Chirurgie Patiënten informatie dossier Borstsparende operatie met echogeleide tumorlokalisatie en schildwachtklierprocedure

Chirurgie Patiënten informatie dossier

Borstsparende operatie met echogeleide tumorlokalisatie en schildwachtklierprocedure Er is bij u borstkanker vastgesteld. In een korte tijd krijgt u veel informatie. Juist in een periode van spanning en onzekerheid is het moeilijk om alle informatie te onthouden. In dit patiënten informatie dossier hebben we voor u belangrijke informatie vastgelegd. Zo kunt u thuis alles nog eens rustig nalezen.

Inhoudsopgave

15131281

1 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 5 6 7 8 9 10 11 12

1

Doel patiënten informatie dossier ........................................................ 2 Borstkanker........................................................................................... 2 Inleiding................................................................................................. 2 De bouw van de borst........................................................................... 2 Het ontstaan van een tumor.................................................................. 2 Een kwaadaardige tumor...................................................................... 3 Het lymfestelsel..................................................................................... 3 Behandeling.......................................................................................... 3 De schildwachtklierprocedure .............................................................. 4 De echogeleide tumorlokalisatie........................................................... 5 De borstsparende operatie met stap 2 van de schildwachtklierprocedure..................................................................... 5 Pathologisch onderzoek........................................................................ 6 Mammaprint........................................................................................... 6 Algemene voorbereiding op de opname............................................... 7 Verpleegkundig spreekuur mammacare verpleegkundige.................... 7 De opnamedag..................................................................................... 7 Wond..................................................................................................... 7 Pijn ....................................................................................................... 7 Fysiotherapie........................................................................................ 7 Ontslag en leefregels............................................................................ 8 Mogelijke complicaties.......................................................................... 8 Vervolg verpleegkundig mammaspreekuur........................................... 8 Casemanager/contactpersoon ............................................................. 8 Medicijngebruik...................................................................................... 9 Kosten.................................................................................................... 9 Vragen................................................................................................... 9 Bron...................................................................................................... 9 Interessante websites........................................................................... 9 Ruimte voor vragen en aantekeningen................................................ 10

1 Het gebruik van het patiënten informatie dossier Wij raden u aan om: • Uw persoonlijke gegevens in te vullen. • Uw patiënten informatie dossier bij ieder bezoek aan het ziekenhuis, de huisarts en overige hulpverleners mee te nemen en zo nodig te laten lezen. • De arts of verpleegkundige te vragen om belangrijke informatie op te schrijven bij hoofdstuk 12. Hier kunt u ook zelf aantekeningen maken. 2 Borstkanker 2.1 Inleiding Bij u is vastgesteld dat de aandoening in uw borst kwaadaardig is of zich in een voorstadium hiervan bevindt. Dit nieuws komt vaak onverwacht en geeft veel angst. Wij kunnen de angst niet wegnemen. Veel mensen genezen tegenwoordig wel van de ziekte. Daarvoor is echter vaak een ingrijpende behandeling nodig. Uw behandelend arts en/of verpleegkundig specialist mammacare zullen de ziekte, de onderzoeken en behandelmogelijkheden goed met u bespreken. In dit hoofdstuk kunt u lezen over: • De bouw van de borst • Het ontstaan van een tumor • Een kwaadaardige tumor • Het lymfestelsel Het is belangrijk dat u zich tijdens het lezen realiseert dat de situatie voor iedereen weer anders is. 2.2 De bouw van de borst Onder de huid van uw borst voelt u uw melkklieren in de vorm van kleine hobbeltjes. Deze zijn over het algemeen zacht en voelen in beide borsten hetzelfde aan. Samen vormen de melkklieren het borstklierweefsel. In de borst bevinden zich geen spieren. Wanneer u uw borsten in de spiegel bekijkt, ziet u dat ze niet volkomen gelijk zijn. Dit is bij de meeste mensen het geval.

