Doctoraatsonderzoek naar verbanden tussen woonvoorkeuren, leefmilieus en ruimtelijke planning in Vlaanderen Ann Pisman HA / UGent 28/11/2007
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
1
Hoeveel mensen in Vlaanderen willen in de stad wonen? Heeft het ruimtelijk beleid impact op deze keuze?
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
2
Opbouw toelichting • • • • •
RSV als aanleiding Stilstaan bij de diversiteit van de Vlaming Stilstaan bij de diversiteit van woonmilieus Onderzoekshypothese Voorbeelden van leefstijlonderzoek
• Woonwensen bij de Vlaamse jongeren Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
3
RASTERSTAD VLAANDEREN
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
4
RSV (1997)
60% van alle bijkomende woningen (19972007) IN de stedelijke gebieden Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
5
2007 →47% buitengebied /53% stedelijke gebieden !!!!
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
6
Wat denkt dé Vlaming over wonen?
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
7
Eerste bedenking: DE Vlaming bestaat niet. Vooral de diversiteit is belangrijk. Tweede bedenking: Tijden en ‘zeden’ veranderen. ‘De Vlaming heeft een baksteen in de maag?’ ‘Gezinnen met kinderen willen een woning met tuin, liefst buiten de stad?’ Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
8
Diversiteit van de Vlaming benoemen? Marketing → SEGMENTATIEONDERZOEK • • • •
Geografische segmentatie Demografische segmentatie → WONEN Psychografische segmentatie Gedragsmatige segmentatie
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
9
Prentje huishoudens amsterdam
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
10
Diversiteit van de Vlaming benoemen? Marketing → SEGMENTATIEONDERZOEK • • • •
Geografische segmentatie Demografische segmentatie Psychografische segmentatie Gedragsmatige segmentatie
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
WONEN
11
• sociodemografische of harde variabelen (huishoudensamenstelling, koopkracht, leeftijd)
→ woninggrootte en woningtypologie
• psychografische variabelen → architectuur, woonmilieu, woonsfeer
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
12
Diversiteit van de Vlaming benoemen? Ahv ‘LEEFSTIJLEN’ leefstijl = een persoonlijke manier van leven (Van Daele)
leefstijlen correleren met gedrag, attitude, normen en waarden (Van der Knaap, 2002) Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
13
Diversiteit van de woonomgevingen benoemen? Dé Vlaming denkt over woonmilieus Woonmilieus = Samenhangende gehelen van ruimtelijke, sociale, economische en culturele factoren rondom wonen
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
14
Onderzoek naar waarderingsaspecten voor de woonomgeving • • • •
Fysieke woningkenmerken Fysieke omgevingskenmerken Sociale omgevingskenmerken Functionele omgevingskenmerken
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
15
Onderzoek naar waarderingsaspecten voor de woonomgeving • Fysieke woning
→ 50% prijs
• Fysieke omgeving • Sociale omgeving • Functionele omgeving
→ 50% prijs
• Sociale en functionele belangrijker in de stad. Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
16
Onderscheidende elementen woonmilieus? • Homogeniteit/heterogeniteit van de – Bewoners – Functies – Architectuur
• Ander publiek domein – Ontmoetingsruimte, speelruimte – Veilig, geen overlast
• … Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
17
Onderzoekshypothese LEEFSTIJLTYPOLOGIE
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
WOONOMGEVINGSTYPOLOGIE
18
Bewonerspotentie? analyseren ahv leefstijlen Stedelijke leefstijlen? Landelijke leefstijlen? Landstedelijke leefstijlen?
Leefstijlen onderscheiden op basis van gedrag, demografie, normen & waarden Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
19
Relatie met beleid, media, ontwikkelaars, …
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
20
Eigen onderzoek - Consumers • Survey – Gedragspatronen (verplaatsing, vrije tijd, …) – Waardepatronen (familie/vrienden, diversiteit, …) ÖLeefstijlgroepen
• GIS-oefening ÖWoonomgevingstypes
• Statistische verbanden zoeken tussen leefstijlgroepen en woonomgevingstypes Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
21
Eigen onderzoek - encoders • Onderzoek van beleidsteksten (RO / wonen) • Onderzoek van promotiemateriaal van ontwikkelaars, …
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
22
Praktijkvoorbeelden leefstijlen woonmilieus Nederland – Commerciële bureaus – Nederlandse overheid (nationaal, gemeentelijk) – Academische wereld
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
23
LEEFSTIJLBENADERING • BASIS = survey-onderzoek • tienduizenden respondenten worden bevraagd over bijvoorbeeld hun waardepatroon • bestanden worden jaarlijks aangevuld. • Indeling van de bevolking in een aantal groepen dmv statistische analyses • Grafische voorstelling van deze groepen • Onderkennen van trends van waardepatronen en gedrag Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
24
Motivaction
NFO Trendbox
SmartAgent
NIPO
Traditionele burgerij
Doelgericht avontuurlijk
Dynamisch individualisten
Behoudenden
Geëngageerden
Gemaksgeoriënteerden
Sober Filosoferen Moderne burgerij
Ongebondenen
Spiritueel altruïsten
Genieters Stille Luxe
Nieuwe conservatieven
Luxezoekers Orde en Fatsoen
Samenlevers
