BOORDEVOL INFORMATIE, SCHRIJF- EN ONTSPANNINGSOEFENINGEN
BESTE LERAREN EN LERARESSEN Naast het juiste schrijfmateriaal is het belangrijk dat er tijdens schrijflessen aandacht en ruimte is voor ontspanning en afwisseling. Dit draagt bij aan het schrijfplezier van kinderen. In dit boekje vindt u daarom, naast de informatie over onze ergonomische producten, een aantal leuke en eenvoudige oefeningen om kinderen tijdens de schrijflessen te laten ontspannen!
Leren schrijven is voor kinderen een hele uitdaging en vereist vaak de nodige inspanning en aanmoediging. Het is daarom belangrijk om een kind op de juiste manier te motiveren om ervoor te zorgen dat een kind ook plezier heeft in het (leren) schrijven. Belangrijk bij het leren schrijven is de juiste schrijfhouding. Dit is het enige moment dat kinderen een schrijfhouding kunnen aanleren, als kinderen zich deze eenmaal hebben aangeleerd is deze niet meer te veranderen. Het is dus van groot belang dat een kind vanaf het allereerste begin de juiste schrijfhouding aanleert!
Wij wensen u en de kinderen nog héél veel schrijfplezier toe!
Bij STABILO wordt Ergonomie met een hoofdletter geschreven. Wij ontwikkelen onze schrijfinstrumenten in samenwerking met mensen die álles weten over schrijven: wetenschappers, onderwijzers, kinderen en ouders. Vooral op zeer jonge leeftijd kan het schrijfgedrag positief worden beïnvloed door het gebruik van de juiste pen. De pen moet aansluiten op de mogelijkheden en vaardigheden van een kind in een bepaalde leeftijd. Belinda Harmsen
STABILO is de eerste schrijfwarenfabrikant die ergonomische pennen heeft ontwikkeld. Sinds kort zijn alle ergonomische schrijfinstrumenten samen gebracht onder één productfamilie: STABILO EASYergonomics experts.
2
Marketing Manager STABILO International
3
Comfortabel, innovatief en persoonlijk
Het belang van een goede motoriek
Tot voor kort was Henk Schweitzer handschriftdocent op verschillende Hogescholen waar hij naam maakte met zijn verfrissende ideeën over het schrijfonderwijs. Zijn motto als motorisch remedial teacher: eerst bewegen, dan schrijven.
Ambers eerste schooldag zit erop. Met een sprongetje zit ze naast me op de bank. “Hoe was het?” vraag ik, terwijl ik een dikke zoen op haar wang geef. “Kijk pap, ik kan mijn naam schrijven.” Snel haalt ze de schoolspulletjes uit haar tas. Ik kijk mee. “Had je geen tijd om je appel op te eten?” “Nee, we moesten werken!” Met een diepe zucht pakt ze een roze stift, mompelt: “Mooi hè!”, en schrijft met grote letters IK in haar schrift.
Vanuit zijn veelzijdige praktijkervaring ontwierp hij in opdracht van Nienhuis Educational het speelleerprogramma Kwinto voor de ontwikkeling van de kleine motoriek. In het voetspoor ervan schreef hij de succesvolle schrijfmethode ‘Schrijven leer je zo!’, waarin de meest recente inzichten op het gebied van schrijven en motoriek samenkomen. Zijn nieuwe programma ‘Verder met schrijven’ kiest bewust voor een speelse aanpak, waarin (schrijf)beweging en spel centraal staan. ‘Verder met schrijven’ kan worden gebruikt naast en in aanvulling op bestaande schrijfmethoden ter voorkoming van problemen. Het programma biedt meer dan honderd oefeningen (energizers), waardoor indirect aandacht wordt besteed aan een goede schrijfhouding en beweging. De speelse oefeningen bevorderen de motorische ontwikkeling, beïnvloeden het schrijfproces en uiteindelijk het schrijfresultaat, zodat kinderen sneller en leesbaar leren schrijven.
Henk Schweitzer
In zijn huidige baan als directeur van een basisschool bouwt hij samen met zijn collega’s aan een school voor duurzame ontwikkeling. Daar horen ook kwaliteitsleermiddelen bij, zorgvuldig ontwikkeld op basis van ergonomisch onderzoek. Zo komt al het teken- en schrijfmateriaal van STABILO. Met voorsprong comfortabele kwaliteit en altijd innovatief. En vooral: afgestemd op de individuele mogelijkheden van elk kind. 4
motivatieproblemen: ze leiden tot schrijfangst en functioneel analfabetisme. Intussen staan scholen steeds meer onder druk om te kunnen voldoen aan de eisen van een snel veranderende maatschappij. Dat betekent: meer aandacht voor leervakken en minder tijd voor creatieve vakken en de noodzakelijke instrumentele vaardigheden. Kinderen bewegen en spelen al minder dan vroeger, met alle gevolgen van dien. Ze worden dikker, maar wat in mijn ogen nog erger is: ze lopen lichamelijk, sociaal en verstandelijk een achterstand in ontwikkeling op.
Herinnert u zich nog uw eerste schooldag? Weet u nog dat u vroeger op school uw uiterste best deed om de mooiste letters op papier te krijgen? En daar vervolgens een sticker mee verdiende? Of zat u juist bij de groep die nooit een plaatje kreeg?
