BASISOPLEIDING MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN Inhoud KAURI-informatiesessie 19 mei 2011 Peter Wollaert, General Manager KAURI vzw 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
KAURI Globale context en wereldwijde megatrends Ondernemerschap en samenleving: diverse benaderingen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) NGO Expectations & NGO Accountability Stakeholder Dialoog: dialoog tussen bedrijf en samenleving Meten, managen en ‘aantoonbaar maken’ van MVO Communiceren over vorderingen op vlak van MVO
Zowat alle vermelde documenten en rapporten zijn te vinden op: http://www.kauri.be/kauri/agenda_253.aspx?eventid=155 http://www.kauri.be/kauri/agenda_253.aspx?eventid=156 1. KAURI vzw 1.1. Missie “De vereniging heeft tot doel een platform, kenniscentrum en lerend netwerk te zijn van mensen uit het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en instellingen, kenniscentra en adviesverleners, overheden en andere relevante actoren die vanuit hun specifieke kennis en kennissen willen (samen-)werken aan ethisch, duurzaam, solidair en maatschappelijk verantwoord ondernemen en behoorlijk en transparant bestuur, zowel lokaal als internationaal, en dit met een bijzondere aandacht voor het mondiale ontwikkelingsvraagstuk.” http://www.kauri.be 1.2. KAURI & Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) KAURI staat voor een integrale benadering van MVO: Business Ethics + Corporate Governance + Sustainable Development (people, planet, profit) + Corporate Citizenship Ethische reflectie: is mijn bedrijfsvoering en product of dienst ethisch? Duurzame reflectie: is mijn bedrijfsvoering en product of dienst duurzaam? Solidariteitsreflectie: is mijn bedrijfsvoering en product of dienst maatschappelijk-solidair? Nieuwe uitdaging: Transparency (WikiLeaks) KAURI staat voor een ‘glokale’ benadering van MVO: lokale, internationale- en ontwikkelingsaspecten van MVO
2. Globale context en wereldwijde megatrends ‘Think global, act local, change personal’
1
‘Glocalisation’ (globalisation & localisation) / transitie / paradigma shift World Economic Forum (‘Davos’) http://www.weforum.org Global Risks Report 2011 (WEF Risks Response Network) World Business Council for Sustainable Development (WBCSD) http://www.wbcsd.org ‘Vison 2050. The new agenda for business’ United Nations Development Programme (UNDP) http://www.undp.org 3. Ondernemerschap en samenleving: diverse benaderingen 3.1. Klassieke ‘kapitalistische’ benadering The World Bank Doing Business Report: measuring business regulations http://www.doingbusiness.org Doing Business Belgium 2011 http://www.doingbusiness.org/~/media/fpdkm/doing%20business/documents/profiles/country/db11 /bel.pdf 3.2. Maatschappelijke benaderingen Bedrijfsethiek & ‘waarden gedreven ondernemen’ Eerlijke handel / Fair Trade Coöperatief ondernemen Sociale economie Social entrepreneurship Alternatieve geld- en ruilsystemen Corporate Social Responsibility (CSR) Corporate Citizenship & Community Involvement (goed burgerschap & filantropie/mecenaat) 4. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) 4.1. Term en vertaling Corporate Social Responsibility (CSR) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) La Responsabilité Sociétale des Entreprises (RSE) / Responsabilité Sociale des Entreprises (RSE) 4.2. Definitie (Belgisch referentiekader MVO) "Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is een proces waarbij ondernemingen vrijwillig streven naar verbetering op bedrijfs- en maatschappelijk vlak door op systematische wijze economische, milieu- en sociale overwegingen op een geïntegreerde en coherente manier in de gehele bedrijfsvoering op te nemen, waarbij overleg met stakeholders of belanghebbenden van de onderneming deel uitmaakt van dit proces." Volledig MVO-referentiekader: http://www.icdo.be/NL/publicaties/specifieke_actieplannen 4.3. Duurzaamheid van bedrijf/organisatie (als structuur) Leiderschap & bedrijfsethiek: missie / visie / ethische code / formele en informele waarden / integriteit Management & bestuurlijk beleid (Corporate Governance)
2
Financieel beleid: eigenaars / aandeelhouders / werknemersparticipatie / duurzaam beleggen Sociaal beleid: personeelsbeleid Milieubeleid: grondstoffen, energie, water, vervuiling, afval, biodiversiteit,… Marktbeleid: overheden / leveranciers / onderaannemers / consumenten Maatschappelijk beleid en solidariteit (Corporate Citizenship): buurt / maatschappelijke initiatieven / mecenaat Lokale, internationale- en ontwikkelingsaspecten van MVO
4.4. Duurzaamheid van producten/diensten: ‘duurzame productie’ Productbeleid Innovatie / Onderzoek & Ontwikkeling Life cycle analysis / assessment (LCA) Certificering Cradle to cradle Juridisch: is dit wettelijk? Ethisch: is dit geoorloofd?
