DEEL 2 RICHTINGGEVEND GEDEELTE De gewenste ruimtelijke structuur van de gemeente. Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Dessel

DEEL 2 RICHTINGGEVEND GEDEELTE De gewenste ruimtelijke structuur van de gemeente

Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Dessel

Ruimtelijk Structuurplan Dessel Deel II – Richtinggevend gedeelte

Inhoud

Inhoudstabel Inhoudstabel ..................................................................................................................................................... 94 HOOFDSTUK I: VISIE OP DE GEWENSTE RUIMTELIJKE ONTWIKKELING ........................................... 97 1. Uitgangspunten voor de ruimtelijke ontwikkeling van Dessel ..................................................................... 97 2. Karakter en rol van de gemeente ............................................................................................................... 99 3. Basisstructuren ......................................................................................................................................... 101 HOOFDSTUK II: GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR ........................................................................ 103 1. Bestaande ruimtelijke structuur als vertrekpunt........................................................................................ 103 2. Basisconcepten voor de gewenste ruimtelijke structuur .......................................................................... 104 CONCENTRATIE VAN VOORZIENINGEN ........................................................................................................... 104 DE SAMENHANG TUSSEN DE STRUCTURERENDE LANDSCHAPSELEMENTEN VAN DE OPEN RUIMTE VERSTERKEN. 105 LANDELIJK WONEN IN HET BUITENGEBIED...................................................................................................... 105 OPEN RUIMTE STELT GRENZEN AAN DE BEBOUWING ...................................................................................... 105 GEDIFFERENTIEERDE INVULLING VAN DE NABESTEMMING .............................................................................. 106 3. Gewenste ruimtelijke structuur ................................................................................................................. 108 HOOFDSTUK III: ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN VOOR DEELSTRUCTUREN ................................ 109 I I I . 1 D e r u i m t e l i j k - n a t u u r l i j k e s t r u c t u u r : ..................................................................................... 109 1. Visie en concepten ..................................................................................................................................... 109 BEEKVALLEIEN ALS NATTE NATUURVERBINDINGEN VAN HET NETEGEBIED ....................................................... 109 BOSFORMATIES TEN OOSTEN ALS GROENE RECREATIEVE MANTEL ................................................................. 109 BINNENGEBIED ALS GROENE LONG VAN DE GEMEENTE .................................................................................. 110 HOMOGENE OPEN RUIMTE CORRIDOR TEN NOORDEN..................................................................................... 110 GEDIFFERENTIEERDE BAND TEN ZUIDEN ....................................................................................................... 111 BESTAANDE PLASSEN .................................................................................................................................. 112 NIEUWE ONTGINNINGSGEBIEDEN .................................................................................................................. 113 2. Elementen van de gewenste ruimtelijk- natuurlijke structuur (KAART 27.3)................................................... 115 3. Mogelijke beleidsmaatregelen en acties ..................................................................................................... 116 NABESTEMMING NATUUR BIJ ONTGINNINGSPLASSEN TOT ONTWIKKELING BRENGEN ......................................... 116 GRENSOVERSCHRIJDENDE NATUURONTWIKKELING ....................................................................................... 117 I I I . 2 . D e n e d e r z e t t i n g s s t r u c t u u r : ..................................................................................................... 120 1. Visie en concepten ..................................................................................................................................... 120 AFBAKENING KERNEN .................................................................................................................................. 121 DESSEL- CENTRUM: VERHOGEN VAN RUIMTELIJKE INTERNE SAMENHANG TER ONDERSTEUNING VAN KWALITATIEVE KERNVERSTERKING ..................................................................................................................................... 122

Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

94


2. 3.

Inhoud

W ITGOOR: EEN VOLWAARDIGE NEDERZETTING OF ONDERSTEUNENDE KERN ................................................... 123 VERKAVELINGEN AANSLUITEND BIJ DE KERN .................................................................................................. 126 LINTEN ........................................................................................................................................................ 126 Elementen van de gewenste nederzettingsstructuur (KAART 28.1) .............................................................. 131 Mogelijke beleidsmaatregelen en acties ..................................................................................................... 132 VERHOGEN DICHTHEID ................................................................................................................................ 132 PLEKKEN VOOR VOORZIENINGEN .................................................................................................................. 132 RUIMTE VOOR DETAILHANDEL ...................................................................................................................... 132 PLEKKEN VOOR NIEUWE WOONPROJECTEN ................................................................................................... 133 MEERJARENPLAN PUBLIEKE RUIMTE: VERSTERKEN INTERNE SAMENHANG IN DE GEMEENTE (KAART 28.2) ........ 133 FASERING ................................................................................................................................................... 134

I I I . 3 . D e r u i m t e l i j k - e c o n o m i s c h e s t r u c t u u r : ............................................................................... 138 1. Visie en concepten ..................................................................................................................................... 138 PROFIELVERSTERKING ................................................................................................................................ 138 EERST VERDICHTEN DAN UITBREIDEN ........................................................................................................... 139 uITBREIDING LOKAAL BEDRIJVENTERREIN STENEHEI ...................................................................................... 141 OPLOSSING REGIONALE BEDRIJVEN TE GOORMANSDIJK (KAART 29.1)............................................................ 142 ALGEMENE VISIE ......................................................................................................................................... 143 ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN ZONEVREEMDE BEDRIJVEN (KAART 29.2) .................................................... 144 OMGEVING STAR LAUNDRY – BESTAANDE KMO ZONE (KAART 29.3) .............................................................. 146 ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN LANDBOUWGEBIEDEN ................................................................................ 147 INSTRUMENTEN ........................................................................................................................................... 149 2. Elementen van de gewenste economische structuur (KAART 29.4) ............................................................. 151 3. Mogelijke beleidsmaatregelen en acties ..................................................................................................... 152 REGIONALE ZONEVREEMDE BEDRIJVEN TE GOORMANSDIJK ........................................................................... 152 UITBREIDING STENEHEI ............................................................................................................................... 152 I I I . 4 S p o r t - & r e c r e a t i e s t r u c t u u r : ................................................................................................... 153 1. Visie en concepten ..................................................................................................................................... 153 2. Elementen van de gewenste sporten recreatiestructuur (KAART 30.1) ....................................................... 155 3. Mogelijke beleidsmaatregelen en acties ..................................................................................................... 156 RECREATIEF NETWERK ................................................................................................................................ 156 UITBOUW KANALENKRUISPUNT ALS STOPPLAATS/RUSTPLEK BINNEN HET RECREATIEF NATWERK...................... 156 NEVENBESTEMMING ZANDWINNINGSPUTTEN: RUIMTE VOOR HOOGWAARDIGE RECREATIEVORMEN ................... 156 UITBOUW PLATTELANDSTOERISME ............................................................................................................... 157 UITBOUW RECREATIEVE STEUNPUNTEN ........................................................................................................ 157 GEBIEDSGERICHTE AANPAK ZONEVREEMDE RECREATIE (KAART 30.3) ............................................................ 158 I I I . 5 D e v e r k e e r s - e n v e r v o e r s s t r u c t u u r : .................................................................................... 160


95


1. 2. 3.

Inhoud

Visie en concepten ..................................................................................................................................... 160 OOST-WEST AANSLUITINGEN NAADLOOS INBRENGEN..................................................................................... 162 Elementen van de gewenste verkeers- en vervoersstuctuur (KAART 31.1)................................................... 164 Mogelijke beleidsmaatregelen en acties ..................................................................................................... 165 AANLEGGENEN ONDERHOUDEN VAN VEILIGE FIETSPADEN .............................................................................. 165

TOT SLOT ........................................................................................................................................................ 167


96


Visie

HOOFDSTUK I: VISIE OP DE GEWENSTE RUIMTELIJKE ONTWIKKELING 1.

Uitgangspunten voor de ruimtelijke ontwikkeling van Dessel

1.1. Afstemmen van het ruimtelijk beleid op het fysisch systeem Zowel stedelijke ontwikkelingen als het gebruik van open ruimte zijn oorspronkelijk bepaald door het fysisch systeem en later in verschillende historische lagen verankerd. Vele van deze fysische relaties zijn ondertussen verloren gegaan. In plaats van die structuur nog verder te negeren, kan deze beter aangegrepen worden om nieuwe ontwikkelingen een meerwaarde te geven. Het fysisch systeem en het erfgoedlandschap dat er overheen ligt is het ruimtelijk structurerende element voor de natuurlijke, de agrarische, de landschappelijke en de nederzettingsstructuur. De intrinsieke kenmerken vormen het kader voor de ruimtelijke ontwikkelingen.

1.2. Het vrijwaren van het buitengebied voor de structuurbepalende functies ervan De structuurbepalende functies van het buitengebied zijn: landbouw, natuur en bos maar ook wonen en werken op het niveau van het buitengebied. De open ruimte vormt de basis voor landbouw en natuurontwikkeling en is één van de sterke troeven van Dessel. Maximaal behoud en ruimtelijke kwaliteit van de open ruimte hoort thuis in die benadering. Ruimtelijk kwaliteit wordt bereikt door de structuurbepalende functies te vrijwaren van versnippering, veroorzaakt door bebouwing en infrastructuren, door het bundelen van de ontwikkelingen in de kernen en door het inbedden van landbouw, natuur en bos in goed gestructureerde gehelen. Door medegebruik tussen landbouw (als onontbeerlijke drager van de open ruimte), natuur en recreatie sterk te ontwikkelen kan Dessel uitgroeien tot een toonbeeld voor andere gemeenten. Daarvoor dient open ruimte ook beter geïntegreerd in het grotere (regionale) geheel van buitengebieden.

1.3. Het streven naar ruimtelijke kwaliteit en duurzame ontwikkeling Naast de kwantiteit van deze afgebakende gehelen moeten ook garanties gegeven worden voor de ruimtelijke kwaliteit van deze gebieden. Ruimtelijke kwaliteitsobjectieven voor het buitengebied hebben betrekking op een integraal waterbeheer, behoud van de natuurlijke loop van beken met een hoog waterbergend vermogen, duurzaam karakter voor de landbouw, doortrekken van de eigenheid van het buitengebied in de nederzettingsstructuur en behoud en versterken van het landschap. Een van de grootste uitdagingen voor de 21 ste eeuw zal wellicht het duurzame gebruik en beheer van water op aarde zijn. Water komt onder steeds grotere druk te staan door een voortdurend stijgende vraag naar water van goede kwaliteit voor allerlei doeleinden. Daarnaast hebben enkele factoren geleid tot waterverontreiniging, teloorgang van de ecologische waarde van waterlopen, verdroging, erosie en wateroverlast.


97


Visie

1.4. Het integreren van kwaliteitsvolle zone voor nucleaire energie De zone voor nucleaire energie is een uniek maar complex gegeven. De woonkwaliteit alsook de werkgelegenheid van Dessel wordt erdoor zeer specifiek beïnvloed. In eerste plaats gaat het om een soort psychologische druk, om de draagkracht van de gemeenschap ten opzichte van deze activiteiten en de risico’s die ermee verbonden zijn. Anderzijds neemt deze zone een behoorlijke oppervlakte in beslag waardoor de mogelijkheid om andere activiteiten te ontwikkelen ruimtelijk beperkt wordt. De tijdelijke vereniging van specialisten, adviserende overheden en burgers, STOLA, vormde de werkgroep die studies liet uitvoeren met betrekking tot berging van laagradioactief en kortlevend afval binnen de nucleaire zone en die de bevolking hierover duidelijk informeerde. Het studieproces naderde zijn einde en de gemeenteraad onderschreef de visie op de bereidheid om dit laagradioactief en kortlevend afval bovengronds te bergen. Ondertussen besliste de federale regering dit afval ook in Dessel te bergen. De federale regering engageerde zich ook om de resultaten van de STOLA-studie te helpen realiseren. Als voorwaarde wordt de mogelijkheid bijvoorbeeld meegegeven om andere activiteiten binnen deze zone toe te laten; dit om garanties naar toekomstige ontwikkelingen zo breed mogelijk te maken. De uitbreiding van het bedrijventerrein Stenehei vormt hierbinnen een goed voorbeeld. Binnen het structuurplanningsproces wordt dit wel opgevolgd maar niet ‘wettelijk’ gekaderd, omdat de bevoegdheidsverdeling tussen de gemeente, de provincie en het Vlaams Gewest dat niet voorziet. De nieuwe vzw STORA volgt dit thema verder op.

1.5. Ondersteunen van zandwinningsactiviteiten binnen ruimtelijke kwaliteit en duurzame ontwikkeling De economische ontwikkelingen rond zandwinning zijn historisch bepaald en vormen nu reeds voor een deel socio-culturele relicten binnen de industriële ontwikkeling van de gemeente. De ruimtelijke gevolgen van de zandwinning zijn echter sterk voelbaar in de gemeente en omstreken. De gigantische oppervlakten water die de putten met zich meebrengen vormen een belangrijke, ongebruikte ruimte. Nabestemming van deze putten is dan ook een zaak die niet ééndimensionaal benaderd kan worden. Ook in de toekomst zullen activiteiten rond zandwinning en de nabestemming van de putten de ontwikkelingen in de gemeente bepalen. Uitgaande van duurzame ontwikkelingen en werkgelegenheid wil de gemeente in samenwerking met de hogere overheid werk maken van een ruimtelijk kwalitatief beeld, nu en later. De nabestemming is in feite een aangelegenheid van de hogere overheid. De gemeente wenst hier toch enkele voorstellen te poneren en zo een oproep te doen aan de hogere overheid om samen na te denken over de nabestemming van de plassen. Voor de uitwerking werd er gedacht aan een samenwerkingsverband tussen de gemeente Dessel, de gemeente Mol en de provincie, zodat er een breder draagvlak kan ontstaan. Intussen is de Kaderplan voor de Kempische Meren in voorbereiding (zie planningscontext).


98


2.

Visie

Karakter en rol van de gemeente

Dessel: veelzijdige gemeente, aantrekkelijk langs alle kanten (KAART 25) Dessel is geselecteerd als buitengebiedgemeente. Verschillende omgevingsfactoren zorgen echter voor constante dynamiek in de gemeente. De gemeente Dessel situeert zich nl. op het RAAKVLAK van verschillende grote entiteiten welke kenmerkend zijn op provinciaal niveau en structuurbepalend zijn voor de gemeente:

Enerzijds behoort de gemeente tot het hoogwaardige open ruimtegebied van de Netevallei; een kwetsbaar en verweven gebied rond het Netebekken, met beekvalleien als dragers van de natuurlijke structuur en de open ruimte. Voorts is het oostelijk deel van de gemeente geïntegreerd binnen het grensoverschrijdende complex van uitgestrekte bosgebieden gaande over Postel en Ravels naar Nederland. Dit open ruimtegebied heeft een beperkte draagkracht die grenzen stelt aan een kleinstedelijke ontwikkeling maar biedt ook grote potenties. Eén van de potenties ligt vervat in de toeristisch-recreatieve sector met aandacht voor de belangrijke natuurwaarden. Vooral het Kanaal Dessel-Schoten, de bijbehorende zandwinningsputten en het bosrijke open ruimtegebied komen hiervoor in aanmerking. Mogelijk kunnen een bijkomend aantal aantrekkelijke fietsen wandelroutes uitgestippeld worden die een verscheidenheid aan landschapstypen doorkruisen en waarbinnen Dessel een steunpunt kan vormen. Anderzijds grenst Dessel aan de Kempische as. Ten zuiden van de gemeente functioneren de economische activiteiten langsheen het kanaal binnen dit ruimtelijk systeem, al worden deze eveneens afgewisseld met belangrijke open ruimte en enkele natuurverbindingen (het afwateringskanaal Colateur bv), Deze zone parallel aan het kanaal wordt dus eveneens gekenmerkt door verscheidenheid. Maar door de aanwezigheid van twee bedrijventerreinen (voornamelijk met grote bedrijven binnen de bouwnijverheid) en de ontginningsgebieden in de omgeving van het Kempisch kanaal, vervult Dessel dus ook een niet onbelangrijke functie op economisch vlak. Het bedrijventerrein Stenehei dat ook in dit gebied ligt, komt als kleinstedelijk fragment potentieel in aanmerking voor verdere economische ontwikkeling binnen het kader van het kleinstedelijk gebied Mol. De aanwezigheid van de zone voor ontwikkeling van nucleaire energie vormt nog een apart en belangrijk accent in dit systeem.


99


Visie

Het specifieke karakter van Dessel ligt vervat in de verscheidenheid die zo een raakvlak met zich meebrengt. De ontwikkeling maar ook de beheersing van bijbehorende potenties is voor Dessel van grote betekenis. De uitdaging ligt in het zoeken naar een evenwicht tussen de specifieke ligging en de draagkracht van de gemeente. De aanwezigheid van de open ruimte maakt van Dessel een aangename woongemeente waar men ongestoord van de natuur kan genieten en de open ruimte in al haar facetten kan ervaren. De aanwezigheid van het kleinstedelijk netwerk, de regionale ontginningsgebieden, het gebied voor nucleaire energie en een recreatieve as op de grensgebieden zorgt echter voor belangrijke ontwikkelingskansen en een sterke werkgelegenheid in de gemeente. Er kan als het ware gesproken worden van een tweeledigheid in de gemeente: een rustig open ruimte gebied en een dynamische heterogene ruimte. De dynamische heterogene ruimte ter hoogte van het kanaal bestaat uit verschillende fragmenten: bedrijvenzones, zones voor nucleaire energie, zones met een natuurwaarde, zones met een toeristische potentie, … Deze zone langs het kanaal is geen ‘uniforme paarse strook’, deze dynamische ruimte biedt namelijk ook ruimte voor structuurbepalende functies van het buitengebied (natuur, recreatie). Bijkomende bedrijvigheid is enkel toegelaten in de delen die behoren tot het kleinstedelijk gebied Mol (Stenehei als kleinstedelijk fragment). Het open ruimte gebied en de dynamische heterogene ruimte zijn complementair en onlosmakelijk verbonden met elkaar. De ontwikkelingskansen van de gemeente liggen vervat in het realiseren van een samenhang tussen deze verschillende entiteiten met elk hun eigenheid, potenties en beperkingen. Wanneer natuur en recreatie, wonen, werken en verkeer op een evenwichtige manier worden ontwikkeld, kunnen ze elkaar versterken en worden er nieuwe mogelijkheden voor de gemeente gecreëerd. De selectie van Dessel als buitengebiedgemeente –binnen de directe invloedsfeer van het kleinstedelijk gebied Mol - wordt hierbij enigszins genuanceerd.


100


3.

Visie

Basisstructuren

De gemeente Dessel vertoont enkele specifieke en sterk herkenbare ruimtelijke structuren die de gemeente karakteriseren. Zij vormen het onderliggend patroon waarin alle deelstructuren hun oorsprong vinden. Ondersteunen, versterken en uitbouwen van deze “hoofd”structuren versterkt het ruimtelijke karakter van de gemeente.

3.1.

Oost-west structuur: kenmerkt de gehele gemeente – Ondersteunen

Door de eeuwen heen is de oost-west gerichte structuur bepalend geweest voor de opbouw van de gemeente. Ook vandaag zorgt zij nog steeds voor herkenbaarheid. Enkele belangrijke ontwikkelingsperspectieven kunnen binnen deze structuur gekaderd worden: - Nederzettingsstructuur: kwalitatieve kernversterking - Beekvallei van de Desselse Nete als dragers van de open ruimte ten noorden - Beekvallei van de witte Nete als ondersteuning van de gedifferentieerde band ten zuiden - Het Kempisch kanaal als bovengemeentelijke structuur

3.2.

Noord-zuid structuur: als geleiding en ontsluitingssysteem – Aandacht geven

Om te voorkomen dat de oost-west structuur volledig dichtslibt, dient in belangrijke mate ook aandacht uit te gaan naar de noord-zuid verbindingen. Door onderbouwing, structurering en aandacht voor inpassing en aansluiting kunnen deze structuren functioneren als geleidings- en ontsluitingssysteem. Zij verbinden als het ware de verschillende oost-west structuren met elkaar en zorgen tevens voor de nodige ritmiek. Enkele belangrijke ontwikkelingsperspectieven kunnen binnen deze structuur gekaderd worden: - Geleding N18 door de kern van de gemeente - Colateur als groene ader - Het kanaal Dessel –Turnhout -Schoten als recreatieve as. - N118 als bijkomende ontsluiting


101


3.3.