Als kinderen netjes en snel kunnen schrijven, maken ze betere aantekeningen en scoren ze beter. Het helpt ze bij het trainen van de fijne motoriek, wat later essentieel kan zijn voor wie een beroep kiest waarbij dat van belang is, chirurg bijvoorbeeld.
Zelf had ik de grootste moeite om met vulpen het aanelkaarschrift tussen lijntjes te krijgen die veel te dicht op elkaar stonden. Nachtmerries had ik ervan. Geen wonder. Een vulpen is voor beginnende schrijvers funest, het aanleren van het verbondenschrift rampzalig voor de ontwikkeling van het lezen en schrijven. Met blokletters voorkom je veel problemen.
Beweging, een goede houding en ontspanning hebben een positief effect op de gezondheid, maar ze leiden ook tot betere leerprestaties op het gebied van schrijven**, spellen en rekenen. Redenen genoeg om al op jonge leeftijd werk te maken van motorische vaardigheden!
Onderzoek in Europa* toont aan dat 1 op de 3 kinderen problemen ondervindt bij het leren schrijven. En dat wordt met de jaren erger. Onleesbare handschriften, krampachtige schrijfhoudingen, foutieve pengrepen, zeer traag schrijven en een toename van concentratie- en
* Schrijfproblemen een stand van zaken, 2009 ** Dewey et al, 2002 en Driessen, 2008 5
stabilo easyoriginal
De vorm van de pen ondersteunt de natuurlijke positie van de hand en zorgt daardoor voor ontspannen en krampvrij schrijven.
on
g
Naast de blauwe uitwisbare inkt zijn er ook vullingen verkrijgbaar in zwart of rood.
UW
NIE
s
De vullingen zijn heel simpel te verwisselen en op iedere nieuwe vulling zit een nieuwe schrijfpunt. Dus geen gespleten punten en blauwe vingers meer. De inkt van de EASYoriginal is blauwe vulpen inkt die te wissen is met een inktwisser.
E A SY
er
EASY VANAF HET BEGIN. De STABILO EASYoriginal is speciaal bedoeld voor schoolkinderen. Zijn innovatieve design is gebaseerd op de laatste wetenschappelijke bevindingen en praktijk gerichte tests.
digen als rechtshandigen, want er is voor allebei een aparte uitvoering. De speciale anti-slip gripzone zorgt voor een ontspannen grip op de pen tijdens het schrijven. Het lage gewicht en de speciale vorm voorkomen dat de spieren in de hand te snel moe worden. Zijn vrolijke kleuren zijn een constante motivatie voor kinderen om steeds maar door te gaan met schrijven.
rt
BESTE VAN DE KLAS. Leren schrijven is voor kinderen een hele opgave. Jonge kinderen die net beginnen aan hun schoolcarrière moeten eerst leren hoe ze een pen over papier moeten bewegen. Een pen die speciaal is ontworpen voor de kinderhand ondersteunt dat leerproces.
o m ic s e x p e
BESTE VAN DE KLAS Favoriet bij de kids én leraren. STABILO EASYoriginal - speciaal ontwikkeld voor links- en rechtshandigen.
ONTWIKKELD VOOR KINDERHANDEN. De vorm en het formaat van de EASYoriginal zijn helemaal aangepast aan de kinderhand. Zowel geschikt voor linkshan6
o
Ergonomisch rapport STABILO EASYoriginal ergo easy origina Door: prof. dr. Ralph Bruder, l directeur van het Ins tituut voor Ergonomie en Ontwerpresearch Universiteit van Duisb urg-Essen
Een andere positieve eig enschap van de EASYori ginal is de wijze waarop rekening wordt gehoud en met de afmetingen van de hand en vingers van de doelgroep (kinderen van 8 tot 12 jaar).
De vorm van de gripzon e bepaalt de wijze waaro Voor de ergonomische p beoordeling van de STA de pen wordt vastgeho BIL O uden en gebruikt. Voor EASYoriginal heb ik div de erse modellen pennen ont- doelgroep van 8 tot 12 jarigen be vangen die ik persoon vordert de manier lijk heb beoordeeld. Va waarop de EASYorigin nu it al moet worden vastge een ergonomisch stand punt kunnen de volge houden een correcte ha nd e nd - en vingerpositie bij he ontwerp kenmerken van t de STABILO EASYorigin al schrijven. Voor volwassenen kunn worden beoordeeld als en pro ble me n positief: ontstaan als een pen een specifieke grip ver eist aangezien zij al een eig en manier hebben ontw De vorm van de EASYori ikginal is afgestemd op de keld om een schrijfmiddel vast te ho anatomie van de mense ud en . Hie rvo or lijke hand, en dan in het moet het mogelijk zijn om de pen bijzonder de kinderha op ver sch ille nd e nd. Dit betekent dat het manieren in de hand te houden. ontwerp moet worden aangepast voor rechts - en linkshandigen. Om deze reden kent de EASYori gi- Vanuit een ergonomisch gezichts nal een variant die spe punt moet de ciaal is vormgegeven vo or inspanning om de pen vast te ho linkshandigen. Dit is zee uden zo klein r positief vanuit een erg o- mogelijk zijn, omdat dit een statis nomisch standpunt en ch e vorm van op zich ook ongebruike lijk kracht uitoefenen is waarvoor voor producten met ee he t menselijke n grote doelgroep. lichaam niet geschikt is. De hand en arm ku nnen
easy origina
l
8
gel dan ook te snel vermo eid raken. Het minim ale gewicht van de EASY original zorgt ervoor dat slechts een zeer kleine inspanning is vereist. De vereiste kracht wordt ver der verlaagd door de vo rm van de gripzone. Op basis van de bove nvermelde criteria beveel ik de STABILO EASYoriginal aan vanuit een ergonomi sch standpunt. Wat zijn de redenen vo or het gebruik van erg onomische producten op school? Op basis van de hoeveelh eid en de duur van de (in ) spanning waaraan sch oolkinderen dagelijks blo otstaan op school, kunnen we met recht spreken van ´de school als werkplek ’ voor leerlingen (en nie t alleen voor onderwijzend personeel).