a. steunweefsel b. rib c. melkklier d. borstspier e. melkgang f. tepel

2.3 Het ontstaan van een tumor Het weefsel waaruit ons lichaam is opgebouwd, bestaat uit miljarden cellen. Iedere cel heeft een beperkte levensduur en moet dus steeds worden vervangen. Dit gebeurt door celdeling. Als er echter meer cellen bijkomen dan afsterven, ontstaat er een wildgroei. De balans wordt verstoord en de cellen, die teveel zijn, verdringen de normale cellen. Er is dan sprake van een tumor die goed- of kwaadaardig kan zijn of een afwijking met het voorstadium van borstkanker.

2

2.4 Een kwaadaardige tumor Bij een kwaadaardige (maligne) tumor is er sprake van ongeremde celdeling, die niet meer vanzelf stopt. De cellen die ontstaan hebben een afwijkende vorm en functioneren niet meer zoals het hoort. Zij dringen de omliggende weefsels binnen en tasten deze aan. Op deze manier komen tumorcellen in de lymfe- en bloedbaan terecht en verspreiden zich door het lichaam. Zo kunnen ook op andere plaatsen tumoren ontstaan. Dit noemen we uitzaaiingen of metastasen. Bij borstkanker gaat het meestal om een zogeheten ductaalcarcinoom. Een ductaalcarcinoom ontstaat in de melkbuisjes van de borst. Wanneer de oorsprong van de tumor zich in de melkkliertjes bevindt, spreken we van een lobulair carcinoom. Het lobulair carcinoom vormt minder vaak één tumor, maar groeit meer verspreid door de borst. Door deze groeiwijze wordt een lobulaire tumor vaak pas in een later stadium ontdekt. 2.5 Het lymfestelsel Bij borstkanker speelt het lymfestelsel een grote rol. Als de tumorcellen zich verspreiden dan gebeurt dat in de regel als eerste via het lymfestelsel. Veel mensen zijn niet bekend met de werking hiervan. Daarom geven we u een korte uitleg. 2.5.1 De lymfevaten Lymfevaten vormen de kanalen van het lymfestelsel. Deze kanalen worden vanuit de weefsels gevuld met een kleurloze vloeistof; de lymfe. In de lymfe worden de afvalstoffen uit het lichaam opgenomen. Ook bevinden zich in de lymfe witte bloedcellen. Via de steeds grotere vaten komt dit weefselvocht uiteindelijk in de bloedbaan terecht. Voordat de lymfe in de bloedbaan komt passeert het tenminste één lymfeklier. 2.5.2 De lymfeklieren Lymfeklieren zijn de zuiveringsstations van het lymfestelsel; daarin worden de ziekteverwekkers, voornamelijk bacteriën en virussen onschadelijk gemaakt. Afvalstoffen uit de lymfe worden gefilterd. Deze lymfeklieren zijn op meerdere plaatsen in ons lichaam te vinden, waaronder de oksel. 3 Behandeling In dit hoofdstuk wordt kort uitgelegd welke behandelmogelijkheden er zijn en uitgebreid uitleg over de behandeling borstsparende operatie met echogeleide tumorlokalisatie en een schildwachtklierprocedure. Uw behandelend chirurg heeft dit met u besproken. De behandeling kan bestaan uit: • Operatie • Radiotherapie • Chemotherapie • Hormoontherapie • Immunotherapie Welke behandeling(en) u krijgt en in welke volgorde hangt af van een aantal factoren, onder andere: • De grootte van de tumor ten opzichte van de borst • De groeiwijze van de tumor • De plaats(en) waar de tumor zich bevindt • Uw conditie • Uw eigen voorkeur

