Brotherhood ‘Arts spectatorship is intrinsically rewarding and can create social capital among spectators. Arts projects can animate democracy. To create indelible images, to express difficult ideas through metaphor, and to communicate beyond the limits of language.’ (Putnam, Better Together, p78-81)
INSTITUUT VOOR SOCIALE EN CULTURELE BEROEPEN
COLOFON Brotherhood is een beschrijving van een jongerenwerkmethodiek van het Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam (SJA). De beschrijving van de methodiek is gerealiseerd door Youth Spot, een samenwerkingsverband tussen SJA en de Hogeschool van Amsterdam. Deze publicatie is mede financieel tot stand gekomen door het fonds Steunfonds Buurt en Jongerenwerk Amsterdam. Tekst: Martijn Houwerzijl Redactie (SJA): Gilo Koswal. Peggy Forster, Antoinette Bos (projectleiding) Eindredactie (SJA, HvA): Gilo Koswal, Peggy Forster, Antoinette Bos, Pieter van Vliet Fotografie: Martijn Houwerzijl, Door v.d. Wiele Vormgeving: Jeroen Kroes (www.joen2000.nl) Drukwerk: Hub. Tonnaer B.V. INFORMATIE Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam Nieuwezijds Voorburgwal 323-325 1012 RM Amsterdam Telefoon: 020-3059700 e-mail:
[email protected] web: www.sjadam.nl en www.brotherhood.nl U kunt deze uitgave bestellen door overmaking van 12 euro op bankrekening: 57.16.72.779 t.n.v. Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam, o.v.v. “Brotherhood uitgave” en uw naam, adres en woonplaats, of via
[email protected]. Overname van informatie uit deze brochure is toegestaan onder voorwaarde van bronvermelding Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam. 2006 ISBN 90-810743-2-6
2
VOORWOORD Eigenlijk weet ik niet meer zo goed hoe we elkaar ontmoet hebben, maar daar zat Gilo Koswal op 25 september 1995 dan
Voor u ligt een methodiekbeschrijving als viering van het tienjarig bestaan van Brotherhood. De tekst wordt verlevendigd
aan de andere kant van de tafel in Alternatif, een Turks jongerencentrum annex discotheek waar ik net coördinator was
met quotes om het vooral ook leesbaar te houden voor jongeren. De formule van Brotherhood is niet zomaar te kopieren.
geworden. Waarom naar mij toegekomen? Ja, als hij een leraar tegen het lijf liep dan stond hij altijd even stil. Je weet maar
Met een brassband alleen ben je er niet. Brotherhood’s succes ligt vooral in, de naam zegt het al, elkaar als Brothers en
nooit wat je op kunt pikken. Het werd één van de beste vriendschappen die ik heb. En het leren was wederzijds. Later kwam
Sisters te gaan zien en daarnaar handelen. Dit gold ook voor mij. Nadat ik had laten zien me in te zetten, werd ik op den
Jeffrey Forster mee. In tegenstelling tot de bevlogen Gilo iets behoedzamer en zakelijker, maar niet minder enthousiast. Jef-
duur ook als één van de brothers beschouwd. Zo gaat dat bij de Brotherhood, het is geen verkooppraatje. Maar hierin zit
frey brengt altijd een soort rust in de tent. En dat mocht ook wel, want werken met randgroepjongeren, zo heette dat toen
wel de essentie. De klinische manier van aanpak van gevestigde instanties werkt niet voor deze jongeren. Je kunt niks op-
nog, is een uitdaging van jewelste. Hoe krijg je boefjes en lanterfanters weer op het juiste spoor? Hoe krijg je jongeren die
bouwen als je niet uit een warm nest komt. Dit nest is de Brotherhood. Een soort extra-familiaal thuis. Daar zullen overheid
door de maatschappij waren uitgekotst en derhave het verkeerde pad op waren gegaan zo gemotiveerd dat zij weer in een
en jongerenwerk aan moeten, willen ze deze jongeren bereiken en op weg helpen. Als de doelgroep zelf met oplossingen
toekomst gingen geloven? Het concept was even eenvoudig als eerlijk: een brassband met allure en je mag meedrummen
komt, investeer daar in. Ook als dat de gevestigde belangen niet meteen dient. Op termijn winnen we er alleen maar mee.
als je je huiswerk hebt gemaakt. We moesten er een draai aan geven, want eerder waren er ook dergelijke organisaties,
Jongeren, van welke kleur dan ook, zijn de toekomst van Nederland.
zoals Strange Fruit, spontaan door de doelgroep opgericht. Het werkte, maar de overheid wilde er niet aan. Er moest een stichting komen en geld natuurlijk. Maar Brotherhood wilde vooral ook zelf geld genereren, dus jongeren moesten worden
Oebele Kooistra
opgeleid. Ik werd gegrepen door het idee. Maar ik niet alleen. Al spoedig meldden zich steeds meer jongeren aan.
Sociaal-pedagoog en voorzitter Stichting ArtLaunch
De lange weg van het verwerven van erkenning was begonnen. De werkgroep Allochtone Jongeren van het R.C. Maagdenhuis schoot ons te hulp. Dit fonds biedt niet alleen geld, maar ook ondersteuning in het woud van het papieren land dat Nederland is. Menig Barones of Jonkheer schoof aan tafel als we samen met de deskundigen van de werkgroep de afgevaardigden van de lokale overheid moesten overtuigen van het nut van Brotherhood. Het statige pand van het Maagdenhuis aan de Herengracht werd gebruikt voor vergaderingen met diezelfde overheid. Cachet werkt. Toch bleef het behelpen. Terwijl wij de verrichtingen van Brotherhood volgden en daarover steeds enthousiaster werden, kwam er mondjesmaat wat subsidie of een gift. Het heeft Brotherhood sterk gemaakt, men ging niet bij de pakken neer zitten. Vanaf het begin heeft Brotherhood het vooral zelf moeten doen en vierde de lokale overheid alleen de successen mee. Echter de problemen van jongeren namen slechts toe en het gevestigde jongerenwerk wist er geen raad mee. Maar door Brothers en Sisters van elkaar te zijn en te vechten voor waar je in geloofd, hebben Brotherhood uiteindelijk tot een waar succes gemaakt waar niemand meer om heen kan. Het Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam heeft dit beseft en heeft Brotherhood onder haar vleugels genomen.
4
5
HOT ‘Ondertussen bracht Brotherhood me steeds een stapje verder in het leven. In het begin drumden we op het Leidseplein om geld te verdienen. We traden op tijdens anti racisme demonstraties en op Koninginnedag. Maar ook op bruiloften, conferenties, tv shows, voetbalwedstrijden. In discotheken, op zomercarnavals en festivals. Er volgden vele nationale- en internationale optredens. Als je zo goed je best doet als Brotherhood trek je automatisch veel mensen. Zeker in Amsterdam zijn we hot. Op een gegeven moment speelden er wel honderd man drum.’ TROTS ‘We hebben voor Nelson Mandela gespeeld en liepen mee in de Wandelmars van Suriname; een avondvierdaagse in Zuid Amerikaanse temperaturen en sferen. Wij waren de eerste drumband die ooit in Suriname de wandelvierdaagse uitliep. De mensen konden niet geloven wat ze hoorden en zagen. Zo’n heerlijke drumband. Dat was fantastisch. Daar blijf je voor altijd trots op.’ INTRODUCTIE CHIPPY
“HOSSELEN IS NIKS VOOR MIJ”
BLIK OP DE WERELD ‘Die ervaringen hebben mijn blik op de wereld verbreed. Eigenlijk heb ik ook niet bewust voor het jongerenwerk gekozen maar ben ik er gewoon in gegroeid. Soms kies je het werk niet, maar kiest het werk jou. Ik leerde in mijn eigen schoenen te staan. Ik praat nu met iedereen, ben open en sociaal. Ik hoef niet angstig achterom te kijken. Daar heeft Brotherhood
Bij verschillende hulpverleningsinstanties werd hem de deur gewezen. Niemand deed moeite om Gregory Finsy
duidelijk aan meegeholpen. Ik zag veel jongens komen en gaan. Ik kreeg de kans om te groeien en greep die met beide
(artiestennaam Chippy) er boven op te helpen. Als dertienjarige jongen kwam hij bij Brotherhood. Zestien jaar
handen aan.’
later is hij gevierd voorman van het showteam, jongerenwerker en het voorbeeld van een nieuwe generatie. PIONIERS HOSSELEN
‘Brotherhood heeft zelf nooit een voorbeeld gehad. We zijn uniek en hebben alles zelf moeten aanleren. Gaandeweg is onze
Chippy komt uit een goed gezin met een moeder, een tweelingbroer en zussen. Maar hij was ook een brutale tiener. ‘Ik had
methode van aanpak gegroeid. En het werkt. Ik ben verschrikkelijk trots op wat ik bereikt heb. Dat kun je met geen geld
makkelijk het slechte pad kunnen kiezen. Maar hosselen (handelen) en crimen (criminaliteit) is niet voor mij weggelegd. Ik
betalen. Voor zoveel jongeren zijn wij een voorbeeld. Wij zijn de pioniers.’
werd meubelmaker. En een goede ook. Maar als het om werk gaat is men vaak bevooroordeeld. Kansarme groepen worden benadeeld. Men kijkt enkel naar je gezicht als je komt solliciteren. Zie je er iets te ruig uit, heb je rastahaar of een gouden tand? Dan is het over. Je komt niet aan de bak. Hulp van jongerenwerkinstanties zoals Maatwerk verliepen even stroef. Je komt gewoon niet verder als je onder aan de ladder staat. Een wirwar aan regels houdt dit ook tegen. Je wordt gewoon als een kleine jongen behandeld.’
