Antiquariaat Schuhmacher Sedert 1952 Wilma Schuhmacher & Max Schuhmacher † Gelderschekade 107, 1011 EM Amsterdam, telefoon +31(0)20 6221604 e-mail:
[email protected] site: www.antiquariaatschuhmacher.nl Bank: ING IBAN NL59INGB0000388801 BIC INGBNL2A
ABN/AMRO IBAN NL09ABNA0545310342 BIC ABNANL2A
Openingstijden: vrijdag en op afspraak
DEBUTEN deel 3
van
Lof der Wijsheid tot Liederen van Leed 30 debuten
1. Ameide, Th. van – Lof der Wijsheid. Amsterdam, W. Versluys 1906; lichtgeel papieren omslag met belettering en decoratie in zwart, titel in rood; A. groot deel rug ontbreekt, omslag smoezelig, met plakband verstevigd, achterkant half los; onopengesneden ex. € 40,B. achterkant ontbreekt, rug met (lelijke) bruine tape verstevigd; half los in omslag. € 30,-
* Theo van Ameide is de schrijversnaam van Johan Hendrik Labberton (1877-1955). Labberton studeerde staatsrecht in Bonn en was o.a. werkzaam als hoofdredacteur van de Arnhemsche Courant en hoofdcommies op de Provinciale Griffie in Middelburg. In 1906 werd hij hoogleraar internationaal privaatrecht, ethica en natuurrecht te Gent. Hij publiceerde gedichten en essays in De Beweging. Naast wetenschappelijk werk verschenen van Labberton (als Van Ameide) nog enkele poëzie- en essaybundels. Labberton was van 1907 tot aan haar overlijden in 1928 getrouwd met Henriëtte Drabbe (1868-1928), die in 1912 debuteerde met Enkele Verzen.
2 2. Arondéus, Willem – Het Uilenhuis. Boek-versieringen van den schrijver. (‘Eerstelingen, Een reeks oorspronkelijke Nederlandsche romans van debuterende schrijvers’) Amsterdam, NV: Uitgevers-mij Kosmos 1938; donkerblauw linnen met belettering en decoratie in zilver; ills. (10 grote: titelpagina + 9 hoofdstukverluchtigingen, en 10 kleine: 9 hoofdletterversieringen + slottekeningetje): Willem Arondéus; achterkant band iets smoezelig. € 55,* Willem Arondéus (1894-1943) was naast romanschrijver vooral actief als beeldend kunstenaar. Hij bezocht de Kunstnijverheids- en tekenschool in Amsterdam en verkeerde in de kunstenaarskring rond R.N. Roland Holst. In 1939 publiceerde hij De Tragiek van den Droom, een monografie over Matthijs Maris. Vanaf 1941 was hij actief in het kunstenaarsverzet. Zijn deelname aan de aanslag op het Bevolkingsregister in Amsterdam (samen met o.a. Gerrit Jan van der Veen) werd hem fataal; Arondéus werd op 1 juli 1943 door de Duitsers gefusilleerd. In 2003 verscheen van de hand van Rudi van Dantzig de ‘documentaire’ Het leven van Willem Arondéus 1894-1943, waarin de volledige dagboeken van Arondéus zijn opgenomen.
3. Bloem, J.C. – Het Verlangen. (met Naschrift). Amsterdam, [In Eigen Beheer door] P.N. van Kampen en Zoon [in exploitatie genomen] 1921; (oplage: 525 Exx., waarvan 25 op Hollandsch papier: 16-25 in den handel); [letter: Caslon; typografische verzorging, monogram, band- en omslagontwerp: J. van Krimpen]; druk: Van Scherpenzeel & Co; A. crème gevergeerd papieren omslag met (getekende) belettering (voorplat en rug) in zwart; klein stukje rug ontbreekt; fraai exemplaar. € 225,B. donkerblauw buckram met monogram en rugbelettering in goud; goed exemplaar; met opdracht van Bloem aan zijn Vlaamse tegenhanger, de dichter Jan van Nijlen: ‘Aan Jan | je | Jacques | Rotterdam | mei 1921’. € 875,C. Luxe exemplaar op Hollandsch papier (25 Exx.); lichtgeel buckram [in plaats van donkerblauw zoals exx. op gewoon papier] met monogram en rugbelettering in goud; gesigneerd. € 1250,* J.C. Bloem (1887-1966) was van 1926 tot 1932 gehuwd met Clara Eggink, die na Bloems overlijden een kleine (auto)biografie publiceerde (Leven met J.C. Bloem, Athenaeum Polak & Van Gennep, 1976). In 2007 verscheen van de hand van Bart Slijper de biografie Van alle dingen los. Het leven van J.C. Bloem. (Amsterdam, De Arbeiderspers). ** Jan van Nijlen (1884-1965) debuteerde op jonge leeftijd met Verzen (Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel 1906). In de, mede door Bloem (samen met P.N. van Eyck en Jan Greshoff) opgerichtte, bibliofiele reeks De Zilverdistel verscheen in 1909 Van Nijlens derde poëziebundel Naar ’t Geluk.
4. Boutens Jr., P.C. – XXV Verzen. Middelburg, F.P. Huy 1894; Niet in den Handel; oplage: 100 Exx. op geschept papier van Van Gelder Zonen; lichtgrijs papieren omslag met belettering (gelijk aan titelpagina) in zwart en rood; ongenummerd Ex.; rug wat beschadigd, randen iets gerafeld. € 375,* Over P.C. Boutens (1870-1943) heeft Marco Goud een biografie in voorbereiding. In 2003 promoveerde Goud op Boutens werk (Ziende Verbeelding. Over zien en (on)zichtbaarheid in poëzie en poëtica van P.C. Boutens.). Voor onze Catalogus P.C. Boutens 100 Bijzondere Boeken (voor € 5,- bij ons te bestellen) schreef Goud een inleiding.