Visie

Kruispunt van twee kanalen aangrijpen als uniek gegeven (een specifiek karakter aan de oostelijke en zuidelijke grensgebieden)

Kanalen hebben steeds voor impulsen en ontwikkelingen gezorgd en blijven deze belangrijke taak op zich nemen. De aanwezigheid van de kruisende kanalen is een uniek element binnen de gemeente Dessel en is ook op hoger niveau van groot belang. De recreatieve potenties van deze waterwegen dienen versterkt en uitgewerkt te worden. Het Kanaal Bochelt-Herentals komt gedeeltelijk in aanmerking voor verdere economische ontwikkelingen. Daartoe moet bekeken worden hoe de economische potenties van dit kanaal (Kempisch kanaal) kunnen versterkt worden binnen de globale ruimtelijke ontwikkeling rond het kanaal. Het Kanaal Dessel-Schoten en de zandwinningsputten komen vooral in aanmerking voor de uitbouw van de toeristisch-recreatieve sector. De omgeving waarin deze zijn ingepast laat verschillende vormen van recreatie toe. Op die manier kunnen zones afgebakend worden waar harde of zachte recreatie kan plaatsvinden of waar de toegankelijkheid ingeperkt wordt met het oog op natuurontwikkeling. Er kunnen reeds enkele belangrijke ontwikkelingsperspectieven aangehaald worden die inpassing vinden in deze structuur: - Het kanalenkruispunt met de toeristische toren aan sas 4 wordt in het Kaderplan Kempense Meren niet ontwikkeld als recreatieve poort omwille van de beperkte bereikbaarheid en parkeermogelijkheden. Het kanalenknooppunt wordt wel beschouwd als een locatie waar bundeling van laagdynamische of ondersteunende recreatieve infrastructuur (kleinschalige horeca, bundeling van watersportclubs, lokaal startpunt voor recreatieve wandelen fietsroutes,… ) kan plaatsvinden. - Uitbouw van impulspunt (begin- of eindpunt, overstap fiets, boot, auto, …, verblijf, ontvangstcentrum,) - Watergebonden bedrijvigheid langs het Kanaal Bochelt – Herentals (in overleg met buurgemeente Mol); - Hoogwaardig invullen van de nabestemming van zandwinningsplassen: aantrekkelijke zichtassen, unieke omgeving,… - Huidige bebouwingstendensen aan de rand van het kanaal sturen en leiden tot een kwalitatieve ruimte;


102


Gewenste Ruimtelijke Structuur

HOOFDSTUK II: GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR 1.

Bestaande ruimtelijke structuur als vertrekpunt

De bestaande ruimtelijke structuur is historisch gegroeid. Om te komen tot de gewenste ruimtelijke structuur geldt deze bestaande structuur als vertrekpunt. In deze structuur zijn zowel knelpunten als potenties aanwezig. Knelpunten dienen weggewerkt te worden of verzwakt, potenties zijn een aanleiding om de ruimtelijke structuur te verbeteren. Een goede ruimtelijke structuur is immers een noodzakelijke voorwaarde voor kwaliteit. De analyse en synthese van de verschillende ruimtelijke systemen werden geïntegreerd op de kaart van de bestaande ruimtelijke structuur van Dessel: - De N18 vormt de noord-zuid drager voor de gemeente - De beekvalleien versterken de oost-weststructuur in de gemeente - De beekvalleien vormen eveneens de dragers van de open ruimte, die behoort tot het groter geheel van de Netevallei. - De bosgebieden ten oosten van de gemeente sluiten aan op en zijn onderdeel van het grensoverschrijdend complex naar Nederland. - In de nederzettingsstructuur blijft het rurale karakter dominant, maar een aantal elementen verraden de invloed van de verstedelijking: inwijking zorgde voor verkavelingen die dikwijls weinig met de kern samenhangen en de ontwikkeling van straatdorpen die stelselmatig uitgroeiden tot een aaneengesloten geheel. - De economische expansie van industriële vestigingen en van de historisch gegroeide bedrijven binnen de bouwnijverheid, gelegen ten zuiden van de gemeente, stelt bijkomende ruimtevragen. - Infrastructurele ingrepen van regionaal niveau waren de basis voor een aantal ontwikkelingen: - Door de zandontginning ontstonden industriële activiteiten langsheen het kanaal. Nieuwe ontginningen stellen de vraag naar de mogelijke nabestemmingen nog sterker. - Het kanaal Dessel-Schoten heeft zijn industriële betekenis enigszins verloren maar de recreatieve betekenis is des te meer voelbaar. - De aanwezigheid van de zone voor nucleaire energie vormt een uniek en belangrijk accent binnen de Kempische as . De belangrijkste knelpunten zijn de uitdijende bebouwing en de druk die deze uitoefent op de open ruimte; de ongestructureerde kernen en de aansluiting met de verkavelingen, de sterke autogerichtheid en de grote ongebruikte oppervlakte van ontginningsplassen. De voornaamste kwaliteiten van de bestaande ruimtelijke structuur is de aanwezige open ruimte met een zeer verscheiden karakter; de concentratie van voorzieningen in de kernen, de recreatieve potenties die deze gemeente bezit en de duidelijke verkeersstructuur die zorgt voor een goede bereikbaarheid.


103


2.


Basisconcepten voor de gewenste ruimtelijke structuur

Concepten zijn de ruimtelijke vertaling van de visie, ze vormen de bouwstenen voor de gewenste ruimtelijke structuur. Concepten kunnen voor deelaspecten worden uitgewerkt, of voor het geheel. De basisconcepten in dit stadium van de opbouw van het structuurplan bieden een eerste referentiekader.

2.1. Kernversterking: attractiviteit voor het centrum Eenheid in verscheidenheid is het uitgangspunt voor een krachtige kern. Ruimtelijk vraagt dat een duidelijke afbakening, een evenwicht in de uitbouw en een sterkere uitstraling van de kern zelf. Verhoging van de attractiviteit, het beeld en de structuur is van primordiaal belang om het welslagen van dit concept te verzekeren. Volgende uitgangspunten ondersteunen dit concept: - verhogen woningdichtheid in de kern en uitbouwen / attractiever maken van voorzieningen. - samenhang versterken - aandacht voor alle weggebruikers in verkeersstructuur CONCENTRATIE VAN VOORZIENINGEN Concentratie van voorzieningen en kleinhandel versterkt de betekenis van de kern. Fiets en voetgangersverbindingen vanuit de omliggende woonbuurten maken de kern des te aantrekkelijker en vlot bereikbaar voor iedereen. De aanwezigheid van lokale sportvoorzieningen in het gemeentelijk sportcentrum De Spinhallen en het sportcentrum Brasel vormt een aantrekkelijke meerwaarde. De uitbouw en versterking van een multifunctioneel sporten recreatiecentrum vlak bij de kern, aan de rand van het bebouwde gebied, te Braselbergen sluit hier bij aan. Hier is ruimte voor jeugdkampen, avontuurlijke sporten en natuurvriendelijke activiteiten maar ook voor meer intensieve sporten en een grote sporthal. Ook de aankoop door het gemeentebestuur van Zaal De Eendracht in het centrum van Dessel kadert in de verdere ontwikkeling van de dorpskern. Deze zaal kan na renovatie een voorname rol spelen als ontmoetingsplaats voor allerhande activiteiten. Door het herbestemmen van 10 ha bedrijventerrein aan de rand van de kern ontstaat de kans om open ruimtegebied te behouden.


104



2.2. De open ruimte: identiteit voor het buitengebied Zowel voor de ontwikkeling van landbouw, natuur en recreatie als voor het “wonen in het buitengebied” is het essentieel dat de open ruimte maximaal wordt gevrijwaard en dat het groene karakter van Dessel behouden blijft en waar nodig versterkt wordt. De open ruimte is één van de sterke troeven van Dessel. Uiteenlopende landschappen kenmerken de gemeente. De versterking van de identiteit van open deelruimtes is dan ook primordiaal. De natuurlijke structuur vormt de onderlegger, bij invulling van het beeld kan deze steeds als referentie dienen voor de ontwikkeling van een groene gemeente.

DE SAMENHANG TUSSEN DE STRUCTURERENDE LANDSCHAPSELEMENTEN VAN DE OPEN RUIMTE VERSTERKEN De veelzijdigheid van de open ruimte versterken als beeldbepalend voor de gemeente. Essentieel is het behoud en het versterken van de structurerende landschapselementen, nl. de gesloten massa’s door boscomplexen (Gemeentebossen), valleigebieden (de Witte en Desselse Nete) en gave open ruimte gebieden waar de landbouwactiviteiten beeldbepalend zijn.

LANDELIJK WONEN IN HET BUITENGEBIED Landelijk wonen betekent het creëren van een grotere samenhang tussen de landschappelijke karakteristieken en de bebouwde componenten. De kenmerken van het landschap van de Oosterkempen dient als gegeven bij de inpassing van het wonen in de gemeente. Wonen in de open ruimte wordt dan als een meerwaarde ervaren.

OPEN RUIMTE STELT GRENZEN AAN DE BEBOUWING Dessel is een gemeente in buitengebied. De aanwezigheid van herkenbare open ruimte structuren moet aangewend worden om het woongebied duidelijk af te bakenen. Bosstructuren, heiderelicten en beekvalleien bv. stellen grenzen aan de bebouwing. Nederzettingen in Dessel zouden dan ook geconcentreerd moeten worden binnen het woongebied zonder verdere uitbreiding van linten naar de open ruimte toe. - Wonen in groen wordt op deze manier onderbouwd -


105



2.3. Zandwinningsputten en hun nabestemming: nieuw label voor de gemeente De zandwinningsputten situeren zich ten zuiden van de gemeente, in een min of meer open-ruimte-band aan het kanaal. Zowel voor de bestaande als voor de nieuwe ontginningsgebieden worden verschillende ontwikkelingsperspectieven onderzocht, ten einde voor deze ruimten een tweede “gebruikswaarde” te kunnen garanderen. Aandachtspunten zijn: - Nabestemming en integratie van bestaande zandwinningputten en nieuwe ontginningsgebieden bij de totale ruimtelijke ontwikkelingen van het gebied. - Naast het economisch vlak ook oplossingen zoeken op ecologisch en recreatief vlak. GEDIFFERENTIEERDE INVULLING VAN DE NABESTEMMING Op het gewestplan kennen bijna al de zandwinningsplassen een nabestemming natuur. Enkel de oostelijke plas, op het grondgebied van Mol, krijgt een recreatieve nabestemming. De ontwikkeling De Pinken, evenals een deel van Broekberg, heeft nabestemming landbouw. In het kaderplan Kempense Meren wordt Donk geselecteerd als een ‘ondersteunende’ toeristische poort als toegang tot de regio. Deze poort maakt de verbinding tussen het deelgebied Kempense Meren (in het oosten gelegen), de nucleaire zone (in het westen en zuiden gelegen) en het open ruimtegebied van de valleien van de Kleine Nete. De basis hiervoor zou het communicatiecentrum (bezoekerscentrum en themapark rond energie) kunnen zijn dat NIRAS plant in het kader van het bergingsproject voor laagradioactief afval cat. A. Het kaderplan voorziet dit communicatiecentrum als trekker tussen het Donkmeer en het kanaal. De noordelijke zone langsheen de herlegde meanderende Witte Nete, o.a. de zandontginningsplas DONK, heeft een bijzonder goede potentie voor natuurontwikkeling. Bovendien is de ecologische oostwest relatie hier uiterst belangrijk. De plas krijgt in het kaderplan dan ook grotendeels de (na-) bestemming natuur. In de zuidwestelijke zone wordt een recreatieve zone voorzien voor de uitbouw van het communicatiecentrum. In, op en langs de plas worden mogelijkheden aangeboden om innovatieve systemen voor hernieuwbare energiewinning te installeren, zoals drijvende zonnepanelen en windmolens.

Variëteit en attractiviteit als nieuw label van de gemeente

In de oost-westgerichte ecologische corridor rondom de omgelegde Voorste Nete langsheen het kanaal, o.a. de zandontginningsplas PINKEN, wordt een functieverweving van natuur en recreatie vooropgesteld. De mogelijkheid bestaat om een clubhuis voor waterski en windsurf te realiseren. Het overgrote deel van de (toekomstige) plas Pinken krijgt daartoe nabestemming recreatie. Over de randen van de plas (buiten de gewestplanzonering ontginningsgebied) wordt in het kaderplan geen uitspraak gedaan. De mogelijkheid om voor elk van de plassen een nieuwe nevenfunctie uit te werken kan een interessante piste bieden. Natuur blijft de grondlegger maar biedt mogelijk ook ruimte aan andere toekomstige ontwikkelingen op het vlak van wonen en recreatie.


106



Variëteit en attractiviteit komen de gemeente ten goede. De nieuwe invullingen van de plassen kunnen het nieuwe label voor de gemeente worden, en op een aanvullende manier de economie van de gemeente ondersteunen. Een verder onderzoek naar de mogelijkheden van deze plassen dringt zich op. De verschillende bevoegdheden en instanties dienen hier elk hun bijdrage en verantwoordelijkheid op te nemen. De gemeente Dessel wenst alvast een eerste aanzet te geven door de uitwerking van een algemene gebiedsgerichte visie. Een eerste aanzet hiertoe wordt meegegeven bij de uitwerking van de gewenste natuurlijke structuur. In de uitwerking van de andere deelstructuren (nederzetting, economie en recreatie) wordt telkens een korte terugkoppeling gemaakt. De voorgestelde nevenbestemmingen van deze plassen zijn enkel voorstellen. Een verder onderzoek naar de mogelijke invulling van elke plas is nodig. De voorstellen geponeerd in de gewenste ruimtelijke structuur dienen gezien te worden als een suggestie naar de hogere overheid toe.


107


3.


Gewenste ruimtelijke structuur (KAART 26)

Afgebakende en goed uitgebouwde kernen, met een concentratie van voorzieningen en kleinhandel en met interne voetgangers- en fietsverbindingen, geven nieuwe ontwikkelingskansen aan de kernen. Verdichting van wonen in de kern, aanvulling van wonen in de omliggende verkavelingen (met extra aandacht voor verbetering van de woonomgeving) en beperken van nieuwe woningbouw in verder afgelegen delen van de gemeente (open ruimte, bosgebieden), zorgen voor een sterkere samenhang, een efficiënter gebruik van de voorzieningen, minder mobiliteitsproblemen en een betere vrijwaring van de open ruimte en het groene karakter van de gemeente. De N18 fungeert als structurerende as in de verkeersstructuur. De beeldwaarde van deze as verschilt binnen en buiten de kern: in de kern geldt de inrichting van een doortocht, buiten de kern zorgt het groen voor een meer landelijke inpassing. Een sterke bundeling van economische activiteiten op de bestaande industrieterreinen vormt het kernidee. Optimalere benutting en een globale inrichting kunnen leiden tot versterking van de uitstraling. Vernieuwing van zowel Stenehei als van de industriezone Goormansdijk vertrekt van duidelijke ontwerpprincipes: waardevolle natuurlijke structuren leggen randvoorwaarden op, kwaliteitsvolle architectuur ondersteunt het imago, eenduidige inrichting van gezamenlijke infrastructuren versterkt de inrichting van het geheel. Het versterken van de eigenheid van het landschap in afwisselende open en gesloten delen en ingepast in het groter geheel van de Kempen, vormt het uitgangspunt en de onderlegger voor de globale ruimtelijke ontwikkeling. De talrijke natuurwaarden komen daarbij op de voorgrond. Door middel van open ruimtecorridors ten noorden en ten zuiden en de uitbouw van de beekvalleien kan een grotere interne samenhang in de hand worden gewerkt. Specifieke aandacht voor kleine landschapselementen bij elk inrichtingsproject en bijzondere aandacht voor de kwaliteit van de publieke ruimte, kan Dessel verder doen uitgroeien als groene gemeente. Ook in de bebouwde omgeving en de industriezone kan dat groene karakter worden doorgetrokken. De aanwezigheid van open ruimte gebieden in de gemeente maakt landbouwontwikkeling in de landschappelijke context mogelijk. Afhankelijk van de ligging ten opzichte van waardevolle natuur- of bebouwingsstructuren wordt een indeling naar type van ontwikkeling uitgewerkt. Sport- en recreatieinfrastructuur sluiten hier op aan: in de open ruimte primeert een zacht recreatief karakter (wandelen en fietsen, paardrijden, …), in combinatie met landschappelijke waarden van de open ruimte (beekvalleien en bossen). Het kanaal en de zandwinningsputten ondersteunen het streektoerisme, de kernen herbergen hardere infrastructuur.


108


HOOFDSTUK III: STRUCTUREN

Ontwikkelingsperspectieven

ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN

VOOR

DEEL-

III.1 De ruimtelijk-natuurlijke structuur: 1.

Visie en concepten

1.1. Dessel, in het brongebied van de Netevallei (KAART 27.1) Zoals reeds gesteld, behoort Dessel tot het open ruimtegebied van de Netevallei. De Witte en de Desselse Nete behoren immers tot de Kleine Nete en vormen het brongebied van dit interfluvium. Dessel sluit ook rechtstreeks aan bij het bossencomplex over Postel naar Nederland. De nauwe band met het rustige grensgebied dient aangewend te worden om de natuurlijke structuur op hoger schaalniveau uit te bouwen en de open ruimte te vrijwaren. Een typisch kenmerk voor dit gebied is dat zeer natte gronden worden afgewisseld met zeer droge. De beekvalleien en boscomplexen zijn de dragers van deze structuur. BEEKVALLEIEN ALS NATTE NATUURVERBINDINGEN VAN HET NETEGEBIED Ten noorden en ten zuiden van de gemeente Dessel situeren er zich twee duidelijke open ruimtecorridors, elk met een eigen, specifiek karakter. Het noorden wordt gedragen door de twee beekvalleien van de Desselse en Zwarte Nete en heeft een homogeen open karakter, het zuiden wordt gedragen door de Witte Nete en krijgt een meer gedifferentieerd karakter vanwege de verschillende geplande ontwikkelingen daar. Het verloop van de beekvalleien versterkt eveneens de typerende oost-west structuur van de gemeente. De beekvalleien ten noorden vormen de lineaire dragers van de open ruimte en dienen als dusdanig erkend en uitgebouwd te worden. De loop van de beekvalleien dient in de eerste plaats versterkt te worden. Binnen de opmaak van het Duurzaam en Lokaal-waterplan (DULO) “Bovenloop van de Kleine Nete” zullen de concrete invullingen en acties met het oog op een geïntegreerde aanpak verder uitgewerkt worden in samenspraak met de verschillende actoren en dit over de bestuurlijke grenzen heen. Daarnaast moet het ook aan alle burgers en doelgroepen een antwoord bieden op vragen over het lokale watersysteem en de rol die zij daarin kunnen en moeten spelen. BOSFORMATIES TEN OOSTEN ALS GROENE RECREATIEVE MANTEL De bosformaties in het oosten van de gemeente vormen een belangrijke poort naar het groter geheel van staatsbossen. De aanwezigheid van belangrijke recreatieve potenties (zie III.4: Taxandria): kunnen uitgebouwd en versterkt worden met respect voor natuurlijke kenmerken. De bosstructuur vormt een groene massa tegenover de bebouwde ruimte. Het effect van een groene muur moet behouden blijven. Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

109



1.2. Dessel, groene gemeente BINNENGEBIED ALS GROENE LONG VAN DE GEMEENTE De aanwezigheid van open ruimte tussen Heide, Witgoor en Dessel-centrum is van zeer grote betekenis voor de gemeente. Hier vindt men het directe raakvlak tussen wonen en ontspannen (bebouwing en open ruimte). Deze open ruimte is als het ware een groene long; ze maakt de gemeente leefbaar. Via de groene inrichting van kleinschalige binnengebieden (Kolkebeemden, begraafplaats, Koolvennen en Kolkennete) wordt open ruimte voelbaar tot in kern. Door de aanleg van een groene oever, een bomenrij en een mogelijke fietsroute langs de totale lengte van het afwateringskanaal (natuurverbinding op provinciaal niveau) wordt een groene ader door de gemeente verwezenlijkt. De gemeente wil dit project ten volle ondersteunen en wenst hierbij een voortrekkersrol op zich te nemen vanwege de hoogwaardige betekenis van de lineaire structuur dwars door de gemeente.

HOMOGENE OPEN RUIMTE CORRIDOR TEN NOORDEN Zoals gesteld bevindt zich ten noorden van de gemeente een brede corridor gedragen door de dubbele beekvallei tussen Dessel en Retie. In het provinciaal structuurplan wordt dit gebied aangeduid als natuurverbindingsgebied tussen het Prinsenpark ten westen en de grote oostelijke boscomplexen. De corridor vormt een buffer tussen de twee bebouwingsgebieden Dessel en Retie. Het is een gaaf gebied met ruimte voor landbouw en mogelijkheden tot recreatief medegebruik. Deze rol moet ten volle benut en onderbouwd worden. Vanwege het feit dat het gebied vrij gaaf en open van karakter is, zijn de ontwikkelingsmogelijkheden van dit gebied ook vrij homogeen en grootschalig. Twee fietsroutes kunnen dit gebied ‘dragen’: - Aansluitend bij de ontwikkeling van het afwateringskanaal (natuurverbindingsgebied op provinciaal niveau), kan een recreatieve “groene” fietsroute langs de Desselse Nete lopen (oost-west). - Een functionele fietsroute verbindt de kern van Dessel met die van Retie. Deze route loopt parallel aan de N18 (noord-zuid).


110



GEDIFFERENTIEERDE BAND TEN ZUIDEN Ten zuiden van de gemeente zijn er reeds verschillende invullingen/functies in deze band aanwezig. Toch bezit dit gebied tussen het kanaal en de bebouwing een relatief open karakter. Het groene karakter en de aanwezigheid van natuurlijke stapstenen (heidelandschap, open ruimtelobben, kwelgebieden, …) vormen aangrijpingspunten tot de uitbouw van deze groene band (netwerk van groene fragmenten), in combinatie met de grootschalige ontwikkelingen als gevolg van de zandwinning. Door zijn gedifferentieerde invulling in het algemeen zijn de specifieke natuurontwikkelingen in dit gebied ook eerder kleinschalig en gedifferentieerd. Kleinschaligheid en variëteit zijn echter van zeer hoge waarde in de ontwikkeling van ecologische en natuurlijke netwerken. Integratie en waardevolle nabestemming van de zandwinningsplassen zijn essentiële voorwaarden voor het welslagen van dit zuidelijk gebied.


