De Maastricht HOdgkin en Stamcel transplantatie studie (MOSA):

De Maastricht HOdgkin en Stamcel trAnsplantatie studie (MOSA): een onderzoek naar de gevolgen van de behandeling op langere termijn. Geachte heer/mevrouw, Onze afdeling hematologie doet onderzoek naar de gevolgen op de langere termijn bij patiënten die behandeld zijn voor het Hodgkin Lymfoom en voor patiënten die een stamceltransplantatie hebben ondergaan en die tot op heden ziektevrij zijn. Omdat u in het verleden behandeld bent voor een Hodgkin lymfoom of met een stamceltransplantatie, vragen wij u vriendelijk om mee te doen aan een wetenschappelijk onderzoek (“De MOSA studie”). Het onderzoek bekijkt de lange termijn effecten van het ondergaan van een stamceltransplantatie en de behandeling van het Hodgkin lymfoom. U beslist zelf of u wilt meedoen. Voordat u de beslissing neemt, is het belangrijk om meer te weten over het onderzoek. Lees de informatiebrief rustig door. Bespreek het met partner, vrienden of familie. Ook is er een onafhankelijk arts met wie u mogelijke vragen kunt bespreken. Heeft u na het lezen van de informatie nog vragen? Dan kunt u ook terecht bij de onderzoekers op het onderzoekscentrum. Op bladzijde 5 vindt u de contactgegevens. Mocht u momenteel toch weer tekenen hebben van de oorspronkelijk ziekte kunt u helaas niet meedoen aan het onderzoek. Het spijt ons zeer dat we u benaderd hebben. Blijkbaar waren we niet goed op de hoogte van uw situatie. Algemene informatie over De MOSA studie 1. Wat is het doel van het onderzoek? Patiënten die een stamceltransplantatie hebben ondergaan, zijn heel intensief behandeld met chemotherapie en/of radiotherapie gevolgd door een stamceltransplantatie en afhankelijk van het type stamceltransplantatie immuuntherapie. Ook patiënten die behandeld zijn voor een Hodgkin lymfoom zijn intensief behandeld met chemotherapie en/of radiotherapie. Gelukkig heeft die behandeling bij tot een goed resultaat geleid. Toch worden we ons langzaam aan bewust dat naast de goede effecten op de ziekte er ook schaduwzijden zitten aan de behandeling. Met dit onderzoek willen we die beter in kaart brengen. De MOSA studie doet onderzoek naar de gevolgen van de behandeling van het hodgkin lymfoom en/of een stamsteltransplantatie op de langere termijn, zoals bijvoorbeeld naar gevolgen op het gebied van hart- en vaatziekten en andere chronische ziekten. Een chronische ziekte is een ziekte die voor langere tijd aanwezig is en niet meer geneest. Wanneer de diagnose ziekte van Hodgkin wordt gesteld of als iemand een stamceltransplantatie moet ondergaan (meestal tgv kanker) is de behandeling in eerste instantie gericht op genezing. Op dat moment zijn de lange termijn effectenminder belangrijk. Echter, de afgelopen 10 jaar is de kans op genezing als gevolg van verbeterde bestralingstechnieken, nieuwe chemotherapieschema’s en verbeterde ‘supportive care’ steeds groter geworden en zijn er steeds meer mensen die langdurig overleven. Uiteraard is overleving zeer belangrijk. Het is niettemin van groot Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 1 van 17

belang te weten welke effecten bepaalde therapieën op de lange termijn hebben. Er is op dit moment nog weinig kennis over de lange termijn effecten van deze kanker behandeling. Er zijn echter wel aanwijzingen dat bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, longproblemen en andere chronische ziekten vaker voorkomen. Door dit onderzoek hopen wij lange termijn effecten in kaart te brengen en hopen wij patiëntengroepen te herkennen die een hoog risico hebben op bepaalde chronische ziekten. Zij kunnen dan met daarvoor geschikte testen (bijvoorbeeld bloedmarkers) gescreend worden. Zo kunnen tijdig maatregelen worden genomen om hun het risico te verminderen, bijvoorbeeld door medicatie of leefstijl aanpassingen. Uiteindelijk willen we voor onze ex- kanker patiënten een langer leven met minder complicaties. Zowel voor toekomstige, als voor patiënten die in het verleden zijn behandeld. 2. Welke lange termijn effecten worden onderzocht? In dit onderzoek staan hart- en vaatziekten centraal. Ook wordt gekeken naar de gevolgen op botten, spier- en vetmassa en inspanningsvermogen. Tevens worden ook andere chronische ziekten zoals longziekten en ziekten aan het zenuwstelsel en bewegingsapparaat onderzocht. 3. Wat betekent deelname aan De MOSA studie voor u? o Onderzoeken: Als u besluit deel te nemen aan De MOSA Studie zult u een uitgebreid medisch onderzoek ondergaan van 4 halve dagen (visites 1 t/m 4) binnen een periode van 3 maanden. Visites 1, 2 en 4 vinden plaats in het onderzoekscentrum. Hiervoor maken wij gebruik van het onderzoekscentrum van De Maastricht Studie. De Maastricht Studie is een ander onderzoek dat is gericht op diabetes. Het is niet speciaal gericht op patiënten die behandeld zijn voor een Hodgkin lymfoom of een stamceltransplantatie hebben ondergaan. De MOSA Studie is dat wel. De derde visite vindt plaats in het academisch ziekenhuis Maastricht. Tijdens de visites worden verschillende metingen bij u verricht. U wordt bijvoorbeeld gevraagd om gedurende 24 uur een kastje te dragen dat uw bloeddruk en hartfunctie meet en ook om 7 dagen een bewegingsmeter te dragen en uw bloeddruk regelmatig te meten. U krijgt meerdere vragenlijsten om thuis in te vullen. Een uitgebreide beschrijving van de vier visites vindt u in het hoofdstuk “Informatie over de visites” (vanaf pagina 8) in deze informatiebrief. o Jaarlijkse vragenlijsten: Wij vragen u jaarlijks om een vragenlijst in te vullen over uw gezondheid, zolang de studie loopt. o Informatie van uw huisarts, ziekenhuis en het Centraal Bureau voor Statistiek: Voor het onderzoek is het belangrijk dat wij in de toekomst aanvullende gegevens over u ontvangen. Het gaat om gegevens van uw huisarts, apotheek, het ziekenhuis, de gemeente en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Wij vragen uw toestemming om deze gegevens te verzamelen en te gebruiken, zolang de studie loopt. Uw persoonsgegevens zijn conform wettelijke regels en afspraken beschermd en er wordt alleen informatie verzameld die van belang is voor het onderzoek. o Vervolgonderzoek: Over 5 jaar willen we u opnieuw uitnodigen voor de volgende onderzoeksronde van De MOSA studie. U kunt aangeven of wij u hiervoor mogen benaderen. Dit heeft geen gevolgen voor uw deelname aan de huidige onderzoeksronde van De MOSA studie.