5. Brandt, Willem – Oostwaarts. Bilthoven, De Gemeenschap 1937; rood papieren omslag met belettering en uitgeversmonogram [ontwerp: Charles Nypels] in zwart; A. ex bibliotheca Nel Noordzij (haar naam in inkt op voorste schutblad + naam latere bezitter); omslag verkleurd; scheurtje in bovenkant rug; € 25,B. Luxe exemplaar op Hollandsch papier van Pannekoek; groter formaat (16,5 x 25 i.p.v. 16 x 24); met op voorste schutblad in inkt een opdracht van de dichter aan dominee E.D. Spelberg: ‘Voor ds. E.D. Spelberg | van den schrijver | Willem Brandt | Medan. Januari 1938’; tevens diens ex libris op voorste schutblad; inliggend: velletje typoscript van het gedicht Pelgrims (laatste gedicht van deze bundel) en een vel met in typoscript de (nieuwe, dus niet
opgenomen) gedichten Eenzame Nachten, De Overwonnene en Philosophia Christi, met in de laatste 2 gedichten enkele correcties in handschrift, onderaan getypt ‘Concentratiekamp Si Ringo Ringo’; tevens met opdracht aan dominee Spelberg: ‘voor dr Spelberg | van | Willem Brandt | 1946 | Jan.’; omslag verkleurd en wat rafelig; bovenkant rug deels ingescheurd. € 250,* Willem Brandt was de schrijversnaam van Willem Simon Brand Klooster (1905-1981). Brandt was in zijn werkzame leven actief als journalist, o.a. bij het Utrechtsch Dagblad en de Deli Courant (Nederlands-Indië) waarvan hij hoofdredacteur werd. Hij maakte de Japanse bezetting, de Indonesische vrijheidsstrijd en de Nederlandse politionele acties mee en repatrieerde in 1955. Terug in Nederland werd hij hoofdredacteur van de Bussumsche Courant en medewerker van De Telegraaf. Naast poëzie publiceerde Brandt ook romans, verhalen en beschouwingen. ** Everhard Dirk Spelberg (1898-1968) is vooral bekend als medeoprichter van de VPRO, de omroep waarvan hij jarenlang bestuurslid was en waarvoor hij diverse (praat)programma’s verzorgde.
6 6. Bruggen, Carry van – In de Schaduw (van kinderleven). Amsterdam, Van Holkema & Warendorf 1907; A. lichtcrème linnen met decoratie en belettering in bruin; decoratie en titel deels vervaagd; kleine scheurtjes bij scharnieren; band smoezelig. € 125,B. later halflinnen: grijs linnen rug met belettering en uitgeversmerk in donkerblauw, licht groenblauw kartonnen platten met belijning en belettering in donkerblauw; band grotendeels los; rand voorplat iets afgesleten. € 110,* Carry van Bruggen (1881-1932), geboren in een orthodox-joods gezin als Caroline Lea de Haan, was de bijna 1 jaar oudere zus van Jacob Israël de Haan. Zij volgde een opleiding tot onderwijzeres, een beroep dat zij – voor haar huwelijk in 1904 met schrijver Kees van Bruggen – enkele jaren uitoefende. Na haar huwelijk vertrok zij met haar man naar het toenmalige Nederlands-Indië, waarvan zij in 1910 terugkeerden. Ook na haar scheiding in 1917 bleef Carry van Bruggen onder de naam van haar
ex-echtgenoot publiceren. In 1920 trouwde zij met de kunsthistoricus Adriaan Pit, die van 1898 tot 1917 directeur van het Rijksmuseum was. Naast romans publiceerde Van Bruggen o.a. de later befaamd geworden studies Prometheus (1919) en Hedendaagsch Fetischisme (1925). Van Bruggen publiceerde ook enkele romans onder het pseudoniem Justine Abbing.
7. Donker, Anthonie – Acheron. Arnhem, Hijman Stenfert Kroese & Van der Zande Boekverkoopers 1926; oplage: 200 exx. op Hollandsch papier; crème papieren omslag, los gevouwen om stijfje; uitgeversmerk [ontwerp: J. van Krimpen] in rood en belettering in zwart [typografische verzorging: J. van Krimpen]; druk: Boosten & Stols. € 45,Van Dijk 68 * Volgens C. van Dijk typografische verzorging A.A.M. Stols – dat lijkt WS onwaarschijnlijk. De overige deeltjes in deze naamloze reeks staan bekend als verzorgd door Van Krimpen. ** Anthonie Donker was de schrijversnaam van Nicolaas Anthonie Donkersloot (1902-1965). Donkersloot studeerde Nederlands in Leiden en Utrecht en was vanaf 1936 hoogleraar Nederlandse Letterkunde (vanaf 1956 Algemene en Vergelijkende Literatuurwetenschap) aan de Universiteit van Amsterdam. Donkersloot was niet alleen actief in de letteren – hij was redacteur van De Stem en Critisch Bulletin en bekleedde tal van functies in de letterkundige wereld – maar ook in de politiek. Zo was hij enkele jaren senator voor de PvdA en medeoprichter van de vredesbeweging De derde weg. Later werd hij lid van de PSP. Donkersloot publiceerde in de oorlog onder de pseudoniemen Maarten de Rijk, Aart van der Alm en Siem de Maat.
8. Eggink, Clara – Schaduw en Water. (‘De Vrije Bladen’ Jrg. 11, Schrift 3) Amsterdam, Uitgeversbedrijf ‘De Spieghel’ 1934; beige papieren omslag met belettering in grijs en bruin; rug aan onder- en bovenkant beschadigd (stukjes ontbreken), aan randen wat rafelig, sterk verkleurd; met op titelpagina in inkt een opdracht van de dichteres aan een ons onbekende ontvanger: ‘Voor Ger | Van Clara | Prediker 5 – 1.’. € 35,* Clara Eggink (1906-1991) huwde op jonge leeftijd met de bijna twintig jaar oudere dichter J.C. Bloem, met wie zij ook na hun scheiding in 1932 innig bevriend bleef. In Leven met J.C. Bloem (Athenaeum Polak & Van Gennep, 1976) noteerde zij haar herinneringen aan de grote dichter. Eggink was zeer actief als vertaalster, publiceerde nog enkele poëziebundels en deed in 1961 haar enige roman Gewoon mensen het licht zien.