6
7
INHOUDSOPGAVE Voorwoord ...............................................................................................................................................................4 Introductie Chippy ....................................................................................................................................................6 Inhoudsopgave .........................................................................................................................................................8 Inleiding .................................................................................................................................................................10 1 WAT IS HET? Brotherhood roots ..................................................................................................................................................12 1.1
Doel ............................................................................................................................................................14
3 THEORIE, TRENDS & ONTWIKKELINGEN
1.2
OSB principe ................................................................................................................................................15
De basis ................................................................................................................................................................33
1.3
Het domein vrije tijd ......................................................................................................................................17
2 HOE WERKT HET?
3.1
Social capital ...............................................................................................................................................33
3.2
Bridging en bonding......................................................................................................................................35
De opleiding...........................................................................................................................................................19 4 KIJK OP DE PRAKTIJK: INTERVIEWS 2.1
Deelnemen ..................................................................................................................................................22
Carlo Spier, psycholoog ..........................................................................................................................................37
1 Drummen..................................................................................................................................................22
Gilo Koswal, projectleider ........................................................................................................................................39
2 Coachen ...................................................................................................................................................22
Chippy, jongerenwerker ..........................................................................................................................................42
3 Communiceren ..........................................................................................................................................24 4 Discipline ..................................................................................................................................................25
Nawoord: mores leren met cultuur ...........................................................................................................................43
5 Workshops................................................................................................................................................26 6 Examen ....................................................................................................................................................29
Literatuurlijst ..........................................................................................................................................................47
7 Optreden ..................................................................................................................................................30 BIJLAGE 2.2
8
Doorgroeien .................................................................................................................................................31
Competentieprofiel jongerenwerker SJA ...................................................................................................................50
9
INLEIDING
EXPERTISECENTRUM SJA In 2003/2004 nam SJA het initiatief om in samenwerking met Primo NH de kwaliteitskringen van leidinggevenden en erva-
Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam (SJA) is gespecialiseerd in de vrijetijdsbesteding voor jongeren tussen de 15 en 25 jaar.
ren jongerenwerkers in Amsterdam uit te voeren. Het SJA heeft een kerntaak in de methodiekontwikkeling en wil succesvolle
SJA heeft verschillende ‘spots’ door de stad heen verspreid. Bij SJA draait het om ‘Doen en Meedoen’, wat SJA doet, daar
innovatieve methodieken vastleggen en overdraagbaar maken ten behoeve van andere organisaties in het Amsterdamse
kunnen jongeren aan mee doen. Maar het geldt ook andersom: als een jongere iets wil doen, doet SJA mee. Goede plannen
jongerenwerk.
zijn altijd welkom. Met elkaar zoeken SJA en jongeren naar manieren, geld en middelen om dat wat Amsterdamse jongeren graag in hun vrije tijd willen doen, om te zetten in actie. Inmiddels is SJA uitgegroeid tot de grootste jongerenorganisatie
PRAKTIJK IN ZICHT
van Amsterdam. SJA bundelt de krachten van etnische diversiteit binnen de organisatie door onderlinge samenwerking en
Verschillende kwaliteitskringen gaven een gemis aan actueel standaardmateriaal en recente werkmethoden aan. Ook het
een sterke, centrale bedrijfsvoering (www.sjadam.nl).
Landelijk Project Jongerenwerk Innovatie en Kwaliteit (LOJIK) constateerde het ontbreken van de koppeling tussen theorie en praktijk en informatie waar jongerenwerkers - uitvoerend niveau (HBO)- direct mee aan de slag konden.
De doorgroei van de bezoeker of deelnemer naar vrijwilliger of toekomstig (mede-) producent van nieuwe jongerenwerkactiviteiten, trajecten en projecten staat centraal in het beleid van SJA.
NIEUWE PRAKTIJKREEKS Een volledig nieuwe (meerjarige) praktijkreeks geeft hier een verfrissende impuls aan. In het voorjaar van 2006 geeft Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam de volgende praktijkboekjes uit: All
BEZOEKER
DEELNEMER
VRIJWILLIGER PRODUCENT
Stars, Brotherhood en All Stars CATch. Voor u ligt de uitgave Brotherhood.
PROFESSIONAL
Onder bezoeker verstaat SJA iemand die eenmalig een dienst afneemt van SJA. Een deelnemer schrijft zich in en neemt een serie (cursus, training) diensten af. Een vrijwilliger draagt mede verantwoordelijkheid voor diensten en heeft een contractuele relatie (vrijwilligerscontract) met SJA. De professional wordt betaald in dienstverband of los contract (Werkplan SJA 2006).
10
11
1 WAT IS HET? BROTHERHOOD ROOTS
BROTHERHOOD GEBOREN Op donderdag en zaterdagavond speelt de groep brassmuziek voor het uitgaanspubliek op het Amsterdamse Leidseplein. Ook tijdens anti racisme en anti apartheid demonstraties begin jaren tachtig is de groep van de partij. Met djembe’s, snaar-
ARUBA - AMSTERDAM
en tenordrums loopt de groep mee in demonstraties voor de vrijlating van Nelson Mandela. Het geluid van de krachtige
De geschiedenis van Brotherhood begint in 1979. Gregory en Jeffrey Forster komen na een verblijf van negen jaar op Aruba
drums trekt de aandacht en maakt mensen los. Brotherhood valt op. In Amsterdam Zuidoost geniet de groep al snel grote
terug in Nederland. Op Aruba hadden zij de Arubaanse versie van een brassband leren kennen. Grote rijen jongeren stonden
naamsbekendheid. Spoedig volgt de aanvraag voor een eerste optreden. Onder de naam Brotherhood (Broederschap)
daar hun kans af te wachten om ooit in een brassband te mogen spelen. Nederland kende in die tijd nog geen brassbands
groeit de groep vrienden uit tot een succesvolle brassband.
zoals ze die op Aruba kenden. De twee komen al snel in het bezit van twee oude drums waarmee ze regelmatig oefenen in een parkeergarage in Amsterdam Zuidoost. BROTHERHOOD BRASS TAEKWONDO
Brassbands komen voort uit een traditie
In 1981 opent Dave Makatita een taekwondoschool in Kralenbeek, de Bijlmer. Gregory, Jeffrey en zus Peggy Forster ne-
van militaire muziekkorpsen die werden
men er samen met andere jongeren uit de buurt, waaronder Gilo Koswal, lessen in de Koreaanse verdedigingssport. De
uitgebreid met koperen blaasinstrumenten
school wordt de kweekvijver van de Brotherhood filosofie. Na de taekwondolessen wordt er gediscussieerd over sociale en
zoals trompetten, trombones en tuba’s. Het
maatschappelijke vraagstukken. Hierin keren onderwerpen als ‘zwart bewustzijn’ en de positie van zwarte jongeren in de
Engelse woord voor koper is brass en een
Nederlandse maatschappij terug. De gesprekken worden voortgezet in de Kon Makrandra (vrij vertaald in het Surinaams:
drumband met blazers is een brassband.
samenkomst, bijeenkomst) groep.
Brotherhood brassmuziek is een Caribische variant; ontstaan op Aruba, naar Nederland overgewaaid en vermengd met onder andere Afrikaanse, Nederlandse en Surinaamse ritmes en melodieën.
STICHTING In 1996 gaat de groep op in stichting Brotherhood. Sinds 2000 valt Brotherhood onder de vleugels van het Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam (SJA). De brassband Brotherhood is als onderdeel gevestigd in Tha Spot Jongerenplaza, Amsterdam Zuidoost.
12
13
1.2 OSB PRINCIPE In de gedachtegang van Brotherhood worden jongeren
1.1 DOEL
door drie invalshoeken gevormd:
Brotherhood wil het participatie- en integratieproces van vooral allochtone jongeren binnen de Nederlandse maatschappij
• Ouders
bevorderen door de eigenwaarde van jongeren te versterken. Door samen sterk te staan maken de jongeren veranderingen
• School
in de samenleving zelf draaglijker en houden zij zich beter staande binnen de maatschappij.
• Vrije tijd
MIDDEL
In haar omgang met de jongeren en haar activiteiten-
Brotherhood organiseert drumactiviteiten als bindmiddel om jongeren in een positieve setting bij elkaar te brengen. In die
aanbod stelt Brotherhood de directe omgeving van de
setting worden alledaagse problemen besproken, oplossingen aangedragen en werken de jongeren binnen de brassband
jongere; de ouders en school, voorop. In de vrije tijd is
aan hun eigen ontwikkeling. Met muziekles wordt de interactie met de jongere aangegaan in saamhorigheid, verdraagzaam-
er plaats voor Brotherhood.
heid en met discipline en de inzet van rolmodellen. ROLMODEL
DRIEHOEK
Brotherhood richt zich op alle jongeren in de leeftijd van 8 - 25 jaar. Jongeren die een invulling van hun vrije tijd zoeken,
‘Wij erkennen niet alleen deze driehoek, het is een
jongeren die worstelen met het vinden van een plaats in de maatschappij en jongeren die op zoek zijn naar een uitdaging
van de belangrijkste fundamenten van de werkwijze
en daardoor buiten de normen en waarden treden die binnen de samenleving gelden neigen te vallen. Voor die jongeren wil
die wij toepassen. We koppelen beloningsvormen
de organisatie een positief rolmodel zijn.
aan de gedragingen en ontwikkelingen thuis of op school. De eerste slagzin die de jongeren leren bij aanmelding is: “Eerst je ouders, dan de school en BROTHERHOOD STAAT VOOR:
dan pas Brotherhood.’