deels genegeerd in vergelijking met ande re werkomgevingen. De gevolgen hiervan zijn verkeerde werkhoudingen bij jongere en oudere kinderen die worden ver oorzaakt door ongesch ikt e stoelen en tafels en onvoldoende bewegin g. Daarnaast kunnen we rkmiddelen met een sle cht ontwerp, zoals pennen , de arm en hand ov erbelasten waardoor op latere leeftijd klachten kunnen ontstaan.
Bij het ontwerpen van werkbenodigdheden vo or schoolkinderen moet rek ening worden gehoud en met hun fysieke beho eften. Daarnaast moet er aandacht zijn voor de voorkeur van kinderen voor bepaalde vormen en kle uren om ervoor te zorge n dat ergonomisch ontw orpen producten op sch oo l worden geaccepteerd.
Toch worden de ergon omische kanten van de werkomstandigheden op school voor alle partijen (en dan vooral leerkrach ten en leerlingen) groten 9
Stabilo easyergo
Verkrijgbaar in 2 schrijfbreedtes: 3,15 mm voor de allerkleinste kinderen en 1,4 mm voor de kinderen die al enigszins kunnen schrijven en de druk tijdens het schrijven al kunnen doseren. 10
s
on
g
LIEVELINGSPOTLOOD VAN PRINSESSEN EN PILOTEN. Het plezier in leren schrijven wordt vergroot door een kind een eigen schrijfinstrument te geven dat hij of zij ook echt mooi vindt. Daarom werd er bij de ontwikkeling van de STABILO EASYergo ook veel waarde gehecht aan het design, het ontwerp en de kleur. Het materiaal, de vorm, de kleur, de pengreep en het gevoel in de hand - alle eigenschappen van STABILO EASYergo werden gezamenlijk met kinderen ontwikkeld, getest en voortdurend verbeterd. De uitkomst van dit lange proces is een vulpotlood om mee te leren schrijven, waarmee kinderen ook plezier beleven tijdens het schrijven. Hiermee is de basis gelegd voor het halen van hoge punten voor schrijven!
E A SY
er
EEN GEHEEL NIEUWE ERVARING. Een vulpotlood met drukmechanisme om mee te leren schrijven, zoals de STABILO EASYergo, was er tot nu toe niet. Daarom is het innovatieve design ontwikkeld op basis van de laatste wetenschappelijke inzichten én praktijktesten met kinderen van 3 tot 8 jaar. De bijzondere vorm voor rechts- of linkshandige kinderen, de anti-slip gripzone, het kleine formaat en het lichte gewicht ondersteunen de natuurlijke houding van de kinderhand en zorgen voor een ontspannen, aan de leeftijd aangepaste manier van leren schrijven.
ÉÉN VULPOTLOOD – TWEE VERSIES: VOOR RECHTS- OF LINKSHANDIGEN. Vooral als de fijne motoriek nog niet goed is ontwikkeld, moet een schrijfinstrument het schrijven ondersteunen. Daarom kunnen zowel rechts- als linkshandigen hun eigen EASYergo kiezen - een groot ergonomisch voordeel dat voor een ontspannen houding zorgt. Het aangenaam zachte materiaal van de gripzone zorgt voor een goede en stevige grip en voorkomt drukplekken op de vingers. De EASYergo heeft een HB-potloodstift, ideaal om mee te leren schrijven. Het potlood kan eenvoudig worden nagevuld.
rt
LEREN SCHRIJVEN WORDT KINDERSPEL! Hoe makkelijker en minder krampachtig een kind de eerste penstreken kan maken, des te meer plezier beleeft het aan het leren schrijven. Speciaal voor deze hoge eisen heeft STABILO een uitermate doordacht vulpotlood voor beginnende schrijvers ontwikkeld: de STABILO EASYergo .
o m ic s e x pe
LEREN SCHRIJVEN WORDT KINDERSPEL Het ergonomische vulpotlood om mee te leren schrijven: de STABILO EASYergo. Speciaal ontwikkeld voor links- en rechtshandigen.
