De weg naar herstel Beleidsevaluatie wegenonderhoud Dantumadiel & Kollumerland 2010-heden

De weg naar herstel – Beleidsevaluatie wegenonderhoud Dantumadiel & Kollumerland 2010-heden

1


Inhoudsopgave 1. Inleiding ............................................................................................................................................... 4 1.1 Aanleiding ...................................................................................................................................... 4 1.2 Onderzoeksvragen......................................................................................................................... 4 1.3 Leeswijzer ...................................................................................................................................... 5 2. Systematiek wegenonderhoud............................................................................................................ 7 2.1 Dantumadiel .................................................................................................................................. 7 2.2 Kollumerland ................................................................................................................................. 8 3. Beleid omtrent wegenonderhoud ..................................................................................................... 11 3.1 Dantumadiel ................................................................................................................................ 11 3.2 Kollumerland ............................................................................................................................... 13 4. Randvoorwaarden ............................................................................................................................. 15 4.1 Wet- en regelgeving .................................................................................................................... 15 4.2 Financiën ..................................................................................................................................... 16 4.2.1 Dantumadiel ......................................................................................................................... 16 4.2.2 Kollumerland ........................................................................................................................ 18 5. Realisatie ........................................................................................................................................... 21 5.1 Rechmatigheid van het wegenbeleid .......................................................................................... 21 5.1.1 Dantumadiel ......................................................................................................................... 21 5.1.2 Kollumerland ........................................................................................................................ 22 5.2 Financiën ..................................................................................................................................... 23 5.2.1 Dantumadiel ......................................................................................................................... 23 5.2.2 Kollumerland ........................................................................................................................ 24 6. Ervaren kwaliteit en betrokkenheid .................................................................................................. 26 6.1 Rol van de gemeente ten aanzien van wegenonderhoud........................................................... 26 6.1.1 Dantumadiel ......................................................................................................................... 26 6.1.2 Kollumerland ........................................................................................................................ 27 6.2 Betrokkenheid bij besluitvorming ............................................................................................... 27 6.2.1 Dantumadiel ......................................................................................................................... 27 6.2.2 Kollumerland ........................................................................................................................ 28 6.3 Kwaliteit van wegen .................................................................................................................... 29 6.3.1 Dantumadiel ......................................................................................................................... 29 6.3.2 Kollumerland ........................................................................................................................ 29 2


6.4 Onderhoud van specifieke wegen ............................................................................................... 30 7. Beantwoording onderzoeksvraag, conclusies en aanbevelingen ..................................................... 32 7.1 Beantwoording van de onderzoeksvraag .................................................................................... 32 7.2 Conclusies .................................................................................................................................... 33 7.3 Aanbevelingen ............................................................................................................................. 34 8. Bijlagen .............................................................................................................................................. 36 8.1 Bijlage A | Technische staat asfaltverharding Kollumerland ...................................................... 36 8.2 Bijlage B | Online vragenlijst wegenonderhoud ......................................................................... 37 9. Literatuurlijst ..................................................................................................................................... 39

3


1. Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeenteraden van Dantumadiel en Kollumerland c.a. (hierna te noemen Kollumerland) hebben gezamenlijk besloten om een experiment te voeren met een gezamenlijke rekenkamerfunctie. Het experiment is gestart in oktober 2015 en zal naar verwachting in de zomer van 2016 worden geëvalueerd. De gemeenten Dongeradeel en Ferwerderadiel worden na de pilot in de gelegenheid gesteld om zich aan te sluiten bij deze rekenkamerfunctie. In het kader van dit experiment heeft de gezamenlijke rekenkamercommissie ervoor gekozen om in 2016 onderzoek te laten uitvoeren naar het wegenonderhoud in beide gemeenten. Dit onderwerp is voor beide raden actueel en relevant. Scope Onderzoek voert als onafhankelijke partij het onderzoek uit in de periode van februari tot en met april 2016. Qua onderzoeksopzet is ervoor gekozen een ‘quick scan’ uit te voeren waarbij de onderzoeksperiode maximaal acht weken beslaat. De commissie heeft in het proces een actieve rol genomen door de centrale onderzoeksvraag te formuleren, een onderzoeksbureau aan te stellen en het onderzoek en het bestuurlijk wederhoor te begeleiden. De opbrengst van het onderzoek is weergegeven in dit rapport.

1.2 Onderzoeksvragen De rekenkamercommissie van de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland heeft in de beginfase van het onderzoek de hoofdvraag vastgesteld. Deze luidt als volgt: “Wat zijn de resultaten van het gerealiseerde wegenonderhoud vanaf 2010 in Dantumadiel en Kollumerland c.a. ten opzichte van de afgesproken doelstellingen?” De commissie heeft hierbij aangegeven dat bij het beantwoorden van de hoofdvraag een aantal elementen moet worden betrokken: ● De vraag of het oordeel van de inwoners over de kwaliteit van het wegenonderhoud is meegenomen in de besluitvorming en uitvoering; ● De effectiviteit van de gekozen systematiek van wegenonderhoud in respectievelijk Dantumadiel en Kollumerland; ● De kaderstellende en controlerende rollen van de raden op dit vlak. Aan de hand van deze vereisten heeft Scope Onderzoek de hoofdvraag uitgesplitst naar dertien deelvragen die in vijf categorie zijn ingedeeld: algemeen, input, proces, output en outcome. Algemeen 1. Op welke wijze (systematiek) is het wegenonderhoud in de gemeente Kollumerland en Dantumadiel gedurende de periode 2010-heden vormgegeven? 2. Welke beleidsnota's (incl. herzieningen) zijn er geldig in de gemeenten Kollumerland en Dantumadiel tussen 2010-heden? 3. Welke doelstellingen volgen uit deze beleidsnota's? 4


Input 4. Welke kosten zijn geraamd om de doelstellingen, zoals beschreven in de geldende beleidsnota's, te realiseren? 5. Welk tijdspad is geraamd om de doelstellingen, zoals beschreven in de geldende beleidsnota's, te realiseren? Proces 6. Met welke weten regelgeving dient rekening te worden gehouden tijdens het vormgeven en uitvoeren van wegenonderhoud? 7. Welke kaderstellende en controlerende activiteiten hebben de gemeenteraden van Dantumadiel en Kollumerland ten aanzien van het wegenonderhoud in deze gemeenten ontplooid? 8. Is het gemeentelijk beleid en de uitwerking hiervan in lijn met deze weten regelgeving? 9. Is het oordeel van inwoners over de kwaliteit van het wegenonderhoud meegenomen tijdens de besluitvorming en de uitvoering van het project? Output 10. In hoeverre zijn de doelstellingen zoals opgesteld in de geldende beleidsnota's gerealiseerd? 11. Wat zijn de totale uitgaven van het wegenonderhoud in de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland gedurende de periode 2010-heden? Outcome 12. Wat is de mening van inwoners ten aanzien van de huidige kwaliteit van het wegenonderhoud in de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland? 13. Hebben inwoners het gevoel betrokken te zijn bij de besluitvorming omtrent het wegenonderhoud? Deze onderzoeksvragen vormen de rode draad in dit onderzoek. Door deze onderzoeksvragen te beantwoorden ontstaat er een compleet beeld van het wegenonderhoud in de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland op het gebied van doelstellingen, kosten, tijdsplanning, juridisch kader, gekozen systematiek en de meningen en ervaringen van inwoners ten aanzien van het wegenonderhoud in de periode 2010-heden.

1.3 Leeswijzer Dit onderzoeksrapport is opgebouwd aan de hand van verschillende thema’s, te weten: systematiek van het wegenonderhoud, beleid, randvoorwaarden, juridisch kader, realisatie en ervaren kwaliteit en betrokkenheid. Ten eerste staat de aanleiding van het onderzoek beschreven en worden de onderzoeksvragen gepresenteerd. In hoofdstuk 2 is stilgestaan bij de gekozen systematiek van wegenonderhoud. In hoofdstuk 3 is het beleid in de periode 2010-heden geanalyseerd. 5


In hoofdstuk 4 zijn de randvoorwaarden van het beleid beschreven. Daarbij kijken we specifiek naar het juridische kader, de financiën en de tijdsplanning. In hoofdstuk 5 is geanalyseerd of het wegenonderhoud volgens de beschreven randvoorwaarden is gerealiseerd. In hoofdstuk 6 staat beschreven hoe inwoners van beide gemeenten de kwaliteit van het wegenonderhoud beoordelen en de mate van betrokkenheid die zij bij de besluitvorming ervaren. Tot slot is in hoofdstuk 7 een antwoord gegeven op de in het eerste hoofdstuk opgestelde hoofdvraag, staan de belangrijkste conclusies op een rij en zijn aanvullend daarop een aantal aanbevelingen gedaan.

6


2. Systematiek wegenonderhoud Omdat beide gemeenten een andere systematiek hanteren voor het wegenonderhoud wordt de systematiek waarmee het gemeentelijke wegennet wordt onderhouden voor beide gemeenten apart beschreven.