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 2 van 17

4. Wat zijn voor u de voor- en nadelen van dit onderzoek? Deelname aan dit onderzoek levert voor u waarschijnlijk geen direct voordeel op. Het onderzoek is erop gericht dat de uitkomsten van het onderzoek de zorg voor mensen die behandeld zijn voor een Hodgkin lymfoom en/of voor mensen die een stamceltransplantatie hebben ondergaan in de toekomst verbeteren. Deelname aan dit onderzoek levert voor u waarschijnlijk geen direct voordeel op. Echter, aan het einde van het onderzoek worden een deel van de studieresultaten aan u teruggekoppeld, zoals onder andere uw bloeddruk, suikeren cholesterolgehalte en uw longfunctie. Mogelijk dat chronische ziekten in een vroeg stadium aan het licht komen en dat door een eventuele behandeling of leefstijladviezen verdere toename van chronische ziekten voorkomen kan worden. Aan het onderzoek zijn geen grote gezondheidsrisico’s verbonden. Toch kunnen wij, ondanks onze zorgvuldige voorbereiding, geen garantie geven dat u in het geheel niets zal overkomen. Voor extra controle wordt het onderzoek daarom begeleid door studieartsen, een huisarts, een internist en een hematoloog. Praktische nadelen van deelname zijn dat het onderzoek tijd kost en ongemakken met zich mee kan brengen. Zo kan de bloedafname leiden tot een blauwe plek en kunt u bijvoorbeeld na het oogonderzoek gedurende 2 tot 3 uur overgevoelig zijn voor licht. Tevens wordt u voor sommige metingen gevraagd gedurende 24 uur of langer een meetapparaatje te dragen. In De MOSA studie gebruiken we medische beeldvorming om in uw lichaam te kijken naar uw bloedvaten, botten en organen. Soms zijn daar röntgenstralen voor nodig. De hoeveelheid röntgenstraling die wij bij de onderzoeken gebruiken is zo klein dat er geen schadelijk effecten te verwachten zijn. Bij vrouwen die mogelijk zwanger zijn, worden de onderzoeken met röntgenstralen en het MRI onderzoek niet uitgevoerd omdat deze schadelijk kunnen zijn voor het ongeboren kind. 5. Biobank en DNA onderzoek Het bij u afgenomen bloed en de verzamelde urine zal gedeeltelijk worden opgeslagen in een biobank voor toekomstig onderzoek dat past binnen de doelen van De MOSA studie. Een biobank is een speciaal ingericht laboratorium waar lichaamsmateriaal voor een lange tijd kan worden bewaard. Uit het bloed wordt, met uw toestemming, ook DNA (het erfelijke materiaal) gehaald. Middels het DNA kunnen we bekijken of er erfelijke eigenschappen zijn die een verband hebben met de chronische ziekten die we onderzoeken. Wij verwachten niet dat de uitslagen van het biobank- en DNA-materiaal direct voor uw gezondheid van belang zijn. U ontvangt van dit onderzoek dan ook geen uitslag. Toekomstige uitslagen worden alleen voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt. U kunt bij keuringen en het afsluiten van verzekeringen aangeven dat er geen erfelijkheidsonderzoek bij u heeft plaatsgevonden. 6. Wat is MRI-onderzoek? MRI is een afkorting van Magnetic Resonance Imaging, ook wel magneetscan genoemd. Met behulp van een magnetisch veld worden foto’s gemaakt van de organen. Tijdens het MRI-onderzoek van De MOSA Studie maken we afbeeldingen van uw buik en hoofd. Verderop in deze informatiebrief onder ‘informatie over de 4e visite’ leest u hier meer over.

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 3 van 17

MRI heeft geen bijwerkingen, maar voor sommige mensen kan het risico’s hebben. Zo kan er geen MRI worden gedaan als zich in of op het lichaam kleine metaaldeeltjes (bijvoorbeeld een metaalsplinter of implantaten), elektronische apparatuur (bijvoorbeeld een pacemaker of onderhuids insulinepompje) of prothesen, schroeven of platen bevinden. Sommige mensen vinden het niet fijn om enige tijd stil op hun rug in de scanner te moeten liggen, bijvoorbeeld door angst voor kleine ruimtes of pijnklachten. Als u denkt dat dit voor u problemen oplevert, dan kunt u dat van tevoren aangeven. Voor de start van het MRI onderzoek zullen we u een aantal vragen stellen om er zeker van te zijn dat het uitvoeren van het onderzoek veilig is. Een radioloog zal de afbeeldingen van uw buik en hoofd bekijken. Bij het onderzoek kan een nevenbevinding gedaan worden die wijst op een ziekte of een risicofactor voor een ziekte waarvan u eerder niet wist. Bij punt 7. Gezondheidsresultaten wordt besproken welke keuzes u heeft met betrekking tot het kennisnemen van eventuele toevalsbevindingen. 7. Gezondheidsresultaten Van een klein gedeelte van de onderzoeken kunnen de resultaten voor u persoonlijk van belang zijn. Het gaat hierbij zowel om standaardresultaten als om toevalsbevindingen. Standaardresultaten zijn resultaten die aan het einde van het onderzoek aan u worden teruggekoppeld, zoals bijvoorbeeld uw bloeddruk. Toevalsbevindingen zijn bevindingen die gedaan worden tijdens het onderzoek aan De MOSA Studie, maar waarnaar wij niet op zoek waren. Als u deelneemt aan het onderzoek heeft u de keuze om aan te geven wat u wel en niet wil weten over mogelijke toevalsbevindingen en standaardresultaten van het gehele onderzoek. Het toestemmingsformulier is bijgevoegd. Hierop kunt u zien om welke standaardresultaten het gaat. U heeft als deelnemer aan De MOSA Studie vanaf nu dan ook 3 mogelijkheden met betrekking tot toevalsbevindingen: 1. Ik wil kennisnemen van alle toevalsbevindingen die van belang zijn voor mijn gezondheid. 2. Ik wil alleen kennisnemen van alle toevalsbevindingen die van belang zijn voor mijn gezondheid, maar waarvoor ook een behandelmogelijkheid bestaat. 3. Ik wil geen kennisnemen van toevalsbevindingen.

