De rol van virussen bij verteringsstoornissen bij varkens en pluimvee Naomi de Bruijn
Virale darminfecties: Algemeen • Betreft vooral jonge dieren – Meer ziekte verschijnselen
• Veelal relatief milde darmschade – Beperkt compensatievermogen jong dier
Normale dunne darm
Dunne darm met virale ontsteking
Virale darminfecties: Algemeen • Betekenis virusinfectie niet altijd duidelijk – Verschil virulentie stammen – Voorkomen in klinisch gezonde dieren
• Veel gecombineerde infecties – Meerdere virustypen – Combinaties met bacteriën / parasieten
Virusinfecties ↔ verteringsstoornissen • Virus veroorzaakt schade darm: – Zichtbare cel- of weefselschade (microscopisch) – Functionele schade door maldigestie of malabsorptie
• Klinisch: – Diarree – Groeistoornissen – Slechtere voerbenutting
Virusinfecties ↔ verteringsstoornissen • Darmschade varieert door factoren: – Leeftijd van het dier – Bacteriële complicaties – Voersamenstelling – Weerstandsvermindering – Maternale immuniteit
Overzicht relevante virusfamilies Virusfamilie
Diersoort Varken
Kip
Kalkoen
Adenoviridae
-
-
+
Astroviridae
-
+
+
Caliciviridae
+
-
-
Circoviridae
+
-
-
Coronaviridae
+
-
+
Reoviridae
+
+
+
Varken Relevante virussen Virusfamilie Caliciviridae Circoviridae Coronaviridae Reoviridae
Virus Sapovirus Porcine circovirus type 2 Transmissible gastroenteritis virus Porcine epidemic diarrhoea virus Rotavirus
Sapovirus • Familie caliciviridae ss RNA virus • Kan diarree veroorzaken • Infectie en schade volwassen cellen darmvlokken dunne darm – Malabsorptie en maldigestie • Vaak menginfecties (rotavirus, E. coli, coccidiose) • Verwant aan stammen in mens • Rol in NL onbekend
PCV2 • Familie circoviridae ss circulair DNA • Vooral bekend door PMWS en PDNS in gespeende biggen • Veel risicofactoren bij ontstaan ziekte • Recent primair darmontsteking met diarree – Varkens van 40-120 dagen leeftijd in Denemarken – Geen andere verwekkers bij aanwezig
• Merendeel van de bedrijven NL positief
TGEv en PEDv • Familie coronaviridae ss RNA • Verschijnselen en schade vergelijkbaar • Schade aan darmvlokken – Malabsorptie en diarree
• PEDv zeldzaam in europa – Oudere biggen ernstiger ziek
• TGEv uitgedoofd – Kruisbescherming door luchtwegmutant
• Voorkomen in NL onbekend
Rotavirus • Familie Reoviridae ds RNA • Serogroep A, minder vaak B, C en E • Jonge biggen (1-6) weken – Diarree – Ook symptoomloze infecties mogelijk
• Infectie en schade volwassen cellen darmvlokken dunne darm – Malabsorptie en maldigestie
• Vaak menginfecties, versterken elkaar • Exact voorkomen NL onbekend
Kip Relevante virussen Virusfamilie
Virus
Astroviridae
Chicken astrovirus 2 Chicken astrovirus 3
Reoviridae
Rotavirus Reovirus
Chicken astrovirus type 2 & 3 • • • •
Familie Astroviridae ss RNA Geassocieerd met Malabsorptiesyndroom Jonge dieren, vooral vleeskuikens Infectie darmcellen in dunne darm – Zeer milde schade – Vooral functionele schade, malabsorptie
• Is recent in Nederland aangetoond – Exact voorkomen onbekend – Relatie problemen in NL onbekend
Reovirus • Familie Reoviridae ds RNA – Enorme variatie in virulentie – Menginfecties verschillende Reo stammen – Er zijn darmgerelateerde stammen (ERS) • Kan Malabsorptiesyndroom vleeskuikens triggeren – Interactie met bacteriën en coccidiose • Infectie en schade volwassen cellen darmvlokken dunne darm • Komt met enige regelmaat in Nederland voor – Exact voorkomen onbekend – Relatie problemen in NL onbekend
Rotavirus • Familie Reoviridae ds RNA • Serogroepen: aviaire A, D, F, G – Groep D relatie ziekteverschijnselen – Groep A ook vaak aanwezig in gezonde dieren • Geassocieerd met diarree in jonge kuikens (tot 6 weken) • Infectie en schade volwassen cellen darmvlokken dunne darm – Malabsorptie en maldigestie • Wordt regelmatig in Nederland aangetoond – Exact voorkomen onbekend – Relatie problemen in NL onbekend
Kalkoen Relevante virussen Virusfamilie Adenoviridae Astroviridae Coronaviridae Reoviridae
Virus Haemorrhagisch enteritis virus (HEV) Turkey astrovirus 1 Turkey astrovirus 2 Turkey torovirus Turkey coronavirus Rotavirus
Haemorrhagische enteritis virus • Familie Adenoviridae ds DNA • Veroorzaakt bloederige darmontsteking • Infectie van immuuncellen – Niet van darmweefsel zelf – Bloedingen door lekkage bloedvaten – Strikt genomen geen darmvirus
• Met enige regelmaat in NL • Vaccinatie mogelijk
Turkey astrovirus type 1 & 2 • Familie Astroviridae ss RNA • Geassocieerd met Poult Enteritis and Mortality Syndrome (PEMS) • Jonge dieren • Infectie darmcellen in dunne darm – Zeer milde schade – Vooral functionele schade – Malabsorptie en osmotische diarree
• Voorkomen in NL onbekend
Turkey torovirus • Familie coronaviridae ss RNA • Geassocieerd met diarree, verlaagde voeropname en slechte groei • Jonge kalkoenen tot 3 weken leeftijd • Vermeerdering in dunne darm – Malabsorptie
• Vaak in menginfecties (oa rota-, astro-, coronavirus) • Voorkomen in NL onbekend • Maternale immuniteit vermindert ernst
Turkey coronavirus • Familie Coronaviridae ss RNA – Verwant aan IB virus kip
• Geassocieerd met Poult Enteritis and Mortality Syndrome (PEMS) • Jonge kalkoenen tot 4 weken leeftijd • Infectie volwassen darmcellen in dunne darm – Langdurig aanwezig (tot 1 maand) – Malabsorptie
• Voorkomen in NL onbekend
Rotavirus • Familie Reoviridae ds RNA • Serogroepen: aviaire A, D, F, G – Groep D relatie ziekteverschijnselen – Groep A ook vaak aanwezig in gezonde dieren
• Geassocieerd met diarree • Jonge dieren (tot 6 weken) • Infectie en schade volwassen cellen darmvlokken dunne darm – Malabsorptie en maldigestie
• Voorkomen in NL onbekend
Diagnostiek • Niet routinematig beschikbaar voor alle mogelijke verwekkers • Eisen: – Moet onderscheid kunnen maken tussen varianten – Betrouwbaar en snel
• Mogelijkheden: – PCR technieken – Histologie en specifieke kleuringen pathogenen – Bloedonderzoek
Conclusies • Virussen zijn in staat primaire darmschade te veroorzaken • Vooral jonge dieren gevoelig • Secundaire factoren bepalen vaak de uiteindelijke ernst van de schade – Interferentie mogelijkheden
Conclusies • Darmvirussen komen in Nederland voor • Nog onduidelijk is: – Leeftijd van voorkomen – Frequentie van voorkomen – Relatie met klinische problemen • Deze informatie nodig voor juiste aanpak
Dank voor uw aandacht
