Behandeling van inspanningsincontinentie TVT-O: tape onder de urinebuis
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is inspanningsincontinentie?
3
Onderzoek van inspanningsincontinentie
3
Behandeling van inspanningsincontinentie
5
Voorbereiding op de operatie
7
De operatie
8
Na de operatie
9
Leefregels voor thuis
11
Controle 12 Uw vragen
12
Notities
13
2
In overleg met uw gynaecoloog wordt u behandeld voor uw klachten door inspanningsincontinentie. In deze folder vindt u uitleg over de behandelmogelijkheden, inclusief een operatie via de vagina waarbij tape onder de urinebuis geplaatst wordt.
Uw arts in MCA Medisch Centrum Alkmaar (MCA) is een topklinisch opleidingsziekenhuis. Mogelijk krijgt u daarom niet alleen te maken met de gynaecoloog zelf, maar ook met artsassistenten. Waar in deze folder gynaecoloog staat, kunt u daarom ook arts-assistent lezen. Een arts-assistent is een volledig bevoegde arts - al dan niet in opleiding tot gynaecoloog - die u onder verantwoordelijkheid van en in nauw overleg met uw gynaecoloog onderzoekt en behandelt.
Wat is inspanningsincontinentie?
Onderzoek bij inspanningsincontinentie
Inspanningsincontinentie is een
Gesprek
vorm van incontinentie waarbij u bij
U heeft eerst een gesprek met de gynae-
plotselinge druk op de buikholte of blaas
coloog. Om goed te kunnen beoordelen
urine verliest. Zónder dat u aandrang
welke onderzoeken en behandelingen
heeft. Dit kan onder andere gebeuren
eventueel nodig zijn, stelt de gynaecoloog
bij tillen, sporten, niezen, hoesten,
u onder andere de volgende vragen:
lachen, plotseling opstaan, enzovoort.
• hoe het gaat met plassen, ontlasting en
Inspanningsincontinentie wordt ook wel stressincontinentie genoemd.
seksualiteit • of u eerder geopereerd bent • of u andere aandoeningen en/of (eet)problemen heeft • of u medicijnen gebruikt • over het verloop van eventuele zwangerschappen 3
Behandeling van inspanningsincontinentie
Gynaecologisch onderzoek
onderzoeken nodig zijn:
Na dit gesprek doet de gynaecoloog
• (inwendige) echo
gynaecologisch onderzoek. Dit is
• urineonderzoek
lichamelijk onderzoek waarbij u met
• urodynamisch onderzoek
gespreide benen op een speciale
• cystoscopie: dit is een kijkonderzoek
onderzoekstoel ligt. • Voor onderzoek van de baarmoeder-
in de blaas • röntgenonderzoek
mond, wordt er voorzichtig een spreider (speculum) in de vagina gebracht. De
Bij inspanningsincontinentie is vaak nog
gynaecoloog vraagt u tijdens het in-
een inwendige echo nodig.
brengen of u licht wilt persen. Hierdoor opent de vagina zicht iets. En een even-
Inwendige echo
tuele verzakking wordt dan zichtbaar.
Bij een inwendige echo ligt u met
• Daarna volgt vaak onderzoek van de
gespreide benen op een speciale
inwendige geslachtsorganen (vaginaal
onderzoekstoel. De gynaecoloog doet
toucher). De gynaecoloog brengt 1 of
een condoom om de echokop en
2 vingers in de vagina en voelt met de
brengt de echokop in de vagina. Zo
andere hand tegelijkertijd op uw buik.
nodig met behulp van glijmiddel. Dit is
Zo worden de ligging en grootte van de
meestal niet pijnlijk. Met behulp van de
baarmoeder en de eierstokken gecon-
ingebrachte echokop worden de vorm,
troleerd. Mogelijk vraagt de gynaeco-
grootte en ligging van de baarmoeder
loog u nogmaals licht te persen of uw
en de eierstokken, de dikte van het
bekkenbodemspieren aan te spannen.
baarmoederslijmvlies en eventuele
• Heeft u behalve plasklachten ook nog
myomen en/of cysten in de eierstokken
andere klachten, darmklachten bij-
zichtbaar op een beeldscherm. Ook kan
voorbeeld? Dan krijgt u zo nodig een
de gynaecoloog beoordelen of de blaas
gecombineerd inwendig onderzoek via
na het plassen voldoende leeg is.
de vagina en de anus (rectaal toucher). Urineonderzoek Na het gynaecologische onderzoek
Met urineonderzoek wordt onderzocht
beoordeelt de gynaecoloog of eventueel
of u eventueel blaasontsteking heeft.
nog (een van) de volgende aanvullende
Het is belangrijk dat u een zogenoemde
4
‘gewassen plas’ opvangt:
Afhankelijk van uw situatie en de ernst van
• maak eerst de ingang van de vagina
uw klachten bespreekt de gynaecoloog
schoon
wat in uw geval de beste behandeling lijkt.