2.1 Dantumadiel In de gemeente Dantumadiel wordt gewerkt met de CROW-wegbeheersystematiek. Deze is ontwikkeld door het Centrum voor Regelgeving in de Grond-, Water- en Wegenbouw en Verkeerstechniek (CROW) en wordt door de meeste overheden gebruikt om het wegenonderhoud vorm te geven en het areaal te beheren. De systematiek voorziet in een aantal richtlijnen en aanbevelingen om het wegenonderhoud te organiseren. Wanneer in de CROW-systematiek melding wordt gemaakt van wegenonderhoud, wordt daar het volgende onder verstaan: ● Klein dagelijks onderhoud; ● Calamiteitenopvang; ● Regulier groot onderhoud, zoals het herstraten van elementenverhardingen en het overlagen of uitvoeren van grootschalige reparaties aan asfaltverhardingen; ● Rehabilitatie van de verharding, het vernieuwen van de gehele verhardingsconstructie inclusief fundering na het verstrijken van de technische levensduur; en ● Bermverhardingen. De kern van de systematiek bestaat uit het opstellen van een bestand met vaste gegevens over het in beheer zijnde areaal. Op basis van jaarlijkse inspecties en metingen van de verhardingen in de gemeente en klachten van inwoners wordt een beeld verkregen van de staat van het wegennet. De inspecties richten zich op visueel waarneembare schade zoals scheuren, gaten en andere vormen van slijtage aan het wegdek. Ze worden per wegvak en inspectiestrook (rijbaan, fietspad, voetpad, etc.) in ernst en omvang bepaald aan de hand van de volgende criteria: textuur, vlakheid, samenhang en diversen (CROW, 2011). Deze waarnemingen uit de globale inspectie kunnen volgens de richtlijnen van de systematiek ook worden vertaald naar scores op een aantal beleidsthema’s, te weten: veiligheid, duurzaamheid, comfort en aanzien. Hoe de kwaliteit op deze vier beleidsthema’s wordt ingeschaald is afhankelijk van de relatie tussen de waargenomen schade en het beleidsthema. Veiligheid wordt bepaald door de mate waarin het veilig is gebruik te maken van het wegdek (zoals ernstige oneffenheden en dwarsonvlakheid), duurzaamheid heeft betrekking op de technische instandhouding van het wegdek (scheurvorming). Comfort van het wegdek wordt bepaald door de mate waarin de weggebruiker hinder ondervindt van de onderhoudstoestand van het wegdek (dwarsonvlakheid en offenheden). Aanzien wordt bepaald door de visueel waarneembare onderhoudstoestand. De scores die per wegvakonderdeel kunnen worden behaald zijn voldoende, matig en onvoldoende. Een onvoldoende kwaliteit betekent dat het wegvakonderdeel binnen een of twee jaar moet worden onderhouden (CROW, 2011). De gegevens uit deze inspectie worden toegevoegd aan de vaste gegevens over het areaal waardoor een actueel bestand ontstaat van de kwaliteit van het wegennet. In hoofdstuk 5 wordt verder ingegaan op de daadwerkelijke scores op de hiervoor beschreven schadegroepen en beleidsthema’s gedurende de periode 2010-heden (Gemeente Dantumadiel, 2011a). 7


Met behulp van een softwarepakket wordt uitvoering gegeven aan de CROW-systematiek. De gemeente Dantumadiel heeft sinds 2010 een aantal verschillende softwarepakketen gebruikt. In 2010 werd gebruik gemaakt van de applicatie DHV-wegbeheer, waarna de overstap is gemaakt naar KIKKER. Sinds de tweede helft van 2015 gebruikt de gemeente de applicatie CASTOR, wat volgens de betrokken ambtenaren kan worden gezien als een doorontwikkeling op de eerdere applicaties. Het softwarepakket beschikt over gegevens ten aanzien van het areaal en de kwaliteit van het wegdek waaraan de inspectiegegevens ten aanzien van de onderhoudstoestand worden toegevoegd. Op basis van deze informatie wordt een meerjarig, gemeentebreed onderhoudsplan vastgelegd. Dit plan voorziet in een selectie van wegvakonderdelen en een weergave van het benodigde onderhoud voor deze onderdelen en de daarmee gemoeide kosten. Het benodigde onderhoudsbudget is berekend voor een periode van vijf jaar vanaf 2010. Op basis van gedragsmodellen en (kosten)richtlijnen wordt per wegdekonderdeel bepaald wat het optimale onderhoudsjaar is, welke onderhoudsmaatregel moet worden ingezet en welke kosten hiermee gepaard gaan. Deze aanpak resulteert in een onderhoudsbegroting (Gemeente Dantumadiel, 2011a). De begroting wordt jaarlijks met de gemeenteraad besproken en vastgesteld. Tot slot vindt afstemming met andere beleidsplannen plaats. Op basis van deze aanpak wordt het wegenonderhoud vervolgens elk jaar uitgevoerd. In figuur 3.1 staat een schematische weergave van de CROW-systematiek zoals beschreven en zoals deze dus ook wordt gehanteerd in de gemeente Dantumadiel. Figuur 3.1 Schema CROW-wegbeheersystematiek (Gemeente Dantumadiel, 2011a)

2.2 Kollumerland In de gemeente Kollumerland is er relatief veel beleidsruimte voor wat betreft de waarborging van de kwaliteit van wegen. Deze beleidsruimte is echter niet onbegrensd. Zo kunnen burgers de gemeente aansprakelijk stellen als zij schade hebben geleden en de gemeente haar plicht niet naar behoren heeft vervuld. Om het wegenonderhoud vorm te geven hanteert de gemeente Kollumerland de ‘methodiek van het primaire beheerproces’. In het beleidsdocument Beleidsvisie Wegen Kollumerland c.a. (2009) 8


wordt deze systematiek neergezet als ‘kwaliteitsgericht’ (Gemeente Kollumerland, 2009). De systematiek kenmerkt door de koppeling van input en output, ofwel financiën en kwaliteit. In de beleidsvisie staat beschreven dat deze systematiek ‘inzicht geeft in de keuzemogelijkheden en de consequenties van de verschillende keuzemogelijkheden op het beeld van de openbare ruimte.’ Keuzes op basis van kwaliteit maken ook direct de (financiële) consequenties voor de gemeente zichtbaar. Op basis van deze informatie kan een gedegen en afgewogen onderhoudsbesluit genomen worden. De afweging die moet worden gemaakt is dan ook: Welk kwaliteitsniveau wil de gemeente bereiken op haar wegen en paden en welke budgetten staan daar tegenover? De methodiek is gericht op het kiezen uit meerdere kwaliteitsscenario’s. In de beleidsvisie is echter alleen het scenario ‘basis’ uitgewerkt. Het primaire proces voor de kwaliteit van het wegbeheer is in figuur 3.2 schematisch weergegeven: Figuur 3.2 Systematiek wegbeheer gemeente Kollumerland (Beleidsvisie wegen Kollumerland c.a., 2009)

De gemeente Kollumerland heeft de ambitie om het niveau basis te bereiken. De gemeente tracht dit niveau te bereiken door een ‘opdracht’ te formuleren in termen van prestatie-eisen. De prestatie-eisen behorende bij het niveau basis zijn als volgt:

Kwaliteitsbeschrijving ● Comfort: licht comfort verlies, hinderlijk ● Plasvorming: komt in lichte mate voor en is enigszins hinderlijk ● Aanzien: zichtbare reparaties met nieuw materiaal en enkele oneffenheden ● Veiligheid: veilig, geeft weinig tot geen aanleiding tot valpartijen Kwaliteitsnorm per 100m2 ● Lichte schade in enige/grote omvang ● Matige schade in geringe omvang ● Ernstige schade in zeer geringe omvang 9


Toezicht middels weginspecties Om vast te kunnen stellen of de gestelde prestatie-eisen worden behaald en om de kwaliteit van wegen en paden te monitoren, voert de gemeente Kollumerland tweejaarlijks een weginspectie uit. Om de prestatie-eisen te monitoren heeft Kollumerland een kwaliteitsmeetlat/BOR-meetlat ontwikkeld waarmee de staat van wegen en paden kan worden vastgesteld. Deze meetlat wordt als kader gebruikt waaraan het onderhoudsniveau van wegen en paden af te meten is. De meetlat is een afgeleide van de CROW-systematiek, waardoor beide systematieken sterk met elkaar overeen komen. De meetlat hanteert de volgende categorieën: ● Zeer hoog: perfect, als nieuw: rapportcijfer 10 ● Hoog: goed, hier en daar wat kleine dingen: een 8 ● Basis: redelijk wat aan te merken maar nog voldoende: een 6 ● Laag: duidelijk zichtbare gebreken: een 4 ● Zeer laag: door de bodem gezakt, kapot: een 2 Binnen deze meetlat wordt de technische staat van de wegen beschreven. Dit zijn de technische of vakkundige eisen die gesteld worden aan de verschillende typen verharding (veiligheid, comfort, aanzien en duurzaamheid). Het daadwerkelijke kwaliteitsniveau wordt afgezet tegen de kwaliteitsnormen behorende bij kwaliteitsniveau basis. Aan de hand van deze informatie tracht de gemeente het gekozen niveau te realiseren.

10


3. Beleid omtrent wegenonderhoud In beide gemeenten geldt vanaf 2010 de Structuurvisie Buitengebied Dantumadiel & Kollumerland c.a. 2010-2020 (Roorda & Reitsma, 2012). Dit beleidsdocument geeft het kader voor ruimtelijke ontwikkelingen weer, benoemt de voorgenomen ruimtelijke ontwikkelingen en beleidsplannen en geeft aan welke invloed deze plannen hebben op de ruimtelijke ontwikkeling. De gemeenteraden van beide gemeenten zijn aan deze structuurvisie gebonden. Voor wat betreft de infrastructuur is in het document een beleidsvisie opgenomen waarin voor beide gemeenten een algemene beleidsvisie is geformuleerd. Hierin wordt genoemd dat de gemeenten streven naar de instandhouding van de huidige infrastructuur en naar verbeteringen die de verkeersveiligheid dienen. Ook wordt de opmerking geplaatst dat er zich in de agrarische sector ontwikkelingen voordoen die van invloed zijn op de kwaliteit van de wegenstructuur. Zo worden voertuigen en werktuigen steeds groter en zwaarder en lijkt het vrachtverkeer van en naar agrarische bedrijven toe te nemen, waardoor er vaker onderhoud aan wegen nodig is omdat bochten en randen van wegen sneller schade oplopen. Hierdoor zouden de onderhoudsbudgetten relatief hoog moeten blijven. Binnen deze context is door beide gemeenten eigen beleid geformuleerd ten aanzien van het wegbeheer.

