DOE-KRANT. tussen Schelde en Leie

DOE-KRANT Natuur en landschap tussen Schelde en Leie

De streek tussen Schelde en Leie is een fraai ogend landschap waar nog enkele pareltjes van natuurgebieden te vinden zijn. Tal van mensen komen hier nu al verpozen in de rustige omgeving. Wandelaars en fietsers genieten er volop van de natuur. Een streek met troeven, zeg maar, en een belangrijk tegengewicht voor de verstedelijkte as langs de Leie en de A17. Maar het kan nog veel beter! De natuurverenigingen van de streek nodigen jou als bewoner van dit landschap uit, om mee te werken aan een actieprogramma waarmee we willen zorgen voor een rijkere natuur en een aangenaam landschap in je eigen buurt. Wist je dat je zelf heel veel kan doen?

COLOFON Deze krant is een uitgave van de Zuid-West-Vlaamse Natuur- en Milieukoepel vzw Normandiëstraat 178, 8560 Wevelgem, tel. 056/40.19.79 Secretariaat: Watermolenstraat 69B, 8500 Kortrijk, tel. 056/36.28.04 [email protected] Info en forum “natuur in de tuin”: www.zwvlkoepel.be De Zuid-West-Vlaamse Natuur- en Milieukoepel vzw is een koepelvereniging voor de verschillende natuurverenigingen binnen de gemeenten: Kortrijk, Zwevegem, Spiere-Helkijn, Harelbeke, Deerlijk, Avelgem, Anzegem, Waregem, Wervik, Menen, Wevelgem, Moorslede, Izegem, Ingelmunster, Lendelede, Kuurne en Ledegem

Met enkele gerichte ingrepen wordt je eigen tuin aantrekkelijker voor planten en dieren en komt er veel meer leven. We willen je tonen hoe dat kan en organiseren daarom vier workshops waarin je tal van praktische tips kunt krijgen. In de actie 4 x 7 zetten we dit najaar een verkoop op van streekeigen struiken en fruitbomen om de streek heel wat kleur en smaak bij te brengen. We stellen je ook onze mooiste natuurgebieden uit Avelgem, Zwevegem en Anzegem voor met een uitnodiging voor een actieve ontdekkingstocht. En voor wie het voelt kriebelen is er de “Dag van de Natuur” op zaterdag 19 en zondag 20 november, waar we samen met de Gezinsbond en tal van andere verenigingen de handen uit de mouwen steken om te werken in en voor de natuur. En als je de natuur in Vlaanderen concreet wil blijven steunen, doen we graag een warme oproep om met ons lid te worden van Natuurpunt vzw. Dit alles en nog veel meer kan je lezen in deze krant die wij je aanbieden dankzij de financiële steun van het Electrabelfonds onder beheer van de Koning Boudewijnstichting. We zijn ervan overtuigd dat de inwoners en gemeentebesturen van onze streek enthousiast zullen meewerken. Veel leesplezier en hou deze krant gerust bij ! Vanwege alle vrijwilligers van de Zuid-West-Vlaamse Natuur- en Milieukoepel vzw, Kristina Naeyaert, voorzitter

Deze krant wordt gratis verspreid op 19.000 exemplaren. De verdeling gebeurt in samenwerking met de Gezinsbond. Verantwoordelijke uitgever: Kristina Naeyaert - [email protected] Foto’s: Frans Dejonghe, Herman Nachtergaele, Trees Deprest Vormgeving en druk: Drukkerij Pattyn - Veurne

Deze krant is een onderdeel van een project dat steun geniet van het Electrabelfonds beheerd door de Koning Boudewijn Stichting. Hiermee wil de Zuid-West-Vlaamse Natuur- en Milieukoepel vzw werken aan de natuur en de landschapwaarden in het gebied tussen Schelde en Leie.

Tuinier met de natuur mee! Onze natuurlijke tuin is een deel van het omliggende landschap en gaat als het ware vanzelf over in de omgeving. In ons landschap zien we nog een aantal ‘Kleine Landschapselementen’ (KLE’s): houtkanten, hagen, poelen, dreven, alleenstaande bomen. Ze maken dikwijls al generaties lang deel uit van het landschap. Ze zijn dus niet alleen belangrijk voor de natuur maar vormen ook waardevolle cultuurhistorische relicten. Zelf zo’n landschapselementen aanleggen of integreren in de tuin geeft een grote visuele meerwaarde en garandeert een perfect aansluiten bij het landschap. Je tuin is een stuk levende natuur, geen woonkamer. Het hoeft dus allemaal niet zo netjes. Laat het opruimwerk over aan de kriebelbeestjes terwijl je zelf geniet. Vogels vinden voedsel in het bladafval. Insecten overwinteren in verdroogde stengels, salamanders schuilen onder een oude stronk, egels houden hun winterslaap onder een pak bladeren.

De tuinvijver, een bron van leven Een vijver is pas echt een levende vijver als hij ook amfibieën, libellen en andere waterdiertjes aantrekt. Vogels komen er drinken en een bad nemen: show gegarandeerd! Enkele tips: - De vijver moet vrij zonnig gelegen zijn. - Voorkom steile wanden, laat de oevers geleidelijk verlopen van droog naar nat. - Vermijd bladval van bomen en struiken in het water. - Voorzie veel waterplanten, vooral ondergedoken soorten, die veel zuurstof produceren en afvalstoffen consumeren. Zo vermijd je algengroei. - Best geen vissen inbrengen: vissen verstoren het evenwicht in je tuinvijver en eten kikker- en libellenlarven op. - Siereenden en dergelijke horen niet thuis op een kleine tuinvijver.