• Broederschap (samen sterk)
Gilo Koswal, projectleider Brotherhood en unit manager
• Respect
Tha Spot Jongerenplaza
• Creativiteit • Zelfontplooiing
14
15
EXPERIMENTEREN ‘Jongeren experimenteren en zoeken de grens. Gedurende die ontwikkeling krijgen BAKEN IN DE BIJLMER
ze vanuit de maatschappij een aantal stigma’s mee. Benamingen als ‘probleemjonge-
‘In de Surinaamse gemeenschap is de familie een ba-
ren’en ‘kansloze jeugd’ krijgen gestalte. Op en rond die wankele grens waar jongeren
ken; een belangrijk gemeengoed dat bij veel gezin-
terecht komen biedt Brotherhood steun. Wij proberen ze binnen de grenzen terug te
nen in de Bijlmer ontbreekt. Broers en zusjes nemen
halen met positief inzicht en positief handelen en ze te behoeden voor ontsporing.’
de naschoolse opvoeding op zich terwijl moeder,
Gilo Koswal, projectleider Brotherhood
door economische omstandigheden en vaak een gebroken gezin gedwongen, twee banen per dag moet draaien. Het buitenschoolse jongerenwerk van Brotherhood biedt deze jongeren een omgeving waar
EXPERTISE
ze zich prettig kunnen voelen. We zijn er één grote
Wanneer de stichting niet kan voorzien in handvatten voor de hulpvraag dan wordt doorverwezen naar specialistische hulp
familie’, vertelt Gilo Koswal.
en/of het eerste contact gelegd met hulpverlenende instanties (bijvoorbeeld het AMK in geval van kindermishandeling). Dit gebeurt bijvoorbeeld bij meldingen van seksueel misbruik, kindermishandeling of psychische verwaarlozing.
OPVOEDING ‘Sommige jongeren spreken mij zelfs aan als vader. Dat mag zolang ze het OSB principe blijven respecteren. We willen en
1.3 HET DOMEIN VRIJE TIJD
kunnen geen vervanging voor de ouder(s) en de school (s) zijn. We bemoeien ons met de opvoeding tot daar waar we mogen en proberen rust, structuur en verantwoordelijkheid uit te stralen in een sociaal wankele omgeving. Met als inzet voor
Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam richt zich met Brotherhood op de doorgroei van jongeren in projecten
de jongere: ‘Meer discipline, meer zelfrespect en een positieve kijk op zichzelf.’ Gilo Koswal
binnen het domein vrije tijd. VRIJE TIJD EN VERVELING
HULP OP DE GRENS
‘Hoewel werk en onderwijs voor iedereen belangrijke levensterreinen zijn is de vrije tijd, juist voor jongeren, van niet te
De deelnemersgroep kent in veel gevallen problemen op school, thuis, op straat of op het werk. Vaak is er sprake van
onderschatten belang, Vooral in hun de tijd ontwikkelen jongeren hun identiteit, sociale competenties en sociale netwerken.
een verstoorde relatie tussen jongere en omgeving. Ook problemen op psychisch niveau komen voor. Met een aanbod van
De jongeren van nu zijn ‘doe’ jongeren, ze willen met hun bezigheid ergens naartoe groeien.’
naschoolse activiteiten, cursussen en advies op maat maakt Brotherhood de sociale omgeving voor deze jongeren meer
Gilo Koswal, projectleider Brotherhood
leefbaar. Brotherhood kijkt naar de vragen die onder de jongeren zelf leven. De aanpak is in de eerste aanname niet op problemen maar op mogelijkheden gericht.
16
17
VALLEN EN OPSTAAN
2 HOE WERKT HET? DE OPLEIDING
‘Tijdens de ontwikkeling van jongeren is het belangrijk dat zij kunnen onderzoeken, vallen en opstaan. Het is meestal het gebrek aan experimenteren en zelfstandig invullen van hun vrije tijd dat leidt tot verveling met alle gevolgen van dien. Door continue de behoefte van de jongeren te peilen kan er in het jongerenwerk concreet op de behoefte van de jongeren
Brotherhood biedt jongeren een carrière binnen de drumband. De jongere kan telkens een stap hoger in de organisatie ma-
gereageerd worden. Met meer mogelijkheden en uitdagingen voor de invulling van hun vrije tijd wordt de ruimte tot verveling
ken door het volbrengen van taken en het tonen van gewenst gedrag. Aan het begin van de ‘carrièreladder’ (figuur 1, pagina
verkleind.’ Gilo Koswal
18-19) staan de workshops en drumlessen - aan het einde de grote showoptredens voor publiek in binnen- en buitenland. Jongeren stappen onderaan de ladder in. Iedere stap in het leertraject van de drum- en dansopleiding wordt gesierd door
NATUURLIJKE AANWAS
de naam van een Afrikaanse historische rolmodel.
Door de successen en indrukwekkende optredens op grote zomerfestivals zoals Kwakoe, voetbalwedstrijden en Koninginnedag trekt Brotherhood op een natuurlijke wijze veel deelnemers aan. Jongeren uit de buurt melden zich automatisch bij Brotherhood. Ook komt de organisatie tijdens optredens in contact met de jongeren en via samenwerkingsverbanden op
DOE - JONGEREN MET VETTE VERHALEN
scholen.
‘Jongeren gaan niet uit verveling naar een jongerencentrum. Het zijn ‘doe-jongeren’ die met hun bezigheid ergens naar toe
FRESH CAPITAL
willen ontwikkelen maar daar de mogelijkheid en kansen niet
Met nieuwe kennis en inspiratie werken de jongeren aan hun kwaliteiten, en groeien door in een organisatie die nieuwe jonge-
krijgen. Ze willen dat er binnen korte termijn iets gerealiseerd
ren werft, begeleidt en opleidt. Zo ontstaat er een grote groep jonge enthousiaste vrijwilligers die competent en sociaal ca-
wordt. Ze willen hetzelfde als die buurjongen die elke keer na
pabel zijn. Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam duidt dit aan met de term fresh capital; een nieuwe positief ingestelde lichting
een optreden met de brassband thuiskomt met ‘vette’ verhalen.
jongeren die bereid is te werken aan een betere toekomst voor zichzelf en een ander. Een aanwinst voor de maatschappij
Wij houden de uitdaging levend door ze telkens een stap hoger
dat gezien kan worden als vergroting van het sociaal kapitaal; de belangrijkste winst van het Brotherhood jongerenwerk.
in de organisatie in het vooruitzicht te stellen.’ Gilo Koswal
GEEN OPLEIDINGSKOSTEN De deelnemers hoeven geen opleidingskosten te betalen. Dit zorgt ervoor dat jongeren uit financieel minder sterke gezinnen ook mee kunnen doen. Het zakcentje dat de jongere aan een optreden met de drumband overhoudt is voor de jongere een extra motivatie. ‘Je voorkomt uitval door te zorgen dat de jongeren er ook iets mee kunnen verdienen. Deze sociaal vaak zwakkere jongeren hebben nu eenmaal geld nodig. Als je hierin kunt voorzien middels brassband optredens dan sla je twee vliegen in één klap.’ Carlo Spier, ontwikkelingspsycholoog (zie ook pagina 29)
18
19
COMMERCIEEL Alle activiteiten zijn zodanig opgezet en begeleid dat ze uiteindelijk commercieel aangeboden kunnen worden. Met het geld dat het showteam binnenhaalt betaalt de organisatie de opleiding van nieuwe drummers en dansers. Deze opzet maakt dat (vervolg pagina 18)
de stichting voorwaarden aan de inschrijvingen kan stellen. Het levert je iets op, maar dan moet je er ook iets voor doen of laten. NEVENACTIVITEITEN Om elkaar beter te leren kennen of als beloningsvorm wordt er ook buiten de drumlessen aan teambuilding gedaan. Zo
STAGE
worden er workshops zwemmen en computerles gegeven. En zijn er familie uitstapjes, lessen in zelfverdediging, straatvoet-
Mansa (>17 jaar) 15 stage/praktijkoptredens, carnaval
baltoernooitjes (Panna Knock Out) en danslessen.
Affonso (15 - 17 jaar) 15 stage/praktijkoptredens, carnaval
Akin (<15 jaar) 20 stage/praktijkoptredens, carnaval
VORMINGSWEEK samenwerking, Brotherhoodfilosofie, discipline, doorzettingsvermogen, instrumentenkennis, theorie
CARRIERELADDER BROTHERHOOD figuur 1 professioneel muziek-opleidingstraject diverse theater- en podiumuitvoeringen OPLEIDING
SHOWS
TRAINERS
show/repertoire ontwikkelen 30 minuten
show/repertoire ontwikkelen 20 minuten
show/repertoire ontwikkelen 15 a 20 minuten
Shaka (>17 jaar) commerciële optredens, trainers
Osei (15 - 17 jaar) uitwisselingsprojecten, diverse optredens, trainers
Moshoeshoe (<15 jaar) uitstapjes
EXAMEN
Behanzin (>17 jaar) 2 - 6 maanden opleiding
Khama (15 - 17 jaar) 2 - 6 maanden opleiding
Menelek (<15 jaar) 4 - 9 maanden opleiding
INWIJDINGSDAG kennismaking officiële toetreding Brotherhood
WORKSHOPS
Instellingen, etc. kort- en langdurende workshops
Voortgezet onderwijs langdurende workshops
Basisscholen langdurende workshops
(vervolg op pagina 19)
20
21
2.1 DEELNEMEN
IN DE MAAT Chippy: ‘Vooral in het begin praat ik veel met de jongeren. Naarmate hun vaardigheid
1 DRUMMEN
in het drummen groeit snappen ze er meer van en kun je nog meer kwaliteiten uit ze
Een les duurt een uur tot anderhalf uur en wordt apart gegeven aan jongeren in verschillende leeftijdsgroepen. De les begint
naar boven halen. Tijdens de drumles haken we ook in op de theorie. De vraag hoe en
met een korte warming-up, gevolgd door theoriebespreking en instrumenttraining waarin jongeren op discipline en techniek
waarom je iets doet, kun je overal in het leven toepassen. Je leert je sterke en zwak-
worden bijgestuurd in hun drumvaardigheden. Tijdens de lessen gaat veel aandacht uit naar het groepsproces terwijl het
ken kanten kennen. Geef je snel op of ga je door? Luister je naar een ander of drum je
individu tegelijkertijd in eigen tempo kan doorstromen.
gewoon wanneer jij dat wil? En waarom?’