3.1 Dantumadiel Uit de globale inspectie in de gemeente Dantumadiel tijdens het voorjaar van 2009 is geconstateerd dat de kwaliteit van het geïnspecteerde (verharde) wegennet goed is. Ongeveer 95% van het areaal werd als voldoende beoordeeld (zie figuur 4.1). Wanneer de beoordeling van de kwaliteit van het wegdek wordt uitgesplitst naar de eerder benoemde beleidsthema’s (veiligheid, duurzaamheid, comfort en aanzien) is er op deze thema’s onderling nauwelijks verschil in scores te zien. Figuur 4.1 Kwaliteit van wegen na inspectie in 2009 (Gemeente Dantumadiel, 2011a)

Beleid In het beleidsplan Keuzes in Kwaliteit, Wegbeheer 2011-2015 staat beschreven dat het uitvoeren van het wegenonderhoud zowel ten dienste staat van een economisch doel als een verkeersveiligheidsdoel. Ook moet het een bijdrage leveren aan een positieve ruimtelijke beleving van de burger. De kwaliteit van het wegdek staat dus centraal, maar het wegdek dient veilig te zijn voor de weggebruiker en dient zo lang mogelijk mee te gaan tegen minimale kosten (Gemeente Dantumadiel, 2011a). In een raadsvoorstel van 19 juli 2011 omtrent dit beleidsplan wordt deze doelstelling onderschreven. De gemeenteraad geeft aan te willen dat het onderhoud van de gemeentelijke wegen op basis van een 11


verkeersveilige, duurzame en financieel verantwoorde wijze en binnen de wettelijke kaders en richtlijnen wordt uitgevoerd (Gemeenteraad Dantumadiel, 2011). Vanwege de hoge kwaliteit van het wegenonderhoud en gezien de toegenomen druk op benodigde onderhoudsbudgetten (zoals verwoord in de structuurvisie) wordt in het beleidsplan Keuzes in Kwaliteit, wegbeheer 2011-2015 aanbevolen om het bestaande kwaliteitsniveau van het wegdek te handhaven. In het document zijn twee scenario’s geschetst waarmee op basis van berekende budgetten een jaarlijkse storting in het fonds voor wegenonderhoud kon worden gedaan. Het eerste scenario richtte zich op instandhouding van het hoge kwaliteitsniveau. Per jaar zou het eerste scenario een investering van €1.285.942 per jaar vergen. Het tweede scenario richtte zich op een verlaging van de kwaliteit van het wegenonderhoud naar kwaliteitsniveau basis. Hierdoor zou de kwaliteit van wegen in vijf tot zeven jaar afnemen van het hoge kwaliteitsniveau tot niveau ‘basis‘ en zou gedurende de periode 2010-2015 een lagere investering van €633.017 per jaar voldoen.1 Cyclisch onderhoud zou daardoor pas vanaf het jaar 2016 plaatsvinden (in tegenstelling tot 2011) en dus op korte termijn een besparing opleveren. Op 19 juli 2011 heeft de gemeenteraad besloten om een alternatief toe te voegen aan het beleidsplan wegbeheer dat uitgaat van het onderhoudsniveau ‘sober’. Hierdoor bleek een besparing van benodigde budgetten mogelijk.2 Er werd geen budget ingezet voor het ‘voor het oog netjes houden van de weg’. Slechts hoognodige onderhoudsmaatregelen werden uitgevoerd. Dit heeft geleid tot een aantal wijzigingen in het beheer: ● Bermverhardingen werden over een periode van tien jaar gefaseerd aangebracht. ● Voor calamiteiten werd geen buffer aangelegd. Deze werden gedekt uit de algemene reserve. ● De jaarlijkse toevoeging aan het wegenonderhoudsfonds (RAWEB) werd verlaagd met €73.410. ● Het uitvoeren van maatregelen ten behoeve van rehabilitatie werd voortaan in afzonderlijke voorstellen behandeld. ● De reserve voor winterschade werd opgeheven en gefinancierd uit de algemene reserve (RAWEB). ● Er werd voortaan onderscheid gemaakt naar planmatig groot onderhoud van verhardingen (te financieren uit het wegenonderhoudsfonds) en het jaarlijks (klein) onderhouden van wegen, bermverhardingen en semi- en onverharde wegen (uit te voeren door Gemeentewurk). In het besluit is ook aangegeven dat een voorstel zou worden opgesteld om de raad nadrukkelijker te betrekken bij de bewaking van de kwaliteit van de wegen en de openbare ruimte (Gemeenteraad Dantumadiel, 2011). Aanleiding hiervoor waren zorgen vanuit de gemeenteraad omtrent de verlaging van de kwaliteit van het wegenonderhoud. De wethouder had daarop toegezegd dat er na de zomer van 2011 een notitie zou komen met een voorstel hoe dit kan worden vormgegeven. Hieruit volgde dat een aantal raadsleden voortaan aanwezig zouden zijn bij de jaarlijkse inspecties. Uit navraag bij de betrokken ambtenaren blijkt dat dit inderdaad plaatsvindt.

1 2

Het kwaliteitsniveau basis komt overeen met klasse B uit de CROW kwaliteitscatalogus. Sober komt overeen met kwaliteitsniveau C uit de CROW kwaliteitscatalogus.

12


Functiegericht wegbeheer Doordat de gemeente met de komst van de Centrale As (en de overdracht van een aantal provinciale wegen) nieuwe wegen in beheer krijgt, het budget sinds 2011 naar beneden is bijgesteld en het wegvallen van de jaarlijkse bijdrage van €178.000 vanuit de riolering aan de wegenfonds is komen te vervallen, bestaat er binnen de gemeente de noodzaak om verder te bezuinigen. In het nieuwe wegenbeleidsplan 2016 - 2020 wordt aangegeven dat bij een verdere versobering van het onderhoudsniveau een veilig wegenareaal niet meer kan worden gegarandeerd en leidt tot kapitaalvernietiging (Gemeente Dantumadiel, 2015). Op 3 november 2015 is door de gemeenteraad een motie aangenomen om de looptijd van het vigerende wegenbeleidsplan 2011-2015 met een jaar te verlengen, alvorens wordt overgegaan tot een nieuw beleidsplan. De gemeenteraad gaf aan dat het nieuwe wegenbeleidsplan onvoldoende visie biedt om de kwaliteit van wegenonderhoud te waarborgen. De gemeente is wel voornemens om uiterlijk voor 1 juli 2016 het nieuwe wegenbeleidsplan in te richten volgens de nieuwe systematiek van functiegericht wegbeheer. Deze systematiek richt zich er op wegen een functie toe te kennen die past bij het (gewenste) gebruik. De financiële middelen die hierdoor worden bespaard dienen als verdere bezuiniging op het wegenonderhoud (Gemeenteraad Dantumadiel, 2015).

3.2 Kollumerland De gemeente Kollumerland heeft ruim 1,2 miljoen m² wegverhardingen in beheer. Het grootste gedeelte bestaat uit asfalt en ligt in het buitengebied (55%). De beheerder heeft middels een weginspectie in 2008 een nulmeting uitgevoerd om de kwaliteit van de wegen en paden in de gemeente vast te stellen. Met de weginspectie is door de beheerder de kwaliteit van wegen en paden vastgesteld op niveau ‘laag’ (rapportcijfer 4,1). In dit rapport werd geconcludeerd dat met name de kwaliteit van de asfaltverharding in het gehele areaal achter blijft. Het grootste probleem doet zich voor op de rijbanen. in het woongebied en het buitengebied betreft dit vele vierkante meters. Rijbanen vormen tezamen 71% van het areaal (Gemeente Kollumerland, 2009). Nadat in 2006 en in 2008 de toezichthouder van de provincie heeft benadrukt waarde te hechten aan een planmatig beheer van kapitaalgoederen in Kollumerland, heeft de gemeente in 2009 de Beleidsvisie Wegen Kollumerland c.a. (2009) opgesteld. Deze beleidsvisie is middels een raadsbesluit op 25 juni 2009 aangenomen en heeft als doelstelling de wegen op het kwaliteitsniveau basis te brengen (rapportcijfer 6). Het vertrekpunt bij deze kwaliteitskeuze is de gezamenlijke wens ‘om de inwoners en bezoekers van de gemeente nu en in de toekomst een voldoende, veilige en waar mogelijk representatieve onderhoudstoestand van de verharding te bieden, en dit tegen (maatschappelijk) acceptabele kosten’ (Gemeente Kollumerland, 2009). Er wordt op aangestuurd om het niveau ‘basis’ in vijf jaar tijd te realiseren. Hiervan kan worden afgeweken, afhankelijk van de resultaten die worden geboekt in de periode 2009 - 2014. Door het uitvoeren van het bijbehorende investeringsprogramma was de verwachting dat dit niveau in 2014 kon worden bereikt. In 2013 is een tussentijdse kwaliteitsmeting uitgevoerd om te beoordelen welke verbeteringen inmiddels bereikt waren. Uit deze inspectie is gebleken dat het onderhoudsniveau basis toen nog niet bereikt was. De doelstelling om het niveau basis te realiseren

13


in 2014 is daarom niet haalbaar gebleken. Op 7 februari 2013 is daarom besloten om het jaar waarin het onderhoudsniveau basis bereikt moet zijn te verplaatsen van 2014 naar 2016. Om het niveau van de gebieden en functies in de gemeente Kollumerland te kwalificeren wordt de onderstaande indeling aangehouden (zie figuur 4.2). Hierbij staan de letters ‘B’ voor basis, ‘H’ voor ‘hoog’ en ‘L’ voor ‘laag’. De kenmerken die bij deze niveaus horen zijn in te zien in de visuele weergave van de Technische staat Asfaltverharding Kollumerland; deze is opgenomen in bijlage A. Figuur 4.2 Indeling van de kwaliteit van wegen en paden - gemeente Kollumerland (Gemeente Kollumerland, 2009).