• plas dan een klein beetje uit
Heeft u alleen last van inspanningsincon-
• vang de rest op in een potje
tinentie? Dan wordt u alleen behandeld door een gynaecoloog. Heeft u ook nog
Urodynamisch onderzoek (UDO)
andere klachten, zoals darm- en/of verzak-
Bij een urodynamisch onderzoek wordt
kingsklachten? Dan wordt u zo nodig
onderzocht of uw blaas goed functio-
(ook) behandeld door andere zorgverle-
neert. Een uroloog brengt eerst een dun
ners, een fysiotherapeut bijvoorbeeld.
slangetje (katheter) via de urinebuis in de blaas. Via dit slangetje wordt de blaas
Fysiotherapie
gevuld met vocht. De uroloog onderzoekt
Bij fysiotherapie versterkt u door oefening
vervolgens:
en training uw bekkenbodemspieren.
• de maximale capaciteit van uw blaas
U leert verder hoe u uw bekkenbodem-
• hoe snel u aandrang krijgt
spieren bewust kunt gebruiken, zodat u bij
• of de blaasspier eventueel
hoesten of lachen minder of geen urine
onwillekeurig samentrekt
verliest.
• hoe de bekkenbodem werkt • het type urineverlies dat u heeft
Een ring (pessarium) Afhankelijk van uw situatie en de stevigheid van uw bekkenbodemspieren
Behandeling van inspanningsincontinentie
heeft u misschien baat bij een ring. De ring ondersteunt een verzakte blaas
Als blijkt dat uw klachten het gevolg
en urinebuis en zorgt ervoor dat deze
zijn van inspanningsincontinentie, krijgt
weer op de juiste plaats in de buikholte
u van uw gynaecoloog uitleg over de
komen te liggen. Als de ring goed past,
verschillende behandelmogelijkheden:
voelt u er niets van. Ook niet bij seksuele
• fysiotherapie
gemeenschap. Een ring kan dan een
• medicijnen
goede oplossing zijn voor uw klachten.
• een ring (pessarium)
Wel kan het zijn dat u na verloop van tijd
• een operatie
opnieuw klachten krijgt. 5
Behandeling van inspanningsincontinentie
Andere hulpmiddelen
korte tijd vergroeit met het omliggende
Mogelijk ook heeft u baat bij een (natte)
weefsel, hoeft deze niet vastgemaakt te
tampon in de vagina. Door de tampon
worden. U wordt voor deze operatie 1 dag
wordt de overgang tussen de blaas en
opgenomen.
de urinebuis wat naar boven ‘geduwd’.
Buik
De urine stroomt daardoor moeilijker
TVT©-bandje
weg. Heeft u bijvoorbeeld alleen last van urineverlies tijdens het sporten? Dan kan dit een goede en simpele oplossing zijn.
Been Een operatie Inspanningsincontinentie is niet gevaarlijk. U kunt daarom in principe starten met de minst ingrijpende behandeling zoals
Baarmoeder
fysiotherapie of een ring. Pas als u hier geen of onvoldoende baat bij heeft, kunt u in overleg met de gynaecoloog
Darm
eventueel een operatie overwegen. Tape onder de urinebuis (TVT-O) Een operatie die steeds vaker wordt toegepast bij inspanningsincontinentie is een
Urineleider met tape
TVT-O (Tension-free Vaginal Tape via het foramen Obturatorium: dit is een opening
Resultaat van de ingreep
in het benig deel van het bekken).
Veel vrouwen hebben na de operatie meestal minder of helemaal geen
Bij deze operatie plaatst de gynaecoloog
klachten meer. Deze kans is ongeveer
via de vagina tape die de kringspier
86%. Bij 8% wordt het urineverlies
van de urinebuis ondersteunt. De
duidelijk minder, maar het verdwijnt niet
gynaecoloog brengt de tape via de
helemaal. Een klein percentage vrouwen,
vagina in en leidt de tape naar de
6%, heeft helemaal geen baat bij de
binnenkant van de lies. Omdat de tape in
ingreep.