111



1.3. Zandwinningsplassen: ruimte voor natuur en andere ontwikkelingen De teksten onder 1.3 dienen gelezen te worden als een suggestie naar de hogere overheid toe en vormen maar een eerste aanzet naar mogelijke ontwikkelingsprofielen van de zandwinningsplassen in de gemeente Dessel. De onderstaande tekst omschrijft een denkoefening. Het Provinciebestuur is ondertussen gestart met de opmaak van het kaderplan Kempense Meren, waarin deze problematiek aan bod zal komen. Zoals reeds gesteld zouden de verschillende zandwinningsplassen elk een nevenfunctie kunnen opnemen. Natuurbestemming blijft echter de grondlegger en dient dan ook zo maximaal mogelijk uitgewerkt te worden daar waar het kan. Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen de bestaande plassen (o.a. De Pinken), waar gezocht dient te worden naar aangrijpingsmogelijkheden binnen de bestaande structuren en de toekomstige gebieden waar voorafgaand moet onderzocht worden wat de mogelijkheden van natuurontwikkeling op lange termijn kunnen zijn. BESTAANDE PLASSEN Door de grillige randen van de bestaande plassen bestaat er reeds een eerste aanzet tot natuurontwikkeling. Onderzoek naar de mogelijkheden om de steile randen bij de bestaande plassen af te zwakken, de wateroppervlakte in meerdere, kleinere plassen te verdelen en de oevers uit te bouwen in interessante broedgebieden vormt een eerste aanzet tot mogelijke natuurontwikkeling. Schanskorven gevuld met keien bijvoorbeeld zijn een vrij eenvoudige en doeltreffende oplossing. Maar ook vele andere oplossingen zijn mogelijk, vertrekkend van de eigenschappen van de bodem en de plantengroei die er mogelijk is. De aanwezigheid van het witte zand zorgt bijvoorbeeld voor een sterke uitloging waardoor het water helder en klaar is maar waardoor weinig bodembegroeiing aanwezig is. Bijgevolg vergroot het ecologisch belang van de oevers nog en zal er hier naar creatieve oplossingen gezocht moeten worden. Zoeken naar plaatsgerichte oplossingen zal hier leiden naar een werkelijk haalbare kaart. Het referentieproject inrichtingsvoorstel “Kapel ter Durmen” opgesteld door de VLM afdeling Gent geeft het gewenste ambitieniveau weer. Dit is een gelijkaardig project in Oost-Vlaanderen. Daar werd een landinrichtingsproject voor ontgininningsputten langs de Leie en de Schelde uitgewerkt (cfr. VLM: Inrichtingsplan “Kapel ter Durmen” en “Leembeekstraatje”). De algemene doelstellingen van het inrichtingsvoorstel “Kapel ter Durmen” zijn gelijklopend met deze van de zandontginningsplassen te Dessel, meerbepaald het versterken van de natuur, het herstellen van de landschappelijke structuur, een kwaliteitsverbetering van de zachte recreatie en het verhogen van de milieukwaliteit. De maatregelen voor de realisatie van deze doelstellingen voor het project “Kapel ter Durmen” bestaan onder meer uit de inrichting van de twee ontginningsputten voor natuur en zachte recreatie, de realisatie van een ecologische verbinding tussen de twee putten en het aanplanten van lijnvormige landschapselementen zoals bomenrijen en houtkanten. (KAART 27.2)


112



De aanwezigheid van vrij brede oevers aan de zijden van de kanalen, kan eveneens aangegrepen worden om ook hier natuur verder te laten ontwikkelen. Op deze manier ontstaan er groene oevers aan de kant van het kanaal wat op zich een interessante sequentie kan vormen bij de afvaart van het kanaal. Naast de ontwikkeling van natuur kunnen de verschillende plassen een nevenfunctie op zich nemen. Een eerste aanzet wordt hier meegegeven. Een terugkoppeling gebeurt onder de respectievelijke hoofdstukken van de nederzetting-, economische en recreatiestructuur. -

De aanwezigheid van het provinciaal domein Zilvermeer en de mogelijkheden aan waterrecreatie vormen een belangrijk aangrijpingspunt tot een recreatieve invulling. De plas ten zuidwesten van het kruispunt komt hiervoor in aanmerking.

-

De aanwezigheid van reeds bestaande bebouwing in de directe omgeving, de mogelijkheid tot ontsluiting en de aanwezigheid van vakantiewoningen kan eveneens een interessant aangrijpingspunt vormen om een verder onderzoek naar nieuwe en interessante nederzettingsvormen in de directe omgeving van water uit de bouwen. De Miramarplas (vakantiewoningen aan het water) komt hiervoor in aanmerking.

NIEUWE ONTGINNINGSGEBIEDEN De nieuwe ontginningsgebieden zijn echter evenzeer bepalend voor het toekomstbeeld van de zuidelijke “deelruimte”. De mogelijkheid om nabestemming natuur werkelijk een kans te geven moet hier aangegrepen worden omdat deze bestemming vanaf de start kan meegenomen worden en de kans op slagen groter zou zijn. Dat dit gebiedsgericht onderzoek naar bodemgesteldheid, waterstanden en mogelijke nieuwe ontginningstechnieken met zich meebrengt is onvermijdelijk. Een verdere verfijning en uitwerking van dit concept moet dan ook volgen.

Gebied ten zuiden van Broekberg

Het terrein ten zuiden van Broekberg zou een natuur en ecologisch educatiepark kunnen worden waar verschillende plassen met hun begroeiing, beschutting kunnen bieden aan oeverzwaluwen en andere dieren. Het kan een interessant demonstratiepark in de regio worden waar zowel leerlingen van de plaatselijke scholen als geïnteresseerden op een speelse en boeiende manier kennis maken met natuurlijke en ecologische processen. De mogelijkheid om paviljoenen, kijkhutten, knuppelpaden en dergelijke aan te leggen om zo de relatie met het gebied sterker te kunnen beleven, dient meegenomen te worden (cfr Insel Hombroïch een vergeten schiereilandje in het Ruhrgebied, tussen Düsseldorff en Neuss: een uitzonderlijke bezienswaardigheid met gestileerde paviljoens die bijzondere kunst huisvesten, te midden van opmerkelijke natuur). Hoeve de Boeretang zou dienst kunnen doen als recreatief impulspunt en de hoofdtoegang kunnen zijn voor fietser en voetganger. De Geelstraat kan een tweede toegang verzorgen, voor het autoverkeer (langs de N18). Het gebied is zichtbaar van op de brug en vormt op deze manier een interessant inkomkaartje voor de gemeente. Omdat de ontginningen van dit gebied reeds vergevorderd zijn wordt de uitwerking van dit project op korte termijn gezien.


113



Het terrein aan De Pinken kan eveneens een boeiend landschap opleveren. De nabestemming landbouw lijkt een moeilijk haalbare kaart. Om toch ook hier mogelijkheden voor een tweede belevingswaarde te halen wordt er geopteerd om een nieuw landschap te ontwikkelen. De mogelijkheden voor medegebruik door zachte recreatie ten zuiden en duurzame en natuurtechnische bebouwing die aansluit bij de bebouwing van Witgoor ten noorden (ingepast in dit nieuwe landschap), kunnen een belangrijke meerwaarde opleveren. Als zachte recreatie wordt er gedacht aan de mogelijkheden van wandel en fietspaden. De aanleg van knuppelpaden en kijkhutten kan de relatie met het terrein versterken. Naast de meer traditionele zachte recreatie wenst de gemeente de optie open te houden om nieuwe vormen van zachte recreatie toe te laten.


114


2.


Elementen van de gewenste ruimtelijk- natuurlijke structuur (KAART 27.3)

Bovenstaande concepten zijn gebundeld in de kaart van de gewenste ruimtelijk-natuurlijke structuur. De structuurbepalende elementen worden als volgt gebundeld: De beekvalleien als dragers van de open ruimte. Inrichting als natte natuurverbindingsgebieden vormt een eerste belangrijke stap. De Desselse Nete als provinciaal natuurverbindingsgebied tussen het Prinsenpark en de grote bosstructuren binnen de oost-west structuur. De grote boscomplexen en de open ruimte gebieden als belangrijke biotopen voor de ontwikkeling van waardevolle natuurwaarden. Versnippering door wegen en infrastructuur leidt tot isolatie en verbreking van ecologische processen. Een groen netwerk langs en over deze infrastructuren schept nieuwe samenhang en maakt verplaatsing van dier en plant mogelijk. De open ruimte en groene binnengebieden als meerwaarde voor de gemeente. Door inrichting van groene ruimten en verbindingen wordt de open ruimte voelbaar tot in de kern. Heiderelicten als stapstenen natuur; zij vormen een belangrijk onderdeel binnen het netwerk van ecologische processen. Het afwateringskanaal (De Colateur) als groen lint en natuurverbindingsgebied van provinciaal niveau met recreatieve mogelijkheden binnen de noord-zuid structuur. Een waardevolle nabestemming natuur voor enkele van de bestaande en de nieuwe zandwinningsputten (de zandontginningsplas Pinken heeft nabestemming recreatie; cfr kaderplan Kempense Meren). De zandwinningsputten kunnen het nieuwe label van de gemeente vormen.


115


3.


Mogelijke beleidsmaatregelen en acties

3.1.

Aanbevelingen Hogere Overheid

Voor bepaalde initiatieven is een grensoverschrijdende aanpak essentieel. De provincie is bevoegd voor bovengemeentelijke aspecten. In samenwerking met verschillende gemeenten dienen daarvoor ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven opgemaakt te worden. De gemeente wenst hier actief aan mee te werken. Het betreft volgende projecten: NABESTEMMING NATUUR BIJ ONTGINNINGSPLASSEN TOT ONTWIKKELING BRENGEN Er is nood aan een globale visie over de nabestemming van alle ontginningsplassen in de regio in het algemeen en de gemeente Dessel in het bijzonder. Het ad hoc invullen van de plassen voldoet niet op langere termijn. De bevoegdheid van de nabestemming van deze gebieden is niet zo eenduidig. De nieuwe ontginningen en verdere evolutie ervan is een Vlaamse bevoegdheid. Voor een eerder toeristische nabestemming speelt de Provincie een belangrijke rol, binnen het kader van de ontwikkeling van dit primairtoeristisch gebied. Daartoe is het kaderplan Kempense Meren opgemaakt. Dit werd goedgekeurd door de deputatie op 22 december 2009 en werd gepubliceerd op de website van de provincie Antwerpen. Het is de uitvoering van het in de bindende bepalingen van het provinciaal structuurplan (2001) opgenomen bepaling dat voor deze regio een gebiedsgericht strategisch plan moet worden opgemaakt om de ontwikkelingsperspectieven te onderzoeken voor toerisme en recreatie. Om het kaderplan tastbaar te maken en het engagement vast te leggen worden er acties bepaald. De onderstaande tekst is gebaseerd op het goedgekeurd kaderplan Kempense Meren dd. 22/12/2009. In het algemeen zal er een charter opgesteld worden om de bereidheid en engagement bij betrokken overheden en partners te toetsen. Verder zal er een projectbureau aangesteld worden die de uitvoering van het kaderplan bewaakt en instaat voor het voeren van een eenvormige communicatie. Ten slotte zal het studiebureau belast worden met studiewerk in verband met het verfijnen van locaties, uitwerken van poorten en plassen, … . Dessel zal participeren in volgende acties: 30.1.3 Communicatieplan en Uitvoering 30.1.6 Cultuurhistorische component bij toeristische ontsluiting 30.2.3 Detailonderzoek poort Donk. Het doel is het afstemmen van ontwikkelingswensen en komen tot een synergie in het kader van berginstallatie in bijzonder wat toegangspoort, aanmeerfaciliteiten en communicatiecentrum betreft. 30.2.4 Detailonderzoek plas Pinken 30.2.5 Detailonderzoek plas Miramar Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

116


30.2.6 30.2.7 30.2.8 30.3.1 Geel 30.3.2 30.3.3 30.3.4 30.4.9 30.4.10


Mobiliteitstudie toeristisch – recreatieve ontsluiting Missing link recreatief fietsroutenetwerk Aanbod wandeltoerisme PRUP in het kader van afbakening klein stedelijke gebieden Geel-Mol: regionale ontsluiting PRUP Kempense Meren – deel 1 Gemeentelijke RUP N118 – N18 PRUP Kempense Meren – deel 2 Opmaak en uitvoering beheersplannen Zilvermeer en Schans Opmaak en uitvoering beheersplannen Pinken, Miramar en keiheuvel

GRENSOVERSCHRIJDENDE NATUURONTWIKKELING Ten noorden van de gemeente zal een natuurverbinding, op basis van de Desselse Nete fungeren als link tussen het complex van het Prinsenpark en de grote oostelijke bos- en heidegebieden. Het afwateringskanaal “Colateur” is ook aangeduid als een natuurverbinding van provinciaal niveau. De gemeente wenst betrokken te worden bij de uitwerking van de natuurverbindingen. De loop van de beekvalleien binnen de gemeente dient uitgebouwd te worden als natuurverbinding en landschappelijk structurele drager van de open ruimte. Concrete acties voor de inrichting zullen worden uitgewerkt binnen het Dulo-waterplan. De overtuiging is gegroeid dat een doordacht en duurzaam waterlopenbeheer best georganiseerd wordt op basis van het watersysteem, en niet op basis van administratieve of bestuurlijke grenzen. Een samenwerkingsverband met betrekking tot de waterlopen van de Nete wordt uitgebouwd. Dessel wil hier graag aan meewerken. Tot slot dienen enkele grotere natuurlijke structuren en gehelen verder versterkt en uitgebouwd te worden. Het gaat om de Gemeentebossen, het kanaal Dessel-Schoten en de gebieden die behoren tot het vogelrichtlijngebied De Ronde Put.

3.2.

Archeologisch erfgoed

Eén van de basisdoelstellingen van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan is het streven naar ruimtelijke kwaliteit bij toekomstige ontwikkelingen. Bij ruimtelijke ontwikkelingen zorg dragen voor archeologisch erfgoed is één van de mogelijke beleidsmaatregelen en acties die een gemeente op zich kan nemen. Een gemeente kan immers autonoom besluiten om bij ruimtelijke ontwikkelingen, en meer bepaald bij de concrete invulling ervan (zoals bij de opmaak van uitvoeringsplannen) maximaal rekening te houden met de eventuele aanwezigheid van archeologisch erfgoed in de ondergrond. Meer concreet kan dit zich vertalen door bij grootschalige ruimtelijke ingrepen een archeologisch vooronderzoek te stimuleren of te organiseren, opdat


117



een verantwoorde besluitvorming ten aanzien van het archeologisch erfgoed mogelijk is. Hiervoor kunnen richtlijnen of voorschriften uitgeschreven worden. Een vooronderzoek kan uitsluitsel geven over de aanwezigheid van een site en op basis van deze gegevens kunnen keuzes gemaakt worden: wat kan behouden blijven, wat wordt opgegraven en waar situeert zich de site t.o.v. toekomstige ontwikkelingen. Het kan vb. aangewezen zijn een groenzone aan te leggen boven een archeologische site en woningen in te planten op delen van de verkaveling die geen erfgoed bevatten. Hierdoor wordt de kost van een archeologisch onderzoek gedrukt. De gemeente voldoet hiermee ook aan haar zorgplicht zoals vermeld in artikel 4 van het decreet houdende bescherming van het archeologisch patrimonium van 30 juni 1993. Op Europees niveau resulteert de bezorgdheid van verschillende beleidsvoerders in het zgn. “verdrag van Malta”. Het verdrag werd op 12 oktober 2001 door de Vlaamse regering goedgekeurd en door de federale regering op 30 januari 2002 ondertekend. Dit verdrag regelt ondermeer de financiering van het archeologisch erfgoed (art. 6) en de afstemming met ruimtelijke ordening (art. 5).


118


3.3.


Versterken eigenheid van de open ruimtegebieden op gemeentelijk niveau

Volgende ontwikkelingen kunnen de waarde van dit noordelijk ruimtegebied versterken: - Agrarische ontwikkelingen: binnen de opmaak van een “Ruilverkavelingsplan Nieuw Stijl”, zullen de mogelijkheden en beperkingen van verweving tussen natuur en landbouw uitgewerkt dienen te worden. - Uitbouw van een noord-zuid gerichte fietsroute, die de kern van Dessel met die van Retie verbindt. Deze route loopt parallel aan de N18 maar dan wel doorheen de openruimte, langs kleinere ,landelijke wegen. De gemeentegrens mag geen obstakel vormen voor het welslagen van dit projectgebied. De opmaak van een samenwerkingsverband tussen Dessel en Retie is onontbeerlijk. Volgende natuurontwikkelingen bevorderen de totaalwaarde van de zuidelijke open ruimte: - De valleien van de Witte Nete en de Voorste Nete vormen in dit gebied een zeer belangrijk natuurlijk verbindingsgebied op gemeentelijk niveau. Afvoer van grondwater via deze waterlopen is onontbeerlijk voor zowel het zuidelijk gedeelte van de gemeente als voor het grotere systeem van de Kleine Nete. Door de reeds gerealiseerde omlegging van de waterlopen is vrijwaring van de natuurwaarde van dit gebied gegarandeerd. De uitwerking van een uitvoeringsplan met betrekking tot deze materie wordt wellicht best in relatie gebracht met de uitvoeringsplannen voor de nieuwe ontginningsterreinen en nabestemmingsplannen. Gelijklopend dient de Achterste Nete als groene grens tussen het bedrijventerrein Goormansdijk en het achterliggende woongebied gevrijwaard te worden. Inrichting van dit gebied kan door middel van een gebiedsgericht uitvoeringsplan verlopen. - Door het respecteren van de Hooibeek wordt de waterhuishouding en de natuurlijke afvoer van zone voor nucleaire energie verzekerd. Voldoende brede oevers, ingericht volgens natuurtechnische technieken, vrijwaring van overkapping, ruimte voor migratie van flora en fauna vormen een eerste aanzet tot inrichting van een groene natuurlijks structuur die door dit gebied slingert. - De opmaak van een gebiedgericht uitvoeringsplan met betrekking tot de groene stapstenen moet het mogelijk maken een duidelijk beleid en beheersplan op te richten voor de kleinere natuurelementen ten zuiden van de gemeente.


119



III.2. De nederzettingsstructuur: 1.

Visie en concepten

1.1. Visie op het woonbeleid Dessel is in het RSPA geselecteerd als gemeente met een gewoon hoofddorp type 3, volledig tot het buitengebied behorend. Nieuwe huisvestingsmogelijkheden moeten worden gecreëerd voor het opvangen van de natuurlijke aangroei. Ontwikkelingen boven de natuurlijke aangroei worden niet aangemoedigd. Dit aanbod dient zoveel mogelijk te worden gezocht in het bestaande weefsel. Inbreiding is prioritair. De verdere uitdeining van de kernen dient vermeden te worden, evenals de uitbreiding van de lintbebouwing in de open ruimte. Nieuwe projecten moeten bijdragen tot het versterken van de kernen. De gemeente wil leegstand tegengaan en renovatie en vernieuwbouw aanmoedigen, om zo het bestaande woningpatrimonium in stand te houden op een kwalitatief comfortniveau. Er dient zorg te worden besteed aan verscheidenheid en vermenging van woontypes, inspelend op de veranderende gezinssamenstelling, met extra aandacht voor ouderen (vormen van begeleid wonen bv) en jonge gezinnen (aandacht voor betaalbare woningen met een aantrekkelijke en veilige woonomgeving). Bij gebrek aan eigendommen kan de gemeente daarbij niet aanduiden welke percelen voor welke doelgroep moeten gereserveerd worden, maar de gemeente zal in alle contacten met initiatiefnemers wel pleiten voor aandacht voor specifieke achtergestelde doelgroepen. Ook initiatieven van de erkende bouwmaatschappijen kunnen een belangrijke bijdrage leveren om het sociaal objectief in Dessel te helpen realiseren, In het verleden werden woonzones zeer eenzijdig aangesneden enkel via huurwoning (vb. woonwijk Brasel) of enkel bouwkavels (vb. Elsakkers). Het creëren van sociale getto’s werd hierdoor gestimuleerd (vb. woonwijk Brasel). In de toekomst moet dit worden vermeden. De sociale dimensie van huisvestingsprojecten kan verhoogd worden via een vermenging van (sociale) huurwoningen, koopwoningen en eventueel particuliere kavels. Verder moet er gestreefd worden naar een gespreide (over de deelkernen) vermenging (huur + koop en/of kavel) die overeenstemt met het voorzieningenniveau van de kern. De woonomgeving moet kwalitatief worden ingericht zodanig dat de beeldwaarde en de identiteit van de verschillende kernen toeneemt. Een betere verbinding met de kern en andere woonwijken kan het bebouwingspatroon versterken. Zowel kleine als grotere (woning)bouwprojecten moeten een positieve bijdrage leverentot de ruimtelijke opbouw van de kernen. Ook moet er op worden toegezien dat ze op een architecturale en stedenbouwkundig kwaliteitsvolle manier worden geïntegreerd in hun omgeving.