Een schuilplekje voor de winter Dieren die bij ons overwinteren zoeken drogere en vorstvrije plekjes op. Rupsen, kleine spinnen, salamanders, padden, kikkers of egels kunnen we gemakkelijk een handje toesteken: - Ruim niet alle snoeihout op maar laat ergens een stapeltje snoeihout liggen. - Leg oude stenen op overschot in een verloren hoekje van de tuin. - Zorg voor wat wintergroene klimop op de bodem. - Laat dood plantenmateriaal staan tot na de winter. (overwinterplaats voor kleine insecten). Vlinders in je tuin Er zijn dag- en nachtvlinders. Tot de nachtvlinders behoren zeer veel soorten: van kleine motjes en uiltjes tot grote nachtvlinders, die s’ avonds door de geurende kamperfoelie worden gelokt. Dagvlinders zijn vliegende juweeltjes in de natuurtuin. Voor vlinders zijn 3 zaken belangrijk: - Nectarplanten: er zijn honderden tuinplanten die vlinders lokken. Indien je variatie kunt brengen in de bloeitijd, mag je van april tot oktober heel wat vlinders verwachten. - Waardplanten: wil je vlinders duurzaam in de tuin huisvesten, dan moet je ook planten voorzien waarop eitjes worden afgezet. Waardplanten zijn meestal wilde planten zoals bvb. brandnetels, pinksterbloemen, look-zonder-look. Venkel en wortels zijn de waardplant van een van onze mooiste vlinders: de koninginnepage. - Warmte en beschutting: een zonnige en door struiken beschutte rand van de tuin is het best om vlinders te laten rondfladderen.

Vogels in de tuin Ongeveer 25 vogelsoorten kunnen bij ons in de tuin broeden. Om je tuin aantrekkelijk te maken voor vogels kan je het volgende doen: - Plant bomen en struiken die nestgelegenheid bieden en die in het najaar vruchten dragen. - Voor vogels die van nature in holen broeden zijn nestkastjes welkom. Er bestaan diverse typen nestkastjes al naargelang de vogelsoort. Vb. koolmees, pimpelmees, specht, spreeuw, enz… - Bijvoederen heeft enkel zin bij strenge vorst, ijzel en sneeuwval. Voor het overige vinden vogels voldoende voedsel in de natuur (zaden van wilde planten, insecten). - In droge zomers en bij droge vorst zijn waterbakjes welkom. Natuur op de muur Een muur kan je bedekken met klimplanten. Ze vormen als het ware een boomlaag in één vlak. Klimplanten beschermen de muur en bieden schuilplaats en voedsel aan vogels. Voorbeelden van klimplanten zijn : kamperfoelie, bosrank, klimrozen, druivelaar, bruidsluier, hop, klimop,… Een muur kan een biotoop zijn voor heel wat planten: muurvaren, steenbreekvaren, eikvaren, gele helmbloem, muurpeper, allerhande mossen en korstmossen…

De boomgaard Niets is zo sfeervol als een oude boomgaard met zijn bloei in de lente, lommer in de zomer, en vruchten in de herfst. Vroeger hoorde bij elke boerderij een boomgaard met appels, peren, kersen of pruimen. Er bestaat een heel assortiment aan oude inheemse fruitrassen. Ze zijn meestal goed bestand tegen ziekte en vorst, en horen thuis in onze streken. Je kunt zelfs je eigen fruitsap persen. De Nationale Boomgaardenstichting biedt niet minder dan 400 oude fruitrassen aan én een subsidiereglement om aanleg van boomgaarden te ondersteunen (zie kadertekst Actie 4X7)!

Gebruik de planten uit de natuur maar plunder haar niet: - Goede tuincentra bieden meestal een ruim assortiment aan van inheemse en “ouderwetse” planten. - Met de actie 4 x 7 willen we je een selectie aanbieden van interessante inheemse bomen en struiken. - Heel wat leden van Natuurpunt of Velt vzw hebben een interessante tuin en zijn bereid zaadjes of plantjes te geven.

Grasmat en hooiland Een stukje gazon omtoveren tot een hooilandje geeft aan veel soorten een nieuw leefgebied. Bovendien moet je het slechts tweemaal per jaar maaien met een bosmaaier of een zeis wat veel werk uitspaart in vergelijking met de wekelijkse maaibeurten voor het klassieke gazon.

Streef naar gelaagdheid en een bedekte bodem. Denk daarbij aan de verschillende etages in een oud bos met bomen, struiken, kleine planten en mos. Naakte aarde is volstrekt onnatuurlijk. Beperk snoeiwerk: laat bomen en struiken voldoende ruimte om te groeien. Maak je eigen compost. Wees verdraagzaam: ook onkruid kan mooi zijn. In de natuur bestaan overigens alleen wilde planten.

Insecten en ander klein gespuis De verscheidenheid aan soorten insecten en aanverwante diertjes in een tuin is verbazingwekkend groot. We vinden er vlinders, sprinkhanen, kevers, spinnen, hooiwagens, huisjesslakken, naaktslakken, bijen, hommels, duizendpoten, pissebedden, zweefvliegen en nog vele anderen. Tal van deze insecten zijn nuttig: ze houden lastige klanten in toom. In een ecologische evenwichtige tuin heerst er een evenwicht tussen de soorten. Het gebruik van insecticiden is daardoor overbodig en zelfs uit den boze. Voor heel wat soorten is dood hout aantrekkelijk: hommels en bijen maken er nesten in. Als wederdienst helpen ze een handje bij de bestuiving van ons fruit.

Wat kan jouw gemeente doen? - Kerkwegels en oude voetwegen herstellen, onderhouden en het gebruik promoten. - Subsidies geven voor aanleg en onderhoud van hagen, houtkanten, bomen en poelen. - Promotie van streekeigen groen bij de inwoners. - Ecologisch verantwoorde groenaanleg en natuurvriendelijk onderhoud bij nieuwe verkavelingen, industrieterreinen en gemeentelijke groenzones. - Herstel en natuurvriendelijk beheer van wegbermen en beekkanten. - Oude bomen zoals lindes koesteren als waardevolle landschapsrelicten en waar mogelijk nieuwe bomen aanplanten. - Ondersteunen aankoop en beheer van natuurgebieden door Natuurpunt vzw. - Samen met de andere gemeenten van Zuid-WestVlaanderen, het provinciebestuur en de natuurverenigingen werken aan de uitbouw van een regionaal landschap tussen Schelde en Leie.

En nu tijd voor Actie!! Doe mee met 4 x 7.