Maatschappelijk: wat zijn gevolgen voor mens, milieu en samenleving? Kwaliteit: gebruik van kwaliteitszorgsystemen 4.5. MVO en de consument: consumentenbelangen en ‘duurzame consumptie’ Wat is het profiel van de ‘duurzame consument’? Netwerk Bewust Verbruiken http://www.bewustverbruiken.be Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO) http://www.oivo.be Test Aankoop (naast prijs-kwaliteit nu ook ethische & duurzame studies en reflecties) http://www.testaankoop.be Alles duurzaam (Nederland) http://www.allesduurzaam.nl 4.6. Business Ethics (bedrijfsethiek & ‘waarden gedreven ondernemen’) Ethibel http://www.ethibel.be SPES-Forum http://www.spes-forum.be European Business Ethics Network (EBEN) http://www.eben-net.org 4.7. Corporate Governance (goed bestuurlijk beleid) GUBERNA, Instituut voor Bestuurders http://www.guberna.be Belgische Corporate Governance Code (voor beursgenoteerde ondernemingen in België) http://www.commissiecorporategovernance.be Code Buysse (voor niet-beursgenoteerde ondernemingen in België) http://www.codebuysse.be
3
European Corporate Governance Institute (ECGI) http://www.ecgi.org International Corporate Governance Network (ICGN) http://www.icgn.org 4.8. Sustainable Development (duurzame ontwikkeling) MVO als ‘Business strategy for Sustainable Development’ ‘Triple Bottom Line’ / Triple P: people, planet, profit (John Elkington, begin jaren ‘90) Profit: financiële ethiek / duurzaam sparen en beleggen / Sustainability Indexes Planet: alle milieu-aspecten People: alle sociale aspecten Programmatorische Overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling (POD DO) http://www.poddo.be Federale Raad Duurzame Ontwikkeling (FRDO) http://www.frdo.be World Business Council Sustainable Development http://www.wbcsd.org 4.9 Corporate Citizenship (goed burgerschap) Filantropie / mecenaat / bedrijfsstichtingen / community development & community involvement / ondersteunen solidariteitsacties / innemen van pro-actieve maatschappelijke standpunten / … Lokaal en/of internationaal Voorbeelden initiatieven in Belgische context: Koning Boudewijnstichting http://www.filantropie.be United Fund for Belgium http://www.ufb.be Belgisch Netwerk Stichtingen http://www.netwerkstichtingen.be Voorbeelden initiatieven met internationaal perspectief: Corporate Funding Programme (CFP) http://www.cfp.be Close The Gap http://www.closethegap.be Ex-Change http://www.ex-change.be 4.10. Internationale aspecten van MVO OESO Richtlijnen voor multinationale ondernemingen http://economie.fgov.be/oeso.jsp http://www.oecd.org/department/0,3355,en_2649_34889_1_1_1_1_1,00.html Algemene beginselen Informatieverstrekking Werkgelegenheid en arbeidsverhoudingen Milieu en volksgezondheid Bestrijding van corruptie Consumentenbelangen Wetenschap en technologie Mededinging Belastingen
4
UN Global Compact http://www.globalcompact.be http://www.unglobalcompact.org De 10 Principes van het Global Compact van de Verenigde Naties Mensenrechten 1. Bedrijven dienen binnen de grenzen van hun invloedssfeer de internationaal uitgevaardigde mensenrechten te eerbiedigen 2. Bedrijven dienen zich er steeds van te vergewissen dat zij niet medeplichtig worden aan schending van de mensenrechten Arbeidsrechten 3. Bedrijven dienen de vrijheid van vakvereniging en de effectieve erkenning van het recht op collectieve onderhandelingen te handhaven 4. Bedrijven dienen iedere vorm van verplichte en gedwongen arbeid uit te bannen 5. Bedrijven dienen kinderarbeid effectief af te schaffen 6. Bedrijven dienen discriminatie in arbeid en beroep te bestrijden Milieu 7. Bedrijven dienen met voorzorg milieu-uitdagingen te benaderen 8. Bedrijven dienen initiatieven te ondernemen om een groter milieubesef te bevorderen 9. Bedrijven dienen de ontwikkeling en de verspreiding van milieuvriendelijke technologieën te stimuleren Anticorruptie 10. Bedrijven dienen elke vorm van corruptie tegen te