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 4 van 17

Het is belangrijk dat wanneer u ervoor kiest geen kennis te willen nemen van standaardresultaten en/of nevenbevindingen, er een mogelijkheid bestaat dat uw recht op “niet willen weten” toch doorbroken wordt wanneer er bijvoorbeeld sprake is van een levensbedreigende aandoening die direct voor u van belang is en (of) juist van direct belang is voor uw omgeving. Als voorbeelden: er blijkt bij u sprake van een tumor op een gevaarlijke plek in de hersenen waarvoor een operatie direct noodzakelijk is. Of, u bent piloot en er blijkt sprake te zijn van een gevaarlijke verwijding van een hersenbloedvat dat zou kunnen knappen. Uw recht op “niet willen weten” kunnen wij alleen doorbreken als hiertoe een advies is gegeven door een medisch-ethisch beslisteam van De MOSA Studie. In dit beslisteam zitten een huisarts, een internist, een radioloog, een neuroloog en een ethicus. 8. Wat gebeurt er met uw gegevens? De verzamelde informatie zal gedurende jaren worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Al uw gegevens worden door ons vertrouwelijk behandeld en zullen het ziekenhuis niet verlaten. Om uw privacy te waarborgen worden uw onderzoeksgegevens bewaard onder een onderzoeksnummer, apart van uw naam en contactgegevens. Uw onderzoeksgegevens en de materialen in de biobank worden gedurende minimaal 15 jaar en maximaal 50 jaar bewaard. Bij publicatie van de resultaten van De MOSA Studie zijn de onderzoeksgegevens niet herleidbaar tot u. Uw onderzoeksgegevens en de materialen in de biobank kunnen met uw toestemming gedeeld worden met andere onderzoekers ten bate van wetenschappelijk onderzoek. Dit betreft ook wetenschappers van bedrijven die de meetresultaten van De MOSA Studie kunnen gebruiken om medische producten, zoals meetapparatuur, te verbeteren of te ontwikkelen. Daarnaast kunnen overheidsinstellingen de gegevens nodig hebben om goedkeuring te verlenen voor het gebruik van nieuw ontwikkelde meetmethodes. Bij onderzoeksgegevens en lichaamsmaterialen die wij delen met anderen wordt alleen uw onderzoeksnummer vermeld. 9. Samenwerking met het Parelsnoer Initiatief Het Parelsnoer Initiatief is een onderzoek van alle academische ziekenhuizen in Nederland naar diabetescomplicaties, zoals bijvoorbeeld hart- en vaatziekten. Om dit onderzoek goed te kunnen uitvoeren is besloten dat de academische ziekenhuizen hun informatie hierover gaan delen. Dit betekent dat als u meedoet aan De MOSA Studie en type 2 diabetes heeft, wij uw toestemming vragen om 3 extra buizen bloed af te nemen en een deel van uw onderzoeksgegevens aan het Parelsnoer Initiatief ter beschikking te stellen. Het extra bloed wordt opgeslagen in een aparte biobank van het Parelsnoer Initiatief. Verder ondergaat u dezelfde onderzoeken als andere deelnemers van De MOSA Studie. 9. Wat moet u doen als u deel wilt nemen aan De MOSA Studie? Om deel te nemen aan De MOSA Studie kunt u de bijgesloten antwoordkaart invullen en deze via de bijgevoegde (portvrije) envelop naar ons opsturen. Dan nemen wij telefonisch contact met u op. 10. Wat als u niet wilt deelnemen? Wanneer u besluit om niet deel te nemen aan De MOSA studie vragen wij u ook de bijgesloten antwoordkaart in te vullen en deze aan ons op te sturen. Het is

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 5 van 17

voor De MOSA Studie van belang om te weten waarom u niet wil deelnemen. De reden kunt u aangeven op de antwoordkaart. U bent echter niet verplicht de antwoordkaart in te vullen en terug te sturen. Indien u niet reageert, zullen wij na drie weken telefonisch of schriftelijk contact met u opnemen. 11. Vrijwillige deelname Uw deelname is volledig vrijwillig. Het staat u vrij uw deelname aan het onderzoek op ieder moment te staken zonder reden op te geven. Dit heeft geen gevolgen voor uw (eventuele) behandeling in het Maastricht UMC+ of iedere andere behandeling die u moet ondergaan. 12. Toestemmingsverklaring Achterin deze informatiebrief vindt u een voorbeeld van de toestemmingsverklaring. Mocht u besluiten deel te nemen aan het onderzoek, dan vragen wij u bij uw eerste bezoek aan het onderzoekscentrum de verklaring in te vullen en te ondertekenen. Met uw handtekening zegt u dat u vrijwillig meewerkt aan het onderzoek. U kunt echter altijd zonder opgaaf van redenen stoppen. 13. Bent u verzekerd wanneer u aan het onderzoek mee doet? Voor iedereen die meedoet aan dit onderzoek is een verzekering afgesloten. De verzekering dekt persoonlijke schade als gevolg van het onderzoek. Dit geldt voor schade die optreedt tijdens het onderzoek, of binnen vier jaar na het einde van het onderzoek. Verderop in deze informatiebrief in de “Informatie proefpersonenverzekering” vindt u de verzekerde bedragen, uitzonderingen en de adresgegevens van de verzekeraar. 14. Is er een vergoeding wanneer u besluit aan dit onderzoek mee te doen? Voor uw deelname aan het onderzoek ontvangt u een onkosten / reiskostenvergoeding. Indien u alle 4 de visites doorloopt, bedraagt de vergoeding €110,-. Indien u voortijdig besluit te stoppen met het onderzoek, ontvangt u € 27,50 per voltooide visite. Na de laatste visite wordt de totale vergoeding overgemaakt op uw rekeningnummer. 15. Welke medisch-ethische toetsingscommissie heeft dit onderzoek goedgekeurd? De MOSA Studie is goedgekeurd door de Medisch Ethische Commissie van het Maastricht UMC+. 16. Wilt u verder nog iets weten? Mocht u nog vragen hebben of nadere informatie wensen dan kunt u op een aantal manieren contact opnemen met De MOSA Studie: Per telefoon: Per email: Per post:

043- 3876600 [email protected] Onderzoekscentrum De Maastricht Studie, Randwycksingel 35, 6229 EG Maastricht

Mocht u onverhoopt een klacht hebben over De MOSA Studie en/of een van de bijbehorende procedures, dan kunt u dit melden bij de manager van het

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 6 van 17

onderzoek via de bovengenoemde contactgegevens. Ook bestaat de mogelijkheid contact op te nemen met de klachtencommissie van het azM (telefonisch spreekuur van de klachtenfunctionaris: maandag t/m donderdag 10-12 uur: 0433874204). Wilt u graag een onafhankelijk advies over meedoen aan De Maastricht MOSA Studie? Dan kunt u terecht bij een onafhankelijk arts die volledig op de hoogte is van het onderzoek: dr R Jansen, internist-medisch oncoloog Voor algemene informatie over meedoen aan een onderzoek verwijzen wij u graag naar de brochure “Medisch-wetenschappelijk onderzoek” uitgebracht door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Deze kan kosteloos aangevraagd worden bij Informatie Rijksoverheid (tel. 1400) of is te downloaden via de website www.rijksoverheid.nl. Met vriendelijke groet, namens het onderzoeksteam, Prof. dr. HC Schouten, Internist-hematoloog | Projectleider De MOSA Studie Afdeling Interne Geneeskunde/ hematologie, MUMC+, Tel. 043 387 7026 Bijlagen 1. Informatie de opzet van De MOSA Studie (pagina 8) 2. Omschrijving van de metingen in De MOSA Studie (pagina 9) 3. Proefpersonenverzekering 4. Brochure “Medisch wetenschappelijk onderzoek” (kosteloos aan te vragen bij Informatie Rijksoverheid (tel. 1400) of te downloaden via www.rijksoverheid.nl 5. Toestemmingsformulier 6. Antwoordkaart