9. Gerhardt, Ida – Kosmos, Gedichten. Santpoort, N.V. Uitgeverij v/h C.A. Mees 1940; beige papieren omslag met belettering en vignet in zwart (ontwerp titelvignet: R.N. Roland Holst); Ex Bibliotheca Ad den Besten (naam in potlood op voortitel). € 45,* Ida Gerhardt (1905-1997) kreeg op het Rotterdamse Erasmusgymnasium klassieke talen van de dichter J.H. Leopold. De eerste druk van haar Verzamelde Gedichten (Athenaeum Polak & Van Gennep) verscheen in 1980; vele edities en drukken zouden volgen. In 2014 publiceerde de classica Mieke Koenen de biografie Dwars tegen de keer. Leven en werk van Ida Gerhardt. (Athenaeum).
10B
11
10. Goudswaard, Jos. – Uit ’t Leven van een Leurder. Amsterdam, Uitgevers-Maatschappij Elsevier MCMXV (1915); geel karton met decoraties en belettering in zwart, titel en auteursnaam in rood; op achterplat een afdruk van het ex libris van de auteur in rood; A. omslag wat smoezelig. € 65, B. fraai exemplaar; met op voortitel in inkt in zwierig handschrift een opdracht van de auteur aan de schrijver Frans Mijnssen: ‘Aan de Heer F. Mijnssen | die mijn “geval” begrijpt | Dankbaar! | Jos Goudswaard | Leurder en schrijvelaar uit nood | Baarn, 1 Aug. 1916’. € 225,* Jos Goudswaard (1870-1959) was voor WO-I als vertegenwoordiger van De Nederlandsche Boekhandel werkzaam in Vlaanderen. Over zijn belevenissen uit die tijd handelt zijn eerste en, voor zover bekend, enige publicatie. In 1914 vertrok hij naar Baarn, waar hij zich ging bezighouden met genealogisch onderzoek. ** Frans Mijnssen (1872-1954), toneelschrijver en –criticus, werd in 1897 directeur van een verzekeringsmaatschappij. Mijnssen speelde een grote rol in het literaire leven van zijn tijd; zo was hij onder meer bestuurslid van het Willem Kloosfonds, het Tollensfonds, het Ondersteuningsfonds van de Vereniging van Letterkundigen en het PEN-Centrum voor Nederland. Niet alleen via diverse fondsen steunde hij nooddruftige kunstenaars, hij onderhield ook persoonlijke contacten met diverse schrijvers en toneelspelers. In 1997 verscheen van de hand van Wim Hilberdink de biografie Met het intellect van het gevoel, Het vergeten schrijverschap van Frans Mijnssen (Sittard, Dutch Publishers). Zijn (belangrijke) bibliotheek werd in 2004 door ons gekocht.
11. Guépin, J.P. – De Mens is een Dier maar hij zou het kunnen weten. Den Haag, Bert Bakker/Daamen N.V. 1967; oplage: 1000 Exx.; gedecoreerd omslag met belettering in blauwgrijs; foto, omslag en typografische verzorging: Pieter van Delft; omslag wat gekreukeld, achterkant vlekkerig. € 10,-
* J(an) P(ieter) Guépin (1929-2006) studeerde klassieke talen in Amsterdam en promoveerde in 1968 op een proefschrift over de Griekse godsdienstgeschiedenis. Tijdens zijn studie werd hij redacteur van Propria Cures, later publiceerde hij in Hollands Maandblad en Maatstaf. Ook had hij enige tijd een column in de Haagse Post. Na een medewerkerschap bij de vakgroep Klassieke Archeologie in Groningen werd hij in 1971 lector Vergelijkende Literatuurwetenschap in Leiden. Naast poëzie publiceerde Guépin kritieken en essays; het in 1983 verschenen De Beschaving wordt gezien als zijn belangrijkste werk.
12. Heijermans Jr., Herm. – Dora Kremer. Drama in vier Bedrijven. Amsterdam, H.J.W. Becht 1893; A. halflinnen: bruin linnen rug met hoekjes met rugbelettering in goud, zwart kartonnen platten; met 3 pagina’s inleiding door Heijermans en een rolverdeling; rug iets beschadigd. € 125,B. opnieuw ingebonden, nieuwe schutbladen, met origineel omslag opgeplakt; titelpagina, inleiding en rolverdeling ontbreken. € 40,* Herman Heijermans (1864-1924) dreef aanvankelijk een handel in huishoudelijke artikelen in Amsterdam. Vanaf 1892 ging hij van de pen leven: hij schreef toneelkritieken voor De Telegraaf en publiceerde de novelle ’n Jodenstreek? in De Gids. Na Dora Kremer volgde een lange reeks toneelstukken die niet alleen in Nederland zeer succesvol waren. Heijermans schreef ook romans en verhalen en maakte gebruik van meerdere pseudoniemen. Zijn Falklandjes (schetsen in Het Handelsblad onder het pseudoniem Samuel Falkland) waren vermaard. In 1996 verscheen van de hand van Hans Goedkoop de biografie Geluk. Het leven van Herman Heijermans (De Arbeiderspers).