3

De eerste keus voor de behandeling van borstkanker is meestal een operatie. In dit hoofdstuk wordt een borstsparende operatie met echogeleide tumorlokalisatie en schildwachtklierprocedure aan u uitgelegd. De behandeling vindt op twee locaties plaats. Voor de duidelijkheid zetten we ze hier in de juiste volgorde onder elkaar. 1. Schildwachtklierscan in het St. Antonius Ziekenhuis locatie Nieuwegein of Utrecht (deze scan kan ook een dag vóór de operatie plaatsvinden) 2. Echogeleide tumorlokalisatie in het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis afdeling Radiologie, en 3. De operatie in het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis (Het kan voorkomen dat 1 en 2 in omgekeerde volgorde plaatsvinden) 3.1 De schildwachtklierprocedure 3.1.1 Waarom een schildwachtklierprocedure? De behandeling van kanker hangt af van het feit of er uitzaaiingen in het lichaam aanwezig zijn. Sommige soorten tumoren zaaien volgens een vast patroon uit, bijvoorbeeld naar de lymfeklieren. In het verleden werden daarom vaak alle lokale lymfeklieren verwijderd. Hierbij bleek achteraf dat deze lymfeklieren vaak ten onrechte verwijderd waren, omdat ze vrij zijn van tumorweefsel. Het verwijderen van alle lokale lymfeklieren kan leiden tot klachten. Bekend is de soms pijnlijke en dikke arm na een operatie voor borstkanker. Uit onderzoek is gebleken, dat sommige soorten kanker volgens een vast patroon eerst naar één enkele lymfeklier uitzaaien en vandaar uit verder uitzaaien. Die eerste klier heet de schildwachtklier of in het Engels de ‘sentinel node’. Als die eerste klier vrij is van tumorweefsel, kunnen de overige lokale lymfeklieren ongemoeid blijven. Omgekeerd, als die eerste klier tumorweefsel bevat, is dat een aanwijzing dat de kanker reeds is uitgezaaid. De behandeling moet dan worden aangepast waarbij in eerste instantie alle lokale lymfeklieren zullen worden verwijderd. Het doel van de procedure: identificatie van de schildwachtklier(en) ter voorkoming van onnodig verwijdering van lokale lymfeklieren. 3.1.2 Voorbereiding op het onderzoek Voor dit onderzoek zijn geen speciale voorbereidingen nodig. 3.1.3 Verloop van het onderzoek Deze procedure maakt onderdeel uit van een operatieve ingreep en is een deel van de voorbereiding. Op de dag voor of van de operatie zal de arts (nucleair geneeskundige) door middel van een injectie in of rond de tumor een kleine hoeveelheid radioactieve stof toedienen. Deze stof wordt door de lymfevaten naar de sentinel node getransporteerd. Met behulp van een camera (scan) zal op verschillende momenten gekeken worden of de sentinel node zichtbaar is. Voor het maken van de foto’s komt u op een onderzoekstafel te liggen. Het is voor de kwaliteit van het onderzoek van belang dat u tijdens het maken van de foto’s goed stil blijft liggen. Soms maken we na de laatste foto een markering op de huid met inkt. Door deze markering kan de chirurg zien waar de sentinel node zit. Tijdens de operatie, zal de chirurg de sentinel node opsporen en verwijderen. Soms kan het nodig zijn om bij het opsporen van de sentinel node ook gebruik te maken van een blauwe kleurstof, waardoor de lymfebanen blauw kleuren en (nog) beter gevolgd kunnen worden.De sentinel node zal verder worden onderzocht en de verdere behandeling zal hierop worden aangepast.