Algemeen beeld scenario basis De risico’s van scenario basis zijn minimaal. Dit niveau draagt zorg voor een veilig en duurzaam scenario met een strak winkelerf. Er is gekozen om in te zetten op een hoog niveau op het winkelerf in Kollum. Dit is het winkelgebied waar veel inwoners hun boodschappen doen en waar de toerist in het zomerseizoen naartoe trekt. De uitwerking van het niveau basis is als volgt: ‘het ongemak door schades is gering en de visuele uitstraling van wegen is goed wat zorg draagt voor een goed algemeen beeld ten aanzien van de leefbare omgeving. De veiligheid in relatie tot de onderhoudstoestand is goed.’ (Gemeente Kollumerland, 2009).

14


4. Randvoorwaarden In het voorgaande hoofdstuk is het beleid omtrent wegenonderhoud in beide gemeenten beschreven. Dit beleid is echter wel aan een aantal randvoorwaarden gebonden. Zo moet er rekening worden gehouden met weten regelgeving, de begroting die voor het wegenonderhoud is opgesteld en moet er voldaan worden aan een tijdsplanning.

4.1 Wet- en regelgeving De wet is vrij summier in het beschrijven van de verplichtingen van gemeenten ten aanzien van wegenonderhoud. Volgens art. 21 van de Grondwet dient de overheid zorg te dragen voor de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu. De Wegenverkeerswet 1994 legt de wegbeheerder de taken op de wegen berijdbaar te houden, de verkeersveiligheid te garanderen, de bereikbaarheid te waarborgen, milieuhinder en aantasting van het landschappelijke karakter te beperken of te voorkomen en het energieverbruik te beperken. Ook legt art. 16 Wegenwet wegbeheerders op dat de binnen hun gebied liggende wegen in goede staat behoren te verkeren. In art. 27 van deze wet is overigens bepaald dat wegbeheerders verplicht zijn een wegenlegger op te stellen waarin wordt aangegeven welke organisatie verantwoordelijk is voor het wegbeheer op elke weg binnen en buiten de bebouwde kom beheert en wat haar rechten en plichten zijn. Op de gemeente rust een algemene zorgplicht voor een veilige, openbare ruimte. Deze zorgplicht houdt mede in dat de gemeente actief moet zijn in het lokaliseren en verhelpen van gevaarlijke situaties op wegen. Wanneer een gemeente niet aan haar zorgplicht met betrekking tot wegenonderhoud voldoet en hier schade uit ontstaat, kan zij door de civiele rechter aansprakelijk worden gesteld op grond van art. 6:174 BW (aansprakelijkheid voor personen en zaken). Hier gaat het om risicoaansprakelijkheid, wat betekent dat de gemeente aansprakelijk wordt gesteld ongeacht of zij hier schuld aan heeft. Wel kan de gemeente zich van haar aansprakelijkheid verschonen wanneer zij aan kan tonen dat de bestuurder onvoldoende zorgvuldigheid heeft betracht. Zo zal de aansprakelijkheidsdrempel worden verhoogd wanneer het ongeval heeft plaatsgevonden wanneer het glad was op de weg in verband met lage temperaturen en wanneer het om een afgelegen, weinig bereden weg gaat. Er is sprake van een gebrek aan de weg als deze niet voldoet aan de eisen die men er onder de gegeven omstandigheden aan mag stellen en hierdoor een gevaarlijke situatie ontstaat. Wanneer de schade is ontstaan door de aanwezigheid van voorwerpen of substanties op de weg en niet door een gebrek aan de weg zelf, kan de weggebruiker de gemeente alsnog aanspreken op grond van een onrechtmatige daad (art. 6:162 BW). Hier gaat het om schuldaansprakelijkheid, wat met zich meebrengt dat de gemeente niet aansprakelijk wordt gesteld indien zij aan kan tonen dat zij niet op de hoogte was of had kunnen zijn van de betreffende situatie. De wegbeheerder dient slechts zijn functie naar eer en geweten uit te voeren met de middelen die hij ter beschikking heeft. Hieruit volgt dat de gemeente haar areaal regelmatig dient te inspecteren en bestuurders tijdig waarschuwt wanneer gevaarlijke situaties zich voordoen. Enkele andere normen met betrekking tot wegenonderhoud zijn vastgelegd in de volgende rechtsbronnen: 15


● ● ● ● ● ● ● ●

Wet Milieubeheer Code Milieu Verantwoord Wegbeheer Wet Geluidshinder EU-richtlijn Omgevingslawaai Arbeidsomstandighedenwet Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens 1990 Besluit Administratieve Bepalingen inzake het Wegverkeer Bouwstoffenbesluit 1998

Uiteindelijk geven deze bronnen nauwelijks concrete sturing in hoe het wegennet er globaal uit dient te zien. Een dergelijke uitwerking wordt wel gegeven in overige, niet-wettelijke normeringen. Overige normeringen Hoewel de gemeente gebonden is aan weten regelgeving vanuit verschillende overheden, heeft ze binnen de wettelijke kaders wel de vrijheid om keuzes te maken welke wegen aan welk veiligheids- en kwaliteitsniveau moeten voldoen. Een normering die hiervoor door veel gemeenten gebruikt wordt is de CROW-systematiek Wegbeheer. Hierin beveelt het CROW wegbeheerders aan eens in de vijf jaar een beheerplan op te stellen met daarin in ieder geval areaalgegevens, kwaliteitsgegevens, beleidsthema’s, technisch benodigde budgetten voor de komende vijf jaar, beschikbare budgetten, consequenties van de budgettering en het benodigde budget voor instandhouding. Daarnaast adviseert het CROW wegbeheerders jaarlijks, en ten minste eenmaal in de twee jaar, een globale inspectie uit te voeren. Na deze inspectie dient een maatregeltoets te worden uitgevoerd welke ertoe dient de planning van een maatregel op korte termijn te optimaliseren. Zo wordt nagegaan of de betreffende maatregel adequaat is en of deze moet worden bijgesteld. Waar Dantumadiel de CROWsystematiek aanhoudt, noemt Kollumerland een eigen wegbeheersystematiek: de kwaliteitsmeetlat/BOR-meetlat. Deze is echter op grote lijnen identiek aan de CROW-systematiek.

4.2 Financiën In deze paragraaf staat de begroting voor de post wegenonderhoud in beide gemeenten afzonderlijk beschreven. In hoofdstuk 7 wordt ingegaan op de mate waarin de daadwerkelijk gemaakte kosten aan de opgestelde begrotingen voldoen.

4.2.1 Dantumadiel Zoals in het voorgaande hoofdstuk is beschreven, is in de gemeente Dantumadiel de keuze gemaakt om het wegenonderhoud in de periode 2011-2015 vorm te geven met onderhoudsniveau ‘sober’. Hiermee wordt afgeweken van het eerder voorgestelde scenario basis en het destijds (in 2011) vigerende ‘huidig niveau’. Deze keuze heeft gevolgen gehad voor de begroting voor het wegenonderhoud in de gemeente. In figuur 5.1 staan de financiële gevolgen van deze verschillende scenario’s naast elkaar weergegeven.

16


Figuur 5.1 Financiële vergelijking tussen verschillende opties wegenbeleidsplan 2011-2015 (CvB&W Dantumadiel, 2011)

Zo wordt de jaarlijkse toevoeging aan de reserve met kwaliteitsniveau sober vastgesteld op €362.005, wat een stuk lager is dan in scenario basis en instandhouding van het niveau van destijds. Daarnaast wordt er uitgegaan van een lagere reservepositie op 31 december 2015. Ook wordt de winterschade (schade ontstaan door vorst) voortaan uit de algemene reserve betaald in plaats van een aparte post. Om deze reden is er ook gekozen voor een eenmalige vrijval van €811.290 uit de RAWEB-reserve (wegenonderhoudsfonds) naar de algemene reserve (CvB&W Dantumadiel, 2011). De totale jaarlijkse begroting voor het wegenonderhoud werd met de keuze voor het kwaliteitsniveau ‘basis’ als volgt vastgesteld (zie figuur 5.2): Figuur 5.2 Jaarlijkse begroting voor wegenonderhoud op basis van kwaliteitsniveau basis (Gemeente Dantumadiel, 2011a).

In het alternatieve besluit omtrent kwaliteitsniveau sober is geen nieuwe begroting opgesteld, hoewel er wordt aangegeven dat er bij tussentijds onderhoud niet langer een nieuwe deklaag of oppervlakbehandeling wordt toegepast. In de jaarlijkse programmabegrotingen van de jaren 2011 tot en met 2015 is er echter wel een aangepaste begroting vastgesteld. Zo is te zien dat de begrotingen die zijn opgesteld tijdens de jaarlijkse programmabegrotingen structureel lager uitvallen dan de begroting uit het beleidsplan (zie figuur 5.3). 17


Figuur 5.3 Begroting beleidsplan en programmabegrotingen voor wegenonderhoud in de periode 20112015 van de gemeente Dantumadiel.

4.2.2 Kollumerland Om het scenario ‘basis’ in de gemeente Kollumerland te realiseren is er in 2009 in het beleidsdocument Beleidsvisie Wegen Kollumerland c.a. (2009) voorgesteld om zo snel mogelijk een kwaliteitsimpuls te geven aan het wegenonderhoud in de gemeente. Hiermee wordt voorkomen dat onderhoudskosten voor de gemeente exponentieel oplopen. De financiële gevolgen voor de gemeente Kollumerland zouden als volgt zijn op basis van het prijspeil in 2009 (Gemeente Kollumerland, 2009): ● Een jaarlijks structureel budget van €1.150.000 ● Een eenmalig budget voor het wegwerken van achterstanden van € 780.000 (2009) ● Een eenmalig budget voor de Kwelderweg/Nittersweg van € 1.180.000 (2009) Hierbij wordt uitgegaan van exploitatiebudgetten. Zie de groene grafiek in figuur 5.4 (in deze grafiek zijn eenmalige uitgaven niet meegenomen). Figuur 5.4 Beleidsvisie, raadsbesluit en programmabegroting voor wegenonderhoud in de periode 2010-2015 van de gemeente Kollumerland.