A ctie 4 x 7: streekeigen planten Streekeigen planten komen van nature voor in onze streken. Je vindt ze nog in bossen, houtkanten of hagen. Ze groeien heel gemakkelijk en snel, omdat ze aangepast zijn aan bodem en klimaat. De meeste verdragen sterke snoei. Je kunt ze gebruiken voor het aanleggen van hagen, windschermen en bosjes. Ook zijn ze geschikt om gebouwen die storen in het landschap af te schermen. Sommige hebben een opvallende bloei (bijv. sleedoorn, meidoorn, hondsroos), andere tooien zich met bessen in het najaar (Gelderse roos, vuilboom) of hebben een prachtige herfstkleur. Ze zijn ideaal voor het aanleggen van een landschapsvriendelijke beplanting. 1. Bomen: Schietwilg (Salix alba): tot 25 meter hoogte. De schietwilg kan geplant worden als solitaire boom maar is vooral geliefd als knotboom. Hij doet het goed op alle min of meer natte gronden langs beken en grachten. Hij wordt vaak aangetroffen langs weilanden waar hij snel schaduw geeft aan dieren. De steenuil woont graag in knotwilgen. Europese vogelkers (Prunus padus): tot 12 meter hoogte. De soort gedijt op vochtige tot natte voedselrijke gronden. Begin mei bloeit hij met witte, geurende bloemtrossen. Een goede honingleverancier. De zwarte besjes worden door de vogels gegeten. Es (Fraxinus excelsior): tot 35 meter hoogte. Deze boom groeit uit tot een prachtig gevormde grote, solitaire boom maar doet het ook zeer goed als knotboom of onder een hakhoutbeheer. Een es gedijt het best op voedselrijke gronden. Kleinbladige linde of Winterlinde (Tilia cordata): tot 22 meter hoogte. De winterlinde kan men laten uitgroeien tot een forse solitaire boom maar hij is ook zeer geschikt als leiboom. Begin juli verschijnen de witgele, geurige bloesems die gebruikt worden om de bekende lindethee van te maken. Honingleverancier en aantrekkelijk voor nachtvlinders. De linde heeft een grote cultuurhistorische waarde. We vinden lindes terug bij hoeves, kapelletjes en oude kruispunten. Zomereik (Quercus robur): tot 35 meter hoogte. Deze boom komt het best tot zijn recht als alleenstaande boom, maar kan ook in een bosje of een haag worden aangeplant. Een eik is een zeer duurzame boom met rechte diepe wortels en is niet te kieskeurig wat betreft bodemeisen. Eikels zijn geliefd bij vogels. Zoete kers of boskers (Prunus avium): tot 15 meter hoogte In het voorjaar tooit hij zich met prachtige witte, geurende bloesems. Later op het jaar zijn de kersen een lekkernij voor merels en zanglijsters Hij gedijt het best op voedselrijke grond. Zwarte els (Alnus glutinosa): tot 20 meter hoogte. Hij gedijt het best op nattere plaatsen en langs beken of grachten. Hij is te herkennen aan de roodgele katjes die naar beneden hangen. Ook herkenbaar aan zijn mooie wintersilhouet met de elzenpropjes (oude vruchten) die zaadetende vogels lokken. Van sommige boomsoorten kan je ook knotbomen maken. Knotbomen kennen een onderhoud waarbij de kruin volgens een vaste cyclus van een aantal jaren wordt afgezet. Dit levert brandhout op. De top van de boom die overblijft gaat stelselmatig verdikken tot een “knot”. De knotbomen zijn typische landschapselementen die dus ontstaan door het werk van de mens. Geschikte soorten zijn wilgen, haagbeuk, eik, es.

2. Struiken en haagplanten: Alle aangeboden struiken zijn bruikbaar in een haag en verdragen goede snoei. Ze worden best in groepjes van 3 aangeplant. Voor een dicht gesloten haag gebruik je 3 à 4 planten per meter. Kies voor soorten die bloeien, doornen en eetbare vruchten dragen, dan krijg je gegarandeerd vogels op logement. Wil je vooral een winterdichte haag, kies dan hulst of beuk. In afgelegen delen van de tuin kan je de haag laten uitgroeien tot een houtkant. Gelderse roos (Viburnum opulus): tot 4 meter hoogte. Deze mooi herfstverkleurende struik groeit op vochtige tot natte, voedselrijke grond. De roomwitte bloemen bloeien in vlakke tuilen. Schuilplaats voor vogels. De rode bessen die soms na de bladval nog aan de struik hangen lokken vooral lijsters. Sporkehout of Vuilboom (Rhamnus frangula): tot 5 meter hoogte.

Deze struik groeit op de meeste gronden. Hij bloeit met kleine gelig witte bloempjes die we de hele zomer terug vinden. In de zomer rijpen de kogelronde bessen. Ze zijn eerst groen, daarna rood en in de herfst glanzend blauwzwart. Deze bijna zwarte bessen zijn een lekkernij voor vogels. Goede bijenplant. Trekt ook veel vlinders aan. Hazelaar (Corylus avellana): tot 6 meter hoogte. Dit is een brede dichte struik (vertakt tegen de grond) die parasolvormig groeit. De hazelaar is te herkennen aan zijn mannelijke bloemen die tot 6cm lange katjes vormen. De piepkleine vrouwelijke knopvormige bloempjes kleuren fel rood als ze bloeien. De bruine vruchten – hazelnoten - zijn stevig, zoet en goed houdbaar. De hazelnoten zijn niet alleen gegeerd door de mensen maar ook door vogels (spechten, gaai) en kleine zoogdieren (eekhoorn). Meidoorn (Crataegus monogyna): tot 8 meter hoogte. Dit is een doornige struik die vaak als haag aangeplant wordt. Hij groeit op de meeste gronden. In het voorjaar bloeit deze struik met geurige witte bloemen. In het najaar brengen de rode bessen kleur in de tuin. De bessen vormen wintervoedsel voor vogels en kunnen eveneens in confituur verwerkt worden. Belangrijke broed- en schuilplaats voor vogels. Vroeger werd de meidoorn veel aangeplant als haag op de perceelsgrenzen. Sleedoorn (Prunus spinosa): tot 4 meter hoogte. Net als de meidoorn kan deze doornstruik worden aangeplant in hagen of houtkanten. Groeit op droge tot matig vochtige grond. Hij vormt vele horizontale worteluitlopers. De sleedoorn is een vroege bloeier met talrijke kleine witte bloempjes. Nectar- en stuifmeelbron voor bijen. Door de doornen is het een goede nestplaats voor vogels. De sleedoorn of “wilde pruim” is de voorloper van onze pruimen. De blauwe bessen kunnen na de eerste vorst worden opgelegd in jenever. Hondsroos (Rosa canina): tot 3 meter hoogte. Struik met haakvormige stekels voor doornstruwelen, en bloeiende heggen. In juni is hij overdekt met lichtroze tot witte bloemen. De bloemen produceren rijkelijk nectar en stuifmeel en worden veel bezocht door honingbijen. Later komen er rozenbottels aan de stuik. Voedselbron voor vogels. Haagbeuk (Carpinus betulus): tot 22 meter hoogte indien men niet snoeit. Haagbeuk is de haagsoort bij uitstek, maar kan ook in een bosje of als knotboom gebruikt worden. Hij is gemakkelijk te snoeien, wordt zeer dicht en behoudt ’s winters een deel van zijn dode bladeren. Groeit op droge tot natte lemige grond. Hij wortelt diep en is vaak meerstammig. Nootjes zijn voedsel voor vogels.