4

3.1.4 Duur van het onderzoek Na de injectie (5 minuten) moet u 15 minuten wachten voordat de eerste foto’s gemaakt worden. Dit duurt 20 minuten. Ongeveer 2 uur en 4 uur na de injectie worden er opnieuw foto’s gemaakt. In de wachttijd hoeft u niet op de afdeling te blijven. Het maken van deze foto’s duurt ook 20 minuten De schildwachtklierscan vindt plaats in het St. Antonius Ziekenhuis locatie Nieuwegein of Utrecht op de afdeling nucleaire geneeskunde. Op de dag van de schildwachtklierscan meldt u zich in één van bovenstaande ziekenhuizen waar u de afspraak heeft. Nadat de schildwachtklierscan is uitgevoerd meldt u zich op de afdeling radiologie (balie K) voor de echogeleide tumorlokalisatie en vervolgens op de verpleegafdeling Chirurgie op de 2e etage van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis voor de operatie. 3.2 De echogeleide tumorlokalisatie Soms is een afwijking zo klein dat deze niet voelbaar is. De chirurg heeft dan een hulpmiddel nodig om de tijdens de operatie de exacte plaats van de afwijking te bepalen. Door op deze plaats een lokalisatiedraad te plaatsen, weet de chirurg waar de afwijking zit. Het inbrengen van deze draad noemen we tumorlokalisatie. De plaats van inbrengen wordt met echogeleide bepaald. Voor dit onderzoek is geen speciale voorbereiding nodig. Echter, voor de operatie zelf volgt u wel de voorbereiding. De tumorlokalisatie vindt plaats op afdeling Radiologie van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis. In deze paragraaf leest u hoe deze lokalisatie uitgevoerd wordt. Een radiologisch laborant haalt u uit de wachtkamer. Zij neemt u mee naar de onderzoekskamer en beantwoordt uw eventuele vragen naar aanleiding van de voorinformatie. Daarna neemt zij stap voor stap de procedure van de tumorlokalisatie met u door. Tijdens deze uitleg maakt u ook kennis met de radioloog die bij u de lokalisatie zal verrichten. Het onderzoek vindt plaats met behulp van echografie waarbij u ligt op een behandeltafel. Voordat het plaatsen van de lokalisatiedraad plaats kan vinden moet de afwijking eerst opgezocht worden. Daartoe wordt er wat gel op uw borst aangebracht, waarna de radioloog een echografie maakt van uw borst. Als de afwijking (tumor) in beeld is gebracht, brengt de radioloog een naald in de borst in. In deze naald zit een dunne draad. Na het inbrengen wordt de naald verwijderd en blijft alleen de draad in uw borst achter. Deze draad geeft nu de plaats aan van het weefselgebied dat verwijderd moet worden. Op geleide van de ligging van de lokalisatiedraad kan de chirurg tijdens de operatie zien waar het afwijkende weefsel / de tumor zich bevindt om zo daar het weefsel ruim weg te halen. Het hele onderzoek duurt ongeveer 20 tot 40 minuten. Het inbrengen van de naald wordt door de meeste vrouwen niet als bijzonder pijnlijk ervaren. Van de lokalisatiedraad die (tijdelijk) in uw borst blijft, zult u geen last hebben. Bij oppervlakkige afwijkingen kan worden volstaan door met een viltstift op de huid de plaats van de tumor af te tekenen. Hiervoor hoeft dan geen lokalisatiedraad te worden ingebracht. Op de operatiekamer haalt de chirurg de tumor (afwijking) op geleide van de lokalisatiedraad (of onder de viltstiftmarkering) uit uw borst. 3.3 De borstsparende operatie met stap 2 van de schildwachtklierprocedure U komt aan op de operatiekamer. Nadat u onder narcose bent gaat de chirurg op zoek naar de schildwachtklier. Bij stap 2 gebruikt de arts geen radioactieve stof, maar blauwe kleurstof. Deze wordt in de buurt van de borsttumor ingespoten, zodat de lymfebanen die van de tumor afkomstig zijn blauw kleuren en beter gevolgd kunnen worden tot aan de schildwachtklier. Samen met de radioactieve stof, die met behulp van een geigerteller