gaan, inclusief afpersing en omkoping Global Compact Communication on Progress (COP) http://www.unglobalcompact.org/COP/communicating_progress.html 4.11. Ontwikkelingsaspecten van MVO: internationale armoedebestrijding UN Millennium Development Goals (MDG) http://www.un.org/millenniumgoals UN Millennium Development Goals Scan http://www.mdgscan.org Fairtrade International http://www.fairtrade.net Microfinanciering http://www.microfinancegateway.org Base of the Pyramid http://www.baseofthepyramid.nl http://bop-protocol.org http://www.nextbillion.net 4.12. MVO: naar een integraal-systematische benadering: ISO 26000 ISO 26000 http://www.iso26000scan.nl/wat-is-iso-26000/iso-26000-in-het-kort http://www.iso.org/iso/social_responsibility
5
7 MVO-principes : Accountability: rekenschap afleggen (verantwoordelijkheid nemen) Transparency: transparant zijn Ethical behavior: ethisch gedrag Respect for stakeholder interests: respect voor belangen van stakeholders Respect for the rule of law: respect voor de wetgeving Respect for international norms of behavior: respect voor internationale gedragsnormen Respect for human rights: respect voor mensenrechten 7 kernonderwerpen: Organizational Governance: goed bestuurlijk beleid Human Rights: mensenrechten Labour Practices: arbeidsomstandigheden (People) Environment: milieu (Planet) Fair Operating Practices: eerlijk zaken doen (Profit) Consumer Issues: consumentenbelangen Community Involvement & Development: maatschappelijke betrokkenheid & Ontwikkeling
4.13. MVO Informatiebronnen Digitaal kenniscentrum MVO Vlaanderen (met gratis nieuwsbrief) http://www.mvovlaanderen.be Nieuwsbrief Online Kenniscentrum Duurzaam ondernemen (Nederland) http://www.duurzaam-ondernemen.nl P+ Magazine (Nederland) http://www.peopleplanetprofit.be CSRwire (USA globaal) http://www.csrwire.com
6
4.14. MVO Netwerken KAURI http://www.kauri.be Business & Society Belgium http://www.businessandsociety.be Global Compact Network Belgium http://www.globalcompact.be MVO Nederland http://www.mvonederland.nl CSR Europe http://www.csreurope.org European Business Ethics Network (EBEN) http://www.eben-net.org European Coalition for Corporate Justice (ECCJ) http://www.corporatejustice.org The Academy of Business in Society (EABIS) http://www.eabis.org European Sustainable Investment Forum (EUROSIF) http://www.eurosif.org 5. NGO Expectations & NGO Accountability 5.1. Definitie NGO NGO = Non Governmental Organisation (Niet-Gouvernementele Organisatie) 1946, Charter van de Verenigde Naties, artikel 71: “The Economic and Social Council may make suitable arrangements for consultation with
non-governmental organizations which are concerned with matters within its competence.” 1948, Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM), artikel 20:
“Eenieder heeft recht op vrijheid van vreedzame vereniging en vergadering.” Vele begrippen: verenigingsleven, bewegingen, drukkingsgroepen, middenveld, non-profit, civiele samenleving, quartaire sector, … NGO’s zijn ‘rechtenorganisaties’ (‘recht hebben op arbeid, gezondheidszorg, wonen, vrijheid van mening, …’). Ze baseren zich op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) en daaropvolgende internationale verklaringen, convenanten en verdragen. 5.2. NGO Expectations Wat verwachten NGO’s van bedrijven op vlak van MVO? NGO MVO-Platform (Nederland) http://mvoplatform.nl 1. MVO-normen Mensenrechten
7
