De Vergrijzing Voorbij De ouderenzorg als markt
Breukelen 15 mei 2013 Wine te Meerman
1
De ouderenzorg transformeert van intra- naar extramuraal en van collectief naar individueel Chinese tekens voor Crisis bestaande uit het teken Gevaar en het teken Kans
2
GEVAAR
3
Ook in de gezondheidszorg groeiden in de jaren nul de bomen tot in de hemel
Bron: De Vergrijzing Voorbij o.b.v. cijfers CBS, statline 2012
4
De voorgenomen stelselherziening komt dan ook niet geheel uit de lucht vallen Passend onderwijs
AWBZ Extramuraliseren ZZP 1 & 2 (2013) Extramuraliseren ZZP 4 (2016) Extramuraliseren ZZP 3 (2014)
Gemeenten
Vervallen aanspraak PV < 6 maand (2014)
‘Romp’ AWBZ (ZZP 5 en hoger)
Jeugdwet
- 25 %
Persoonlijke Verzorging
Vervallen aanspraak Dagbesteding (2014)
= geschrapt in zorgakkoord 2013
= deels geschrapt in zorgakkoord 2013
HbH -40% i.p.v. -75%
Begeleiding
Zorgverzekeraars
Participatiewet
- Extramurale
verpleging (2015) - Langdurige GGZ (2015) Bron: Bruggen slaan. Regeerakkoord 29 oktober 2012; Resultaten zorgoverleg 24 april 2013
HbH = Hulp bij Huishouden ZZP = Zorgwaartepakket Omvang toont verhouding budget m.u.v. participatiewet
5
De komende jaren vervalt 2,5 miljard euro intramurale omzet en 35% van de intramurale capaciteit
Bron: De VVT in kaart. Actiz, 2012 .
6
Deze extramuralisering raakt ongeveer 55.000 medewerkers • Aantal intramurale plaatsen 158.000* • Extramuralisering ZZP 1 t/m 3 en helft ZZP 4 betreft ca 35 % van de intramurale capaciteitsplaatsen In een intramurale setting • Dit zijn ruim 55.000 capaciteitsplaatsen is het aantal medewerkers gemiddeld ongeveer gelijk aan het aantal cliënten
• Per plaats vervallen voor nieuwe bewoners: 1. Huurvergoedingen: € 800,- per maand (voor rekening bewoner) 2. Verblijfscomponenten: € 900,- per maand (voor rekening bewoner) 3. Zorginkomsten (keukentafelgesprek)** Wegvallende inkomsten veroorzaken een gat in de exploitatie van verzorgingshuizen *Technische briefing 2e kamer 7 maart 2012. Cijfers 2010 **Bedrag is afhankelijk van de ZZP zwaarte. Bij ZZP 3 gaat het om ongeveer 1,5 uur persoonlijke verzorging per dag. Tegen een tarief van € 50,- per uur is dit potentieel € 2.250 per maand.
7
Daarbovenop komen de bezuinigingen in de Hulp bij Huishouden die ruim 28.000 medewerkers raken • • • • •
Budget HbH in 2013 ca € 1,4 mrd Reductie van budget met € 530 mln (40%) Gemiddeld tarief HbH ongeveer € 23,Opslag apparaatskosten gemeente: ca 30%* Een uur HbH kost dan € 30,-
€ 530 mln is een reductie van 17,66 mln uur HbH per jaar • Gemiddelde contractomvang is ca 12 uur per week • Dit is 624 uur per medewerker per jaar Bezuinigingen HbH raken ruim 28.000 duizend medewerkers
* Aanname
8
Dit heeft gevolgen voor ‘stenen’ en personeel
9
KANS
10
Nederland is echter, ondanks de crisis, nog steeds een zeer rijk land* Schulden NL
Bedrag
Bezittingen NL
Bedrag
Staatsschuld
€ 422 mrd
Huishoudens onroerend goed
€ 1.321 mrd
€ 670 mrd
Huishoudens financieel (spaargeld en beleggingen)
€ 530 mrd
Hypotheekschuld Overige particuliere schulden
€ 100 mrd
Overige bezittingen huishoudens
PM
Totale schuld
€ 1.199 mrd
Pensioenreserves
€ 831 mrd
Aardgasvoorraad
€ 458 mrd
Saldo bezittingen – schuld bedrijven
PM (miljarden)
Waarde infrastructuur
PM (miljarden)
Overige private en publieke bezittingen
PM (miljarden)
Totaal bezit
>> 3.140 mrd
Het netto bezit van Nederland is biljoenen euro’s
* Bron: CSB statline 2013
11
We hebben steeds meer (rijke) ouderen
Aantal 65- en 80-plussers, 1950-2050* Rood: 65- plussers Groen: 80-plussers *Bron: CBS. Bevolkingsprognose (2011)
Vermogensopbouw als percentage van bruto jaarinkomen hoofdkostwinner Verdeling naar leeftijd Rood zijn schulden, blauw vermogen Donkerblauw is netto vermogen** ** Bron: CBS en DNB 2012. Binnen de groep 65+ plussers hebben de 80-plussers gemiddeld relatief minder vermogen dan de mensen tussen de 65 en 80
12
De markt voor ouderenzorg groeit dan ook en bestaat onder meer uit: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Curatieve zorg Medische hulpmiddelen en materialen Medicatie Mobiliteit Woonzorg Gemaksdiensten Woningaanpassingen Thuiszorg …
De rest van de presentatie gaat over de markt voor thuiszorg
Figuur: Breurer, G.S. ea 1992
13
Begeleiding en Persoonlijke Verzorging zijn qua volume de belangrijkste vormen van thuiszorg* Cliëntgroep
Omschrijving
Aantal geïndiceerde extramurale taken
Gemiddelde omvang per taak per week in uren
Aantal geïndiceerde extramurale taken* omvang taak
