslexie
Eigen leerkr
nov
In de klas
In volgende zorggesprek
IB’er
Na stap 11
IB ruimte
Met leerkr IB en ouders
19
DMT en AVI alle lln
Eigen leerk
januari
In de klas
In volgende zorggesprek
20
PI dictee spelling
Eigen leerkr
maart
In de klas
In volgende zorggesprek
21
Aarnoutse begrijpend lezen
Eigen leerkr
april
In de klas
In volgende zorggesprek
21
DMT en AVI alle lln. Streven AVI E5
Eigen leerkr
juni
In de klas
In volgende zorggesprek
18
Resultaat besprekingen In volgende Zorggesprek
Interventies, acties nav resultaat
evaluatie
Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + handtekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + handtekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + handtekening voor gezien Dossier afronden en verwijzing naar externe hulp voor diagnose en behandeling (vergoedingsprotocol ziektekosten verzekeraar) Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + handtekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + handtekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + handtekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + handtekening voor gezien
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
Invullen formulieren extern bureau op verzoek ouders, Kopie in dossier bewaren. Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
NB Na stap 18 gaan HP spelling en/of lezen en interventies in de klas gewoon door. * logopedie, sensomotorisch onderzoek en therapie, De Twee Stromen, optoloog, Jeugdarts, Speciaal Onderwijs
8
9
Stappenplan Dyslexieprotocol klas 4
Stap pen 22
Welke toets/ welke kinderen Aarnoutse begrijpend lezen
wie
Datu m Okt.
Hoe In eigen klas
Resultaat besprekingen In volgende zorggesprek
23
PI dictee spelling
Eigen leerkr
okt
In de klas
In volgende zorggesprek
24
Afname Dyslexie Screeningtest bij vermoeden dyslexie
IB’er
Na stap 23
IB ruimte
Met leerkr IB en ouders
25
DMT en AVI alle lln Streven AVI M6
Eigen leerk
Jan.
In de klas
In volgende zorggesprek
26
PI dictee spelling
Eigen leerkr
Mrt.
In de klas
In volgende zorggesprek
27
Aarnoutse begrijpend lezen
Eigen leerkr
april
In de klas
In volgende zorggesprek
28
DMT en AVI alle lln. Streven AVI E6
Eigen leerkr
juni
In de klas
In volgende zorggesprek
Eigen leerkr
Interventies, acties nav resultaat
evaluatie
Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Dossier afronden en verwijzing naar externe hulp voor diagnose en behandeling (vergoedingsprotocol ziektekosten verzekeraar) Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien
Na afloop HP
Na afloop HP
Invullen formulieren extern bureau op verzoek ouders, Kopie in dossier bewaren. Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
NB Na stap 24 gaan HP spelling en/of lezen en interventies in de klas gewoon door. •
logopedie, sensomotorisch onderzoek en therapie, De Twee Stromen, optoloog, Jeugdarts, Speciaal Onderwijs
9
10
Stappenplan Dyslexieprotocol klas 5 en 6
Stap pen 22
Welke toets/ welke kinderen Aarnoutse begrijpend lezen
wie
Datum
Hoe
Eigen leerkr
oktober
In eigen klas
Resultaat besprekingen In volgende Zorggesprek
23
PI dictee spelling
Eigen leerkr
okt
In de klas
In volgende zorggesprek
24
Afname Dyslexie Screeningtest bij vermoeden dyslexie DMT en AVI alle lln
IB’er
Na stap 23
IB ruimte
Met leerkr IB en ouders
Eigen leerk
januari
In de klas
In volgende zorggesprek
26
PI dictee spelling
Eigen leerkr
maart
In de klas
In volgende zorggesprek
27
Aarnoutse begrijpend lezen
Eigen leerkr
april
In de klas
In volgende zorggesprek
28
DMT en AVI alle lln. Streven AVI E7
Eigen leerkr
juni
In de klas
In volgende zorggesprek
25
Interventies, acties nav resultaat Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Dossier afronden en verwijzing naar externe hulp voor diagnose en behandeling (vergoedingsprotocol ziektekosten verzekeraar) Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien Groeps- of individueel HP voor uitvallende lln. Info ouders + hand-tekening voor gezien
evaluatie Na afloop HP
Na afloop HP
Invullen formulieren extern bureau op verzoek ouders, Kopie in dossier bewaren.
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
Na afloop HP
NB Na stap 18 gaan HP spelling en/of lezen en interventies in de klas gewoon door.
* logopedie, sensomotorisch onderzoek en therapie, De Twee Stromen, optoloog, Jeugdarts, Speciaal Onderwijs
10