Kosmopolieten
Ruimdenkers Het Centrum
Verankerden
Opwaarts mobielen Postmaterialisten
Zakelijken Ongecompliceerde levensgenieters
Postmoderne hedonisten
Terugtreders
Zorgzamen Evenwichtigen
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast" De leefstijlsegmenten van Motivaction, NFO-Trendbox, SmartAgent en NIPO
25
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
The smartAgent Company
26
Dynamische diversiteit Tonen dat je anders bent
Ik ben anders
Harmoniëren met anderen
Sociale verbondenheid
Individuele vrijheid
Afzonderen van anderen
ons Soort mensen
Rituele omgang met anderen
Statische homogeniteit Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
The smartAgent Company
27
“Vrijheid, flexibiliteit, onafhankelijkheid. Hoog opgeleid Actieve manier van leven, culturele ontwikkeling en reizen belangrijk.” Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
The smartAgent Company
28
“ambitie en controle. Presteren, carrière, status. Hoog opgeleid .” Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
The smartAgent Company
29
“betrokkenheid en harmonie. Groepsgeoriënteerd, open instelling, gezin centraal.” Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
The smartAgent Company
30
“geborgenheid en zekerheid, groepsgericht. Minder open, kleinere wereld. Lager opgeleid.” Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
The smartAgent Company
31
Smart Agent • Van leefwerelden naar woonmilieus: – De rode wereld wil levendig stedelijk en hoogwaardig wonen – Blauw zoekt vooral ruim opgezette woonmilieus, maar ook (hoogwaardige) stedelijke locaties, statusrijke gebieden – Geel en groen houden van multifunctionaliteit op buurtniveau (bijvoorbeeld wonen bij een winkelcentrum) – Groen kan experimentele architectuur absoluut niet waarderen. Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
32
The Scene Samen leven
de Buurt
de Broedplaats Dorps Solitair wonen Woonwijk De Privé wijk
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
33
De Buurt • ‘omgeving waar meerdere families wonen’ • ‘het is gezellig. We hebben goede contacten met de buren’ • ‘mijn huis is privédomein. Hier kan ik mij terugtrekken’ • ‘iedere normale mens mag hier wonen’ Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
34
Dorps • ‘net een samenleving in het klein. We komen mekaar geregeld tegen bij de bakker, … ’ • ‘iedereen voelt zich betrokken, verantwoordelijk’ • ‘mensen hebben een band met mekaar, familiaal of via het verenigingsleven’ • ‘je moet je een beetje aanpassen als je hier komt wonen’ Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
35
De Privé wijk • ‘iedereen die hier woont zit in dezelfde situatie, maar toch wonen we hier betrekkelijk anoniem’ • ‘onze buurt is verschillend van de andere buurten’ • ‘veiligheid en netheid vinden we belangrijk’ • ‘het uitzicht van onze woning is belangrijk’ Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
36
Solitair wonen • ‘letterlijk alleen wonen’ • ‘weids uitzicht vanuit de woning is belangrijk’ • ‘vrijheid – anonimiteit - controle’
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
37
De Broedplaats The Scene • • • • •
‘plek waar iets kan’ ‘creatieve energie’ ‘niet enkel wonen’ ‘levendigheid’ ‘heel veel verschillende soorten mensen’ Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
38
Wat is de bewonerspotentie van onze steden? (Wat willen de jongeren?)
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
39
Wat willen jongeren? ‘Jongeren en wonen in Vlaanderen. Woonsituatie, woonwensen en woonbehoeften’ – Studie van UA, iov Kind en Samenleving – Schriftelijke enquête bij meer dan 4000 jongeren (12- en 18-jarigen) – Combinatie met bestaande data uit socioeconomische enquête Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
40
Waar wil je in de toekomst wonen? • Landelijke woonomgeving? – Dit wil ik graag – Dit wil ik liever niet
40% 13%
• Stadscentrum? – Dit wil ik graag – Dit wil ik liever niet
11% 60%
• Centrum dorp? – Dit wil ik graag – Dit wil ik liever niet Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
11% 46% 41
Huidige woonplaats versus toekomst? Stadscentrum
→ + stadscentrum → → ? 19de eeuwse wijken → + stad → → ? Landelijk wonen → + stad → → ? Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
18% 47% 35% 24% 37% 39% 6% 70% 24% 42
Verklaringen? Woonwensen jongeren – – – – – – – – – – –
Dicht bij diensten en voorzieningen (37%) Dicht bij winkels (45%) Dicht bij werk (47%) Openbaar vervoer (48%) Parkeergelegenheid (48%) Eengezinswoning (66%) Voldoende grote woning (73%) Tuin (75%) Groene omgeving (75%) Rustig wonen (84%) Propere omgeving (85%) Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
43
Verklaringen? Woonwensen stadsjongeren niet echt anders!! – Dicht bij werk, winkels, diensten en voorzieningen iets belangrijker – Eensgezinswoning iets minder belangrijk (66% → 60%) – Tuin iets minder belangrijk (75% → 69%) – Rustig wonen iets minder belangrijk (84% → 76%) – Groene omgeving iets minder belangrijk (75% → 70%)
Stadscentrum niet geassocieerd met rustig, groen, proper wonen, in een huis met tuin… Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
44
Hoeveel mensen in Vlaanderen willen in de stad wonen? Kunnen we aan de hand van leefstijlen de diversiteit van de Vlamingen én hun woonwensen bespreekbaar maken?
Symposium "Mooi bedacht, goed toegepast"
45