5

opgespoord kan worden, wordt de schildwachtklier(en) gevonden en verwijderd. Meestal wordt voor een combinatie van beide stappen gekozen. Het kan zijn dat ondanks beide stappen de schildwachtklier niet gevonden wordt. In dat geval worden alle lymfeklieren uit de oksel verwijderd. Na het verwijderen van de schildwachtklier wordt vervolgens de borstsparende operatie uitgevoerd. Bij een borstsparende operatie wordt de tumor ruim weggenomen, met een rand van gezond borstweefsel eromheen. De rest van de borst blijft intact. Na een borstsparende operatie behoudt de borst over het algemeen haar vorm, maar kan er volumeverlies zichtbaar zijn. 3.4 Pathologisch onderzoek Zowel de schildwachtklier als de verwijderde tumor worden door de patholoog-anatoom onderzocht. De patholoog onderzoekt in het weggenomen weefsel of de tumor in zijn geheel, tot in het gezonde weefsel, is verwijderd. In de schildwachtklier wordt onderzocht of er tumorcellen (uitzaaiingen) aanwezig zijn. Bovendien wordt de grootte, de groeiwijze, delingssnelheid en de hormoongevoeligheid onderzocht. Deze pathologie (PA) uitslag is na vijf werkdagen bekend. Op grond van deze uitslag zal de chirurg met u het verdere behandelplan bespreken. Na een borstsparende operatie volgt per definitie bestraling van de borst en/of oksel. De PA uitslag en het behandelplan worden door uw behandelend chirurg in een multidisciplinaire oncologiebespreking voorgelegd aan een team van zowel interne als externe oncologisch specialisten. Op grond van de pathologie uitslag wordt bepaald of een tweede operatie nodig is. Een tweede operatie kan nodig zijn om het weefsel rond de tumor ruimer weg te nemen of om alle lymfeklieren uit de oksel te verwijderen, bestralen op de oksel is ook mogelijk als de schildwachtklier tumorcellen bevat. De behandelend chirurg bespreekt op de polikliniek uitgebreid met u de vervolgbehandeling. Wij adviseren u om samen met uw partner of naaste te komen. Twee mensen horen immers meer dan één. Naast deze mondelinge informatie over de vervolg behandeling(en) krijgt u ook de aanvulling voor uw patiënten informatie dossier uitgereikt. 3.5 MammaPrint MammaPrint is één van de recente ontwikkelingen in de medische wetenschap waarmee de individuele behandeling van borstkanker verbeterd kan worden. MammaPrint is een test van het tumorweefsel. De test kan ingezet worden als u nog geen behandeling heeft gehad met chemotherapie of hormoontherapie en er geen sprake is van uitzaaiing in botten of organen. De test bepaalt hoe agressief de tumor is en geeft aan of er verhoogd risico is op het ontstaan van uitzaaiingen binnen 10 jaar. De arts bespreekt met u of u in aanmerking komt voor de MammaPrint. Voor verdere informatie verwijzen wij u naar de folder MammaPrint of de website: www.mammaprint.nl. U kunt uiteraard ook uw arts of verpleegkundig specialist om informatie vragen.