13
18
13 Kristof, Heinz – Occarino. Nijmegen, [Boek- en Kunsthandel] ‘De Wijngaert’ 1937; gedecoreerde, stevig papieren map met belettering in rood en zwart, met 10 bladen met gedichten; linosnedes (omslag en op ieder blad): Heinz Kristof; gedrukt op Oud-Hollandsch papier van Van Gelder en Zonen; inliggend: brief van de uitgever aan redactie dagblad De Tijd met verzoek om recensie; ook aan binnenkant mapje in groen ‘ter recensie’. € 145,NCC: 1 ex. (UB Groningen) * Tot op heden is het ons niet gelukt enige informatie over Heinz Kristof (wellicht een Duitse emigrant) te vinden. In januari 1938 stond in De Gemeenschap een weinig positieve bespreking van bovenstaande uitgave van de hand van A.J.D. van Oosten: ‘Men kan zich dan ook de vraag stellen, of het nu een map houtsneden met rijmende bijschriften, of wel een map verzen met toepasselijke prenten is. Helaas, is het een niet veel beter van qualiteit dan het ander.’ Of we hier daadwerkelijk met een debuut te maken hebben, is niet helemaal zeker. Maar we vonden deze uitgave te aardig om niet op te nemen.
14. Kuyle, Albert – Seinen, Een Bundel Verzen. Utrecht-Nijmegen, N.V. Dekker & Van de Vegt en J.W. van Leeuwen 1924; (5 + omslag) houtsneden: Joep Nicolas; titelpagina in rood en zwart; oplage: 360 Exx. (300 Engelsch Vergé, 50 Hollandsch Van Gelder, 10 Haesbeek de Luxe); typografische verzorging: A.A.M. Stols; druk: Boosten & Stols, Maastricht; Letter: Erasmus-Mediaeval van S.H. de Roos; Van Dijk 20
A. gedecoreerd (houtsnede) grijs papieren omslag met gevouwen flappen, met belettering in zwart; Nr. 78, op Engelsch Vergé; omslag wat verkleurd, scheurtje onderkant rug; naam vorige bezitter, + datum, in inkt op voorste schutblad. € 65,B. halflinnen: linnen rug met opgeplakt etiketje (naam + titel), gedecoreerd (houtsnede) grijs kartonnen platten met betiteling in zwart; Nr. 4, op Hollandsch van Van Gelder (50 Exx.); voorste en achterste schutblad wat verbruind; mooi exemplaar € 175,C. gedecoreerd (houtsnede) grijs papieren omslag met gevouwen flappen, met belettering in zwart; Nr. 74 op Engelsch Vergé; voorste schutblad tegen omslag geplakt; met opdracht van de auteur aan de dirigent en componist Karel Mengelberg: ‘in hartelijke vriendschap voor | Karel Mengelberg | van Albert Kuyle’, tevens op binnenkant achterflap in sierlijk handschrift van Kuyle diens werkelijke naam Louis Marie Albert Kuitenbrouwer. € 175,* Albert Kuyle was de schrijversnaam van Louis Kuitenbrouwer (1904-1958). Kuyle ging op jonge leeftijd de journalistiek in (hij begon op zestienjarige leeftijd bij het Utrechtse dagblad Het Centrum) en publiceerde voor zijn twintigste gedichten in Roeping en Het Getij. In 1924 was hij medeoprichter van het katholieke literaire tijdschrift De Gemeenschap. Na een conflict over de koers splitste hij zich, met zijn broer Henk Kuitenbrouwer, af van de redactie en richtte in 1934 De Nieuwe Gemeenschap op. Dit blad kwam al snel in pro-nazistisch vaarwater terecht en werd in 1936 opgeheven. Van 1925 tot 1932 was Kuyle tevens directeur van uitgeverij De Gemeenschap. Halverwege de jaren dertig werd Kuyle lid van Anton Meijers antisemitische organisatie Zwart Front (later Nationaal Front geheten), waarbinnen hij al snel een vooraanstaande positie innam. Voor beide organisaties leverde hij propagandistisch werk. Na de oorlog kreeg Kuyle een gevangenisstraf van 4 jaar (later
omgezet naar 1 jaar voorwaardelijk) en een publicatieverbod opgelegd, waarvan hij zich weinig aantrok. Naast poëzie publiceerde Kuyle (ook na de oorlog) romans en verhalenbundels. ** Joep Nicolas (1897-1972), glazenier, kunstschilder en tekenaar, wordt beschouwd als een vernieuwer in de glasschilderkunst. Nicolas maakte voor een groot aantal kerken en openbare gebouwen glas-in-loodwerken. Als medewerker van De Gemeenschap leverde hij bijdragen in de vorm van illustraties en schreef hij sporadisch over het kunstenaarschap en het glazeniersvak. *** Componist en dirigent Karel Mengelberg (1902-1984) – oomzegger van dirigent Willem Mengelberg, broer van schrijfster Leni (die samen met echtgenoot Lou Lichtveld – beter bekend als Albert Helman – onder het pseudoniem Marion Bekker diverse kookboeken publiceerde) en vader van pianist/componist Misha – volgde een deel van zijn muzikale opleiding in Duitsland, waar hij aanvankelijk ook werkzaam was. In 1938 verhuisde hij naar Amsterdam. Mengelberg was onder meer leraar en dirigent bij verschillende muziekinstituten (o.a. het Rotterdams Conservatorium en het Amsterdams Muzieklyceum) en orkesten (o.a. het Nederlands Opera Ensemble en het Sweelinck-Orkest), directeur van de Amersfoortse Toonkunstmuziekschool en muziekcriticus van Het Vrije Volk.
15. Last, Jef – Bakboordslichten, Verzen. Met Houtsneden van Hein Block. Amsterdam, N.V. ‘Ontwikkeling’ 1926; halflinnen: rood linnen rug en hoekjes met belettering in goud; grijs kartonnen platten met belettering in goud; (9) houtsneden: Hein Block; platten iets kromgetrokken. € 45,* Jef Last (1898-1972) studeerde enkele jaren Chinese Letteren in Leiden. Last was onder meer werkzaam als mijnwerker in Limburg, visser op een Katwijkse haringlogger, fabrieksarbeider in Amerika en bedrijfsleider bij de Enka in Ede. Tijdens de Spaanse burgeroorlog vocht hij met de rang van kapitein mee met het regeringsleger, hij bezocht met André Gide in 1936 de Sovjet-Unie. Veel van Gides werk werd door Last vertaald, in 1966 publiceerde hij zijn herinneringen aan deze Franse auteur in Mijn vriend André Gide. Last was aanvankelijk lid van de SDAP, later radicaliseerde hij en sloot zich aan bij de CPN. Naast poëzie schreef Last een groot aantal romans, verhalen en reportages.