120



Volgens het RSV dient er in het buitengebied gestreefd te worden naar een woningdichtheid van 15 woningen/ha. Dit is ook van toepassing voor Dessel. Aangezien de woningdichtheid in Dessel gemiddeld rond 7 woningen/ha schommelt is er nood aan verdichting, aan kernversterking.

1.2. Kernversterking AFBAKENING KERNEN Vanuit de optiek van kernversterking is het belangrijk een duidelijke afbakening te maken van het gebied dat als kern wordt beschouwd. Binnen dit gebied wordt een duidelijk beleid gevoerd van kernversterking, zowel qua voorzieningen als wonen. Kernversterking betekent concentratie van activiteiten en wonen, maar ook een meer aantrekkelijke kern in het algemeen. Dit houdt realisaties op verschillende vlakken in, zoals: meer aandacht voor een kwalitatieve publieke ruimte, het vervangen van leegstaande of verkrotte woningen, een structurele aanpak van de oude perceelsstructuur, meer aandacht voor fietsers en voetgangers door nieuwe verbindingen, verkeersveilige straten en meer pleinen en kwalitatieve groene binnengebieden. Dessel-centrum kan zich zo profileren als ‘hoofdkern’ en het zwaartepunt van de gemeente vormen, met een concentratie van voorzieningen, lokale handel en diensten. Witgoor vormt de ‘ondersteunende kern.’ Beiden zijn complementair en dienen op elkaar afgestemd; elk met hun eigen voorzieningen, functies en hoogwaardige publieke ruimten. Kernversterking dient in beide kernen onderbouwd te worden maar kent een verschil in dynamiek en prioriteit. Daar Dessel-centrum als hoofdkern fungeert en de inpassing van de N18 van primordiaal belang is voor de gehele gemeente diende de kern van Dessel-centrum volwaardig en in zijn totaliteit aangepakt te worden. Vandaag heeft Dessel een waardevolle kern waar het opnieuw aangenaam vertoeven is. De kern concentreert zich rond de kerk, het sociaal huis en het administratief centrum en de N18 (van het kruispunt met de Elleboogstraat tot aan kruising met de Hofstraat) de Kwademeer, Kolkstraat en een deel van de Pastorijstraat en de Oude Markt. Brasel en Heide kunnen ondersteunende woonkernen zijn met een eigen karakter. Vanuit deze uitgangshouding kunnen zij een beperkte uitbouw waarmaken. Zij dienen echter een sterke gerichtheid naar Dessel-centrum te behouden. De aanwezigheid van sporten recreatiemogelijkheden als sociale ontmoetingsplaatsen (Sportcentrum Brasel, het recreatiedomein Campinastrand en de natuurdomeinen aan de rand van het kanaal) vormt een belangrijke potentie naar aantrekkingskracht. Evenals de aanwezigheid van cultureel erfgoed, zoals: hoeve De Boeretang, de Heilige Kruiskapel, de Sas4-toren, de kerk en het gemeentehuis en de begraafplaats in Heide.


121



DESSEL- CENTRUM: VERHOGEN VAN RUIMTELIJKE INTERNE SAMENHANG TER ONDERSTEUNING VAN KWALITATIEVE KERNVERSTERKING

Onbebouwde en bebouwde fragmenten als structuurbepalende dragers Het centrum van Dessel bezit reeds enkele belangrijke structuren (bebouwde en open ruimten) die aangegrepen kunnen worden om de ruimtelijke interne samenhang in de kern te verhogen. De openbare ruimten dienen niet als restruimten maar zorgen voor samenhang tussen de bebouwde en onbebouwde elementen. Het openbaar domein mag niet ‘uitvloeien’. Elk plein / plek dient een eigen identiteit te krijgen. De aansluiting van de verschillende pleinen op elkaar dient verzorgd te worden. Enkele gebouwen dienen als structuurbepalende elementen. Hun diversiteit en sporadisch voorkomen draagt bij tot de eigenheid van de kern. De wanden van de bebouwing dienen afgewerkt te worden om enerzijds een duidelijke afbakening te geven aan verschillende pleinen en anderzijds de dieptewerking en eigenheid te versterken (belangrijke perspectieven benadrukken door scherpe doorzichten toe te laten) Naadloze inbreng van oost-west verbanden Structurele kernversterking in Dessel-centrum vereist een naadloze inbreng van oost-west verbanden over de N18 heen. Versnijding van het openbaar domein en bouwblokken moet vermeden worden. Dit zou de structurele kwaliteit van de gemeente aantasten. Verkeersstromen dienen te worden ingepast zodat de verblijfsfunctie het wint van doorstromingsfunctie. Dit kan gerealiseerd worden door de aanbreng van: - structuurbepalende elementen van het OPENBAAR DOMEIN: o.a. looplijnen, pleinen, … - structuurbepalende en architecturaal hoogwaardige BEBOUWINGSELEMENTEN: o.a. huizenrijen, openbare gebouwen… ter invulling, afwerking, verdichting van de kern. - GROENSTRUCTUREN: o.a. bomenrijen, haagblokken, ….


122



WITGOOR: EEN VOLWAARDIGE NEDERZETTING OF ONDERSTEUNENDE KERN De aanwezigheid van kerk, parochiecentrum, kinderopvang en buurtschool als lokale voorzieningen en kernondersteunende functies staan garant voor de uitbouw van de kern in Witgoor. Kernversterking in Witgoor betekent: - Inbreiding op maat van Witgoor, complementair aan Dessel-centrum - Versterking en behoud van de troeven die eigen zijn aan de gemeente: wonen in het buitengebied, in de directe omgeving van het kanaal,… - Overgangen realiseren tussen kern en verkavelingen. - Kwalitatieve oplossingen voor verdichting bieden (aan de hand van kadasterplannen oplossingen op perceelsniveau bieden) - Aandacht voor uiteenlopende woonbehoeften: verscheidenheid en menging waarbij gezocht wordt naar woontypologieën zonder afbreuk te doen aan de woonbestemming. - Bijkomende woningen in of aansluitend bij de kern situeren. - Relaties met de open ruimte versterken: beekvalleien van (Kolkennete) doen dienst als begrenzing voor het woongebied en het afwateringskanaal, de Colateur vormt de open ruimte-grens met Desselcentrum; het kanaal en de bosformaties doen dienst als groene wand.


123



1.3. Gedifferentieerd woningaanbod Bij de uitbouw van de gewenste nederzettingsstructuur dienen versterkte compacte en landelijke kernen, met waar mogelijk inbreidingsprojecten, gerealiseerd te worden. Hierbij zal de aandacht gaan naar verscheidenheid en vermenging van woontypologieën (wonen boven winkels, gemengd wonen,…), o.a. inspelend op de veranderende gezinssamenstelling. Door het vervangen van leegstaande en verkrotte woningen en het invullen van lege kavels, kan al een deel van het tekort aan woningen opgevangen worden. Ook een structurele aanpak van de oude perceelsstructuren, waardoor bebouwde ruimten meer efficiënt kunnen ingevuld worden, kan een oplossing bieden. Bedoeling is te trachten op een creatieve manier aan kernversterking te werken. Er moet gezorgd worden voor betaalbare woongelegenheid voor alle bevolkingscategorieën van de eigen gemeente. Nieuwe bouwinitiatieven dienen dan ook een sociale component te hebben in alle woongebieden. De basis voor sociale en bescheiden woongelegenheden wordt enerzijds gelegd in het decreet gronden pandenbeleid van 27 maart 2009, anderzijds tijdens het overleg in kader van het Kempens Woonplatform. In het kader van het gronden pandenbeleid krijgen de gemeenten sociale objectieven opgelegd. De gemeente Dessel moet 59 betaalbare huurwoningen realiseren tegen 2020. De normen voor sociale koopwoningen en sociale kavels zijn voorlopige richtlijnen. De gemeente zal trachten deze objectieven in te vullen op basis van drie pijlers: -Gemeentelijk reglement percentage betaalbare woningbouw; -Initiatieven van de verschillende huisvestingsmaatschappijen; -Initiatieven vanuit de gemeente. 1.Vanuit de doelstelling tot het verkrijgen van een maximale sociale mix bij de ontwikkeling van nieuwe woonprojecten, zal eengemeentelijk reglement Sociaal Wonen worden opgesteld. Dit gemeentelijk reglement kan onderscheiden percentages vastleggen voor de verwezenlijking van sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels in verkavelingsprojecten en bouwprojecten. 2.Het streefcijfer voor bijkomende sociale woningen en kavels kan slechts gedeeltelijk bereikt worden binnen het bestaande woongebied door middel van het bovenstaande principe. Men moet beroep doen op een tweede pijler, namelijk initiatieven die door sociale huisvestingsmaatschappijen worden genomen.


124



De belangrijkste en meest concrete projecten zijn: -Kapelstraat: Hier zijn 5 betaalbare koopwoningen recent voorlopig opgeleverd. -Braselwijk: Voorbereiden van stedenbouwkundige studie in functie van herstructurering en uitbreiding van de bestaande wijk met betaalbare woningen. -Elsakker: De wijk is gelegen in woonuitbreidingsgebied. Daar de wijk gelegen is in de directe nabijheid van het centrum, worden de uitbreidingsmogelijkheden van Elsakker opgenomen in de woonprogrammatie op middellange termijn. Binnen de vigerende regelgeving worden ook in de toekomst nieuwe initaitieven voor sociale woonprojecten gestimuleerd.

3. De gemeente Dessel tracht verdere tekorten te ondervangen door actief te onderzoeken welke gemeentelijke gronden kunnen bijdragen tot het behalen van de vooropgestelde objectieven. De oefening zal gemaakt worden voor braakliggende gronden en gronden die in aanmerking komen voor herstructurering.


125



1.4. Wijken, verkavelingen en linten WIJKEN EN VERKAVELINGEN VERDICHTEN LINTEN NIET VERDICHTEN, In Dessel zijn heel wat wijken, verkavelingen en linten gelegen. Ze hebben beperkte mogelijkheden tot verdichting, maar op veel plaatsen kunnen onbebouwde percelen nog verder ingevuld worden. Het is echter van groot belang dat bij een verdere invulling, veel aandacht zal uitgaan naar een kwalitatieve randafwerking waarbij de relatie met en infiltratie van de open ruimte het zwaartepunt vormt. Want vandaag wordt de open ruimte vaak visueel afgeschermd door bebouwing. Vaak grenst de open ruimte aan de achterkanten van de percelen (halfopen bebouwing met gekoppelde garages, hagen en tuinafsluitingen). Een duidelijke begrenzing van de bebouwing, een verbeterde overgang tussen het bebouwd gebied en open landschap of een duidelijke voelbaarheid van de open ruimte is daarom noodzakelijk. Deze grens dient zo uitgewerkt te worden, dat het beeld van de open ruimte kan doordringen tot in de verkavelingen en indien mogelijk tot in de kern. Mogelijke voorstellen: VERKAVELINGEN AANSLUITEND BIJ DE KERN Deze lenen zich niet gemakkelijk tot verdichting. Het is zinloos de open percelen binnen een wijk van open bebouwing op te vullen met een andere typologie, zoals gesloten bebouwing of appartementen. De lege percelen van de bestaande verkavelingen dienen wel opgevuld te worden, maar met de bestaande typologie. Bij de bestaande verkavelingen dient de nadruk niet te worden gelegd op verdichting (al is verdichting waar mogelijk wel wenselijk), maar op verhoging van de woonkwaliteit; versterken relatie met kern, aanbrengen van fietsen voetgangersdoorsteken tussen de kern en de verschillende wijken, doortrekken van natuurlijke elementen (bv. beekvallei) tot in de wijk, bijzondere aandacht besteden aan publiek groen, speelruimtes, … Binnengebieden in deze verkavelingen dienen vanuit die optiek ook niet helemaal volgebouwd te worden, gemeenschappelijke groene ruimte kan voorzien worden als bijdrage tot de groene dooradering. Bijzondere aandacht zal gaan naar de Braselwijk. Voor deze wijk werd een bouwvergunning bekomen op 1 februari 1972, gekend onder het kenmerk 1438/1972 en 56.245/C/1 d.d. 24/01/1972. Het betreft een zeer eenzijdige, geïsoleerde wijk met bijna uitsluitend huurwoningen met vier slaapkamers. Het gaat hoofdzakelijk over zeer introverte woningen, die allen naar binnen gericht zijn. Een groot aantal woningen dienen gerenoveerd te worden. Verder kent de wijk een zeer groot verloop aan bewoners. Onder andere hierdoor zijn geleidelijk aan een aantal belangrijke leefbaarheidsproblemen gegroeid en is het sociaal draagvlak van de bewonersgroep bijzonder zwak. Het is echter niet allemaal kommer en kwel. Zo heeft de wijk nog tal van mogelijkheden. De morfologie van de ruime woningen met in het algemeen vier slaapkamers, de aanwezige publieke ruimte, de aanwezige natuurlijke structuur (bestemd als woongebied) en de relatief lage bouwdichtheid maakt een kwalitatieve herstructurering en uitbreiding van de wijk mogelijk.


126



In dit opzicht wenst de Ark een studie te laten opmaken tot het verbeteren van de leefbaarheid en de leefkwaliteit van de wijk via onder andere: - Aanpassingen en/of oplossingen voor het openbaar domein - privédomein; - Nieuwbouwprojecten met mix van sociale koop- en huurwoningen en/of een aantal sociale kavels; - Aanpassingen aan de woningen om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren; - Afbraak van bepaalde woningen die energetisch en/of constructie te slecht zijn om te renoveren of verbouwen en realisatie van nieuwbouwprojecten in deze zones De ark benadrukt dat bij het opmaken van de studie alle actoren, inbegrepen de bewoners van de wijk en haar omgeving, nauw betrokken zullen worden in een sfeer van overleg en responsabilisering. Verder is een planologisch probleem ontstaan bij de goedkeuring van het gewestplan Herentals-Mol dat werd goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 28 juli 1978. In het gewestplan werden een groot aantal percelen gelegen langsheen de Acaciastraat, waarvoor een bouwvergunning werd afgeleverd op 1 februari 1972, ingekleurd als bufferzone. Hierdoor zijn de woningen gelegen in deze uitloper van de bufferzone (zie kaart 28.4) zonevreemd. Dit heeft als gevolg dat ze een beperkte rechtszekerheid hebben. Bovendien is de natuurlijke waarde van de smalle bufferstrook, gelet op de reële toestand gering. De achterliggende gronden zijn bestemd tot agrarische gebieden. (zie kaart 28.4) De gemeente Dessel zal een RUP laten opmaken om mede een antwoord te bieden op de hierboven vermelde problemen. Bij de opmaak van het RUP kan men rekening houden met de visie die voortvloeit uit het Masterplan opgemaakt in opdracht van de ARK. Concreet zal in deze wijk voornamelijk gestreefd worden naar sociale mix door bijkomende sociale koopwoningen en/of sociale kavels aan te bieden. Dit kan verwezenlijkt worden door inbreiding (vervangen en/of verbouwen van bestaande woningen en bij het bouwen in het bestaande weefsel) en uitbreiden (nieuwbouw). In het algemeen wordt er, gelet op de ligging nabij het centrum, gestreefd naar een bouwdichtheid van 15 woningen/ha.

LINTEN Agrarisch woonlint: het gaat om solitaire linten (aaneenschakeling van woningen in het woongebied met landelijk karakter) die geïsoleerd voorkomen in het agrarisch gebied. Voor deze linten dient een algemeen beleid van ‘geen te sterke verdichting’ gevoerd. Voor deze linten geldt een maximale woondichtheid van 6 woningen per hectare en een bebouwingscoëfficiënt lager dan 20% van de perceelsoppervlakte. Op die manier kan de openheid van het landschap enigszins bewaard worden.


127



Gemengd steenweglint: tegengaan van de verdere uitdeining van deze linten. De linten in de kern kunnen verder opgevuld worden. Voor de linten in de kern is een middelhoog gabariet toegestaan (max. 3 lagen + bewoonbare oppervlakte onder dak).

TE ONTWIKKELEN BINNENGEBIEDEN Nieuw te ontwikkelen binnengebieden: De gemeente wil vermijden dat al de binnengebieden (in woongebied) – zowel in het centrum als in de verschillende woonconcentraties – systematisch worden volgebouwd. De open en groene ruimten temidden van het woonweefsel worden immers als troef aanzien voor een optimale levenskwaliteit. Dit is de reden waarom de gemeente Dessel opteert om voor alle binnengebieden een percentage aan openbaar domein – buiten de traditionele ruimte voor wegenis – vast te leggen. Dit openbaar domein kan een pleintje zijn maar het gedeelte kan ook ingericht worden als parkje of als groene ruimte (m.a.w. is de wegenis e.d. niet meegerekend in dit percentage). Dit gedeelte kan enerzijds bijdragen tot rust- en ontmoetingsplaatsen voor de buurtbewoners, maar anderzijds ook tot groene ademruimtes in het bebouwde weefsel. In het gemeentelijk structuurplan Dessel wordt een algemene bruto woondichtheid vooropgesteld van 15 woningen/ha. In het kerngebied (de zone binnen 400 m van de Markt) wordt een bruto dichtheid van 25 woningen/ha nagestreefd. Het beleid gaat uit van een hogere bruto dichtheid in het centrum van Dessel. Het is met andere woorden logisch dat in deze zone een relatief lager percentage groen wordt voorzien ten opzichte van de omliggende gebieden. De netto woondichtheden kunnen onafhankelijk van de vooropgestelde brutodichtheid plaatselijk hoger of lager liggen. Er zal gewerkt worden met verschillende percentages, afhankelijk van de netto dichtheid in functie van de bruto dichtheid. De redenering daarachter is dat hoe hoger de dichtheid, hoe minder privaat groen (tuintjes) er aanwezig is, en hoe groter het belang van publiek groen als speel- en ontmoetingsruimte. Anderzijds is het ook zo dat een grotere dichtheid ervoor zorgt dat de kosten voor publiek groen beter betaald kunnen worden, en dat het project financieel haalbaar blijft. Bij nieuwe verkavelingsaanvragen moet met volgende richtcijfers rekening worden gehouden: - In kerngebied: 7,5 % van de te verkavelen oppervlakte voorbehouden voor publiek groen. - Overige gebieden: 10% van de te verkavelen oppervlakte voorbehouden voor publiek groen. Omdat er binnen de gemeente Dessel wordt voorgesteld om een na te streven percentage aan openbaar domein (met uitzondering van wegenis) op te leggen, kunnen deze dichtheden plaatselijk hoger of lager liggen. De bovenvermelde percentages zullen echter in ieder geval als gemiddelde gehaald moeten worden. Alle percentages worden opgenomen met de duidelijke vermelding dat het gaat om richtcijfers, die getoetst moeten worden aan de concrete situatie per verkavelingsaanvraag (ook rekening houdend met de water-


128



toets), en – overeenkomstig de specifieke toestand (omgeving, grootte, ...) – kan worden bijgestuurd op gemotiveerde wijze. Naast deze richtcijfers moet ook rekening mee worden gehouden dat elke bewoner minstens één groene ruimte op verschillende functieniveaus binnen zijn bereik moet hebben. In de studie van VUB (Monitoring voor bereikbaar en aantrekkelijk groen) worden volgende richtcijfers gehanteerd: - Woongroen < 150 m - Buurtgroen < 400 m 1 ha - Wijkgroen < 800 m 10 ha (park: 5 ha)

1.5. Gebiedsgerichte aanpak van zonevreemde woningen en gebouwen

Groesgoor

De meeste zonevreemde woningen in Dessel bevinden zich voornamelijk in het noordelijk open ruimtegebied (Molenhei en Boshoek). Woonconcentraties zijn terug te vinden ten zuiden van de gemeente, aan het kanaal, ter hoogte van sas 5, ten oosten ter hoogte van Groesgoor en enkele gebieden aan de rand van het woongebied (Braselwijk-Acaciastraat bijvoorbeeld). De principes zoals vermeld in de vigerende regelgeving vormen de basis voor de ontwikkelingsperspectieven voor bestaande, hoofdzakelijk vergunde zonevreemde woningen.


129



1.6. Afwerking van de gemeente Dessel, een trendbreuk ? De taakstelling voor Dessel is beperkt tot de natuurlijke aangroei. In volgende planperiodes zal vooral aandacht moeten gaan naar de kwalitatieve verbetering van de bestaande structuur, eerder dan naar de uitbreiding ervan. De taakstelling wonen kan dan opgelost worden door het ontwikkelen (deels door de hogere overheid) van de geschikte instrumenten voor het op de markt brengen van de juridische voorraad en door verdere kwalitatieve verdichting. Het karakter van het dorpskernen kan versterkt worden door het creëren van een grotere samenhang tussen de bestaande componenten en een sterkere integratie van de nieuwe ontwikkelingen. Twee aandachtspunten zijn daarvoor essentieel: - kernversterking (door uitbouw winkelapparaat en voorzieningen, verdichten van wonen in de kern…) - doortrekken van groenstructuren & versterken van de landelijke kwaliteiten


130


2.