Ergonomisch rapport STABILO EASYergo ergo Doe ora : pr syof.odr.rRa iglph Braluder, directeur Instituutin voor Er T.U. Darmstadt
ergo
gonomie
gel Het ontwerp van de gri pzone met drie gripuits paringen maakt een me er intuïtieve grip moge lijk. Met de symmetrie rond de as kan de pen op ver schillende manieren wo rden vastgehouden. He t profiel van de gripuitspa ring heeft als voordeel dat de vingers niet naar be neden glijden richting pu nt.
De EASYergo is het res ultaat van een intensie f gebruikergericht ontwerp proces. Bij de ontwikk eling ervan en de bijbehoren de diverse ergonomisc he studies was niet alleen het Instituut voor Ergon o- Diameter mie van de TU Darmsta dt betrokken, maar wa ren Volgens ergonomische principes ver er ook interdisciplinaire eist een dikkere workshops met ergonom pen een minder fijne mo ietor iek en coördinatie dan experts op het gebied van ergonomie, geneeskunde , een dunnere. Daarnaast hebben lan psychologie en bouwku gere pennen nde, én kinderen van 3 tot 8 het nadeel dat ze als een lastige jaar. hefboom werken. Kinderen kunnen met hun kleine handen de pen all ee n aa n de onderzijde ondersteu Ergonomische eigensch nen, waardoor appen van de STABILO ze weinig controle he EASYergo: bben over het uitsteken de deel aan de bovenzijde. • Afmetingen, zoals len Gripzone gte en diameter, sluiten goed aan op de afm Om een pen ideaal vast eting van hand en vinge te houden vanuit een erg rs. o- • Door nomische invalshoek, mo het compacte ontwerp eten het middelste kootj zijn zel fs kle ine e kinderen van de wijsvinger en in staat de pen goed te het tweede kootje van hanteren. de • De gripzone is dikker duim maximaal zijn ge da n vele andere potloden strekt zodat de pen vla k voor kin tussen het eerste kootj deren, maar de diameter e van de duim en wijsv no g ste ed s inger kle kan liggen. in genoeg. Ook kleine ha nden kunnen de pen precies sturen . 12
easy orig
• Het lage gewicht dra agt ertoe bij dat kinderen hun hand niet veel ho even in te spannen bij he t schrijven.
De volgende kenmerk en worden beoordee ld als positief vanuit ee n ergonomisch oogpun t: • Vorm afgestemd op de anatomische eigenschappen van de kinderhand. Rechts- en linkshand ige versie • Dit geldt vooral voor het ontwerp van de Het is belangrijk om rek ening te houden met twee verschillende ver de sies voor rechts- en rechts- of linkshandighe id van kinderen. Dit ka linkshandigen. n al op vroege leeftijd worde n vastgesteld. Vaak worde n • Er is rekening gehouden met de kinderen in groep 2 ext afmeting van de ra gestimuleerd in hun hand en de vingers van lee rde doelgroep, 5-8 jarige proces. En tijdens deze n. periode wordt meestal de • Vorm van de gripzone bepa schrijfhouding van de ha alt de wi jze wa arop nd gevormd. de pen wordt vastge houden. • Vanuit een ergonomisc h oogpunt moet de inspa Kleur en materiaal n ning om de pen vast te houden zo klein moge • De kleur van het ma lijk teriaal is bijzonder zijn, omdat dit een sta tische vorm van kracht aantrekkelijk voor kin deren. uitoefenen is (slecht voor menselijk lichaam) • Het verschil tussen he t materiaal in de gripzon e waardoor de hand en arm en de overige delen van te snel vermoeid de pen wordt beschouwd raken . Do or he t lag e gewicht is de inspanning als zeer positief vanuit een ergonomisch oog- zo laag mogelijk. punt. Kinderen kunnen de pen stevig vasthouden • Daarnaast wordt de inspanning zonder dat deze afdruk nog verder ken op hun vingers verminderd door de vorm van de gripzone. achterlaat.
13
STABIlO EASYcolors en easygraph EASY VANAF HET ALLEREERSTE BEGIN. De STABILO EASYcolors is het eerste ergonomische kleurpotlood met een speciale versie voor links- en rechtshandigen. Het potlood heeft een driehoekige vorm en de unieke anti-slip uitsparingen verzekeren een ontspannen ligging in de hand.
UW
NIE
De STABILO EASYcolors leert kinderen al op jonge leeftijd en op een speelse manier de juiste schrijfhouding aan te nemen. De STABILO EASYgraph is het eerste ergonomische grafietpotlood voor zowel links- als rechtshandigen. Ook dit potlood heeft een driehoekige vorm en unieke anti-slip uitsparingen voor een ontspannen ligging in de hand. Het potlood is ideaal voor (leren) schrijven én schetsen. De gripzones van de potloden zijn gelakt met een speciale lak, zodat deze niet vies worden door de vingers. Het hout waarvan de potloden zijn gemaakt komt uit duurzaam beheerde bossen. De potloden dragen daarom dan ook het PEFC-keurmerk.
14
STABILO EASYcolors
STABILO EASYgraph
Het eerste ergonomische kleurpotlood voor links- én rechtshandigen.