NIEMAND NAWIJZEN ‘In de lessen staat het drummen centraal. Daarnaast bespreek je onderwerpen zoals het in waarde laten van jezelf en het werken aan
‘Tijdens de lessen maak ik geen onderscheid in de aandacht die ik geef. Ik zet het liefst niemand in de spotlights. Dan doe je een ander weer te kort. Ik doe liever een stapje terug om de zwakste te helpen, dan de beste de hemel in te prijzen.’ Chippy
de ladder waar je op klimt. Daarbij respecteer je ieders eigenwaarde. Je maakt geen onderscheid tussen moeilijk- en makkelijk opvoedbare jongeren en plaats niemand in een hokje.
‘Als je mee wil doen moet je aan de OSB ei-
Dat versterkt enkel hun verloren gevoel. Je
sen voldoen. De geconditioneerdheid van de
moet niemand met een vinger nawijzen.’
drumlessen, de structuur en discipline en de
Chippy, jongerenwerker
voorwaarden hebben een positieve invloed op de jongeren. Jongerenwerkers bespreken alle onderwerpen die zich voordoen met de jongeren. Het is aan hen om ze binnen nor-
2 COACHEN
men en waarden terug te brengen. De jonge-
Wil je de jongeren helpen, dan moet je hun leefwereld kennen. Brotherhood houdt wekelijks individuele gesprekken waarin
ren moeten zich zien aan te passen zonder
het gedrag en de prestaties tijdens, voor en na de training besproken wordt. De resultaten moeten goed zijn. Alleen als je
hun afkomst teveel geweld aan te doen.’
op school goed je best doet en in harmonie met je directe omgeving probeert te leven verdien je een plek in Brotherhood.
Carlo Spier
Brotherhood is een coach in het leven.
22
23
3 COMMUNICEREN
ROLMODEL Carlo Spier: ‘Kenmerkend voor Brotherhood is dat ze in staat is jongeren lang aan zich te binden, ze een zinvol-
VERWARRING VOORKOMEN
ler bestaan en perspectief voor de toekomst te geven en hen vooral te motiveren om te groeien. Of er sprake
‘In veel allochtone culturen wordt er binnen het gezin directer geformuleerd dan in het Nederlands. De hardere lijn van
is van een vaderrol? Ik denk het wel. De ervaren jongerenwerkers weten hoe met hen te praten. Als een jongen
communiceren kan botsen met de zachtere Nederlandse taalcultuur waarin je iemand mag tegenspreken. Een vermenging
of meisje zwaar gebukt gaat onder problemen moeten de ervaren jongerenwerkers de signalen kunnen herken-
van deze twee talen kan voor een jongere positief zijn maar ook verwarrend werken. De jongerenwerkers van Brotherhood
nen en dat als begeleider in goede banen leiden. Het voordeel van de samenwerking met Stedelijk Jongeren-
kennen die situatie en kunnen in de taal van jongeren signalen herkennen.’ Gilo Koswal
werk Amsterdam is dat de lijn naar andere instanties kort is als blijkt dat expertise van buitenshuis nodig is.’
UITRAZEN ‘In talig opzicht verschilt bijvoorbeeld de Surinaamse cultuur enorm met de traditioneel Nederlandse. Het gebruik van veel
4 DISCIPLINE
directieven en een gesloten communicatie is niet ongewoon in de Surinaamse en vele andere culturen. De thuissituatie verschilt
In de drumtrainingen wordt van meet af aan streng gelet op gedrag en sociale discipline. Op tijd zijn, naar elkaar luiste-
dan duidelijk met wat er buiten de deur van de jongeren verwacht
ren, concentratie, samenwerken en respect tonen zijn elementen waarmee deelnemers te maken krijgen. De kaders van
wordt. Brotherhood geeft hierin begeleiding. Bij oplaaiende ru-
gewenst en ongewenst gedrag worden bepaald middels straf en beloning. Een voorbeeld van een disciplinaire straf is het
zies of woordenwisselingen laten we de jongeren kort uitrazen.
maken van push ups (opdrukken met de armen); voorbeelden van beloningen zijn complimentjes van de docent, deelname
Daarna bespreken we onder vier ogen wat en waarom iets uit
aan een buitenschoolse activiteit of uitstapje of het slagen voor een stap hoger in de organisatie.
de hand dreigde te lopen. Miscommunicatie en elkaar verkeerd begrijpen is de bron van enorm veel misverstanden terwijl met een goede begeleiding dit juist een bron kan zijn om elkaar beter
OPDRUKKEN
te leren kennen.’ Gilo Koswal
Chippy: ‘Sociale discipline is erg belangrijk in een groep. Discipline schept direct een duidelijke band. Wil een deelnemer bijvoorbeeld niet luisteren? Dan moet die zich een aantal keer opdrukken. De straf pas je aan al naar gelang de aard van het verkeerde gedrag. Daaruit leren jongeren de gevolgen van hun handelen inzien en kunnen ze uiteindelijk beter omgaan met hun medemens.’ Chippy: ‘Push ups maken is sowieso goed voor de spieren. Elk mens heeft push ups nodig.’
24
25
REINFORCEMENT ‘Brotherhood hanteert een belangrijk systeem van reinforcement. De basis hiervoor ligt voor een deel in de oosterse gevechtskunst. Hierin wordt groeps- en individuele discipline in een hiërarchisch systeem van rangen en stan-
NAAR DE GEVANGENIS
den gehanteerd. Gezien de martiale achtergrond van de
‘Soms neem ik jongeren van een Brotherhood klas
grondleggers is de inzet van discipline en het hanteren
mee naar een drumles in de gevangenis. Dan kun-
van een omgekeerd pyramidevormige carrièreladder bin-
nen ze ervaren hoe het voelt om daar te zijn. “Hier
nen Brotherhood een logische stap ’
moet ik ook niet terecht komen,” zie je ze dan den-
Carlo Spier
ken. Af en toe kom ik achter de muren bekende gezichten tegen. Je praat met ze en adviseert ze om bij Brotherhood langs te komen zodra ze hun hun eigen leider te zijn. Kijk, in het leven heb je
‘Het beste is om je eigen voetstappen te maken. Dan ben je verantwoordelijk en sta je sterk.‘
meelopers en leiders.’
Chippy, jongerenwerker
straf hebben uitgezeten. Ik adviseer de jongeren
5 WORKSHOPS OP SCHOLEN
HINDERLIJK GEDRAG
De drumlessen worden gegeven in Tha Spot Jongerenplaza. Daarmee trekt de organisatie veel jongeren uit Amsterdam
‘Hinderlijke jongeren heb je altijd. Maar de gedragingen en problematiek komen grotendeels overeen. De ontwikkeling ligt bij
Zuidoost. Daarnaast geeft Brotherhood veel lessen en workshops op basisscholen en in het voortgezet onderwijs. Scholen
de jongere zelf. Tijdens een workshop in de gevangenis waren er twee jongens die elkaar niet mochten. “Als je stoer doet
en instanties huren Brotherhood in voor een serie drum- en begeleidingslessen. In het kader van culturele en sociale uitwis-
sla ik je op je bek,” zeiden ze bij binnenkomst tegen elkaar. Gedurende de les zag je hun gedrag veranderen en op den duur
seling bezoekt Brotherhood op uitnodiging ook andere landen voor wederzijdse kennismaking en het geven van optredens
hielp de een de ander zijn drumstel om te doen.’ (Chippy)
aan bijvoorbeeld sociale zorginstellingen. IN ORGANISATIES EN INSTELLINGEN Behalve in het onderwijs is Brotherhood ook actief in andere organisaties en instellingen zoals justitiële inrichtingen en jeugdgevangenissen. In de (halfopen) Amsterdamse jeugdgevangenissen JOC en de Nieuwe Lloyd geeft Brotherhood drumworkshops aan jonge gedetineerden. Chippy geeft geregeld les in jeugdgevangenissen.
26
27
PRAKTIJKVOORBEELD: OPEN SCHOLENGEMEENSCHAP BIJLMER
SPELENDERWIJS LEREN
Jan Paddenburg, coördinator Open Scholengemeenschap Bijlmer plus: ‘In 1996 bestond
‘Brotherhood ontwikkelde zich tot een organisatie die, naast muziek maken, nog veel meer te bieden had. Er kwam sociaal-
de Open Scholengemeenschap Bijlmer 25 jaar. Tijdens een sportdag trad Brotherhood
maatschappelijke begeleiding en huiswerkbegeleiding. De Brotherhood werd (thuis)basis voor een grote groep jongeren. De
op. Daar maakte ik kennis met Gilo Koswal. Het klikte direct. Binnen vijf minuten hadden
Noot: De “OSB” plus staat in
groep heeft altijd eigen kader opgeleid. Stico volgde Shaba op als docent. Stico* leidde op zijn beurt Alberto, een van de
we een plan gemaakt om een naschoolse activiteit te starten: de OSB Junior Brother-
dit kader voor Open Scholen-
leden van de eerste OSB Junior Brotherhood, op tot leider van een nieuwe groep. De leden van de OSB Junior Brotherhood
hood. Enkele weken later ging de activiteit al van start. Het werd een groot succes.
gemeenschap Bijlmer. Niet te
leerden spelenderwijs leiding geven, verantwoordelijkheid te dragen, naar elkaar te luisteren en bovenal samen te werken.
Shaba begon als docent met een groep van vijftien jongens en meiden. Een paar weken
verwarren met de OSB-principe
Naast de genoemde namen zijn er in de jaren al vele jongeren opgeleid tot leiders, enkelen van hen hebben een eigen groep
later kon er al een klein optreden verzorgd worden. De Junior Brotherhood van onze
van Brotherhood.
of leiden nieuwe jongeren op binnen Brotherhood. Ik denk dat iedereen die mee heeft gedaan aan de OSB Junior Brother-
Open Scholengemeenschap trad in de loop van het jaar op tijdens schoolfeesten, open
hood kan terugkijken op een fantastische ervaring. Ik heb er zelf ook veel van geleerd.’
dagen en allerlei evenementen. Hoogtepunten waren de optredens met het Ricciotti ensemble (een veertig man sterk symfonie orkest) en natuurlijk de huldiging van Nelson
* Stico is uiteindelijk als conciërge en om het project voort te zetten in dienst genomen bij de Open Scholengemeenschap Bijlmer.