16. Lenda, Paul – De Dwaas en zijn Lied, Gedichten. Amsterdam, F.G. Kroonder [1942]; oplage: 100 genummerde en gesigneerde Exx.; halflinnen: lichtgrijs linnen rug, gebroken wit kartonnen platten met belettering in rood en zwart; ongenummerd en ongesigneerd ex.; met op voorste schutblad in inkt een opdracht van de auteur aan Theo [Mooij = A. Marja]: ‘voor Theo | in vriendschap | 3 – 3 – 42 | Lex’; wat losjes in de band. € 75,* Paul Lenda is de schrijversnaam van Alexander (Lex) Gans (1917- ?). Gans verkeerde enige tijd in de literaire kringen van Groningen. Hij was o.a. bevriend met A. Marja en Halbo Kool. In 1942 wist hij kamp Westerbork te ontvluchten en kwam hij via Spanje in Engeland terecht. Na de oorlog werkte Gans lange tijd als zelfstandig, literair agent. Ook was hij actief als vertaler. Voor zover bekend is er na zijn debuut geen literair werk meer van zijn hand verschenen. ** A. Marja, befaamd practical-joker, was de schrijversnaam van Arend Theodoor Mooij (1917-1964). Tijdens zijn werkzame leven was hij onder meer actief als medewerker van Regionale Omroep Noord en als directeur van een Haags consultatiebureau voor alcoholisme. Marja debuteerde in 1937 met de dichtbundel Stalen op Zicht (Amsterdam, De Spieghel). Hij publiceerde naast poëzie, de roman Snippers op de Rivier (Meulenhoff 1941), polemieken, essays en korte verhalen en verzorgde tevens een aantal bloemlezingen.
17. Lier, R. van – Praehistorie, Gedichten. (‘De Vrije Bladen’ Jrg.16, Schrift II) Den Haag, H.P. Leopold’s Uitgevers-Mij. N.V. MCMXXXIX (1939); papieren omslag: oranje voorblad met decoratie en belettering in wit en zwart, op achterkant overzicht andere De Vrije Bladen-Schriften; met op titelpagina in inkt een opdracht van de dichter aan G.H. ’s-Gravesande: ‘Voor G.H. ’s Gravesande | van | (handtekening auteur) | 16 Febr. ‘39’. € 65,* R(udie) van Lier (1914-1987) werd in Paramaribo geboren. Op vijftienjarige leeftijd kwam hij naar Nederland. Van Lier studeerde Sociologie en Culturele Antropologie in Leiden, in Parijs studeerde hij enkele jaren Geschiedenis en Filosofie. In 1949 werd hij in Leiden benoemd tot buitengewoon hoogleraar Sociologie en Cultuur van Suriname en de Antillen, een gewoon hoogleraarschap in Wageningen volgde in 1955. Van Lier was bevriend met Menno ter Braak en Jan Greshoff en publiceerde onder het pseudoniem R. ter Aart poëzie in Forum. Zijn debuut Praehistorie werd in 1944 opgenomen in een uitgebreidere bundel met dezelfde titel, die deel uitmaakte van de illegaal verschenen serie Het Zwarte Schaap. In 1946 kreeg zijn proza, gebundeld door Fred Batten (oud-redacteur Het Zwarte Schaap), wederom de titel Praehistorie mee. In 1974 publiceerde Van Lier nog de gedichtenbundel Rupturen. ** G.H. ’s-Gravesande (1882-1965) publiceerde tot 1928 onder zijn oorspronkelijke naam G.H. Pannekoek. Hij werd echter met deze naam geplaagd en verkreeg met een officiële naamsverandering een deel van zijn moeders naam. In 1911 verscheen zijn debuutbundel Uit mijn Leven. ’s-Gravesande was vanaf 1904 als kunstredacteur verbonden aan het Haagse dagblad Het Vaderland, waarvoor hij ook na zijn pensionering in 1947 als medewerker bleef schrijven. Naast poëzie publiceerde hij monografieën, bloemlezingen en literair-historische werken (o.a. De Geschiedenis van De Nieuwe Gids). Zijn in Den Gulden Winckel verschenen interviews met bekende auteurs uit de jaren twintig en dertig bundelde hij in Sprekende Schrijvers (1935).
18. May, Lizzy Sara – Blues voor Voetstappen. Utrecht, A.W. Bruna & Zoon 1956; gebroken wit papieren omslag met flappen, los om stijfje, met decoratie in blauw en zwart en belettering in zwart; omslagontwerp: Dick Bruna; op voortitel paraaf vorige bezitter, omslag wat smoezelig, rug aan bovenkant beschadigd. € 25,* Lizzy Sara May (eigenlijk Lissie Sara Maij) (1918-1988) werkte aanvankelijk als balletdanseres en deed aan mime. Naast poëzie publiceerde May verhalenbundels, romans, enkele toneelspelen voor televisie en een kinderboek. Veel van haar werk werd in het Duits vertaald. May was getrouwd met auteur - tevens oud-redacteur van De Bezige Bij - Oscar Timmers, die zowel onder zijn eigen naam als onder het pseudoniem J. Ritzerfeld publiceert.