18


Op 25 juni 2009 werd het beleidsdocument Beleidsvisie Wegen Kollumerland c.a. (2009) besproken in de gemeenteraad. Het toenmalige budget voor wegenonderhoud bedroeg circa €504.000 op jaarbasis. Echter zijn de hierboven genoemde bedragen fors hoger dan de beschikbare budgetten. De afdelingen Openbare Werken en FZBS hebben destijds gezocht naar een mogelijke oplossing om de noodzakelijke kwaliteitsslag te maken en de jaarlijkse budgetten op een acceptabel niveau te houden. In de periode 2007/2009 is door extra dividend BNG het budget voor onderhoud aan wegen jaarlijks verhoogd met € 200.000. Na een gesprek met de accountant werd tevens duidelijk dat de criteria voor het kapitaliseren3 van wegenonderhoud veel ruimer mogen worden toegepast. Dit had tot gevolg dat een groot deel van de kosten voor onderhoud aan wegen geactiveerd mochten worden onder de post maatschappelijk nut. Maatschappelijk nut Investeringen met een maatschappelijk nut zijn investeringen die geen financiële middelen genereren, maar wel een cruciale publieke functie vervullen in de openbare ruimte. Ook wegenonderhoud kan aangemerkt worden als een investering met maatschappelijk nut. Deze investeringen (zoals wegen) kunnen niet verkocht worden. Ook tol of andere heffingen hierop zijn niet toegestaan. Vanuit die invalshoek horen investeringen met maatschappelijk nut niet thuis op de financiële balans. Ze zijn immers niet te gelde te maken. De voorschriften voor kapitaalgoederen met maatschappelijk nut zijn niet dwingend; de commissie BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) spreekt een voorkeur uit waarvan de gemeente mag afwijken mits de gemeenteraad dit in een verordening vastlegt. Investeringen met een maatschappelijk nut worden ‘bij voorkeur’ niet geactiveerd. Dit betekent dat bij kapitaalgoederen met maatschappelijk nut een zekere keuzevrijheid bestaat. De commissie BBV heeft dit dus liever niet, maar als de gemeente het in een verordening vastlegt, mag het. De gemeente Kollumerland heeft ervoor gekozen om wegenonderhoud (deels) te activeren als zijnde kapitaalgoederen met een maatschappelijk nut. De kapitaallasten (rente plus afschrijving) van de geactiveerde kapitaalgoederen kunnen opgeteld worden bij het exploitatiebudget. Dit leidde tot een gunstiger beeld van het totaal budget, aangezien het budget kon worden uitgesplitst in een budget dat geactiveerd kan worden (investeringsbudget) en onderhoud dat niet geactiveerd kan worden (exploitatiebudget). Zodoende kon de gemeente Kollumerland meer investeren dan het toenmalige budget van €504.000,-. De bovenstaande begroting is fors hoger dan het jaarlijks structurele budget uit 2009 van €504.000,- en is erop gericht de gewenste kwaliteitsslag te maken. Het beoogde kwaliteitsscenario basis zou met deze begroting in 2014 gerealiseerd zijn. De verwachting was dat de investeringen na 2014 zouden teruglopen. De geïnitieerde, benodigde verhoging van onderhoudsbudgetten in de Beleidsvisie Wegen Kollumerland c.a (2009) dient als belangrijke input te worden gebruikt voor de jaarlijks terugkerende begrotingsbesprekingen. Op 25 juni 2009 is in de raad het onderstaande investeringsprogramma voor de jaren 2009 - 2014 besloten (Gemeente Kollumerland, 2009). Zie ook de rode lijn in figuur 5.4.

3

Dit betekent dat (een deel van) het wegenonderhoud als investering wordt aangemerkt.

19


Raadsbesluit extra onderhoud wegen 30 november 2010 Op 30 november 2010 werd de raad in Kollumerland geïnformeerd over een extra te investeren €64.795,- ten gevolge van schade aan het wegdek die was ontstaan in 2010. De totale kosten van €64.795,- komen overeen met het geld dat nog beschikbaar is op de reserve wegenonderhoud 2010. Op 9 december 2010 is deze investering aldus besloten (Gemeenteraad Kollumerland, 2010). De kostenpost is afgetrokken van de reserves wegenonderhoud in 2011. Zie daarvoor ook de blauwe lijn (reserves wegenonderhoud) in figuur 5.4.

20


5. Realisatie In dit hoofdstuk staat beschreven of het wegenonderhoud in beide gemeenten volgens de in het voorgaande hoofdstuk beschreven randvoorwaarden is gerealiseerd.

5.1 Rechmatigheid van het wegenbeleid Om te monitoren of de gemeenten het ambitieniveau bereiken binnen de verwachte termijn, worden weginspecties uitgevoerd. De weginspectie kent twee doelen: 1. Het kwaliteitsniveau van de wegen en paden in de gemeenten toetsen aan de gestelde kwaliteitsnormen. Hierbij worden de inspectiecijfers vertaald naar de gemiddelde kwaliteit per functie en per structuurelement. 2. Het toetsen van de technische staat van de verharding. Hierbij wordt de verharding in detail bekeken en getoetst op technische eisen (CROW-richtlijnen) met betrekking tot het wegbeheer. Vanuit de weginspecties moet blijken welke onderdelen en structuurelementen voor- of achterlopen ten opzichte van het gewenste niveau. Hiermee wordt de doelgerichtheid en de doelmatigheid van het onderhoudsbeleid gemonitord. De uitkomsten van de weginspecties zullen uitmaken welke verhardingen daadwerkelijk onderhoud behoeven. Een combinatie van beide aspecten zal uitmaken welke projecten voorrang krijgen boven de anderen.

5.1.1 Dantumadiel In figuur 5.1 is de kwaliteit van wegen in de jaren 2009, 2013 en 2014 weergegeven.4 In een adviesnota aan het college van B&W omtrent het nieuwe wegenbeleidsplan 2016 - 2020 staat aangegeven dat het toepassen van onderhoudsniveau sober heeft geleid tot een daling van de kwaliteit van het wegennet in 2013 (Gemeente Dantumadiel, 2015). In de meting van 2014 valt een licht herstel te zien, maar de verwachting is dat het aandeel van het wegdek dat als voldoende wordt beoordeeld met instandhouding van het onderhoudsniveau ‘sober’ verder afneemt naarmate langer aan het kwaliteitsniveau wordt vastgehouden. Figuur 5.1 Kwaliteit van wegen in 2009, 2013 en 2014 (Veldsink, 2015)

4

Over de jaren 2010, 2011 en 2012 hebben wij geen informatie kunnen ontvangen.

21


Tijdspad beleidsplan Op 3 november 2015 is door de gemeenteraad een motie aangenomen om de looptijd van het vigerende wegenbeleidsplan 2011-2015 met een jaar te verlengen alvorens wordt overgegaan tot een nieuw wegenbeleidsplan op basis van functiegericht wegbeheer (Gemeenteraad Dantumadiel, 2015, 3 November). Daardoor wordt afgeweken van het voorgenomen cyclische onderhoud voor de periode 2016 - 2020 en lijkt er sprake te zijn van een verdere bezuiniging op het wegenonderhoud.

5.1.2 Kollumerland De kwaliteit van de wegen bleef lange tijd schommelen rond niveau ‘laag’. Van 2006 tot 2008 daalt het niveau van 4,32 naar 4,1. In 2012 heeft een geringe stijging plaatsgevonden naar het cijfer 4,66, maar twee jaar erna is de kwaliteit weer gezakt tot een rapportcijfer 4,5. In het jaar 2010 is geen inspectie uitgevoerd (zie figuur 5.2). Wel heeft in 2013 een tussentijdse kwaliteitsmeting plaatsgevonden. Hierin wordt geconcludeerd dat hoewel er verbeteringen hebben plaatsgevonden, niveau basis (rapportcijfer 6) nog niet is bereikt. Ook is het niveau van elementverhardingen (klinkers, tegels etc.) over het algemeen gedaald. Daarbij is door bezuinigingen een aantal onderhoudsprojecten uitgesteld. De doelstelling om het onderhoudsniveau basis te halen in 2014 is daarom niet meer haalbaar. Uit navraag bij betrokken ambtenaren is gebleken dat kwaliteitsniveau basis in het jaar 2016 niet haalbaar meer is. Uit navraag bij de ambtenaren blijkt dat deze doelstelling waarschijnlijk wordt opgeschoven naar het jaar 2018. Voorlopig lijkt ‘laag’ het enige haalbare niveau te zijn.

Figuur 5.2 Rapportcijfer wegenkwaliteit in de jaren 2006, 2008 en 2012.

Tijdspad beleidsplan Ook in Kollumerland is besloten het beleidsplan te verlengen. Hoewel het plan in eerste instantie in 2014 uitgevoerd zou zijn, is het in april 2016 nog lopende. Wanneer zal worden overgestapt op een nieuw wegenbeleidsplan is nog onbekend. Ook hier lijkt sprake te zijn van bezuinigingen en wordt niet voldaan aan de normering van de CROW-richtlijnen/kwaliteitsmeetlat.