Het eerste ergonomische grafietpotlood voor links- én rechtshandigen.
coErgonomisch lors graphrapport STABILO EASYcolors colors grDo aporh: prof. dr. Ralph Bruder,
olors
directeur van het Ins tituut voor Ergonomi e en Arbeidswetensch appen/ Technische Universiteit van Darm gel stadt
/ EASYgraph Omdat de potloden spe ciaal geschikt moesten zijn voor de kinderhand, we rden verschillende diepte s van de gripzones geëva lueerd. Daarnaast werd het nieuwe potlood getest door experts op het ge bied van ergonomie, psych ologie en medici. Oo k de acceptatie bij kinderen en ouders werd getest.
Ergonomische potlo den met gripz geonl es in links- en rechts-hand ige uitvoering. De STABILO EASYcolor s kleurpotloden en het Ergonomisch- positieve de STABILO EASYgraph gra sign fietpotlood zijn specia al eigenschappen: ontwikkeld voor de erg onomische STABILO EA SY De vorm, posities en afmeting productlijn, welke voorh en van de gripzones een alleen bestond uit een van het STABILO EASYcolor rollerball en een vulpo s potlood maken het tlood. De nieuwe produ cten vinden van een natuurlijke zijn houten potloden me sch rijfhouding gemakt speciale gripzones, ver krijg- kelijk. Vooral kleuters proberen baar in een aparte ver ver schillende schrijfsie voor linkshandigen en houdingen uit. Dankzij de anti-s voor rechtshandigen. lip gripzones op de STABILO EASYcolors, ka n al in deze fase van het uitproberen de potlood Op jonge leeftijd kan de greep – en dus toekoms schrijfhouding nog worde tig e n schrijfhouding – positief worde beïnvloed door het gebru n beïnvloed. ik van geschikt schrijfma teriaal. Daarom is het erg belangrijk dat het desig n De verkrijgbaarheid van speciale van een product geori versies voor linksënteerd is op de fys ieke en rechtshandigen is een ande eigenschappen, vaardi r bij komend voordeel gheden en mogelijkhe den van de STABILO EASYcolor van een kind. Door midd s, in vergelijking met el van studies met kinde ren andere merken. en jongeren door het Instituut voor Ergonom ie en Arbeidswetenschap pen aan de Technis che De bewezen positieve ergon Universiteit in Darmsta omische eigenschapdt, is de kwaliteit van het pen van de STABILO EASY fam ergonomische design ilie zijn nu succesvol geëvalueerd en vergelek en vertaald naar de nieuwe STA met andere merken en BIL O EASYcolors en kleurpotloden. EASYgraph driekantige potloden.
graph
gel
16
Daarnaast is, bij het ver gelijken met potloden van andere merken, gebleken dat de STABILO EASYcol ors een zeer hoge graad van acceptatie toebede eld krijgt – een niet te onde rschatten succes factor. Samengevat: • Uit wetenschappelijk oogpunt biedt de STABIL O EASYcolors ideale on dersteuning aan kleute rs. • In tests komt STABILO EASYcolors beter uit dan de concurrent. De reden: Er is een aparte versie voor zowel linksals rechtshandige kinderen én ergonom ische gripzones die de kinderhand een ste vige grip bieden. • Als wetenschapper kan ik de STABILO EASYcolors en EASYgraph van ha rte aanbevelen. Ouders maken met dit potlood een goede keus voor hu n kinderen, zodat de kin deren een succesvolle sta rt kunnen maken in het schoolleven!
prof. dr. ing. Ralph Brude
r / December 2008 17
stabilo easygel HANDEN GROEIEN - VERWACHTINGEN OOK. Kleine kinderen worden tieners en vaak is de schrijfhouding ook bij grotere kinderen niet goed. Gelukkig kunnen nu ook de oudere kinderen profiteren van een perfecte ergonomische schrijfervaring!
E A SY
UW
er
De EASYgel is de ergonomische grote broer van de EASYergo en EASYoriginal.
g
on
De pen ligt perfect in de hand en garandeert krampvrij en vloeiend schrijven. De innovatieve gripzone verzekert de juiste schrijfhouding. De blauwe gel inkt heeft een speciale anti-vlek formule, waardoor de inkt niet uitvlekt op het papier. De pen is navulbaar en heeft een handige clip. Schrijfbreedte 0,5 mm.
rt
De STABILO EASYgel is het nieuwste lid van de productfamilie STABILO EASYergonomics experts.
s
NIE
om ic s e x pe
JE HANDEN GROEIEN... DUS WIJ OOK! Favoriet bij de kids én leraren. STABILO EASYgel - speciaal ontwikkeld voor links- en rechtshandigen.
Net als de andere schrijfinstrumenten is de EASYgel verkrijgbaar in een linkshandige en rechtshandige uitvoering, beide zijn verkrijgbaar in drie kleurencombinaties. 18
ontspanningsOEfeningen olg
In het v
uiken nt gebr
ie u ku
ingen d
oefen nnende
pa
en onts
n
uk staa
ofdst ende ho
uke
tal le een aan
s……
chrijfle
de s tijdens
Makkelijk: Klap klap
Makkelijk: verkeersagent
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
Beschrijving: Ga goed en rustig rechtop staan. Klap achter je rug en voor je buik in je handen. Zoek je eigen ritme van klappen.