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 7 van 17

Door wie en voor wie wordt het onderzoek uitgevoerd? De MOSA studie wordt uitgevoerd door de afdeling hematologie (bloedziekten) van het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ (voorheen Academisch Ziekenhuis Maastricht en Universiteit Maastricht). Voor dit onderzoek zullen alle patiënten worden uitgenodigd die in het verleden in Maastricht behandeld zijn (meer dan 500). Aan dit onderzoek zullen volwassen patiënten deelnemen die minimaal 5 jaar geleden behandeld zijn voor een Hodgkin lymfoom en nog steeds ziektevrij zijn. De tweede groep bestaat uit volwassen patiënten die minimaal 2 jaar geleden een stamceltransplantatie hebben ondergaan en nog steeds ziektevrij zijn. De resultaten van deze 2 onderzoeksgroepen zullen vergeleken worden met gezonde deelnemers uit De Maastrichtstudie, afkomstig uit de gemeenten Maastricht, Eijsden-Margraten, Meerssen en Valkenburg aan de Geul. Voor dit onderzoek krijgen wij de adresgegevens van mensen die voor het onderzoek in aanmerking komen via de afdeling hematologie (bloedziekten) van het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ en Maastro.

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 8 van 17

Omschrijving van de metingen in De MOSA Studie De visites duren tussen de vier en vierenhalf uur, behalve de 3e visite. Deze zal ongeveer 2 uur duren. Tijdens de visites worden allerlei tests en onderzoeken gedaan. Deze zijn voornamelijk voor het wetenschappelijk onderzoek van belang, maar van sommige tests kunnen de resultaten ook voor u persoonlijk van belang zijn. Indien u dit wilt, bespreken we deze bevindingen met u in het uitschrijfgesprek van de 4e visite. 1e VISITE De 1e visite kan alleen in de ochtend plaatsvinden. Ter voorbereiding van deze visite vragen wij u nuchter te komen en 24 uur voorafgaand aan het onderzoek geen zware lichamelijke inspanning te verrichten. A. Ontvangst U krijgt een introductie en heeft de gelegenheid nog vragen te stellen of met een arts te spreken. Hierna vragen wij u om schriftelijk toestemming te verlenen aan het onderzoek door een toestemmingsformulier te ondertekenen. Het gesprek over de toestemming voert u met een van de onderzoekers. Er is altijd een arts in de buurt om uw eventuele vragen te beantwoorden. B. Verzameling van urine Wij vragen u thuis de eerste ochtendurine van de dag te verzamelen (op de dag van deze 1e visite dus) in een schoon, goed afsluitbaar potje. Eventueel kunt u bij drogist of apotheek een urinepotje aanschaffen. Dit potje urine wordt gebruikt om te kijken of er sprake is van suiker of eiwitverlies in de urine of een (onopgemerkte) urineweginfectie. C. Meting bloedsuikergehalte & afname van vragenlijsten Om de bloedafname te vergemakkelijken zal bij u een infuus worden ingebracht. Op deze manier hoeft u slechts een keer geprikt te worden. De hoeveelheid bloed die bij u wordt afgenomen bedraagt iets minder dan 250 ml verspreid over twee uur. Dit is gelijk aan de inhoud van een flinke theekop (ter vergelijking; indien u bloed doneert aan de bloedbank wordt circa 2 keer zoveel bloed afgenomen). Het inbrengen van het infuus is qua gevoel vergelijkbaar met een gewone bloedafname en veroorzaakt voor een kort moment prikkende pijn. Indien u geen insuline gebruikt start u met het drinken van een suikerdrankje waarna op 7 momenten bloed bij u wordt afgenomen via het infuus. Het suikerdrankje smaakt erg zoet (75 gram suiker opgelost in water) en wordt door de stroperigheid soms als niet erg lekker ervaren. Om er zeker van te zijn dat u aan deze test kunt deelnemen zal de glucosewaarde van het bloed extra gecontroleerd worden. Het suikerdrankje drinkt u om te kunnen bepalen hoe uw lichaam suiker verwerkt. Daarnaast wordt in het bloed gekeken naar onder andere de nierfunctie, het cholesterolgehalte, tekenen van ontsteking en wordt er DNA (het erfelijke materiaal) uit geïsoleerd. Niet al deze onderzoeken zijn voor u direct van belang voor uw gezondheid. Een deel heeft alleen wetenschappelijke waarde. In visite 4 zal alle informatie over al het onderzoek die mogelijk direct voor uw gezondheid van belang is met u worden besproken. In de tijd tussen de verschillende bloedafnames krijgt u de gelegenheid om digitale vragenlijsten in te vullen (evt. samen met een onderzoeksassistent die u deze ochtend begeleidt). De vragenlijsten gaan over: lichaamsbeweging, rookgewoonten, algemene gezondheid, het gebruik van medicijnen, voeding, Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 9 van 17