6

4 Algemene voorbereiding op de opname Voor de opname krijgt u een afspraak mee voor de mammacareverpleegkundige en het preoperatieve (anesthesist) spreekuur. 4.1 Verpleegkundig spreekuur mammacareverpleegkundige De mammacareverpleegkundige is verantwoordelijk voor de specifieke zorg voor patiënten met een aandoening in de borst. Mammacare betekent letterlijk: borstzorg (mamma = borst en care = zorg). Een mammacareverpleegkundige is een verpleegkundige die zich door middel van een specifieke opleiding heeft gespecialiseerd in de zorg voor patiënten met borstkanker of andere borstafwijkingen. Door deze specialisatie is zij in staat voorlichting, begeleiding en praktische hulp te geven aan vrouwen met de hiervoor genoemde aandoeningen. Patiënten worden doorverwezen door de specialist of verpleegkundig specialist mammacare. Ook kunt u zelf contact opnemen bij vragen over de opname, behandeling, erfelijkheid of reconstructiemogelijkheden. Onze ervaring is dat thuis allerlei vragen opkomen die te maken hebben met uw ziekte of operatie. Het is dan prettig om de informatie die u tijdens het bezoek aan de chirurg heeft gekregen, met iemand door te kunnen nemen. Om deze reden heeft de mammacareverpleegkundige een spreekuur voor patiënten die een borstoperatie zullen of hebben ondergaan. In het gesprek voorafgaand aan de operatie worden, naast het afnemen van een verpleegkundige vragenlijst (anamnese), de volgende onderwerpen met u besproken: • opnamedag • operatie • dag na de operatie • voorkomen van lymfoedeem en armmeting • eventuele nabehandelingen • nazorg • thuiszorg • patiëntenvereniging • lotgenotencontact • bewegen en gezonde voeding tijdens de behandelingen Voor de algemene informatie over een opname in het Ziekenhuis verwijzen wij u naar het patiëntenblad Hofpoort Info. 4.2 De opnamedag U meldt zich op de dag van de operatie op de afgesproken afdeling. De tijd is afhankelijk van de duur van de schildwachtklierprocedure en de echogeleide tumor lokalisatie. De verpleegkundige zal u vervolgens uw kamer wijzen en u begeleiden naar de operatieafdeling. 4.3 Wond Na de operatie heeft u een wond in de oksel en de borst. Deze zijn afgeplakt met zogenaamde steristrips en een wond(eiland)pleister, met daaroverheen een drukverband voor de eerste 24 uur. De eilandpleister kunt u na een dag zelf verwijderen. De steristrips kunt u na een aantal dagen zelf verwijderen. Douchen is geen probleem, in bad gaan en zwemmen kunt u beter uitstellen tot na het eerste polibezoek na opname. Het geeft stevigheid om de eerste dagen na de operatie eventueel dag en nacht een beha (geen beugel en geen kant) te dragen. 4.4 Pijn Tijdens de opname krijgt u volgens protocol pijnmedicatie voorgeschreven. Dit wordt afgestemd op uw mate van pijn en pijnbeleving. Om die reden wordt 3 x daags bij u een pijnscore afgenomen. Voor ontslag krijgt u advies mee voor het gebruik van pijnmedicatie thuis. 7

4.5 Fysiotherapie Indien nodig geeft de fysiotherapeut u voor ontslag voorlichting en begeleiding bij het uitvoeren van schouder- en armoefeningen. 4.6 Ontslag en leefregels In principe kunt u na het bezoek van de arts de dag na de operatie weer naar huis. Adviezen ten aanzien van de leefregels thuis kunt u nalezen in de folder leefregels na een borstsparende operatie. Deze krijgt u mee bij uw ontslag uit het ziekenhuis. 4.7 Mogelijke complicaties Bij elke operatie bestaat de kans op complicaties, zoals nabloeding, wondinfectie, trombose of longontsteking. Heeft u na de operatie klachten die mogelijk hierop wijzen dan adviseren wij u om contact op te nemen met: • Polikliniek Chirurgie (maandag t/m vrijdag, van 9.00 - 16.00 uur) T 0348 42 73 41 • Spoed Eisende Hulp (buiten kantooruren) T 0348 42 79 11 5 Vervolg spreekuur mammacare verpleegkundige Na het ontslag uit het ziekenhuis begint vaak pas de verwerking van wat er allemaal met u gebeurd is. Naast de emotionele verwerking krijgt u mogelijk ook te maken met een fysieke nasleep van de behandeling. Op het mammaspreekuur wordt daarom terug gekeken naar wat er gebeurd is of wat u nog te wachten staat. Ook kunt u de problemen bespreken die u of uw partner als gevolg van uw ziekte ervaren. Gedurende een jaar kunt u gebruik maken van drie vervolggesprekken. In deze gesprekken komt de door u ingevulde lastmeter aan de orde. De lastmeter is een hulpinstrument om mogelijke lichamelijke, psychische, sociale en spirituele problemen of vragen duidelijk te krijgen. 6 Casemanager/contactpersoon Tijdens uw behandeling voor borstkanker krijgt u met diverse zorgverleners te maken en ook in verschillende ziekenhuizen. Gedurende het behandel- en nazorgtraject blijft de chirurg uw hoofdbehandelaar. Tijdens bijvoorbeeld de chemotherapie is de internist-oncoloog uw behandelaar en zal hij/zij u door de chemotherapie begeleiden, maar de hoofdbehandelaar blijft de chirurg. Voor u is het belangrijk om één contactpersoon te hebben die van uw situatie en behandeltraject op de hoogte is en die u zal begeleiden, soms wat meer op de achtergrond, maar voor u wel de contactpersoon is bij vragen, onduidelijkheden of als er dingen zijn die niet prettig verlopen in de behandeling in- of extern. De casemanager voor de borstkankerzorg is de verpleegkundig specialist. Bereikbaarheid: • Verpleegkundig specialist mammacare; Wil Bode T 0348 42 78 79 Bereikbaar tijdens kantooruren van maandag tot en met vrijdag. Afwisselend even weken woensdag en oneven weken vrijdag aanwezig. E [email protected] Bij afwezigheid kunt u uw vraag stellen via de mail of bij (dringende) vragen contact opnemen met de mammacareverpleegkundigen of uw behandelend arts.