6
Houdt u rekening met een kleine kans
Gebruikt u bloedverdunnende
op complicaties na de ingreep. Ook kan
medicijnen?
het zijn dat u na verloop van tijd opnieuw
Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen
klachten krijgt.
zoals Ascal, Sintrom of Marcoumar? Geef dit dan door aan uw gynaecoloog. Om bloedingen te voorkomen, kan het zijn
Voorbereiding op de operatie
dat u voor de operatie tijdelijk met deze medicijnen moet stoppen. Stop nooit
Anesthesie
zomaar zelf met deze medicijnen. Overleg
Als u geopereerd wordt, brengt u na
dit altijd eerst met uw gynaecoloog en/of
uw afspraak met de gynaecoloog een
anesthesioloog.
bezoek aan het inloopspreekuur van de polikliniek anesthesiologie. U heeft
Gebruikt u ook nog andere medicijnen?
daar een voorbereidend gesprek met
Neem deze dan bij uw eerste gesprek op
een anesthesioloog. Dit is een medisch
de polikliniek mee naar het ziekenhuis.
specialist op het gebied van verdoving en narcose (anesthesie). De anesthesioloog
Bent u ergens overgevoelig voor?
bespreekt met u:
Bent u overgevoelig voor bepaalde
• uw gezondheidstoestand
geneesmiddelen, jodium of antibiotica?
• welke anesthesie u krijgt: algehele
Geef dit dan altijd door aan uw
anesthesie (narcose) of regionale
gynaecoloog en/of anesthesioloog.
anesthesie (ruggenprik) • eventuele aanpassing van uw medicijnen rond de operatie • informatie over niet eten en drinken (nuchter zijn)
Voorbereiding op herstel U heeft vóór uw opname een gesprek met een verpleegkundige. U bespreekt dan onder andere wat u tijdens de herstelperiode na de operatie
Meer informatie vindt u in de folder ‘Goed
thuis kunt verwachten. Zo bent u
voorbereid op uw operatie’. U heeft deze
misschien sneller moe en kunt u minder
folder op de polikliniek anesthesiologie
dan u dacht. Het is daarom goed om u al
meegekregen.
vóór uw opname voor te bereiden op de periode van herstel. Zorg er bijvoorbeeld 7
Behandeling van inspanningsincontinentie
voor dat:
De operatie
• uw huis schoon is voordat u opgenomen wordt • iemand u tijdelijk helpt bij huishoudelijk
U komt nuchter U wordt op de dag van de operatie
werk: denk aan boodschappen doen,
nuchter opgenomen. Dat betekent dat u:
maaltijden verzorgen, enzovoort
• tot 6 uur voor de operatie normaal mag ontbijten of lunchen: daarna mag u
Meer informatie over zorg na ontslag Voor meer informatie over zorg na uw
niets meer eten • tot 4 uur voor de operatie helder
ontslag kunt u contact opnemen met
vloeibaar mag drinken: daarna mag u
het transferpunt van Medisch Centrum
niets meer drinken
Alkmaar (MCA). Deze afdeling informeert u graag over professionele hulp die u
Gang van zaken op de operatiedag
zo nodig binnen de huidige wetgeving
U wordt op de afdeling ontvangen
kunt inschakelen. Het transferpunt is
door een verpleegkundige die u op de
bereikbaar op werkdagen van 08.30 tot
operatie voorbereidt. U trekt
16.30 uur, telefoon 072 - 548 25 11. Of mail
operatiekleding aan en soms krijgt u een
naar
[email protected].
medicijn waar u slaperig van wordt. Het kan zijn dat u hier een droge mond van
Meer informatie over het transferpunt
krijgt. U wordt vervolgens in bed naar de
vindt u op www.mca.nl/nazorg en in de
operatieafdeling gebracht.
folder ‘Zorg na ontslag uit het ziekenhuis’ van MCA. De folder is verkrijgbaar bij
Om ontstekingen te voorkomen,
de balie van patiëntenvoorlichting bij
krijgt u een antibioticum. Vlak voor de
de hoofdingang, of kijk op www.mca.nl/
operatie ontmoet u de gynaecoloog
patiëntenfolders.
die u opereert. De gynaecoloog neemt de ingreep dan nog een keer kort met u en het hele operatieteam door. De gynaecoloog komt na de operatie op de afdeling bij u langs voor uitleg over het verloop van de ingreep.