Mispel De mispelboom is een gemakkelijke, weinig eisende boom die als solitair of in een haag kan geplant worden. De mispel heeft grote witte bloemen in mei en in de herfst kleine, appelvormige roestbruine vruchtjes die pas eind oktober, begin november geplukt worden (na de eerste nachtvorst). Je laat ze best wat narijpen, tot ze zacht worden, dan smaken ze een beetje als appelmoes. Geen problemen met ziekten. Vogels eten de mispels graag. Peer: Beurré Lebrun Weerstandbiedende, oude variëteit met redelijk sterke groei. De grote vruchten zijn groen bij de pluk (rond 10 september) en worden dan snel geel zodat ze maar eetbaar zijn van half september tot half oktober. Het vruchtvlees is zeer sappig, zoet met een licht rinse tint. Het is een echte dessertvrucht. De opbrengst is goed maar nogal onregelmatig (beurtjaren). Peer: Calebasse Bosc Dit oude perenras is een middelmatig tot sterke groeier met goede, regelmatige opbrengst. Hij heeft liefst een warme en losse grond. De langgerekte, bruine vruchten hebben een fijn, zeer sappig, zoet en aangenaam verfrissend vruchtvlees. Het is een goede dessertpeer maar ook zeer bruikbaar als keukenpeer en voor de opleg . De peren kunnen geplukt worden eind september voor consumptie in de maand oktober en begin november. De soort is redelijk sterk bestand tegen ziekten, alleen wat gevoelig voor schurft. Pruim: Reine-Claude d’Oullins Sterk groeiende boom met sappige, grote, ronde geelgroene vruchten met een zeer zoete smaak. De vruchten rijpen de eerste helft van augustus. Het is een dessertpruim die goed in confituur verwerkt kan worden (steen zit los). Na planting treedt de vruchtbaarheid tamelijk laat in (4e - 5e jaar na planting), maar de vruchtzetting is goed en regelmatig. De boom kent weinig problemen met ziekten en plagen. Notelaar (Walnoot of Okkernoot): Juglians regia Deze traag groeiende boom wortelt diep. Mooie karaktervolle schaduwschepper. Gevoelig voor nachtvorst. Bruine noten in de herfst.

3. Fruitbomen:

Alle fruitbomen hebben het liefst een zonnige standplaats. De bomen zijn ofwel hoogstam (stam 2 m) of halfstam (stam 1,40m). Alle aangeboden rassen zijn zelfbestuivend. Een paar algemene tips: 1. Alle gronden zijn goed voor fruitbomen, als ze maar niet nat zijn. 2. Half- en hoogstambomen moeten de eerste 2 - 3 jaar een steunpaal krijgen. 3. Hoogstammen kunnen in een weide met dieren geplant worden, mensen kunnen er ook onderdoor lopen. 4. Bij de aanplanting moeten de bomen een eerste snoeibeurt krijgen. 5. Voorzie een voldoende grote plantafstand: voor hoogstammen zeker 7 meter, voor halfstammen 5 meter.

Appel: Keuleman Ziekteresistente, sterke appelboom die goed gedijt op zware grond. De middelgrote groengele vruchten hebben een rode blos aan de zonkant. Het is een goede eetappel die eind oktober geplukt kan worden en eetbaar is van december tot mei. Op het einde van het seizoen kunnen de vruchten goed verwerkt worden in moes. De soort is vroeg, goed en regelmatig vruchtbaar, weinig ziektegevoelig, vooral zeer bestand tegen kanker. Appel: Jacques Lebel Oude en in heel West-Europa voorkomende, sterk groeiende boomgaardvariëteit die reeds draagt vanaf het tweede jaar. De vrucht is groen bij de pluk begin september en wordt geel bij rijping. Deze herfstappel is eetbaar van september tot december en heeft zacht, sappig en lichtzuur vruchtvlees. De appels zijn zeer geschikt voor appelmoes. Deze boom is ongevoelig voor witziekte en groeit op alle gronden.

Subsidies voor hoogstamboomgaarden van oude rassen Iedereen die een hoogstamboomgaard heeft of wil aanleggen, kan genieten van een subsidie van de Vlaamse Gemeenschap, administratie land- en tuinbouw (ALT). Daarvoor moet je contact opnemen met de Nationale Boomgaarden Stichting, die de praktische afhandeling van de dossiers doet. De Vlaamse overheid gaat de verplichting aan om gedurende 5 jaar een jaarlijkse premie van 4 euro per nieuw aangeplante fruitboom en 2 euro per bestaande boom te betalen. Dat alles wordt vastgelegd in een contract. Belangrijkste voorwaarde is dat het gaat om minstens 10 bomen én om de oude rassen die staan op de subsidielijst (in ons aanbod komen de twee appelsoorten, de peer Callebasque Bosc en de pruimenboom in aanmerking). Meer info: Nationale Boomgaardenstichting, Leopold III-straat 8, 3724 Vliermaal, Tel 012/39.11.88, Fax 012/74.74.38, e-mail: [email protected] website: www.boomgaardenstichting.be

4. Een speciaaltje: het VOGELBOSJE Een vogelbosje moet voedsel, bescherming en nestgelegenheid bieden. Daarvoor zijn doornige struiken geschikt (zoals meidoorn en hulst). Daarnaast kiezen we voor besdragende soorten die voedsel leveren aan de vogels. Geschikte soorten zijn onder andere vlier, rode kornoelje, hazelaar, lijsterbes, Europese vogelkers, hulst en meidoorn. Het aangeboden pakket “vogelbosje” is een ideale combinatie van deze 7 verschillende struiken en bomen. Voorzie hier wel voldoende ruimte zodat de verschillende soorten kunnen uitgroeien.