Elementen van de gewenste nederzettingsstructuur (KAART 28.1)

Bovenstaande concepten zijn gebundeld in de kaart van de gewenste nederzettingsstructuur. Volgende elementen zijn hierin structuurbepalend: Dessel-centrum als hoofdkern, Witgoor als ondersteunende kern. Gedifferentieerd woningaanbod in de kernen. Groene binnengebieden en publieke ruimten als kwalitatieve ontmoetingsplaatsen (binnengebied Kolkennete, gemeentelijke pleinen, begraafplaats, sportcentrum Brasel,…). Open ruimte en beekvalleien als bebouwingsgrens. Ze leggen beperkingen aan de uitdeining van het woongebied op en vrijwaren het buitengebied. Woonlinten met een kwalitatieve randafwerking en een betere aansluiting op de open ruimte.


131


3.



3.1. Ontwikkelingsperspectieven kernen Een aantal projecten zijn van strategisch belang om kernversterking effectief te realiseren. Een stimulerend beleid kan privaatinitiatieven ondersteunen. Zo kunnen bepaalde ruimtelijke voorschriften het karakter en de identiteit van de plek verder onderbouwen. Op deze manier wordt ook naar privé-initiatiefnemers duidelijk wat de mogelijkheden en kansen van kernversterking zijn. VERHOGEN DICHTHEID In de gemeente Dessel wordt gestreefd naar een dichtheid van 15 woningen/ha. In de kern wordt gestreefd naar een dichtheid van 25 woningen/ha. Om deze dichtheid te kunnen garanderen wil het gemeentebestuur werk maken van nieuwe bouwmogelijkheden binnen de grenzen van de kernen, om zo de eigenaars te stimuleren en kansen te bieden. Enkele mogelijke oplossingen worden gezocht in volgende aanbevelingen, deze zijn echter als voorbeeld te beschouwen en laten ruimte voor nog andere ideeën: - Door aanpassing van de bouwvoorschriften (verordening) kan bijvoorbeeld het bebouwingsgabariet verhoogd worden. Langs de N18 zouden middelhoge appartementsgebouwen toegelaten kunnen worden, deze kunnen bestaan uit winkels of diensten op het gelijkvloers. Door de bouwdiepte van het gelijkvloers te vergroten in vergelijking met de boven gelegen woningen, kan het dak van het gelijkvloers dienst doen als terras en/of daktuin voor de bewoners. - De mogelijkheid tot het oprichten van meergezinswoningen in de kern dient geboden te worden. - Verdere verdichting is tevens mogelijk in enkele binnengebieden. Bij opmaak van een stedenbouwkundig ontwerp wordt dan aangeven waar dit mogelijk is. Aan de hand van recente kadasterplannen kan er tot op perceelsniveau nagegaan worden waar en op welke manier men best kan verdichten . PLEKKEN VOOR VOORZIENINGEN Nieuwe voorzieningen dienen te worden ingeplant op strategische plekken in de directe omgeving van het kerngebied. Publiek domein moet als bindend element tussen de verschillende voorzieningen fungeren: - Dessel: de omgeving van de Markt, het Hofplein, het Administratief centrum, de Hannekestraat en de Hofstraat en de Pastorijstraat - Witgoor: het dorpscentrum RUIMTE VOOR DETAILHANDEL Het handelsapparaat dient uitgebouwd en versterkt te worden in de kern. De kernen moeten dan ook voldoende aantrekkelijk zijn en goed bereikbaar om potentiële handelaars te stimuleren zich in de kern te vestigen en niet daarbuiten. Wederom is het publiek domein hierbij belangrijk. Enerzijds moet in het winkelgebied het verblijfskarakter domineren. Het verkeer dient er geremd te worden en brede voetpaden moeten voetgangers voldoende ruimte bieden. Tevens dient voldoende parkeerruimte voorzien te worden.


132



PLEKKEN VOOR NIEUWE WOONPROJECTEN Om het wonen in de kern te stimuleren moeten er nieuwe woningen worden voorzien, aangepast aan de huidige gezinssamenstellingen en woonwensen. De nabijheid van de voorzieningen en winkels, gecombineerd met een aangename publieke ruimte en voldoende groen moeten de troeven worden van wonen in de kern. Om de kwaliteit van dergelijke nieuwe projecten te bewaren, kan gewerkt worden met de formule van een stedenbouwkundig ontwerp, waarbij het project voldoende ingekaderd wordt in zijn ruimere omgeving. Om de realisatie ervan te verzekeren kan beroep gedaan worden op projectmanagement. Enerzijds dienen de nodige financiële en juridische instrumenten bijeengebracht te worden, naast een beperkt markt- en woningmarktonderzoek. Anderzijds is het overleg met alle direct betrokkenen van zeer groot belang. Uit dit overleg kunnen samenwerkingsverbanden groeien, een verfijning van het stedenbouwkundig concept, een fasering voor het project. Op die basis en binnen een helder kader, kunnen dan eventueel ook projectontwikkelaars of andere potentiële investeerders ingeschakeld worden. De taak van de projectmanager komt dus neer op de studie naar de rendabiliteit van het project, gebaseerd op marktstudie. Van daaruit kan bijvoorbeeld de commerciële draagkracht vastgelegd worden. In samenwerking met stedenbouwkundigen kan concreet onderzocht worden over hoeveel woningen het juist kan gaan, welke functies combineerbaar zijn en welke typewoningen het best worden gehanteerd.

MEERJARENPLAN PUBLIEKE RUIMTE: VERSTERKEN INTERNE SAMENHANG IN DE GEMEENTE (KAART 28.2) In voorgaande is het belang van een kwalitatieve publieke ruimte al meerdere keren aangehaald. Het zorgt voor een aangenaam beeld, biedt ademruimte aan bezoekers en bewoners van de kern en fungeert als bindend element tussen de verschillende entiteiten van de kern. Groenstructuren vormen een belangrijk aandachtspunt in de aanleg van de publieke ruimte. Zij zorgen voor een groene dooradering van de kern en versterken het groene karakter van de gemeente. Voor de realisatie kan de gemeente een meerjarenplan opmaken voor de inrichting van de publieke ruimte. Enkele ruimtelijke aanbevelingen (cfr. Studie kernversterking) geven reeds een eerste aanzet: Plein Hofstraat Het groene karakter blijft best behouden en een voetgangersdoorsteek naar de Turnhoutsebaan dient aangebracht te worden. Hofplein De parkeerfunctie van dit plein dient teruggeschroefd te worden en een nieuwe functie in de nabijheid van het Sociaal Huis ‘de pastorij’ kan ontwikkeld worden. Door de achterwand van dit Sociaal Huis te doorbreken en een voetgangers-doorsteek te maken wordt het Sociaal Huis ‘de pastorij’ ook betrokken op het plein en de zijkant afgewerkt. Hamerplein Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

133



Dit plein kan blijven functioneren als parking maar het parkeren dient wel gereorganiseerd te worden. Groenvoorzieningen zullen zich beperken tot een groene as. Gebied nabij kerkhof Door een link te maken met het kerkhof en verder door met de Kolkebeemden kan dit gebied fungeren als verbinding naar de open ruimte. Het betrekt de open ruimte bij de kern. De realisatie van het sociaal huis vertrok dan ook van het idee om het plein aan Het Sociaal Huis ‘de pastorij’ en het kerkhof als open ruimte te behouden.

3.2. Woonprogrammatie (KAART 28.3) De gegevens voor de woonprogrammatie zijn gebaseerd op de actualisatie van de woonbehoeftestudie. (IOK 2004). Voor het aantal bijkomende gezinnen voor de periode 1992-2007 hanteerde men de geactualiseerde MIRA2projecties uit de provinciale omzendbrief van 11/10/2001. Dit concrete cijfer van het aantal bijkomende huishoudens voor de gemeente Dessel wordt vastgesteld op 436 (niet rekening houdend met frictieleegstand van 2,5%) voor de periode 1/1/1992 – 31/12/2007 Binnen de periode 01/01/1992-31/12/1997 werden er reeds 236 woningen en 27 appartementen gerealiseerd. Voor de resterende planperiode 2004-2007 bedroeg deze woonbehoefte nog 173 wooneenheden niet rekening houdend met frictieleegstand van 2,5%. Binnen de periode 01/01/1998-31/12/2007 werden nogmaals 307 wooneenheden gerealiseerd, een aantal dat dus iets hoger is dan de theoretische woonbehoefte. In het woongebied is een aanbod van 433 bouwrijpe kavels aanwezig (maart 2004). Rekening houdend met een realisatiegraad van 6% voor de resterende 2 jaar komt dit neer op 26 bouwrijpe kavels. Het aanbod dekt hierbij de vraag. Toch wenst de gemeente een woonprogrammatie uit te werken om op deze manier de kwalitatieve afweging omtrent de woonontwikkelingen naar voor te brengen. FASERING Kaart 28.3 geeft een beeld van die woningprogrammatie. Voor de gebieden die voor ontwikkeling in aanmerking komen wordt in tabellen 1-2-3 een fasering vooropgesteld. Die fasering is gebaseerd op de intrinsieke waarden (kansen en bedreigingen) van het binnengebied (ligging, kwaliteit, ontlsuiting/uitrusting) en de externe waarden (kansen / bedreigingen) van het binnengebied (inkleuring volgens het gewestplan/BPA en complexiteit van de eigendomssituatie). Deze toetsing werd uitgevoerd door de GECORO d.d. 18 maart 2008. De te ontwikkelen woongebieden op korte termijn worden aan de belangrijke structuurbepalende elementen getoetst. Voor Dessel zijn de structuurbepalende elementen in eerste instantie de fysische structuur (watertoets), de natuurlijke- en bosstructuur, de agrarische structuur en de landschappelijke structuur alsook de Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

134



economische en verkeers- en vervoersstructuur. Uit deze toetsing blijkt dat de woongebieden ruimtelijk verantwoord zijn. De nummers in de tabel verwijzen naar de nummers op de kaart. Per gebied wordt een minimum aantal woningen aangegeven. Gebieden te ontwikkelen op korte termijn tot 2011 Om de ontwikkeling kracht bij te zetten wordt gekozen voor projecten die daadwerkelijk zullen worden uitgevoerd op korte termijn, vanwege de ver gevorderde perspectieven. Tabel 1 Gebieden

Gewestplan

Opp. ha

DESSEL CENTRUM 1 Boonhofstraat Zuid

Woongebied

2

Zone Smet

3

Zone Kattenberg

WITGOOR 4 Binnengebied Peresstraat

in

Gewenste dichtheid

Aantal woning.

Opmerkingen

1,28

30 wo/ha

38

Woongebied

1,41

25 wo/ha

40

Woongebied-BPA

1,10

15 wo/ha

16

Omzetting van voetbal-terrein in hoogwaardige woningbouw aansluitend bij de kern Realiseren van RVT, serviceflats en aanleunende bewoning Realiseren van het woongebied in de BPA sportcentrum Brasel

15 wo/ha

15

Woongebied

Inbreidingsproject

Gebieden te ontwikkelen op middellange termijn 2011 - 2014 Het gaat hier om een voorlopige opsomming van gebieden te ontwikkelen op middellange termijn. Tabel 2 Gebieden

Gewestplan

Opp. ha

DESSEL CENTRUM 5 Zuid Lorzestraat

Woongebied

6 7 8

Binnengebied Klaaseind Zone Polder- Dijkstraat Zone Elsakkers 2e fase

9

Zone Vogelzang

WITGOOR 10 Zone Almenstraat

Gewenste Dichtheid

Aantal woning.

Opmerkingen

0,87

15 wo/ha

13

Woongebied Woongebied Woonuitbreidingsgebied Woongebied

0,61 0,60 4,84

15 wo/ha 15 wo/ha 15 wo/ha

9 8 70

0,40

15 wo/ha

6

Inbreidingsproject Kolkenete vrijwaren en integreren als groene zone Inbreidingsproject Inbreidingsproject Realiseren van een gemengd programma met hoge dichtheid Inbreidingsproject

Woongebied

1,90

15 wo/ha

28

Inbreidingsproject


in

135



Vanwege de ligging vlak bij de kern, de mogelijkheid tot eenvoudige ontsluiting en de mogelijkheid tot de ontwikkeling van een gemengd woonprogramma met een hoge dichtheid, geeft de gemeente op termijn de voorkeur aan de ontwikkeling van het woonuitbreidingsgebied Elsakkers. Elsakker fase 2 kan enkel aangesneden worden in één van volgende gevallen: - In het kader van de realisatie van het bindend sociaal objectief - Mits compensatie - Na een herziening van de woningprogrammatie als onderdeel van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Een ander aan te snijden gebied is Boonhofstraat Zuid.

Reserve voor lange termijn, na 2014 Het gaat hier om een voorlopige opsomming van gebieden te ontwikkelen op lange termijn. Deze voorstellen kunnen pas gerealiseerd worden na een herziening van de woningprogrammatie als onderdeel van het GRS. Een voorstel voor dergelijke gebieden is: Tabel 3 Gebieden

DESSEL CENTRUM 11 Zone Koolvennen Zuid

12

Zone Koolvennen Noord

HEIDE 13 Zone Taaihoek

Gewestplan

Opp. ha

Woonuitbreidingsgebied

Gewenste dichtheid

Aantal woning.

Opmerkingen

5,88

15 wo/ha

75

Woonuitbreidingsgebied

3,71

15 wo/ha

45

Dynamisch woonproject in het groen, aansluitend op de kern – 50% publiek domein (park) Dynamisch woonproject in het groen, aansluitend op Zone Koolvennen Zuid – 70% publiek domein (park)

Woongebied

0,98

15 wo/ha

15

Inbreidingsproject


in

136



3.3. Ontwikkelingsperspectieven voor zonevreemde woningen (KAART 28.4) Ten aanzien van de zonevreemde woningen formuleert het ruimtelijk structuurplan Dessel een duidelijk uitgangspunt: bijkomende woningen buiten de juridische vastgestelde gebieden zijn niet meer mogelijk; bestaande woningen krijgen een gebiedsgerichte rechtszekerheid. De principes zoals vermeld in de vigerende regelgeving vormen de basis voor de ontwikkelingsperspectieven voor bestaande, hoofdzakelijk vergunde zonevreemde woningen.


137



III.3. De ruimtelijk-economische structuur: 1. 1.1.

Visie en concepten Waterlijnen brengen structuur in verscheidenheid aan bedrijvigheid

De aanwezigheid van kenmerkende waterlijnen vormen de dragende structuur voor de ontwikkeling van economische activiteiten. Verschillende vormen van bedrijvigheid krijgen op die manier elk hun eigen ruimte : Ten noorden: vallei van de Desselse Nete: ruimte voor landbouw en agrarische bedrijvigheid (volledig gelegen in Netegebied – open ruimte). Ten zuiden: Kanaal Bocholt – Herentals (Kempisch kanaal): plaats voor zones voor hoogwaardige bedrijvigheid (lokaal bedrijventerrein Goormansdijk, zone voor nucleaire energie, te ontginnen putten). De dynamische heterogene ruimte (deel Kempische as) langs het kanaal is de plaats voor werken in het groen, in relatie tot het kanaal. Ten oosten: kanaal Dessel-Schoten: ruimte voor recreatieve ontwikkelingen, uitbouw van streektoerisme (groeieconomie)

1.2.

Bestaande bedrijventerreinen versterken

In relatie tot de ontwikkelingen in het Kleinstedelijk Gebied Mol en de Kempische as wordt er geopteerd om de bestaande bedrijventerreinen te versterken. Want als meer activiteiten op dezelfde plaats terechtkunnen, is het niet nodig nieuwe ruimte aan te snijden. Vanuit ruimtelijk oogpunt is dit te verkiezen. Daarnaast is het ook efficiënter naar bedrijfsvoering en goedkoper voor de gemeenschap, is een sterkere uitstraling van de Kempische as mogelijk (ontwikkelingen langs beide zijden van het kanaal) en kan ook de bereikbaarheid op een efficiëntere wijze georganiseerd worden. PROFIELVERSTERKING Het profiel van de bedrijventerreinen dient versterkt: de terreinen aan Goormansdijk bieden plaats aan regionale bedrijven die zich kunnen richten op het kanaal (zichtlokatie). De ontsluiting van de bedrijven op de noordelijke oever gebeurt langs de Goormansdijk via de achterzijde van de bedrijven. Vrijwaring van de Achterste Nete als natuurverbindingsgebied vormt hierbij een strikte voorwaarde: een open ruimte structuur als groene grens tussen het bedrijventerrein en het achterliggende woongebied. De ontsluiting van het terrein aan de zuidelijke oever wordt ontsloten via de Zate. De terreinen aan Stenehei bieden plaats, zowel voor lokale als voor gemengde regionale bedrijvigheid met een beperking naar vervoersgenerende activiteiten.


138



EERST VERDICHTEN DAN UITBREIDEN Verdichtingsprojecten krijgen voorrang op uitbreidingsprojecten daar zij bestaande ruimte aanwenden om nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken. Dit kan bijvoorbeeld de uitbreiding van bestaande bedrijven op het huidige terrein mogelijk maken. Enkele mogelijke voorbeelden worden hier geschetst: -

Een eerste mogelijkheid bestaat in de opvulling van de leegstand. Als, naar analogie met de belasting op leegstand in de steden bijvoorbeeld een heffing op onbebouwde bedrijfspercelen zou worden ingevoerd, kunnen terreinen die voor zeer lange tijd niet worden gebruikt of die in de toekomst in onbruik komen te staan, toch ter beschikking worden gesteld van wie echt ruimte nodig heeft om te kunnen ondernemen. Een eenvoudiger mogelijkheid, vooral bestemd voor wie er nu al gevestigd is, bestaat in de omvorming van de stedenbouwkundige voorschriften op het terrein zelf en het toelaten van meer bebouwing op het perceel zelf. Deze maatregelen kunnen wel meer bebouwbare oppervlakte opleveren maar mogen tegelijkertijd niet betekenen dat het beeld van het industriepark negatief zou worden beïnvloed door het verminderen van het groen bijvoorbeeld (duinrug Stenehei; beekvallei Goormansdijk).

-

Verdichting op het perceel zelf is mogelijk door het in gebruik nemen van de vrijliggende rand, het eventueel beperken of groeperen van de parkeer- en opslagzone… Nog een facet van verdichting bestaat in hoogbouw. Twee verdiepingen zou een minimum kunnen zijn. In elk bedrijf zijn er een aantal activiteiten die even goed op de verdieping kunnen worden georganiseerd. De kantoren zijn een voor de hand liggend voorbeeld, maar ook stockage kan met moderne middelen evengoed op grotere verdiepingshoogte worden uitgebouwd.

-

Door verschillende percelen samen te voegen kan ook een hogere dichtheid worden gerealiseerd. Volgende mogelijkheden komen naar voor: één gemeenschappelijke brandweg voor twee bedrijven, samen organiseren van parkeerfaciliteiten en opslag, ingebruikname van restruimte van de buren, … Het zijn allemaal ingrepen die de beschikbare en bebouwbare oppervlakte per perceel opdrijven. Grotere percelen zijn uiteraard nuttiger dan kleine (die bijvoorbeeld elk een afzonderlijke buffer moeten voorzien). Een vorm van herstructurering van de bestaande toestand kan nuttig zijn om bedrijven optimaler uit te bouwen op het industrieterrein van Goormansdijk. Kleinere bedrijven zijn ook gemakkelijker buiten het industrieterrein te vestigen of kunnen samen onder één dak terecht, wat opnieuw efficiënter is dan elk apart.

-

Recuperatie van ruimte. Naast het op de markt brengen van ongebruikte terreinen en het terugdringen van oneigenlijk gebruik bestaan er ook mogelijkheden door het optimaliseren van de bestaande infrastructuur: versmallen van rijwegen (zes meter volstaat), parkeren op het openbaar domein, combineren van parkeervoorzieningen. Ook deze maatregelen kunnen de uitbreidingsmogelijkheden op de terreinen verruimen.


139


1.3.