Arbeidsrechten Consumentenrechten Milieuverantwoordelijkheden (-aansprakelijkheden) Economische verantwoordelijkheden (-aansprakelijkheden) Inkoop- en handelsvoorwaarden Corruptie Mededinging Belastingen 2. Operationele aspecten: Multistakeholderbenadering Ketenbenadering Ondernemingsbestuur Risico- en effectanalyse Opstellen van beleid: gedragscodes en sectorale initiatieven Implementatie: managementsysteem, interne monitoring Externe controle Transparantie en rapportage Klachtenprocedure Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) Nederland http://www.somo.nl Coporate Watch-organisaties (Corporate Accountability) 5.3. NGO Accountability NGO Accountability = als NGO rekenschap afleggen aan de samenleving (MVO toegepast op NGO’s) 1. Ethische principes en principes van goed bestuur International NGO Accountability Charter www.ingoaccountabilitycharter.org Basic principles: Respect for Universal Principles / Independence / Responsible Advocacy / Effective Programmes / Non-Discrimination Transparency: Reporting / Audit / Accuracy of information Good Governance Ethical Fundraising: Donors / Use of Donations / Gifts in kind / Agents Professional Management: Financial controls / Evaluation / Public Criticism / Partners / Human Resources / Bribery and Corruption / Respect for Sexual Integrity / Whistleblowers Donorinfo http://www.donorinfo.be 2. Principes van duurzame ontwikkeling Global Reporting Initiative (GRI) Guidelines 2010 NGO Sector Supplement http://www.globalreporting.org/ReportingFramework/SectorSupplements/NGO 3. Social Return on Investment (SROI) In kaart brengen en meten van de maatschappelijke meerwaarde
8
van de initiatieven en acties van de NGO http://www.sroi.nl 6. Stakeholder Dialoog: dialoog tussen bedrijf en samenleving 6.1. Context Stakeholder Value / Shareholder Value Edelman Trust Barometer http://www.edelman.com/trust/2011 6.2. Methodes AA 1000 SES http://www.accountability.org/standards/aa1000ses/index.html ISO 26000 http://www.iso.org/iso/social_responsibility ORSE (Frankrijk) http://www.orse.org 6.3. Stappenplan Stakeholder Mapping in kaart brengen van de stakeholders: wie zijn ze? Stakeholder Ranking van ‘waslijst’ naar ‘prioriteitenlijst’: wie is belangrijk? impact, hoogdringendheid Stakeholder Expectations in kaart brengen van verwachtingen van stakeholders: wat willen ze? Stakeholder Engagements komen tot samenwerkingsverbanden met stakeholders: win-win 7. Meten, managen en ‘aantoonbaar maken’ van MVO 7.1. Stappenplan Start: draagvlak creëren & beslissing + leadership topmanagement Inventarisatie van topics (cfr. GRI) en uitvoeren ‘0-meting’ Benchmark (met sector bv.) Doelstellingen (targets) & timeframe (stappenplan) Managementinstrument(en) kiezen 7.2. Meetinstrumenten & labels Overzicht van MVO meetinstrumenten: http://www.mvovlaanderen.be/aan-de-slag/hoe-mvo-ben-ik International Organization for Standardization (ISO) http://www.iso.org European Foundation for Quality Management (EFQM) http://www.efqm.org
9
Internationale labels http://www.isealalliance.org 7.3. Assurance (‘aantoonbaar maken’ van MVO) MVO Prestatieladder http://www.mvoprestatieladder.nl 8. Communiceren over vorderingen op vlak van MVO Overzicht van basisdocumenten: http://www.kauri.be/kauri/agenda_253.aspx?eventid=150 Communiceren over MVO = onderdeel van integraal intern en extern communicatiebeleid & mix 8.1. Historiek verslaggeving Financiële verslaggeving (wet boekhouding 1975) Citizenship Reporting (vanaf 1990) Milieuverslaggeving (vanaf 1990) Sociale verslaggeving (sociale balans 1995) Duurzaamheidsverslaggeving (2000) Verslaggeving over ‘goed bestuurlijk beleid’ (2005) Integrale jaarverslaggeving 8.2. Duurzaamheidsverslaggeving Global Reporting Initiative (GRI) - opgericht in 1997 http://www.globalreporting.org Global Compact Communication on Progress (COP) http://www.unglobalcompact.org/COP/communicating_progress.html 8.3. Duurzaamheidsverslaggeving in België Duurzaamheidsverslaggeving http://www.duurzaamheidsverslaggeving.be Award for Best Belgian Sustainability Report http://www.ibr-ire.be/ned/revisor_duurzaam_nat.aspx Overzicht duurzaamheidsverslagen in België http://www.kauri.be/theme_56.aspx 8.4. Sinds eind 2010 evolutie naar ‘integrale jaarverslaggeving’ International Integrated Reporting Committee (opgericht eind 2010) http://www.theiirc.org
Peter Wollaert, General Manager KAURI vzw 0475 96 47 21
[email protected] www.kauri.be
10