Vier boeiende WORKSHOPS rond de natuurrijke tuin De vier workshops bieden elk een frisse, hedendaagse kijk op natuur in onze tuinen.

“Een levende tuin” door Joos Van Tieghem. Vrijdag 21 oktober 2005 - 20u - cafétaria Jericho, St. Arnolduspark in Tiegem. Joos van Tieghem is landschapsarchitect en boomkweker in Beveren-Leie. Hij vertelt een boeiend verhaal over de filosofie van een natuurvriendelijke tuininrichting.

Minaraad. Ze leidt je rond in haar eigen tuin en geeft tips om een tuin vol leven te krijgen.

“Beleef mijn tuin” door Trees De Prest. Zondag 6 november 2005 - 14u30, Kortrijk - 056/20.15.10 - adres te verkrijgen bij inschrijving Trees is actief binnen Natuurpunt afdeling Kortrijk, siertuinwerkgroep Velt en de Kortrijkse

“Ecologische siertuin: minder werken, meer genieten” door Magda De Waegemaeker. Vrijdag 25 november 2005 - 20u - OC De Wervel Processiestraat 6 - Bellegem Magda is lesgever bij Velt en al jaren actief binnen de werkgroep ecologische siertuinen van Velt Wevelgem. Ze maakt je met beelden wegwijs in de 7 principes van de arbeidsarme ecologische siertuin.

PLANTACTIE HERFST 2005 DATUM VAN AFHALING: zaterdag 10 december 2005 tussen 9 en 12 uur en 14 en 16 uur afhalen met de bestelbon. VOORWAARDE: betalen vóór 25 november 2005 op het rekeningnummer 775-5754011-89 van de Zuid-West-Vlaamse Natuur- en Milieukoepel vzw PLAATS: Je kan de bestelde planten afhalen in één van volgende tuincentra naar keuze. Nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Naam De Molen Tuincentrum Bloemenparadijs De Egelantier Wannyn Bloemenshop BVBA Devos Damien Danneels Garden Center Groen & Bloem Orchideeën Lisianne Laurus Joos Van Tieghem

Adres Stationstraat 131 Otegemstraat 319 Zwevegemstraat 83 Oudenaardsesteenweg 365 Steenbruggestraat 5 Stationstraat 61 Doornikserijksweg 109 Menenstraat 470 Spoorweglaan 23 Sint Jansstraat 21

postc. 8552 8550 8553 8581 8570 8587 8510 8560 8500 8791

gemeente Moen Zwevegem Otegem Avelgem - Waarmaarde Anzegem Helkijn (Spiere-Helkijn) Bellegem Wevelgem Kortrijk Beveren-Leie (Waregem)

telefoonnr. 056 64 60 70 056 75 55 25 056 77 63 96 055 38 81 55 0475 31 03 62 056 45 65 18 056 20 08 44 056 42 38 67 056 21 89 24 056 70 10 58

‘Een tuin in het landschap” door Jos Pannecoucke. Vrijdag 4 december 2005 - van 10 tot 12u - De Egelantier Zwevegemstraat 83 - Otegem. Jos Pannecoucke heeft een eigen tuincentrum, De Egelantier, in Otegem. Als tuinarchitect is hij gespecialiseerd in het aanleggen en herstellen van landschapstuinen en leert hij ons de knepen van het vak.

BESTELLEN kan op volgende wijzen: 1. Het bestelformulier terug sturen VÓÓR 25 NOVEMBER 2005 naar: Zuid-West-Vlaamse Natuur- en Milieukoepel - Watermolenstraat 69B - 8500 Kortrijk 2. Telefonisch of per fax bestellen: tel: 056/36.28.04 en fax: 056/36.28.00 3. bestelbon downloaden via de website www.zwvlkoepel.be en mailen naar [email protected]

De workshops duren maximum 2,5 uur. Deelnamekost per persoon en per workshop 2 euro (drankje inbegrepen). Om praktische redenen is inschrijven noodzakelijk. Je kan hiervoor terecht op het secretariaat van de ZuidWest-Vlaamse Natuuren Milieukoepel in de Watermolenstraat 69B te Kortrijk, telefonisch bereikbaar op het nummer 056/36.28.04. Mailen kan ook naar [email protected]

BESTELFORMULIER Naam (Nederlands) Schietwilg Europese Vogelkers Es Kleinbladige linde (Winterlinde) Zomereik Zoete kers Zwarte els

1. LOOFBOMEN PLANTMAAT 8/10* Naam (botanisch) PRIJS AANTAL Salix alba € 10 Prunus padus € 14 Fraxinus excelsior € 12 Tilia cordata € 14 Quercus robur € 15 Prunus avium € 10 Alnus glutinosa € 10 TOTAAL bestelling loofbomen

TOTAAL € € € € € € € €

Naam (Nederlands) Gelderse roos Sporkehout (Vuilboom) Hazelaar Meidoorn Sleedoorn Hondsroos Haagbeuk

2. STRUIKEN 0,8 TOT 1 METER HOOGTE Naam (botanisch) PRIJS AANTAL Vibornum opulus € 0,80 Rhamnus frangula € 0,80 Corylus avellana € 0,80 Crataegus monogyna € 0,80 Prunus spinosa € 0,80 Rosa canina € 0,80 Carpinus betulus € 0,80 TOTAAL bestelling struiken