diabetes, uw ziektevoorgeschiedenis en uw sociale netwerk. Na afloop van de bloedafname krijgt u een ontbijt. Aan dit onderzoek kleven geen risico’s. Achteraf wordt nog een keer gecontroleerd of de bloedsuikerspiegel ook weer voldoende snel zakt. Indien dat niet het geval is zal dit onder de aandacht van de studiearts gebracht worden die u verder zal begeleiden. D. Lichamelijk onderzoek Tijdens dit onderzoek wordt uw lengte, lichaamsgewicht, omvang van uw taille, heupen, armen en benen en uw bloeddruk nauwkeurig vastgesteld. Ook wordt op verschillende plaatsen van het lichaam de huiddikte gemeten. Aan dit onderzoek kleven geen risico’s. Het meten van de bloeddruk kan vervelend zijn door de knellende band die hiervoor rond de bovenarm wordt aangebracht. Deze procedure verloopt hetzelfde als bij het meten van de bloeddruk door de huisarts. E. Zitten en Opstaan test Voor dit onderzoek wordt u gevraagd om in uw eigen tempo 10 keer op te staan uit een stoel en weer te gaan zitten, terwijl wij de tijd opnemen. F. 6-minuten wandeltest Wij vragen u om 6 minuten te wandelen in uw eigen tempo. Wij zullen vastleggen welke afstand u in 6 minuten aflegt. Het is uiteraard de bedoeling dat deze afstand zo groot mogelijk is. De 6-minuten wandeltest mag u niet ondergaan indien u bekend bent bij de cardioloog met pijn op de borst. Ook als u gedurende deze test pijn op de borst krijgt moet u dat melden. Deze test zal dan bij u worden afgebroken en u zult onder toezicht gesteld worden van de studiearts. Deze test meet uw lichamelijke conditie. G. 24-uurs urine sparen. Op deze ochtend ontvangt u instructie en een plastic bokaal om 24 uur lang uw urine te verzamelen. We kunnen het inleveren van de bokalen zo afstemmen dat u hiervoor niet extra naar het onderzoekscentrum hoeft te komen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd om nauwkeurig te kunnen kijken hoe uw nieren functioneren. Op een ander moment vragen wij u nogmaals urine te verzamelen met hetzelfde doel. Deze tweede verzameling maakt het onderzoek preciezer. H. Bewegingsmeter Wij vragen u om gedurende een week een riem met een kastje ter grootte van een luciferdoosje te dragen. Dit “luciferdoosje” registreert uw bewegingsactiviteit. Daarnaast vragen wij u om zelf uw activiteiten (sporten, tv kijken, etc.) bij te houden in een dagboekje. Ook voor dit onderzoek geldt dat u alles mag doen wat u normaal doet. Sterker nog, het is aan te bevelen om gewoon hetzelfde leefpatroon aan te houden, zodat wij een goede analyse van uw echte beweegpatroon kunnen maken. I. Thuis zelf de bloeddruk meten U krijgt van ons een apparaat voor een week mee naar huis. U meet thuis twee maal daags (’s morgens rond 08.00 uur en ’s avonds rond 20.00 uur) de bloeddruk. Dit onderzoek wordt uitgevoerd om te kijken of er belangrijke verschillen zijn tussen de eenmalige meting bij de arts, thuis gemeten bloeddrukken en de eerder verrichte automatische 24-uurs bloeddrukmeting. J. Ademhaling tijdens de slaap Tot slot krijgt u instructie over het meten van de ademhaling tijdens de slaap. U krijgt een apparaatje mee naar huis om gedurende de slaap de ademhaling te onderzoeken. Door middel van een band om het bovenlichaam en een klein slangetje naar de neus wordt tijdens de slaap gekeken of de ademhaling al dan niet stokt (slaap-apneu). U kunt dit apparaatje vlak voor het slapen gaan zelf

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 10 van 17

aansluiten en de volgende ochtend weer afkoppelen. Van de registratie gedurende de slaap zult u niet veel merken. Tot slot krijgt u instructie over een aantal vragenlijsten die u thuis met hulp van een computer met internet kunt invullen. 2e Visite De 2e visite kan in de ochtend, middag of avond worden afgesproken. Hieronder volgt informatie over de verschillende tests en onderzoeken die tijdens deze visite zullen plaatsvinden. A. Geheugen en stemming Met pen en papier worden geheugen-, vaardigheids- en reactiesnelheidstesten afgenomen om het functioneren van de hersenen te testen. Hierdoor kunnen wij uw denkfuncties meten en het verband met andere lichaamsfuncties of ziekte onderzoeken. Indien u niet aan deze tests wil deelnemen, kunt u dat aangeven. Dit heeft uiteraard geen consequenties voor uw verdere deelname. Het is onze verwachting dat een klein percentage van de deelnemers naar aanleiding van de uitkomsten een aanvullend interview ondergaan. Deze extra procedure is ingesteld omdat de resultaten van dit soort tests af kunnen hangen van hoe u zich voelt (nerveus, moe etc.). Pas als in deze tweede test de uitslagen afwijkend zijn zult u, in overleg met de studiearts, kunnen besluiten hier verder aandacht aan te besteden. Zo nodig kunt u worden doorverwezen naar uw eigen huisarts of een medisch specialist. B. Echo-onderzoek van de bloedvaten Voor dit onderzoek ligt u op een onderzoeksbed. Door middel van echografie (ultrageluid, net als bij een zwangerschapsecho) worden uw hals-, arm- en beenslagaderen in beeld gebracht. Er wordt gekeken of er mogelijk sprake is van aderverkalking, maar ook hoe soepel de bloedvaten zijn. Daarnaast zal de bloeddruk in de halsslagader middels een “pen” worden bepaald. Het echoonderzoek zal iedere deelnemer ondergaan. Indien er sprake is van ernstige aderverkalking van de halsslagader, hetgeen wij kunnen zien aan het onderzoek dat hieraan voorafgaat, dan zal het meten van de bloeddruk met de “pen” niet bij u worden verricht. De uitslagen van dit onderzoek worden alleen voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt. Gedurende dit onderzoek wordt ook uw bloeddruk gemeten aan de vinger met een klein opblaasbaar bandje. Op verschillende momenten kunt u daarom een koude, "dove” vinger ervaren. Dit gevoel verdwijnt na het staken van de metingen. C. Echo-onderzoek van het buikvet Voor dit onderzoek ligt u op een onderzoeksbed en wordt u gevraagd de buik te ontbloten. Door middel van echografie wordt vervolgens de hoeveelheid onderhuids vet en buikvet gemeten. De uitslagen van dit onderzoek worden alleen voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt. D. Uitademingslucht Tijdens dit deel van het onderzoek wordt u verzocht op een rustig tempo (zodat u niet buiten adem raakt) twee plastic zakken met lucht te vullen. Deze uitademingslucht wordt gebruikt om een profiel te maken van allerlei vluchtige stoffen die via uw bloed in de uitademingslucht terecht kunnen komen. Mogelijk dat hierdoor in de toekomst de aanwezigheid van allerlei ziekten via de uitademingslucht kunnen worden opgespoord. Dit onderzoek brengt geen risico met zich mee. Indien u bekend bent met de longziekte COPD of astma, kunt u gewoon alle medicatie gebruiken die u normaal ook zou gebruiken.