Uitbreidingsmogelijkheden

Volgens de principes van het RSPA kan aan gemeenten met een hoofddorp type 3 geen wezenlijke uitbreiding (schaalvergroting) buiten de bestaande juridische voorraad van bestaande lokale bedrijven worden toegestaan. Volgende opties worden naar voor geschoven om toch tegemoet te komen aan deze problematiek. Binnen de afbakening van het kleinstedelijk gebied Mol wordt een uitbreiding van 23 ha (verdeeld over 2 fasen) van Stenehei voorzien. Stenehei is aangeduid als een gemengd regionaal bedrijventerrein. De eerste fase van de uitbreiding (PRUP Stenehei: 12,9 ha) is al gerealiseerd. De overige 10 ha kan in een tweede fase worden gerealiseerd na een ruimtelijke afweging en na een oplossing voor het mobiliteitsprobleem. De tweede uitbreiding van Stenehei zou volgens de gemeente ook plaats moeten bieden aan lokale bedrijven. Het voorzien van ruimte voor lokale bedrijvigheid te Stenehei wordt als suggestie meegegeven aan de provincie. In principe kan de provincie in een PRUP enkel regionale bedrijvigheid voorzien en geen lokale bedrijvigheid. In dit kader overweegt het gemeentebestuur van Dessel een delegatiebevoegdheid te verlenen aan de deputatie van de provincie Antwerpen. Door gebruik te maken van deze delegatiebevoegdheid kan de provincie uitspraken doen over lokale bedrijventerreinen in het PRUP Stenehei. Bovendien is de provincie bevoegd voor de afbakening van het klein stedelijk gebied Mol en bepaalt het de invulling en de taakstelling van Stenehei. De gemeente vraagt dan ook om bij de uitwerking van het klein stedelijk gebied Mol actief te mogen participeren. Op het gewestplan van Dessel is in het centrum van de gemeente (achter de Donkerstraat) een reservegebied van 10 ha voor de vestiging en uitbreiding van ambachtelijke bedrijven en kleine middelgrote ondernemingen (KMO zone) aangeduid. De algemene visie ondersteunt economische bedrijvigheid langs het kanaal Bochelt-Herentals en niet in de kern. Door het niet realiseren van de 10 ha ontstaat de mogelijkheid om de kern op te waarderen door de open ruimte rechtstreeks te laten aansluiten . Het gemeentebestuur denkt aan, gelet op het huidige gebruik, een herbestemming naar agrarisch gebied met recreatief medegebruik. Dessel heeft recht op 5 ha bijkomend lokaal bedrijventerrein voor de herlocalisatie van zonevreemde bedrijven (richtinggevend cijfer). De gemeente wenst deze 5 ha te voorzien te Stenehei en zo de lokale bedrijvigheid te concentreren. Wel werd binnen de opmaak van het BPA zonevreemde bedrijven al voor een zestal bedrijven nagegaan welke er voor regularisatie of herlocalisatie in aanmerking komen. Op basis van dit BPA Zonevreemde bedrijven kunnen alvast vijf bedrijven beperkt uitbreiden op het huidige terrein (voor een gezamenlijke oppervlakte van 0.65h). Een aantal andere bedrijven die initieel mee opgelijst waren bij aanvang van het BPA zonevreemde bedrijven, zijn ondertussen al geherlocaliseerd in de recente uitbreiding van de KMOzone Stenehei, in de site Verlipack te Mol of elders. Maar uiteraard blijven nog altijd een aantal probleempunten over, zoals Gebo bijvoorbeeld, dat niet weerhouden is in het BPA zonevreemde bedrijven. Dit geldt eveneens voor De Schutter (Aveve) (Kwademeer), Lodesco (Turnhoutsebaan), Mermans Bart (Zandvliet), Schoofs Frank (Huzarenberg), Van Gompel Luc (Zandvliet), Woningbouw Dockx (Bleekstraat). Voor de herlocalisatie van deze bedrijven zal een bijkomende ruimte van 5 ha meer dan gewenst zijn.


140



Op die basis kan nu al bepaald worden hoeveel oppervlakte lokaal bedrijventerrein er op termijn mogelijk nog kan worden gerealiseerd voor de herlocalisatie van de overige zonevreemde bedrijven. De bestaande bedrijfsoppervlakten van de hogervermelde – niet weerhouden bedrjiven in de BPA zonevreemde bedrijven – bedraagt momenteel 4,35 ha. Rekening houdende met nog een mogelijke uitbreiding bij herlocatie zal een bijkomende ruimte van 5 ha dus noodzakelijk zijn. UITBREIDING LOKAAL BEDRIJVENTERREIN STENEHEI Voor de ontwikkeling van bijkomende bedrijvigheid te Stenehei is een ruimtelijk onderzoek en de opmaak van een stedenbouwkundig plan voor het geheel nodig. Zowel voor het reeds bestaande terrein als het nieuwe is er nood aan een optimalisatie van het ruimtelijk functioneren. De gemeente wil zich dan ook bewust inzetten om een kwalitatief plan af te leveren. De toekomstige ontwikkelingen van het bedrijventerrein Stenehei vragen om een degelijke aanpak en mogelijke herinrichting van het huidige terrein. Volgende aanbevelingen worden meegenomen:

Enkele referentiebeelden ter illustratie

-

Herstructurering en verdichting van het huidige bedrijventerrein Herstructurering omvat in de eerste plaats een herpercelering van het bedrijventerrein op langere termijn om de huidige oppervlakte optimaal te benutten. Een maximale perceelsgrootte kan worden opgelegd met voldoende waarborgen om een hoge bebouwingscoëfficiënt te realiseren. De langgerekte percelen dienen beter benut te worden en bieden mogelijkheid om gezamenlijke opslagplaatsen en buffers uit te bouwen. De toegelaten bouwdiepte dient wel rekening te houden met de achtergelegen stuifduin: opslagplaatsen van vervuilende materialen kunnen bv. niet grenzen aan kwetsbare gebieden… Verdichting omvat het streven naar meerdere bouwlagen, de invulling van ongebruikt terrein, gemeenschappelijke infrastructuur…

-

Globaal uitgangspunt voor de invulling van het nieuwe bedrijventerrein De aanwezigheid van de duinrelicten en de bestaande zone voor nucleaire energie stellen beperkingen aan de invulling van het bedrijventerrein. De leefbaarheid moet voor alle partijen gegarandeerd kunnen worden. Vanuit deze optiek wordt er geopteerd een duurzaam bedrijventerrein in te planten. Bij het ontwerpen ligt de nadruk op de synergie tussen milieu, economie en ruimte. Een duurzaam bedrijventerrein biedt dan ook veel kansen voor een betere werkomgeving, een hoger bedrijfseconomisch rendement, een lagere milieubelasting en een intensiever gebruik van ruimte. Hierbij wordt gedacht aan een ruimtelijk samenhangend en kwaliteitsvol ingericht bedrijventerrein. Dit betekent een terrein met: - intensief ruimtegebruik; - gezamenlijke nutsvoorzieningen; - een groen imago met oog voor inpasbaarheid; - een duidelijk en veilig ontsluitingssysteem;


141



- hoogwaardige architectuur van de afzonderlijke bedrijfsgebouwen; waarbij vooral de vormelijke kwaliteiten van belang zijn, eerder dan het kostenplaatje. Bij opmaak van een ontwikkelingsperspectief voor Stenehei kunnen volgende ontwerpconcepten gelden: - Een sterk landschappelijke integratie waarbij groenstructuren doorgetrokken worden tot op het perceelsniveau; - Een ontsluiting rechtstreeks op de N118 die de verbinding naar Geel vormt. Dit ontlast tevens de N18. - Gemeenschappelijke organisatie van parkings/toegangen en een bedrijfsverzamelgebouw als toegang. Het oprichten van een regionaal containerpark is een gezamenlijk project van de gemeenten Retie en Dessel. Vanuit ruimtelijke overwegingen is het uitbaten van een regionaal containerpark in functie van verschillende kleine gemeenten opportuun. De huidige locatie van het gemeentelijke containerpark bevindt zich op de rand van het woongebied, grenzend aan het natuurgebied van het afwateringskanaal ‘de Colateur’. Deze locatie is niet geschikt voor het inrichten van een regionaal bedrijventerrein. Uitbreiding op deze locatie is onmogelijk. Ook inzake mobiliteit is de huidige locatie niet echt opportuun. Op de bestaande locatie zal het containerpark dan uiteraard verdwijnen. Deze ruimte zal verder benut worden binnen de activiteiten van de gemeentelijke werkplaats. Voor de nieuwe locatie werd een bouwvergunning afgeleverd op 7 mei 2010 door de gewestelijke stedenbouwkundige ambtenaar. De aanvraag heeft betrekking tot een perceel met een oppervlakte van plusminus 12.759m² en is gelegen in de perimeter van het Provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan Stenehei 10-1000-423, goedgekeurd bij het besluit van de Minister dd. 20/07/2004. Het voorziet de bestemming “gemengd regionaal bedrijventerrein”. DesselCentrum

Beekvalleien

Zowel Site Mermans als de locatie Stenehei werden onderzocht als mogelijke denkpistes. Site Mermans bleek minder geschikt omwille van mobiliteitsaspecten, de configuratie van het perceel en de omliggende bewoning. Op basis van het gevoerde studiewerk kan geconcludeerd worden dat de nieuwe locatie geen nieuwe of bijkomende doorstromingsproblemen met zich mee gaat brengen. De nieuwe locatie is vanuit Retie eenvoudig te bereiken langsheen de N118. In Dessel centrum verhoogt de verkeersleefbaarheid en verkeersveiligheid door het ingebruiknemen van de nieuwe locatie, daar deze locatie meer garanties biedt dat het bestemmingsverkeer in functie van het containerpark zich verplaatst over de wegen die hier functioneel het meest geschikt voor zijn binnen het wegennetwerk (cfr. de principes van duurzame mobiliteit). OPLOSSING REGIONALE BEDRIJVEN TE GOORMANSDIJK (KAART 29.1) De problematiek betreft een regionale aangelegenheid. De volgende teksten dienen gelezen te worden als suggestie naar de hogere overheid toe. De gemeente wenst te benadrukken dat dit voorstel maar een eerste mogelijke zoekzone kan betekenen.

Concept: compact bedrijventerrein met groene grenzen en duidelijke ontsluitingsmogelijkheden

Door de sterke dynamiek zijn enkele bedrijven te Goormansdijk sterk uitgebreid. Uitbreiding is meestal voorzien op aanpalende gronden, echter gelegen in agrarisch gebied en bijgevolg zonevreemd. Vanwege het regionale karakter van deze bedrijven kunnen zij niet behandeld worden binnen de opmaak van het gemeenGroep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

142



telijk sectoraal BPA. Uitwerking van een uitvoeringsplan door het Vlaams Gewest kan mogelijkheden bieden, de bedrijven kunnen eventueel ook een planologisch attest aanvragen. Hieronder zijn een aantal aanbevelingen uitgeschreven voor de opmaak van een GRUP, en dit als een suggestie naar de hogere overheid. •

De bedrijven JT Mineralen bvba / JT Sport bvba / JT Transport en Groep Deckx hebben grote nood (circa 4,3 ha) aan uitbreiding. In de eerste plaats dient er gezocht te worden naar verdichtingsmogelijkheden op het terrein zelf. Door een betere interne organisatie en ruimtelijke organisatie van het bedrijf, kan waarschijnlijk reeds een deel van de zonevreemde uitbreiding in oppervlakte beperkt worden. Om een herlocalisatie van deze bedrijven te voorkomen wordt een beperkte uitbreiding van de bedrijvenzone als mogelijke oplossing gezien.

•

Vrijwaring van de Achterste Nete als natuurverbindingsgebied vormt bij deze ontwikkeling een strikte voorwaarde: een open ruimte structuur als groene grens tussen het bedrijventerrein en het achterliggende woongebied en de open ruimte. Een vrije zone van minimum 20 meter, gemeten vanaf de kruin van de waterloop, dient voorzien te worden (beekvallei). Om te voorkomen dat er een snipper agrarisch gebied zou overblijven wordt voorgesteld om de bedrijfzone te laten aansluiten op de zone van de beekvallei. Een brede buffer van minimum 10 meter tussen beiden moet op het bedrijventerrein gerealiseerd worden. Om verkeersbelasting te beperken, dienen de betreffende bedrijven hun ontsluiting via Goormansdijk te organiseren.

•

Er dient tevens rekening gehouden te worden met een grote cluster van zonevreemde woningen te Goormansdijk. De mogelijkheid om deze woningen in de toekomst perspectieven te bieden als bedrijfswoningen, dient onderzocht te worden.

•

Er ontstaat een compact bedrijventerrein, met het afwateringskanaal ten oosten en de beekvallei ten noorden als groene grenzen, het kanaal en de N18 vormen de andere grenzen en bieden mogelijkheden naar ontsluiting. De gemeente tracht op deze manier om de zoneringen van het gewestplan uit te zuiveren, waarbij rekening wordt gehouden met de mogelijkheden en beperkingen van de bestaande toestand.

1.4.

Zonevreemde bedrijven

ALGEMENE VISIE Zonevreemde bedrijven in Dessel vormen een redelijk probleem. 27 bedrijven werden als vermoedelijke zonevreemde bedrijven opgenomen op de basislijst van de gemeente. Het probleem situeert zich op verschillende niveaus: grotere bedrijven gelegen in de dorpskern, bedrijven gesitueerd op de grens van het woongebied en de open ruimte (veelal agrarisch gebied), bedrijven op de grens van het bestaande industrieterrein Goor-


143



mansdijk en de open ruimte en bedrijven volledig gelegen in de open ruimte (in het agrarisch gebied of natuur/bosgebied). Vooral bedrijven gelegen aan de rand van de dorpskern of in de open ruimte kunnen het beeldbepalende karakter van Dessel als gemeente in het buitengebied sterk verstoren. Verder kunnen bedrijven in woongebied door de schaal en/of de aard van de bedrijvigheid soms moeilijk worden ingepast op maat van de omliggende omgeving. Herlokalisatie wordt dan onvermijdelijk. Het bedrijf Smet Boringen, gelegen aan de Oude Markt, was bijvoorbeeld te groot geworden om in de kern te kunnen blijven bestaan. Een herlocalisatie drong zich op. Dankzij de adequate aanpak was de volledige herlocalisatie in 2004 al opgelost. De vrijgekomen gronden worden ingeschakeld binnen projectontwikkelingen in de kern. Kleinschalige, niet-hinderlijke bedrijvigheid kan wel in woonzones worden geïntegreerd. Voor vijf bedrijven waar het probleem hoogdringend was, heeft een sectoraal BPA “zonevreemde bedrijven” intussen een oplossing geboden.

ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN ZONEVREEMDE BEDRIJVEN (KAART 29.2) De gemeente Dessel wil inspanningen leveren om de lokale bedrijvigheid in de gemeente te behouden en wil onderzoeken welke zonevreemde bedrijven kunnen geregulariseerd worden. Bij de opmaak van een bijzonder plan van aanleg / ruimtelijk uitvoeringsplan kunnen voor individuele bedrijven deelplannen voor kleinschalige lokale bedrijventerreinen worden gemaakt. Momenteel is een deel van de bedrijvigheid gegroepeerd in bedrijvenzones en is een deel “verspreid” over het grondgebied. Ondanks die verspreiding hebben al deze bedrijven te maken met de planningskaders die hierboven zijn genoemd. Wanneer al deze kaders bij mekaar worden genomen, of wanneer deze als verschillende layers op mekaar worden gelegd, ontstaat een ander beeld, wordt duidelijk dat deze bedrijven niet los van alles staan. Het wordt dan mogelijk een globale gebiedsgerichte visie met betrekking tot zonevreemde bedrijven te ontwikkelen. Deze gebiedsgerichte visie vormt het afwegingskader voor de bepaling van de ontwikkelingsmogelijkheden van de zonevreemde bedrijven. De gebiedsgerichte visie verdeelt de gemeente in vier zones. De toekomstige economische ontwikkelingen van de zonevreemde bedrijven in Dessel zijn gerelateerd aan hun ligging volgens de vier gebieden. De bedrijven ter hoogte van het kanaal en de kernen krijgen bijvoorbeeld grotere ontwikkelingskansen toegemeten dan bedrijven die in de Netevallei liggen. Per zone zijn er ontwikkelingsperspectieven voor de zonevreemde bedrijven opgenomen. De ontwikkelingsmogelijkheden van een zonevreemd bedrijf worden uitgedrukt in een categorisering. De gebiedsgerichte visie verdeelt de gemeente in de volgende 4 zones: - Kernen van Dessel en Witgoor - Agrarisch gebied - Open ruimtegebied Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

144


-


Netevallei - Bosgebied Dynamische heterogene as langs het kanaal Bocholt – Herentals

• 1. Netevallei - Bosgebied De Netevallei en het Bosgebied moet gevrijwaard worden van bedrijvigheid. Vergunde bedrijven kunnen in principe verder werken binnen de bestaande gebouwen met de uitspraak dat herlokalisatie op korte of middellange termijn is aangewezen. Bij stopzetting van de activiteiten wordt geen nieuwe zonevreemde bedrijvigheid toegelaten. Categorie 1 • 2. Agrarisch gebied - open ruimtegebied Het agrarisch gebied moet zoveel mogelijk gevrijwaard worden van bedrijvigheid. Bestaande bedrijven hebben slechts beperkte uitbreidingsmogelijkheden. Een uitbreiding tot ten hoogste 25% van de bestaande vergunde gebouwen is mogelijk toe te laten,afhankelijk van de aard van de bedrijvigheid (link met de landbouw bv) en de vergunningstoestand. Een echte schaalvergroting van het bedrijf is niet toegelaten. De toegelaten activiteiten worden beperkt. Categorie 2 • 3. Kernen van Dessel en Witgoor Bedrijven in de kernen versterken de centrumfuncties en zorgen voor verwevenheid. Bestaande bedrijven kunnen blijven en beperkt uitbreiden mits een goede opname in het woonweefsel. Een uitbreiding tot 25% van de bestaande vergunde gebouwen kan toegelaten worden als de ruimtelijke inpassing te verantwoorden is. Een zuivere en compacte lijnvoering is hierbij essentieel. Een echte schaalvergroting van het bedrijf is niet toegelaten. Er worden echter geen beperkingen opgelegd voor de aard van de activiteiten. Categorie 3 • 4. Dynamische heterogene as langs het kanaal Bocholt – Herentals De dynamische heterogene as is hoog-dynamisch. Bedrijven kunnen zich verder ontwikkelen. De randvoorwaarden voor de uitbreiding worden vastgelegd per bedrijf in functie van de omgeving. De toegelaten activiteiten worden beperkt. Een nieuw lokaal bedrijventerrein (aansluitend bij Stenehei) voor de herlocalisatie van zonevreemde bedrijven wordt hier voorgesteld. Een uitbreiding van meer dan 25% van het bestaande vergunde gebouw is hier mogelijk toe te laten, afhankelijk van de aard van de activiteiten, de inpassing in de omgeving en de vergunningstoestand. Categorie 4 Het gaat hier om een globale ruimtelijke benadering. Afhankelijk van de bijkomende gegevens in functie van de omgeving (watergevoeligheid van de gronden, ligging in kwetsbare gebieden, …) dienen de verschillende ontwikkelingsperspectieven zonevreemde bedrijven genuanceerd te worden. Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

145



OMGEVING STAR LAUNDRY – BESTAANDE KMO ZONE (KAART 29.3) Ter hoogte van het bedrijf Star Laundry bevindt tussen de N18, Molenhoek en Kuilstraat een bestaande ambachtelijke zone met 1 bedrijf. Het bedrijf bezit tevens een zuidelijke kleine uitbreiding in het agrarisch gebied en is dus ook deels zonevreemd. Het bedrijf is niet opgenomen binnen het dossier van het sectorale BPA zonevreemde bedrijven. Bij de start van het opmaken van het BPA zonevreemde bedrijven was er geen vermoeden van zonevreemdheid van dit bedrijf. Ten westen van het bedrijf Star Laundry bevindt zich een (zonevreemde) woning met een grote tuin. Door het herbestemmen van het bedrijf Star Laundry ontstond er een snipper agrarisch gebied tussen Star Laundry, de bestaande ambachtelijke zone en het woongebied met landelijk karakter langs de Kuilstraat. Deze snipper wordt in de toekomst best herbestemd naar een ambachtelijke zone, zodat de snipper kan aansluiten bij de bestaande ambachtelijke zone en bij latere invulling mee benut kan worden. Het gaat hier om een zone van circa 0,9 ha. Deze oppervlakte zal in mindering gebracht worden van de voorziene ruimte voor bijkomende lokale bedrijven of de herlocatie van zonevreemde bedrijven. Vandaag zijn er geen concrete aanvragen voor dit terrein, maar het lijkt logisch om deze snipper toch al om te vormen, zodat een mogelijk alternatief voorhanden is voor eventuele aanvragen in de toekomst. Aan de omvorming van de landbouwsnippers naar een KMO-snipper zullen randvoorwaarden worden ingebouwd om de overlast op de naastliggende woonlinten te beperken.

1.5.

Waardevolle nabestemmingen voor te ontginnen zandwinningsgebieden

De zandwinningsgebieden ten zuiden van Broekberg en de Pinken worden ontgonnen. Zoals eerder vermeld is het van primordiaal belang om reeds bij de aanvang van de nieuwe ontginningen werk te maken van de nabestemming van de zandwinningsgebieden. Voor beide plassen zijn hiervoor al voorstellen naar nabestemmingen geformuleerd. De gemeente wenst nogmaals te benadrukken dat de nieuwe ontginningen niet enkel een eenmalig economisch potentieel bevatten (zandwinning) maar eveneens een meerwaarde naar de toekomst toe dienen te garanderen. De nabestemming recreatie zoals voorzien in de huidige voorstellen binnen het Kaderplan Kempische Meren is alvast beter geschikt voor het zandwinningsgebied Pinken dan de huidige nabestemming landbouw De bovenstaande tekst is als een suggestie voor de hogere overheid opgenomen.


146


1.6.