TOTAAL € € € € € € € €

3. FRUITBOMEN PLANTMAAT 8/10 Hoogstam - Halfstam PRIJS AANTAL Hoogstam € 20,00 Halfstam €14,,00 Hoogstam € 20,00 Halfstam € 14,00 Hoogstam € 20,00 Halfstam € 14,00 Hoogstam € 20,00 Halfstam € 14,00 Hoogstam € 24,00 Halfstam € 16,00 Hoogstam € 19,00 Halfstam € 13,00 Hoogstam € 14,00 TOTAAL bestelling fruitbomen

TOTAAL € € € € € € € € € € € € € €

Naam Keuleman

APPEL

Jacques Lebel PEER

Beurré Lebrun Calebasse Bosc

MISPEL PRUIM

Reine Claude d’ Oullins

NOTEN

Notelaar

Elk pakket bevat 10 planten (7 soorten)

4. VOGELBOSJE PRIJS

Pakket vogelbosje: (hulst (2), rode kornoelje(2), meidoorn(2), hazelaar, lijsterbes, vlier, Europese vogelkers)

AANTAL PAKKETTEN

Bij de provinciale informatiedienst, kan je terecht voor een aantal publicaties met praktische info voor de aanleg van je ecologische siertuin: Cd-rom "streek-eigen hagen en knotbomen" (4 EUR ) - brochure eco- tuinen (1,6 EUR) - plantgoedgids (GRATIS). www.west-vlaanderen.be/informatiecentrum

TOTAAL BEDRAG

€ 10 TOTAAL bestelling vogelbosjes €

TOTAAL van de bestelling 1+2+3+4 * Maat 8/10 betekent dat de hoogstammige boom, op ongeveer 1 meter hoogte, een omtrek heeft van 8 à 10 cm. Voor de leesbaarheid, gelieve in DRUKLETTERS in te vullen.

OPGELET: gelieve hetzelfde adres te gebruiken op de overschrijving NAAM en VOORNAAM : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . STRAAT en NUMMER : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . POSTNUMMER en GEMEENTE :

..............................................................................

TELEFOON- en/of FAXNUMMER : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E-MAIL : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AFHAALPUNT TUINCENTRUM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Alleen wie op voorhand betaalt kan een plantpakket komen afhalen!

DATUM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



HANDTEKENING:

Naar buiten… Voorbeelden van “natuurstapstenen”

De Vaarttaluds in Zwevegem Bij de graafwerken voor de verbreding van het kanaal begin jaren zeventig kwamen diepere lagen vrij met Ieperse klei (‘blauwe spie ’) en kalkhoudende leem. Daardoor komt er kalkrijk grondwater aan de oppervlakte. Deze kwelzones zijn ideaal voor de ontwikkeling van typische dieren en planten. De taluds van het kanaal Bossuit-Kortrijk zijn dan ook bijzonder waardevol voor de natuur. Naast inlandse orchideeën groeien hier zeldzame mossen en zwammen. In mei en juni bloeien er duizenden margrieten. Ook de kamsalamander en de meervleermuis zijn er thuis. De koninginnepage is er dikwijls te zien.

Volg het Klijtepad (8 km) Start aan Sint-Pietersbrugje. Sluis van Moen over (Kraaibosstraat) en rechts een “stapsteentje” (verharde wegel) inslaan (1). Asfaltweg dwarsen, de wegel volgen tot aan boerderij. Tussen woonhuis nr. 19 en de schuur (respecteer de eigendom) links tot de asfaltweg De Klijte. Even links en achter woonhuis nr. 10 rechts opnieuw een stapsteentje tot aan De Voerman (oud station Moen-Heestert) (2). Aan de verkeersweg scherp links houden, de Oude Spoorweg in. Onder de Zwarte Brug door. Op het einde de asfaltweg (3) rechts en dan links volgen tot aan taverne De Souterrain (4). Sluislaan oversteken en het talud afdalen langs het knuppelpad. Het jaagpad naar rechts volgen tot aan de Smalspoorbrug. Het pad loopt steil omhoog. Boven links de brug over (5), rechtdoor de Kwatanestraat volgen tot aan ingang Oude Spoorweg (6). Links het natuurgebied ingaan, rechtdoor Langestraat (7) volgen tot aan Orveytbos (8). Rechts naar boven klimmen en de rand van het gebied. Bij een pad komend van rechts de roodwitte tekens van het GR-pad naar links volgen. Aan de elektrische afsluiting naar rechts. Voorbij de ponystal (9) links het knuppelpad nemen. Aan de volgende bocht rechts houden en afdalen naar vertrekpunt. Sint-Pietersbrugje en Souterrain Het kanaal Bossuit-Kortrijk werd gegraven tussen 1857 en 1860. Er waren 11 sluizen. Onder de heuvelrug tussen Leie en Schelde koos men voor een scheepvaarttunnel, de ‘Souterrain’, in baksteen gemetseld en 611 meter lang. Bij de verbreding van het kanaal in 1971 werd het kunstwerk afgebroken. Het geklasseerde Sint-Pietersbrugje is nog een getuige van vroeger.

West-Vlaamse Scheldemeersen in Avelgem In jouw omgeving ligt een prachtig natuurgebied in volle ontwikkeling: de Scheldevallei is een groene oase van rust in Zuid-West-Vlaanderen. Niet alleen voor alle natuurliefhebbers, maar voor elke zachte recreant. Wie is er immers niet op zoek naar een moment van rust en ontspanning in een groene natuurlijke omgeving? Al 10 jaar werkt Natuurpunt Avelgem aan het behoud en het herstel van waardevolle natuur in de Scheldevallei. Door de aankoop van natuurgebieden geven we planten en dieren volop nieuwe kansen. Tussen de oude spoorwegbedding en de Mirabrug in Rugge zijn inmiddels ruim 27 ha natuur aangekocht. De resultaten mogen er zijn. In onze bloemrijke hooilanden vind je steeds meer dotterbloemen, echte koekoeksbloemen en pinksterbloemen. Die laatste trekken dan weer het oranjetipje aan, een prachtig vlindertje. Ook het aantal kikkers, padden en salamanders is de laatste jaren duidelijk toegenomen. De Coupure Deweer in de Meersstraat is een unieke afgesneden oude Scheldearm waar de ijsvogel zich thuis voelt. Het ecologisch evenwicht zorgt voor glashelder water met veel onderwaterleven en heel wat libellen. Het domein en de aanpalende boomgaard zijn overdag vrij toegankelijk voor elke natuurliefhebber. Voor meer informatie contact opnemen met Philippe Debaene, tel: 056/77.88.88.