19. Philips, Marianne – De wonderbare Genezing. Bussum, C.A.J. van Dishoeck n.v. MCMXXIX (1929); rood linnen met uitgeversmonogram en belettering in goud; Ex Bibliotheca Frans Mijnssen (naam en datum in inkt op voorste schutblad); eerste en laatste paar pagina’s wat roest; fraai exemplaar. € 45,* Marianne Philips (1886-1951) was in 1919 een van de eerste vrouwen die voor de SDAP gekozen werd tot gemeenteraadslid (in Bussum). Pas op veertigjarige leeftijd debuteerde zij als romanschrijfster. Haar novelle De Zaak Beukenoot won in 1950 de verkiezing tot Boekenweekgeschenk. Philips publiceerde nog enkele romans en novellen. Na haar dood werd door haar echtgenoot, vakbondsman Sam Goudeket, de Marianne Philipsprijs ingesteld, die jaarlijks werd uitgereikt aan letterkundigen van vijftig jaar of ouder die nog altijd actief waren. Deze prijs werd voor het laatst in 1975 toegekend aan Aya Zikken.
19
21
20. [Prins, Sonja als] Koopman, Wanda – Proeve in Strategie, Gedichten. Rotterdam, W.L. & J. Brusse n.v. 1933; oplage: 750 Exx.; titelpagina in rood en zwart; grijs papieren omslag met belettering in rood en blauw; omslag aan bovenkant en achterkant iets verkleurd. € 25,Brusse 773 * Sonja Prins (1912-2009) - dochter van journalist, vertaler, schrijver en bovenal avonturier (‘Nederlands laatste bohemien’) Apie Prins – richtte op jonge leeftijd het avantgardistisch-anarchistisch tijdschrift Front op, waarvan vier nummers verschenen. Zij werd lid van de Communistische Partij, zat tijdens WO-II in het verzet en belandde in 1942 in het vrouwenkamp Ravensbrück, waar zij tot vlak voor de bevrijding gevangen zat. Over die periode publiceerde zij in 1949 de roman De groene jas. Binnen de CPN vervulde zij diverse functies, tot zij in 1956 – na het neerslaan van de Hongaarse opstand – uit de partij stapte. In de jaren 70 trok Prins zich terug in de bossen bij Baarle-Nassau. Prins, die alleen haar debuut onder pseudoniem publiceerde, schreef talloze dichtbundels. In het jaar van haar dood publiceerde Lidy Nicolassen de biografie De eeuw van Sonja Prins. Burgerkind, revolutionair, kluizenaar (Bert Bakker).
21. [Ritter, P.H. jr. als] Atele, Rudolf – Kleine Prozastukken. Krimpen a/d Lek, Meindert Boogaerdt Jun. MDMXI (1911); grijs papieren omslag met uitgeversmerk en belettering in zwart; A. eerste twee pagina’s aan bovenkant met tape gerestaureerd; goed Ex. € 150,B. voorblad omslag los; met op voortitel een opdracht van de schrijver aan de auteur en mecenas Frans Mijnssen: ‘Voor Frans Mijnssen. | Rudolf Atele | (Henri Ritter)’. € 275,* P(ierre) H(enri) Ritter jr. (1882-1962) was een zoon van de remonstrants predikant, later hoofdredacteur van Het Nieuws van de Dag en vanaf 1906 hoogleraar Wijsbegeerte in Utrecht, Pierre Henri Ritter. Ritter jr. studeerde rechten in Amsterdam en Utrecht en promoveerde in 1909 op stellingen. Na enige tijd als ambtenaar gewerkt te hebben, werd hij in 1918 hoofdredacteur van het Utrechtsch Provinciaal en Stedelijk Dagblad.
Ritter speelde een grote rol in het literaire leven van zijn tijd: zo was hij o.a. bestuurslid van de Vereniging van Letterkundigen, publiceerde kritieken en beschouwingen in talloze tijdschriften en trad veelvuldig op als spreker.Vanaf 1928 was hij in dienst van de AVRO, waarvoor hij vanaf halverwege de jaren 30 een veelbeluisterde letterkundige radiorubriek verzorgde. Tijdens de oorlog zat hij als gijzelaar vast in o.a. Buchenwald en SintMichielsgestel. Zijn radiowerk voor de AVRO heeft Ritter tot 1957 voortgezet. Naast romans en beschouwend werk publiceerde Ritter ook informatieve boeken over spreken in het openbaar. Zijn debuut is het enige werk dat Ritter onder de naam Rudolf Atele heeft gepubliceerd. ** Zie voor Frans Mijnssen noot bij 10.
22A
22B
22. [Robbers, Herman als] Phocius – Een Kalverliefde, De Verloren Zoon & De Vreemde Plant. Amsterdam, Jac. G. Robbers MDCCCXCV (1895); A. groen linnen met decoratie en belettering in goud; goud op snee; wat scheef in de band, band ietwat sleets. € 110,B. grijs linnen met decoratie en belettering in blauw [bandontwerp: W.O.J. Nieuwenkamp]; wat scheef in de band. € 110,Braches 1562 * Herman Robbers (1868-1937) was leerling op het Erasmiaansch Gymnasium in Rotterdam. In de schoolkrant schreef hij onder het pseudoniem Phocius, dat hij later alleen nog voor zijn debuut gebruikte. Na de middelbare schooltijd ging hij, bij zijn vader, het uitgeversvak in. Vanaf 1905 wijdde hij zich geheel aan de letteren. Vanaf dat jaar tot aan zijn dood was Robbers redacteur van Elsevier’s Geïllustreerd Maandschrift, ook was hij in 1905 medeoprichter van de Vereeniging van Letterkundigen. Robbers publiceerde een klein aantal breed opgezette romans en enkele literair-kritische studies.
23. Roegholt, Richter – Aspecten. (Amsterdam), In Signo Hieronymi 1947; [oplage: 200 Exx.;] geel papieren omslag met gevouwen flappen, met betiteling in zwart; bovenkant rug beschadigd; met inliggend klein briefje in handschrift Roegholt: ‘ter recensie | N.R.C.’ ondertekend door de auteur, met vermelding van zijn adres. € 25,-
* Richter Roegholt (1925-2005) studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde in 1972 op de geschiedenis van De Bezige Bij. Roegholt was enige tijd als journalist verbonden aan Het Vrije Volk, later was hij als leraar geschiedenis werkzaam aan een Amsterdamse MMS. Door zijn vele publicaties over de geschiedenis van onze hoofdstad, staat hij vooral bekend als de stadshistoricus van Amsterdam.