Ruimte voor agrarische ontwikkelingen

De landbouw is één van de structuurbepalende functies in het buitengebied en vervult een belangrijke economische rol in Dessel. Het wonen, de verzorgende activiteiten en de bedrijven worden in de kernen of op bedrijventerreinen geconcentreerd, waardoor in de open ruimte maximaal ruimte wordt geboden aan andere functies. Als uitgangspunt wordt gestreefd naar een levensvatbare landbouw, ondersteund door het ontwikkelen van duurzame agrarische activiteiten in combinatie met bepaalde vormen van recreatie en toerisme en het beheer van de open ruimte blijft een levensvatbare landbouw mogelijk. Bij de recente beleidsmatige herbevestiging van de agrarische gebieden (HAG’s) door de Vlaamse regering is ook het landbouwgebied rond Dessel (gebied 21) opgenomen. Deze gebieden zijn afgebakend tot op perceelsniveau. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN LANDBOUWGEBIEDEN De gemeente maakt een onderscheid tussen de volgende landbouwgebieden: - Noordelijk open ruimtegebied met de vallei van de Desselse Nete, tussen Dessel en Retie - Oostelijke lob tussen Dessel, Heide en Witgoor; - Het zuidelijk gedifferentieerd open ruimte gebied met de vallei van de Witte Nete; gebied tussen de woonen industriezones in het zuiden. Het volgende ontwikkelingsperspectief wordt voor deze 3 gebieden voorgesteld: - Noordelijk open ruimtegebied met de vallei van de Desselse Nete, tussen Dessel en Retie (herbevestigd als agrarisch gebied): - hoofdfunctie landbouw - actieve ontwikkeling van professionele landbouw - beroepslandbouw - hobbylandbouw proberen te weren - grootschalige landbouw als voornamelijke bewaker van de open ruimte - behoud van de huidige schaal, geen versnippering - ruilverkavelingsinstrumenten kunnen hier toegepast worden => in beperkte mate ten behoeve van schaalvergroting, in belangrijke mate ten behoeve van kavelruil - voorkeur gaat naar grondgebonden agrarisch gebruik: akkerland en weilanden - weilanden in de vallei van de Desselse Nete, akkers op de drogere gronden - delen aansluitend bij de vallei van de Desselse Nete (deels habitatrichtlijngebied) aanduiden als verwevingsgebieden, de verwevingsgebieden moeten een buffer vormen tussen de intensieve landbouw en de natuurwaarden, versterken van KLE’s - De landbouwpercelen ter hoogte van de Desselse Nete hebben een recreatieve meerwaarde.


147



-

Oostelijke lob tussen Dessel, Heide en Witgoor (niet opgenomen in de herbevestigde agrarische gebieden omwille van de zandwinningsactiviteit. De landbouw is hier kleinschaliger dan in het noordelijk open ruimtegebied, de kleinschaligheid op bepaalde plaatsen (bv in de vallei van de Witte Nete) versterken door oa. het aanplanten van KLE’s.; - hoofdfunctie landbouw - actieve ontwikkeling van professionele landbouw - beroepslandbouw - hobbylandbouw proberen te weren - grootschalige landbouw als voornamelijke bewaker van de open ruimte - behoud van de huidige schaal, geen versnippering - ruilverkavelingsinstrumenten kunnen hier toegepast worden => in beperkte mate ten behoeve van schaalvergroting, in belangrijke mate ten behoeve van kavelruil - voorkeur gaat naar grondgebonden agrarisch gebruik: akkerland en weilanden - delen aansluitend bij de het waardevol bosgebied aanduiden als verwevingsgebieden, de verwevingsgebieden moeten een buffer vormen tussen de intensieve landbouw en de natuurwaarden, versterken van KLE’s

-

Het zuidelijk gedifferentieerd open ruimte gebied met de vallei van de Witte Nete; gebied tussen de woonen industriezones in het zuiden. (herbevestigd als agrarisch gebied, hoofdfunctie landbouw) - De landbouwgebiedjes kunnen ingevuld worden met verschillende functies: landbouw, hobbylandbouw, recreatieruimte, … - beroepslandbouw en hobbylandbouw - ruilverkavelingsinstrumenten kunnen hier toegepast worden => niet ten behoeve van schaalvergroting, in belangrijke mate ten behoeve van kavelruil en realiseren van medegebruik van landschap, natuur en recreatie. - recreatieruimte, activiteiten verbonden aan de landbouw hier uitbouwen (maneges, paardenfokkerijen, kinderboerderij, kamperen op de boerderij, landelijk logeren,…) - versterken van KLE’s - het landbouwgebied heeft een verbindende rol: landbouwgebied met houtkanten, struwelen, bomenrijen,…(KLE’s) - strikt grondgebonden agrarisch gebruik dat de ecologische en landschappelijke waarden niet in gevaar brengt en ruimte laat voor een toename van die waarden - landbouwgebied als landschappelijke buffer ten opzichte van de bedrijvigheid langs het kanaal.

De gemeente stelt hierboven een aantal verwevingsgebieden voor. De aanduiding van deze gebieden is als een suggestie opgenomen voor het Vlaams Gewest.


148



INSTRUMENTEN In de open ruimte zijn vormen van multifunctionaliteit mogelijk. Buiten de landbouw zijn ook andere gebruikers actief, zoals natuur en bos, recreatie, verspreide bewoning, e.a. Het is wenselijk deze functies te scheiden op perceelsniveau (cfr HAG’s), maar ze binnen het groter geheel van de open ruimte voldoende ontwikkelingsgaranties te bieden om in harmonie met elkaar te kunnen omgaan. Een graduele overgang door middel van verwevingsgebieden maakt dit mogelijk. De afbakening van verwevingsgebieden is een gewestelijke aangelegenheid en zal behandeld worden binnen de afbakening van VEN2 en de agrarische structuur voor de 13 buitenregio’s die hiervoor in Vlaanderen zijn afgebakend. Op gemeentelijk vlak kunnen hieromtrent enkel suggesties gebeuren. Een verwevingsgebied is een aaneengesloten gebied waar de functies landbouw, bos en natuur gedifferentieerd voorkomen. In het verwevingsgebied is het beleid gericht op de ruimtelijke ondersteuning van de verweving tussen de functies landbouw, bos en natuur. De ruimtelijke ondersteuning houdt enerzijds voorwaarden in voor het behoud, het herstel en de ontwikkeling van de aanwezige en gewenste ecotopen en anderzijds voor de aanwezige landen bosbouwactiviteiten. Het bindmiddel tussen landbouw en natuur is o.a. de beheersovereenkomst. Beheersovereenkomsten zijn vrijwillige overeenkomsten tussen grondgebruikers, veelal landbouwers, en de overheid om een bijzondere natuurkwaliteit te bereiken tegen een vooraf bepaalde vergoeding. Beheersovereenkomsten zijn in regel een instrument voor de verweving van landbouw en natuur. In de recente ‘Herbevestiging van de agrarische gebieden’ is het landbouwgebied in Dessel eveneens opgenomen. Dit besluit maakt de verweving zoals hierboven beschreven mogelijk, terwijl aan de agrarische sector tegelijk zekerheid wordt geboden voor de verdere exploitatiemogeliikheden in de toekomst. Als aanvulling op bovenvernoemde maatregelen en om een gedragen engagement mogelijk te maken zal vanuit de gemeente overleg (open dialoog) met zowel de sector landbouw als met natuur georganiseerd worden. Daarbij zal dan gezocht dienen te worden naar de mogelijke suggesties, beheersovereenkomsten en vrijwillige maatregelen die de verwevingsgebieden operationeel kunnen maken. Als werkbaar instrument wordt gekozen voor de opmaak van ruilverkavelingsplannen nieuwe stijl voor de drie grote gehelen landbouwgebieden. Binnen de ruilverkaveling nieuwe stijl kan de landbouw zich ruimtelijk ten volle ontplooien zonder dat de landschappelijke en natuurlijke kwaliteit van het betreffende gebied moet inboeten. De ruilverkavelingen kunnen grote delen van de open ruimte in de gemeente overlappen waardoor medegebruik tussen landbouw, landschap, natuur en recreatie er met elkaar verweven zijn. De vallei van de Desselse Nete is habitatrichtlijngebied. Dit vormt een randvoorwaarde voor de realisatie van de ruilverkaveling.


149



Het KMO-uitbreidingsgebied (10 ha), gelegen aan de rand van de kern van de gemeente, zal op deze locatie nooit ontwikkeld worden. Vanuit de gemeente wordt ervoor geopteerd om economische ontwikkelingen te centraliseren aansluitend aan de bestaande KMO-zone Stenehei. Een herbestemming van de uitbreidingszone is dus aangewezen. Op dit moment kent de zone een voornamelijk agrarisch gebruik (met uitzondering van de stukken die behoren tot de tuinen van de aanpalende percelen langs Heeg-, Donker- en Hoogveldestraat). Het lijkt dan ook voor de hand liggend te opteren voor een herbestemming naar agrarisch gebied (met een recreatief medegebruik gelet op de ligging aansluitend op het kern van de gemeente).


150


2.


Elementen van de gewenste economische structuur (KAART 29.4)

Bovenstaande concepten zijn gebundeld in de kaart van de gewenste ruimtelijk-economische structuur. Volgende elementen zijn hierin structuurbepalend: Profielversterking van het bedrijventerreinen Goormansdijk. Beperkte uitbreidingen bieden mogelijkheden voor herlocalisatie en uitbreidingsaanvragen van zonevreemde bedrijven en bieden garanties voor bedrijvigheid in de toekomst. Het voorzien van ruimte voor bijkomende bedrijvigheid te Stenehei. Lokale bedrijvigheid en gemengde regionale ontwikkelingen bundelen en structureren. Zonevreemde bedrijven integreren en/of herlocaliseren. Ruimte voor agrarische ontwikkelingen vrijwaren ten noorden en ten zuiden van de gemeente (noordelijk open ruimtegebied en gedifferentieerd open ruimtegebied in het zuiden). Aanduiden van verwevingsgebieden met ruimte voor medegebruik ter verbreding van de agrarische sector. Formuleren van nabestemmingen voor de zandwinningsgebieden. Herbestemmen van het reservegebied KMO aan de rand van de kern van de gemeente.


151


3.



Het voorzien van een uitbreiding voor de bedrijven te Goormansdijk en het voorzien van ruimte voor lokale bedrijvigheid te Stenehei wordt als een suggestie meegegeven voor de hogere overheden. .

3.1.

Aanbevelingen hogere overheid – regionale bedrijvigheid

REGIONALE ZONEVREEMDE BEDRIJVEN TE GOORMANSDIJK De mogelijkheden om eventueel een beperkte uitbreiding te voorzien, aansluitend bij de huidige ontwikkelingen van Goormansdijk dienen verder onderzocht te worden. De uitwerking van een uitvoeringsplan ter zake kan mogelijkheden bieden. De gemeente vraagt dat het Gewest zo snel mogelijk haar taak zal opnemen en binnen een gepaste timing werk zal maken van de opmaak van een RUP voor deze bedrijven. De bedrijven wensen duidelijkheid met betrekking tot hun verdere bedrijfsvoering en eventuele investeringen of aanwerving van bijkomend personeel. UITBREIDING STENEHEI De uitbreiding van het terrein Stenehei biedt naast regionale bedrijvigheid ook plaats aan lokale bedrijvigheid. Om beide ontwikkelingen degelijk op elkaar te laten aansluiten is overleg en samenwerking met de hogere overheid essentieel. De gemeente vraagt dan ook om verder bij de uitwerking van het kleinstedelijk gebied Mol actief te mogen participeren. Tevens is de uitbreiding van de KMO-zone Stenehei ook één van de randvoorwaarden van het STOLA-project.

3.2.

Bijkomende bedrijvigheid - ontwikkelingsperspectief uitbreiding Stenehei

De ontwikkeling van bijkomende bedrijvigheid te Stenehei vraagt ruimtelijk onderzoek en de opmaak van een stedenbouwkundig plan voor het geheel. Zowel voor het reeds bestaande terrein als het nieuwe is er nood aan een optimalisatie van het ruimtelijk functioneren. De gemeente wil zich sterk engageren om samen met de hogere overheid een stedenbouwkundig plan te maken.

3.3.

Ontwikkelingsperspectief zonevreemde bedrijven

Zonevreemde bedrijven worden beoordeeld volgens de draagkracht van de omgeving. Vanuit de deelstructuur open ruimte en vanuit de basisconcepten van dit hoofdstuk zijn er elementen overgenomen om te komen tot een gebiedgerichte visie.


152



III.4 Sport- & recreatiestructuur: 1. 1.1.

Visie en concepten Natuurgerichte recreatie: grenslandschap Taxandria (KAART 30.1)

Dessel behoort tot het recreatief grenslandschap Taxandria en vormt het verbindingsgebied tussen twee deelruimten (open ruimte-entiteiten): de Kempense heuvelrug en het Moerengebied. Zo een verbindingsgebied vormt de samenhang tussen deelgebieden. Dessel moet de functie tot het ondersteunen en verbinden op zich nemen. Aan de hand van lijnvormige elementen (beekvalleien) en ‘groene stapstenen’ (kleinere eenheden natuur) kunnen hoogwaardige verbindingsgebieden ontstaan. De inrichting van de beekvalleien als nat verbindingsgebied, in combinatie met een route voor zachte recreatie, kan hier een voorbeeld van zijn. Door het inbouwen van steunpunten ter hoogte van bv. heiderelicten (Braselbergen en zandwinningsgebied ten zuiden van Broekberg) of natuurgebieden ( de Paai) kan Dessel dienst doen als overstapgebied tussen het Moerengebied en de Kempense heuvelrug. Het zandwinningsgebied de Pinken kan mogelijk in de toekomst een nieuw steunpunt met natuurgerichte recreatie worden. Het realiseren van natuurgerichte recreatie ter hoogte van het zandwinningsgebied ten zuiden van Broekberg en het zandwinningsgebied de Pinken is als een suggestie voor de hogere overheid opgenomen.

1.2.

Kruispunt van kanalen voor bundeling laagdynamische recreatie

Het kanalenknooppunt met de toeristische toren aan sas 4 wordt in het Kaderplan Kempense Meren beschouwd als een locatie voor bundeling van laagdynamische of ondersteunende recreatieve infrastructuur (kleinschalige horeca, bundeling van watersportclubs, lokaal startpunt voor recreatieve wandelen fietsroutes,… ). Voor de recreatieve routes die langs het kanaal lopen is de Sas4-toren op dit kruispunt een oriëntatiepunt dat op geruime afstand zichtbaar is. Aansluiting van verschillende recreatiegebieden (staatsbossen, Zilvermeer, open ruimte van het Netegebied) vormt een extra potentie. De recreant krijgt de mogelijkheid om verschillende gebieden en vormen van recreatie te verkennen.


153


1.3.


Open ruimte recreatie als bindend element

Belangrijke knooppunten bevinden zich op de grens van de gemeente. Fiets- en wandelroutes doorhéén de hele gemeente moeten aansluiting vinden op dit bovenlokaal knooppuntennetwerk zodat lokale recreatieve verbindingsroutes ontstaan die aansluiting geven op het bestaande netwerk. Op deze manier krijgt Dessel de kans een belangrijke schakel binnen het grotere geheel vormen. De mogelijkheid tot keuze (lang of kort fietsen ) dient optimaal uitgebouwd te worden. De open ruimte kan als bindend element voor de routes aangegrepen worden (loop van beekvalleien, …) Een route langs de Desselse Nete kan een oost-west verbinding ten noorden verzorgen en een aansluiting bieden op de knooppunten 93, 42 en 43. Via de Witte Nete kan een recreatieve verbindingsroute ontstaan tussen knooppunt 93 en 73. Een verbinding tussen beide routes wordt verzorgd door de route langs het kanaal Dessel-Schoten (oostzijde) en een nieuwe route ten westen van de gemeente. Doorsteken naar het centrum kunnen o.a. verzorgd worden langs: de Kolkennete (verbinding tussen het kanaal Dessel – Schoten, De Paai, het centrum en knooppunt 96) en het binnengebied Koolvennen en de Werbosstraat (verbinding centrum en de route langs de Witte Nete)

1.4.

Recreatieve en culturele bakens als lokale en bovenlokale steunpunten

Door de uitbouw en ondersteuning van zowel steunpunten met sporten ontspanningsmogelijkheden als culturele bakens (kerk, gemeentehuis, de heilige kruiskapel, hoeve De Boeretang, Zaal De Eendracht …) kan de recreatieve waarde op schaal van de gemeente onderbouwd worden. Het recreatiedomein Campinastrand (zone voor verblijfsrecreatie) al dan niet gekoppeld aan de manege Boshoek en het nieuw te bouwen communicatiecentrum rond de kernenergie vormen een steunpunt op een hoger niveau, maar zullen eveneens de lokale bevolking aantrekken. De selectie van deze knopen als bovenlokale steunpunten wordt als suggestie meegegeven aan de hogere overheid. Het sportcentrum Brasel (zowel op vlak van sport als jeugd) zal verder worden uitgebouwd. De bestaande Spinhallen in het centrum van Dessel zullen in de toekomst verder gebruikt worden in het kader van de beoefening van sport (o.a. tennis) maar zullen ook op vlak van jeugd een bredere betekenis verwerven in de gemeente (tenzij het idee voor de renovatie van de hal zelf verlaten wordt en het geheel wordt vervangen door een uitbreiding elders in de gemeente). De chiroterreinen van Witgoor en de voetbalvelden van Witgoor worden uitgebouwd als belangrijke lokale (sporten ontspannings) steunpunten.

In de kernen dient een beleid van complementariteit, eigenheid en uitstraling gevoerd te worden, teneinde de gemeente als geheel te versterken. Een evenwichtige verdeling van de voorzieningen is er dan ook een belangrijke doelstelling. Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

154


2.


Elementen van de gewenste sporten recreatiestructuur (KAART 30.2)

Bovenstaande concepten zijn gebundeld in de kaart van de gewenste sporten recreatiestructuur. Volgende elementen zijn hierin structuurbepalend: Het kanalenkruispunt met de toeristische toren aan sas 4 als locatie met bundeling van laagdynamische of ondersteunende recreatieve infrastructuur. Het recreatiedomein Campinastrand is al dan niet gekoppeld aan de manege Boshoek en het nieuwe communicatiecentrum rond kernenergie zijn steunpunten op hoger niveau. De selectie van deze knopen als bovenlokale steunpunten wordt als suggestie meegegeven aan de hogere overheid. Sportcentrum Brasel, De Spin, de Chiro-terreinen van Witgoor en de voetbalvelden van Witgoorworden uitgebouwd als belangrijke lokale (sporten ontspannings-) steunpunten. Het cultureel erfgoed van de gemeente krijgt een plaats in de uitbouw van het recreatief netwerk van steunpunten. Zaal De Eendracht is aangekocht door het gemeentebestuur met het oog op de realisatie van een ‘ontmoetingsplaats’ in de kern van de gemeente. Het recreatiedomein Campinastrand is een zone voor verblijfsrecreatie. Zandwinningsputten: ruimte voor recreatieve ontwikkelingen. Watersport, verblijfsrecreatie en natuurgerichte recreatie vormen kwalitatieve en gevarieerde invullingen. Deze recreatievormen zijn opgenomen als suggesties voor de hogere overheid. Natuurgerichte recreatie Taxandria als grensoverschrijdend project. Dessel vormt een belangrijk verbindingsgebied tussen de Kempense Heuvelrug en het Moerengebied. Een netwerk van lokale fietsen wandelroutes verbind de steunpunten en verschillende deelgebieden binnen de gemeente. Aansluiting op het bovenlokaal knooppuntennetwerk maakt integratie op een hoger niveau mogelijk. De natuurlijke structuur kan hier de drager vormen.


155


3. 3.1.


Mogelijke beleidsmaatregelen en acties Aanbevelingen Hogere Overheid

RECREATIEF NETWERK Ook de recreatieve fietspaden vormen een belangrijk element in de samenhang van de gemeente. Het tracé van de verschillende fietspaden moet van die aard zijn dat de belangrijkste recreatieve voorzieningen worden ontsloten en dat er aangesloten wordt op grensoverschrijdende routes. De ontwikkelingen rond het kanaal zijn hierbij van belang. Bij de Provincie dient aangedrongen te worden tot de uitbreiding van een aantal verbindingsroutes die aansluiten op het knooppuntennetwerk: een verbindingsroute tussen kanaal Dessel-Schoten UITBOUW KANALENKRUISPUNT ALS STOPPLAATS/RUSTPLEK BINNEN HET RECREATIEF NETWERK Het kanalenkruispunt met de toeristische toren aan sas 4 wordt in het Kaderplan Kempense Meren aangeduid als te ontwikkelen stopplaats of rustplek binnen het recreatief netwerk. De toeristische toren functioneert er duidelijk als een baken aan het kanalenknooppunt en vormt hierdoor een attractor in het recreatief netwerk. Gebundeld aan het baken wordt op deze plek een informatiepunt voorzien over de regio. Het betreft informatie over de kanaaloverschrijdende elementen zoals de historie van het kanaal, het vaarroutenetwerk, het fietsknooppuntennetwerk, de natuurlijke en landschappelijke troeven, watertroeven en de cultuur(historische) troeven van de regio. Het gebied wordt echter niet ontwikkeld als recreatieve poort tot de regio omwille van zijn beperkte bereikbaarheid en parkeermogelijkheden. Het kanalenknooppunt wordt wel beschouwd als een locatie waar bundeling van (laagdynamische) of ondersteunende recreatieve infrastructuur mogelijk is om zo het gebied als stopof rustplek op het recreatief netwerk meer kracht bij te zetten. Hierbij wordt een bundeling nagestreefd van watersportclubs, waarbij moet onderzocht worden of de kayak- en kanoclub (Moka) hier kan bij aangesloten worden. De aantrekkingskracht van het kanalenkruispunt wordt versterkt door de ontwikkeling van kleinschalige horeca (o.a. pannenkoekenboot, voormalige sluiswoning, …). Op lokaal niveau vormt het ook een startpunt voor recreatieve wandel en fietsroutes. NEVENBESTEMMING ZANDWINNINGSPUTTEN: RUIMTE VOOR HOOGWAARDIGE RECREATIEVORMEN Het uitbouwen van de zandwinningsputten tot een ruimte voor hoogwaardige recreatievormen is als een suggestie opgenomen voor de hogere overheid. De gemeente formuleert hieronder enkele voorstellen. De zandwinningsputten zijn gelegen in het gebied van primair toeristisch recreatief belang en vormen een extra potentie tot recreatieve ontwikkelingen op regionaal niveau. Als nevenbestemming dient gezocht te worden naar kwalitatieve en gevarieerde afwerking die moet leiden tot kwalitatieve ruimte. Mogelijkheden voor natuurrecreatie, watersport en verblijfsrecreatie moeten onderzocht en uitgebouwd worden in samenwerking met de buurgemeente Mol. De plassen in de directe omgeving van het kruispunt van de kanalen zouden, complementair aan het Zilvermeer, een recreatieve rol op zich kunnen nemen. De uitbouw van een jachthaven en een baken vormen hierbij een eerste aanzet. Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

156



De aanwezigheid van bestaande vakantiehuisjes kan aanleiding geven om de mogelijkheden tot verblijfsrecreatie aan het water te onderzoeken en verder uit bouwen aan de Miramarplas. De potentie om aan de hand van bijvoorbeeld een “waterhotel” of hoogwaardige paviljoenen aan de rand van het water een aantrekkelijke vakantieomgeving te bieden dient aangegrepen te worden. De opmaak van een stedenbouwkundig plan en onderzoek naar nieuwe bouwconstructies (cfr. amfibisch wonen) kan leiden naar een kwalitatief en vernieuwend project dat zich inpast in de omgeving.