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 11 van 17

E. Zenuw-/spiermetingen Met het ‘EMG’ zal de functie van uw zenuwen in het been worden gemeten. Dit gebeurt door middel van een geringe elektrische stroom die op de huid boven een zenuw wordt toegediend. De reactie van de spier (trillen) wordt door ons geregistreerd. U kunt dit als een licht onaangenaam gevoel ervaren. U zult merken dat als gevolg van de zenuwstimulatie een aantal spieren zich kortdurend samentrekken. De elektrische stroom die hiervoor wordt gebruikt is zeer zwak (een kleine hoeveelheid). Dit onderzoek is niet gevaarlijk. De resultaten van dit onderzoek zullen betrokken worden bij de andere onderzoeken die aan uw benen worden uitgevoerd. Afwijkingen aan de zenuwen komen vaak voor bij mensen met chronische nierschade. F. Longfunctie en bacterieonderzoek In dit onderzoek wordt het functioneren van de longen onderzocht en berekend wat uw uitademingcapaciteit is. U krijgt een klemmetje op de neus en via een mondstuk wordt u aan de meetapparatuur aangesloten. Er zal u worden gevraagd rustig te ademen, waarna u diep moet inademen, krachtig zo ver als mogelijk moet uitademen en daarna weer zo diep mogelijk inademen. Deze meting wordt een aantal keren herhaald. Indien u bekend bent met de longziekte COPD of astma, kunt u gewoon alle medicatie gebruiken die u normaal ook zou gebruiken. Tenslotte wordt er met een watje in de mond en neus en over de huid van de onderarm gestreken om eventueel aanwezige ziekmakende bacteriën en virussen te kunnen bestuderen. Ook dit onderzoek brengt geen extra risico met zich mee. Wij vragen u om op de dag van de 2e visite geen huidcrème te gebruiken op de armen, aangezien dit de resultaten van het bacterieonderzoek kan beïnvloeden. G. Enkel-arm bloeddrukmeting Door de bloeddruk aan de arm en de benen te meten en deze met elkaar te vergelijken kan een uitspraak gedaan worden over de bloeddoorstroming in de benen. Hiertoe worden er tegelijkertijd om armen en benen bloeddrukbanden aangebracht. Vervolgens meet het apparaat automatisch de verschillende bloeddrukken. Dit onderzoek brengt geen risico met zich mee. Het is gelijk aan het bloeddruk meten bij de huisarts, alleen nu ook om de benen. H. Uitgebreid elektrocardiogram (hartfilmpje) Voor dit onderzoek moet u op een bed liggen. U zult via een aantal elektrodes op het bovenlichaam met een ECG apparaat worden verbonden. De signalen die het ECG apparaat ontvangt, worden omgezet in een plaatje van de elektrische activiteit van uw hart. Dit is het hartfilmpje. Dit ECG wijkt af van het normale ECG dat mogelijk wel eens bij u gemaakt is doordat er veel meer ECG-stickers bij u worden aangebracht. Dit is nodig om de elektrische activiteit van het hart preciezer in kaart te brengen (stickers op de borst en rug i.p.v. alleen de borst bij het gewone hartfilmpje). I. Autonoom functie onderzoek In dit onderzoek wordt de werking van het autonoom zenuwstelsel (het zenuwstelsel dat onder meer hartslag en bloeddruk regelt) gemeten. Het onderzoek is niet gevaarlijk. Voordat het onderzoek begint zal de onderzoeker drie elektrodes op de borst plakken. Deze elektrodes zijn verbonden met een computer die de hartslag registreert. De bloeddruk wordt met een manchet op de vinger gemeten. Vervolgens worden in vier verschillende situaties metingen gedaan van uw hartslag en bloeddruk: 1) in liggende positie, 2) bij diep in- en uitademen, 3) snel gaan staan en 4) staan in rust. J. 24-uurs urine sparen

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 12 van 17

U ontvangt instructie en een plastic bokaal om 24 uur lang uw urine te verzamelen. We kunnen het inleveren van de bokalen zo afstemmen dat u hiervoor niet extra naar het onderzoekscentrum hoeft te komen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd om precies te kunnen kijken hoe uw nieren functioneren. K. 24-uurs bloeddrukmeting en 24-uurs hartfilmpje Vervolgens krijgt u instructie over de 24uurs bloeddrukmeting en het 24uurs hartfilmpje, waarna de betreffende apparatuur bij u wordt omgehangen. De 24uurs bloeddrukmeting kan uw dagelijkse activiteiten wat verstoren omdat u uw activiteiten moet onderbreken als de meting wordt uitgevoerd (dit merkt u door het opblazen van de band (om de 15 minuten gedurende de dag)). Hetzelfde geldt voor de nachtrust (opblazen van de band om de 30 minuten gedurende de nacht). Het is het vele aantal malen meten dat juist deze bloeddrukmeting precies maakt. Van het 24uurs hartfilmpje zult u niet veel merken. U kunt gewoon doorgaan met uw dagelijkse bezigheden. De enige beperking met dit apparaatje is dat u zich niet kunt douchen of in bad kunt gaan. De recorder mag na 24 uur door u zelf worden afgedaan. U ontvangt daarover nog instructie en u kunt de recorder de volgende dag bij ons inleveren of wij kunnen het inleveren van de recorder zo afstemmen dat u hiervoor niet extra naar het onderzoekscentrum hoeft te komen. Dit onderzoek voeren wij uit om te kijken naar het ritme waarmee het hart klopt. L. (Voedings)vragenlijst Als laatste onderdeel op deze dag krijgt u een voedingsvragenlijst uitgereikt. Deze kunt u thuis invullen en weer inleveren bij uw volgende bezoek aan ons onderzoekscentrum. Deze vragenlijst geeft een indruk over uw voedingspatroon. Tot slot krijgt u instructie over een aantal online vragenlijsten die u thuis kunt invullen. 3e Visite De 3e visite duurt korter dan de andere visites, namelijk ongeveer 2 uur, en kan in de ochtend, middag of avond worden afgesproken. Tijdens de 3e visite zal een MRI-onderzoek worden uitgevoerd. U wordt hiertoe gevraagd naar het MRIcentrum van het academisch ziekenhuis Maastricht te komen waar de MRIscanner van De MOSA staat. Daarnaast wordt er in het academisch ziekenhuis Maastricht ook een röntgenfoto van de knie gemaakt en wordt uw lichaamssamenstelling middels een zogenaamde dexa scan in kaart gebracht. A. MRI onderzoek U krijgt ter plaatse uitleg over het onderzoek. In de kleedkamer vragen we u alle kledingstukken uit te trekken, behalve uw ondergoed. U kunt van thuis een joggingbroek en T-shirt (zonder metalen rits/knopen) of een pyjama meenemen. Vanuit de kleedruimte begeleidt de onderzoeker u naar de MRI-kamer. Tijdens het onderzoek ligt u op uw rug op een onderzoekstafel. De onderzoeker schuift deze tafel in de MRI-tunnel. Het is belangrijk dat u zo ontspannen en stil mogelijk blijft liggen. Bewegingen storen de opnamen. U zult een aantal keren gevraagd worden kort uw adem in te houden. Het onderzoek is pijnloos. Wel maakt de scanner een hard geluid tijdens de opnamen. Hiervoor krijgt u gehoorbescherming. Ook kunt u het warm krijgen in de MRI-tunnel. De onderzoeker bedient de MRI-scanner vanuit de bedieningsruimte naast de onderzoekskamer. U kunt met de onderzoeker spreken via een intercom. Tijdens het hele onderzoek kan de onderzoeker u zien door een venster. U kunt de onderzoeker in geval van nood waarschuwen met een alarmknop die u in uw hand krijgt. Tijdens het MRI-onderzoek kunt u via een