22


5.2 Financiën 5.2.1 Dantumadiel Om inzicht te krijgen in de onderhoudstoestand van het wegennet is een beheersysteem ontwikkeld (RAWEB). De reserve voor het wegenonderhoud heeft als doel om de jaarlijks sterk fluctuerende onderhoudslasten te egaliseren. De gemiddelde onderhoudslasten over een periode van tien jaar worden jaarlijks in de voorziening gestort en de werkelijke onderhoudslasten worden jaarlijks aan de voorziening onttrokken. In figuur 5.3 staat weergegeven hoe de RAWEB-reserve er in de jaren 20112015 voor stond. De informatie in deze tabel is afkomstig uit de gemeentelijke jaarrekeningen in de overeenkomstige periode. Het RAWEB voorziet echter enkel in de onderhoudskosten voor groot onderhoud. Klein onderhoud is door de gemeente uitbesteed aan Gemeentewurk. Omdat de kosten voor klein onderhoud niet in de jaarrekeningen zijn opgenomen, zijn deze niet in de tabel weergegeven. Figuur 5.3 Reserve wegenonderhoud in de periode 2011-2015

Te zien is dat de voorgenomen jaarlijkse bijdrage aan de exploitatie van €362.005 in de jaren 2012 en 2014 niet is voldaan. Daarnaast is het beoogde eindsaldo op 31 december 2015 van €906.695 niet behaald. Het daadwerkelijke eindsaldo bedraagt €728.695. Tot slot is in de periode 2011-2015 €921.623 onttrokken ten behoeve van de exploitatie, wat neerkomt op een gemiddeld bedrag van €184.325 per jaar. Daarnaast kan een vergelijking worden gemaakt met de begrote en gerealiseerde kosten voor groot wegenonderhoud in de periode 2011-2015. Te zien is dat elk jaar minder aan het wegenonderhoudsfonds wordt onttrokken dan tijdens de vaststelling van het programma in 2011 is begroot. Zo is er in 2011 een verschil van €167.810 te constateren. In 2012 bedraagt dit verschil €169.897 en in de jaren 2013, 2014 en 2015 bedraagt het verschil €178.000. In figuur 5.4 zijn de begrote en gerealiseerde kosten voor het groot wegenonderhoud weergegeven. Een vergelijking voor wat betreft de kosten voor klein wegenonderhoud kan niet worden gemaakt, omdat deze kosten niet in de jaarrekeningen zijn opgenomen. Zo is te zien dat de daadwerkelijke uitgaven voor groot wegenonderhoud binnen de begroting blijven. Het resultaat van het verschil tussen begroting en daadwerkelijk onttrokken middelen is dat de reserve RAWEB elk jaar is aangevuld en daardoor op 31 december 2015 €728.695 bedraagt.

23


Figuur 5.4 Begroting, rekening en stand van reserve gedurende de periode 2011-2015 - Dantumadiel.

5.2.2 Kollumerland De gemeente Kollumerland heeft in het visiedocument Beleidsvisie wegen Kollumerland c.a. (2009) een schatting gemaakt van de benodigde kosten om het wegenonderhoud in de gemeente naar het niveau basis te krijgen. In deze paragraaf wordt ingegaan op de hiermee gemoeide financiële lasten. Deze lasten zijn opgenomen in programmabegroting 6 ‘Mobiliteit en Infrastructuur’. In de geldende programmabegrotingen in de periode 2010 - 2014 zijn bedragen opgenomen voor de kostenpost ‘wegen en paden’ (zie figuur 5.5). Te zien is dat er in de periode 2010 - 2014 elk jaar ruim 1,2 miljoen begroot is voor deze kostenpost. Dit is in lijn met het structurele budget van 1,15 miljoen dat genoemd wordt in de beleidsvisie wegen. Wanneer het begrote budget van de jaren 2010 - 2014 wordt afgezet tegen de per saldo daadwerkelijke kosten, dan is te zien dat in de jaren 2010 - 2013 de gemeente Kollumerland ruim binnen het begrote budget blijft. Alleen in 2014 zijn de kosten per saldo hoger dan de begrote kosten. Wanneer het gaat om de reserves voor wegenonderhoud dan is te zien dat in 2010 de gemeente €65.119 euro aan reserves in kas had gereserveerd voor wegenonderhoud. Een groot deel van deze reserves zijn in 2011 gebruikt voor reparaties aan het wegdek voor schades die zijn veroorzaakt in de winter van 2010. Na dit jaar zijn de reserves weer toegenomen tot €43.900 in 2014.

24


Figuur 5.5 Begroting, rekening en stand van reserve gedurende de periode 2011-2015 - Kollumerland

25


6. Ervaren kwaliteit en betrokkenheid Om te meten hoe inwoners in beide gemeenten de wegkwaliteit ervaren en in hoeverre zij zich betrokken voelen bij de eerdere besluitvorming omtrent het wegenonderhoud is een online enquête uitgezet. De gemeenten Dantumadiel en Kollumerland hebben via de eigen website en via verschillende sociale mediakanalen kenbaar gemaakt dat inwoners van de gemeente een online vragenlijst konden invullen. Ook is in de lokale krant een artikel geplaatst waarin werd verwezen naar de vragenlijst. De vragenlijst kon gedurende een periode van twee maanden worden ingevuld. Beide gemeenten hebben daarnaast regelmatig een bericht geplaatst om inwoners te herinneren aan de mogelijkheid tot het invullen van de online vragenlijst. De respons bedraagt in totaal 175. Van 172 respondenten is bekend in welke gemeente zij woonachtig zijn. De resultaten van de enquête staan in dit hoofdstuk beschreven.

6.1 Rol van de gemeente ten aanzien van wegenonderhoud 6.1.1 Dantumadiel Ten eerste is inwoners gevraagd welke vervoersmiddelen zij voornamelijk gebruiken. Ongeveer driekwart van de respondenten uit de gemeente Dantumadiel geeft aan voornamelijk de auto te gebruiken, terwijl 15% van de respondenten aangeeft de fiets te gebruiken als primair vervoersmiddel (zie figuur 6.1). Figuur 6.1 Primair vervoersmiddel en mening ten aanzien van de rol van de gemeente Dantumadiel

26


Daarnaast is inwoners de vraag gesteld of zij vinden dat de gemeente voldoende doet om de kwaliteit van het wegdek te waarborgen. Ruim acht op de tien respondenten uit de gemeente Dantumadiel geven aan dat de gemeente (veel) te weinig doet om de kwaliteit van het wegdek te waarborgen.

6.1.2 Kollumerland Uit figuur 6.2 blijkt dat ook ongeveer driekwart van de respondenten uit de gemeente Kollumerland voornamelijk de auto gebruikt, terwijl ongeveer twee op de tien respondenten aangeven de fiets te gebruiken als primair vervoersmiddel. Ruim zeven op de tien respondenten uit de gemeente Kollumerland geven aan dat de gemeente (veel) te weinig doet om de kwaliteit van het wegdek in de gemeente te waarborgen. Figuur 6.2 Primair vervoersmiddel en mening ten aanzien van de rol van de gemeente Kollumerland

6.2 Betrokkenheid bij besluitvorming 6.2.1 Dantumadiel Daarnaast is inwoners gevraagd in hoeverre zij invloed ervaren op de besluitvorming rondom wegenonderhoud. De antwoorden van respondenten in de gemeente Dantumadiel staan weergegeven in figuur 6.3. Hieruit blijkt dat driekwart van de respondenten aangeeft (veel) te weinig invloed te ervaren op de besluitvorming. Daarnaast geven ruim acht op de tien (85,1%) respondenten aan het (zeer) belangrijk te vinden om invloed te hebben op de besluitvorming.

27


Figuur 6.3 Mate en belang van invloed op besluitvorming in de gemeente Dantumadiel

Uit navraag bij de betrokken ambtenaren in Dantumadiel is daarentegen gebleken dat minstens één keer per jaar met inwoners wordt gesproken door overleg te voeren met de dorpsbelangen. Daarbij worden zaken als infrastructurele wensen en wegenonderhoud ook met inwoners besproken.

6.2.2 Kollumerland Voor de gemeente Kollumerland geldt dat zes op de tien respondenten aangeven (veel) te weinig invloed te hebben op de besluitvorming. Ook in Kollumerland vinden inwoners het belangrijk om invloed te hebben op de besluitvorming. Ongeveer acht op de tien respondenten geven aan het (zeer) belangrijk te vinden om invloed te hebben op besluitvorming t.a.v. wegenonderhoud (zie figuur 6.4). Figuur 6.4 Mate en belang van invloed op besluitvorming in de gemeente Kollumerland

Uit navraag bij ambtenaren van de gemeente Kollumerland bleek dat er op onregelmatige basis wel inspraak- en informatiebijeenkomsten omtrent wegenonderhoud hebben plaatsgevonden. Zo worden er bijvoorbeeld rondom herinrichtingen van wegen en paden soms bewonersavonden, klankgroepen en werkgroepen georganiseerd. 28


6.3 Kwaliteit van wegen 6.3.1 Dantumadiel Ook is inwoners gevraagd wat zij vinden van de kwaliteit van het wegennet. Hierbij is gedifferentieërd naar de kwaliteit van het wegdek binnen en buiten de bebouwde kom en in de eigen buurt (zie figuur 6.5). Daaruit blijkt dat twee op de tien respondenten de kwaliteit van het wegdek in de eigen buurt goed vinden. Iets meer dan de helft van de respondenten vindt de kwaliteit van het wegdek in de eigen buurt (zeer) slecht. Daarnaast vindt ongeveer een kwart van de respondenten de kwaliteit van het wegdek binnen de bebouwde kom goed en vinden ruim twee op de tien respondenten de kwaliteit van het wegdek buiten de bebouwde kom (zeer) goed. Figuur 6.5 Mening ten aanzien van de kwaliteit van het wegdek in de gemeente Dantumadiel.

6.3.2 Kollumerland Uit figuur 6.6 blijkt dat ongeveer een kwart van de respondenten in de gemeente Kollumerland de kwaliteit van het wegdek in de eigen buurt (zeer) goed vindt. Iets minder dan de helft van de respondenten vindt de kwaliteit van het wegdek in de eigen buurt (zeer) slecht. Ruim een kwart van de inwoners geeft aan de kwaliteit van het wegdek binnen de bebouwde kom goed te vinden, en 16,5% van de inwoners vindt de kwaliteit van het wegdek buiten de bebouwde goed. Figuur 6.6 Mening ten aanzien van de kwaliteit van het wegdek in de gemeente Kollumerland.