Mandela. Brotherhood kreeg een eigen onderkomen en de Juniors van het eerste uur gingen op in de Brotherhood organisatie. Op de scholengemeenschap ging een nieuwe
Na dit succes heeft Brotherhood op diverse scholen, naschoolse projecten of workshop opgestart/verzorgd: Augustinus College, Scho-
groep van twintig leerlingen van start onder leiding van Stico.
lengemeenschap Reigersbos, ROC, Professor Dumontschool, Cobalt de Brouwerschool, Conservatorium Alkmaar, 16e Montessori Gaasperdam, diverse Asielzoekerscentra en nog vele anderen.
6 EXAMEN Aan het einde van de eerste drumles periode van zes weken doen de jongeren examen. Theoretische kennis, het gedrag in de groep en de ontwikkeling van individuele kwaliteiten speelt mee in de uiteindelijke beoordeling of een deelnemer klaar is voor de volgende stap binnen Brotherhood.
28
29
6 OPTREDEN
2.2 DOORGROEIEN
Voor velen ligt het uiteindelijke doel in het mee mogen drummen in de commerciële showgroep die optredens en musicals
Brotherhood biedt de jongeren de mogelijkheid om binnen de organisatie door te groeien. Ervaren jongeren acteren als
verzorgt. Daar ligt de waardering, roem en erkenning. Voor de jongeren straalt het showteam kracht uit. Een plek in het
voorbeeldfiguur (rolmodel); een persoon waarmee nieuwe jongeren zich gemakkelijk identificeren.
showteam maakt ze zichtbaar trots en geeft ze aanzien. VORMINGSWEEKEND ‘Doorstromers’ worden in de dagelijkse praktijk en tijdens speciale vormingsweekenden bijgeschoold in hun sociale- en communicatieve vaardigheden. Zo heeft het terugkerende vormingsweekend op de hei een belangrijke invloed op het vergroten van de individuele competenties; psychisch en fysiek. En het versterkt de band en sociale interactie tussen jongeren onderling en tussen jongere en de jongerenwerker. Doorstromers zijn uiteindelijk in staat om de visie en filosofie van Brotherhood zelfstandig over te dragen. OP EIGEN BENEN ‘De ervaring leert dat diegene die niet als doorstromers bij Brotherhood blijven meestal hun eigen weg gaan en een eigen brassband oprichten. In Amsterdam is er geen enkele groep zonder Brotherhood verleden meer te vinden. Allen hebben op de een of ander manier met Brotherhood te maken gehad; of ze hebben ooit workshops gevolgd, of een ex-Brotherhood trainer geeft les, etc. In Rotterdam heeft Brotherhood model gestaan voor de introductie van Brassband muziek in het jongerenwerk. Vanwege het ontbreken van structuur of voldoende begeleiding vervallen de meeste van deze groepen tot een normale muziekgroep omdat zij het accent leggen op het bespelen van de instrumenten, daar waar de nadruk van Brotherhood ligt in het empoweren (bekrachtigen) van het individu en versterking van het groepsproces.’ Gilo Koswal
‘De jongeren doen eindelijk iets waar ze over kunnen opscheppen. “Ik heb in de Kuip opgetreden, en ik ben in Suriname geweest!”, zeggen ze trots. De optredens versterken de eigenwaarde en trots van de jongeren in positieve zin.’ Carlo Spier, psycholoog
30
31
3 THEORIE, TRENDS & ONTWIKKELINGEN. DE BASIS
DE KRACHT VAN BROTHERHOOD • Het geeft zin aan het leven van de jongere • Amusement is leuk om te zien en om aan mee te doen • Het vergroot je populariteit/status • Het vergroot je discipline
Brotherhood is het schoolvoorbeeld van jongerenwerk dat niet op theorie gebaseerd is maar gegroeid is uit ervaring. Het
• Je verdient er geld mee
is juist daarom van belang om op de ervaringen die binnen en met Brotherhood zijn opgedaan te reflecteren en de aanpak
• Het geeft de ouders en de school een belangrijke plaats in het leven
van Brotherhood met behulp van theorie op begrip te brengen. Het wordt dan mogelijk dat meer mensen van Brotherhood leren en dat het in de praktijk ontwikkelde concept navolging krijgt en zich verder kan ontwikkelen. Ook om het belang van Brotherhood naar de buitenwereld zichtbaar te maken en het te legitimeren als een belangrijke vorm van jongerenwerk is het conceptualiseren van de manier van werken met behulp van theorie noodzakelijk. In dit boekje zullen we daarbij vooral gebruik maken van de theoretische inzichten van de Amerikaanse socioloog Robert Putnam over de noodzaak van het creëren van sociale samenhang en het actief werken aan ‘civic values’ (actief burgerschap) die hij handen en voeten geeft met het begrip ‘Social Capital’. SUCCESVOL Brotherhood is een succes in diverse lagen van de samenleving. Lokaal, nationaal en in-
3.1 SOCIAL CAPITAL
ternationaal boeken de Amsterdamse drummers aanzien met hun optredens. Een selectie
De praktijkgerichte werkwijze van Brotherhood vinden we onder andere terug in de theorie van de Amerikaanse socioloog
van hoogtepunten:
Robert Putnam. Hij sluit aan bij de analyse dat de moderne samenleving gekenmerkt wordt door processen van individuali-
• Optreden voor Nelson Mandela, Amsterdam
sering en fragmentering, waardoor het voor veel mensen (vooral ook jongeren) steeds moeilijker wordt een vaste plaats in
• Optreden in de Tweede Kamer, Den Haag
de samenleving te verwerven en een stabiele identiteit te ontwikkelen.
• Zomercarnaval Rotterdam • Anti racisme demonstraties
Het is noodzakelijk om de negatieve effecten daarvan tegen te gaan door actief te werken aan het creëren van nieuwe socia-
• Wandelmars/vierdaagse van Suriname
le verbanden. Daarbij speelt het begrip sociaal kapitaal een belangrijkere rol. Sociaal kapitaal is kort gezegd: het vermogen
• Optreden in tv show van Paul de Leeuw
relaties aan te gaan en daardoor sociale samenhang te creëren. Putnam acht het van groot belang dat het sociaal kapitaal
• Optreden koninklijk huwelijk Prinses Maxima
in de samenleving vergroot wordt. Projecten binnen het jongerenwerk zoals Brotherhood kunnen een bijdrage leveren om dit
en Prins Willem Alexander
sociaal kapitaal tot stand te brengen. Hij wijst er op dat sociaal kapitaal hoe dan ook door de jongeren gerealiseerd wordt. Is het niet goedschiks dan kwaadschiks. Putnam, vrij vertaald uit Better Together (o.a. pagina 69)
32
33
GANGS OR FRIENDS?
Putnam pleit voor het investeren in sociaal kapitaal op het werk, in de kunst, in de politiek, bij de overheid, religie,
‘The prevailing images or stereotypes of young people often say as much about the communities in which
het onderwijs, het jongerenwerk en het gezin omdat:
youths are coming of age as about the young people themselves. Young people want what everyone else wants: affiliation, community, solidarity, respect, success and opportunity. Whether those needs are provided by gangs – or conversely by schools, houses of worship and sports leagues- is up to us as a society.’
• Economische studies aantonen dat sociaal kapitaal mensen/werkers productiever, bedrijven meer competitief en landen voortvarender maakt • Psychologisch onderzoek aangeeft dat sociaal kapitaal mensen/individuen minder vatbaar maakt voor depressies en
Putnam in Better Together (pagina 88)
meer genegen om anderen te helpen • Epidemiologische rapporten geven aan dat sociaal kapitaal het aantal zelfmoord- pogingen, verkoudheden, hartaanvallen, beroertes en gevallen van kanker doet dalen • Sociologische tests veronderstellen dat sociaal kapitaal kan bijdragen aan een afname van de misdaadcijfers, jeugdcriminaliteit, aantal tienerzwangerschappen, gevallen van kindermishandeling etc. • Sociaal kapitaal maakt koersen door het leven een stuk makkelijker. Onze vrienden en familieleden beuren ons op als we down zijn, brengen ons kippensoep als we ziek zijn, gaan mee naar de film, lenen ons geld als we platzak zijn en herinneren onze verjaardag zelfs als we die zelf vergeten zijn. Putnam, vrij vertaald uit Better Together (o.a. pagina 69)
‘Schools, extracurricular groups (sports leagues etc) and family all create and depend on social capital.
3.2 BRIDGING EN BONDING
Revive family time, turn off the TV and play a game (drums).’ Putnam in Better Together (pagina 101)
Brotherhood werkt actief aan het creëren van nieuwe sociale
‘Especially for bridging research shows that buil-
verbanden. Door relaties aan te gaan wordt er sociaal kapitaal
ding connections across groups is especially valua-
gecreëerd. Dit gebeurt via bridging en bonding.
ble for everything from getting a job to securing important social and political rights. Social capital is
34
BRIDGING: het bouwen van bruggen tussen verschillende groe-
self-reinforcing, it creates a virtuous circle in which
pen, door activiteiten te organiseren waar jongeren uit verschil-
good deeds beget good deeds, it helps us to see
lende groepen en culturen elkaar kunnen ontmoeten en dingen
the world afresh and it has a recycling principle.’
(meningen, gebruiken, waarden) uit kunnen wisselen.
Putnam in Better Together (pagina 65)
35
4 KIJK OP DE PRAKTIJK: INTERVIEWS CARLO SPIER Ontwikkelingspsycholoog Carlo Spier is nauw betrokken geweest bij de start en ontwikkeling van Brotherhood. BONDING: het versterken van de sociale samenhang binnen een groep, door het sociale kapitaal of de sociale competen-
In welk kader plaatst hij Brotherhood in het verleden, toekomst en heden?
ties van de jongeren te versterken. Verschillen in bijvoorbeeld ras, geld, opleiding of sekse vallen weg door een gezamenlijk doel dat elkaar verbindt.