SELECTIE VAN BOVENLOKALE STEUNPUNTEN De bovenlokale steunpunten fungeren binnen het provinciaal primair gebied voor toerisme en recreatie. Ze worden bijgevolg ingericht als vertrek- en/of aankomstplaats. Ruimte om te verpozen (horeca), vertrekken van informatie, ruimte als overstap op andere vervoersmodi (fiets, auto) maakt dat de inrichting aan deze plekken verder uitgewerkt dient te worden. Dit is een bevoegdheid voor de hogere overheid. De bovenlokale steunpunten voor toerisme en recreatie fungeren echter binnen de gemeente ook als steunpunt voor de lokale bevolking. Op deze manier kan de lokale burger de gemeente plaatsen binnen de regio en ontstaat er een breder draagvlak. Als suggestie naar de hogere overheid wordt dan ook uitdrukkelijk gevraagd om bij de uitwerking van deze steunpunten de gemeente sterk te betrekken. Het recreatiedomein Campinastrand al dan niet gekoppeld aan de manege Boshoek en het nieuwe communicatiecentrum rond kernenergie zijn steunpunten op hoger niveau. De selectie van deze knopen als bovenlokale steunpunten wordt als suggestie meegegeven aan de hogere overheid.

3.2.

Recreatieve ontwikkeling van de gemeente

UITBOUW PLATTELANDSTOERISME Het hoeve- en plattelandstoerisme dient gestimuleerd en gepromoot te worden. Hierbij kan beroep gedaan worden op expertise in de toeristische sector (TK, TPA, …).

UITBOUW RECREATIEVE STEUNPUNTEN De lokale culturele steunpunten vormen dragers van fietsen wandelroutes en kunnen een verhaal over de gemeente vertellen. Deze steunpunten dienen geen verdere uitbouw maar kunnen in hun huidige verschijning dienst doen als schakel binnen mogelijke routes. Het aanbrengen van een paneel of naambordje op de plek met een korte uitleg en situering kan reeds grote versterking van het geheel opleveren. - Volgende plekken worden onderscheiden: Kerk en gemeentehuis, de Heilige Kruiskapel, begraafplaats Heide, Hoeve De Boeretang, Sas-4-toren Zaal De Eendracht. De lokale (sporten ontspannings)steunpunten in de gemeente bieden in de eerste plaats ruimte voor activiteiten van de lokale jeugd- en sportverenigingen. Daarnaast kunnen zij ook ruimte bieden aan evenementen en/of activiteiten voor groepen van buitenaf. De mogelijkheden om sporten jeugdkampen (al dan niet met Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

157



overnachtingsmogelijkheden) te kunnen organiseren vormt een belangrijk uitgangspunt naar inrichting en uitbouw van deze plekken. - Volgende plekken worden onderscheiden: sportcentrum Brasel, De Spin, Chiro Witgoor, de voetbalvelden van Witgoor

GEBIEDSGERICHTE AANPAK ZONEVREEMDE RECREATIE (KAART 30.3) Zonevreemde recreatie vormt een beperkt probleem binnen de gemeente. Het betreft slechts drie terreinen: een manege aan de Boshoek, gelegen in landbouwgebied, de meisjeschiro te Kattenberg, gelegen in natuurgebied, het BMX-terrein en een aantal voetbalterreinen van de jeugd van KFC Dessel Sport gelegen in het sportcentrum Brasel. Het gaat hier om een voorlopige selectie van de zonevreemde terreinen en een voorlopig ontwikkelingsperspectief (zie tekst hieronder). De ontwikkelingsmogelijkheden worden verder bepaald na het formuleren van een gebiedsgerichte visie. In een RUP zonevreemde recreatie (of de herziening van de BPA Sportcentrum Brasel voor BMX en voetbal) worden definitieve uitspraken opgenomen, noodzakelijk om de bestaanszekerheid van deze terreinen ook op termijn te kunnen garanderen. Een grondig ruimtelijk onderzoek met een toetsing aan de draagkracht van de omgeving en het bekijken van de inpassing in het landschap en de omgeving is noodzakelijk. De volgende voorlopige ontwikkelingsperspectieven voor de manege Boshoek, de jeugdterreinen aan Kattenberg (meisjeschiro), het BMX-terrein en de jeugdterreinen van KFC Dessel Sport worden voorgesteld. Na verder ruimtelijk onderzoek in het kader van het RUP zonevreemde recreatie, kan hiervan afgeweken worden. De manege aan de Boshoek is gelegen in het waardevolle noordelijke open ruimte gebied. De aspecten die te maken hebben met het behoud van een zuiver milieu dienen beschermd te worden. Het is ook gelegen in een primair recreatief gebied. Een ruimtelijke binding met het naastgelegen Campinastrand is een pluspunt. Een functionele binding met het nabijgelegen Campinastrand kan interessant zijn. Het behoud van de manege op deze plek wordt voorgesteld. De jeugdterreinen aan Kattenberg (meisjeschiro) zijn gelegen in natuurgebied, op de rand van het woongebied. Een landschappelijke inpassing is noodzakelijk. Het behoud van de jeugdterreinen zonder uitbreiding wordt voorgesteld. Indien blijkt dat een uitbreiding van de jeugdterreinen aan Kattenberg nodig is dan kunnen de Chiromeisjes zich herlocaliseren naar het sportcentrum Brasel. In het BPA Sportcentrum Brasel zijn voldoende mogelijkheden voorzien om een herlocalisatie van verschillende terreinen en/of organisaties op te kunnen vangen. Om een oplossing te bieden voor het BMX-terrein en de jeugdterreinen van KFC Dessel Sport dient het BPA Sportcentrum Brasel herwerkt en afgestemd te worden naar de effectieve invulling van het gebied. Zo blijkt het BMX-terrein gedeeltelijk in de zone voor parking gelegen en werden een drietal nieuwe voetbalterreinen aangelegd in de zone voor wandelpark. Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

158



De gemeente wenst de volgende uitgangspunten in het RUP zonevreemde recreatie op te nemen: - Het streven naar een duurzame ruimtelijke ontwikkeling, diversiteit en samenhang vormen de basis. Meer concreet betekent dit dat er extra aandacht geschonken moet worden aan ruimtegebruik, materiaalgebruik, energiehuishouding en waterhuishouding. - De draagkracht van de omgeving is bepalend voor wat toegelaten is en wat niet. - Het is van groot belang dat aandacht wordt geschonken aan het gewenste beeld dat men wil creëren. - Het is belangrijk dat men bij het opmaken van een RUP rekening houdt met de specifieke noden van bijvoorbeeld een jeugdvereniging. Jeugdverenigingen vragen mogelijkheden naar flexibiliteit en aansluiting bij de fantasie en het avontuur van de jeugd. De vormgeving van de lokalen zou de mogelijkheid moeten bieden tot het zelf invullen en aankleden van de gebouwen, naar gelang het thema, de periode, de doelgroep, …


159



III.5 De verkeers- en vervoersstructuur: 1. 1.1.

Visie en concepten De N18 op bovenlokaal niveau (KAART 31.1)

De problematiek betreft een regionale aangelegenheid. De volgende teksten dienen gelezen te worden als suggestie naar de hogere overheid toe. Zoals gesteld in het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen vormt de N19 met zijn categorisering van primaire weg II de bovenlokale verbinding tussen de E34 – E313. De N18 wordt tussen Retie en Dessel en Mol en Balen geselecteerd als secundaire weg type II en wordt door de provincie beschouwd als een weg voor doorgaand verkeer en niet als drager van lintvormige ontwikkelingen. Er wordt gevreesd voor een toename van het auto- en vrachtverkeer op dit traject wanneer de visie van het provinciaal structuurplan wordt gevolgd, wat vooral problematisch zou zijn voor de kernen Retie, Dessel en Mol die door de N18 worden doorsneden. Binnen de opmaak van het bovenlokale verkeers- en vervoersplan van het Boven-Netegebied wordt de mogelijkheid onderzocht om de rol van de N18 aan te passen en het doorgaand verkeer in de kernen te beperken. Hiervoor werd in het gemeentelijk mobiliteitsplan een voorstel gelanceerd om de bestaande parallelweg aan het kanaal Herentals – Bocholt te optimaliseren als ontsluitingsweg voor het bedrijventerrein Goormansdijk (en ook de Balmatt-site te Mol). Het bedrijventerrein wordt zodoende vanaf de N18 in westelijke richting gekoppeld aan de N118 (eventueel via Gravenstraat en Kastelsedijk). Gelet op het bovenlokaal karakter van de bedrijvigheid moet sowieso gezocht worden naar een bovenlokale ontsluitingsstructuur. Ifv een goede ontsluiting van de bedrijvencluster rond de N18 en het kanaal Herentals – Bocholt dient zondermeer een herstructurering en/of beveiliging van het N18-segment aan de kanaalovergang (waar Goormansdijk, De Zate, Lichtstraat,…aansluiten) doorgevoerd te worden (grensoverschrijdend met de gemeente Mol). In de Mobiliteitsstudie voor de rol van de N118 (Geel-Mol-Dessel-Retie) voor de omgeving en de ontsluiting van de kleinstedelijke gebieden Geel en Mol worden voor de concrete invulling van de ontbrekende schakel van de verbinding tussen N118 en N18 drie tracévarianten uitgewerkt. Tracévariant A maakt gebruik van de bestaande privé-infrastructuur op de site Electrabel aan de zuidzijde van het kanaal Bocholt-Herentals. Het tracé maakt via de Lichtstraat de verbinding tussen de Gravenstraat en de N18. Ook tracévariant B situeert zich op de site Electrabel aan de zuidzijde van het kanaal Bocholt-Herentals, maar volgt een traject langsheen de laad- en loskade. Groep Infrabo - Stramien cvba - Juni 2010

160



De derde tracévariant, meerbepaald C, bevindt zich aan de noordzijde van het kanaal Bocholt-Herentals. (p. 94) De uiteindelijke tracékeuze van de nieuwe verbinding N118 – N18 Donk – Goormansdijk zal gebeuren op basis van een MER studie: ontheffingsdossier. (p. 106) Retie zou ontsloten kunnen worden via de N118 die tussen E34 en het centrum wordt geselecteerd als secundaire weg type 2. De bedrijventerreinen aan de N118 kunnen dan eveneens worden ontsloten via de N118 tussen Dessel en het primaire wegennetwerk (door een nieuwe verbinding naar de N71 of R14). Naast de selectie als lokale weg wordt de versterking van de busverbinding Mol-Turnhout op de N18 belangrijk geacht. In de partiële herziening van het RSPA wordt voorzien in een wijziging van selectie van de N18 naar een secundaire weg type III i.p.v. type II. De n118 tussen Geel en Retie zou wel geselecteerd worden als secundaire weg type II.


161


1.2.


Doortocht Dessel:een duurzaam scenario voor de N18 (KAART 31.2)

Een studie naar de doortocht van de N18 in Dessel-centrum werd reeds opgemaakt in opdracht van de provincie. Dit heeft geleid tot de heraanleg van de doortocht in de kern van de gemeente wat de leefbaarheid sterk ten goede komt. De gemeente wil er werk van maken om de kern leefbaar te houden en de verkeers- en mobiliteitsontwikkelingen te blijven opvolgen. Hierna volgen enkele uitgangspunten die blijven gelden als afwegingskader voor de verkeersveiligheid en de ruimtelijke inpassing ervan in de kern. Een duurzaam concept vraagt duurzame opvolging: SEQUENTIËLE OPBOUW

-

Dimensionering zorgt voor ruimtelijke inpassing. Door de kwalitatieve inrichting van kruispunten neemt de kern een meer verkeersluwe rol op zich. Bijzondere verhardingsmaterialen ondersteunen het duurzaam karakter. Ruimtelijke samenhang en duidelijke inrichting naar plek en gebruik bevorderen de leesbaarheid.

OOST-WEST AANSLUITINGEN NAADLOOS INBRENGEN - Aansluiting bij de nederzettingsstructuur van de kern moet het ruimtelijke beeld versterken. - Snelheidsgradaties aan de hand van snelheidsremmende maatregelen en integratie van pleinen onderbouwen de verblijfsfunctie. - Belangrijke fietsstromen (woon-schoolverkeer) vereisen een ruimtelijke integratie.

1.3.

Uitbouwen van een verkeersveilig en leefbaar lokaal wegennet

In navolging van de uitwerking van de doortocht, wenst de gemeente de leefbaarheid in heel de gemeente te versterken door de uitbouw van een lokaal wegennet waar de verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid voor gaan op de afwikkelingssnelheid. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen lokale verbindingswegen en verzamelwegen. - Lokale verbindingswegen (type I): deze wegen zorgen voor een maasverkleining van de primaire en secundaire wegen zonder een functie op Vlaams gewestelijk niveau te vervullen. De hoofdfunctie is het verbinden en/of verzamelen op gemeentelijk en intergemeentelijk niveau. - Lokale verzamelwegen (type II): geven ontsluiting van de woonwijken / entiteiten naar de gemeentelijke en bovengemeentelijke verbindingswegen. Hun functie is het verzamelen op woonkern / wijkniveau met als aanvullende functie het toegang geven. Door een uniforme inrichting en een duidelijke profilering kan de leesbaarheid van het wegennet verhoogd worden.


162


1.4.


Groene inkompoorten

Ondersteunen en uitbouwen van groene lanen als inkompoort, bevordert het ritme van open-gesloten. De aanwezigheid van open ruimte aan de gemeentegrenzen dient aangegrepen te worden om dit te onderbouwen. Het doorbreken van de noord-zuid structuur kan nogmaals versterkt worden door de uitbouw van een zichtas oost-west, op de brug over het kanaal en aan de rand van de noordelijke open ruimte.

1.5.

Een volwaardig fietsnetwerk

Het imago van groene en open gemeente moet verder ondersteund worden door een volwaardig en continu netwerk van fietswegen. De inrichting van aanliggende en vrijliggende fietspaden en belangrijke fietsoversteken blijven een belangrijke opdracht vormen binnen de gemeente. Langsheen de gewestwegen en de verbindende wegen met de naburige gemeenten dienen vrijliggende fietspaden te worden aangelegd die samen het hoofdfietsnetwerk vormen. Functionele fietsverbindingen werden o.a. voorzien langs Eersels, Boeretangsedreef, Gravenstraat,… Recreatieve fietsroutes worden voorzien langs de beekvalleien.(cfr recreatieve structuur)


163


2.


Elementen van de gewenste verkeers- en vervoersstuctuur (KAART 31.3)

Bovenstaande concepten zijn gebundeld in de kaart van de gewenste verkeers- en vervoersstructuur. Volgende elementen zijn hierin structuurbepalend: Een verbeterde N18 ondersteunt de ruimtelijke structuur, nu en later. Een volwaardig fietsnetwerk ontsluit de gemeente voor de zwakkere weggebruiker. Groene inkompoorten bevorderen het ritme van open – gesloten. Waterwegen ondersteunen het scheepsverkeer en de toeristische routes.


164


3. 3.1.


Mogelijke beleidsmaatregelen en acties Ontwikkelingsperspectief N18, ruggengraat van de gemeente

De doortocht is vernieuwd in 2001, maar de herinrichting van de doortocht is geen eindig proces. De ruimtelijke ontwikkelingen en verkeersstromen dienen opgevolgd te worden en bijgestuurd waar nodig. Een dynamisch beleid kan hier garant voor staan AANLEGGEN EN ONDERHOUDEN VAN VEILIGE FIETSPADEN Veilige verkeerssituaties moeten gegarandeerd blijven voor de zachte weggebruiker. Opvolgen en verbeteren van bestaande fietspaden is van primordiaal belang binnen dit dynamisch beleid.

3.2.

Aanduiden van verblijfsgebieden en snelheidsregimes

De snelheidsregimes zullen de weggebruikers ertoe aanzetten om de juiste hiërarchische wegen te gebruiken en niet door de verblijfsgebieden te rijden. De gemeente bakent volgende verblijfsgebieden met bijbehorende snelheidsregimes (30km/u tot 50km/u) af: 1) Dessel centrum (Delstraat – Koolvenstraat – Klaaseind – Donkerstraat – Lorzestraat – Bleukenstraat – Zandvliet – Oude Markt – Lukasstraat – Broekstraat – Bergenstraat); 2) Heide (Kortstraat – Boshoek – Pluimstraat – Zanddijk – Taaihoek – Konijnenberg – Heegstraat– Kreusberg); 3) Witgoor (Kromstraat, Meistraat, Alfons Smetstraat, Gemeentedijk, Eersels, Nieuwstraat, Wouwerstraat, Meistraat, Nieuwedijk, Blokstraat, Hameldijk).

3.3.

Aanleggen en uitbouwen van groene inkompoorten

Herinrichting van de inkomgebieden aan de rand van de gemeente biedt de mogelijkheid toegangspoorten voor het kerngebied te ontwikkelen. De opmaak van een sterk profiel met hoogstambomen als groenelement, duurzame bestratingsmaterialen en oog voor ruimtelijke inpassing werd behandeld binnen de aanleg van de doortocht. De gemeente is bevoegd voor het inrichten van de toegangspoorten van de lokale wegen. Het aanleggen en uitbouwen van groene inkompoorten ter hoogte van de gewestwegen is hier als een suggestie voor het Vlaams Gewest opgenomen.


165


3.4.


Uitbouwen van de lokale wegennet

In het gemeentelijk mobiliteitsplan wordt volgende selectie voorgesteld: • lokale wegen type I: N118, Boeretangsedreef, Broekstraat en Hofstraat (ten westen van N18); belangrijkste uitvalsroute van de kern van Dessel richting Geel (via N118) • lokale wegen type II zijn de ontsluitingswegen richting Witgoor en Postel: de as Bergenstraat - Brasel, de as Hofstraat (ten oosten van N18) - Pastorijstraat - Akkerstraat - Kruisberg - Zanddijk, de as Zanddijk Eersels, de as Kolkstraat- Oude Markt - Zandvliet - Meistraat, Hannekestraat, Kwademeer, Markt, Lucasstraat • voor de ontsluiting van bedrijventerreinen worden volgende wegen als lokale weg type II gecategoriseerd: Goormansdijk en De Zate • als lokale wegen type III gelden alle overige lokale wegen.


166


Tot slot

TOT SLOT Het Ruimtelijk Structuurplan geeft een kader voor het ruimtelijk beleid van de komende jaren. Het geeft de richting aan voor nieuwe initiatieven en voor beslissingen over ruimtelijke vraagstukken die zich aandienen. Tegelijk worden aan het ruimtelijk structuurplan mogelijke acties gekoppeld die de intenties van het plan concreet maken en die de realisatie van het plan op gang kunnen brengen. In dit deel wordt een mogelijk actieprogramma voorgesteld. Dit kan richtinggevend worden voor het gemeentelijk beleid van de komende jaren, en zal vertaald worden in een meerjarenplan voor de gemeentelijke begroting. Voor de realisatie van een aantal voorgestelde acties is de inbreng van andere overheden noodzakelijk. Het ruimtelijk structuurplan geeft enerzijds de mogelijkheid om actief steun te zoeken voor de realisatie van bepaalde projecten, en anderzijds om klaar te staan met projecten wanneer de hogere overheid bepaalde beleidslijnen en programma’s uitzet. De voorgestelde acties en beleidsmaatregels geven ook een kader aan voor de samenwerking met private partners die noodzakelijk is voor de realisatie van een aantal projecten. De duidelijkheid en het wervend karakter van het ruimtelijk structuurplan moet private investeringen kunnen uitlokken.


167

DEEL 2 RICHTINGGEVEND GEDEELTE De gewenste ruimtelijke structuur van de gemeente. Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Dessel

Recommend Documents