Dankzij een overeenkomst met de eigenaar, NV Waterwegen en Zeekanaal, kan Natuurpunt er de natuurwaarden veilig stellen. De Vaarttaluds zijn nu een beschermd natuurgebied. Bovendien kregen ze, samen met de Oude Spoorweg en het Orveytbos, een erkenning als Europees Habitatgebied. Alleen gebieden met een zeldzame flora krijgen deze erkenning. Om deze verscheidenheid aan dieren en planten te behouden is een goed beheer nodig. Dat gebeurt door vrijwilligers van Natuurpunt Zwevegem. Ze werken volgens een beheersplan, dat door de overheid goedgekeurd is. Een deel van de taluds mag bos worden, maar op andere plaatsen willen we het soortenrijke grasland behouden. Daarom wordt het opschietend bos regelmatig gekapt en wordt de zuid-westelijke oever begraasd door Shetlandpony’s. Deze sterke dieren kunnen goed tegen koude en regen. Ze zijn niet kieskeurig en lusten zelfs bramen. Het zonnige noordoostelijke talud krijgt een jaarlijkse maaibeurt waarna het maaisel wordt afgevoerd. Zo krijgen de typische planten van het kalkgrasland alle kansen. Info over dit gebied kan je bekomen bij conservator Danny Deceukelier 056/75.61.39.

Bassegembos Kaster Dit schitterend bos van 6 ha was het eerste natuurgebied in Zuid-West-Vlaanderen dat werd aangekocht door Natuurpunt. Bassegembos is stokoud! Het bos bestaat al 400 jaar. De bomenlaag bestaat voornamelijk uit Haagbeuk, Zomereik en Gewone es. De kruidenlaag is zeer rijk met onder andere Wilde hyacint, Bosanemoon, Grote muur, enz. Een gericht en intensief beheer moet de identiteit van het inheemse eikenbos versterken. Door het kappen en verwijderen van woekerende bramen en vlier krijgt de waardevolle voorjaarsflora meer licht. Op andere plaatsen is nietsdoen de boodschap. Voldoende dood hout zorgt er voor natuurlijke holten voor holenbroeders. In het bos verblijven typische bosvogels zoals buizerd, bosuil en grote bonte specht... Het bos is eerder klein en daarom niet vrij toegankelijk. Er zijn wel regelmatig excursies. Informatie op te vragen bij conservator Erik Cooman van Natuurpunt Krekel - Anzegem, Tel: 056/77.63.71.

Handen uit de mouwen Doe mee aan onze regionale beheerswerkdag in Bassegembos Zaterdag 15 oktober ben je van 9 uur tot 15 uur welkom in het bos om een handje te helpen. We zullen de opdringende bramenopslag verwijderen. De volgende lente zal het resultaat te bewonderen zijn in de pracht van de voorjaarsbloeiers. Gezien de aard van het werk zijn laarzen en werkhandschoenen echt wel nodig. Wij zorgen voor drank en broodjes én een optimale sfeer. De werkdag wordt om 16 uur afgesloten met een kleine receptie voor alle deelnemers. Bassegembos ligt (uiteraard) in de Bassegembosstraat in Tiegem. Info over de werkdag bij Erik Cooman tel 056/77.63.71.

Samen werken voor meer natuur. Dag van de natuur 2005 Activiteiten met de Gezinsbond Anzegem Wat Aanplanten bomen in berm Wanneer Zondag 20 november van 9u-12u Waar Langs de Landergemstraat in Anzegem Wie Natuurpunt Krekel Anzegem i.s.m. Milieuraad Info Jaak Dhaene, 09/228 45 10 Nuttige tip Spade meebrengen. Avelgem Wat Aanplant geboortebos met inheemse boomsoorten achter de sportvelden van Avelgem als groene lint-verbinding tussen het sportcomplex en de Scheldemeersen. Wanneer Zaterdag 19 november van 8u-13u Waar In de Vredestraat in Avelgem (op het eind, richting Scheldemeersen) Wie Gemeente Avelgem i.s.m. Natuurpunt, Gezinsbond en Milieuraad Info Koen Van Steenbrugge, 056/653030 [email protected]. Nuttige tip Laarzen en spade meebrengen. Drank is aanwezig. Deerlijk Wat Aanplanten geboortedreef Wanneer Zaterdag 19 november van 10u30-12u30 Waar In de Lijsterlaan in Deerlijk Wie Gemeente Deerlijk i.s.m. Gezinsbond Deerlijk Info Sandra Cauwels, 056/69 74 32, [email protected] Nuttige tip Laarzen en spade meebrengen. Drank is voorzien. Menen Wat Aanplanten geboortebos Wanneer Zondag 20 november van 11u-13u Waar In het Preshoekbos in Lauwe Wie Gezinsbond Menen i.s.m. Stad Menen en Natuurpunt Wevelgem-Menen Info Carina Robert, 056/51 02 17 Nuttige tip Laarzen meebrengen. Er is warme soep voor iedereen. Voor de broers en zusjes is er randanimatie. Spiere-Helkijn Wat Aanplanten nieuwe bomen Wanneer Zondag 20 november om 9u Waar In Spiere, begin oude spoorwegbedding via parking van de Bingo Wie Gemeente Spiere-Helkijn, Milieuraad Spiere-Helkijn, Natuurpunt Zwevegem, Waterwegen en Zeekanaal nv