29


6.4 Onderhoud van specifieke wegen Tot slot is aan inwoners gevraagd aan welke weg of straat de gemeente onderhoud moet plegen. De meest genoemde wegen zijn weergegeven in figuur 6.7. Daaruit blijkt dat de Kooilaan, de Broeklaan en de Trekweg de wegen zijn die volgens de respondenten het hardst onderhoud nodig hebben. Figuur 6.7 Wegen en het aantal meldingen van inwoners

Tot slot hebben we inwoners de mogelijkheid gegeven om in eigen woorden aan te geven of en waarom de gemeente onderhoud moet plegen aan wegen. Uit een analyse blijkt dat veel respondenten aangeven dat onderhoud naar hun idee hoognodig is en dat de kwaliteit van het wegdek veel te wensen overlaat. Hieronder staat voor beide gemeenten een aantal illustrerende citaten weergegeven: Dantumadiel “Deze buitenwegen schreeuwen om onderhoud/renovatie en dit gebeurt niet. Alleen het allerhoogstnodige wordt gedaan maar daar wordt ook heel lang mee gewacht.” “[...] Verder zijn veel stoepen in veenwouden aan onderhoud toe. Met kleine kindjes zijn sommige stoepen een drama met losliggende tegels.” “[...] Al jaren bezig met gemeente, voorstellen gedaan bijv. grasstenen langs de weg of een paar uitwijkhaventjes om elkaar te kunnen passeren is het enige wat Dantumadeel doet elk jaar de gaten opvullen. [...] Zo gaat dat in gemeente Dantumadeel. Zeer onbevredigend en frustrerend.” “Wegdek is uitermate slecht. Grote kuilen en gaten in de bestrating. Nu met de kosten centrale as blijkbaar geen budget meer voor wegenonderhoud.”

30


Kollumerland “Ik vind dat de wegen voor auto’s nog wel gaan, maar de voetpaden in het dorp zijn verschrikkelijk. Oudjes kunnen niet eens fatsoenlijk lopen omdat alles schots en scheef en ongelijk is [...]” “Teveel om op te noemen. Vooral trottoirs en klinkerwegen zijn veelal in slechte staat.” “Gaten en scheuren in de weg. Ik heb hier de gemeente enkele weken geleden naar gevraagd. Dit staat voor volgend jaar op de planning. Dit duurt veel te lang.” “Gezien de vele gaten en scheuren in deze weg is het wachten op ongelukken. Gaten worden een beetje opgevuld met een emmertje asfalt, maar is er binnen de kortste keren weer uit.”

31


7. Beantwoording onderzoeksvraag, conclusies en aanbevelingen Dit hoofdstuk vormt de afsluiting van het onderzoek. Er wordt antwoord gegeven op de in het eerste hoofdstuk opgestelde hoofdvraag, de belangrijkste conclusies worden opgesomd en aanvullend daarop wordendaarop een aantal aanbevelingen gedaan.

7.1 Beantwoording van de onderzoeksvraag Dit onderzoek heeft de vorm van een beleidsevaluatie en wat betreft onderzoeksopzet is gekozen voor een ‘quick scan’. Hierdoor geeft het een globaal overzicht van de resultaten van het wegenbeleid gedurende de periode 2010-heden. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt: ‘Wat zijn de resultaten van het gerealiseerde wegenonderhoud vanaf 2010 in Dantumadiel en Kollumerland c.a. ten opzichte van de afgesproken doelstellingen?’ Aan de hand van opgestelde deelvragen kan een antwoord worden gegeven op de resultaten ten aanzien van de afgesproken doelstellingen. De deelvragen staan beschreven in hoofdstuk 1. De antwoorden op deze deelvragen worden hieronder beschreven. In Dantumadiel geldt vanaf 2011 het beleidsplan Keuzes in Kwaliteit, Wegbeheer 2011-2015 (2011) waarin staat beschreven dat de kwaliteit van het wegdek centraal staat, maar dat het wegdek veilig dient te zijn voor de weggebruiker en zo lang mogelijk mee moet gaan tegen minimale kosten. In de gemeente Dantumadiel wordt gewerkt volgens de CROW-systematiek. Hiermee wordt op basis van gegevens over het areaal, jaarlijkse inspecties, metingen van de verhardingen en klachten van inwoners een meerjarig, gemeentebreed onderhoudsplan vastgelegd. Hieruit volgt een onderhoudsbudget dat is berekend voor een periode van vijf jaar vanaf 2010. In de gemeente Kollumerland wordt gewerkt met de kwaliteitsmeetlat: een lokale afgeleide van de CROW-systematiek met eenzelfde essentie. De kwaliteitsmeetlat wordt in 2009 geïntroduceerd in de Beleidsvisie Wegen Kollumerland (2009). In dit beleidsdocument wordt een toekomstscenario uiteengezet om de kwaliteit van het wegenonderhoud in vijf jaar te verhogen van niveau ‘laag’ naar ‘basis’. In de gemeente Dantumadiel wordt vanaf 2011 onderscheid gemaakt in geraamde kosten ter realisatie van de doelstellingen tussen planmatig groot onderhoud en klein onderhoud. De in het beleidsplan vastgestelde begroting voor planmatig groot onderhoud bedraagt €3.165.085 voor de periode 20112015. In de jaarlijkse programmabegrotingen is de gemeente vervolgens uitgegaan van in totaal €1.057.170 voor deze periode. De daadwerkelijke kosten die zijn gemaakt voor het planmatig groot onderhoud in deze periode bedragen in totaal €921.623. De RAWEB-reserve beschikt op 31 december 2015 over een bedrag van €728.695. In Kollumerland zijn de kosten om de doelstellingen te realiseren voor de periode 2010-2014 begroot op €6.686.381,-. In de jaarrekeningen van deze periode is te zien dat de daadwerkelijke kosten een stuk lager liggen, namelijk op €6.185.497,-. De overgebleven middelen worden hier niet opgenomen in de reserve. 32


In Dantumadiel heeft het onderhoudsniveau ‘sober’ als streefpunt geleid tot een daling van de kwaliteit van het wegennet in 2013. In de meting van 2014 valt een licht herstel te zien, maar de verwachting is dat het aandeel van het wegdek dat als voldoende wordt beoordeeld met instandhouding van het onderhoudsniveau sober verder afneemt naarmate langer aan het kwaliteitsniveau wordt vastgehouden. Het beleidsplan wegenonderhoud is in Dantumadiel vastgesteld voor een periode van vijf jaar, maar in 2015 is gebleken dat het huidige wegenonderhoudsplan met een jaar moet worden verlengd omdat het nieuwe wegenbeleidsplan volgens de gemeenteraad onvoldoende visie biedt om de kwaliteit van wegenonderhoud te waarborgen. In Kollumerland zijn de doelstellingen vanuit de beleidsvisie eveneens verlengd van 2014 naar 2016 en uit ambtelijke hoor is gebleken dat een verdere verlenging niet uit kan worden gesloten. Hoewel de gemeente gebonden is aan weten regelgeving vanuit verschillende overheden, is de wet vrij summier in het beschrijven van de verplichtingen van gemeenten ten aanzien van wegenonderhoud. De gemeente heeft daardoor binnen de wettelijke kaders wel de vrijheid om keuzes te maken welke wegen aan welk veiligheids- en kwaliteitsniveau moeten voldoen. In beide gemeenten is gekozen voor een bepaald kwaliteitsniveau met een vastgesteld tijdspad. Aan dit tijdspad wordt door beide gemeenten niet voldaan. In de gemeente Kollumerland is in 2010 daarnaast geen weginspectie uitgevoerd. Dit is niet in lijn met de voorschriften die volgen vanuit de eigen systematiek. In de gemeente Dantumadiel is in 2011 door de gemeenteraad een aanpassing op het beleidsplan Keuzes in Kwaliteit, Wegbeheer 2011-2015 vastgesteld. Omdat er vanuit de gemeenteraad zorgen ontstonden omtrent de verlaging van de kwaliteit van het wegenonderhoud, heeft de wethouder toegezegd dat er voortaan een aantal raadsleden aanwezig zal zijn bij de jaarlijkse inspecties van het wegennet. Daarnaast is er jaarlijks een begroting voor het wegenonderhoud vastgesteld door de gemeenteraad. In Kollumerland is door de gemeenteraad in 2009 de beleidsvisie besloten. Jaarlijks stelt de raad een begroting op omtrent het wegenonderhoud, maar een analyse over meerdere jaren ontbreekt. Het college geeft structureel minder uit dan dat is begroot. Dit tast het budgetrecht en de kaderstellende rol van de raad aan. Volgens ambtenaren van zowel Dantumadiel als Kollumerland worden inwoners betrokken bij de besluitvorming rondom wegenonderhoud. In Dantumadiel is er jaarlijks overleg met de dorpsbelangen en in Kollumerland wordt er op onregelmatige basis contact georganiseerd met inwoners. Uit de enquête blijkt echter dat inwoners uit beide gemeenten het gevoel hebben niet bij de besluitvorming te worden betrokken. De kwaliteit van het wegennet wordt over het algemeen ook als niet positief ervaren.