24 Scharten, Carel – Voor-Hal. Verzen. Haarlem, De Erven F. Bohn 1901; groen papieren omslag met decoratie en belettering in zwart (ontwerp: Carel Scharten); Braches 2533
A. goed exemplaar. € 40,B. vlek op voorkant omslag, rug aan boven- en onderkant iets beschadigd; ex bibliotheca Julius de Boer; met op voortitel in inkt een opdracht van Scharten aan De Boer: ‘Van den schrijver, | je vriend | Carel’. € 95,* Carel Scharten (1878-1950) genoot vooral bekendheid door de samen met zijn echtgenote, Margo Scharten-Antink, geschreven romans. Het echtpaar woonde lange tijd in Italië. Scharten was redacteur van De Gids en schreef kritieken in Kroniek der Letteren. Onder het pseudoniem Peter Aerds publiceerde Scharten in 1919 een tweede verzenbundel De heilige vreugden des levens. Twee jaar voor zijn dood beschreef hij zijn ‘kinderherinneringen’ in Het verloren paradijs (Amsterdam, Strengholt 1948). ** Julius de Boer (1873-1966) publiceerde verzen in o.a. De Kroniek, De Gids, De Nieuwe Gids en Groot Nederland vóór in 1905 zijn debuutbundel De Schoone Verbeelding verscheen. De psychiater en filosoof De Boer was in 1907 mede-oprichter van het Tijdschrift voor Wijsbegeerte, waaraan hij 25 jaar als redacteur verbonden bleef.
25
25. Schendel, Arthur van – Drogon. Met Plaatjes van M. Bauer. Amsterdam, W. Versluys MDCCCCXCVI (1896); Luxe Ex. op geschept papier van Van Gelder Zonen [10 Exx.]; [oorspronkelijk] bruin gemarmerd kalfsleder, rug met ribben, rug-, band- en kantenversiering en belettering in goud; kop verguld; op binnenzijde voorplat Ex Libris van de dichter Eduard Brom; met opdracht van de auteur (in een nog kinderlijke hand) aan de dichter Eduard Brom: ‘Aan | Eduard Brom | van A.v.S. | 12.’96’; wat geschaafd op de knepen, maar wonderlijk goed bewaard exemplaar, gezien dit toch erg zwakke bandje. € 1250,-
* Deze uitgeversband is duidelijk met de hand gebonden en versierd! en is wat decoratie betreft verwant aan de band van de later in 1910 van Van Schendel, ook bij Verluys verschenen Shakespeare, waarvoor zoveel luxe exx. in verschillende tinten bruin leder voorkomen, dat je bijna zou zeggen – ongelimiteerd! Drogon is echter veel fraaier en zorgvuldiger uitgevoerd en er bestonden maar 10 van dit soort exx. van. ** Arthur van Schendel (1874-1946) was de eerste ontvanger van de P.C. Hooftprijs, die hem in 1947, postuum, werd toegekend. De al enige jaren geleden aangekondigde biografie van de hand van Kester Freriks is tot op heden nog niet verschenen. *** Eduard Brom (1862-1935) was werkzaam in het verzekeringsleven. Hij publiceerde gedichten en proza in voornamelijk katholieke tijdschriften en dagbladen als de Katholieke Illustratie, Dietsche Warande, Van onzen Tijd, De Maasbode, De Tijd en Het Centrum. Zijn debuut Een Bundel Gedichten verscheen in 1886.
26. Terpstra, Christiaan – Het Klokhuis. Den Helder, Uitgeverij v.h. C. de Boer Jr 1939; oplage: 100 Exx.; lichtgrijs linnen met decoratie (klokhuis) en belettering in blauw; binnenkant achterplat wat vlekkerig. € 35,NCC: 1 ex. (ZB Middelburg) * Christiaan Terpstra was de schrijversnaam van Jan Christiaan Marius Kruisinga (1895-1971), in het dagelijks leven werkzaam als notaris. Terpstra publiceerde na zijn debuut nog vier dichtbundels, waarvan de laatste Geasa (1955) bij De Bezige Bij verscheen.
27. Vestdijk, S. – Verzen. (‘De Vrije Bladen’ Jrg. 9, Schrift 6) Amsterdam, Uitgeversbedrijf ‘De Spieghel’ 1932; A. gebroken-wit papieren omslag met belettering in bruin en rood; met op titelpagina in inkt een opdracht van Vestdijk aan Bob Hanf: ‘Voor Bob Hanf | De Helmerstraat weerklinkt nog van de woorden | Waarmee ‘k je eens in twee weken verveelde | ‘k Herdenk de kalmte, waarmee je aanspoorde | Of remde en mijn eigenliefde streelde... | 2-7-’32 S. Vestdijk’; omslag verkleurd, aan randen gerafeld, voorzijde los; € 1150,o.i. een van de mooist denkbare literaire opdrachten en dat in zijn debuut!