8

7 Vragen Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, belt u dan gerust: •

Mammacareverpleegkundigen Spreekuur op donderdag van 7.30 - 16.00 uur T 0348 42 73 70 E [email protected]

•

Dienst medisch maatschappelijk werk en geestelijke verzorging Voor vragen over sociale, psychische en maatschappelijk zorg rondom uw ziekte en herstel, kunt u contact opnemen met: T 0348 42 72 96 medisch maatschappelijk werk T 0348 42 72 89 dienst geestelijke verzorging

•

Afdeling Chirurgie voor vragen over uw verblijf in het ziekenhuis T 0348 42 73 70

8 Medicijngebruik Neem altijd uw actueel medicatieoverzicht mee. Dit overzicht kunt u krijgen bij uw apotheek. Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen, meld dit altijd vooraf aan uw arts. 9 Kosten In Nederland worden de meeste ziekenhuisbehandelingen rechtstreeks met de zorgverzekeraar afgehandeld. Niet alle ingrepen en behandelingen vallen onder het basispakket en daarbij heeft u een eigen risico. • Informeer altijd vooraf bij uw zorgverzekeraar of u voor een (volledige) vergoeding van uw behandeling in ons ziekenhuis in aanmerking komt. • Bent u onverzekerd dan krijgt u zelf de rekening van uw behandeling toegestuurd. • Voor de vergoeding van ziekenhuiszorg heeft u altijd een verwijzing nodig van uw huisarts of andere specialist. • Neem altijd uw legitimatiebewijs (paspoort, identiteitskaart of rijbewijs) en uw verzekeringspas mee bij een bezoek aan het ziekenhuis. Meer informatie vindt u op www.zuwehofpoort.nl/kosten. 10 Bron Dit patiënten informatie dossier is afkomstig van Mammacare Zuwe Hofpoort Ziekenhuis en gebaseerd op informatie van de • Richtlijn mammacarcinoom (2012) • Borstkanker Vereniging Nederland (BVN) 11 Interessante websites Voor meer informatie kijkt u op www.zuwehofpoort.nl/borstkanker. Hier vindt u ook links naar de websites van verschillende patiëntenorganisaties.

9

12 Ruimte voor vragen en aantekeningen 

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

De informatie in deze patiënten informatie dossier is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze patiënten informatie dossier is dan ook een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. September 2015

Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Polanerbaan 2 3447 GN Woerden T 0348 42 79 11 I www.zuwehofpoort.nl