7.2 Conclusies Naar aanleiding van dit onderzoek komen wij tot de volgende conclusies: 1. Alhoewel de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland ten aanzien van het wegenonderhoud in naam verschillende systematieken hanteren, blijken deze systematieken qua inhoud weinig van elkaar te verschillen. De gemeente Dantumadiel heeft ervoor gekozen de CROWsystematiek te hanteren, een landelijk gedragen systematiek die door veel gemeenten 33


gehanteerd wordt. De gemeente Kollumerland daarentegen hanteert de kwaliteitsmeetlat, welke een afgeleide is van de CROW-systematiek en daardoor in grote lijnen sterk overeen komt. 2. In beide gemeenten is als doel gesteld om het wegenonderhoud op veilige, duurzame wijze vorm te geven tegen maatschappelijk acceptabele kosten. Uit de weginspecties blijkt echter dat de wegkwaliteit in de gemeente Kollumerland al jaren onder de maat ligt. Ook blijkt uit de resultaten van de enquête dat de inwoners van deze gemeente de wegkwaliteit als (zeer) laag ervaren. Er is dus sprake van een discrepantie tussen de doelstellingen van Kollumerland en de (beleving van deze) daadwerkelijke kwaliteit. In Dantumadiel krijgt het grootste deel van het wegdek in de jaren waarin de weginspecties zijn uitgevoerd een voldoende, al wordt wel verwacht dat de kwaliteit in de toekomst zal afnemen. 3. De beleidsdoelstellingen van beide gemeenten zijn onrealistisch gebleken. In beide gemeenten worden de beleidsplannen verlengd met ten minste een jaar. Aan het verwachte tijdspad wordt daarom niet voldaan. Tevens geldt dat in de gemeente Dantumadiel het begrote budget voor wegenonderhoud vanaf 2011 tot en met 2015 structureel niet geheel wordt uitgegeven. De toevoeging aan het wegenonderhoudsfonds is daardoor in de programmabegrotingen te hoog ingeschat. Ook in de gemeente Kollumerland is te zien dat van 2010 tot en met 2013 het door de raad begrote budget niet geheel wordt besteed. Daarnaast is in 2010 in de gemeente Kollumerland geen weginspectie uitgevoerd. Dit is niet in lijn met de richtlijnen van de gemeente en van het CROW. 4. Samenhangend met het vorige punt kan geconcludeerd worden dat de kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraden in Dantumadiel en Kollumerland worden ondermijnd door de colleges. Het budget dat wordt begroot wordt immers structureel niet geheel besteed. 5. Alhoewel beide gemeenten met enige regelmaat overleg plegen met hun inwoners omtrent de besluitvorming rondom infrastructuur en wegenonderhoud, geven veel inwoners in de enquête aan dat zij (veel) te weinig worden betrokken bij het besluitvormingsproces. Ook geven inwoners aan het wel belangrijk te vinden om bij de besluitvorming rondom wegenonderhoud te worden betrokken.

7.3 Aanbevelingen Vanuit de bovenstaande conclusies komen wij tot de volgende aanbevelingen: 1. Gezien de context van de aanstaande, ambtelijke fusie van de DDFK-gemeenten (Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland) en de weinige onderlinge verschillen in wegbeheersystematiek zou ervoor kunnen worden gekozen om in beide gemeenten eenzelfde systematiek te hanteren. De CROW-systematiek lijkt de meest voor de hand liggende keuze, omdat deze systematiek al in grote mate door verschillende overheden in Nederland wordt gebruikt en de kwaliteitsmeetlat in feite een afgeleide is van de deze systematiek.

34


2. De doelstellingen die door beide gemeenten omtrent wegenonderhoud zijn opgesteld voldoen weliswaar aan de juridische weten regelgeving, maar getuigen van weinig ambitie. Gezien de (zeer) negatieve beleving van inwoners omtrent de wegkwaliteit, is er een discrepantie tusssen de kwaliteitsdoelstellingen en de beleving van inwoners te constateren. Deze discrepantie vraagt om een grotere investering in het wegenonderhoudsfonds om het beoogde, ambitieuzere kwaliteitsniveau te behalen. 3. In samenhang met het voorgaande punt zijn de beleidsdoelstellingen in beide gemeenten met de huidige middelen niet haalbaar gebleken. In het vervolg zou een verandering in het kwaliteitsniveau in kleinere stappen gerealiseerd kunnen worden of worden voorzien van een duidelijk implementatieplan. 4. Willen de raden in de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland hun kaderstellende en controleren taken goed kunnen uitvoeren, dan is het van belang dat de colleges in beide gemeenten de door de raden begrote budgetten ook daadwerkelijk hanteren. 5. Inwoners geven aan meer betrokken te willen worden bij de besluitvorming rondom het wegenonderhoud. De gemeenten organiseren al met enige regelmaat overleg met dorpsbelangen, maar zouden ook kunnen kijken naar manieren om inwoners meer te betrekken bij de besluitvorming. Dit zou men kunnen doen door het overleg met dorpsbelangen meer onder de aandacht te brengen onder inwoners, jaarlijks de meningen van inwoners ten aanzien van de wegkwaliteit te peilen en een meldpunt in te richten voor achterstallig onderhoud.

35


8. Bijlagen 8.1 Bijlage A | Technische staat asfaltverharding Kollumerland

36


8.2 Bijlage B | Online vragenlijst wegenonderhoud 1. Wat is uw postcode? _____________(…)(…) 2. Wat is uw leeftijd? __________ jaar 3. Welk vervoersmiddel gebruikt u het meest? O Auto O Fiets O Motor O Openbaar vervoer O Anders namelijk:__________________ 4. Wat vindt u van de kwaliteit van het wegdek in uw gemeente binnen de bebouwde kom? O Zeer goed O Goed O Neutraal O Slecht O Zeer slecht 5. Wat vindt u van de kwaliteit van het wegdek in uw gemeente buiten de bebouwde kom? O Zeer goed O Goed O Neutraal O Slecht O Zeer slecht 6. Wat vindt u van de kwaliteit van het wegdek in uw eigen buurt? O Zeer goed O Goed O Neutraal O Slecht O Zeer slecht 7. Vindt u dat de gemeente voldoende doet om de kwaliteit van het wegdek te waarborgen? O Ja, ruim voldoende O Ja, voldoende O Weet ik niet O Nee, te weinig O Nee, veel te weinig 8. Heeft u voldoende invloed op de besluitvorming ten aanzien van het wegenonderhoud in uw gemeente? O Ja, ruim voldoende O Ja, voldoende O Weet ik niet O Nee, te weinig O Nee, veel te weinig

37


9. Vindt u het belangrijk om invloed te hebben op de besluitvorming ten aanzien van het wegenonderhoud in uw gemeente? O Zeer belangrijk O Belangrijk O Weet niet O Niet belangrijk O Helemaal niet belangrijk 10. Aan deze weg en/of straat moet de gemeente onderhoud plegen:

11. Waarom moet er aan deze weg en/of straat onderhoud gepleegd worden?

38


9. Literatuurlijst CROW. (2011). Wegbeheer 2011 (publicatie 147). Ede: CROW. CvB&W Dantumadiel. (2011, 27 Juni). Memo kwaliteitskeuze wegbeheer. Fogl, E. & Steiner, B. (2013). Kapitaalgoederenbeheer door de gemeente Kollumerland c.a. Buitenpost: Rekenkamercommissie Noordoost Fryslân. Gemeente Dantumadiel. (2011a). Keuzes in kwaliteit wegbeheer 2011-2015. Gemeente Dantumadiel. (2011b). Programmabegroting 2011. Gemeente Dantumadiel. (2011c). Jaarverslag 2011. Gemeente Dantumadiel. (2012a). Programmabegroting 2012. Gemeente Dantumadiel. (2012b). Jaarverslag 2012. Gemeente Dantumadiel. (2013a). Programmabegroting 2013. Gemeente Dantumadiel. (2013b). Jaarverslag 2013. Gemeente Dantumadiel. (2014a). Programmabegroting 2014. Gemeente Dantumadiel. (2014b). Jaarverslag 2014. Gemeente Dantumadiel. (2015). Functiegericht wegbeheer Dantumadiel: wegenbeleidsplan 20162020. Deventer: Tauw B.V. Gemeente Dantumadiel. (2015a). Jaarverslag 2015. Gemeente Kollumerland. (2009). Beleidsvisie wegen Kollumerland c.a.: keuzes ten aanzien van beheer maken. Kollum: Gemeente Kollumerland. Gemeente Kollumerland. (2010a). Programma begroting 2010. Gemeente Kollumerland. (2010b). Jaarverslag 2010. Gemeente Kollumerland. (2011a). Programma begroting 2011. Gemeente Kollumerland. (2011b). Jaarverslag 2011. Gemeente Kollumerland. (2012a). Programma begroting 2012.

39


Gemeente Kollumerland. (2012b). Jaarverslag 2012. Gemeente Kollumerland. (2013a). Programma begroting 2013. Gemeente Kollumerland. (2013b). Jaarverslag 2013. Gemeente Kollumerland. (2014a). Programma begroting 2014. Gemeente Kollumerland. (2014b). Jaarverslag 2014. Gemeente Kollumerland. (2015a). Programma begroting 2015. Gemeenteraad Dantumadiel. (2011, 19 Juli). Raadsvoorstel beleidsplan “keuzes in kwaliteit wegbeer 2011 - 2015” sober. Gemeenteraad Dantumadiel. (2015, 3 November). Motie Functiegericht wegbeheer Dantumadiel; Wegenbeleidsplan 2016 - 2020. Gemeenteraad Kollumerland (2010, 9 December). Raadsbesluit wegenonderhoud Kollumerland. Roorda, A.N. & Reitsma, T. (2012). Structuurvisie Oudwoude. Kollum: Kollumerland. Veldsink, G. (2015). Adviesnota functiegericht wegbeheer Dantumadiel - wegenbeleidsplan 2016 2020.

40


Stadionstraat 11B9, 4815NC Breda T

|

088 – 0305050

E

|

[email protected]

W

|

www.scope-onderzoek.nl

Breda, mei 2016 In opdracht van de gezamenlijke rekenkamercommissie van de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland c.a.

Auteurs Gerard Costermans, Wolter van Dam & Guido Asscher

41

De weg naar herstel Beleidsevaluatie wegenonderhoud Dantumadiel & Kollumerland 2010-heden

Recommend Documents