8
De ingreep
Naar huis
Aan het begin van de ingreep wordt
U mag op de dag van de operatie
er een katheter (dun slangetje) via de
weer naar huis. Sommige vrouwen
plasbuis in de blaas gebracht. Daarna
hebben door de narcose last van
brengt de gynaecoloog de tape via de
duizeligheid, slapeloosheid, moeheid,
vagina in en leidt dit naar de binnenkant
concentratiestoornissen en buik en/of
van de lies. De gynaecoloog maakt
rugpijn. Deze klachten zijn vervelend,
hiervoor een kleine snede in de vagina en
maar niet ernstig. Gaan uw klachten
2 kleine sneden in de lies. De tape komt
na 6 tot 8 weken niet vanzelf over
onder de plasbuis te liggen, zonder dat er
en verloopt uw herstel niet volgens
spanning op staat. De tape ondersteunt
verwachting? Neem dan contact op met
de plasbuis in het midden. De uiteinden
uw gynaecoloog.
van de tape worden net onder de huid in de lies afgeknipt. Zo nodig krijgt u een
Bijwerkingen en complicaties
speciale hechtpleister (zwaluwstaartje)
De meeste operaties verlopen zonder
op de wondjes in de lies. In een enkel
problemen en complicaties. Maar houdt
geval is een oplosbare hechting nodig.
u rekening met een kleine kans op
De wondjes hebben geen speciale
(een van) de volgende klachten tijdens
verzorging nodig. De ingreep duurt
en na de ingreep. De bijwerkingen en
ongeveer 20 minuten.
complicaties die het meeste voorkomen, staan bovenaan.
Na de operatie
Normale klachten die vanzelf overgaan Het kan zijn dat u na de ingreep:
Na de operatie gaat u terug naar de
• vaak moeten plassen
afdeling. Als de narcose of ruggenprik
• een branderig gevoel heeft bij het
helemaal uitgewerkt is, wordt de
plassen
katheter uit de blaas verwijderd. Als
• vaginale afscheiding heeft
u na een paar uur zelf heeft geplast,
• pijn of een stijf gevoel in de liezen en/of
controleert de verpleegkundige met een
het bovenbeen heeft
speciaal instrumentje (bladderscan) of u voldoende kunt uitplassen. 9
Behandeling van inspanningsincontinentie
U hoeft zich hier niet ongerust over te
Bloeduitstorting
maken. Deze klachten gaan na verloop
Het kan zijn dat een kleine
van tijd vanzelf over.
bloeduitstorting ontstaat in de liezen. Onder de wondjes verschijnt dan een
Maakt u zich toch zorgen of gaan uw
rode bult bloed die later verkleurt. Dit
klachten niet over? Bespreek dit dan
gaat meestal vanzelf over. Als het bloed
tijdens uw eerstvolgende controleafspraak
en wondvocht naar buiten zijn gekomen,
met uw gynaecoloog. U krijgt dan advies
genezen de wondjes vanzelf. Tot die tijd
en zo nodig medicijnen.
kunt u een pleister en/of gaasje op de wondjes doen.
Pijn Tegen eventuele pijn kunt u de eerste
Bloeding in de vagina
dagen 2 of 3 tabletten paracetamol van
Het kan zijn dat u tijdens de operatie
500 mg innemen. Het komt bijna nooit
een bloeding krijgt in de vagina. U krijgt
voor, maar er is een hele kleine kans dat
dan een tampon in de vagina, en een
de pijn langer dan 2 tot 3 dagen duurt of
blaaskatheter.
blijvend is. Bloedverlies Niet goed kunnen uitplassen
Mogelijk heeft u door het wondje in de
Het kan zijn dat u uw blaas na de operatie
vagina een paar dagen na de ingreep
niet goed kunt leegplassen. U leert dan
wat bloedverlies en/of bloederige
hoe u uw blaas zelf met een katheter
afscheiding. U kunt het wondje dan 2 keer
kunt legen. Dit komt na een aantal dagen
per dag met de douche schoonspoelen.
of hooguit weken weer goed. In zeer
U mag meteen na de ingreep weer
uitzonderlijke gevallen moet de tape
douchen. Wacht met in bad gaan tot u
doorgenomen worden.
geen bloederige afscheiding meer heeft. Gebruik ook geen tampons zolang u nog
Blaasontsteking
bloederige afscheiding heeft.
Het kan zijn dat u na de operatie een blaasontsteking krijgt. U krijgt dan
Aandrangincontinentie
antibiotica. Het is belangrijk dat u de kuur
Er is een kleine kans dat u na
afmaakt.
enkele weken last krijgt van
10
aandrangincontinentie. U krijgt bij
blijven. De beschadiging geneest na
deze vorm van incontinentie plotseling
enige tijd meestal goed.
aandrang om te plassen. U kunt dit niet tegenhouden. U krijgt dan zo nodig
Trombose
medicijnen of bekkenfysiotherapie.
Net als bij iedere operatie kan er door verstopping van een bloedvat door een
Slechte wondgenezing
bloedpropje trombose ontstaan. Om dit
De kans is klein, maar het kan zijn dat het
te voorkomen, krijgt u tijdens uw opname
wondje in de vagina niet goed geneest.
een injectie in de huid van uw buik of
De tape wordt dan gedeeltelijk, zo’n 1
bovenbeen.
tot 2 centimeter, door de vaginawand zichtbaar. Dit wordt exposure genoemd.