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 13 van 17

koptelefoon naar muziek luisteren. U kunt voor radio kiezen of zelf een CD meenemen. MRI-onderzoek van de buik Met het MRI-onderzoek van de buik worden de lever, de alvleesklier en het buikvet onderzocht. De vetcellen in de buik spelen een belangrijke rol in de stofwisseling. Een te veel aan vetcellen kan nadelige effecten hebben op de lichaamsfuncties. Hierdoor kunnen ziekten zoals hart- en vaatziekten en suikerziekte ontstaan. Vet kan zich op verschillende manieren in de buik ophopen. Middels de MRI-opnamen kunnen we onderhuids vet onderscheiden van dieperliggend vet en het vetgehalte van belangrijke organen bepalen. MRI-onderzoek van het hoofd Met het MRI-onderzoek van het hoofd worden de hersenen onderzocht. Met toenemende leeftijd kunnen beschadigingen optreden in de kleine bloedvaten in de hersenen. De gevolgen van deze beschadigde kleine bloedvaten zijn zichtbaar op MRI-opnamen. Tevens kunnen we op de MRI-opnamen de verbindingen tussen verschillende gebieden in de hersenen onderzoeken. De uitslagen van het MRI-onderzoek van de hersenen gebruiken we ondermeer om verbanden te leggen met de uitslagen van het onderzoek van geheugen en stemming (visite 2, onderdeel A). Deze verbanden zijn niet direct voor uw gezondheid van belang. De verbanden zijn puur van wetenschappelijk nut. Dit onderzoek gebeurt met hetzelfde scanapparaat als dat voor de MRI van de buik. U hoeft niet van scanner te wisselen en ligt ook bij dit onderzoek op uw rug op de onderzoekstafel. B. Röntgenfoto’s van de knie Slijtage van het kniegewricht wordt vaak veroorzaakt doordat het kraakbeen in het gewricht verslechtert. Dit kan leiden tot afwijkingen in het gewricht met als gevolg pijnklachten. Deze mogelijke afwijkingen kunnen met behulp van röntgenfoto’s worden onderzocht. Voor dit onderzoek is het nodig dat er twee foto’s vanuit verschillende richtingen worden gemaakt. Bij het maken van de foto’s wordt een zeer geringe hoeveelheid röntgenstraling gebruikt. De onderzoeker zal u vragen uw knie te ontbloten en u vervolgens in de goede staande positie brengen. Het onderzoek is pijnloos. C. Lichaamssamenstelling De hoeveelheid vetweefsel en de dichtheid van de botten (hoeveelheid kalk) in uw lichaam worden onderzocht met een zogenaamde Dexa-scanner. Een Dexascanner is een speciaal röntgenapparaat dat werkt met een zeer geringe hoeveelheid röntgenstraling. Tijdens het onderzoek ligt u op uw rug op de onderzoekstafel. De arm van het scanapparaat zal over uw lichaam heen bewegen. Het onderzoek is pijnloos. 4e Visite De 4e en laatste visite kan in de ochtend, middag of avond worden afgesproken. Hieronder volgt informatie over de verschillende tests en onderzoeken die tijdens deze visite zullen plaatsvinden. A. Echografie van het hart Voor dit onderzoek ligt u op uw linkerzijde op een onderzoeksbed. Door middel van echografie (ultrageluid, net als bij een zwangerschapsecho) wordt uw hart uitgebreid in beeld gebracht. Er wordt gekeken naar de pompfunctie van het hart, maar ook hoe de hartkleppen functioneren. Dit onderzoek brengt voor u geen risico met zich mee. B. Standaard elektrocardiogram De elektrische werking van uw hart wordt ook gemeten door het maken van een gewoon elektrocardiogram (“hartfilmpje”) waarvoor op een aantal plaatsen op

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 14 van 17

uw bovenlichaam, armen en benen elektrodes geplakt worden. De procedure is gelijk aan het maken van het gewone hartfilmpje dat mogelijk al eens bij u in een ziekenhuis of bij een sportkeuring is gemaakt. C. Microcirculatie metingen Het microcirculatieonderzoek bestaat uit 2 onderdelen waarbij de kleinste bloedvaatjes onderzocht worden in de huid en het nagelbed. Er zijn belangrijke wetenschappelijk aanwijzingen dat deze vaatjes een rol spelen bij het ontstaan van hart- en vaatziekten. Voor het afbeelden van vaatjes in de huid wordt gebruikt gemaakt van laserlicht. Hiervoor wordt er een sticker op uw huid geplakt en meet het apparaat automatisch de doorbloeding van de huid. De uitslag van dit onderzoek is alleen van wetenschappelijke waarde en niet direct van belang voor uw gezondheid. Deze meting brengt geen risico’s met zich mee anders dan dat de pleister bij sommige personen een milde allergische reactie kan veroorzaken (net als gewone pleisters dat soms kunnen doen). Het tweede onderdeel bestaat uit het meten van de kleinste bloedvaten in het nagelbed met behulp van een microscoop. Om deze vaatjes zeer goed af te beelden wordt een opblaasbaar bandje om de vinger aangelegd en met verschillende drukken opgepompt. U zult merken dat uw vinger hier wat koud en doof van kan worden. Dit gevoel verdwijnt op het moment dat dit bandje leegloopt. Dit onderzoek brengt geen risico met zich mee en de resultaten zijn met name van wetenschappelijk belang. Bij het derde onderdeel worden de kleinste bloedvaatjes onder de tong in beeld gebracht. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een speciale handzame microscoopcamera die de onderzoeker onder uw tong plaatst. Deze meting duurt maximaal 10 minuten en is pijnloos. U kunt een drukkend gevoel ervaren wanneer de onderzoeker de lens van de microscoop onder uw tong plaatst. Dit gevoel verdwijnt ogenblikkelijk op het moment dat de meting klaar is. Ook dit onderzoek brengt verder geen risico met zich mee. De resultaten van dit onderzoek zijn puur van wetenschappelijk belang. D. Vet-spiermassa meting Bij dit onderzoek worden uw vet- en spiermassa gemeten. Hiervoor worden elektroden op uw rechterhand, rechtervoet en linkervoet geplaatst en via een zwakke hoeveelheid elektrische stroom wordt uw lichaamssamenstelling gemeten. U voelt hier helemaal niets van. Dit onderzoek brengt dan ook geen risico’s met zich mee. Toch mag u, voorzichtigheidshalve aan dit onderzoek niet deelnemen indien u een pacemaker of ICD (interne cardiale defibrillator) heeft. Door middel van een reumatologisch lichamelijk onderzoek wordt onderzoek gedaan naar de werking van uw ledematen waarbij er gekeken wordt naar de beweeglijkheid van uw schouder-, heup-, en kniegewricht. Daarnaast wordt er gekeken of er aanwijzingen zijn voor jicht. Dit onderzoek is vergelijkbaar met een lichamelijk onderzoek zoals ook de huisarts dat bij u zou kunnen uitvoeren. E. Gewrichtsonderzoek Door middel van een reumatologisch lichamelijk onderzoek wordt op een pijnloze manier onderzoek gedaan naar de werking van uw ledematen waarbij er gekeken wordt naar de beweeglijkheid van uw schouder-, heup- en kniegewricht. Daarnaast wordt er gekeken of er aanwijzingen zijn voor jicht. Dit onderzoek is pijnloos en is vergelijkbaar met een lichamelijk onderzoek zoals ook de huisarts dat bij u zou kunnen uitvoeren. F. Eiwitten in de huid Bij dit onderzoek wordt de hoeveelheid versuikerde eiwitten in de huid gemeten. Hiervoor legt u uw arm op een kastje en met behulp van licht wordt vervolgens