B. zwart, blind linnen met roodleren rugetiketje met belettering in goud; oorspronkelijk omslag mee ingebonden; met op titelpagina in inkt een opdracht van Vestdijk aan Jan [Greshoff]: ‘Voor Jan | van | Simon | 15 – 6 – ‘33’. € 650,* Simon Vestdijk (1898-1971) behoort met een oeuvre van ca. 200 boeken tot de productiefste schrijvers van Nederland. A. Roland Holst schreef in een kwatrijn ter gelegenheid van Vestdijks 50ste verjaardag de bekende regel ‘O, Gij die sneller schrijft dan God kan lezen’. In 1987 verscheen de omstreden biografie Simon Vestdijk, een schrijversleven van Hans Visser. Wim Hazeu publiceerde in 2005 een nieuwe biografie (Vestdijk, een biografie. De Bezige Bij). ** Bob Hanf (1894-1944) was een veelzijdig kunstenaar. Hij tekende, schilderde, schreef, componeerde en speelde viool. Tekenles kreeg hij o.a. van George Breitner en compositieles van Cornelis Dopper. In Gestalten Tegenover Mij (1961) noemde Vestdijk Hanf zijn ‘literaire gids en vraagbaak’. De figuur van Bob Neumann in De Laatste Kans (Anton Wachtercyclus VIII, 1960) baseerde Vestdijk op Hanf. Vestdijk droeg het gedicht De Vluchteling in zijn debuutbundel aan hem op. Hanf, afkomstig uit een Duits-Joodse familie, werd in 1944 opgepakt en in Auschwitz vermoord. *** Jan Greshoff (1888-1971) schreef en dichtte over uiteenlopende zaken, tot aan koffiehuizen toe. Eén van zijn belangrijkste eigenschappen voor de Nederlandse literatuur
was zijn rol als ‘aanjager’. Befaamde reeksen als De Zilverdistel, Palladium en Ursa Minor zijn ondenkbaar zonder zijn initiatief. Hij was aanvuurder en aandrager van vele literaire werken bij uitgever A.A.M. Stols. Na de opheffing van het tijdschrift Forum vonden redacteurs en medewerkers gastvrij onderdak bij het tijdschrift Groot Nederland, waarvan Greshoff redacteur was (1933-1941). Na zijn verhuizing naar Kaapstad (1939) vond ook de Zuid-Afrikaanse literatuur in hem een enthousiast promotor. Opdrachten van en aan hem getuigen van warme vriendschappen.
28. Vries, Theun de – Friesche Sagen. Verlucht door Henk Persijn. Amsterdam, Scheltens & Giltay [1925]; groen linnen met decoratie en belettering in zwart; omslagill., 8 paginagrote ills. + 9 hoofdstuk-verluchtigingen: Henk Persijn; naam vorige eigenaar in inkt op voorste schutblad. € 25,* Theun de Vries (1907-2005) volgde een bibliotheekopleiding en werkte enige tijd als bibliothecaris in Sneek. In 1936 werd hij lid van de CPN. De Vries stapte over naar de journalistiek en was o.a. redacteur van De Tribune en De Vrije Katheder. Voor de CPN zat De Vries enige tijd in de Amsterdams gemeenteraad. Door zijn langdurige verdediging van het communisme en stalinisme (in 1971 brak hij uiteindelijk met de CPN) kwam hij steeds geïsoleerder te staan. Zijn omvangrijke oeuvre omvat, naast een groot aantal historische romans, dichtbundels, essays, toneelstukken en biografieën. De Vries publiceerde ook enkele werken in het Fries. ** Jan Hendrik (Henk) Persijn (1901-1980), kunstschilder en tekenaar, was een schoolvriend van Theun de Vries.
29A
29B
29C
29. Waals, Laurens van der – Een Verzenboek. Haarlem, J.W. Boissevain & Co 1911; A. donkerblauw, glad linnen met fileten, decoratie en belettering in goud; achterplat iets kromgetrokken; € 35,B. halflinnen: lichtblauw, linnen rug, blauw, kartonnen platten met belettering in goud; platten verkleurd; op titelpagina uitgever Boissevain met strookje overplakt: ‘Blaricum, N.V. Boekhandel- en Uitgevers-Maatschappij “De Waelburgh”’; € 25,C. zwart linnen met decoratie en belettering in lichtbruin; achterplat wat kromgetrokken; op titelpagina uitgever Boissevain met strookje overplakt (deels
verwijderd): ‘Boekhandel- en Uitgevers-Maatschappij De Waelburgh, gevestigd te Blaricum’. € 30,* Laurens van der Waals (1885-1968) richtte met Adama van Scheltema het tijdschrift Orpheus op (1923/1924) waarvan slechts 9 nummers zijn verschenen. Vanaf 1920 gaf hij leiding aan zijn eigen uitgeverij De Waelburgh. Later was hij als adviseur verbonden aan uitgeverij Nijgh & Van Ditmar. Van der Waals – jongere broer van dichteres en prozaïste Jacqueline van der Waals - publiceerde nog enkele dichtbundels en was samensteller van diverse bloemlezingen.
30. Walschap, Gerard – Liederen van Leed. Kortrijk, Uitgever Jos. Vermaut 1923; gedrukt in rood en zwart; beigebruin papieren omslag met belijning in donkerbruin en belettering in donkerbruin en groen. € 225,NCC: 1 ex. (UBA) * Gerard Walschap (1898-1989) werd opgeleid als priester, maar stopte voor hij zijn eerste wijdingen zou ontvangen. Walschap werkt vervolgens als redactiesecretaris bij o.a. Het Vlaamsche Land en Hooger Leven, vanaf 1940 is hij werkzaam als inspecteur van het bibliotheekwezen. Door zijn anti-klerikale en vrijzinnig-humanistische romans komt hij regelmatig in aanvaring met de rooms-katholieke kerk. Zijn boeken kwamen op de beruchte index. Naast romans publiceerde Walschap essays, toneelteksten en kinderboeken. In 2013 verscheen van de hand van Jos Borré Gerard Walschap, een biografie (De Bezige Bij).
WORDT VERVOLGD In de a.s. ‘joint catalogue’ van de Ned. Ver. van Antiquaren, die in Oktober verschijnt, zijn als onze bijdrage een aantal belangwekkende collecties opgenomen, die duidelijk getuigen van onze zeer grote voorraad op het gebied der Nederlandse Letteren. Wat de moderne literatuur betreft worden wij gezien als diegenen die dit onderwerp tot verzamelobject maakten.