Beschrijving: Ga goed en rustig rechtop op twee benen staan. Maak van beide handen vuisten. Strek je armen boven je hoofd. Leg ze daarna weer terug op je schouders.
Let op: • Kijk recht vooruit. • Beweeg alleen je handen.
Let op: • Werk met een rechte rug. • Doe de oefening voor met spierballen.
Makkelijker: • Meepraten met wat je doet. • Iemand doet het voor en jij klapt na.
Makkelijker: • Meepraten met wat je doet. • Met ballonnen is makkelijker. Vertraagt de beweging.
Moeilijker: • Sneller klappen. • Harder en zachter klappen. • Klappen en wandelen.
20
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Met tennisballen. Laat ze niet vallen.
21
Makkelijk: reuzenrad
Makkelijk: pols los
Makkelijk: mixer
Makkelijk: schroef
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
Beschrijving: Ga goed en rustig rechtop staan rustig en maak grote cirkels met je armen. Doe dit vier keer naar voren en vier keer naar achteren.
Beschrijving: Ga goed en rustig rechtop staan. Vouw je handen in elkaar en probeer met kleine rondjes de pols los te krijgen.
Beschrijving: Ga goed en rustig rechtop aan een tafel zitten. Steun met je ellebogen op de tafel en houd je armen verticaal in de lucht. Pak je onderarm vast en draai rustig rondjes met je andere hand.
Beschrijving: Ga goed en rustig rechtop staan. Doe met een hand net alsof je een schroef, zo groot als je hand, uit een muur moet draaien. Draai steeds dezelfde kant op. Houd bovenarm en romp zo stil mogelijk.
Let op: • Begin heel rustig. • Zoek je eigen ritme.
Let op: • Kijk recht vooruit. • Denk: je hoofd zit vast aan een touwtje dat aan het plafond vastzit.
Let op: • Kijk recht vooruit. • Draai met beide armen tegelijk.
Let op: • Start rustig. • De beide armen mogen niet meedraaien.
Makkelijker: • Begin langzaam. • Met twee ballonnen in de handen. Vertraagt de beweging.
Makkelijker: • Kijk naar je handen. • Met je ellebogen steunend op een tafel.
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Wissel van hand. • Draai de andere kant op. Makkelijker: • Pittenzakje op je hoofd. • Iemand legt het erop.
Moeilijker: • Met ogen dicht. • De andere kant opdraaien.
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Kleine rondjes draaien. • Vanuit de polsen draaien. • Draaien en wandelen: grappig effect. 22
Makkelijker: • Iemand doet het voor. • Staand, met de armen loshangend naar beneden.
22
Moeilijker: • Iets met je handen of benen doen. • Opstaan en (achteruit-)wandelen.
23
23
Makkelijk: keer om
Makkelijk: waaier open
Makkelijk: duimen draaien
moeilijk: waaier
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
Beschrijving: Ga goed en rustig op een stoel aan tafel zitten. Leg je handen naast elkaar op de tafel. Je ene hand ligt met de handrug op de tafel en je andere hand met de handpalm. Keer en draai nu allebei je handen om.
Beschrijving: Ga rechtop aan een tafel zitten en leg je handen op tafel met je handpalmen onder. Spreid tegelijkertijd alle vingers. Sluit ze daarna weer tegelijk.
Beschrijving: Ga goed en rustig rechtop zitten en spreid de vingers van beide handen in elkaar. De duimen zijn nu vrij. Draai de duimen om elkaar heen zonder dat ze elkaar raken.
Beschrijving: Ga recht zitten aan een tafel, je ellebogen steunen op de tafel. Duw je handen losjes tegen elkaar. Tik de duimen tien keer tegen elkaar aan. Daarna de wijsvingers, de middel-vingers, de ringvingers en tot slot de pinken.
Let op: • Begin heel rustig. • Zoek je eigen ritme. • Kijk naar wat je doet.
Let op: • Kijk naar wat je doet. • Begin heel rustig. • Alle vingers moeten tegelijk spreiden en sluiten.
Let op: • Kijk naar wat je doet. • Begin heel rustig.
Makkelijker: • Duw met je handen een beetje op de tafel. • Iemand zit tegenover je. Synchroon oefenen.
24
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Met een hand twee keer klappen. • Op muziek.
Makkelijker: • Druk zachtjes op de tafel. • Meepraten met wat je doet. Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Op het ritme van de muziek.
24
Let op: • Kijk naar wat je doet. • Begin heel rustig. • Probeer de andere vingers tegen elkaar aan te houden.
Makkelijker: • Sla de vingers niet te ver ineen.
Makkelijker: • Minder keren aantikken. • Iemand doet synchroon met je mee.
Moeilijker: • De andere kant opdraaien. • Snelheid opvoeren. • Draaien en wandelen.
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Alleen de vingertoppen raken elkaar.
25
25
moeilijk: Vingers spreiden
moeilijk: omgekeerd
moeilijk: bal je vuist
moeilijk: waaier om en om
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
hand- en armcoördinatie
Beschrijving: Ga rustig en goed rechtop zitten aan een tafel en leg je voorkeurshand met de handpalm op tafel. Spreid nu heel voorzichtig duim en wijsvinger. Dan wijs- en middelvinger, daarna middel- en ringvinger (moeilijk) en ten slotte ringvinger en pink.