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 15 van 17

een opname van de huid gemaakt en de hoeveelheid van deze eiwitten bepaald. Hier merkt u niets van en dit onderzoek brengt geen risico’s met zich mee. De uitslag van dit onderzoek is op dit moment alleen nog van wetenschappelijke waarde. G. Uitgebreid oogonderzoek Gedurende het oogonderzoek wordt uw gezichtsscherpte en gezichtsveld gemeten en een klein beetje traanvocht afgenomen. Daarnaast wordt het netvlies zelf en de bloedvaatjes op het netvlies in beeld gebracht. Voor het afbeelden van de kleinste vaatjes op het netvlies wordt gebruik gemaakt van een speciale fotocamera. Om die kleinste vaatjes goed zichtbaar te maken is het van belang de pupil te verwijden. Hiervoor krijgt u, 15 minuten voordat de oogfoto gemaakt wordt, oogdruppels toegediend die dat effect bewerkstelligen. De werkingsduur van deze druppels bedraagt in totaal 2-3 uur. Gedurende deze periode is het mogelijk dat u wazig ziet omdat u moeite heeft om fel licht te verdragen. Een door u meegebrachte zonnebril biedt hier indien nodig uitkomst. Het is van belang dat u zicht volledig hersteld is voordat u weer deelneemt aan het verkeer of voordat u weer gaat werken (in het bijzonder als u zware machines bestuurd). Na dit onderzoek zal u dan ook extra gecontroleerd worden. Dit onderzoek kent verder geen risico’s en is gelijk aan het oogonderzoek dat wordt uitgevoerd in het ziekenhuis. De resultaten van dit onderzoek kunnen voor u van belang zijn indien u hoge bloeddruk en/of diabetes type 2 heeft en zullen indien afwijkend met u besproken worden. De oogfoto maakt ook deel uit van bijvoorbeeld de normale diabeteszorg via de huisarts of specialist. H. Tastzin van de huid Tijdens dit onderzoek wordt de gevoeligheid van de huid van de voeten gemeten. Hiertoe wordt een klein apparaatje tegen de tenen gehouden dat trillingen veroorzaakt waarop u moet aangeven of u deze trilling wel of niet gevoeld heeft. I. Gehoortest Bij dit onderzoek wordt uw gehoor getest met hetzelfde apparaat waarmee het gehoor van schoolkinderen wordt getest. Dit apparaat lijkt op een oorthermometer en geeft op verschillende momenten een (onhoorbaar) piepje af en registreert zelf de reactie van het oor op dit piepje. Dit onderzoek brengt geen risico met zich mee. J. Handknijpkracht De handknijpkracht geeft de spierkracht van uw onderarm weer. De kracht wordt bepaald door de hoeveelheid spier en door uw gezondheidstoestand. De resultaten geven een indicatie over uw lichamelijke conditie. Met behulp van een handknijpmeter wordt de knijpkracht gemeten. Dit apparaat bevat een metalen hendel waarin u zo hard mogelijk dient te knijpen. Dit mag u 2 keer herhalen. Zowel met de rechter als de linkerhand wordt 3 keer geknepen. Tussen de metingen door kunt u even herstellen. Tijdens de meting mag u staan of zitten met uw arm los langs het lichaam. Aan deze tests zijn geen risico’s verbonden en u wordt niet gevraagd om tot het uiterste te gaan. K. Inspanningstest Vervolgens vragen wij u op deze dag deel te nemen aan een fietstest waarbij wij uw fitheid meten en tegelijkertijd nauwlettend het hart en de bloeddruk in de gaten houden. Deze test wordt onder supervisie van een studiearts of speciaal opgeleide laborant uitgevoerd. Deze test wordt niet bij u uitgevoerd indien u onder cardiologische behandeling bent voor ritmestoornissen of een zuurstof tekort van de hartspier. Ook indien u klachten van pijn op de borst heeft die nog nader onderzoek behoeven wordt deze test niet bij u uitgevoerd. Gedurende deze test vragen wij u niet om tot het

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 16 van 17

uiterste te gaan, maar middels een berekening ongeveer 85% van uw fitheid / conditie te benutten (submaximale inspanningstest). L. CT scan van uw onderarm In dit onderzoek wordt een gedetailleerde CT scan van uw arm gemaakt met behulp van een zeer geringe hoeveelheid röntgenstraling. De CT scan geeft de structuur van de botten in uw arm weer op een manier die met gewone röntgenfoto’s niet of anders zichtbaar worden. Tijdens dit onderzoek zit u in een stoel en plaatst u uw arm gedeeltelijk in het scanapparaat. Het onderzoek is pijnloos. M. Uitschrijfgesprek Wanneer u hiervoor toestemming gegeven heeft, zal de studiearts met u spreken over de onderzoeksuitslagen die voor uw gezondheid rechtstreeks van belang zijn. Uw huisarts ontvangt deze uitslagen met uw toestemming ook. Onderdeel van het gesprek zijn de volgende onderzoeksuitslagen: - lengte, gewicht en bloeddruk - glucose en cholesterol in het bloed - de werking van de longen: de uitademing en of er aanwijzingen zijn voor de aanwezigheid van COPD (chronische bronchitis / emfyseem) - de werking van de nieren: dit wordt bepaald middels uitslagen in het bloed en de urine (onder meer de hoeveelheid eiwit in de urine) - de bloedvaten van de benen: of er aanwijzingen zijn voor vernauwing van de bloedvaten o.b.v. de bloeddruk gemeten aan de armen en de benen - de werking van het hart: het hartritme, de pompkracht en de kleppen van het hart - de denkfuncties: uw score op de taken van het onderzoek van stemming en geheugen wordt vergeleken met de gemiddelde score voor uw leeftijd en opleidingsniveau - het gehoor: of er aanwijzingen zijn voor relevant gehoorverlies

Versie 1.0 – 16.03.2014

Pagina 17 van 17