Info Katrien Vanhaeren, 0486/63 48 27 Nuttige tip Spade en laarzen meebrengen. Drank is aanwezig. Waregem Wat Knotten van een aantal zeer oude knotwilgen Wanneer Zaterdag 19 november van 9u - 16u30 en zondag 20 november van 9u-12u Waar In het natuurgebied Gaverbeekse Meersen (afspraak achter aan parking Kliniek Waregem, Vijfseweg) Wie Natuurpunt Waregem-Zulte i.s.m. gemeente Waregem, gemeente Zulte, basis- en secundaire scholen Waregem en Zulte Info Peter Depodt, 056/61 04 55, [email protected] Nuttige tip Laarzen, takkenschaar & aangepaste werkkledij meebrengen. Drank is voorzien. Zelf picknick meebrengen. Wevelgem 1 Wat Natuurlijk herstel van de Bankbeekvallei d.m.v. knotten, aanplant nieuwe wilgen & herstel bestaande hagen. De kinderen kunnen meehelpen om de bestaande houtmijt her op te bouwen en nieuwe nestkastjes te maken. Wanneer Zaterdag 19 november van 9u-16u Waar In weide naast de Bankbeek in Wevelgem (t.h.v. Daalstraat nr 61) Wie Gemeente Wevelgem i.s.m. Natuurpunt WevelgemMenen Info Christine Descheemaeker, 056/43 34 60, [email protected] Nuttige tip Werkhandschoenen en spade meebrengen. Drank is voorzien. Wevelgem 2 Wat Aanplanten geboortebomen Wanneer Zondag 20 november van 9u-12u Waar: In het provinciedomein Bergelen Wie Gemeente Wevelgem i.s.m. Natuurpunt WevelgemMenen, Milieuraad, Gezinsbond Gullegem, Moorsele en Wevelgem Info Christine Descheemaeker, 056/43 34 60, [email protected] Nuttige tip Laarzen en spade meebrengen. Drank is aanwezig. Zwevegem Wat Maaisel afvoeren, bomenopslag verwijderen, aanplanten stuk restgrond Wanneer Zaterdag 19 november van 8u30-16u

De Zuid-West-Vlaamse Natuur- en Milieukoepel vzw Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie afdeling Kortrijk Ivo Braem, Toekomststraat 56, 8500 Kortrijk, Tel: 056/21 84 07 Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie afdeling Leievallei Klaas Hubrechts, Beekstraat 23, 9800 Deinze, Tel: 09/386 56 06 Natuurpunt Grensleie Stefaan Parreyn, Kruisekestraat 346, 8940 Wervik, Tel: 0474/33 58 64 Natuurpunt Gaverstreke Geert Vanloot, Wijdhagestraat 99, 8530 Harelbeke, Tel: 056/70 23 64 Natuurpunt Kortrijk Walter Tijtgat, Walle 210, 8500 Kortrijk, Tel: 056/22 24 59 Natuurpunt Krekel Anzegem Jaak Dhaene, Rozebroek 2 b, 9040 Sint-Amandsberg, Tel: 09/228 45 10 Natuurpunt Waregem-Zulte Peter Depodt, Aststraat 35, 8790 Waregem, Tel: 056/61 04 55 Natuurpunt West-Vlaamse Scheldemeersen Philippe Debaene, Deerlijkstraat 2, 8570 Vichte, Tel: 056/77 88 88 Rek: [777-5965188-55 ]

Natuurwerkgroep De Buizerd Hendrik Debeuf, Bruggestraat 195, 8770 Ingelmunster, Tel: 051/31 21 62 Natuurwerkgroep De Vlasbek Eric Vandorpe, Standaardmolen 20, 8520 Kuurne, Tel: 056/71 95 44 VELT Harelbeke-Kuurne Robert Schouttetens, Wijdhagestraat 128, 8530 Harelbeke, Tel: 056/71 86 12 VELT Wevelgem-Menen Katrien Opsommer, Groenestraat 153, 8930 Menen, Tel: 056/53 03 21 VELT Zwevegem-Kortrijk Suzanne Lefevere, Duitslandlaan 16, 8550 Zwevegem, Tel: 056/75 62 89 Paddenstoelenwerkgroep zwvl José Vandeplancke, Beeklaan 1, 8520 Kuurne, Tel: 056/35 43 64 Plantenwerkgroep zwvl Dirk Dubois, Izegemstraat 183, 8501 Heule, Tel: 056/35 57 75 Vogelwerkgroep zwvl Luc Vandeghinste, Wolvendreef 4, 8500 Kortrijk, Tel: 0498/90 92 90 Zoogdierenwerkgroep zwvl Erik Naeyaert, Kerkstraat 31, 8930 Menen, Tel: 056/51 72 48

Natuurpunt Wevelgem-Menen Jozef Bruneel, Jules Deconinckstraat 4, 8560 Wevelgem, Tel: 056/41 52 90

Insectenwerkgroep zwvl Roeland Libeer, Kleine Bissegemstraat 6, 8560 Wevelgem, Tel: 056/42.69.60

Natuurpunt Zwevegem Eddy Loosveldt, Lindelos 2, 8551 Heestert, Tel: 056/64 50 07

Amfibiën- en Reptielenwerkgroep zwvl Dirk Steenhoudt, Maagdenstraat 3, 8510 Kooigem, Tel: 0486/10 61 61

Waar

Op de Vaarttaluds in Zwevegem (afspraak: parking Taverne Souterrain, vlakbij N8, Keiberg) Wie Natuurpunt Zwevegem i.s.m. MOS-scholen SintNiklaasinstituut Zwevegem Info Eddy Loosveldt, 056/64 50 07, [email protected] Nuttige tip Stevig schoeisel of laarzen en picknick meebrengen. Er is drank en pompoensoep voor alle deelnemers.

Word nu lid van Natuurpunt! Word lid van Natuurpunt en ontvang 4 keer per jaar Natuur.blad. Indien je aansluit bij een Natuurpuntafdeling die lid is van de Zuid-West-Vlaamse Natuuren Milieukoepel (zie lijst hiernaast) ontvang je bovendien 4 keer per jaar gratis het regionaal tijdschrift Klimop. Lid worden van Natuurpunt vzw kost 20 euro per jaar te betalen op rekeningnr. 230-0044233-21. Wie een domiciliëring neemt ontvangt als bonus het boek ‘De Roodborst dicht bij en ver weg’ van Jenny De Laet.