Beschrijving: Ga rustig en goed rechtop op een stoel aan tafel zitten. Leg je handen naast elkaar op de tafel. Je ene hand ligt met de handrug op de tafel en je andere hand ligt met de handpalm op de tafel. Draai nu tegelijk beide handen om.
Beschrijving: Ga goed en rustig op een stoel aan tafel zitten. Leg je handen met de handrug op de tafel. Maak van je rechterhand een vuist en doe je hand weer open. Maak daarna van je linkerhand een vuist en doe je hand weer open.
Beschrijving: Ga goed en rustig zitten op een stoel en aan een tafel. Leg beide handen open met de handrug op tafel. Op de eerste tel spreid je alle vingers van de ene hand en blijven de andere vingers van de andere hand gesloten. Op tel twee wissel je van hand.
Let op: • Kijk naar wat je doet. • Begin heel rustig. • Volhouden als het in het begin niet lukt.
Let op: • Begin heel rustig. • Zoek je eigen ritme. • Kijk naar wat je doet.
Let op: • Begin heel rustig. • Zoek je eigen ritme. • Kijk naar wat je doet.
Let op: • Begin heel rustig. • Zoek je eigen ritme. • Kijk naar wat je doet.
Makkelijker: • Druk een beetje met je hand op de tafel.
Makkelijker: • Duw met je handen een beetje op de tafel. • Iemand zit tegenover je. Synchroon oefenen.
Moeilijker: • Met de andere hand. • Met de ogen dicht. • Met twee handen tegelijk.
26
26
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Met een hand twee keer klappen. • Op muziek.
Makkelijker: • Duw met je handen een beetje op de tafel. • Iemand zit tegenover je. Synchroon oefenen.
Makkelijker: • Duw met je handen een beetje op de tafel. • Iemand zit tegenover je. Synchroon oefenen. • Meepraten met wat je doet.
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Snelheid opvoeren. • Op muziek.
27
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Snelheid opvoeren. • Op muziek.
27
moeilijk: klimmen moeilijk: hand- en armcoördinatie Bal je vuist
moeilijk: duimen pakken handmoeilijk: en armcoördinatie waaier om en om
Beschrijving: Ga staan en pak een potlood met duim- wijs- en middelvinger aan de onderkant vast. Klim omhoog met gebruik van je drie vingers.
Beschrijving: Raak met het topje van je wijsvinger het topje van je duim aan. Raak nu met topje van je andere wijsvinger het topje van je duim aan. Laat nu de onderste duim en wijsvinger los en plak ze boven je andere duim en wijsvinger weer tegen elkaar. Zo wissel je steeds.
Materiaal: • Potlood.
Let op: • Kijk wat je doet. • Begin heel rustig. • Niet opgeven als het in het begin niet lukt.
Let op: • Kijk naar het potlood. • Begin heel rustig. • Houd het stokje voor je gezicht.
28
zoek de 10 verschillen en kleur in moeilijk: klimmen moeilijk: duimen pakken
Makkelijker: • Potlood horizontaal houden.
Makkelijker: • Heel langzaam voordoen. • Iemand helpt je met pakken.
Moeilijker: • Tempo opvoeren. • Met een spaghettistokje! Voorzichtig het breekt.
Moeilijker: • Wissel met alle vingers. • Tempo verhogen. • Met ogen dicht.
28
29
Ga naar stabilo.nl en print de kleurplaat uit voor de groep! 29
LANGE JAN
HONDJE PLAS
TENEN
HAKKEN EN TENEN
evenwicht
evenwicht
evenwicht
evenwicht
Beschrijving: Ga rustig en goed op je hurken zitten. Maak je nu heel langzaam zo lang mogelijk. Tel hardop hoeveel tellen je erover doet.
Beschrijving: Ga rustig staan op handen en knieën. Til nu zonder om te vallen je linkerbeen en je linkerarm tegelijk omhoog. Zet ze weer neer. Doe hetzelfde met je rechterbeen en je rechterarm.
Beschrijving: Probeer goed en rustig te staan. Til je hakken een klein stukje van de grond. Je staat nu op je tenen. Houd dit zo lang mogelijk vol. Maximaal 10 seconden.
Let op: • Voel je je benen? Dan is het goed. • Begin heel rustig.
Materiaal: • Mat.
Beschrijving: Probeer goed en rustig te staan. Til je hakken een klein stukje van de grond. Zet ze weer neer. Til daarna je tenen een stukje van de grond. Wissel het op de hakken en tenen staan rustig af. Zoek je eigen ritme.
Makkelijker: • Iemand houdt je handen vast. • Iemand begeleidt je van achteren.
Let op: • Kijk recht vooruit. • Werk met spierballen..
Moeilijker: • Ergens op gaan staan. • Met de ogen dicht.
Makkelijker: • Strek je been eerder dan je arm. • Iemand ondersteunt je.
Let op: • Kijk recht vooruit. • Zorg voor voldoende ruimte en rust.
Let op: • Kijk recht vooruit. • Zorg voor voldoende ruimte en rust. • Begin heel rustig. • Kort op de hakken staan mag.