OORSPRONG & ONTWIKKELING ‘De geschiedenis van alle allochtone culturen in ons land begint steeds met dezelfde problemen. Negatieve opmerkingen uit politiek Den Haag over een allochtone groep kunnen het individu beschadigen en de negatieve spiraal versterken. De media
RELATIES LEGGEN
haakt hier graag op in. Stereotyperingen, negatieve berichtgeving in de media en weinig tot geen positieve steun vanuit de
Carlo Spier: ‘Het empoweren (bekrachtigen) van jongeren, want dat is wat je doet, gebeurt
sociale omgeving draagt bij deze jongeren vaak bij tot een laag zelfbeeld en een toekomstperspectief met weinig tot geen
in Brotherhood via zowel bridging als bonding. Met het lesgeven op scholen en in gevange-
vooruitgang. Het is doorgaans een groep zonder vangnet. Met een groot zeer dat zij voelen.’
nissen is er sprake van bonding, het creëren van een gezamenlijk doel. En het optreden in binnen- en buitenland verkleint de grens tussen alle culturen; bridging. Met de kracht van
GEBREK AAN SOCIALE CONTROLE
muziek en positief denken kan de organisatie snel relaties leggen tussen groepen, mensen
‘Brotherhood heeft een werkwijze ontwikkeld uitgaande van de ervaringen, inzichten, activiteiten van de allochtone (min-
en culturen. Het werkt binnen de eigen afgebakende samenleving maar trekt mensen ook
derheden) organisaties van de jaren zeventig. Immers de problemen die jongeren nu hebben, bestonden reeds in de jaren
mee over die grens in de maatschappij waar zij zich moeten durven en kunnen ontplooien’
70. De Surinaamse en Antilliaanse groep waar Brotherhood zich aanvankelijk op richtte moest voor zichzelf in Nederland een eigen plekje vinden. Alles wat ze in hun land van herkomst hadden aan sociale controle door vrienden en familie moest opnieuw opgebouwd worden. Het vaak zo vanzelfsprekende sociale vangnet van de Surinaamse samenleving ontbrak. Die ontwikkeling ging met horten en stoten. En waar een gebrek is aan sociale controle ontstaat het gevaar voor mensen om in
OMGEKEERDE BEÏNVLOEDING
een negatieve spiraal terecht te komen. Men ging zich gedragen als een subcultuur, mede doordat ze ook zo bestempeld
‘Er vindt zelfs omgekeerde beïnvloeding plaats met het moederland van veel van de jongeren, Suriname. In die zin is hier
werden.’
sprake van bridging omdat na het optreden van de Amsterdamse brassband tijdens de wandelvierdaagse in Suriname er ter plaatse diverse brassbands zijn ontstaan. Over het volgen van de volledige doelstellingen is men nog in gesprek. Want voor deze brassbands telt vooral de muziek en ontbreekt de filosofie. Het feit dat in Nederland instituten en organisaties een grotere rol spelen telt hierin mee. In Suriname zijn vooral de buurthuizen, ouders en informele leiders sociaal actief.’
36
37
ANTON DE KOM ‘In de jaren ontstonden er uiteenlopende welzijnsstichtingen voor verschillende doelgroepen (kinderen, vrouwen, jongeren). De ene stichting richtte zich meer op welzijn, de ander werkte meer opbouwend. De Anton de Kom stichting (een Surinaamse welzijnsstichting in Amsterdam) heeft toen (actie)onderzoek1 gedaan onder de Surinaamse jongeren in Amsterdam en op grond van de bevindingen een werkwijze ontwikkeld. Een werkwijze die goed aansloot bij de belevingswereld van de
GILO KOSWAL: MADE IN DE BIJLMER
jongeren en de jongeren mede verantwoordelijkheid gaf. De werkwijze bestond uit een uitgebalanceerde beloningssysteem ‘Ajax spits Ryan Babel speelde hier al in de drumband toen hij
(op subtiele wijze belonen en straffen).
klein was. Ik herinner me nog dat hij eigenlijk stiekem kwam; BROTHERHOOD
hij mocht niet van zijn vader,’ herinnert Gilo Koswal zich. De nu
‘Tot die laatste methodiek reken je Brotherhood. Het is een initiatief dat jongeren iets zinvols biedt om voor en naar toe te
39 jarige projectleider van Brotherhood is al vanaf het eerste
leven. Brotherhood heeft echt een compleet eigen vorm. Het resultaat van de werkwijze, optreden en geld verdienen, streelt
uur bij Brotherhood betrokken. Dat is inmiddels twaalf jaar ge-
het ego van de jongeren en geeft aanzien in deze groep. Dat het in dit geval om een brassband gaat is irrelevant. Het had
leden. De drums klinken inmiddels door in de Bijlmer en tot ver
even goed basketbal of voetbal kunnen zijn.’
daarbuiten. Koswal praat over het succes en de valkuilen van Brotherhood; een project dat met vallen en opstaan is uitge-
TOEKOMST
groeid tot een way of life.
‘Helaas groeit de groep voor wie hulp nodig is mijn inziens nog steeds. Er dreigt zelfs een ernstige situatie in Nederland. Problemen die je vroeger bij vijftienjarigen zag (zoals tienerzwangerschappen, criminaliteit, blowen) zie je nu bij kinderen van
IN HET BEGIN
twaalf of elf. De puber probleemleeftijd ‘sweet 15’ is nu ‘sweet 11’. Dit treft zeker vijftig procent van de allochtone populatie.
‘Of ik nooit hoofdpijn krijg van al die drums? Als ze het niet goed doen zeker’, lacht Gilo Koswal ontspannen. De Brotherhood
Je kunt er niet vroeg genoeg meer bij zijn.’
pionier heeft in de jaren een brok aan ervaring in het jeugd- en jongerenwerk opgebouwd. Het begon uit een initiatief van een groep vrienden. ‘We zagen vrienden om ons heen afbrokkelen. Maar in onze taekwondogroep gebeurde dat niet. “Waarom
OP TIJD ZIJN
niet?”, vroegen we ons af. Het antwoord bleek de sociale controle die we onbewust op elkaar uit oefenden. Als je dreigde
‘Als instituten hier niet tijdig op inspringen en vergeten zich op de doelgroep te richten, krijg je problemen. In de huidige
een negatieve kant op te gaan werd je door de groep verbaal aangepakt. Een sociale stimulans die mede voortkwam uit de
politieke ontwikkeling van toenemende verarming moet je zeker op je doelgroep blijven inspelen wil je je invloed vergroten.
hiërarchische structuur van de verdedigingssport en de wil om het leven voor mensen uit onze groep te verbeteren.’
De jongerenwerkers kunnen hun ervaringen overbrengen op ouders en jongeren van deze tijd, vaak al de derde of vierde generatie. Die ervaringen zijn een accumulatie van positieve en negatieve ervaringen. Ga uit van de ervaringen van werkers,
KNOKKEN MET VRAGEN
verken en doe onderzoek om oplossingen te kunnen geven.’ Carlo Spier, ontwikkelingspsycholoog, december 2005
‘Elke vrijdag hielden we Kon Makandra (uit het Surinaams vertaald: samenzijn, met elkaar) bijeenkomsten. We bespraken alle onderwerpen. Van arbeidskansen en educatie tot racisme en remigratie naar Suriname of zelfs Afrika. Idealisme volop.
1
Surinamers in Nederland (Doctoraalscriptie Carlo Spier, april 1978)
De animo voor Brotherhood bleef maar groeien. Qua muziek en ideologie. Uiteindelijk hebben we besloten het een opening te bieden door een stichting in het leven te roepen.’
38
39
AANTREKKINGSKRACHT ‘Met onze optredens financierden we onze toekomst. We hebben in Suriname, Frankrijk en België gespeeld, Nelson Mandela ontmoet en in de Tweede Kamer opgetreden. Jaren geleden is Brotherhood begonnen vanuit idealisme. Tot en met vandaag heeft het project een sterke aantrekkingskracht op jongens en meisjes. De deelnemers zijn gedreven door het succes; ze staan hier dagelijks te popelen om te mogen drummen. Wij zijn verder ontwikkeld maar aan de problematiek is niets veranderd. Het toen geleerde zijn de vragen van nu.’ VOOR GESLOTEN DEUREN ‘We willen de jongeren verder helpen dan de drumband. Met opleidingskansen, stages of een baan. Hiervoor zoeken we samenwerking met het bedrijfsleven. Dat heeft al tot resultaten geleid. In een samenwerkingsverband met McDonalds garandeerden wij de begeleiding van de jongeren in deelnemende McDonalds vestigingen waarbij wij als vertrouweling een
GROEISTUIPEN
goede ingang bij de jongeren hadden. Het werkte voor ons en de jongeren stimulerend en het gaf de werkgever vertrouwen.