Bij welke klachten waarschuwt u het
Dit kan pijnlijk zijn, onder andere bij
ziekenhuis?
gemeenschap. Ook kan exposure
Neem bij (een van) de volgende
bloedverlies en (meer) afscheiding
klachten contact op met de polikliniek
veroorzaken. Mogelijk heeft u baat bij
gynaecologie:
hormoonzalf, een (kleine) operatie of
• als u niet goed kunt plassen
verwijdering van een deel van de tape.
• blaasontsteking: u moet vaak plassen
In zeer zeldzame gevallen schuurt de
en u heeft een branderig gevoel bij
tape in de blaas of de plasbuis. Dit wordt
het plassen
erosie genoemd. U moet dan opnieuw
• moeilijk kunnen plassen
geopereerd worden.
• voortdurend en/of steeds meer pijn • aanhoudende koorts boven de
Beschadiging van blaas, urineleider
38 graden
of darm Het komt een enkele keer voor dat de blaas of urinebuis tijdens de operatie
Leefregels voor thuis
beschadigd raakt. De gynaecoloog herstelt dit dan meteen tijdens de
Hoe het herstel verloopt, is per persoon
operatie. U krijgt dan een blaaskatheter
verschillend. Misschien duurt uw herstel
voor de afvoer van urine. Mogelijk moet
wat langer door een complicatie. Zijn
u dan ook wat langer in het ziekenhuis
sommige activiteiten nog te vermoeiend? 11
Behandeling van inspanningsincontinentie
Doe dan nog wat rustiger aan. Het is hoe
voldoende bent hersteld en u rijdt auto,
dan ook belangrijk dat u uw lichaam tijd
dan kan dit mogelijk gevolgen hebben
gunt om te herstellen.
voor uw verzekeringsdekking. Informeer bij uw verzekering hoe de regels zijn over
Wanneer mag ik weer autorijden?
het zelfstandig rijden na een medische
Autorijden, maar ook het besturen van
behandeling.
andere vervoersmiddelen mag u wettelijk gezien alleen als u weer goed hersteld bent. De gemiddelde herstelperiode
Controle
kunt u vinden in onderstaand schema. De arts adviseert u gedurende deze periode
U heeft na ongeveer 4 weken een
niet zelf auto te rijden. Beoordeelt u zelf
controleafspraak. De gynaecoloog
ook, binnen deze termijn en daarna,
informeert hoe het met u gaat, of u goed
of u zich voldoende fit voelt. Als u niet
hersteld bent en of u eventueel (nog)
1-2 weken
• gun uzelf rust • u mag gewoon douchen, maar u mag zolang u bloederige afscheiding heeft niet in bad • gebruik zolang u bloederige afscheiding heeft geen tampons • u mag geen zwaar werk doen en niet zwaar tillen • u mag niet fietsen • u mag licht werk na een week weer opbouwen
2-4 weken
• u mag weer fietsen en autorijden
na 3 weken
• u mag sport weer opbouwen • u mag weer zwaar(der) werk doen
na 4 weken
12
• u mag weer gemeenschap hebben
problemen heeft met plassen. Verder
Buiten kantoortijden
onderzoekt de gynaecoloog of de tape
Bij eventuele problemen na de operatie
goed onder het weefsel in de vagina ligt.
buiten kantoortijden kunt u contact opnemen met de verpleegafdeling verloskunde/gynaecologie, huisnummer
Uw vragen
370/338, telefoon 072 - 548 29 40 en 072 - 548 29 25.
Met vragen kunt u contact opnemen met de polikliniek gynaecologie.
Meer informatie over deze behandeling van inspanningsincontinentie vindt u ook
Dat kan op werkdagen van 08.30 tot
op www.nvog.nl.
12.30 en van 13.30 tot 16.30 uur, telefoon 072 - 548 29 00. U kunt ook contact opnemen met uw huisarts.
13
Behandeling van inspanningsincontinentie
Notities ..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
14
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
Colofon Deze patiëntenfolder is gebaseerd op de patiëntenfolder zoals opgesteld door de NVOG en is aangepast voor de lokale situatie in Medisch Centrum Alkmaar. Redactie:
afdeling gynaecologie MCA
afdeling communicatie MCA
Opmaak:
vormgeving MCA
Druk:
Ricoh
Artikelnr:
181329 / 2015.09
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 15
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T 072 – 548 44 44
mca.nl