Makkelijker: • Iemand houdt je vast. • Bouw rustig op. Eerst twee tellen etc.
Makkelijker: • (Licht) steuntje in de rug. • Benen iets uit elkaar.
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Hoger op je tenen staan. • Vooruit- en achteruit wandelen.
Moeilijker: • Sneller? • Met ogen dicht.
Moeilijker: • Met de ogen dicht. • Arm en been tegelijk strekken. • Wedstrijdje: houd zo lang mogelijk vol. • Over en langs obstakels. 30
31
ooievaar
tik aan en blijf staan
de klok
de slapende ooievaar
evenwicht
evenwicht
evenwicht
evenwicht
Beschrijving: Ga op één been staan. Probeer nu zo stil mogelijk, als een ooievaar, te blijven staan. Doe dit op zowel je linker- als je rechterbeen.
Beschrijving: Ga op één been staan. Probeer nu te blijven staan. Tik met één hand de binnenkant van de vrije voet aan. Herstel daarna je evenwicht en blijf zo stil mogelijk staan.
Beschrijving: Ga op één been staan. Breng het zwaaibeen nu eersten gestrekt naar achteren en daarna naar voren. Zoek je eigen ritme en denk aan de slinger van een klok.
Beschrijving: Ga goed en rustig op twee benen staan. Til nu één been op en doe daarna je ogen dicht. Tel hardop hoeveel tellen je kunt blijven staan. Doe dit met je linker- en rechterbeen.
Let op: • De voet blijft op de grond, niet schuiven of huppen. • Bij groot verschil tussen links en rechts het zwakke been vaker oefenen. • Eventueel een niveau lager.
Let op: • Kijk recht vooruit. • Zorg voor voldoende ruimte.
Let op: • Zorg voor voldoende ruimte. • Begin heel rustig.
Materiaal: • De voet blijft op de grond, niet schuiven of huppen..
Makkelijker: • Blote voeten.
Makkelijker: • Kijk recht vooruit. • Eerst kleine zwaaitjes.
Let op: • Kijk recht vooruit.
Moeilijker: • Eerst de binnenkant, dan de buitenkant van je voet. • Binnen, buiten en achterlangs.
Makkelijker: • Zet je andere voet op een tennisbal. • Soms armen fixeren, langs of in je zij.
Makkelijker: • Soms armen fixeren, langs of in zij.
Moeilijker: • Pittenzakje op je hoofd. • Ook van links naar rechts. • Met de ogen dicht.
Moeilijker: • Pittenzakje op je hoofd.
Moeilijker: • Ergens op gaan staan. Een blok, een bank, een stoel of een evenwichtsplank. • Terugtellen vanaf 20. 32
32
33
33
schrijfOEfeningen st.
anier va
ede m p de go
o teriaal hrijfma c s t OT na. e h Pak uut GRO in m n é (en) é na. de vorm • Teken uut KLEIN in m n é (en) é M na. de vorm ANGZAA L t • Teken u u in m (en) één de vorm n L na. e k e T • uut SNE in m n é é (en) de vorm • Teken
Materia
al:
• Schrijf
papier m
• Wasco • Whiteb
krijtjes.
rd met k
• Eén keer per dag 10 minuten of twee keer
.
4
3
t stiften.
bord me
• Krijtbo
potloden
oard me
• Stereo
Let op:
et (kleur)
t stiften.
rijtjes. chuim m et stokje s • Dienbla d met zil verzand, stokje s en mate rialen. • Scheers
per dag 5 minuten. • Per tekenvorm 5 minuten. • Eerst langzaam oefenen; als het goed gaat steeds sneller. • Niet te hard drukken; het moet een soepele
Ga naar www.stabilo.nl en print de oefeningen uit voor de groep!
losse beweging zijn. 36
37
6
5
8
9
10
12
11
Ga naar www.stabilo.nl en print de oefeningen uit voor de groep!
Ga naar www.stabilo.nl en print de oefeningen uit voor de groep!
38
39
14
13
16
15
20
19
Ga naar www.stabilo.nl en print de oefeningen uit voor de groep!
Ga naar www.stabilo.nl en print de oefeningen uit voor de groep!
40
41
22
21
23
26
25
28
24 27
Ga naar www.stabilo.nl en print de oefeningen uit voor de groep!
Ga naar www.stabilo.nl en print de oefeningen uit voor de groep!
42
43
trek de tekening over en kleur in
Ga naar www.stabilo.nl en print de tekening uit voor de groep! 44
Ga naar www.stabilo.nl en print de kaartjes uit voor de groep! 45
(advertentie)
Observatie, analyse en oefening in één nieuw product. Henk Schweitzer, bekend van ‘Schrijven leer je zo’, ‘Schrijven zonder pen’ en ‘Kwintobord en Motokist’, heeft deze kist samengesteld gebaseerd op vele jaren ervaring op het gebied van motoriek en schrijven. Schrijven wordt weer leuk! www.heutink.nl
ASSYY EEA
UW
g er
rts
NIE
oonn ee oom miiccss eexxpp
HELPEN SCHOOLKINDEREN SUCCESVERHALEN SCHRIJVEN STABILO EASYergonomics experts: voor elke leeftijd en speciaal ontwikkeld voor links- en rechtshandigen