‘De groei is een probleem. We zijn succesvol en werken al meer dan de normale negen tot vijf. Als je aan de volledige
Uiteindelijk ontbrak het aan mankracht om dit initiatief door te zetten. Vooralsnog zitten de deuren van het bedrijfsleven nog
vraag wil blijven voldoen werk je jezelf over de kop. Mankracht en financiële steun blijven dan ook een struikelblok. Ondanks
hartstikke dicht.’
de succesvolle optredens waarmee we geld voor een nieuw jaar bij elkaar drummen, kunnen we vrijwilligers doorgaans met geen middelen tegemoet treden. Terwijl de vraag naar lessen toeneemt. In beschikbaarheid kunnen wij het niet meer
DRUMMEN ZONDER GELUID
bijbenen. Het nadeel van subsidiëring is weer dat je moet werken volgens goals en een vast stramien. Talenten worden
Inmiddels spelen ook aan Brotherhood refererende groepen in op het succes van de Amsterdammers. Concurrentie? Gilo:
kapotgemaakt door het stramien. Wij willen het bijzondere in een mens vasthouden en het verschil maken door het individu
‘Veel instellingen maken nu een kopie van onze brassband. Deelelementen worden uitgebouwd, maar ze missen de accen-
het individu te laten.’
ten. De geest wordt niet gekweekt. Het is drummen zonder geluid. En dan sla je de plank mis. Muziek is maar een middel; het kon net zo goed schaken zijn. Het gaat erom dat je jongeren helpt om een deur te openen. Elke persoon die je kunt
VRAGEN
helpen geeft je een geweldig gevoel. Op mijn oude dag hoop ik dan ook veel jongeren tegen te komen die dankzij Brother-
‘Sinds onze bestaansgeschiedenis hebben we gezien hoe de jongeren keer op keer gestigmatiseerd werden, allerlei bena-
hood in het leven een flinke stap verder zijn gekomen.’
mingen hebben de revue gepasseerd: Hangjongeren, risicojongeren, randgroepjongeren, probleemjongeren, etc. Steeds worden er nieuwe benamingen bedacht. Maar niemand die zich afvraagt waarom en welke jongeren deze titels krijgen en wat dit voor hen betekend. De allerbelangrijkste vraag is waarom jongeren gedrag vertonen waardoor de maatschappij hun deze ‘titels’ toedicht. En wat is het verschil met vorige generaties? Voor de verdere ontwikkeling van de jongeren is het van belang dat zij de gelegenheid krijgen om te experimenteren. Die kans hebben vorige generaties jongeren gehad en de huidige generatie jongeren doet het niet anders. Is het misschien dat zij brutaler experimenteren of is de maatschappij strenger of preutser (sneller geïrriteerd) geworden? Ik daag de lezers van deze praktijkreeks uit om over deze vragen na te denken.’ Gilo Koswal, januari 2006
40
41
CHIPPY: HERKEN DE MUZIEK IN JEZELF
NAWOORD: MORES LEREN MET CULTUUR
Chippy verkeert nu in een goede maatschappelijke positie. Bijna dagelijks
STIMULERENDE OMGEVING OF STRAFKAMP?
staat hij als drumdocent voor een groep. Zijn verhaal is een successtory. Wat
De media staan bol van het negatieve nieuws over jongeren. Vooral etnische groepen jongeren – vooral Antilliaanse en
heeft hem dat succes gebracht?
Marokkaanse jongeren – moeten het ontgelden. Van Tweede Kamer tot de gewone burger op straat klinkt de roep om een harde aanpak. Vooral de strafkampen – hoewel bewezen ineffectief – mogen zich in een stijgende populariteit verheugen.
‘Positief uitgaan van het unieke in de mens. Je eigen kwaliteiten leren kennen en daar-
De in deze praktijkreeks beschreven projecten van SJA – All Stars, Brotherhood en All Stars CATch – laten zien dat het niet
door ook een ander kunnen helpen. Je leert de muziek in jezelf herkennen. Muziek dat
alleen anders kan, maar ook met meer kans op succes. Opvallend daarbij is dat twee uitgangspunten die kenmerkend zijn
iedereen in zich heeft.’
voor de aanpak binnen de projecten haaks staan op de in de media heersende mores. Op de eerste plaats staat niet de etnische en culturele achtergrond van de jongeren centraal, maar hun kwetsbaarheid. Op de tweede plaats ligt de nadruk
BIKKELEN
niet op de negatieve gedragingen van de jongeren, maar op het creëren van een stimulerende omgeving waarin oog en aan-
‘En dat is nodig. Want iedereen is nu aan het bikkelen. Zelfs mensen met een normale
dacht is voor hun talenten en het versterken van hun motivatie om daar daadwerkelijk iets mee te doen. Uit de beschrijving
baan komen bijna niet meer rond. Jongeren mogen hier niet de dupe van worden.
van de projecten blijkt dat de aanpak werkt, ook voor jongeren in uiterst kwetsbare en soms uitzichtloos lijkende posities.
Daar moeten we aan blijven werken. Want als je niet wil investeren in de toekomst, dan
Om de betekenis en de reikwijdte van de projecten voor het jongerenwerk te achterhalen, tracht dit nawoord een antwoord
houdt de toekomst snel op.’
te vinden op de volgende vragen: Tegen welke achtergrond spelen de projecten zich af? Waaruit valt het succes van de projecten te verklaren? Is het wel allemaal goud wat er blinkt? Waarin schuilt het geheim van de aanpak van de jongeren-
VOORBEELDFUNCTIE
werkers?
‘Ik ben nu professioneel in de zin van een betaalde jongerenwerker. Daarnaast volg ik een opleiding tot sociaal cultureel jongerenwerker. Ik heb van mijn hobby mijn werk gemaakt. Brotherhood is een middel om een weg te kiezen in het leven.
DE KORTSTE WEG NAAR PARTICIPATIE
Ik heb nu een voorbeeldfunctie. Ik laat mijn eigenwaarde voor niemand varen en stap niet in iemand anders voetstappen.
Zowel All Stars, Brotherhood en All Stars CATch, hebben tot doel om jongeren die dreigen af te haken of af te glijden, weer
Eigenlijk zou ik meubelmaker worden. Nu maak ik iets veel mooiers.’
aan de samenleving te binden. De projecten beogen de jongeren niet alleen tot participatie te verleiden, maar hen daar ook voor toe te rusten. Culturele activiteiten vormen een voertuig bij uitstek om jongeren ‘aan te zetten tot’ en ‘in staat te stellen tot’ participatie (Veldboer 2001). Wat maakt culturele activiteiten tot zo’n geschikte ingang of invalshoek voor participatie? Om te beginnen sluiten de projecten nauw aan bij de affiniteiten en interesses van jongeren. Veel jongeren lopen met hun ziel onder de arm. Het aansluiten bij hun culturele interesses maakt de kans om die ziel te raken aanzienlijk groter. En met de ziel, blijkt ook de motivatie – die bij veel jongeren onder het nulpunt is gezakt – tot leven te kunnen komen. Culturele activiteiten werken kortom als motor voor motivatie. Maar culturele activiteiten zijn ook om een andere reden een belangrijke voedingsbron voor participatie. Bij culturele activiteiten gaat het om taal, codes, normen, waarden, expressie, emotie, schoonheid, samenwerking, enzovoorts. En dat maakt dat ze een ideale bedding vormen voor het aanmaken van sociaal en
42
43
cultureel kapitaal. In de beschrijvingen van All Stars, Brotherhood en All Stars CATch ligt daar niet voor niks zoveel nadruk
krijgen. Samen zorgen ze ervoor dat jongeren aandacht krijgen, dat er een veilige en gestructuureerde omgeving ontstaat,
op. Het sociaal en cultureel kapitaal dat jongeren binnen de projecten ontwikkelen, geeft hen namelijk een betere toegang
die tegelijkertijd uitdagend en aantrekkelijk is. Het is die mix, die maakt dat jongeren binnen de projecten ontvankelijk zijn
tot bijvoorbeeld onderwijs en werk en geeft hen ook iets mee voor het zich bewegen in zowel de privé-sfeer als in de pu-
voor normen en waarden, dat ze ‘mores leren’ met, door en via cultuur.
blieke sfeer. De vele uitspraken van de deelnemers aan de projecten getuigen daarvan. In dat opzicht vormen culturele activiteiten in veel gevallen de kortste weg naar participatie. Al is dat natuurlijk sterk afhankelijk van de wijze waarop culturele
Maar er is nog een derde aspect aan de ‘community-filosofie’ die bepalend is voor het succes. Dat de projecten als een
activiteiten worden ingericht en aangeboden, zoals verderop zal blijken.
gemeenschap zijn georganiseerd, maakt ze ook bij uitstek geschikt om leerprocessen bij jongeren op gang te brengen. De gemeenschappen functioneren als het ware als een natuurlijke leeromgeving, waarin de leerprocessen de ene keer bewust
GEMEENSCHAPPEN ALS LEEROMGEVING
worden gearrangeerd – bijvoorbeeld bij de vormingsweekenden van Brotherhood – en op een volgend moment informeel
Voor wie een presentatie van All Stars CATch of All Stars bijwoont, of degene die op z’n weg door de stad plotseling de
en spelenderwijs verlopen. Interessant in dat verband zijn ook de werkprincipes van peer-education en co-productie die tot
klanken van Brotherhood ontwaart, springt in eerste instantie de toewijding en het plezier van de spelers in het oog. Toewij-
het hart van de werkfilosofie behoren. Peer-education en co-productie blijken binnen de projecten als een oefening in leider-
ding en plezier lijken er als vanzelf bij te horen. Ze vormen echter allerminst een vanzelfsprekendheid. Natuurlijk, de spelers
schap te werken. Bij peer-education geven leden uit de dans-, muziek-, of theatergroep aan minder ervaren spelers door
hebben er hard voor geoefend, maar dat niet alleen. Onder de oppervlakte van de projecten blijkt een hele wereld schuil te
wat ze hebben geleerd. Peer-education stimuleert het proces van ‘lerend maken’ en ‘makend leren’, het enthousiasmeert
gaan van taaie en noeste arbeid. Dat zit ‘m niet uitsluitend in de organisatie van de activiteiten an sich – wat bij tijd en wijle
jongeren en geeft hen de ruimte om ‘hun eigen ding te doen’. Op die manier krijgen jongeren gaandeweg een beter inzicht
inderdaad een zeer intensieve bezigheid is – maar vooral in de manier van organiseren.
in hun specifieke, persoonlijke kwaliteiten, kunnen ze weloverwogen keuzes maken over wat ze verder met hun leven willen en leren ze daar zelf verantwoordelijkheid voor te nemen (Lamp 2004). Via co-productie leren jongeren op hun beurt ver-
De projecten – en bij Brotherhood geldt dat nog sterker dan bij All Stars CATch en All Stars – functioneren bovenal als een
antwoordelijkheid te nemen voor onderdelen van het project. Op die manier ervaren ze dat het geen vanzelfsprekendheid is
community, een gemeenschap. Aan de buitenkant overheerst het Showbiz Appeal van Life is a Performance, Everybody is
dat alles vóór hen wordt georganiseerd en dat het overwinnen van moeilijkheden en het ‘samen klaren van een klus’, veel
a Winner en Playing the Rythm of the Heart. Maar aan de binnenkant – veel minder zichtbaar voor de buitenwacht – is een
bevrediging kunnen schenken.
dicht net van relaties en activiteiten geknoopt. De hechte gemeenschap die daardoor ontstaat, vormt de baseline van de projecten. Dat idee van gemeenschap kent diverse ingrediënten, die het succes van de projecten mee bepalen.