Persoonlijke verzorging
O.a. hulp bij douchen, aankleden, scheren, pillen innemen, ogen druppelen of toiletbezoek
260.690
5,8
1.521.790 uren per week
Begeleiding
Hulp bij het organiseren van praktische zaken in het dagelijks leven
157.075 (BGI) en 101.675 (BGG)
4,4 (BGI) en 19,2 (BGG)
692.585 (BGI) en 488.365 (BGG) uren per week
Aantal geindiceerde extramurale functies maal de omvang van de functie op 1 oktober 2012 (Bron: CIZ) 1% 16%
Persoonlijke verzorging Verpleging Behandeling 50%
23%
Begeleiding individueel Begeleiding groep Kortdurend verblijf
2%
8%
*Bron: CIZ. Aanspraak op AWBZ-zorg. Nederland. 1 oktober 2012
BGI: Begeleiding Individueel BGG: Begeleiding Groep
14
Toekomstige ouderen geven de voorkeur aan professionals als het gaat om Hulp bij Huishouden
Bron: panelonderzoek De Vergrijzing Voorbij
15
Toekomstige ouderen geven ook de voorkeur aan professionals als het gaat om Persoonlijke Verzorging
Bron: panelonderzoek De Vergrijzing Voorbij
16
De komende jaren daalt het aandeel collectief gefinancierde thuiszorg • Het kabinet combineert bezuinigingen op intramurale zorg met bezuinigingen op thuiszorg • In de media ontstaat het beeld dat (het kabinet verwacht dat) mantelzorgers deze zorg overnemen • Berenschot verwacht op basis van haar onderzoek voor De Vergrijzing Voorbij echter dat ook het aandeel privaat gefinancierde thuiszorg sterk zal groeien • Collectieve voorzieningen in de ouderenzorg blijven (uitsluitend?) beschikbaar voor ‘kwetsbare ouderen’: dit zijn ouderen met een zorgbehoefte zonder voldoende sociaal of economisch kapitaal
17
Er ontstaat in toenemende mate een uitruil tussen mantelzorg en privaat ingehuurde thuiszorg • Dit is het gevolg van wat wij in De Vergrijzing Voorbij ‘De comparatieve kosten van mantelzorg’ noemen
Bron: pagina 55 van De Vergrijzing Voorbij
18
De markt voor (private) thuiszorg zal de komende jaren sterk groeien Wmo
AWBZ
Qua tarief en volume is PV een aantrekkelijke markt
Bestaande aanbieders van Hulp bij Huishouden
HbH1
HbH2
HbH3
HbH = Hulp bij Huishouden
PV = Persoonlijke Verzorging
VP
Zvw
Bestaande aanbieders van Persoonlijke Verzorging en Verpleging
PV
PVE
PVE = Persoonlijke Verzorging Extra
PVSp
PVSp = Persoonlijke Verzorging Speciaal
VP = Verpleging
19
(Nieuwe) partijen zullen thuiszorg gaan aanbieden Landelijke aanbieders: • Asito-TSN • Vebego • T-zorg • Axxicom • Buurtzorg • Leger des Heils ‘Traditionele’ regionale aanbieders van AWBZ en Wmo-zorg Mogelijke nieuwe toetreders : • (samenwerkende) ziekenhuizen, zoals Santeon • Aanbieders afkomstig uit het buitenland, zoals Capio • Aanbieders van particuliere thuiszorg
20
Net als eerder in de HbH ontstaat druk op de tarieven voor PV en VP
1.
X 2.
X 3.
X 4.
X 5.
• Inschaling FWG en periodiek
• Inzet van het kwalitatief noodzakelijk niveau voor een zo laag mogelijk bruto uurloon
• Opslag vakantiedagen (8%) en eindejaarsuitkering (5,5%)
• Opslag vakantiedagen en eindejaarsuitkering
• Opslag sociale lasten
• Opslag sociale lasten en overige personele kosten
• Correctie productiviteit
• Vakantiedagen, PLB uren, Ziekteverzuim, scholing, administratie en overleg, reistijd
• Overhead en overige kosten
• Opslag bestaande uit overheadkosten en overige kosten als huisvesting en verzekeringen
De inschaling in de thuiszorg komt (verder) onder druk te staan. De productiviteit zal stijgen en de tarieven zullen dalen
21
Voorkomen dat kwetsbare ouderen tussen (collectief) wal en (privaat) schip vallen is de grootste uitdaging
Foto: Fausto Podavini, serie Daily Life. Winnaar Word Press Photo 2013
22
Contactgegevens Berenschot
Wine te Meerman
[email protected] www.winetemeerman.nl 0302916449
http://www.berenschot.nl/markten-sectoren/zorg-welzijn/
23
Nadere informatie over het boek De Vergrijzing Voorbij
"Het boek De Vergrijzing Voorbij wordt door ons als het document beschouwd waarin de komende problematiek helder, duidelijk en zeer leesbaar wordt verwoord. Daarom hebben wij het boek voor alle managers, Raad van Toezicht, OR en cliëntenraad besteld." (Raad van Bestuur Stichting Omring)
Auteur(s): Eveline Castelijns, Annick van Kollenburg, Wine te Meerman Uitgave: Utrecht, Stichting Fundatie Berenschot, 2013 Uitgavedatum: 5 februari 2013 ISBN: 978-94-90314-15-6 Pagina's: 84 Prijs hardcopy in €: 24,95 Bestellen hardcopy: www.berenschot.nl/devergrijzingvoorbij Prijs e-book in € 16,95 Downloaden e-book (ePub) via www.managementboek.nl
24
Berenschot Groep B.V. Europalaan 40, 3526 KS Utrecht T 030 - 2 916 916 25