IN DE PROJECTENGARAGE Wie All Stars, Brotherhood en All Stars CATch in de projectengarage op de brug zet en aan een inspectie onderwerpt, ont-
Op de eerste plaats is er een heel regime van regels en afspraken, waaraan iedereen zich binnen de projecten moet hou-
dekt dat er nog het nodige valt te verbeteren. De projecten zijn succesvol, maar vragen ook voortdurend om onderhoud. Zo
den. Zonder discipline is noch de spirit, noch de praktijk van een gezamenlijke onderneming überhaupt denkbaar.
valt op dat de projecten tot op heden voornamelijk Surinaamse en Antilliaanse jongeren aantrekken. De oorzaken daarvan zijn niet een, twee, drie aan te wijzen. De vraag is bijvoorbeeld welke rol het ‘idee van gemeenschappen’ dat aan de projec-
Op de tweede plaats is het idee van gemeenschap verantwoordelijk voor het gevoel van de leden om ‘erbij te horen’. Een
ten ten grondslag ligt, hierbij speelt. Wanneer de projecten als zware of gesloten gemeenschappen gaan functioneren is de
gevoel waar veel jongeren een sterke behoefte aan blijken te hebben. Voor velen fungeert het project als ‘een tweede thuis’.
kans aanwezig, dat ze niet alleen sociale insluiting bewerkstelligen, maar evenzeer sociale uitsluiting bevorderen. Dat kan in
En dat is vooral voor die jongeren essentieel waar ‘het eerste thuis’ niet altijd optimaal functioneert. Voor veel jongeren
sommige gevallen een bewuste keuze zijn, maar zou op z’n minst de vraag moeten oproepen of het idee niet in een andere
nemen de projecten de functie over van ‘sociale controle’, waarvan ze zelf aangeven dat ze die thuis en/of op school ontbe-
vorm ook voor andere groepen geschikt gemaakt kan worden, of in hoeverre er mogelijkheden zijn om met handhaving
ren. Discipline en ‘erbij horen’ vormen in de projecten als het ware een package deal. Je kunt het een niet zonder het ander
van de community-filosofie, de projecten meer als lichte gemeenschappen te laten functioneren (Duyvendak en Hurenkamp
44
45
2004). Misschien ligt de nadruk bij de aanpak nu nog teveel op ‘bindend’ sociaal kapitaal en zou het ‘overbruggend’ sociaal
Het activeren en animeren is niet uitsluitend een kwestie van procesmanagement. De jongerenwerkers zijn niet alleen maar
kapitaal meer gewicht moeten krijgen.
facilitators. Er komt wel degelijk meer bij kijken. Ze sturen meer dan je op het eerste oog geneigd zou zijn te denken. Dat zit ‘m vooral in de pedagogische of morele opdracht die ze vervullen. Kenmerkend voor het optreden van de jongerenwerkers
Een andere kwestie betreft het beeld van de projecten naar buiten. Uit de praktijkreeks komt naar voren dat de jongeren het
is de open en respectvolle manier waarop ze met jongeren over normen en omgangsvormen in de clinch gaan. Een ‘straffe’
gevoel van ‘erbij horen’ erg waarderen, evenals de structuur die de projecten bieden. Dat roept de vraag op of het beeld
aanpak schuwen ze daarbij geenszins. Ook dat zou in de communicatie naar buiten over de rol van jongerenwerkers wel wat
van de projecten dat naar buiten toe wordt gecommuniceerd, niet te lichtvoetig is. Natuurlijk waarderen de jongeren ook
zwaarder aangezet mogen worden. Jongerenwerkers verdienen het om in de toekomst vanuit politiek, beleid en maatschap-
het showy-element, maar dat is niet het enige waar ze voor vallen. Een afgewogener presentatie lijkt voor alle betrokkenen
pij meer steun te krijgen voor hun morele opdracht.
beter op z’n plaats. Het zou bovendien wel eens een troef kunnen zijn die het loont om uit te spelen, bijvoorbeeld met het oog op het interesseren van bedrijfsleven en fondsen voor een grotere (financiële) betrokkenheid.
Marcel Spierts docent en onderzoeker Hogeschool van Amsterdam
Een derde kwestie betreft de monitoring van de projecten. Er is behoefte aan meer gegevens over de hoeveelheid betrokken jongeren en hun motieven om deel te nemen. Ook informatie over de omvang en aard van de afhakers en de redenen voor afhaken, kunnen interessante aanwijzingen opleveren voor het verbeteren van de projecten. Meer informatie en inzicht kan bovendien een gunstige factor zijn om financiers over de drempel te trekken. DE MORELE OPDRACHT VAN JONGERENWERKERS Tot slot mag de vraag naar het geheim van de aanpak van de jongerenwerkers niet ontbreken. Wat kunnen andere jongerenwerkers leren van de aanpak bij All Stars, Brotherhood en All Stars CATch. De jongerenwerkers in de projecten lijken erin geslaagd om een goede balans te vinden tussen product en proces. Het tot stand brengen van een geslaagde dans-, muziek-, of theatervoorstelling en de podiumervaring die ze daarbij opdoen, bezorgt jongeren een kick. Maar de weg ernaar toe is minstens zo belangrijk. De jongerenwerkers investeren daar navenant in. In de hier besproken boekjes uit de praktijkreeks vallen in dat opzicht de begrippen animeren en activeren een paar keer. Dat is inderdaad de kunst die de jongerenwerkers moeten beheersen. Bij animeren gaat het er om dat ze de jongeren weten te bezielen en te enthousiasmeren. Letterlijk betekent animeren de jongeren ‘leven in te blazen’, ‘tot leven te wekken’. ‘Levendigheid’ is ook wat de projecten uitstralen. De typisch Amerikaans aandoende positieve sfeer mag soms wat overdreven lijken, maar de jongeren spreekt het kennelijk wel aan. Bij het activeren gaat het er vooral om dat de jongerenwerkers de sluimerende vermogens bij de jongeren weten aan te spreken en hen zover zien te krijgen dat ze deze ook daadwerkelijk actief proberen te benutten.
46
47
LITERATUURLIJST • Better together: Report of the Saguaro Seminar on Civic Engagement (2000). John F. Kennedy School of Government, Harvard University, Cambridge MA • Robert Putnam (1993), Making Democracy Work, Princeton University Press • Robert Putnam(2000), Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, New York, Simon & Schuster • Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam (2006). Werkplan Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam. • Stichting Brotherhood boekje • Duyvendak, J.W. en M. Hurenkamp (red.) (2004) Kiezen voor de kudde. Lichte gemeenschappen en de nieuwe meerderheid. Jaarboek Tijdschrift voor de Sociale Sector. Amsterdam: Van Gennep. • Lamp, W. (2004) ‘Hebben peers de toekomst?’. In: M. Schiffers en L. Saraber (red.) De kring en de middenstip. Amsterdam: Jongerentheater 020 en Phenix Foundation. • Veldkamp, L. (2002) Trends in grootstedelijk welzijn. Utrecht: Verwey-Jonker Instituut. INTERVIEWS • Gregory Finsy (Chippy), jongerenwerker Brotherhood, december 2005 • Peggy Forster, projectleider All Stars, november 2005 • Gilo Koswal, projectleider Brotherhood, unit manager Tha Spot Jongerenplaza, november 2005 - januari 2006 • Carlo Spier, ontwikkelingspsycholoog, december 2005 MET BIJDRAGEN VAN • Jan Paddenburg, Open Scholengemeenschap Bijlmer plus • Pieter van Vliet, Hogeschool van Amsterdam INTERNETBRONNEN • www.brotherhood.nl • www.sjadam.nl • www.kwakoe.nl
48
49
BIJLAGE: COMPETENTIEPROFIEL JONGERENWERKER SJA Indeling in 4 competentieclusters met per cluster de geldende kerncompetenties.
OMGEVINGSGERICHT: ORIËNTEREN EN CONTACTLEGGEN
TAAKGERICHT – PROGRAMMEREN EN ORGANISEREN; BEGELEIDEN EN LEIDINGGEVEN
• Heeft en ontwikkelt kennis m.b.t relevante context op sociaal en politiek gebied
• Werkt systematisch en planmatig
• Signaleert jongerencultuur en jongerentrends
• Werkt deskundig, volgens de normen van het vakgebied
• Legt contact met relevante doelgroepen
• Kan conflicten hanteren
• Gaat een bij de functie passende relatie aan met jongeren
• Is klantgericht zowel intern als extern
• Heeft en onderhoud een relevant netwerk
• Stuurt, leidt, begeleidt, coacht en/of motiveert effectief
• Profileert de unit/SJA in de werkomgeving
• Werkt zelfstandig
ORGANISATIEGERICHT: BEDRIJFS EN ORGANISATIE GERICHTE COMPETENTIES
PERSOONSGERICHT – PERSOONLIJKE EN BEROEPS ONTWIKKELING
• Levert een bijdrage aan visie, missie, beleid, regels en afspraken van SJA en de betreffende unit
• Is betrouwbaar en integer
• Heeft gevoel voor verhoudingen
• Is communicatief en interactief
• Werkt op opbouwende wijze samen
• Is enthousiast en inspirerend
• Levert een bijdrage aan het multiculturele karakter van SJA en de unit
• Is authentiek
• Kijkt en analyseert zonodig vanuit een functie overstijgend kader
• Reflecteert op eigen handelen
• Is ondernemend
• Onderkent en realiseert mogelijkheden voor persoonlijke groei
50
51